Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

7 articles on this Page

IY GOLOFN GYMREIG.

News
Cite
Share

I Y GOLOFN GYMREIG. » Poh Gohebiaetkau i'w danfon i'r Swyddfa. YSGRIF A DDARFARWYD ER DATHLU f COFFADWRIAETH YR EKWOG DEWI SAST, Ar y cyntaf o Fawrtb, 1886, mewn Cyfarfod Adloniadol yn Mhontypridd. Dewi Sant, yr enweaf e'r Seintiau Cymreig, a flodeuodd yn y fled ganrif, ha y dywed ereill mai yu y 5ed i^aniii y blodeuodd; ond yn mben canotdd o itjnyddau wedi yr amser y blodeuodd glutat, yr ydym yn cael iddo gael ei gaaoneiddio gan y Pab Oalixtus II, tua'r flwyddyn 1120; a oaetb Tvt-di byiiy i gael ei ystyried yn Sant Gwarchtidiol Cyniry, a'r genineu, fel ti arwydd, i gael ei gwisgo ur ei ddydd gwyl, sef y laf o lawith. Ymddengys i Dewi ddytcd i fri yn ddisyujwth yn yr uDflod ganrif ar-ddeg fel amryw seintiau eiciU, a pharbau i redeg yn glod- forus hyd ddivredd y iivuitlu'gftd gamil; canys yn y cyfnod yna, y&grifeiiwyd cymaint a phedwar bywgralfiad iddo, a hyEy gan brif ysgrifenwyr eu boes, y rbai ni chaniata amser i'w heiiwi yn y fan hon. Nid oes dia. yii Mucbedd Dewi" nad yw i'w gael mtwn cyflawnder yn Mucbeddau yr boll Seintiau Cymreig, ord yn unig ei fod ef yn cael ei oscd allan yn avchesgob boll Brydain, acyn llawer belaetbaeh ei ddoriau na'i boll frodyr, er gwrth- ladd beresi Morgan, a dwyn yn iiilaen yr achos Cxistionogol mewn rhwyag a mawredd dyladwy. Mae bucheddau neu gymeriadau llawer o'r ben Seintiau Cymreig wedi cael eu ciuglwytho a phob math o chwedlau 6wylltion ac aubygoel-felly mae llawer o cbwedlau wedi cael eu llefaru mewn cysylltiad a cbymeriad yr envrog Dewi Sant, a byny gan rai o'i Seintiau Pabyddol, er rboddi bri ar y Seintiau Cymreig, mewn trefn i agoshau y cysylltiad a fodola'rt wug yr Eglwys Pryteinig. ag Eglwys Rhufain, a d'wedyd wrth y Cymru, "0 Gymru wele eich seintiau cliwi," a hyny mewn trefn er ceisio denu y Cymru i gofleidio yr eglwys Babyddol. «• 'Yr ydyin yn cael yn n-lyn a bates Dewi Sant iddo gael ei wneyd mewn eyruanfa gyffredinol yn arcbesgob Ty Ddewi, yn lie Dyfrig, ac ymneill- duodd Dyfrig .i ynys Enllt; a symudwyd yr arcbesgobueth y pryd hwn o Gaerlleon-ar-Wysg, i Dy Dewi; ac yr ydym yn cael iddogynalcymanfa fawr yn mLen blynyddau ar ol byn, yr hoB a elwir Cymanfa. y Fuddugoliaeth," er rhoddi terfyn bythol ar beresi Morgan; dywedir befyd i Dewi trwy gydsyniad awduidodau Rbutain, iddo ysgrifenu rbeolau ac urddau eglwysig ag oeddynt i 'lywodraetbu beU eglwysi Prydaic, y rbai a ysgrifenodd Dewi oil a'i law ei hun, wedi hyny daeth awr ei ymddatcdiad i fynu, ac ar calan Mawrtb, cymerodd lesu Grist a'i angylion ef i fynu i'r Baradwys fry. Dvwedir mai enw tad Dewi Santj'uocdd