Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
DYFODOL ADDYSG CYMRU.I
News
Cite
Share
DYFODOL ADDYSG CYMRU. VI. YR IEITHOEDD A DDYSGIR. HAWUAU A Mantkision Y GYMRAEG. Dangoswyd eisoes yn yr ysgrifau hyn y rhaid i'r rhyfel presennol newid, ymhlith pethau eraill, holl ragolwg addysg y dyfodol, ac yn arbennig felly yn ein gwlad ni ein hunain. Er enghraifft, mae eisoes wedi pwysleisio'r angen am ddat- blygu, i'r graddau mwyaf fo'n bosibl, holl allu meddyliol y genedl, ac ehangl:'n fawr gylch ei haddysg gelfyddydol a galwedigaethol. Ymddibynnodd Prydain Fawr lawer gynt ar ei hyny soldeb. Gwahenid hi 6ddiwrth y gweddill o'r byd gan y moroedd a'i hamgylchant. Dat- blygodd ei phreswylwyr nodweddion gwahau- iaethol, Ystyrient eu hun yn genedl hollol .ar wahan oddiwrth bobloedd craill y ddaear. Un 0 nodweddion y Sais oedd edrych i lawr ar ymron bob cenedl arall. Tybiai fod yr iaith Saesneg yn unig yn ddigon i'w gario drwy daith bywyd dibrisiai ieithoedd eraill, ac anaml yr ym draff erthai i'w dysgu oddigerth o dan orfod. Ceisiodd suddlongau German i ddifodi'r ynysol- deb hwn mewn ystyr ddaearyddol drwy brofi nad yw tonnau'r mor yn ddigon o ragfur i Brydain. Er methu o ymgyrch y suddlongau, daeth llyngesau awyr y gelyn yn nes i ddifodi'r amddiffynfa. a gaem o'r mor. Ond llwyddodd rheidiau eraill y, rhyfel lie y methodd y sub- marines a'r aeroplanes. Ni eill prydain Fawr byth mwy fyw mewn unigedd ar wahan oddi- wrth genhedloedd eraill Ewrop, 11a chysgodi o'r tu ol i'w hynysoldeb fel cynt. Mae'r ymadrodd Brawdoliaeth Cenhedloedd y Ddaear wedi ennill ystyr newydd yn y byd, a rhaid yw i'r neb a fynno gyfranogi, a llawer mwy y neb a fynno arwain, ym mywyd masnachol a gweithfaol y byd gydnabod y dehongliad newydd hwn. Gwerth Masnachol Ieithoedd Diweddar. Er na symudwyd melltith Babel gan y rhyfel, pery cymysgiad ieithoedd ar y ddaear pan na bo y Rhyfel Mawr yn ddim amgen nag atgof niwliog hanes. Eithr y mae pob cenedl fasnachol eisoes yn sylweddoli y rhaid iddi, os myn gyfranogi neu arwain ym masnach y byd yn y dyfodol, feistroli ieithoedd y sawl y myn hi fasnachu a hwynt. Gynt arferai masnachwyr Lloegr yrru allan eu hysbysiadau masnachol i wledydd tramor yn Saesneg, gan adael i'w cwsmeriaid estronol eu cyfieithu goreu y medrent. Wna dynny mo't tro mwyach. Tramoriaid—Ellmyn- iaid lawer ohonynct-a gyflogwyd gan fasnach- wyr Lloegr i ohebu drostynt a chwsmeriaid tramor, am fod yr EUmynwr yn ieithydd gwell na'r Sais. Wneir dim o hynny mwyach. Myn masnachwyr Prydain gael Prydenwyr i'w gwas- anaethu yn y pethau hyn-os byddant i'w cael. Lladdwyd dirmyg traddodiadol y Sais am ieith- oedd pobloedd eraill gan y rhyfel. Mae hyn oil wedi gwthio ar sylw addysgwyr y deyrnas bwysigrwydd y lie a roddir yn~ y dyfodol i ieithoedd diweddar yn ein hysgolion a'n colegau. Cydnabyddwyd hyii yn swyddogol drwy benodi Pwyllgor Arbennig gan y Llywodr- aeth i fyned i mewn i holl gwestiwn lie ieith- oedd eraill yng nghyfundrefn addysg Prydain. Mae'r Pwyllgor hwniiw yn gwneud ei ymchwil- iad yn awr. Ceir cyn Iiir ei adroddiad ar y mater, a eheir gwybod pa beth a anogir ganddo. Ar yr adroddiad hwnnw y gellir disgwyl y seilir polisi addysg dyfodol Lloegr. Safle f eithyddol Cymru. Mae safle ieithyddol Cymru mor hanfodol wahanol i eiddo pob rhan arall o'r deyrnas, ac yn enwedig i eiddo Lloegr, fel mai camgymer- iad dybryd a fuasai i 111 mo Nghymru dybied mai cynllun addysg eft'eithiol Nghymru dybied mai cynlIull addysg effeithiol n IJoegr imieithog a fyddai oreu hefyd i Gymru 4dwy-ieithog. Rhaid cOho 0 hyd nid yn unig mai gwlad ddwy-ieithog yw Cymru, a bod nifer ei phreswylwyr a fedrant y ddwy iaith yn cyn- hyddu'n barhaus, ond hefyd fod nifer sylweddol o blant Cymru heddyw yn gorfod dysgu Saesneg fel pe yn dysgu