Gwalia

V Parch. Daniel Hughes a'r Eglwys. Mewn cynhadledd fawr yn Nghaerfyrddin i drafod pwnc Dadgysylltiad un o'r siaradwyr oedd y Parch Daniel Hughes (B.), Llanelli (gynt o lierpwl), ac y mae rhai o'i sylwadau wedi rhoddi teetyn peth siarad ao yagrifenu yn y Do- Dech- odd drwy ddweyd nad oedd efe yno i ddweyd un gair ya erbyn yr Eglwys. Ni safai yno i ddyrnuao unrhyw niwed iddi, ond pob b+Mi<iith. Buasai yn dda ganddo pe buasai y capel yn haner liawn o glerigwyr ac Eglwyswyr; gobeith- iai fod rhai yno, fel y galiai egluro iddynt pa. mor ragorach y buasent ar 01 oa-el Dadgysylltiad nag oeddynt ar hyn o bryd. Dywedai wrth ei Wrandawyr, pan yn ymosod ar yr Eglwys, i ys- tyried beth oeddynt yiAwneuthur, a beth ydoedd yr Eglwys. Hi oedd yr Eglwys fwyaf yn Nghym- ru heddywv y fwyaf mewn rhif, dyag, dylanwad, yn arianol, ac yn meddu y dylanwad mwyaf er daiom. Yi- oodd yr Eglwys yn cyfiawni gwaith mawr yn Nghymru heddyw, ond yr oedj gan- ddo eisieu ei dadgysylltu, i fod yn fwy rhydd, X gael cario yn mlaen ei gwaith yn ei ffordd nun. Awgrymid fod yr esgobion a'r clerigwyr yn cael eu gor-weithio, ac yr oedd yn cyfcuno a hyny. Pan oedd efe yn Lerpwl, daeth i gyftyrddiad a'r esgob, un o'r dynion goreu a« sdnabu erioed. Gwyddai efe (y siaradwr), fel ffaith, fod yr eegob yn gweithio 15 awr bob «ydd, yr hyn oedd ya llawer iawn mwy nag y dylai un dyn wneud. Dymunai ar i'w wrandawyr gofio hefyd fod Cyfundrefn yr Eglwya yn un ardderchog. Mae gan yr Eglwys le o addoliad a gweinidog yn mhob plwyf yn Nghymru. A allent hwy fel Ymneillduwyr ddweyd hyny? Yr oedd cyfun- drefn esgobaethol yr Eglwys yn well o lawer na gylchdaith Wealeyaidd neu Gyfarfod Misol y Corph. Hefyd, yr oedd gan yr Eglwys ei gwa- hanol wasanaethau, a chydojygai a Hawer o jjonynt. Yr oedd y dull y cerid y gwasanaethau T',1(?'Wn yn ardderchog. "Ie," meddwcli ^Wl-L seremoni yw e." GaJwch beth a ya ?r?vnt^n°' r"a« yn neis oi gael e. Y maenfc yn wneuH 'J Eglvfy8 » addoli. Beth ydych chwi tawrwvdd „yn *l( £ capeli? Y mae rhyw ddia- vn ile Siarad yr> ?glw>'8- o! na allwn ni ei gael, iieol i vJa • a ?'l>'dd, a dod a phethau yr woirJ, ri fn^wn i'r capel. Os dymunent ni- fivr. r\ ^fflw.ys, boed iddynfc bleidleiaio yn er- „"L "Mgyaylltiad, ond os am ei gwella a'i chyn- _™jwyo yr oeddynt, dylent bleidlekio o blaid adgyaylltiad. Dymunai egluro iddynt, os byth y cymerai Dadgysylltiad le, deuai oyfnewidiad mawr dros Gymru. Byddai i niferoedd o Ym. neillduwyr fyned drosodd i'r Eglwys; yr oeddynt yn caru yr Eglwys, ond gwrthwynebent ei chys- ylltiad a'r Wladwriaeth- Dylent gofio hefyd nad oedd llawer o wahaniaeth rhwng athraw- iaethau yr Eglwys a rhai o'r enwadau Ymneill- duol. Er engraipht, credai mai y Parch Dr. Johns, Llanelli, a ddywedodd wrth y Ddirprwy- aeth Eglwysig nas galiai ddweyd y gwahaniaeth rhwng athrawiaethau yr Eglwys a'r Methodist- iai-d Calnnaidd. Yr oedd lluaws o bregethwyr Methodistiaid eisoes wedi myned drosodd i'r Eg- lwys, ac yr oedd eraill ar y ffordd. Dyk.nt gofio y pethau hyn pan yn siarad am Ddadgysylltiad. Eto, yr oedd gan yr Eglwys ei gwaddoliadau, ao yr oedd ganddynt hwy, yr Ymneillduwyr, eu gwaddoliadau. Ni sydd yn eu perclienogi; maent yn perthyn i ni. Yr un modd, yr oedd eu gwaddoliadau yn perthyn i'r Eglwys, ac nid oedd ganddynt hwy hawl i ymyraeth a hwynt. Yr oedd gan yr Eglwys h-efyd ei hysgolion, ac nis gallw'ch gyffwrdd a'r rhai hyny; maent yn per- thyn i'r Eglwys. Nid oedd ganddo ef eisieu gwaddoliadau yr Egiwys, Dadgysylltiad yn unig a geisiai, a hyny er lies i'r Eglwys.

Dydd Llun, yn Rhyl, dedfrydwyd John b4 Ardle i ddeufis o garchar gyda llafur caled, a W. Isaac Davies i bythefnos am fod a wnelont a. ilftdrata dofednod a phethau eraill. We read of love, we read of war, Of valorous deeds and mystic lore, But then, we've read it all before, And yearn for something newer There's nothing fresh, the world is stale, And weary as a twice-told tale, Yet, stay! when coughs and colds prevail, There's Woods' Great Peppermint Cur*.

Cwmni Rheilffordd y Cambrian. YR ADRODDIAD BLYNYDDOL. Dengys adroddiad blynyddot y cwmni uchod leihad yn y derbynisdau o 1075p a chynydd yn y treuliau o 5706p. Dywed y oyfarwyddwyr fod y Heihad o 837p yn nerbyniadau oddiwrth deithwyr yn llai nag a ddisgwylid o gofio hudol- iaeth yr Arddangosfa fawr yn Llundain a'r hm wlyb a gaed yn Awst a, Medi. Ceid cynydd o 602p am gludo da byw a nwyddau marchnadol, ond llai o 992p am gludo mwnau, oherwydd y dirwasgiad yn y farchnad adeiladu. Mae'r rhagolygon yn fwy addawol am yr haner blwydd- yn nesaf. Bydd i'r cyHid mewn llaw alluogi y cwmni i dalu y Uogau sy'n ddyledus i'r cyfran- ddalwyr, a chredir y bydd symiau ychwanegol wrth law yn ystod yr haner blynedd sy'n r hod eg i ostwng y benthycion yn mhellach. Pellebra goh&bydd i gyfarfod o gyfranddalwyr ¡ yn cynwys dros 800,000p o gyfalaf y cwmni gael ei gynal yn Llundain i ystyried y sefyllfa. Ni welid bai ar y cyfarwyddwyr fel cyfangorph, ond cymhellid fod polisi newydd yn cael ei ddwyn i weithrediad, a phenderfynwyd anfon cyloh- lythyrau i'r holl gyfranddalwyr yn egluro y safle yn llawn ac yn gofyn am gael oymeryd cwrS i'r pwrpas o gynyg mewn cyfarfod o'r cwmni nad yw yr adroddiad i gael ei J^bwysiadu, a bod pwyllgor yn cael ei benodi i fyned yn ofalns i'r holl amgylchiadau. ATEBIAD Y CYFARWYDDWYR. Dydd Gwener cyhoeddodd Mr Williamson, ysgrifenydd Cwmni Rheilffordd y Cambrian, y cylch-lythyr canlynol i'r cvfran-ddalwyr "Mae cylch-lythyr wedi ei gyhoeddi gan Mri Herbert ac eraill yn beirniadu adroddiad a pholisi y cyfarwyddwyr, etc. Cyfarwyddir ft i ddweyd fod gan y cyfarwyddwyr atebiad boddhaol i'r cyhuddiad o wastraff, ac maent yn eioh hanog i fod yn bresenol yn y cyfarfod ar y 26ain cyfisol, neu, os yn analluog i wneuthur hyny, eich bod yn anfon i hysbysu eich bod yn ffafriol i'r Bwrdd. Mae genyf hefyd j'ch hysbysu y bydd i'r cyfarwyddwyr—a chanddynt yn eu meddiant wybodaeth drwyadl o anhawsderau y safle arian- ol-gyflnryno eglurhad llawn."

