Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

12 articles on this Page

TRO I'R AIPHT.

News
Cite
Share

TRO I'R AIPHT. GrAy GOIUXYWY JO-VES. II.—Alexandria. Nid oes iaith nac ymadrodd all ddesgrilio v teimladau lanwai oin bron pan YU dynesu t gvrait Hon Wlad y Caothiwcd. Ilolynt- iati Abraham, breuddwydion Joseph, gor- ehestion Moses—ymrithiant birth-draphlith drwy y nicddwl. YJL blvgciniol ddydd badu'rii, Phagfyr 29ain, daotli un o'r mor- v,Tr i lawr i'r caban, ae wodi fy neffro o gwsg pm> hell >ulus, dywedai 11Y mae goleuni Alexandria yu y golwg, ac i iyny a ni yn lied ddiymdroi. UYIl hir daotli yr haul allan. o'i babell, 'yn yiiilawenhau fel caw r i redcg gyrfa," ac yn y pellder draw g\\ eleni ei bclydrau yn chwareu ar goppa culofn Pompey, a gwyddem ein bod yn piyHiir agosliau at yr hyn a crvs o Hen ddinas Alexander Fawr. Dinas fu un cyfuod yn ganolbwvnt masnaeli a llenydduioth y byd. Yr oedd ei sefyllfa ddaeaiyddol, a chogelweh naturiol eiphorth- hdd yn fanteisiol i fasnach or yn foreu iawn. Y mae y ffaith forI y swm enfawr o filiwn o buuau (l,000.000p.), yn cael ei dderbyn vno ya Hyiiyddol mewn ardrethi porthladdol vn UIllg, a hyny ddwy til o flynvddoedd yn ol yn rhoddi rhyw syniad am byrysigrwvdd y 7fasnach yuo y pryd hwnw. Cyfufirfod ei phoblogaeth un adeg vnbum' y, ]JJ Yr oedd ynddi 4000 O < a^au 4000 o ymdrochleoedd cjhoeddiw, 400 o chAvareudal, &c. Hi at]i'vomaoth by L^y110 »o g-oin ° bob llyfr 0 Avaltaiiol ioithoedd v by 1 YJlla y cyfieithiwyd yr Hen Uostamrait "iV lajth Kocg gan y lJeg a TMngaiu, no f„ ( «can- i r eyfieitlnad lnvnw gostio dwv iiliij-n o bunau. iiua y dyvredii- i'r efoii<.yl Biwl « plivegutlm gyutai yn iigiTlad yr Aiplit, a hyny gan yr ofcngylwr Marc, on Alexandria yn iichel iawm; yu nchol iawn mown masnach a chyfoeth, yn nchel iawn mewn dysg a doothineb—hi a ddyreh- alM^ d hyd y nef mown breintiau ond hi a gwympudd, a'i chwymp a f u iiiawr. Aeth ei miloedd juilasau, ei museum*, ei llyfrgelloedd digynihar, yn anrhaitli i chwyldroadau a rhyfeloedd, a achfysurviyd i fesur mawr o bryd i bryd gan gentigen a phenboethni cre- fyddol. Oddentu 1200 mlynedd yn ol gor- esgymvyd y wlad gan yr Arabi aid--Iiiii o aeth Ismael fab Abraham a Hagar. Cym- envyd y ddinas hon gan iilwyr y Tywysog Omar wedi iddynt fod yn gwarchae arni am bedwar mis ar ddeg. Wedi cael meddiant o honi, nis gwyddai y cadiridog pa both i'w wneyd a'r holl lyfrau oodd yn y ddinas, an- fonodd at oi foistr Omar i ofyn am gyfar- wyddyd. Atebodd y rrywysog, Os ydyw y llyfrau hyn yn cytuuo a Illyfr Duw (y Kho ran) nid oes ang-en am danYllt, os nad ydynt y maent yn beryglus a dylid eu dis- trywio. Gorchymynwyd eu rhanu, cyd- rhwng y 4000 ymdrochleoedd a bu y myrdd cyfrolau anmhrisiadwy am ysbaid chwe' mis yn danwydd i dwymno dwfr i ymdrochwyr Aloxandria. Ehyngodd bodd i'r ynfyttyn nialeisus hwn roddi dyrnod mor ddieflig i lenyddiaeth a gwai-eiddiad y byd nas gallai, ie, holl ellyllon y fall ddyfeisio oi