Y Tyst

WELSH LICENSING AUTHORITIES. I To the Editor of the Tyst. I SIR,The Rev. Gwilym Davies, Abergavenny, in a speech at a meeting held to protest against State Purchase, said that Greater attention should be given in future to the aims, work and records of our licensing authorities in Wales.' May I, in fairness, point out that the Rev. J. T. Rhys has been calling attention to this matter for very many years in press letters, speeches and pamphlets ? Indeed, I know of no one who lias gone so exhaustively into this phase of Temperance reform nor worked so strenuously. How far he was seconded in his efforts by the Welsh Temperance Organisations and Free Churches is a matter into which I do not desire to enter. Moreover, I remember that when I was organising the evidence for the Peel Com- mission, the late Alderman J, J ones-Griffiths of Penygraig worked magnificently in the same direction. But neither of these workers effected the disired reform. It is because of the impossi- bility of getting the laws enforced that, as Mr. Hinds pointed out at Swansea, many are turning to State Purchase in the belief that when the interest of vested interests has been removed, the law will be more strictly observed, and its violation more stringently punished. Yours, A. E. HARVEY, Secretary of the Temperance Legislation league.

CAPI.ANIAID RHYFEL CYFLOG BYDDIN AC EGLWYS. At Olygydd y Tyst. SYR,—Da fyddai symud camargraff (os cam- argraff hefyd) sydd yn bod ar feddwl gweinid- ogion a swyddogion eglwysig o berthynas i'r swm a delir i gaplaniaid gan y Llywodraeth am wasanaeth gyda'r byddinoedd. Fel hyn y mae cnewullyn y siarad a glywir ar y mater hwn :— Y mae'r Caplan A. B. yn y gwasanaeth mil- wrol er dechreu'r rliyfel. Derbynia o £ 350 i ^400 yn y flwyddyn am ei waith, a -fioo gan ei eglwys am ddim. Oherwydd paham gorfodir eglwysi felly i gyfyngu eu supplies i gylch agos. ac i dalu llai nag a ddymunent ac a ddylent i weiniclogion cymharol bell.' Wele enghraifft o'r hyn a draethwyd yn fy uglilyw i ac eraill am weinidog o enwad arall ychydig ddyddiau'll ol. Ni ddylid gwneud cam a'r caplan, yr eglwys na'r gweinidog achlysurol. Y mae llu o weinidogion Cymrn o bob enwad yn derbyn symiau truenus o fychain y dyddiau hyn, a phell o'i le yw gofyn iddynt ddwyn cyfrau o faich eglwysi amodrwym i weinidogion a delir yn dda, os hynny yn bod, gan y Swyddfa Rhyfel. Nid oes dim iachach na goleuni'r gwir ar bob mater, a hwn yn eu plith. Gan hynny doeth y gwnelai rhywun sy'n gwybod y gwir ei anfon ef i gyhoeddi'r ffethiau mown 'iaitli ac ysbryd tirion, caredig. tirion, caredig. Yr eiddoch vn ffvddlon, B.B. B. B [Deil Caplan y rank o Gapten o'r 43dd dosbarth, a'r cyftug yw lOj- y dydd gydag allowances. Mae'r olaf yn amrywio fel bo'r angen, ond rhwng popeth mae'r arian a dderbynia ymhell islaw y symiau a nodir gan ein gohebydd. Dylid cofio fod yn rhaid iddo dalu am ei mess dyddioll a chydnabod orderlies, fel nad oes ganddo fawr yn weddill i'w roi i'w wraig a'i blant.—GOL.]

I CYFUNDEB DWYREINIOL CAER- FYRDDIN.. At Olygydd y Tyst. SYR,—Yn adroddiad diweddaf o waith Cyfar- fod v Cvfundeb dylwn fod wedi dweyd fod y Parch. J. H. Rhys, A.T.S., Burry Port, wedi pregethu ar Iachawdwriaeth a Ras,' ar gais y Gynhadledd. Dymunaf sicrhau Mr. Rees mai amryfusedd hollol ydoedd y gwq,ll,. a!r- gwnaf vmddiheurad am dano. JOHN EVANS, Ysg. y Cyfundeb.

DIOLCHGARM^CH.. At Olygydd y Tyst. S-VR,Cailiatewcli i mi fynegi fy niolch cywiraf i'r TYST am ei sylw caredig ohonof fi a'm teulu yn ystod ein hanes diweddar, a thrwy y TvST i'r lliaws cyfeillion a ainlygasant eu cydym- deimlad a ni yn ein haniryw brofedigaethau. I Yr eiddoch, &c., PKDROG.

YR HEN GAPEL A'R DDRAMA. At Olygydd Y Tvst. SYR, Yn ei ysgrif ddiddorol 0 Fryn i Fryn yn rhifyn Gorffennaf 25ain o'r TYST, cyfiyrdda eich gohebydd athrylithgar a'r pwnc uchod. Daw ar draws y pwnc yn hanes ei ymweliad a. Phen- cader. Temtir fi, ar bwys ei sylwadau, i ofyn ewestiwn lieu ddau. Ond, yn gyntaf, caniataer i mi roddi gair o eglurhad. Wedi gorffen adeiladu'r capel newydd yma, tua chwe blynedd vn ol, teimlwyd fod yr iien gapel yn adeilad rhy dda i w dynnu i lawr, a symudwyd yr hen bulpud hen ffasiwn, y soniai Bodfau mor ddoniol am dano yn eich colofnau dro yn ol, a gosodwyd platform i fyny yn ei le. Ac yn awr defnyddir yr hen gapel i gynnal vild( l o, a Ilyilny eisteddfodau, cyngherddau, ,&c., ynddo, a liynny gan bob enwad. Dyma'r lie niwvaf cyfleus. o ran maint a safle, ag eithrio'r capel newydd, yn y pentref bychan hwn i amcanion felly ac yn hwn y cynhalia Annibynwyr, Bedyddwyr, Eglwyswyr a Methodistiaid eu heisteddfodau. Fe dal pob enwad ryw swm bychan i'r Anni- bynwyr am fenthv'g y piano ar achlysuron o'r fath. Oddiar agoriad y capel newydd y mae pedair drama wedi eu perfformio yn yr hen gapel, pob 1111 ohonynt wedi ei chyfansoddi gan bregetliwr Efengyl, sef y gyntaf, Rhys Lewis,' gan Daniel Owen; yr ail, -Aloses Bach,' gan Pedr Hir y drydedd, Llwybrau Anrhydedd,' gan Derwenydd Morgan. Pencader a'r ddrama olaf berfformiwyd yma oedd Brethyn Cartre Bowen Davies, Aberewiiiboi. Yn awr, gwn nas gall fod gan eich gohebydd wrthwynebiad mawr i'r Ddrama fel y cyfryw. Onid efe anogodd Bowen Davies i gyhoeddi Brethyn Cartre ? Ac onid efe edrychodd dros y prawf-lenni ? Ei achwyniad, felly, yw fod hen gapel yn cael ei ddefnyydio i. berfformio drama ynddo, a chwyna yn hyawdl, fel efe ei hnn: Er mwyn Duw a dynion, cyn bo i'r hen addoldy gael ei droi yn chwareudy, nialurier ef yn llwch, a gadawer i'r borfa las a llygad y dydd dyfu ar fan ei fedd. Yr hyn hoffeni wybod yw— i. A yw r geiriau hyn yn mynegi gwir tarn eich gohebydd ar y pwnc dan sylw, ai ynte geiriau wedi eu hysgrifennu ar ffrwst, ynghanol terfysg y Mwmbwls ganol liaf, ydynt ?