Gwalia

CFLPTFL]SI (JRCK. NOTIS PWYSIG Peidied neb a growlio llawar-gellir gne\d ych- ydig—os na wnsir sylw o rai o'r gwds a anfonir jma. Mi rydw'i wedi bod vn short of hands yn 4diweddar trwy i rai o'r criw yma gael myn'd i briodas. Anfonson i mi ddarn go lew o'r gacen briodas, wedi ei lapio mown papvr bacco, gyda'r canlyniad i flas bacco fyn'd ar y darn. Mae yma lot o stwff wedi dwad o Lanaeibaiarn a Threfor, -ond nid ydw'i eto wedi cael hamddan i'w cxaminio nhw. Y GWERTHWRS PENWAIG. Daeth dyn O vmyl pentra i brynu penwaig gan ddyn arall, a'r hwn oedd yn berchenog am y tro ar lot a benwaig. Dywedodd y prynwr ei fod o am fyn'd i werthu y penwaig yn y pentra. Ar ol cael y penwaig ni ddarfu y prynwr gychwyn Fr pentra yn ddiymdroi, ond aeth i gael licar mown tafarn. Wedi anfon y licar i laivr y corn gwddw, daeth y llvncwr i delmlo ei hun yn barod i werthu y. penwaig, ac ymaith a fo am V pentra. Gyda'i fod wedi cvrhaedd cyrion v pentra clywai ddyn yn gwaeddi "Penwaig ffres, ffres; penwaig." Gofid- iodd glywed hyn. Rhaid fod rhyw ddyn arall wedi bod yn prvnu penwaig gan y myrtshiant, a'i fod o •wedi myn'd i'r pentra i wneyd busnes. Ond yn fuan deallodd y brawd mai y myrtshiant ei hun oedd yno yn gwerthu penwaig, a'i fod wedi cael gwerthu lot fawr o honynt trwy eu bod yn rhad ganddo! Peidied neb byth a deyd i ha le y bwr- iedhtmyn'd i werthu penwaie: vn y dyfodol. DIM BACCO. Galwodd Harri yn Borthvgest ddydd LIun ar fusnes, ac wrth ddvchwelvd adra aeth i siop i brynu owns 01 bacco. Daeth Tien wreigan ddeallus, siriol, ato, a deydodd nad oedd hi ddim yn gwerthu bacco oherwydd ei bod hi yn ystyried mai gwastraff ydoedd, ac fod ei iwsio yn groes i'r Diwygiad. Teimlodd Harri yn fawr oherwvdd hvn, a mawr cdmvgodd vr hen wreigan. Hi oedd yn iawn. Gwastraff difrifol vdi'r smocio a'r cnoi yma. i Gwaria ambell i ddyn fwy ar bacco nag a rydd efe at achos crefvdd. GWILYM ?IEIRION. Tarewais ar y ffraeth-bert Gwilym Meirion y noson o'r blaen. Yr oedd o yn chwilio am rhyw fildin. Dangosais ina v bildin iddo fo. "Ond lie mae ei ffrynt o, dwad?" gofynodd i mi. Deydais ina wrtho fod yn rhaid iddo fyn'd drwy basods i ben. arall y bildin cyn y cai efo ddrws i fyn'd i fewn. Yna deydodd,— "Rhvfedd, rhyfedd yw y drefn, Fod y fTrvnt vn nrws v cefn." YMWELIAD A NANHORON. Boy clen anghyffredin ydi Mr E. E. Owen, Ply- mouth. Mae o wedi priodi boneddiges sy'n per- thyn i hen deulu parchus y If arm a elwir Plymouth, ger Criccicth. Degau o flynvddoedd yn ol, pan y byddai yr hen odyn sydd wrth Abermarchnad, Criccieth, yn cael ei gweithio, byddai lhvythi cery.g calch yn cael eu cludo gen longau i Gnccicth. Perthynwn i un o'r llongau hvn. Byddai gwraig y captan yn aros yn Plymouth, a byddwn ina yn myn'd' yno ato. William Griffith oedd enw v gwr., a byddwn yn ffryndia mawr hefo fo. Byddai Mrs Griffith yn rhoddi maidd llo bach i mi, bara ceirch a menyn ffres gan dewed a sleisus a gig moch arno fo! I fachgen o forwr yr oedd y fath ymborth fel ymborth y brenhin iddo fo. Gyda hynyna o ragymadrodd, wel, y dydd o'r blaen, dyma Mr Owen yn deyd, "Ncidiwch i'r cerbyd yma a dowch hefo mi i Karihoron." 'Doedd .dim posib gwrthod, ac i fewn a fi ac ymaith a ni am Nanhoron. Cawsom dywydd teg ol-ddv-we. Aethom heibio i Llwyn Beuno, cartref Captan Prichard, a gwacddais "Ship 0 Hoi!" Ches i ddim atebiad. Mae"n siwr fod y captan allan ar fusnes, neu mi fasa wedi ateb, "Helo!" Byddai bob amser yn leicio cael sgwrs hefo Captan Prichard oherwydd ei fod a yn gaptan a morwr medrus, ae yn meddu ffwybodaeth eang iawn. 'Doeddwn i ddim wedi bod yn ardal Nanhoron er's pan v buom i yn nhy Evans, v truan anffodus a lofruddiodd ei wraig yn ymyl Llangian. Yr oedd y diweddar Dr. Hunter Hughes a'r Supt..Tones hefo mi ar v pryd. Gwd- ais y llofrudd a'r llofruddiedig a Miss Owen, y ferch wrol a amddiffynodd drigolion y ty rhag i'r llofrudd wneyd vchweneg o ddrwg. Pan gyrhaeddais i gist y fynedfa i Nanhoron dyma lodes ifane hawddgar wedi ymwisgo mown het bel topar Gvmreig a mantel! gocli a phais gwta. Edrvchai yn dda, a deydais, "Helo, Mary Jones, .sut y mae hi?" Gwenodd v lodes arna'i. Doedd- wn i ddim yn ei nabod hi o gwbl, ond tybiais, gan mai Cyrnraes oedd hi. a chenfod cymaint o ferched Cymreig yn cael eu galw yn Mary Jones, dyna cedd ei henw hithau hefvd. Ac yn siwr i chi, Mary Jones oedd ei h?nwl Yn mlaen a ni i fyny at v Palis, t'r cyntaf a welsom oedd Mr Griffith Owen, biliff yr ystad. Ysgydwodd law yn harti iawn hefo ni. Gallaf ddweyd stori am Mr Owen a fina yn y fan non. Rhyw dro aethum i gael ciniaw mewn gwesty. Ar ol gorphen, allan a 6. Yn Sihen tuag wythnos dyma y Parch Thomas Owen, brawd Mr Griffith Owen, ata'i ac yn deyd fy inod i wedi newid hot hefo Mr G. Owen. Deydais ina nad oeddwn ddim wedi gwclad Mr G. Owen o gwbl, nac wedi bod yn yr un lie ag ef er's hir amser. Awd i'r gwesty i holi, a sicrhaodd y wraig nad oedd Mr Owen ddim wedi bod yno a gwbl v diwrnod y buom 1 yno. Ond, i chi, deailwvd fod Mr Owen wedi bod yno heb yn wybod i'r wraig, a'i fod o wedi eymery.d fy het i mewn camgymeriad. Hot oedd g.cn"¡ y diwrnod hwnw, ac nid sou'estar. Bu fy het i gan Mr Owen am beth amser, a d;>wcdir ei fod o yn edrach yn dda ynddi hi. Yn wir, yn fuan wedvn, cafodd ei wneyd yn bailiff ystad Nanhoron. ac mi fuom i yn ei brofocio fo mai oherwydd fod iv hot i am ei ben o y cafodd ei roddi yn v swydd, bwvsig! Y nesaf a welsom oedd Mr Owen, Nurnbar 46, Abersoch, a Mr Thomas, Nurnbar 49. Sarn,—dau o blismyn goreu Pen Lloyn. Lie by nag y bydda'i yn myn'd yn Llevn mi fyddaf bron yn siwr o daro ar Numbar 46. Buom dqwywaith yn ymyl Safn Uffern, Rhiw, ao yr oedd 0 yno yn stand bei. Fedra'i ddim desgrifio mor brydferth yr oedd y gerddi a'r coed. Paradwysaidd iawn oedd yr holl le, a Mr G. Owen a Mr E. Davies, v garddwr. yn ymhyfrvdu mown cadw y lawntiau a'r rhodfeydd yn daclus. trefnus a phrydferth. Wrth gwrs yr oedd yn rhaid i mi gymeryd te, bara brith, cacen- H au, a phothau da eraill. Svlwais fod yno lawer iawn o ferched o Nefvn, sef aeiodau Cymdcithas tJndcbol v dref hono. Cef- ais ssrwrs hefo Miss Hughes, ysgrifenvddes y gym- deitlias. Yr oedd v merched yn yfed te da. Hawn sivvgwr, a'r ITwy vn sefyll vn syth vnddo fel rhaw mewn t.ywod. T well eu oenau y 111'i•' flai brigau coed gwvrddleision, Vn fwaau cysgodol a phryd- ferth, gan gadw poothder pelydrau yr haul oddi- vrthvnt. Gofynwyd i mi fyn'd i rwm fawr 1 gael tc. Y foment yr a-dthnm yno dyma ^frs Lioyd Ed- wards yn tendio arn"ï. a dyma fonoddiges fawr, lanwaith, landeir. mewn dillad gan wyned a'r eira, yn taflvd ei llvcrad atd ac vn holi pwv oedd- wn i. Pan d leallodd hi pw'1 ocddwn, ni phallodd a. dangos pob caredisjrw\dd tuag itaf trwy ben- tvru ymborth yn fy vinyl. Cydfvv\tai a mi Mr G. Owen a Mr E. E. Owen. Svlwais ar gacen cn- fawr ar fwrdd yn ymyl. Pan aethum ati i'w gwel- ed yn well sylwais ei bod o wneuthur'ad ardderen- og. Gydn hvn dvma'r Sgweiar Lloyd Edwards ei hun yn tori v gacon a'i rhanu er mwyn i bawb g,l "clvwed" un mor dda oedd. Yr oedd gweision a. morwynion v yialns yn brysur dendio ar yr ymivelwvr, a daeth v ]len<rar a'r llon*vedd Thomas Griffith, y eerbvrlwr. ata'i i ofyn <- ddvmunwn i gael gwelod y ceffylau a'r stablau. Diolchais iddo am v evileusdrp, ac ymaith a fi gyd- as- o. Mawr o"dd fv mwvnhad wrth wcled yr anifeiliaid, a chefais fy moddhau yh ddirfawr wrth weled rwm yr harnis. Yr oedd yn lan ac vn deidi. Gofynais yn arbenig pm gael gwelad v merlvn myn- ydd crwerthfawr oedd gan y Sgweiar, a dyma fy nghyfnill a fi i stabl fawr, ac yno vr oedd y merlvn yn edrych gan harddodsag yr oedd modd iddo 3 wnevd. Mi gwelais i a vn shou fnwreddog Porth- madog, a phan aethum i ato a rhoddi fv Ilaw arno fo y tro hwn bron nad oeddwn i vn meddwl ei fod o vn fv nabod i. Dis^wyliwn ei glywad o yn gofyn ""Sut mae hi vn dwad?" Ar ol gorohen gwelad y ceffylau dvma'r lienor a'r duwinydd. Mr Evnn Davies, v prif arddwr, r-taf ac yn mvn'd n. fi drwv yr oil o'r gerddi. Cwynai yn arw fod isio gwlaw. Mae Mr E. Da- vies vn flwdwr G^iriadur Cvmraesr vr Ysrol SuT. Bu am bum' mlvnedd yn gwnevd v creiriadur. Dvma. i ni esiampl o la fur a diwvdrwvdd dan lu o anfant-fision. Cynvrriodd rropi i mi o'r Uvfr, ond yr oedd genvf un er's blvnvddoedd. Wel, ar ol rmwnhau fv hun vn ardderehorr vn Nanhoron. dvehwelais hefo Mr E. E. Owen vn v cerbvd i TWllbni; YR HEN LANC H VPT'g A'R CYWION TRTP- AotH \r hen l:,t)c i ""ir'hnad vn Llevn a phrvnodd IR 0 lefr. ei fod wedi gpevd biifi -no-, reit dd" !!vc1 r^o^vrr Pr y dyfodol. Oni wnni "v cvwion ddwad 1 r'r'odwv w-n" braf vn v man.— 12 wv bob T.lawnve^odd "1,1 ertb°'i v coAvenod vn roeb'. n th^yv ei fod vn ddoe- for mocir,is mown a.rwddion i'r "lil1cl v ticuai y da pluog yn rliei proffidiol. ond iddyn hw gael tendars reit dlla. end fo drodd y cowenod mi geiliogod oil! Ffarwel am POST CARD PICTIWR MR W. DAVIES. Neithiwr celais host card pictiwr odaiwrth fy hen gyfaill llonwych, Mr \V. Davies, gof, Pwllheli. Yn v llun ceir yr hen jero yn ei gwman yn gafael yn ac wedi codi trocd ceffyl i'w bedoli, y ceffyl yn sefyll yn llonydi ond yn edrach yn slei er mwyn cael gwbod be oedd y boys yn wncyd pan oeddan hw yn t.vnu v llun a dau o fechgyn yr lien gyfaill yn sefyll un a"i bwvsau ar un pen i'r ceffyl a'r llall ar y pen arall. Trydd Mr Davies ei olwg at y lluniedydd, ac edrycha yr un fath yn union a fo hun. Diolch yn fawr i'r cyfaill ;;arc lig am y cerdyn darluniedig. Mi rydw'i am anfon i Mr Davies fagiai o fwyd ieir reit fuan. Mae Mr Davies yn magu lot. o ieir yn ei efail. Byddai yn delio mewn Welsh terriers 'stalwin, ond mae ieir yn talu yn well. Dyma'r adres fydd ar y bag bwyd ieiT:—Yn v ba chwi welwch ceir ymborfli da i fagu ieir. I Bwllheli ewch a to. Rhowch i Wil- e_ liam Davies, Go'.