iaith estronol. Nid oes yn Lloegr ond un iaith fiodorol, tra y ceir dwy yng Nghymru. Mewn rhanbarthau helaeth o'r wlad erys y Gymraeg hyd heddyw yn iaith yr aelwyd* y farchnad a'r cysegr; hi yw cyfrwng cym- deithas A'll gilydc1 yn y cartref, yn y cylch cym- deithasol, ac yn y gwasanaeth crefvcldol o eiddo pob enwad. Nid yw pawb yn sylweddoli pa mor gyffred- inol y defnyddir y Gymraeg. Mewn pump o dair sir ar ddeg Cymru-Môn, Arfon a Meirion yn y Gogledd, a Cheredigion a Chaerfyrddin yn y De-ceir o 85 i 91 allan o bob cant yn siarad Cymraeg. Mewn pedair sir arall—Dinbych, Fflint a Maldwyn yn y Gogledd, a Brycheiniog yn y De-ceir o 41 i 57 allan o bob cant o'r holl boblogaeth yn siarad Cymraeg. Hyd yn oed ym Morgannwg weithfaol a'i chymysg cen- hedloedd, ceir yn agos i 400,000, neu dros 38 ° bob cant o 1 boblogaethj yn siarad Cyiiirac-g; ac yn sir,Belifro Lloegr fach tuhwnt i Gymru fel y'i gelA,-ir-ceir un o bob tri o'r trigolion yn siarad Cymraeg. Yn yr un sir ar ddeg hyn amrywia nifer y bobl ddwy-ieithog o 25 o bob cant yn sir Ben fro i fyny hyd 04 o bob cant yn sir Gaerfyrddin- y drydedd sir weithfaol yng Nghymru. Mae'n deilwng 0 sylw hefyd mai yn y siroedd gweith- faol mawr—MorgannAvg, Caerfyrddin a Dinbych (Mynwy yw'r eithriad)-y ceir y cynnydd yn nifer y personau yn siarad Cymraeg. Cymerodd y lleihad mwyaf yn nifer y rhai yn medru Cym- raeg le yn siroedd Arfon, Meirion a Cheredigion, lie y ceir tua 90 allan o bob cant o'r trigolion yn siarad Cymraeg, rhwng 50 a 55 o bob cant yn medru Cymraeg a Saesneg, a rhwng 34 a 37 o bob cant na fedrant un iaith ond y Gym- raeg yn unig. Pan gofiwn mai dyfodiaid estronol yw 20 y cant, neu un o bob pump, o holl drigolion Cymru, ac y cymathir y rhai hyn ymhen cenhedlaeth neu ddwy eto fel rhan hanfodol o genedl y Cymry-fel ag a wnaed er dyddiau'r Rhufein- wyr a gorQSg.vnwyr blaenorol, pa un bynllagtai goresgynwyr milwrol ai gweithfaol oeddellt-ni chyll y ffigyrau hyn ddim o'u gwerth na'u gwers i ni. Gwelir, o osod y ffaith mewn ffurf arall, mai yn y siroedd lie y glyna calon y Cymro dynnaf wrth iaith ei fam, a He o ganlyniad y bydd lleiaf tebyg i'r Gymraeg farw, y gwelwyd y lleihad yn nifer y boblogaeth sydd yn arfer y Gymraeg fel iaith feunyddiol. Cyfrifir am y lleihad hwn, wrth gwrs, gan y ffaith mai symud i'r ardaloedd gweithfaol a wnaeth y bobl. Ar y llaw arall, cymerodd cynnydd o yn ago& i hanner can mil yn nifer y bobl sy'n siarad Cym- raeg le yn y siroedd gweithfaol-y siroedd i'r rhai y llif ffrwd parhaus o genhedloedd estronol, a'r siroedd felly lie y bygythir pathad a bodol- aeth y Gymraeg fwyaf. Gwerth Mas- nachol y Gymraeg. Camgymeriad llawer rhy gyffredin yw tybied nad oes i'r Gymraeg werth masnachol, am na defnyddir hi ym myd masnach y tauUan i'r Dvwysogoeth. Pan ffvmerir y ffeithiau i ystyriaeth, gwelir mor gamsyniol yw'r dybiaeth hon am werth y Gymraeg ngwahanol alwedigaethau bywyd. Cynhyddu mae, a chynhyddu'n fwy eto a ddylai, yr arfor- iad o ofyn am wybodaeth ymarferol a digpuol o'r iaith Gymraeg fel eymhwyster 'dymunot' neu hyd yn oed' angentheidiol J mewn ymgeis- ydd am swydd gyhoeddus o unrhyw fath yug Nghymru. Nid culni cenedlaethol yn codi'r cri o Gymru i'r Cymry yw hyn, eithr polisi rhesymol hollol gyson ag arferiad cyffredin
IESU HANES.*
News
Cite
Share