Peils Oddiwrth Ddillad Qwlybion. ANHWYLDEB DIFRIFOL WEDI EI WELLA GAN ZAM-BUK. I Yn Anl mae peils yn gianlyniad gwlychu ac oerni, a dylai pawb sydd yn gweithio allan ddar- llen fel y mae Zam-Buk newydd lwyr wells. gweitihiwr ieuanc. Mr George A. Mason, cychwr ar y Daif wye, 14, Carndoc-street, East Greenwich, London, S.E., a ddywedodd wrth ohebydd o Lundain"Wedi dychwelyd i'm gwaith ar ol ymosodiad d.rwg o grydcymakau, llethwyd fi gan r-e-its gwaedfyd. Nid oeddwn yn gryf iawn ar ol i'r crydoymalau fy ngadael, a phrin yr oeddwn y gallu cadw wrth fy ngorchwyl ar hyd y dydd mewn dillad gwlyb- I ion. Y canlyniad oedd i'r peils fyned yn ddrwg iawn, yn gwaedu llawer, ac achosi trueni diderfyn i mi. Nis gallwn eistedd i lawr, ac hyd yn nod pan yn aefyll yn hollol lonydd y oedd y gosfa a'r llosgi ar y croen enynol bron yn annioddefol. Yr oedd cwsg yn anrnhoaibl, juc yn naturiol wedi fy ngwaeledd yr oeddwn mewn cyflwr o wendid mawr. "Ni esgeulusais unrhyw gyn.ghor gynygiwyd i mi, ond er rhoddi prawf ar bob mathau o gyffur- iau ac eliau cyffredin, ni chawn ond fy siomi. Yrnddangosai fel pe bai fy anhwyldeb wedi gadael yn rhy gryf ynof i'w glino yn effeithiol. Yeh. wanegodd y gwaedu, y boen a'r enyniad, a chyng- horwyd fi gan feddyg i fyned dan lawfeddygaeth- "Drwy ffawd hapus arbedwyd fi o hyn. Bu fy mhriod yn cymhwyso Zam-Buk i doriadau a chleisiau ar y plant, a chanfyddodd ef rn well- hawr mor rhagorol fel y perswadiodd fi i w gym- hwyso. hefyd. Yn fuan ar ol dechreu gyda Zam- Buk oefais y teimlad mwyaf -Mwltliaol, cyffelyb i'r hwn ni theimlfiis er por ddeohreuodd y peils gyntaf. Yr oedd diwydrvvydd, wrth gwrs, yn «.ngenrheidiol. ond vn raddol aeth y boen ymaith. Yn ddiweddaf, sychodd y peils yn llwyr, gan fy ngadael yn hollol rydd oddiwrth boen, a thrallod Unwaith yn glir a'r peils adcnillais iechyd da yn gynvm. "Y mae fy mhriod a minau yn canfod Zam-Bukr yn dda iawn at ddwylaw (oredig. Yn fv ngwaith fel cychwr, mae fv nwylaw bron yn waslad ynj wlvb-'on ac yn tori'n ddvohrvchllvd. Pan fyddaf wedi gorphen fy ncrwaith hyddaf yn syehu fy nwvlaw a'm breichiau, ac yna yn cymhwyso Zam- Buk i'r cropn. M<>e hyn yn cvmeryd y teimlad llosgawl ymaith, oe vn ¡¡I/'I!llo'r hotltati a'r toriadmi. Zam-Buk vw y tryaor mwyai yn ein cartref, a byddwn bob amser yn cadw blychaid wrth law.

RHEDEG YN OL I'R YSTABL. Bu cyffro yn Llandudno ddydd Llun- Tra yr oedd gyriedydd Lady Augusta Mostyn yn mvned a pharsel i'r yspytty, rhedodd y oeffyl yn ol iV ystabl yn Gloddaeth Hall. Aefh y cerbyd yn erbyn "steam-roller" yn Conway-road, a malur- I iwyd y oerbyd. Ni ohafodd J oeffyl $ a.ft1.