Y DELYN AUR. Beth vw'r swn ddaw gyda'r awel? Beth yw'r gan ddaw gyda'r gwynt? On chlywaf heddyw'n .canu Hen delvnau Seion gynt; Hen delynau, Hen delynau, Hen delynau Seion gvnt, Hen delynau Seion gynt. Clywais ganwaith am Warcdwr. Clywais am ei enrn dlawd, Clvwais fod yr Icsu hawddgar Wedi dyfod imi'n Frawd; lesu hawddgar., Iesu hawddgar, Wedi dyfod imi'n Frawd, Wedi dyfod imi'n Frawd. Bum yn darllen Ei feddyliau, Bum yn canu am Ei ras, Clywais am Ei gariad ataf 'Cyn bod ton ar gefnfor glas; Am Ei gariad, Am Ei gariad, Cyn bod ton ar gefrtfor glas, Cyn bod ton ar gefnfor glas. Bum yn gwrandaw filwaith drc^odd Am v Groes a Chalfari, Clywais fod yr I.esu'n marw idros elynion fel myfi; Dros elynion, Dros elynion, Dros elynion fel myfi, Dros elynion fel myfi. Heddyw mae Calf aria'n agos— Gwawr sydd ar ei gopa gwyn, Gwela: genllif o faddeuant Dros e I'lethrau'r dyddiau hyn; Bryn Calfaria, Bryn a ftria, Mae'th faddeuant wrth fv modd, Mae'th faddeuant wrth fy modd. Mi arosaf gyda'r lesu Ar y bryn nes d'od yn lan, Ac mi ganaf wedi hyny Aur delynau Gwlad y Gan; Aur delynau, A\'lr delynau, Aur delynau Gwlad y Gan, Aur delynau Gwlad y Gan. Slaenau Ffestiniog. R. R. MORRIS.

MAE G ENYFFRA WD YN FRENTN. Alaw: "0 na bawn i fel Efe." Draw, draw dros brudd ysgwyddau Canrifau oesau fu, 'Rwy'n syllu trwy fy nagmu Ar degweh Eden gu; Ond, er y "codwm erchyll" A'r golledfawr yn un, 'Maeg.:myf Frawd yn Frenin Er mod i'n dlawd fy hun!" (Cydgan Wedi diosg marwol gnawd Caf fyn'd adref at fv Mrawd:; Ar orseddfa Gwynfa lan, Caf deyrnasu gyda Mrawd. Fe gollwyd golud helaoth, Mae'r teulu mewn tristhad, A chollwvd etifeddiaeth Oedd anghydmarol 'stad Ond heriaf north pob gelyn A'r diafol vn gytun, "Mae gonyf Frawd yn Frenin Er mod i'n dlawd fy hun Wedi diosg, etc. Ar helyg digalondid "Yn ngwlad y cystudd mawr," Fe grogais inau 'nhelvn, Ond rhaidei chael i lawr! Mae ngwaed yn curo'n gynes Yn mynwes Mab y Dyn! "Mae gonyf F'awd yn Frenin Er mod Ïn dlawd fy hunT" Wedi diosg, etc. Ff.arwel i bob pryderon, Ffurw.21 i ddiffyg ffvdd, Ffarwel i "dori calon," Ac ofni "co!Ji'I' dydd;" Ffarwel arsw.vdo angat Ac uffern ar ddihun. "vIHc gonyf Frawd yn Frcnin Er mod i'n dlawd fy hun!" Wedi diosg, etc. Pwllheli. BEREK.

