Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

4 articles on this Page

- ._-'-'''''-'+ðððOðððððC…

News
Cite
Share

? Y WERS SABOTHOl. i A & V — Y WERS RYNGWLAD WRIAETHOL- | I Gan y Parch. D. EUROF WALTERS, $  ? M.A., B.D., Abertawe. | HVDREF.:8ah¡.-Ezr8. yn Dychwelyd o Babilon. —Ezra viii. 15-36. Y TESXYN HURAlDD. Llaw eil1 Duw 111 sydd er daioni ar bawb a'i ceisiant Ef, a'i gryfder a'i ddigter yn erbyn pawb a'i gacLawaut Ei- ■ Ezra viii. 22. GWELIR bod cyfnod newydd yn hanes Jerusalem yn dechreu gyda'r seithfed bennod o Lyfr Ezra -dros banner, canrif ar ol gorffen adeiladu'r deml-ac Ezra ei hun ydyw'r person amlwg yn yr hanes yn awr. Deuwn ar draws ei waith eto yn Llyfr Nehemiah, ond yma gyda'r seithfed bennod y dechreuir ei hanes. 'Ac wedi y pethau hyn, yn nheyrnasiad Artaxerxes, brenin Persia, Ezra mab Seraiah fab Aaron yr offeiriad pennaf. Yr Ezra hwn a aeth i fyny o Babilon ac efe oedd ysgrifennydd cyflym yug nghyfraith Moses (vii. 1-6).. Wedi gorffen adeiladu r denil, cilia'r Iddewon yn Jerusalem on golwg bron yn llwyr. Teifl Haggai a Zechariah yn eu proffwydoliaethau oleuni arnynt tra yr adeiladent y deml, ond bellach nid yw Zorobabel na Josua i'w gweled. Er gorfien ohonynt waith y deml, yr oedd m-itria it Jerusalem eto i'w hadeiladu ond nid oedd can- iatad Darius wedi ei roddi gyda golwg ar hynny. Dilynwyd Darius ar orsedd Babilon gan Xerxes (Ahasferus), ac ymddengy s i'r Iddewon gynnyg at adeiladu'r muriau y pryd hwnnw, a thra- chefn dan v brenin nesaf, Artaxerxes ond trwy achwyniadau y Samariaid rhwystrwyd y gwaith. Yna pan ddarllenwyd ystyr llythyr Artaxerxes y brenin o flaen Relium a Simsai yr ysgrifen- nydd, a'u cyfeillion, hwy a aethant i fyny ar frys i Jerusalem at yr Iddewon, ac a wnaethant iddynt beidio trwy fraich a chryfder (Ezra iv. 23). [Sylwer mai trwy ddarllen pennod iv. yn y drefn ganlyiiol y ceir synnwyr—iv. 1-5, 24, 6-23.] Dan y brenin hwn, sef Artaxerxes, yr ymddellgys Ezra ac er methu o'r cynllun o adeiladulr mllriau am dro, llwyddwyd i sicr- hau llawer o welliantau ym mywyd trigolion Jerusalem drwy offerynoliaeth Ezra. Ond ym Mabilon y cawn Ezra pan ddaw i'ii golwg gyntaf, ac felly ymhell o Jerusalem. Rhaid cadw mewn cot fod yr Iddewon yn awr yn gynulliadau gwahanedig tra yr oedd un rhan o'r genedl wedi dychwelyd i Jerusalem, yr oedd rhan arall yn parhili ym Mabilon. Yr oedd yn awr dros hanner canrif oddiar pan orffennwyd y deml, a phan gofir yr ugain mlynedd rhwng y dychweliad a gorffeniad y deml, gwelir fod pen canrif yn dechreu dod i'r golwg. Nid oes eisiau dychymyg cryf i weled gymaînt y perygl i'r ddwy adran o'r genedl fyned yn ddi- eithr i'w gilydd ac yn wahanol eu harferion. Trigai'r Iddewon hynny ym Mabilon ynghanol pobl gryfion a chyfoethog, ond nid anghofiasant eu crefydd na'u harferion. Cadwent eu hiaith a pharchent eu tarddodiadau yn well oblegid eu bod oddicartref. (Ceir yr un peth heddyw yn hanes Cymry. Tra y sieryd Cymry ieuainc Saesneg yng Nhgymru, ceir Cymry ieuainc yn Lloegr a gwledydd eraill yn gloywi eu Cymraeg.) Aeth y Saboth yn gysegredig iawn yngolwg Iddewon Babilon. Ac ynghanol manteision Babilon, cafodd yr Iddewon hynny hamddcn a chyfle i fyfyrio nid oedd ganddynt, fel eu brodyr yn Jerusalem, i lafurio cyn cael lie i orffwys. Ond yr oedd ganddynt un anfantais aethai'r proffwydi yn ol i Jerusalem, a hwynt-hwy dor- rent lwybrau newydd fel rheol. Perygl yr Idd- ewon ym Mabilon ydoedd ymdroi yn yr un cylch, heb gerdded tir newydd. Llyn llonydd ydoedd eu bywyd, heb ffrydiau yn aberu iddo ac yn llifo allan ohono. A'r hyn a gawli oddiwrth yr adran hon o'r genedl Iddewig ydyw'r Deddfau Seremoniol wedi eu crynhoi yngliyxL Yn lle'r proffwydi daeth yr ysgrifenyddion i fri; gwaith y rhai hyn ydoedd casglu, copio, a threfnu nen-I. yddiaeth y genedl, ac o dipyn i beth ei hesbonio. A chan