Dewi Sant. ERTHYGL DDYDDOROL AC AMSEROL. Ar y dydd cyntaf o Fawrth. cynhelir gwyl gan y Cymry i ddathlu coffadwriaeth Dewi Sant —nawdd Sant y genedi Gymreig. Y mao gan bob cenedl ei dewrion. "Yn mhob gwlad y megir glew," ebe'r hen ddiareb. Y mae gan Ffrainc ei Denis Sant, gan yr Alban ei Andreas Sant, gan Lloegr ei Sior Sant, gan yr Iworddon ei Padrig Sant, a chan genedi y Cymry ei Dewi Sant. Dyma Fabsant y genedi, a Sant Gwarcheidiol ein gwlad. Y mw gan bob cenedl o'r bron ryw lysieuyn dewisol a wwgant fel arwyddlun o anrhydedd cenedlaethoi yn eu harf beisiau. Ymfalchia y Gwyddel yn y feillionen, yr Ysgotyn yn yr ysgallen, y Sais yn y rhosyn, a'r Cymro yn y geninen. Fe ddywed rhai fod yr arferiad o wlsgo y geninen werdd i'w briodoli i Dewi Sant, yr hwn ar y dydd oyntaf o fis Mawrth a arweiniodd y Oymry i faes y gwaed yn erbyn y Saeson, ac a orchymynodd bob Cymro wisgo ceninen, un ai ar ei fron neu yn ei benwisg, ao mewn canlyniad i'r fuddugoliaeth rwysgfawr a enillodd y Cymry ar y dydd hwnw gorchymynodd y Tywysog Dewi i'r cyntaf o Fawrth fod yn ddydd ei goroniad, ac i'r gemnen barhau i fod yn arwyddlun cenedlaethol. Felly y cradai Goronwy Owain, fel y dengys ei "Gywydd ar wyl Dewi." Nid ein hamcan yn hyn o ysgrif ydyw dwyn gerbron y darllenwyr y desgrifiad haneayddol o J3ewi Sant, na chyflwyno i sylw y traddodiadau a'r chwedlau ajihygoel a ddywadir am dano. Fo geir hyny mewn llyfrau, niegis yn ngweithiau Giraldus, Sieffry o Fynwy, "Llyfr t,landaf.. "Cambro British Saints," "Bucheddllu r Sauit, etc. Ond ein bwriad ydyw oodi riiai o nnwodd- au Dewi Sant i sylw, a nodi allan rai o linellau ei gymeriad, pa rai allant fod yn deilwng o'n hefelychiad, ac yn gynorthwy i fyw yn rhin- weddol. Yr oedd Dewi Sant yn gymeriad hynod o febyd i fedd. Dywed traddodiad fod ei enedigaeth yn wyrthiol, a bod angel wedi rhag- fynegu ei enedigaeth i'w dad tua. deng mlynedd ar hugain eyn ei ymddangosiad. Yn y Colecfc oedd yn perthyn i fuc-hedd Dewi, ac a arferid yn Eglwys henafol Sarum ar ddydd Gwyl y Sant fe geir y geiriau canhnol :0 Dduw, yr hwn trwy dy angel, a ragfynegaist enedigaeth dy Gyffeswr bendigedig, Dewi Sant, ddeng mlyn- ecid ar hugain cyn iddo gael ei eni." Yr oedd Dewi Sant yn hynod yn ei ddull o fyw a'i ym- arferiadau corphorol. Yr oedd, yn rhyfeddol o lJyml a phlaen yn ei fywyd. Yr oedd ei arbed- rwy-dd a'i ddirwest yn dod i'r golwg yn ei fwyd a'i ddiod. Dvwedir ei fod yn byw ar fara, a dwfr, a llysiau, yn enwetlig cenin, a hyny er mwyn cynorthwyo tlodion a chyfranu i rai ag oedd cilddant. tlodi yn eu brathu. Myn rhai ddal fod Dewi yn "vegetarian," a dadleua y liwyrj'mwrthodwvr mai efe yw "Nawdd Sant y Teetoliaid." Byddai yn dda i luaws yn yr cea foethus, wancus, a gwastraffus hon i efelychu eu Nawdd-Sant yn ei ddirwest a'i arbedrwydd. Cynghor rhywun er meithrin iechyd ydoedd, "Plain living and high thinking." Y mae miL- oedd yn byw i fwyta ac yfed, pan y dylent fwyta ac yfed er mwyn byw. Un o neillduolion cymeriad Sant Dewi,. a'r linell fwy&f amlwg ydoedd ei wladgarwch. Y mae tair elfen yn hanfodol i sicrhau gwir wlad- garwch — cariad at iaith, cariad at genedl, a chariad at yr Eglwys. Un iaith, un gen-edI ao un Eglwys, dyma wna sicrhau "Undeb Cenedl- aethol." Iaithgarwch, Cenedlgarwch, ac Eg- Iwysgarwch. Meddai Dewi y nodau yna. Nig gwn pa gysondeb mewn rhai pobl i honi eu bod yn wladgarwyr, a gwaeddi, "Uymru am byth," gan glodfori Dewi Sant, a phentyrii arno fawl na roddid ei gyffelyb odid nac i St. Sior, na St. Andreas, na St. Padrig; eto ni wna y bobl hyn efelychu ei esiampl, nac arfer y rhin- weddau a ddysgwyd ganddo, eithr amcenir dym- chwelyd yr adeiladau cysegredig a sylfaenwyd ganddo. Yr oedd tri pheth yn nodweddu Dewi Sant fel Esgob Cymreig — ei sel genhadol, ei deyrngarwch i'r gwirionedd, a'i barch i'r Sacra- mentau. Fel cenhadwr, yr oedd yn ymfecwi o awydd am ddychwelyd y byd at y Gwaredwr. Efe aeth allan gyda dau o'i gvfoedion, a'r Efen- gyl i'r Gwyddelod yn Iwerddon. a bu'n foddion i gynyrchu adfywiad crefyddol yn yr Ynys Werdd. Y mae sel ac adfywiad cenhadol yn myned gvda'u gilydd. Yr oedd ei deyrngarwch i'r gwirionedd yn drylwyr. Yr ydoedd yn byw mewn amser tywyll pan y torodd allan heresi Pelagius neu y Morganiaid. Ar yr adeg bryderus yma yn hanes yr EgIWys oododd Duw Dewi Sant fel storm o fellt a tharanau, a gosododd ei wyneb fel callestr yn erbyn y cyfeiliornadau, ac mewn cymanfa yn Llanddewi Brefi (519) darfu iddo wrthladd heresi Pelagius, ac yn 'Vghymanfa y Fuddugoliaeth rhoddodd derfyn bythol lor gyfeiliornad y Morganiaid. Mae Cymru felly wedi cadw Ffydd Crist hvd yma. Mae Credo yr Eglwys yn cynwys y "Ffydd Gatholic." Y Credo ydyw "Cyffes Ffydd" yr Eglwys. Trysor flychau ydyw y Credoau i gadw a dio«elu perlau y gwirioneddau dwyfol. Gesyd y Credoau allan vvirioneddau y Beibl wedi eu dwyn i ffurf gyfun- drefnol a rhoolaidd. Gramadeg yr athrawiaeth ydyw Credo. Yr hyn ydyw gramadeg i lenydd- iaeth gwlad, dyna, hefyd ydyw y Credo i'r "Ysgrvthyr Lan." Yn y Credoau y ceir ein dysgeidiaeth bendant am yr Ymgnawdoliad, yr Eglwys, ei gweinidogaeth, a'i Sacramentau. V Credoau ydyw y tir-nodau (land-marks) i'n har- wain yn eglur rhwng cyfeiliorniadau sydd yn ymgodi ar bob tu i ni. Dyma amddiffynfeydd yr Eglwys — ei "Bulwarks." Un o wendidau cyfundebau crefyddol Cymru ydyw diffyg C'redo. Ty ar y tywod yw crefydd heb Gretto heb "Gyffes Ffydd," heb wreiddyn. Yr oedd Dewi Sant yn amddiffynydd Credoau yr Eglwys, ao yn deyrngarol i'r Ffydd Gatholic. Heblaw hyny, yr oedd yn meddu ar barch mawr i'r Sacramentau, ac yn gosod y Cymun Bendi- gaid fol gwirionedd canolog gwasanaetii addol- ladol yr Eglwys. Dywedir pan yr aeth i Jeru- salem i gael ei gysegru yn Esgob iddo ddwyn yn ei 01 gydag ef allor i weinyddu y Cymun Bendigaid ami yn Nghymru, yr hwn a gafodd yn anrheg gan Batriarch Jerusalem. Dengys y pwysfawredd a roddai Dewi ar y Sacrament- au. Efe hefyd aeth a'r Cymun Sanctaidd gyn- taf i'r Iwerddon. Onid oes lie i ofni nad "yw Cymru y dyddiau presenol yn rhoddi y pWYS dyladwy ar y Sacramentau ? Hefyd yr oedd Dewi Sant yn gwbl y-roddedig i wasanaethu ei wlad, ei genedi, a'i Eglwys. Sefydlodd ysprolion, mynachdai, ac adeiladodd luaws o Eglwysi. Fel prifathraw addysgai yr anwvbodus, porthai y tlodion, cyfranai elusenau, pregethai yr Ffengyl i bechaduriaid colledig. Conffirmiai y dychweled- lgion. Dywedir iddo adeiladu dros ugain o Eg- lwysi ar ei enw yn Neheudir Cymru. Gwnaeth fwy o les nac odid neb yn ei ddydd. Yr oedd ei goffadwrjaeth mor fendigedig yn y canol oes- oedd nes yr ymwelai y bobl wrth y milvedd mewn permdodau i edrych ei fedd. Y mae y genedi Gymreig yn dra dyledus i'r Eglwys am ei phothau goreu. Y mae Llyfr Gweddi yr Eglwys wedi bod yn foddion effeithiol i wneuthur Cymru yn wlad Gristionogol, a chrof- yddoli ei phobI. Y mae purdeb geiriada,eth ei llaw-lyfr, dyfnder ei defosiwn, a goleuni oi hathrawiaeth wedi cyfeirio ein holl lenyddiaeth, yn gystal a gwisgo cymeriad y genedi a phryd- ferthweh. I'r Eglwys y mae Cymru yn dylodus am f ei phregethwyr mawr, megis Deiniol, Dewi, Dyfrig, Teilo, a Phadarn, a Rowlands Liangeitho, etc. Mae'r Eglwys wedi dal f fyny lamp oleu r Efengyl yn ein gwlad hyd yn awr. Yn ei goleuni y rhodiodd ein tadau a'n teidiau sy'n awr yn gorphwys yn Mharadwys Duw. Yn nghysgod yr hen Eglwysi plwyfol y gorwedd eu llwch mewn hedd. Onid yr Eglwys sydd, wedi rhoddi yn nwylaw y genedl y trysor gwerthfawr —gair Duw, a hyny yn iaith ein hunain? Onid i'r Esgob Morgan, Esgob Dafis, a Salsbri yr ydym yn ddyledus am Feibl Cymraeg? Mae y genedi yn ddyledus i'r Eglwys am lenyddiaeth Grist- ionogol at wasanaetliy Cymry, ac ar ysgwydd&u yr Eglwys y bu baich addysg y bobl ar hyd y blynyddoedd. Efelychwn Dewi Sant yn ei fuchedd sanctaidd, yn oi grefydd a'i wladgarwch, a'i "ymdrcch yn mhlaid y ffydd a rodded un- waith i'r tadau."—Parch T. C. Phillips, Skiwen, yn y "Llan."