Gwraig yn Edrych y Siopau. XID PLE^ITi OND FFUGIAETH. Nis gall y dyn h(1) gydymderlmJad byth ddeall pahajri y gwel merched fwynhad wrth siopa ac edrych y ffenestiri: ac nid ocs 011,d merched a gied- anfc y gall fiof.a fod yn fwy o bryder nag o ble&er. Eglural un foneddigee: "13u raid i mi flugio edryoh i ffeaiestr siup lies i mi deimlo yn abl i fyned yn inlae-ii, ciiibae hyn buaswn yn cwyiiij o i lawr. Aches hyn oedd yrutvvodiada.u disyfyd o beinysga.fnder yn yr lieod. Yr wyf yn ddeugain mlwydd oed, ac ni chwynwn am anhwylderau eyffiedin, end yn wir ni vvyJdwn i'w wneud Y11 fy ing. Gwn yn iav/n, oio:,egid rhoes Dr. Wd, pink pills 11 for pale people adgyfucrthiai ac eismwytihyd i mi." 1 chwaiiegodd Mrs Bamaele, 200, Great Lister- s,reeh, Birmingham: "Ofnwn fwvLa, dim, canys yr reddwn yn a.bMth i ddiffyg tireuliad. Yr oeddwn yn fvnyca yn Eia], ac nnor benwan wrth fyned i fyny'<- grisiau fel a.r brydiau y .syrthiwn wysg fy ilghefn.. Ar cl o-jdi o'm gwely tetimiwni bioil wast.) J. ar lewygu. Ni-rl dyna ddiwedd fy helbul. Collvm fy 11 gwynt gyda.r egni Ik-iaf; yr oedd fy afu yn ddrwg, a syrfchiaisl i eefyllfa isel a gwan trwy ansem.ia. Yr oedd fy ngwefura.u yn welv/on a'm gniddiau yn felynlliw. Am ddwy fiyiiedd nis gwydd- wiij beth eiedd teini^o'n jah. eir cael tihuaeth mewn dau yspytty yn Birmingham. "Dyma fel y cefais weilhad. Darllcnais fynegia.d un a we'Ihawyd drwy Dr. Williams' pink pills, ac yn ddilynol cleahreuais gymeryd y pelenau, a tlioimlao'is yn we'l ar ol un blycbaid. Aeth pen- ysgafiider a diffyg tcreuliad heibio: inwynhawn fy mliirydiau heb deimlo'n sa.l ar ou h{); a, chan i'r reiie/nau gynyrehu gwaed newydd diflanodd arwydd- ion anemia, a gallaf gyflawni fv ngwait'n yn awr heb ludded. Gwn yn awr fod cryfliad i ferched yn Dr. Williams' pink piPs." Y mae cymeradwyacth dislaw cynifer o ferched- yn dyslic-laeth hyawdl i'r lie1 uchaf a fcdd Dr. Williams' pink pil1", yn eu ba-ril, canys cynyrcbant waed newydd, ac y n-iteiit yu. anmhirisiadwy i'r fam a'r ferch. Gwellhant atMemia., diffyg treuliad, curiad y galon, darfcdediga«it«h„ poem yn y cefn., neuralgia, anhwylderau gieuc-l, a gefiaiau eraill merohed; befyd crydcymaJau, dawus St. Vitas, EW.tica, parlysdod, a locomotor ataxy. Fe Dr. WiFiaiw' Medicine Co., HclbcTTi-yiaduciti, Loardcii, flwch yti rhad drwy'r pos-t am ddau swlit a 1113..W oeiniog, neu chwe" blwch am 13s 9c. I gael y Dr. pink pills for paJe people, mewn shop, sylwer fod ymith gair ar y peeyn, rhagccheliad doeth gaji bob eiopwr da.

Dr. C. E. Humphreys, Llanfair, a. benodwyd gan Gynghor Sirol Maldwyn yn drenghelydd dre-q ran- bairlh Tlail,fyll,iii.. yn lie y diweddar Mr W. A. Pughe. Cyrha-eddodd Cymdeith,as Gorawl y Brifysgol, Aber- ys.twyth, ei hoed eleini, ac anrhepwyd Mr D. Jenkins, Mil.?. Bac. (Cantab), yr arweinvdd, a "full score" o Parsifal Warner, a "goM oha,:n" ha.rdd, gan y niyfyrwyr fel cydnabyddiaeth am ei lafur mawr yn nglyn ar gynide-Itb-.s h(-ni. Ychydig iawn oedd liifer y aelalau yn ysfod y blynyddoedd cyntaf, ao 'mN1d anhawsderau lawer ar y ffordd, omd ymdreohodd Mr .J e-nkins yn galed yn en herbyni. Yn awr mae nifer yr aeiodau wedi cynyddu yn fa.wr, a. rhoddwyd rer- fforrniad dra teilwng o'r "Elijah" elieni. yr olaf o wyth ur bujain yn ystcd yr un mlynedd a.r hugail1.