mai i'r teulu offeiriadol yn bennaf y perthynent, ar y Deddfau Seremoniol y gosod- ent bwys. I'r dosbarth hwn y perthynai Ezra, gwr fedrai olrhain ei achau yn ol yn ddifwlch at Aeron. [' Ezra yr offeiriad a'r ysgrifennydd— ysgrifennydd geiriau gorchmynion yr Arglwydd, a'i ddeddfau Ef i Israel'—vii. n.] ?! Tra yr oedd bywyd yr [Iddewon ym Mabilon A-ii myued Y11 fwy Iddewig, yr oedd cyfnewid- ladau tra gwahanol yn cyinryd. lie ym mywyd yr Iddewon yn Jerusalem. Gwrthodent ar y dechren gynhorthwy'r cenhedloedd cymysg 0^1 cylch, ac aethant ymlaen o bryd i'w gilydd ag Ctil-adeiladu. Ond trodd yr amgylchiadau ym en herbyn gwelsant dymhorau anffrwythlon a blynyddoedd o brillder. Buont yn byw ar wahan oddiwrth bobl y wlad, a thalodd y rhai hynny y pwyth yn ol drwy eu blino. Ond daeth cyf- newidiad ymhen hir flynyddoedd, fel y deallwn oddiwrth ei iau yn I,lyfr Ezra Canys cymer- asant o'u merched iddynt eu hun, ac i'w meib- ion a'r had sanctaidd a yingymysgodd a phobl y gwledydd a llaw y penaethiaid a'r tywysog- ion fu gyntaf [ne,.i-beiiiial] yn y camwedd hyn (ix. 1, 2). Hynny- yw, declireuodd yr Iddewon n/nibriodi a'r bobl oedd yn y wlad pan ddych- welasant hwy o Babiloii. 0 ganlyniad, dygpwyd I arferion estronol i mewn, ac y mae'n hawdd deall fod iaith a. chene ell mewn perygl. Er bod y deml ganddynt, nid oedd iddi r pareli a. 1; sancteiddrwydd a ddylai fod. Y mae'n bur debyg fod cysylltiad yn cael ei gadw rhwng y ddwy adran o'r genedl ar y naill law, deuai'r Iddewon o 13abiloll ar bcrerin- dod i Jerusalem a'r deml; ar y llaw arall, I-lof- ynnai achosion gwladol i rywrai fyned o Jeru- salem i brifddinas y llywodraeth. A gellir dych- mygu beth oedd teimlad yr Iddew strict ym Mabiion pan glywai am yr Iddew llac yn Jeru- salem. Yno ym Mabilon perchid y traddodiadau a'r arferion Iddewig, tra yn Jerusalem anwy- byddid hwynt gan lawer. Gwelodd Ezra ei ddyledswydd a'i gyfie. Myfyriasai yn hir yn y gyfraith, ond nid oedd modd gosod y gyiraith seremoniol mewn gweithrediad ymho b dim ym Mabilon. Canys Ezra a baratoisai ei galon i geisio cyfraith yr Arglwydd, ac i'w gwneuthur, ac i ddysgu yn Israel ddeddfau a barnedig- aethau' (vii. 10). Yn Jerusalem gellid cario allan holl ofynion y gyfraith, a thrwv'r gyfraith diogelid bywycl y genedl Iddewig. Trwy ganiatad y brenin Artaxerxes paratodd Ezra ymfudiacl newydd i'r wlad sanctaidd (vii. 11-26). Wedi cael yr awdurdod brenhinol i'w gynllun, aeth ati i gasglu arian a ehynnull gwyr. Offrymodd y brenin a'i gynghorwyr arian ac aur/ a gosodwyd y drysorfa ymerodrol dan dreth bellach (vii. 22). Gwisgwyd Ezra. ag awdurdod swydd, a'i air yn fywyd lieu'ii farwolaeth i droseddwyr (Vii. 26). Yr oedd hyn yn niwedd y chweched flDyddyn o deymasiad Artaxerxes (459 c.c.). Medd Ezra A mi a gynorthwywyd, iel yr oedd Haw yr Arglwydd fy Nuw arnaf fl, a chesgl- ais o Israel benaethiaid i fyned i fyny gyda mi (vii. 28). Wrth afou Ahafa ymgynhullodd yr ymfudwyr ar y dydd cyntaf o'r mis cyntaf yn y seithfed flwyddyn o deyrnasiad Artaxerxes (458 c.c.) a cheir yn ein Gwers yr oil o hanes y mucliad sydd ar gael. Nifer y gwyr ydoedd tua 1,500, pob un ohonynt yn Iddew pur, a'i achau yn glir. Llwyddwyd i gael Lefiaid i ymuno a'r cwmni o le a elwid Casiphia (viii. 17 cym- harer vii. 7). Cyn cychwyn, wrth gofio peryglon y daith, cyhoeddwyd ympryd i geisio arweiniad ac amddiffyn eu Duw (viii. 21-23). Yna pwys- wyd yr aur a'r arian a'r llestri, a gosodwyd hwynt yngofal deuddeg o offeiriaid a deuddeg o Lefiaid (viii. 24-30). Ar y deuddegfed dydd o'r mis cyntaf cychwynsaant am Jerusalem, a chvrhaeddasant yno yn ddianaf yinhen tua phedwar mis (vii. 8; viii. 31). Wedi gorffwys tri diwrnod, pwyswyd yr arian a'r llestri dra- chefn, a chyflwynwyd y cwbl yn y deml gyda phoeth-offrymau.

Jiwbili y Parch. W. C. Jenkins.…

Bethel, Lianddewi.

Advertising