I BAKE with the assurance i of SUCCESS by using j| III I f BORWICK'S J f BAKING POWDER. Jp|

AGORIAD Y SENEDD. ARAETH Y 13RENHIN. DADGYSYLLTIA D I GYMRU. I Sy,r E, Maorae, yr ae:f>cl- dros Edinburgh, a eicrhaodd y sedd gynta. yn Nhy y Cyffredin gunoi nos. Cyohwynodd y Brenin at Frenhines o Balas Buclcingham am u.gain munyd i ddau ddoe 101, (dydd Mawrth), i agor j Ssnedd. Cafwyd ty- vvydd hynod o ddymuno5. Yr oedd tyrfa. en- fawr o bobl ar hyd y ff -rdd yr oedd yr orym- dait.h frenhinol yn mynetf ar fayd-ddi. ARAETH Y BRENIN. Ar agoriad y Seneddr prydnawn ddoe, dar- llenodd ci Fawnhydi yr -'Hi ganiynol: — Fy Arghvyddi a'm Bone ''to'ion,— Boddhawyd fi yn far, gan frwdfrydedd y der cyhoeddus a roddwyd i'r Frenhines a minau yn ystod ein iiymweliad ag Ymher- awdwr ao Y nine rod res yr Almaen yn Berlin, gan bob dosbarth o'r Wladwriaeth. Hyfryd- woh mawr i mi oedd cyfarfod yr Ymherawtlwr a'r Ymherodres un waitib yn r hag or, a theimlaf yn hyderus y bydd i'r dadganiad o'r croesaw calonog a roddasant, hwy i mi ddueddu i ddyfn- hau y teimladau heddyohlawn rhwng y ddwy wlad, y rhai ydfnt yn hanfodol i'w cysuT, ao y bydd perthynasau cymodlawn rhymgddynt hwy a minau gael eu cadw yn foddhaol. Y mae cynydd boddhi-ol wedi cael ei wneyd yn y drafodaeth yn n a'r cwestiynau oedd yn benagored rhyngorn ag Unol Dalaethau yr America- Y mae Cytund^b i drefnu y defnydd o'r Pysgodfaoedd cytagos i'r Ffindir Cydgenedl- aethol rhwng Oanaida a'r Unol Dalaethau. Gan fed y cwestiwn hwn yu un o ddyddordeb a.r- benig i Canada, yr oedd CKng'hor Llywodraeth y Lhrioigaeth arno yn cael ei ofyn a'i ddilyn air hyd yr amser. Cariodd fy Llysgenad yn Washington, mewn cyd-weibhrediad a Llywod- raeth Canada a Newfoundland, gytundeb i gyf- lwyno Cwestiwn y Pysgodfeydd yn Ngogledd yr America. i gyflafareddiad. Hyderaf y bydd y Cytundeb hwn yn foddion i ddwyn oddi anigylch benderfyniad cyfeillgar ar falerion sydd wedi bod yn hit o dan ystyriaeth rhwng y wlad hon a'r Unol Dalaethau. Cytundebau ydynit wedi eu gwneyd gan fy Lly- wodraeth gydag1 eiddo Ffraino, yr Eidal, ao Yspaen, y rhai oeddynt ar 6n terfynu. Y mae y rhai hyn wedi eu hadnewyddu am dymor pell- ao1 o bum' n:ynedd; a bwriedir delio yn gyffelyb a'r buddiariau masnachol sydd gan Brydain Faw.r a Rwsia yn. Persia. Y mae y ddwy wlad yn cyfncwid golygiadau ar y pwnc. Hyfryd genyf fddwl fod yn awr ragolwg well am benderfyniad ar yr anhawsderau sydd wedi oodi yn y Balkans. Fy ngobaith diffuant ydyw y bydd penderfyniad yn cael dyfod iddo yr hwn a fydd yn foddhaol i'r holl dalaethau sydd a buddiant ganddynt ynddo. Galwodd yr hajies am y ddaeargryn ddychryn- ilyd a ddigwyddodd yn ddiweddar yn Sicilly a Calabria allan y teimladau dyfnaf o dosturi tuag at y boblogaeth fu yn dioddef. Rhoddwyd oymhorth gan ewyddogion a wor-tilwyr fy llynges, a'r yttorfeydd Uyngesol a milwrol yn Mor y Canokhr a roddwyd dan deyrnged i gy- northwyo y dioddefwyr- Da genyf fod fy mhobl wedi dangos ou c.dymdeimlad a chenedl gyfeillgar yr Eidal yn y t-rychineb dychrynUyd hwn. Y mae yn awr </y nhadlodd gyd-genedt- aethol yn eistedd )-it I indain, yr hon, mi a hyderaf, a f-d.I vn f. yn ilyfod i gytuodeb ar gwestiynau neilkiuol yn nglyn a deddfau y mor. Y penderfyniadau y deuir iddynfc a fyddant yn cael eu gosod ger eich bron, fel y byddo i dhwi gael oyfleusdra addas i'w liys- tyried, a phan y bydd eich cydsyniad i'r & ryw ddeddfwriaeth Itg a fyddo yn angenrheidiol i alluogi fy Dywodraeth i foddloni cynhadledd gyd-genedlaethol- Llys y Gwobrau. Rhoddodd y derbyniad i'r mesurau a gynllun- iwyd gan fy Llvwodraeth cr gwella gwoinydd- iad y gy,frait), yn India i mi ddwfn foddhad. Bydd Mesur yo caei ei osod goer eich bron ar unwaith yn delio a'r materion ar ba rai y mae leioli cydsyniad chwi yn angenrheidiol, a dy- muniad fy nghalon ydyw ar i garnrau gael eu cymeryd er rhoddi effaith i'r wladweiniaeth, a wnaed yn hysbys yn fy %,honadwri am fis Tachwedd diweddaf i Dywysogion a pliobl yr India, fod yn foddhaol, ao yn foddion amddi- ffyruad i fuddianau a hyxwyddiaut llwyddiant pob oenedl a dosbarth o fewn yr oil o'm tiriog-, aethau Indiaidd. Y gwaith a wnaed gan y Gynhadledd yn nglyn a oliacl undeb agoeaoh yn Ne Affrica, yr hon a derfynodd ei heisteddiadau yn Nhref y Pen-1 rhyn yn y mis presenol, mewn ffurfio cynllun o gyfansoddiad i LMe Affrioa, ac i'w gyflwyno i'r trefedigaetiiau fydd mewn eyaylltiad ag ef, yn ffurfio y cam oyntaf yn y cyfuniad ar v rhall bwysig hono o'm Ymherodraeth. Foneddi.gion TV y Crffredin, Bydd amoangyfrif am dreuliadau y flwyddyn. yn oael eu gosod gec eich bron mewn amser dyladwy- Oherwydd achosion amrywiol yn cyn- Avya y ddarpariaeth newydd a wnaed y flwydd- 1 yn ddiweddaf ar gyfer blwydd-dal i'r oedranus, a'r cynydd sydd wedi dyfod yn an g-enrhe idiol yn nhraul fy llynges, blydd y draul am y flwydd- yn gryn lawer yn fwy' na'r hyn ydoedd ddeu- ddeng mis yn ol. Dan yr amgylchiadau hyn, bydd y ddarpariaefch ar gyfer gw-a,%anaeth y Wladwriaebh yn ystod y flwyddyn ddyfodol yn sior o dderbyn ystyriaeth ddifiifoi; ac mewn canlyniad i hjn, bydd llai o amser nag arfer, yr wyf yn ofni, yn bosibl i'w gael at Fesurau deddfwrol eraill. Fy Arglwyddi a'm Boneddigion,— Y Mesural yn delio a Thir yr Iwerddon ao adeiladau a ohynllunio trefydd, ar yr ystyriaeth o ba rai y treuliwyd amser a llafur yn eiob. eisteddiad diweddaf, a fyddant yn cael eu dffya i mewn cilwaifh. Bydd Meeur yn cael ei osod ger eich bron i Ddadsefydlu a Dadwaddoti yr Eglwys yn Nghymru. Yr ydwyf yn awr wedi derbyn adroddiad y Ddirprwyaeth a benodais dros dair blynedd yn ol i ymofyn i weithrediad Cyfraith y Tlodion, ac i'r darpariadau i gyfarfod a'r cyni sydd yn codi o eisieu gwaith- Y mae argymhelliadau y Ddir- prwyaeth yn cael sylw manyiaf fy Llywodraeth. Dygir i mewn fesur or givei, l trefniant y farch- n&d lafurol, trwy gynllun o gyduniad cymdeith- asau Ilaf urol, yn nghyd a pha ran y gellir uno 9 cymdeithasau eraill. Dygir Mesur i mewn i gyfansoddi Byrddau Masnach, mewn amryw ganghenau yn mha rai y DIM y drwg g. elwir "sweating" yn bodoli. Rhoddir Mesur ger eich bron er cyfnewid y gyfraith berthynol i etholiadau Seneddol a, chofrestriad yn Llundain. Mewn cysvUti'id a darpariadau arianol yj flwyddyn, dygir oynygiadau yn mlaen er gwella. Deddf Blwyddiadau Hen Bobl, mewn manylion, neiilduol, lie y gwelir mewn gweithrediad fodi anwasfcadrwydd yn cyfodi. Dygir Mesur yn mlaen er rhwystro glanio a, gwerthu yn y Dayrnas Gyfunol bysgod wedi eu dal yn y lleoedd o amgyloh Ysgotland. Dygir Mesurau yn mlaen i reoli gwerthiant llaeth, ac er rheoleiddiad oriau gwaith mevrn siopau. Cyflwynaf eich llafur ar y materion hyn ac er- aill yn ostyngtadig i fendith y Duw Ilollalluog. Ar ol y ddefod ffurfiol o agor y Senedd, ail- gynullwyd. Yn Nhy'r Arglwyddi cynygiwyd fod yr Araeth yn cael ei derbyn gan Ifirll Lerpwl. ac eiliwyd gan Arglwydd Hemphill. Yn Nhy'r Cyffredin, cynygiwyd yr anerchiad gan Mr F. N. Rogers, yr aelod dros Devizes, ac eiliwyd gan Mr W. Benn. Yr oedd Tywysog Cymru yn eistedd gydag Arglwydd Rosebery, &'r Dywysoges yn eistedd yn yr Oriel. Dychwelodd Mr Victor Grayson i'r Ty ar ol cael ei droi oddiyno rai misoedd yn ol. MERCHED Y BLEIDLAIS. Ceisiodd merohed y bleidlais gyrhaedd y Sen- edd mewn awyr-long, ond yn lie disgyn geq Wostminater aeth yr awyr long a'i llwyth i Coulsdon, yn Surrey, 15 milidir o Charing Cross. ARDDANGOSIAD Y BOBL DDIWAIT- If. YmgynuLlodd torf o 6000 i 7000 o bohl ddiwaith gan orymdeithio r gwneud eu owyniou yn hysbya. Y BLAID SENEDDOL GYMREIG. Cyfarfu y blaid, ddydd Mawrth, i drefnu ab waitb y Senedd-dymhor. Mynegir fod Syr D. Brynmor Jones yn dymwoo rhoddi heibio j awydd o yagrifenydd y blatlii