NOS FAWRTH. DECHREU YN NQHAERGYBI. CYFARFOD MAWR AR Y MAES. ANUFUDD-DOD I'R YSBRYD ETO. Nid heb lawer o barotoi v dcrbyniodd pobl Caer- gybi ymweliad oddiwrth Mr Evan Roberts. Nid yw ,ai-i,i can a moliant hyd orfoledd yn newydd vn y dref ers cwrs o amser, a rhifai y dychweledigion yn y dref tua 450; a'r Sabbothau diweddai yr oedd y fflam wedi ail-gyneu mewn llaw.er o'r addoldai. Yr oedd disgwyliad mawr yn y dref drwy v pryd- nawn, a chyfarfyddid nob tren gan dorf fawr." Rhpd- odd holl blant yr ysgol sydd gerllaw yr orsaf tuaw yno i gwrdd y tron bod war o'r gloch. Er hvn araf fu r bobl yn tyru i'r maes yn Ucheldre. Dechreuwyd oddcutu pump drwy i'r Parch John Williams. gweinidog Hyfrvdie, ledio penill. a ganwyd yn ernes dda y ceid canu rhagorol y noson hon. Myny "Mai;chog Iesu" ar yr hen don Morian, a gafaelai gj*stal a r un o'r amrvw a. geir yn nghyrddau y Diwygiad. Darllenodd v Parch R. iliames Williams ychydig adnodau. a gweddiodd am yr Ysbryd Glan. Yr oedd y gweddiwr mewn teirn- ladau brwd wrth gofio am "y rhai oedd wedi eu codi °*rr y £ lsa^' ganu &lod ae J alw -arnai; Mae Dv was, meddai yn mhellach, "vn rhoddi gwerth mawr ar yr Ysbryd Glan. O! dyro Ef i ni ir j °i wcddi hon ychydig wres vn v cynulliad, oedd hyd yma yn lied oer. Y Parch J. Williams eto a rges air er cael meddvl- iau y bobl rr He priodol. Yr oedd yr Adfvwiad meddai. wed] ein dwyn i GREDU YN GRYF YN NERTH GWEDDI. Er yn credu hyny o'r blaen, yn bresenol credai yn llawer iawn cryfach fod Duw vn gostwng Ei glust at let nechadur, ac yn rhoddi Ei Yrsbrvd mcwn can- lyniad 1 wffifh Ei bobl yn gweddio. Yna cyhoeddodd v cyfarfod yn agored. ac ar un- waith dechreuodd brawd weddio—hen feddwyn. hen 10 dyngwr. meddai ef. Ar ei 01 canwvd "Ymgrvmed pawb i lawr;" a inerch a weddiaiyn wresog. "Achub Arglwydd! dyma brawf v medri Di wneud ac aeth yn miaon -i ddyniuno cael morio i'r haÍan. Dau wcddiwr arall a gyd-ddyrchafasant lef. ond hynod mor glaiar oedd corph v gvnulleidfa. Pe buasai Sam Jenkins yn bres,enol 111 chanasai "Fe dda«th yr Amen Ac er i frawd brwd ei ysbrvd afael vn v rhaffau a thynu yn rhagorol ni dderbyniai y bobl y fendith. Naturiol Gcdd i'r brawd gofio y morwyr; vr oedd ei Dad Nelol wcdi ei gadw "ar vr hen for'mawr yna." k Amlwg y pryderai Mr Williams lawer am Iwydd- lant v cvfarfod. Dacrh yn mlaen eto gan alw svh- at v ddau Dywysog oedd yn bresenol, ac yr wdd pawb yn sier o fod yn cymeryd dyddordeb yn v naill neu r hall. Cymerai oawb ddvddordob vn v rhyfol yn y Dwyrain. a gwylient rnvy oedd vn enill. oeddynt yn ddigon byw mni brwydr galed-ga!ed iawn oedd ar y maes heno? Ni amheuai na fu ICYNGR-AIR YN UFFERN: gwyddid yno fod wythnos genhadol vn dechreu vn Nghaergybi. Yr oedd v Byd Ysbrydol yn nes o lawer nag v bu erio'Sd iddo ef. Er nan ddaeth y 'wireless telegraphy" credai efe bobpeth bron a chredai fod yr awyr heno yn llawn ysbrydion aflan. Bj^ided iddynt sylweddoli mor boeth oedd y frvwdr. na aeth y gwr purchcdig vn mlaen i vmholi' Pwy gaua r dvdd. Pwv kdcia chwi wel'd yn cario'r dvddv Gwan oedd yr ateb—"Iesu Grist." 'Ni allai v'rhai oedd yn Llangefni y noson cynt beidio teimlo' oddi- wrth oerm ysbryd y bob! heno. "P'ie mae'r ugeiniau sy n c-aru Iesu Grist?" gofynai Mr Williams. "01 v dor/ t'4°11?1SVy dydd'" meddai rhvw ferch vn Hall- ac u^ aral' 'V cario'r dydd," meddai'r I ac u" a:raJ1- Ysigodd hon V sarnh "Os w hams? W°dl 61 ySlg°-we1' ben," atebai Mr VVib vrfravd Landudno arwain mewn trweddi canodd Mrs a Misses Figgis, oeddvnt ar eu ffordd i Dubhn* o Langefm, "Has the Comforter come to you: a gweddiodd y fam ac un o'r meXd £ Yna gofynwyd i'r dorf weddio, ond yn lie hynv canwyd penill, ac amlwg oedd ma, gu ir a ddvwJcb W'V r'r uwyr yn |lawn ysbryd ion aflan ac foe) y fuddugoliaeth yn v fantel Gwir nad oedd pobpeth yn ffafriol i gael y gvn,,Ueid fa a rifai erbyn hyn gymamt a thorf fawr Liar. gcfni, i dymer addoli: daethai y gwvnt erbvn h-n Ch draws y cae, a deèhreùai y gwlaw c Canwyd y don dyner "Intercession," ac vna "Gad 1 m deimlo a afaelodd yn dda yn y dorf, ac vna got^nwyd lddi ganu a gweddio y penill "'Rhwn sy n gyru r mellt i hedeg," a dywedodd v s'iaradwr fod canoedd yn y sciat yn "fudion." Boed iddynt ganu: yr oeddynt wedi cwyno digon—ambell un wedi tuchan nes yr oedd ar y ddaear yn fflat. Tra yr oedd dyn o'r wlad yn gweddio y-n llawn tan, gan ofyn i'r Arglwydd "dori asgwrn cefn v bobl yma, gwelwvd rhan bellaf y dvrfa vn rhecle, tua phorth y cae A phan ddaeth Mr Evan Roberts i mewn yr oedd GOLYGFA RYFEDD O'l FLAEN. Dyma yn ddian v gynulleidfa fwyaf "cywrain" a welodd eto yn Mon. Aethai awr a haner o'r cvf- arfod heibio erbyn hyn, ac eto gellir dwcyd fod presenoldeb "yr ysbrydion aflan" yn cael ei deimlo. Canwyd "Ymgrymed pawb i lawr," ond pell iawn yr oedtlys o wneyd a genid, ac cistcddai Evan Ro- berts yn fyfvriol megis pe'n gofyn iddo'i hun, "Beth ddaw o'r cyfarfod mawr yma?" Eto clywid ambell un yn gweddio—un vn rhv ddigrif i fod yn effeithiol. Gofvnai am i'r dorf "gael ei gwneyd yn forthwylion i fwrdro y diafol." Cododd y Diwygiwr, a dywedodd: Peidiweh achwyn am y gwynt-dim un gair o rwgnach ond gadewch i ni ofyn am y gwynt nefol. Yr oedd y gwvnt naturiol yn llaw ein Tad, ac yn llaw ein Tad yr oedd yr oedfa hefvd. Yr oedd v brawd yma (meddai, gan gyfeirio at hyslivsiad a wnaed) yn son am "special train." Yr oeddynt yn llwythog yn y 0 Wvnfa o fendithion "Ein digonedd ni sydd o Dduw." Yr oedd tyrfa fawr ar y maes, ond yr 1 oedd digon o fendithion i lanw c: hangen. Eto yr oedd yn bosibl myned oddiyno heb v fendith. Ar- nvnt hwy bvddai'r bai. Rhaid oedd i bawb ofyn am dani. Gwvn fyd na sjdweddoient fod y diafol yn ceisio eu rhwystro. Yr oedd yr Ysbryd Glpn yn gofyn am gael eu liwytho—a bendithion y diafol hefvd am geisio eu Ilwytlio-a mar-wolaeth. P Ie yr oedd y gwroldeb i roddi eu hunain yn llaw yr Ysbryd Glan-gwroldeb i gyffesu yr Iesu ar y maes? Yr oedd y tywydd yn anffnfriol, ond nid oedd y tywvdd bvth yn erbyn gwairh trras. Gallai v gwynt fod vn fendith: gallai rhai glywed RHYFERTHWY Y FARN YN Y GWYNT. Gwvn fyd na chlywent hwytl^au, grefvddwyr, y Pentecost vnd(iol Yr oedd yno ugoiniau wedi ou svmud i weddio. ond yr oedd arnynt ofn y dyrfa. Boed iddynt gofio am un mwy, un nes, un cryfach na'r dvrfa. Yr oeddvnt vn teimlo yn *hy irryf: pan yn teimlo vn wan y byddis yn ffoi am nerth. Ac os yn wan. dim ond anfon gweddi, ac fe ddaw'r ateb yn grvfder. Ufudd-dod, gyfeillion! dyna' ddygai'r bendithion. Amlwg oedd fod y cenhadwr bron anobeitnio am yr oedfa, a rhoes ei ben i lawr i weddio; a dilyn- odd rhai eraill ei esiamnl. Yn eu mysg yr oedd gwraig a ddvvedai am Evan Roberts "ei fod yn edrveh yn gorjihyn digon gwan, ond v mae'n caei nerth yn ol v dydd." "Wel. gyfeillion," meddai y Diwygiwr, "cs nad ydvm am ufuddhnu WAETH I NI FYN'D ADREF: ac fe fydd y diafol yn llawen. Yr ydym drwy an- ufuddhau yn digio' yr Ysbrvd." Aeth amryw eto i weddio, ac edrvchai Evan Ro- berts yn ddifrif ei wedd dros y dorf. Dechreuodd rhai hefvd ganu "0! yr Ocn." Svlwvd arno drachefn vn codi ac yn syllu i gwr neillduol, a gwelid fod rhywun yno yn smoeio Yr oedd llynrad craff y cenhadwr wedi ei ganfod! Wedi hyn cafwyd ysbaid o'r canu rhvfeddaf fu yn unrhyw le. yLuosoced ydoedd y dorf fel mai anodd iawn oedd 01 chael i gyd-symud pan ganai pawl*yr un penill, ond yn awr caed cystadleuaeth frwd rhwng dwy don. Er y cwbl, yr oedd rhywbeth yn fawreddosr vn yr oil. d Evan Roberts eto ar ei dra ed: Mae vma errnod o ganu, a rhy ychydig o weddio. Os mai ychvdig o weddio a geir, ychydig fydd vn aros ar dl. Y mae y weddi wedi caol ei lladd yn y cvf?.rfo:l gan y canu. Neithiwr cls'iriwyd v cae, acliubwvd pawb vn Llangefni. Paham? Yr oedd yno fi'oedd yn gweddio! Dywed rhai fod y bobl yn edrych arnvnt yn gweddio; v mae y Nofoedd yn edrych hefyd. Gweddiwch bobl! MYNWN Y FUDDUGOLIAETH. Rhoed prawf er gwoled pa fodd v troai y frwydr. A'-chwyd i'r bobl roi yr umbrellas i lawr a dwyn eneidiau i fyny. Caed fod tri yn rhoi eu hunain: ond dywedai Evan Roberts naxl oedd yno ddigon o weithio yn y cyrion, ac eisteddodd i lawr. Yr oedd y cyfarfod erbyn hyn yn bur ddifywyd. ac ni allai llawer beidio sylwi ar y prudd-der a w-,s,&ai gwedd y gweinidogiotn ac eraill ary Hwyfan. Cododd j Parch Thomas Evans, ac anfonodd weddi erfyniadol i fyny. Dywedai ANi-th Dduw fod y cyfar- fod yn teimlo angen am yr Y.sbryd, ac ofnai iddo Ifethu cvrhaedd' nmcan ei gynhaliad. Gog one dda Dy Fab, meddai; a. gwna. ninau yn ddynion o ddifrif. Difrifola hJ-fyd y rhai sy'n gwawdic., yn cellwair, at gwua'r lie yn ofnadwy gan Dy bresenoldeb ma.wr. Ar ei ol cododd dyn ieuane o Sais a drig yn Del- wyddelen, a dwy chwaer yr hWll a foddwyd yno ychydig flvnydda-u yn ol, a dywedodd ei fod ar gychwyn i 'Jen ad a ac awydd arno gyiTesu Crist, ger- bron y dr-fa cyn myned. Dywedodd na wnaeiii hyny erioed o'r blaen gerbron tyrfa. "Ei bregeih gyntaf," mcdJai y Parch J. Wiriains. "Pa le y mae'r lhai sydd yn y sciat ers 30ain miyu- edd ac heb gyffesu erioed ?" Wedi ymgynghoTi a Mr Evan Roberts bysbysedd Mr Willianis y tyn.ent y cyfarfod i derfyn. Y: eedd Y OypIIFOLDEB 0 WRTHOD CKIST yn gyfryw wyddai am oad un tyfrifoldeb umd yn ogymaini., a dyna. oedd S-WDW cyfrifoldeb yr aeiodau yn v dyrfa, oedd heb deimlo y noson hono. Cododd Mr Roberts eto, a dywedodd fod gormod yn eistedd a. rhy ychydig ar eu gliniau. Yr oedd gorinod hefyd o feirniadu. 3fid y ffordd oedd myn'd adref a dweyd pwy oedd yn gweddio, beth ddywed- ent, a sut yr oeddynt yn dweyd: dyient ddyfod i'r cyfarfod .gyda'r amcan o ddwyn dvnion at, Grist. Rhoed prawf arall ar y cyfarfod, a daeth nifer y dychweledigion yn y diwedd i naw: a sylwodd y csnhadwr fod cymaiiu o angen i aeiodau Yr Eglwys dderbyn yr Iesu ag cedd i eraill. Nid digon ccdd cael enw ar lyfr yr eglwys—yr oedd enwall llawer yn pydru ar lyfr yr eglwys. Yr oedd yr Iesu wtdi cael y fuddugoliaeth, ond nid •'edd yn ddigon liwyr. Achos yr Iesu oedd i Iwyddo; • i.-ci gwyn fyd na fa«ut, nid yn unig yn derby 11 Crist end helvd vr Ysbryd Glan. J Ar y diwcdd anogodd bawb i fed ar eu goreu ar eu glimau hyd y cyfacfod nos drajioeth. Tynwyd y cyfarfod i derfyn gydag adrodd Gweddi yr Arglwydd."