feandde ab CVredig ab CyBedda ac er mwyn rhocdi digon o fri arno, olrbeicid ef yn ol gan y Seintiau Pabyddol i Eurddolen, fao chwaer Mair. mam lesu Grist." Ei fam ydoedd leian sarctaidd, o r enw Non, merch Gynyr o Gaer Gaweh; ac er rcwyn rhoddi digon o fri arno o'r ochr hon etc, dywedir fod Gynyr yn briod ag Anna, enwaer y brenin Arthur ac felly yr oedd Dewi yn fab i nith y brenin. Derbynicdd Dewi ei addysg yn Henllwyn, ac yno dywedir i'w gvd-ddysgyblion weled colomen gylfin aur yn chwaren o a/ugylch ei enau, ac yn ei ddysgu, ganu iddo emynau Duw wedi byny dywedir iddo fod dan addy?g athraw o'r enw Paulinua, di?gybl i Gaimon Sant, Hefyd yr oedd pawb a pbob peth ag oedd mewn cysylltiad a Dewi, yn galln gwneyd cyflawnder o bob math o wyrthiau ac er yr boll fri a geisiai y I Seintiau Pabyddol osod ar Dewi fel y dywed- wyd er byny y mae wedi ei brofiyn rby anbawdd i'r ysgrifenwyr Pabaidd, er ei boll ddoniau i allu llunio banes am dano beb wrth ddweyd eu bunain yn fynycb ac er dangos gwrthyni yr ysgrifenwyr Pabyddol gosodwn i lawr am yr byn a ddywed awdwr galluog arxll am dano: Dewi Sant yr hwn ydoedd addurn a chynllun mawr ei oes. Llefarodd y Sant a'i dafod gyda. llawer o nerth ac egni; end llefarodd esiam?l ei weitb- redoedd da yn fwy grymus fyth na'i athryli h. Ystyrid ef drwy yr holl oesau yn ogoniant yr Eglwys Frydeinig." Parhaodd am lawer o flynyddoedd yn Esgob Ty Dewi. Sylfaenodd befyd yn ei oes amryw eglwysi, a chyfrifir ef yn dad ysbrydol i lawer o Saint. Mae amryw awdwyr o gryn awdurdod. heblaw yr uchod yn profi fod yr ben Sant duwiol yn meddu ar gymeriad pur ac anrhydeddus; cbredwn nad gormod o beth ydyw dathlu coffad- wriaeth Dewi Sant. ar y laf o Fawrth. "Dywedir fod y geninen a wisgir gan y Cymry ar y dydd cyntaf o Fawrth, yn coffa buddugoliaeth Gristionogol o eiddo y Sant ar Babyddiaetb, mewn cymanfa fawr tua diwedd y burned gaBrif, ar wastadedd eang a phrydferth yn sir Aberteifi, yr hwn le a elwiryn bresenol vn Llaaddewi-brefi." Dywedir hefyd fod gwisgiad y genineti yn coffa buddugoliaeth bwysig a enillodd y Cymry ar y Saxoniaid Y Cymry yn ystod y frwydr fawr hon a wis^asant bob o geniuen yneu betiau, i ddynodi eu bod yn perthyn i Urdd Dewi Sant. Dywediad arall ydyw Fod gwisgiad y "geninen yn coffa. brwydo fawr a enillodd y Cymry o dan eu brenin Cadwaladr, sef, brenin diweddaf cenedl y Cymry, yr hon frwydr a ymladdwyd yn agoe i gae mawr yn llawn o genin." Yn awr, Mr Gol, ni a'i gadawn hi yn y fan yna rhag eich blino a meithder. Yr eiddoch yn sercbog fel arfer: B. GWTIJflTLIi HUGHBS.

I = —— .EITEAORDDiABY CAB…

-----Rbondda Police intelligence.-

DESTRUCTIVE FIRE AT PEMGRMG.

Advertising

Advertising

[No title]