Arwerthiant Owaith yn Mangor. Agorwyd yr arwerthiant gwaith flynyddol yn nglyn ag Eglwys y Santea Fair, Bangor, ddydd Mercher, gan Mrs Vincent, Maeres y ddinas. Wrth gyflwyno'r Faeres, dywedodd y Parch W. D. Roberts, y fioer, fod y digonedd o bethau ag oedd yn cael eu dangos ar y stalls yn brawf o fodolaeth nifer mawr o weithwyr ymroddgar a brwdfrydig yn yr Eglwys, yr hyn a'i calonogai i obeithio y byddai yr Eglwys yn sicr o gael digon o galonau ffyddlon a chefnogwyr i'w chynal ac i gario yn mlaen ei gwaith mawr, er gwaethaf mynegiad ag oedd yn newyddiaduron y dydd hwnw am rhyw fesur dychrynllyd ag oedd i'w ddwyn yn mlaen yn fuan, er y meddyliai, fodd bynag, na byddai raid iddynt ei ofni (cymeradwyaeth). Cydnabyddodd Maer Bangor (Mr H. C. Vin- oent) bleidlais o ddiolchgarwch i'r Faeres, ao w i tit rnauthur hyny dywedodd fod y Ficor wedi cyfeirio at rhyw gynlluniau gwyllt a awgrymid yn araeth 1 Brenin. Nid oedd yn meddwl fod raid iddynt hwy na neb arall fwwychu llawer oherwydd hyny. Nid oedd llawer o'r Mesurau basiwyd gan y Llywodraeth bresenol yn debyg o sylweddoli yr hyn yr amcanent ato, a meddyliai y galiai y Llywodraeth Ryddfrydig longyfarch ei htm os y byddai i'r Mesur bwriadedig byth gyrhaedd ei ddarlleniad cyntaf yn Nhy y Cyffredin (ohwerthin). Yn sicr, ni elai lawer pellach. Hyd yn oed pe gwnai, a phe di- gwyddai'r gwaethaf, yr hyn fe gredent ac a obeithient na chymerai le, dylai fod yn ffynonell o gysur iddynt i wybod fod bob amser gorph mawr o weithwyr yn barod i sefyll yn gefni i'r Eglwys mewn adfyd yn ogystal a phan y ffynai. Yr oedd bwriad difrif yn awr ar droed i gymeryd w eu holl adeiladau oddiarnynt a'u trosglwyddo i eraill-math o yspeilio cyfreithlawn na fyddai dd-erbyniol gan unrhyw bersori teg neu resymol. Yr oedd yn hyderus nad oedd cymaint ag enaid yn bresenol na chytunai ag ef fod y cynygion ag y oyfeiriodd atynt y tu allan i bob dirnadaeth am foesoldeb a chyfiawnder (cymeradwyaeth). Y ST £ LL HOLDERS. Girlo;' Friendly Society: Mrs E. J. Lloyd, Menai Fron; Mrs Wilson Clarke, Mrs Williams, Edge Hill; Mrs Hall, and Miss Owen. Welsh Stall: Mrs Thomas, Plasllwyd-terraoe; Mrs Hughes, James-street; Mrs O. E. Thomas, High-street; Miss Davies, Miss Owen, City Hotel; the Misses Thomas, Plasllwyd-terrace; Miss Owen, Edmund-street; Miss Williams, Fair View-road; Miss Hughes, James-street; and Mias Roberts, Mountain-street. Welsh. Stall No. 2: Mrs Roberts, Ship and Castle; Mrs Williams, Fair View; Mrs Price Jones, Mrs Jones, Drum-street; Mrs Daviea Fair View; and. Mm Thomas, Drum-street. St. Mary's Girls' Guild: Mrs Lewis, 66, Orme road; Miss Gwen Williams, Miss Emily Watson, Miss A. Ruddock, Tanybryn Lodge; the Misses Wiloocks, Orme-road; Miss Crapp, Garth; Miss Annie Thomas, Plasllwyd-terrace; and Miss Rowland Jones, Higih-sbreet. Refreshment Stall:—Mrs J. Humphreys, Mrs Jones, Friars-road, Mrs Hugh Roberts, Mrs Williams, Miss Owen, Miss Williams, Fair View; Miss Rhoda Jones, Miaa May Ross, Miss Hilda Barber, Miss Alioo V. Humphreys, Miss Maggie Jones, Bethel, Miss Lindro Barber. Fruit and Sweet. Stall :Miss Rose Jones, Mrs Percy Milliard, and Mrs H. G. Brereton- Young Men's Stall:-Me%rs R. G. Wfttson, W. Owen, Walter Jones, O. T. Roberts, S. Edwards, and R. H. Morgan. Japanese Stall: Mrs W. Owen, Mrs R. H. Morgan, and Miss Beasie Thomas. Bhootiner Gallery: Messrs W. J. Lewis, Robert Jones, and Richard Williams. Electric Battery: Mr C. Goodwin. "Try your luck;" Messrs O. J. Owen and J. F. Thomas. Candle Competition: Messrs H. 0. Williams and W. Mitchell. Cloak- room Messrs J. W. Williams, John Williams, and W. Munroe. Bran Tub: Mrs Thomas, Drum- street. Parhawyd yr arwerthiant ddydd lau, pan yr oedd llawer yn bresenol. Deallwn y gwnawd elw o tua lOOp.