NOS. FQERCH ER. Nos, Fercher, ymgyirullodd torf luosocach nag a wehvyd yn flaenorol yn Mon yn Fcheldre. Am awr a haner bu gweddio a chanu dibaid, a pnan ddaet.: y diwygiwr yr oedd y brwdfrydedd yn lawr. ,• Ar ol awr o ddystawrwydd, cododd Mr Evan Roberts gflu svlvi-i fod rhwystrau ar ffordd llwycld y cyiaifod. Dvlai y rhai na ddaetltaiit yno i addoli, fyned adref -er clirio'r awyrgylch. Pe'r j. go rid pob calon ac y plygid i'r Ysprvd bvddai'r ffordd yn rbydd. Ceid lluaws yn gwrtliod y Nefoedd. Ofnai fod lluaws yn gweddio a'r genau ac nid a'r galon. Crvf oedd y gelyn, ac m na phlygant byddai i'i- diafol orchfygu. Mawr fu'r ymdrech i gael dycliweledifion, a daeth cenliadon ar gyrau y dod i erfyn am gymhorth y gwe,inidogionar y llwyfan. "E-w.e-h yn ol at eich gwaith, meddai y Parch John illiams, "ac fe weddiwn ninau am i'r Yspryd fendithio eicii ymdrechiom." Mynegwyd fod amryw wedi cyffesu Crist o'r newydd.

NOS (AU. Mewn gvri'os tanbaid, parliaodd y genhadaeth nos Iau, ac yr oedd miloedd vn bresenol. Yn mhen dwy awr ar ol dechreu'r cyfarfod daeth y Diwygiwr i mewn. Am hir amser plygai ei ben mewngweddr ddystaw. Daeth y fath nifer yn nghyd fel y dechreuwyd cvfarfod arall mewn cv. i" o r cae. Rhoed prawf ar y cyfarfod cvri il Mr Evan Roberts siarad. a hy.sbvswyd enwau amiyw dc ycliweledigion. Offrymwyd gweddiau dwys dro.1 rai a ymgyndynent. Yr oedd yn wyth o'r frloch pan gododd y Diwygiwr, a chwjmai ohe' -vdd nad oedd di^on o weddiv.. Cymiieiiid caflcetld gan yr Yspryd. ond gwrth- odent blvgu. Nis gallai ef wneud dim tra y parhaent yn amifudd. ac elai'r cyfarfod yn ofer. YmddangOvsai y cyfarfod yn gwbl farw, a gwell oedd ganddo fod yn absenol. Ar llyn dechretiodd ugeiniau weddio a gwel- wyd arwyddion o frwdfrydedd ac vspi""dolrwydd na chaed ei gylfelyb yn y dref erioed, ac yn swn deisyfiadau y terfynodd y cyfarfod.

NOS WENER. FICER Y RHOS YN ANERCH. Yn y cyfarfod, nos Wener. traddododd y: Parch T. Pritchard, ficer Rhosllanerchrugog" anerchiad by", ar y diwygiad a'i effeithiau, a gofynai j Deluw fendithio Evan Roberts a'i gen- hadaeth. Pan ddaeth y Diwygiwr i'r golwg, ymddang- osai Jiievvii ing. -Yi- 2dci prudd-der ar ei wedd oherwydd na fu'r cyrddau yn Nghaergybi mor Iwyddianus ag y dymunid. Gofynai gyda dwy.s- ter am i'r bob! weddio, gan fod y diafol fel 00 yn eu liatal i ufuddhau i gymhellion yr Yspryd. Yna dechreuodd ruddfanu yn dorcaionu.s wedi ei lethn yn llwvr gan ei deimiadau. Ma wr oedd effaith yr olygfa ar y dorf. Llanwyd yr awvr ag ocheneidiau. Wylai'r milcedd vn liidl, gweddiai eraill trwy eu dagrau, ac yr oedd yr olyga. yn anes^iifiadwy. Pai haodd hvn am haner awr. Yna cododd y Diwygiwr wdi ei weddnewid. Gyda Uais fel udgorn meddai. "Diolch Iddo. fae"r frwydr yn troi; mae Crist wedi gorchfygu." A throes gruddfanau a dagrau y dorf yn ortcledd mawr,

Y t-UL. CYRDDAF YN MRYXSIENCYN. Yn Mryrsiencyn. heb fod newll olfin y Fenai, yr oedd y Di-ygiwr ddvdd Sul, a chyrch- wyd yno o bell ac agos. Dywedir fod y rhan fwyaf o gyehod Caernarfon Phorthdinorwic vredi eu llogi i groesi a chan fed y tywvdd mor hen log yr oedd y tcrfeydd yn anngliyffretlin o luosog. Casd evi-ddaii rliyfedd yno: ond teim- lid fod cliwilfiydedd yn vy]u IIawer ar yr vs- prydolrwydd, ac nid oedd fawr lewyrch ar v canu. Cymhelliacl mawr y Diwygiwr ydoedd am i'r dorf weddio: ond er i luaws ufuddhau. t-jim!id nad c)-p-Od y cyrddau wedi cvrhaedd eu haracan penaf. ac nad oedd v dvlanwad mor fyw ag y teimlwyd mewn llawer lie.

ELFED AR Y GENHADAETH YN MON. RKYBUDDIOX PWYSIG. y da;wenai.s bythefnos yn d, profodd ail-gychwyniad ceniiadaeth Mr Evan Roberts fed y diwygiad eto'n iyw. Mat* ei gyfarfodydd yn Mon we. bed yn llawn o rpslonrwydd a tliaubeidrwydd. Y mae y cyfrin.edd a dueddai i boyyglu a cliwc-wi rhai o gyfarfodvdd -Xierpwl wedi bod yn absenol. ac y mae wedi dychwelyd at symlrwydd a newydd-deb dvddinu cyntaf y diwygiad. Mewn un cyfarfod. lie yr oedd ba'Iad o ddynion bnvdfrydig bron a gorfodi dyn i roddi ei linnan i Grist yn ei-byil ell, ys. eoryddodd Mr Evan Roberts hwynt, a gof- iddynt rhyddid liollol i'r dvn ddewis fel v mynai. Ni ddaeth gair yn rhy fuan bu i'r wasgfa mewn rhai engreiphtiau o* mesu ar ryddfraint ewyllys dyn. gyda'r canlvn- iad o ddychryn ymaith yn hollol r annychwel- edig, neu i gvnyrehu troedigaeth aiiaddfed-og, yn wir. y gellir defnvddio v gair troedigaeth dan y fath amgylchiadau. Mae difrifoldeb n chymell difrifel yn iawn, ond peidier o gorfodi nac erlid. Yr wyf mor "lici- o birhad v diwygiad fel y call fed o v.-asan?ieth i gyfeirio yma at rai agweddau arno svdd yn achosi amheuaeth. Gollir ca^elu vr holl bervgl i rybudd masnachol adiiabyddi, of imitations Olvwir, p" yn dra anfvnvch. am rai a fvnent fod yn rl.diwysrwvr, vn dvnwaied Mr Evan Roberts trwy atal cyfarfodvdd. bod yn fud ar adegau (vr hyn fyddai yn ddiniwed pe narhai am ddisroii o hyd), n mod'Jan amheus eraill. Dylid cof5;.1l,-fyd fod llawp, o'v hyn oedd yn ddef- nvddiol ac yn angenrheidiol yn nechreu y di- wygiad, yn awr yn mynpd yn hen ac vn r.t^vystr. Y mae yr hvn cedd yn angenrheidiol i ddwyn ugeiniau a chanoedd at borth troedig- aeth vn awr yn ddiwerth. c.s nad gwaeth. ar ol iddynt fyned trwv y porth. Nid vdvs, wrth gwr.s, wedi dihysbyddn y gwaith o droi: ond y rteth mwyaf ancenrboidiol yn awr ydvw addysg- laeth ar ran nregethwyr a chvnorthwywyr. ac ymgysegriad ar ran dychweledigion ac eglwysi. Priodol gofyn yn yr amser wedi (lcd i lei nan nifer y cyplau .euamc. o wahanol ryw, sydd yn myned o aingylc) gyda'u gilydd; Nid oes amheuaeth iddynt v, aeiithur daioni: a'r perygl ydyw i'r gwaiti; da a wnaethant yn nechreu v diwygiad gaei ei lycliwino yn awr pan mae yr amgylchiadau wedi newid yn hollol. Mae agvredd arall i'r mudiad yn galw am rybudd. Yr oedd yn eglur o'r dechreu v codai annghydwelediad rywbryd idiwng vr ieuane a'r hett. Mae y rhai sydd wedi cial pwys a gwres v dydd mewn perygl. yma ac acw, o gael eu lnu, allan gan gynyrch ffres y diwygiad. Mae y perygl yn ddvblyg. Gall hen weithwyr ddy- fod yn ddiamynedd ac annioddefol tuag at gyn- lluniau newyddion sydd yn argoeii c-hwyldroad. Ar y llaw arall. gall y rhai ieuainc brwdfrydig anghofio y parch dyledus i'r rhai a fu'n ffydd- lon mewn blvnvddoedd oerach o wasanaeth. Deuwyd ar draws sibrydion cyffrous yma ac acw: ac os gellir atal y rhai hyn a rhwystro eraill gyda rhybudd prydlon ni bydd yn ofer. Boed i'r ieuane a'r hen, y profedig a'r dibrofiad. weddio am ras i fyned i mewn i ysgol amynedd Iesu Grist, ac am fwy o ra.s i aros yn yr "s^ol nes y dysgir y wers o gyd-ddeall a chydoddef. Yr wyf yn ysgrifemi hyn gyda mwy o hyder, am nad wyf wedi clywed yr un weddi yn amlaeli na'r ganlynol: "'Arglwydd, yr wyf yn diolch i Ti am y rhai a drigai yn dy dy y 110s a chadw'r Iampau i losgi, pan oeddym ni vn crwydro draw yn mhell, yn ddiofal a difeddwl. "e Pan ddaethom aaref, yr oetld y croesaw yn barod." Os ffyna yr ysbryd yna. bydd i gyd- ddeall o angenrheidrwydd ddilyn. Mae gweddi am gariad eyffredinol yn amser- ol. Digwyddodd rhai pethau zLnnvmuDol tiia mis yn ol osdd yn bygwth gra-slonrwydd y mud- iad. Boed amynedd gydag anirywiaeth argy- lioeddiadau. Mewn awyr P--oi gynhvrfus. y mae camgymeiiadau mOl" debygoi a gwyrthiau; gaaawer i'r hlaenai gael eu cywiro a'u madden, rhag i'r olaf gael eu dyfetha. Y mae yn haws erlid na pherswadio, ond v mae yn rhwyddineb drud. Yr wyf wedi meiddio ac wedi teimlo gorfod- aeth i ysgrifenu fel yna oherwydd fy hyder cynyddol yn nerth hanfodol y mudiad. Petai yn wanach, neu petai yn myned yn eiddilach, buasid yn petruso aros gyda diffvgion neu ry- buddio rhag pei yglon. Ond y ma-e yn rhy dda i beidio ei wneud yn well. Xa adawer i fudd oersonol nac enwadol. yrnddargosiadol neu wir- ioneddol. ddallu neb ohonom i w agweddau cenedlaethol a'i ragolygon eang.