ferthion o gwmpas Nazareth i mewn beunydd i'w ddaiiieg-bywyd gwyllt y maes a'r awyr a'r mynydd—y lili a'r brain a'r llwynogod. Elai weithiau i'r farchnad, a darllener y paragraff canlynol i ganfod yr argraff wnaeth un digwyddiad arno. Jesus stands by a stall, watching some small sale with the bright, earnest eyes which we find so often in the Gospels. The buyer swears on his head that he will not give more than so much then by the altar he won't get the thing. By the earth it isn't worth it; by the heaven the seller gave that for it. So the battle rages, and at last the bar- gain is struck. The buyer raises his price the seller takes less than he gave for the thing neither has believed the other, but each, as the keen eyes of the onlooker see, feels he has over-reached the other. Heaven has been invoked—and what is Heaven ? As the word fell on the listener's ears, He saw the throne of God, and on it One before whose face Heaven itself and Earth will flee away—and be brought back again for judgment. And by Heaven, and by Him who sits on the throne, men swear falsely for an anna or two. How can they ? It is because nothings grow something the words make a mist about the thing. In later days Jesus told His followers to swear not at all—to stick to Yes or No.' Mor fyw a chyffrous yw'r darlun, ac mor naturiol y cymhwysiad Pan ddeuwn i'r bennod The Man and his Mind' gwelir yr athronydd yn ych- wattegol at y bardd yn Dr. Glover, ac yn y tair pennod ar The Teacher and the Disciples,' 'The Teaching upon God,' Jesus and 'J,i an,' The Teaching upon Sin,' eawn y diwinydd cryf a chraff yn ei lawn ogoniant. Beth feddylir o'r dernyn hwn ? How many of the parables turn on energy ? The real trouble with men, He seems to say, is sheer slackness they will not put their minds to the thing before them, whether it be thought or action. Thus, for instance, the parable of the talents turns on energetic thinking and decisive action and these are the things that Jesus admires in the widow who will have justice-in the virgins who thought ahead—in the vigorous man who found the treasure and made sure of it.- in the violent who takes the Kingdom by force-in the man who will hack off his hand to enter life.' Rhaid gwneud un dyfyniad arall The object of Jesus was to induce men to base all life on God. Short-range thinking, like the rich fool's, may lead to our forgetting God but Jesus incessantly lays the emphasis on the thought-out life, and that in the long run means a new reckoning with God. That is what Jesus urges life utterly and absolutely based on God -life on God's lines Above all, He would have us think like God and to reach this habit of thinking like God, we have to live in the atmosphere of Jesus, with Him. All this new life He made possible for us, by being what He was — once again a challenge to re-explore Jesus.' Dengys yr enghreifftiau hyn ein bod yng nghwmni meddyliwr m a w r, cryf, beiddgar, dwfn, ac eto tryloyw fel grisial, a'r eneiniad ar ei holl leferydd. Ac nid pigion ydynt, ond samplau o holl rediad ac arddull y llyfr. Buasai yn dda gennym gyflwyno cynnwys ei bennod ryfeddol ar Bechod i sylw ein darllenwyr, ond palla gofod ac mae hyn yn wir hefyd am The Choice of the Cross,' er efallai nad yw'r bennod hon lawn mor gryf a gweddill y llyfr. Mae'r gyfrol drwyddi yn un cyfan- waith wedi ei wau a'i greu gan law meistr diamheuol. Mab yw'r awdur i'r pregethwr enwog gyda'r Bedyddwyr. Dr. Glover, Bristol, ac mae iddo le yn rheng flaenaf athrawon hanes. Efe yw uil o brif oleu- adau Prifysgol Caergrawnt, ac mae gweled gwr o'i safle a'i athrylith yn ymgyfhvyno i arwain myfyrwyr Prydain a'r byd i feysydd godidog crefydd a'r Efengyl yn llonder i'n hysbryd yn yr amserdedd blin ac anhyfryd hyn. Tybed nad yw ieuenctyd y gwledydd i ail-wneud. y byd ar linellau'r Iesu a'i Efengyl wedi'r elo'r diluw gwaed presennol heibio ? Amcan Dr. Glover ydyw eu cael i ail-ddarganfod Iesu a'i ail-chwilio, ac i feiddio a mentro popeth yn Ei Enw. Mae dyfnderoedd newydd ar gyfer anghen- ion newydd ynddo Ef, ac Efe yn unig gyda'i ddisgyblion sydd i ail-greu cym- deithas. Hawlia'r llyfr mai Iesu hanes yw yr Iesu byw heddyw, a'i fod yn ddig- onol i bob peth a dywedwn ninnau Amen.