TYFU, IE- OND TYFITN DDIWAED. Cynydd Prudd trwy Flynyddoedd Cynar Morwyndod. Engraipht a Owellhad Amserol gan Dr. Williams' Pink Pills Weithiau yn yr oedran cynar o bedair-ar-ddeg. yn fynych pan yn ugain neu ragor, mae bywyd- au merched ieuaino a genethod yn llawn o ddy- oddefaint. Mae llawer mam wrth edrych ar gorph eiddil a gwedd gwelw ei merch yn syl- weddoli ei bod yn tyfu, ond yn tyfu'n fwy di- waed po hwyaf y mae'n byw. Fel engraifft, rhoddir yma hanes Mrs Barron, 25, Plevna Street, West Hartlepool :Ddwy flynedd yn ol, pan yn 16 oed," meddai wrth ohebydd yr "Yorkshire Gazette," "aethum yn llwyd a theneu iawn, a phrin y meddwn ddigon o north i gerdded i fyny'r grisiau. Yn fuan, cefais fy mlino gan Ddiffyg-treuliad ar ol pryd- iau; ni fedrwn gymeryd mwy na chwpanaid o de. I '■' ■ f-'d bv frcauent tangling, fits. I "Cefais ffyaig gan feddyg, ond aethum mor sal fel y bu raid i mi fyned i'm gwely. Col Lais fy nghnawd yn gyflym, a theimlvvn yn druenus a digalon. Brifai fy nghefn a rhawn boenau llym yn fy ysgwyddau. Dywedai cyfeillion fy mod yn tyfu a dywedai'r meddyg fy mod yn ddi-waed a bod fy nghylla yn rhy wan i gyflenwi maeth t'm gwaed. "Ddydd a nos yr oedd fy nwylaw a'm traed oered a rhew ac yn hollol ddifywyd. Yn ddi- weddaraoh llethwyd fy ngiau, ac yr oedd unrhyw awn neu gyffro yn rhoddi. i mi gur pen eohrys gan beri i mi grynu. Yn fynych, am ddyddiau cawn lewygfeydd. Pan fethai ffysig doctor wneud Hes i mi rhoddwn brawf ar bethau eraill, ond aeth fy nghylla yn wan a llidiog; ac fel yr elai y misoedd heibio awn yn fwy poenua a digalon. Ni chawn ond yspeidiau anesmwyth o gwsg yn y nos a chawn hunllef mynych. "Un dydd, fodd bynag, darllenais am eneth ddi-waed wedi ei gwella gan Dr. Williams' Pink Pills for Pale People, a phenderfynais roddi prawf ar y pelenau hyn. Ar ol eu cymeryd ond byr amser, daeth fy archwaeth yn well, a dyfal- barheais. Aeth y cur yn fy mhen yn llai poenus; cysgwn yn well yn y nos, a theimfwn yn gryfach bob dydd. Parheais i gymeryd Dr. Williams' Pink Pills yn rheolaidd, a theimlwn yn fuan yn rhydd oddiwrth aficchyd a diffyg treuliad. Yn fuan, daeth y gwrid yn ol i'm gruddiau; ad- enillais fy nerth, ac ni ddyoddefais mwyach oddi- wrth unrhyw boen neu wendid yn fy nghefn. Yr oeddwn fel geneth newydd, ac ni chefais ddydd o aalweh wed'yn." Gwneir Gwaed,. Coch, Da Newydd, sydd yn adfer nerth i'r gwythienau trwy Dr. Williams' Pink Pills for Pale People; maent wedi gwella lluaws o achosion o Anaemia, Diffyg Treuliad, Eczema, Uryd Cymalau, Sciatica, Dawns. St. Vitus, Neuralgia, Anhwylderau'r Giau, a'r an- hwylderau nad oea ond gwragedd yn cael eu poeni ganddynt. Gwerthir gan y rhan fwyaf o ddelwyr (ond goolieler y lluaws efelychiadau nad ydynt byth yn gwella, ac edrychwch am yr enw llawn, fel uohod, ar bob pecyn), neu anfoner yn uniongyrohol at Dr. Williams' Medicine Co., 46, Holborn Viaduct, London, yn rhad drwy y post am 2s 9c y blwch neu chwe' blwch am 138 9c.

Mae ffirm o Germani ar fedr sefydlu gweith- feydd yn Fflint, a'r gwaith o godi adeiladau i'r pwrpas wwea wedi ei ddecbreu.

E^eddfod Oenedlaethol 1909. Y BEIRNIAID CERDDOROL. Dydd Mercher cynhaliwyd cyfarfod o Bwyll- gor Gweithiol yr Eisteddfod Genedlaethol, a gynhelir yn Ngholwyn Bay, yn 1910, Mr J. Am- phlett yn llywyddu. Derbyniwyd telerau Mri David Jenkins, Mas. Bac., David Evans, Mua. Bac., ai)r. Coward, fel beirniaid cerddorol. Pen- dorfynwyd fod y gystadLeuaeth i ddeillion i gym- eryd y ffurf o unawd ar unrhyw offeryn cerdd (ag eithrio organ), y cystadleuwyr i ddewis eu darn- au eu hunain. Mae'r argymhellion canlynol, o eiddo y Pwyll- gor Llenyddol, wedi eu ma.bwysiadu ;-Awdl y gadair, "Yr Haf;" pryddest y goron, "Ednyfed Fychan;" oywydd, "Yr Angel;" rhiangerdd; telynegion, "Bywyd Pentrefolac englvn, "Y Wawr." Hysbysodd Ysgrifenydd y Pwyllgor Llenyddol fod cyfanswm yr arian a gynygid yn yr adran yn 259p 1& am 30 o destynau, cyfartal i 8p 133 y testyn.

Tiriogaethwyr Sir Gaernarfon. Mewn cyfarfod o Gymdeitlias Sir Gaernarfon, a gynhaliwyd yn Nghaernarfon, Mr J. E. Greaves, yr Arglwydd-Raglaw yn y gadair, myn- egodd y Milwriad Darbishire a Major W. C'. Whiskin fod lluaws wedi ymrestru yn y Fyddin Diriogaethot er Ionawr laf. Ystyriwyd y priodoldeb o godi cwmni o'r Royal Welsh Fusiliers yn Methesda, ond oherwydd y costau i gychwyn catrawd a sefyllfa bresenol yr ardal, penderfynwyd gohirio hyn. Penderfynwyd, yn unol a ohais Clybiau y Man- Ynau, eu bod yn cael eu cydnabod, ao i gael ym- aelodi gyda'r Gymdeithas Sirol. Cyflwynwyd diolchgarwch i Arglwydd Penrhyn am roddi rhan o Bare Casteil y Penrhyn, i'w ddefnyddio mewn ymarferion gan Adran Bangor o'r Tiriogaethwyr. I Darllenwyd Uvthyr oddiwrth oruchwyliwr Ar- glwydd Mostyn, yn Llandudno, yn datgan fod ei arglwyddiaeth mewn cydymdeimlad llwyr a'r mudiad, ac y gwnelai ei oreu yn Llandudno ar ran y gymdeithas.

Nid yn Ddyeithr i Fangor. Nid geiriau estroniaid i Fangor yw yr hyn a gyhoeddir yn ein colofuau bob wythnos, ac nid tystiolaeth anhawdd ei chwilio n-llan ydyw. Gair dynion a merched o Fangor ydyw, ac y mae'r modd dibetrus y siaradant yn sior o adael ar- graph arnom oil. Mr W. Read, 3, Trevelyan-terrace, High-street, Bangor, addywed:—"Yr wyf wedi dyoddef llawer gan boon yn fy nghefn, yr hwn weithiau oedd mor ddifrif nas gaiiwn symud—yr oeddwn yn hollol ddiallu. Teimlais ef "gyntaf wrth godi pwysau; toimlwn fol wedi ystra-enio fy nghefn, canys nis gallwn brin gerd-ded gartref. Wedyn cefais boen ar yspeidiau am fisoedd. Yr oeddwn yn wa,&tad yn flin, a chydag anhawsder y gallwn ymlwybro o gwbl. "Rhoddais brawf ar amryw gyffuriau, ond nid oeddwn yn gwella, pan y cynghorwyd fi i roddi prawf ar Doan's backache kidney pills. Gwnaeth- um hyny, ac yn awr ni byddaf byth heb rai o'r pelenaw gyda mi. Prin yr oeddwn wedi cymeryd haner blychaid o'r pelenau nad oeddwn yn teim- to'n well, ac yr wyf yn awr cystal ag y bu'm erioed. Os byth y teimlaf fod yr hen anhwylder yn dychwelyd, byddaf yn cymeryd ychydig ddognau o beleni Doan, ac y maent yn ty ugweUa'n wastad. Gallaf yn galonog gymera- dwvo Doan's Backache Kidney Pills, (Arwydd- wi-d) W. Read." Mae DuAn's Bitekadw-Kiditey. Pills yn ddau swllt a naw oeiniog y blwth. neu chwe' blwch am 138 9c. Gan bob fferyllydd neu ystordy, neu yn rhad drwy y post yn uniongyrchol oddiwrth Foster McCJellan Co., 8, Wells-street, Oxford- street, London, W. Gofalwch eich bod yn* cael yr un math o belenau ag a gafodd Mr Read.