greulonach. Colled fawr, colled erclndl, oodd colli llyfr- gelloedd Alexandria. Ychydig sycld' yn aros yn ai-r o olion mawredd a gogoniant y ddinas yn y ddyddiau fu, heblaw Pompey's Pillar. Colofn hardd wedi oi chodi dros 1500 o flyn- yddoedd yn ol. Y brif ran o honi yn un maon, ei v uchder yn uh wo' llath a'r hugain, ei drwch yn dair llath. Y dirgelwch yw pa focLly dygwyd y fath faen enfawr, rai canoedd o filIdiroodd o bellder, a pha fodd y gosod- vvyd ef i fyny yn ei le. Y mae yn rliaid fod gan adoiladwyr y cvnoesoedd fedr a gallu i BYluud a gosod meini mawrion na fedd yr oes oleu lion mohono.. J3u penod dywyll ddigalon iawn yn hanes Alexandria. Alachludodd oi haul, gwywodd ei gogoniant, ciliodd ei masiiach, a bu am ysbaid maith o'r bron yn anghyfanedd. Y fath ydoedd y dirywiad fel y disgynodd ei phobiogacth o fod yn 500,000 i lawr i 6000 u breswylwyr tlodion a thruenus iawn. Ond vn ystod v ganrif ddiweddaf dechreuodd adfywio, ac y mae erbyn hyn wedi cynyddu yn ddirfawr, ac fe dybir fod ei thrigolion ar hyn o bryd yn 250,000. Dinas brysur iawn, ei phrif heolydd yn llydain ac wedi oiphalmHutu yn dda, y masnachdai, yn gyffelvb i'r prif fasnachdai yn ein tref ydd mawr ni yn y wlad hon. Ewropeaid yw y prif fasnachwyr, ac yn eu plith Gymry. Y" mac gan y Brodyr Bryan gynt o Gaernarfon, fasnachdy eang ymniirif heol y ddinas, ac er eu bod yn trigianu yno er's blynyddau lawer bellcah, y maent cystal os nad giyell Cymiy nag erioed. Y mac eu cenedlgarwch yn yiiiii-thio hyd yn nod i meyni i'w masnach a'u hoff waith, ie, yn N gwlad yr Aipht yw gwerthu nwyddau Wedi eu gwneuthur yn N ghymru fynyddig. Daoth un o yuadon hoddlruh y ddinas, Ismaeliad melynddu, i mown i'r siop un diwrnod pan ocddwii yno, a dywedai wrthyf oi fod or's blynyddau bellach yn gwisgo gwlancn Gymreig, a cliredai yn ddiysgog pe byddai i bawb wneyd yr un modd y oodwid llawer rhag syrthio yn vsglyfaeth i'r f.ver achosir gan leitlider yr hinsawddyn enwedig yn lighymydogaeth Alexandria rai adegau o'r flwyddvn. Fe geir syniad lied gywir am ddull vr hen fyd o fyw a iiiasiiaclii-t in y rhanau hrodor61 o'r ddinas. Heolydd oulion ac aflan, y masnachwyr vu eistedd yn haiiiddenol yn nghanoi ei nwyddau, yn ysmocio ac yn ymgomio, dim brys ar neb; pawb yn gWlloycl pobpeth y nxao yn bosibl iddynt oi wneyd rywsut ar ei eistedd. Un diwrnod pan yn myned hoibio i efail gof, gwelem ddyn yn eistedd ar y llaw^, ar un ochr iddo yr oedd y tan, yr ochr arall yr einion, a dyna lie yr oodd wrth i vit ddolieiiig iawn ond yn, bur liamddeuol yn parotoi y bedol heb godi oddiar ei eistedd o gwbi. Oddiallan yr oodd ebol asyn a dyn ar ei eistedd ar lava- yn dal ei ben un arall ar ei eistedd yn dal ei drocd i fyay, un arall eto ar ei eistedd yn hoelio'r bedol vn ei lie. Gair yr wythnos nesaf am y Ty a'r Teulu yn yr Aipht,

TOWYN.

CEMMES.

1DR. TALMAGE.

BWRDEISDREFI MALDWYN,

MACHYNLLETH.

CORRIS.

ABERLLEFENNI.

[No title]

CYMANFA YSGOLION SABBOTHOL…

"YR YMGNAWDOLIAD."

Advertising