YMWELIAD MR EVAN ROBERTS A DYFFRYX CLWYD. Yn y Cyfarfod Misol a L: vn Xir.byh. penodwyd y Parch Benjamin Hughes -Air J. Her- bert Roberts, A.S., i ymwe'ed a Mr Evan Roberts yn Mon. gyda golwg ar ei adyfodiad i'r cylchoedd hyn; a dewiswyd dau o bob co«barth. yn nyhvda llywydd ac vsgrifenydd y Cyfaifcd Misol, ivii bwyll- gov i dderbyn ?u hadroddiad. a? i wneud trefmadau pellach gogvfer a'i ddyfodiad drv.y gylch v Cyfanxl Misol.

Un o Blant y Diwygiad. THOMAS BEYNOX. Gorcliwyl hapus i ni yclyw rhoddi ychydig o hanes y gv.-rthddrych hwn. a hyny yn oenaf oherwydd ei fod yn golofn fyw o waith gras ar yr unfed awr ar dueg. I bawb ag oedd vn ei aduabod chweeh mis yn ol y n-oe yn ymddangos I I yn greadigaeth newydd. 0 rar; hyny. y mae yr yinduangosiad ieliy yn iawn. iteadigaeth ne- wydd yn Nghri.st Iesu ydyw. Ganwyd ef yn Xantygwenith. Merthyr, mis Ma wrth, 1821 felly mae yn E4 mlwydd oed. Enwau ei rieni oeddynt Thomas C'jiatherine, neu fel yr adnabyddid hwy gan eu cyfoedion. Twmi a Catws. Blwvdd a leaner oed ydoedd pan gladdwyd ei fam. Yn mhen ychydig amser ar ol hyn symudodd y gweddill o'r teulu i'r ochr "arall o'r dref, scf i Dwynyrodyn. Yma y mae Thomas y mab wedi tieuiio y rhan fwyaf o'i oes. Priododd ferch ieuane o Abereanaid o'r enw Priscilla. a buont yn cyd-deithio am GO mlyn- edd. Claddwyd hi tra yn gadael pedwar o blant (tail- merch a mab) yn ymddifaid. Ac er i'r Arglwydd fed yn dyner c horio. a rhoddi oes hir-faith iddo. ni bu v!! aelod hyd o fewn y pedwar mis diweddaf. Ei eiriau ef ei hun ydynt: mol- byth yn i'd i gapel. byw yn onest. a threio gwneud cymaint o les ag a allwn i eraill." Clywais ei yn dweyd rhyw flwdayn yn ol, pan yn ei gymhell i'r capel. nad oedd -eisieu cyfarfod amQ d. nad oedd nefoedd nn dim yn bod, ac y buasai yn marw fel anifail. Ond vchydig fiscedd yn d gwel.wyd ef mewn cyfarfod ar y Bryn—caneen c on-a ihyfedd y -siarad oedd gan bawb. Mae Twmi Beynon wedi myn'd i'r cvfarfod. Syndoel! Daeth drar-l'-efn a thrachefn. nes noson daeth y 11e- wvdd pi fod am siarad a'r Gweir.idog. Wedi iddo gael ei ddvmuniad. genidwri cedi oi fod wedi penderfynu rhoddi ei hm i'r Gwarorl- wr. Y noson bono, yn y cyfarfod gweddi. pan rfynwvd os cedd rhywun am roi ei him a n i Iesu Grist, pwy wehvyd yn gwasgii yn mlae/i tnvy y dorf ond yr Fen 84. Os canwyd "Diolch Tddo" ac "Ar Ei Ben Goron" ••hyV- brvd. fe'i canwyd v nrvson Iiono Yr oedd i,r ac e-glv. vs yn gorfoleddu. Yn mhen vehydig wythr>osa-i gofyn odd am rae1 ei f^dyddio. A dyma y n".Foll fythgofitijwy wedi dod. v bro-dyr ienainc wed' talu am rev- bvd i'w gludo i'r cap-el. a TChawb a breioirla1; a gored yn ei roe-sawu. Wedi ded at lan y awfr ed-'vehoda i fvny i'r "gal}-ev." lie yr oedd cjmi- c, ddynion ienainc heb Wsredwr yn ois- tedd. a gwa-edclodd allan. "Dewch. fechgyn. dewch. 'rwyf fi yn ihcddi iv liunan i'r Gwaredwr." Ac yna i lawr dros, risian fWlyddfan yn araf rnd pe-derfynol, ac ar broffes o'i ffvdd ef gyda Christ yn v hedvdd heddyw v mae yn anwyl gan bnwb. "et b^eh yr eglvrvs ydyw y gair .sydd ^n ei ddec- grific oreu. Cvno-thwya uawb 2f. gwena nawb .•no, a theimla. pawb foddhed yn ei br^^enol- ,r"h. Ond yn ei weddia" v yn hvnod. Xid yw yn dechreu na d-eddu un weddi f.1 rweddiwyr vn cryffredin. ncson gornh?nodd ei weddi crvda dweyd, "Dyna r wed: dweyd fro:e I." Dro- at all. I ddim dweyd ,q rl- Ila Brawddeg a ddefnyddir vn fvnyc-h ganddo ydyw, <ô' mor sv. yncl ydyw Dy d'ngaiedd." Ac un arall mor fynvch a h011() vdyw. "Y" wyt wedi fv achnb I, achub nawb." 171" vn 11011nl anllvthyreno? ac rnnyseredif. rhv- fedd cynaint o "refinement" ,yael yn ei frawdd- o flaen -onsedd gif.-y. a rawy "na'r cwbl. vr Imnan-ymwadiad a'r narc-h mawr svdd aiiedo wasaneth Duw. Cr-em gael ei gadw am chpyn yn awr er mwyn i HnnrnT. iolion Twynv-^d- vn cioolwg "nawr ac yn y mon ar fr-olofn o waith g'a.t.—0* "'T7n*,v—" a:n Tvfehefin. W. A. JOXEi?/

Alanion Meiriadog Y MARW YX LLEFAFC. ER YN FUD YN tri FEDD. "Y eyfaiil. wvt ti'n rofio—v deiwall Adaewid wnost iddo? Hon ,,)1vn ni wpa e:'h'r— Fo ad arf ei hvd a h." t. Fn gvn o oiddo Gwallter Meohain fv i-fh'^d. pan oedd efe vn off.-iriad yn Mariafon". Sir P-era'd- wyn. na chvho"ddwvd mo hono o'r bla^n, hw! y gwyddys, ,p)"' l' 150 mlynedd. 0. caf hamdden can fy aiihi.nedd. ccluraf etc) masyiion fot v MEIRIADOG. — m,,