Yr Ysgol Sul yn Esgobaeth Bangor. Ychydig amser yn ol penodwyd pwyllgor i drefnu Maes Llafur Y sgolion Sul yr Esgobaeth am y flwyddyn 1909-10. Maes Llafur ydyw y r!han gyntaf o Lyfr Cyntaf Samuel, yr Efengl yn ol Sant Marc, a gwasanaeth y Cymim Bendigaid. Y mae y Parch. J Wiheldon Griffith wedi eybooddi llyfr ar y Cymun, tra y gellir defnyddio Esboniad y Paroh. E. II. Griffith, Llang-adwaladr ar yr Efengyl. I rat dros. 8 ac o dan 16eg, y Maes Llafur ydyw y gwersi a geir yn un o Iyfrall y Sunday School lwtiti;te, Serjeant's Inn, Fleet Street, Llundain En.v y Lf.yfr vdyw— Intor-Diooesan Lessons. Fourth veer's Course. Yn y llyfr hwn oeir gwersi ar yr Hen Desta- me-nt a'r Newydd, ao hefyd or y Cymun Bendig- aid. Gall yr athraw Cymreig ddefnyddio llyfr y Parch. Wheldon Griffith ar y Cymun, no Esboniad Arohddiaoon Morgli),n ar yr Actau, o ba Ilyfr y oymerir y mwyafrif o'r gwersi ar y Testa- ment Newydi. Ceir yn y llyfr ddwy wers ar g-yfer bob Sul, un i blant dree 12eg, a'r Hall i blant dros 8 oed Yn eu trefniadau i blant o dan 8 oed, y mae y Pwyllgor wedi cadw at gynllun y Parch. A. O. Evans. Holir y plant baoh ar y Gre-adigaoth a hanes gtendigaeth Ieau Grist. (Gellir defnydd- io "Hawl ac Ateb."). Yohwanegir at hyn hanes y plentyn Samuel. Cynhelir arholiad yr YsgoHon Sul eleni y Sadwra cyntaf yn mis Mehefin. Pwysir yr aelodau yn y glorian gan y Pardhedigion T. E- Owen, Robtwrtog; T. mith, Llanbrynmair; R Davies, Llanerchiy- medd, a'r barddoffeiriad Gwynedd.

Ymchwiliad Cyhoeddus yn Rhyl. PWNC Y RHEILFORDD YSGAFN. Cynhaliwyd ymchwiliad cyhoeddus ar ran Dir- prwywyr y Rheilffordd Ysgafn, yn Rhyl, ddydd Sadwn, yn nglyn a'r cais am archeb i wneuthur rheilffordd ysgafn o'r porthladd yn Rhyl ar hyd glan y fnor ao ar draws y tywoa hyd at draeth Prestatyn. Nid yw'r cynllun yn un newydu, ac aethpwyd mor bell gyda bwriad o'r fath yn 1900 fel ag y gwariodd Cynghor Rhyl oddeut.u 30,000p ar weithiau trydanol i gyflenwi hylif, etc. Bu raid rhoddi heibio'r bwriad yr adeg hono oher- wydd prinder cyfalaf, ac aeth y gallu angen- rheidiol i wneud y gwaith yn ddirym oddeutu dwy flynedd yn ol. Yr oedd torf fawr yn bres- enol yn yr ymchwiliad ddydd Sadwrn, yr hyn a brawf fod cryn ddyddordeb yn cael ei gymeryd yn y mater. Yr oedd y Ddirprwyaeth yn gynwys- edig o'r Anrhyd. A. E. Gathorne-Hardy (yn lly- wyddu), y Milwriad Boughey, R.E., a Mr Henry A. Steward, yn nghyda Mr A. D. Erskine (ysgrif- enydd). Cynrychiolid hyrwyddwyr y mudiad gan Mr J. E. Huxtab'.e (cyfreithiwr). Gwrthwynebai Mr Artemus Jones (wedi ei gyfarwyddo gan Mri Wil- lianis a Williams) ar ran Clwb Golff Rhyl: gwrth- wynebai Mr Ralph Bankes (wedi ei gyfarwyddo gan Mr F. J. Gamlin) ar ran nifer o drigolion yr East Parade; cynrychiolai Mr H. P. Williams berchenog y Marine Hydro; tra y cymeradwyai Mr J. H. Roberts y cynllun ar ran Cynghor Prestatyn; gwrthwynebai Mr A. Lewis Jones ar ran Cynghor Eglww Rhyddion Prestatyn, pa raj a wrthwynebent i gerbydresi redeg ar y Sab both cynrychiolai Mr Price Lewis berchenogion tai ar yr East Parade ag ocddynt yn foddlon i'r mud- iad. tra y gwrthwynebai Mr A. Rowlands (clerc trefol) ar ran Cynghor y Rhyl. Fel ag yr oedd Mr H. A. Tilbv, cadeirydd Pwyllgor Arianot Cynghor y Rhyl, yn rhoddi tystiolaeth rhoddodd y Dirprwywyr derfyn ar yr ymchwiliad, a buont yn ymgynghori, ac ar ol hyny hysbysodd y Cadeirydd nas gallent ganiat.au yr archeb yn ngwyneb y fath wrthwynebiad. Dywedodd Mr Huxtable nad oedd Cynghor y Rhyl yn cynryohioli barn y trethdalwyr, ac awgrymai fod yr ymchwiliad yn cael ei ohirio er cael liais y trethdalwyr ar y mater. Atebodd y Cadeirydd y byddai iddynt fabwys. iadu y cwrs yna. Ni aHent orchymyn i Gynghor Rhyl gymei-yd pleidlais y trethdalwyr ar y mter, ond yr oeddynt yn awgrymu iddynt wneuthur hyny. 08 y gwnaent hyny byddai i'r Dirprwy- wyr ddychwelyd yn mhen y mis gyda'r dystiol- aeth ag oeddynt wedi dderbyn, ac os na wnai y Cynghor hyny byddai iddynt, roddi eu dyfarniad.

Esgob Llanelwy ac Addysg. Dywed y "Times" nad yw Esgob Llanelwy y4 dueddol i ail-ddwyn i mewn ei Feaur Addysg, mown ffurf gymedrol, y tymhor presenol.

Oalwad I Weinidog o Gaer. Derbyniodd y Parch D. Wynne Evans, gwein- idog Capel Annibynol Queen-street, Caer. alwad i fugeilio Capel Seisnig Llandrindod.

Ei Drydanu i Farwolaeth. Yn Nglofa. Wynnstay, Rhiwabon, ddydd Gw.ener, oyfarfu David Thos. Griffiths, Acrfair, &'i farwolaeth, trwy gael ei drydanu tra'n gofaiu am y peiriant trvdan. Nid oedd ond 20 tied.

Arglwydd-Raglaw Newydd Sir Feirionydd. Dywed gohebydd Llundeinig y "Liverpool Daily Post and Mercury" ei fod yn deall mai Mr Osmond Williams, A.S., fyda Arglwydd-Raglaw newydd Sir F&irionydd. Dywed yr un gohebydd i ymdrech gael ei wneud i sicrhau swydd i ben* aeth Ceidwadol.

Llywyddion Eisteddfod Llundain. Mynegir fod y boneddwyr canlynol wedi dep byn gwahoddiad y pwyllgor i lywyddu yn Eis- teddfod Genedlaethol Llundain ;-Mr Balfour, Mr Asquith, Mr D. Lloyd George, Arglwydd Aberdar, a Mr Vincent Evans (cadeirydd Pwyll- gor Gweithiol yr wyl).