Bu farw y Gadben G!a.dict-on<?, yn ei ?ariref, Vll Grr^yenor-rcad, Gwrees-ire.. yn 7f*p-!n mlwvdd ced. Yr oedd yn gefnder i'r diweddar M- W. E. Glad- .•ne. Ceid wad wr pj-byr oedd y diweddar Cadben Gladstone. IEIR PROFFJPTOL- Y Bwvdvdd gor,il i Gywion a Pullets, SPRATT'S CHICKEX MEAL f'1 bwvd meddai y bore, ac vn vr hwvr "CHIKKO" fel s>-chfwyd gwerth .a'r mastiiaeh wyr mewn Spnatt's Packets neu yn eu Bagiam p^lieda'e. o :3t pwys i fvny. Pi.mphled y; a.r ''Fa^i Poultry" yn rhad, ond anfon Poet Card, I alt's P.it.^it, Ltd Fen church Street- fjundain. 7221

Anrhegti y Parch Hugh Williams, Llal rug. Ar 01 gwr.av;aethu yr eglwys y mhlwyf Llanrug am di os chwe' blynedd, y ma y Parch Hugh Williams yn myned i gymeryi gofal v tair eghvys yn mhlwyfi Pistyll a Charnguwch yn ardal Pwllheli. Llwyddodd y Parch H lgh Wil- liams yn y.stud yr amser v bu yn L.anrug i v- neud cvfnewidiadau pwysig yn yr ef .wvs. a theimlir ei golli'n fawr. Y mae tua 1C Op wedi ei wario ar w el la yr ghrys a'r fynwe1 Ddydd Sadwrn dangosodd y plwyfolion eu I parch tuag at Mr Williams drwy gyflwyno an- l'heg idflo Gahyc1 y cyl t; tod yr nghyd -liewi: cae ger yr eglwys. Livwyddwyd gan y Cadfrid- og Syr Hugh Rowlands, Y.C., K.C.B.. un o'r wardeniaid, ac yr oedd iiefyd yn bresenol Mrs Lano (Tyddyn Elen). Mr Evelvn (Plasgwvn), Mrs a Miss Turner iLhvynbraiii;, etc., a dar- llen wyd liythyran yn gofidio am eu had.senoldeb oddiwrth yr Arglwydd-Raglaw, Deon Bangor, Mr Edward W--Itliin, John ^Menzies, ac eraill. Cvfeii'iodd v Cadeirydd at y cyrnewiciiadau oedd wedi cymeryd lie yn yr eglwys. y rhai a gariwyd allan yn benaf gan y Parch Hugh Wil- liams, gwasanaeth yr hwn nas gallant ei an- ghofio. Yr oedd y gwr parchedig iiefvd wedi cynyrchu gw-ell teiinlad yn y plwyr rhwng pawb. Yr oeddvnt wedi clywed llawer am gyfarfodydd diwygiadol, ac yr oeddynt yn teimlo effeithiau yr Yspryd Glan yn yr eglwys. ac yn y pJwyf. Yr oedd efe yn fa-leli iiad oedd yr Esgob wedi gadael i waith Mr Williams basio yn ddidal. Yn dilyn y Cadeirydd caed arixchiadau gan Mr Hugh Price a Mr D. M. Priiohard. Mr G. T. Closs, gwr tra chvhoeddus yn yr ardal, a ddywedodd iod gymaint Rhyddfrvd- wr ac Ymneillduwr a neb yn y phvyf." ond ar yr un pryd yr oedd yn faich o fod yn bresenol i ddangos ei barch at y Parcli Hugh Williams.. Cafodd Mr Wdliams pob aiiisei- yn gyfaill gwir- ioneddol, yn gymaint felly a neb oedd wedi adnabod yn y phyf. a goficliai yn fawr oblegid ei golli oil plith (cymeradwyaetli). Mr Griffith Wniiams, V'mneillduwr arall, a ddywedodd ei fod yno fel Cristion a dinesydd. gan y tybiai mai ei ddyledswydd cedd cydnabod y gwaith a gynawnwyd gan Mr Williams. Pan y daeth gyntaf i'r plwyf penderfynodd y gwr parchedig weithio yn ngwyneb jjod gwrthwvneb- iad, a phetrusai rhai pobl gyda gob-g ar y cyf- eiriad yr oedd yn debyg o gymeryd. Fodd bynag aetliviinilae-i yn ddiysgog a llawen, 118- widiodd yraddangofciad yr eglwy." a'r fynwent. v rhai oeddynt yn awr mewn eyflwr rhagorol. Wrth ddwevd hyn yr oedd yn argyhoedded'g ei fori l;efyd yn cynrychioli barn y plwyfolion oil. Hyderai y byddai Mr Williams mor egniol yn ei le newydd ag y bu yn Llanrug (clywch. I clywch). Mr E. J. Roberts, un arall o Ymneiliduwyr y plwyf, a dystiodd iddo bob am.ser gael y Parch Hugh Williams yn fon.eddwr anrhydeddus. Byddai y geiriau caredig a lefarwyd vn y cyf- arfod hwnw yn llawer o gysur i Mr Williar.is v.edi ei ymadawiad, gan fod v geiriau caredig yn 0 lynu pan y byddai pobpeth arall vn cilio. Mi- Evan J. Owen a. ychwanegodd at. v svl- wadau a wnaed am yr adgyv.-eii iadau y bu Mr Williams yn foddion i'w cario allan. Onibae am ddyn o yspryd egniol Mr Williams, amheuai y siarad wr. a fuasai careg wed; ei gadael ar car eg yn yr eglwys benafol. Gweithiodd Mr Williams yn ddewr er gwaethaf pob beirniadaeth ac an- haw.rsder a plirofodd yn fuddugdia-ethus (cymer- adwyaeth). "in dilyn cyfiwynodd y Cadeirydd salveT'arian a phwrs <4 aur ac nrdd-wisgoedd i Mi- Williams. Cydnabu Mr Williams, a chyfeiriodd at ei ddyfodiad i'r plwyf. Anhawdd'cedd iddo yn awr adael yr ardal ar ol rrwneud cymaint o gyf- eillion yno. Dio-lchodd iddvnt oil am vr an- rheg. "I Tliolchwyd i'r Cadfridog Rowlands am Ivw- I yddu ar gynyg Mr Thomas a!j-.F

Bwrdd Gwarcheidwaid Penrh yndeudraeth. I Y COSTAl' YX CY:\YDDT\ IAWX I WRAGEDD GWEDD WON. [Oddiwrth ein Goh-■ dd.] Dydd Mawrth cyn^aliwyd cyfarfod y Bwrdd uciiod. Yr oedd yn bresenol: Mri Owen .1o'H' (cadeirydd), Win. J. Roberts. Sarn; Griffith Morgan Jones. W. Williams Richard Williams, Fovter Edwards, K M. Owen, Owen F.ran-s, O. H. l ewis, n. O. Williame, G. Pa:.Ily Jones, John illiams, Tr-emado-g: T. Robert s (clerr), a D. Jones (ie-el-?rc\ CYXYDD YX Y C0ST.\r. Y Cadeirvd 1 a ddansrosodd fod w allan- gynorthwyon wedi cynyddu er's mis dros 21 p, yr hyn oedd yn later difrifol. Dyient yn sicr roddi eu bwyn-?ba-i yn ei erbyr;. Xid oedd s-c-fyllfa yi. p-vfrvw a<r a cedd vn cvl- iawnhau y fath gynydd mewn s«iian-gynorthwy- on. • CI ADDi- DTG AETH TTTODIOX. Ficrhaodd v Cadeiiydd nad oedd neb vn gyfrifc-1 am o:iaddedi?r.eth tlotvn ond v sv yddo^ eiu.senol. Fe ddvlai perthvna.san dc;('aJ!' hyn. GWAILGOFRWYDD CiVriFYDDOL. "Vstyriwyd aoiios o wallgofrv vdd crefyddol. Dywedodd Cadben Morgan Jones i'r baehgen fyned yn wglforof mewn rhvw awr o amser. Yr cedd vn dvmuno-1 i:p"n GWF.DDWOX AC V ARIAXOL Mei rn llythyr yn cvdnabod penderfyniad oddiwrth y Bivdfl yn rnlw .sylw at vr angen- rh-"idrwydd ac i'r gyfraith cael ei newid sryda gohn; ar dalu iawn yn eyfansymiol i wedd won 1 ar 0.1 eu gwvr. gofvnodd q OoE>dr1 yno ystsdeaenn i ddangos faint o Avragedd gweddv. on cedd w-edi dyfod a.r y plwyf ar derhvn iawn ar ol eu gAvyr ? Yr oedd y clerc wedi orwde<] Mr Osmond Wil- lio'S. A.S.. ar v mater hefyd. Mr Osmond Williams. A.S. mewn llyt^vT-, a ddywedodd ei fod ef wedi tynn sylw yr Ysgrif- •°nydd Cartrefol at v cw<jstiwn. Mr ¡o.p<; Douglas, vr Ysfrrifenvdd Cartrefol a. hvsbvs- odd Mr Osmond V i'liams frd i ddvfod wbron TV r Cyffredm vn delio a'r rintrr, Dan y 11'î1 dn'pe''jd i h's y m^nddyled- I ior. gael pwdurdod i drefnu sut yr oedd yr ar- ia" i e-i tain frweddwo-n. Gofyn id i'r .swrddosdon elnsenol ddarnarn -h-r-str o'r gwrae-Hd prweddwon In-n,, a dderbvn- ^nt a 1 lan-gynorthwyon ar ol cael iawn ar* ol on g;wyr.

I Bwrdd v Lleilor. (Gan Afallon.) (Gan Afallon.) Ar.fcner pob gehebiaeth a -]hcb llyf;- .v.-rir-d- i'w. aao.ygu yn y g&'ofii ho"ii i Afallon, fewjddfa r "Gw&ua. Bangor. D..T,ia fel yr yegritva;3 "G beV ydd X:i'4dn- 1," i^rjiidaiix, gyfoeficiiyn., v.. -j;cr y -y l*; ..er.c. n talch o'i ddarll-en:— Hen Lawysgrjfau Cymreig. Yn mhen ychvd%" dilyddia.- .»:■ grboeddir y drydedd l'an o'r gyfioi gyutaf gyffciyb zt,7i o'r aii gyfroi of Adroddiud Dr. J. Gstcnohryz E-aut: ar yr h-i Y sgrifau Cjnavig tydd wedi" bed o dan ci £ archwiliad. Cy^i-.vyta j r'naai gynt&I u lie Iwyd y • gweddill o'r ysgrifau sydd ar hyn o" fc: yd y;i ngh.dw yu LLYFRGELL PENIAKTH, y rhai, yn o! y trefniad, a fyddant riiyw ddydd yn brif drysonui y Uyli-gei; Gctiediac-hc-l Gyiit- re-ig yr hca sydd i gael ei scfye;u. dree, y genedl, yn Abe-ryscwyth. Yn yr skhaii hc:i o'r Ad- roddiad yr Ysgrifau yr yimdrini: a kwyni ya bcrsf ydyw" y rhai hviiv a. gasgiwyd ga-. Sy,- Tensas Wjiieniis, o Diefriw; Jcim Janes, o Gelli Lyrdy; a Robert. Vaughan, o'r Hctigwrt. Curad yn yn 1573, wedi derbyn ei addg yn Rbydxchen oedd Xcrn-cs Wiliems. Cymyd-og ages iddo e-eci.1 W-nm Salesbury; ac efe, mac'n debyg". a gvnhyr^o-td aVil}'dd heiicra- yn ng'halon y euract ieuauc. Yn 1574 fe g-awn iddo ysgrifenu cor;i c'r unig Eh:adi;r Cym- raeg oedd y j ryd hVlJJW mewn bod, gyda chwsrieg- iadau o, wa.ith Saiesbury. 0 hyny allan yniroddodd i wasanaeth benyddiaeih ei wi?.,d. a 'iaiuiiodd ;,n gyda'r gorc-hwvi am 34 o fiynyddoc-dd. Drura gwr o hctio, aeth yn dlawd reiyraol: a- cr.ioae am Svr Sioa Wyn o Wydir, gallaaai farw o cis-ieu bWtt. Mae n gcrphwys yn m< d<] yr a.iighof: bu fw: ids gwyr neb pa bryd, fc'i cls.ddwyd nit :1 neb pa te. Cymeftwyd defnyddiau ei eiiiadn: i wiicud 1 fyny e:nadur dyblyg y Dr. Jobn Davies, e.Iallwyd; ac y mae ei ysgrifau, fel yr awg!ymwyd, y;i ngiuulw yn MheniarLh. Ryw ddiwrnod fe'a cyhoeddir. Gwnaerth John Jones, o Gelli Lyidy. fwy d waith 1 Gyniru a'i llenyddiaeth nag »a \vn:cth neb o'i gyreuw, oa<d nid yw y Geiriadur li; wg?aj>hyddcl Cene>d,laet±iol yn cymaint ag eaiw; John Jems. D; ;;an c- heniO' yntau, fe dreahodd iawer e'i a.K-ev yn ngi: j- chaa' y Fleet, yn Lkmd&m: end byd yn oed :0 fe dr-enhai ei amser i gepio yr hen hancsion. aa: Gym t, ac i i-oddi ci bai-ddoiniae'-rh at: baj yr i'w gadw i'r oeeau a dd-s^ai. AC.h y rfcaa fwyaf c.'i vfs;:ifau i feddiaat ei gyfaill, a'i bei Ihjua.'S. R-c»b-: "vlug^:r., end y mae aitfyw o henyut ar waega: ° Cjisglydd diwyd dres b^n oedd li-c ec:t Yausrhs^ ei haa-un. Yr oedd gaaiddo a-Iiu :;ci-iduo3 i chv,io a'la.n urysorau llenvddo! yn eu ffurf t'wyaf gwc;dd:< l. Yrnddeiigyg, yn ol tyEbiciaeth Dr. Gwcnejrfryn Evr. inai cop-ia.u o'r ysgrifaa cynt-efig £ Iv.-vd era Robert Yaaghan yw llawei cyfro" a ;y: \;i "a gwerthfawr. Y cj-niefigrwydd neu y gw? c ddiri lob hw;: sj-dd yn gwnend Llyfrge'J P-^iiigrth mr-: we-th- fawr ac mor anliEI,c i'r Srfydliad Yn ysrod y gansif ddiweddaf ciyvyd Uaw.r o ".en am YSGRIFAU PANIOX. oiid yc-bydig iawn a wydiliu neb am A;n y t,0 cjntif y mae y Len wedi cl:P rü 0 y»gt)Jori<m. tjc-dion ein gwlad lj yn fMrhVin g&s-glu y rhai hyn hefyd; ecf, v Parch Evan Ev.-iis ■'Ieuaai Brvdydd Hir). Tri.-iL.odd y Pr;dyd.d Ki» ei oes yn Uoffa yn meneydd iiorvddiaei C"ê-ig, ci-d ychydig o elw arian.c:; a gafodd y.itau yn y gwaiili. Y diwedd fu iddo droegtyyiklo ci ysgrifau i Priil Pa.nto*:i, Ynvil1 y Pias Gvyzx, yu Mon, ani dai o agajn pUlt, ac iddo- farw cyn c-c,- mwynhwa y biwydd-dal ond ychyd;y. CyiKseddwyd lii.wer c'r gasgiiad yn y "Myiy.ia- iixchaeo.osy. c- dan c4. iae'h Owen Janee'iMyfyr) Willi&ni'bvrcv Pn^-b- "aus Icc- Mc-rganwg; C7,d y^ddangy:: ,ri ad" aw y Pfydydd Hh- aL&n o'u Zjtr, itu*: n v.n gw.iienedd, a ga.?glcdd y defny.k'dan. ac a f: ¡ 1 ,1. u-id yn gjntaf am y synaad. Nid ydyw y golygydd yn rhoddi llawer o hajKs presenol y r.Äi.6'd., end y mae'n ddyddonos dros he-n wyixxl bc.h yw ei p—-1- wys. Y ca.sgliad a-raJ] y gwncir eylw c dyw —r un -,ydl yn ngbadw yn Ifyfrgell CWRT MAWR. weii ei cldwyn yn nghyd trwy ymdvcchicn c'ifljnc- 2Ir J- H% Davies, un o'r Hylrytld'wjrj' icwya; .c-.hn- a. mwv-ai gwybodus a fedd Cyrnru. yix oi i-it'c.'r "1 Dr. Evans. Y mae Mr Davies wedi bod yn hv->< d o ffodus mewn davganfod yfigrifau colledig. a: n-vn awyn i'r auilwg vsgrifau itC. wyd did >1 Saeaicirol. Crybwylla y goiygjud "T. LJaneiwy" eto "ar gc-11" yn rhywie yu t > 1: c ui- ydd. iiyddai yn wtitb eymfryd :lane: 1 enw :ir> am dano. Gall Mr Davies y mie j ihay fsryr.f o ysgrifau Dai'ydd Eilit, o Griccjetn. y rhai a ;;yn- anr- gyfangorph hslaeth o farddoniacth Gymveigr. Ya Cwrt Mawr, Jbefyd, y i»ac "Llyfr Physygw: iae ch T is Giiffith," v milwr, a yegjifcaiwyo lywbryd las; l'J-13. Pei.ha.u o ddyddordeb mwy cyfFredinol vcvw v casgliad mawr o faledi a ch^rddi fydd yn v ilvil. Rhyfedd gymaint o han.es a ellir ei g r-; hvl" n oed yn y rhai hyn. Gan Mr Davies n x F r rhan fwyaf o'r ysgaifau a. gasgiwyd n.-i-- fiyddlav,-a gaal Myiddin Fardd; a chenddo ef. hefyd, y; 7 rhai a ioflwyd yma &e acw gan y diwed.a- Nier. -'s i>e:nniet.t.. Y mae Dr. Evaus wed: gwi.cud ardderchog; eyn: bo hir, fo allei. y r "11 dweyd be-th sydd yn Micgyniy:: a Liai: Ani^neddfa Brydeinig.

i?AIR TRADERS CHARGE FAIR PR1CRS and give the be**t quality for m-rr.pv therefore Horn:m#in's oannot reduce the prieo of tlieir pure tea. until the duty he redhoed 0:1 1st. Try a jib. of Horndman's find von will use no other. Note: Full weight without tlie li^ieka^e. Sold bv:-Ca-riinxv<),ii: Owen, isi. ii Griffith. Grocer. Beau maris: Wnfiams. Chemist. Penrmaenmawr C:>-op<»rative Society' Llanberisr Ingham, Grooer. 'Lkcfairfeel^u Gnffiths. Grocer. I.ksndndno: Roberts Chemist. Cclwvn Bay: Hughes Greco*- ot-c' Vewbfarough: Lewis, Grocer Penrhynden- dj-Aeth.