Mesur Dirwestol Syr J. Herbert Roberts. Am y 17eg tro y mae Syr Herbert Roberts wedi cyflwyno ei fesur i wella Deddf Cau'r Tafarnau ar y ul yn Nghymru, ac i gyfyngu yn mhellach ar weithiant diodydd meddwol yn Nghymru a sic Fjnwy. Bydd i'r mesur ymwneud a c-hiyb- iai yfed, camddefnydd o adran y teithwyr, a darKT gynwys Mynwy yn y Ddedif Gymreig i gat: ar y Sul. Gwan yw'r gobaith y caiff Syr Ilcrbcrr gyfle i ddwyn y mesur yn mbcn, ond y mae wedi nodi y 26ain o Fawrth i'r ail-ddar- lleniad.

Dirprwywyr Deddf y Tlodion. Y mae adroddiad y Dirprwywyr penodedig i chwilio i mewn i weinyddiad Deddf y Tlodion, wedi ei gyhoeddi yn gyfrol o 1300 o duckilenau. Argymhellent wneud i ffordd a Gwarcheidwaid a Thlotdai yn eu ffurf bresenol. Gwneir i ffordd hefyd a chynorthwyon elusenol i dlodion fel y cyfryw, a gelwir hwy yn gynorthwy cyhoeddus. Ni roddir allan-gynorthwyon heb ymchwiliad trwyadl, a bydd y sawl a gynorthwyir o dan ar- olygiaeth fanwl. Awgrymir llu o ddiwygiadau eraill fydd yn cwbl gyfnewid y drefn bresen- ol.

Boddiad Peirianwr o Gaergybi. Ar gyrhaeddiad yr agerlong "Naorohan" Portstewart. ddydd Sadwrn. adroddodd- -(.%dbeu Walker fod Owen Jones, peirianwr, brodor o Gaergybi, wedi boddi. Ga-dawocld yr agerlong "Belfast" ddydd Iau, a phan oedd oddeutu chwe" milidir o Ynysoedd Copeland, Sir Down, ae-th Jones i ben y peiriandy i gau agen awyr. Yr oedd yn ystormus ar y pryd, ac oherwydd fod y llcmg yn siglo llithrodd ei droed a disgynodd i'r dwfr. Ni ellid g-wneuthur dim i'w waredu.

Anrhegu Archwilydd. Bu priodas Mr William Griffith, archwilydd Bwrdd Llywodraeth Leol yn Ngogiedd Cymru. yn achlysur i beri i aelodau a swyddogion cyrph cyhoeddua yn chwe' sir y Gogledd i ymuno i gyflwyno anrhegion iddo, i ddangos eu gwerth- fawrogiad o hono. Cyflwynwyd y mater i bwyll- gor, a dydd Sadwrn bu aelodau y pwyllgor hwn yn Mhenmaenmawr ar ymwetiad a Mr a Mrs Griffith yn eu cartref, a cnyflwynasant lestri arian hardd a phethau eraill gwerthfawr iddynt. t)..m

Golygon Plant yr Ysgolion. Dydd Gwener, bu Mr E. R Davies, ysgrifen- ydd Pwyllgor Addysg Sir Gaernarfon, T" wn ym- gynghoriad a Changhen Bangor o'r Gymdeithas Elusenol er gofyn am ei chymhorth i ymweled a chynorthwyo rliieni i gario allan gyfarwyddiadau y Swyddog Meddygol yn nghylch goiy^on a gwenaidau plant. Mr W. P. Matthews a ij w- yddai, a phenderfynwyd rhoddi pob ymhorfch fel a ofynid. Penodwyd pwyllgor i drefnu \m- weliadau rheolaidd. Eglurodd Mr Davies y byddai i'r Pwyllgor Addysg gyfranu at y treuliau a thalu am spectol yn mhob achos !ie yr oedd y rhieni yn rhy dlawd i'w prynu, yn unol a chyfar- wyddid y meddyg.

Pwyllgor Heddlu Arfon a'r Owarcheidwaid. Yn Llyø Sirol Llanrwst, ddydd Gwener, dygat Cyd-Bwyllgor Heddlu Sir Gaernarfon gynghawa yn erbyn Bwrdd Gwarcheidwaid Llanrwst am 15s. sef traul symud hen wr o Capel Curig i Dlotty Llanrwst. Dadleuai Mr Bodvel Roberts ar ran y pwyllgor mai y Gwarcheidwaid oedd i dalu, a bod ganddynt hawl i ddefnyddio y trethi i'r pwrpas. Mr Lloyd Griffith, ar ran y Gwarch. eidwaid, a ddadleuai mai trwy y rheid-weinydd- wyr yn unig y gellid estyn cymhorth. Pe talai y Gwarcheidwaid yr arian, ni chaniateid y swm iddynt gan swyddog y Llywodraeth. Dywcdodd y Barnwr Moss y rhoddai ystyriaeth i'r m&ter, ac y gohiriai ei ddyfarniad.

Parch. J. Wakeford ar Ddadgysylltiad. Un ot glerigwyr hynotaf Lloogr yw'r Parch John Wakeford, Lerpwl. Traddododd araeth ar Ddadgysylltiad, yn Llangollen, nos lau, o flaen cynulliad enfawr. Wele rai o'i sylwadau :— Wrth hawlio Dadgysylltiad y mae Ymneilldu- wyr Cymru yn cymeryd tamaid mwy nag a allant gnoi. Dywedid fod Ymneillduwyr Cymru yn y mwyafrif, ac felly mai annheg oedd iddynt oddef Eglwya Sefydledig ao y dylid ei dadgysylltu a'i dadwaddoli. Ni wyddai erioed fod dyn adawai ei gartref yn meddu hawl i gwyno am na chania- teid iddo gymeryd bwrdd y gegin ymaith. Nid oedd dadgysylltiad heb ddadwaddoliad yn meddwl dim, canys fel y dywedodd Arglwydd Selborno "oa rhwygwch weithredoedd yr Eglwys, ni bydd unrhyw weithroooedd yn ddyogel yn y wlad hon." Yn ddiweddar cyhoeddwyd cynllun o fesur gan Gynghor yr Eglwysi Rhyddion, yn yr hwn y cymhellid fod y deg-wm i'w gasglu a'i dros- glwyddo i Gynghor Canolog, fel y gellid gwario y degwm, nid yn yr ardal I!e y codid ef, ond yn rhywle arall. Yn bresenol, yr oedd gan Loegr a Chymru eiddo cyffredin, a phan y ccisid codi yr hyn a dybid oedd yn Nghymru, ceid nad oedd yn perthyn i Gymru o gwbl. Gofynai y Cynghor hefyd am i'r hen Eglwysi Cadeiriol ardderdlOg a'r Eglwysi eraill gael eu trosglwyddo i drugar- edd tyner yr Ymneillduwyr. Oddiar brofiad, galiai ddweyd, "Nis gallaf eu hymddiried i chwi." Adeiladau oedd y rhai hyn a chwenychid oodd wadi eu hadgyweirio a'u hadnewyddu trwy yr oesau gan arian Eglwyswyr. Addewid dyfod a mesur yn mlaen. A mean y mcsur oedd gwneud ffyliaid o'r Cymry. Pan gyflwynid y mesur, di- gwyddai dau beth. Deuai cynygiad oddiwrth Ryddfrydwyr fod Eglwys Loegr a'r Eglwys yn Nghymru i sefyll gyda'u gilydd. Wed'yn, deuai cynygiad arall oddiwrth Ryddfrydwyr, fod y Llywodraeth i ddadwaddoli a chymeryd pobpeth a berthynai i unrhyw gorph crefyddol yn y wlad. Paham y rhaid yspeilio yr Eglwys Gymreig a gadael i'r capeli Cymreig gadw eu gwaddoliadaut Yr oedd yn ymddiried yn nghyfiawnder y genedi Gymreig gyda'r mater hwn, ac os deuai ymosod- iad, galiai sicrhau y safai Eglwyswyr Lioegr wrth gefq eu cymrodyr yn y Dywysog&etb.