Y Tyst

AT EIN GOHEBWYRT Me wnLlaw.-Rhajibarth Petlyboiit-Bc:thtiii a, Mountain Ash-Saron, Maesteg-Trecastell- Rhvmni-Graig, ger RhYlnld-Capel Als-Y Tabernacl, Abergwam;—Berea, Blaina Mynwy Llan bedr Dyffryn Conwy—Brynaman— Betwsycoed-Mynyddbaeh, ger AI)ertawe- Penmain, Mynwy—Galwadau- -Cyfarfodydd, &c.

SYR BEDDOE REES. GAN OHEBYDD. MAE'R Brenin, wrtb anrhydeddu ei Lyw- ydd, wedi gosod anrhydedd yn necbreuad ei hanes ar Gyngor Cenedlaethol Bglwysi Rhyddion Cymru, ac wedi cydnabod mewii dull amlwg iawn y gwasanaetb inanvr y mae'r Cyugor ac Bglwysi Ryddion Cy mrn wedi wneuthur i'r genedl yn y blynydd- oedd enbyd hyn. Nid ei gysylltiad a Chyngor yr Bglwysi Rhyddion, fodd hyn- nag, ydyw unig hawl y marcliog newydd i'r anrhydedd osodwyd arno. Y mae ers blynyddoedd wedi bod yn liynod flaen- llaw gyda llawer mudiad sy'n amcanu at ddyrchafu'r werin a gwella eu hamgylch- oedd ac er yr adeg y torrodd y rhyfel allan, y mae wedi ymdaflu a'i holl egiii i waith ag yr oedd y Llywodraeth yn galw am dano. Drwy ymneilltuo pan yn bur ieuanc oddiwrth ei alwedigaeth ei hun fel arch- adeiladydd i fod yn gyfarwyddwr y Welsh Garden Cities, Ltd., sydd wedi ymgymeryd eisoes ag adeiladu mwy na 2,000 o dai, mae wedi gwneud ei ran tuagat symud un o'r anawsterau mwyaf dyrys a phoenus ym mywyd ardaloedd gweithfaol Deheudir Cymru a Mynwy. Yu ystod tymor y rhyfel mae wedi rhoddi ei amser a'i ynni i'r gwaith 0 godi tai gweithwyr ac adeiladu canteens dan nawdd Adran Miwnitiwn ar gyfer miloedd sy'n tyrru i weithfeydd newydd a hen ymhob rhan o'r deyrnss, Y mae ers blynyddoedd wedi cymryd rhan bwysig gyda mudiad yr Bglwysi Rhyddion yn ijkindain, ac efe oedd trys- orydd yr henJBwyllgor Cymreig. Drwy b ei ymdrechion doetlx a dyfal ef i raddau helaeth y lhvyddwyd i gael y ddwy adran yng Nghymru i ddeall ei gilydd, ac y sef- ydlwyd C y n g o r Bglwysi Rhyddion Cymru flwyddyn yn ol ac nid gormod cydnabyddiaeth o'r drafferth a'r pwyll gymerodd gyda'r gwaith oedd ei etholiad i fod y Llyvvydd cyntaf arno. Dan ei lywyddiaetli mae'r Cyngor eisoes wedi ennill ei Ie ym mywyd crefyddol Cymru, wedi cyflawni gwasanaeth mawr i'r genedl. ac wedi sefydlu ei hunan ar linellau a'i harweinia i ddefnyddioldeb mwy yn y dyfodol. Mae'r dull effeithiol iawn yn yr hwn y dygodd y Cyngor ei ymgyrch o blaid Gwaharddiad dros dymor y rhyfel ymlaen, a'r derbyniad cyunes a cliyfiredinol roddwyd i Gvnllun y Cyngor o Wasanaeth Cenedlaethol i Weinidogion, yn brawf o'r lie uchel sydd i'r Cyngor yn syniad yr Bglwysi Rhycldion yng Nghymru ac yn deyrnged i arweiniad doeth y Llywydd. Mae Syr Beddoe yn Rhyddfrydwr aidd- gar, ac yn aelod o Bwyllgor Gweithiol Cyngor Rhyddfrydig Cymru ac amryw gymdeithasau Rhyddfrydig eraill. Y mae wedi ei ddewis ers tair blynedd yn ym- geisydd v°eneddol dros Ranbarth Orllew- inof sw-,7 d d Stafford. inol swydd Stafford. Mae yn aelod gyda'r Bedyddwyr, ac wedi bod yn un o brif siaradwyr Cyfarfodydd Btynyddol lTndeb y Bedyddwyr. Yn wir, mae galw parhaus am ei wasanaeth yng nghynulliadau ei enwad ei hun a'r Eglwysi Rhyddion eraill. Ganwyd y marchog newydd ym Maes- teg, yn fab i'r diweddar Mr. Isaac Rees, gweithiwr pybyr dros Ryddfrydiaetli yng Nghanolbarth Morgannwg. Nid yw ond ieuanc eto, a medd gymwysterau i chware rhan bwysig ym mywyd Cymru yn y blynyddoedd nesaf.

I DYFODOL ADDYS6 CYMRU. [Cyhoeddiy ar gais.1 ELINI daw Bwrdd Canol AclcÎysg Cymru i'w oed. Sefydlwyd ef yn 1896 rnae felly yn 21 nilwydd oed. A chyda ei fod yn cyrraedd oedran gwr, wynebir ef a'r ar- gyfwng pwysicaf a welwyd erioed yn ei hanes ef,ac o bosibl y pwysicaf yn holl hanes Addysg Cymru. Cyn dyfod o'r rhyfel, cafwyd arwyddion amlMg fod argyfwng mawr ym myd addysg yn agoshau, ac y rhaid gwneud cyfne\v!diadau yn y Brif- ysgol, yn yr Ysgolion Canolradd, ac yn yr Ysgolion Blfertnol. Pan dorrodd. y rhyfel allan gwelwyd yn eglurach y rhaid i Gymru, os am gadw, heb son am wella, ei safle ymhlith cenhedloedd y byd, drefnu ty ei haddysg yn well. Pan elo'r rhyfel beibio, gwelir byd newydd perthynas newydcl rhwng ei gen- hedloedd a'i gilydd, galwadau newydd arnynt, gwaith newydd. ganddyut i'w gyf- lawni, problemau newydd i'w gweitbio allan, a chystadleuaeth fwy miniog nag erioed rhwng y naill genedl a'r llall ym maes gwybodaeth a chelf a masnach. Y cwestiwn yw — A Fydd Gytnru yn Barod ? Canys i'r graddau y geill i Cymru sylweddoli mawredd ei pherygl a maint ei chyf- leustra ar ol y rhyfel, i'r, graddau|livuny y penderfynir hefyd ei safle am genedlaethau. Ac nid digon i Awdurdodau Addysg, a dynion cyhoeddus, ac A e 1 o d a u Seneddol sy1- weddoli'r pethau hyn. Rhaid i'r werin hefyd eu sylweddoli. Dengys arwyddiou yr amserau ymron ym hoi) gwlad fod y werin, y gweithwyr o bob gradd, yn bwr- iadu hawlio mwy o le a mwy o lais ym mholisi a llyvvodraeth a gweinyddiad y dyfodol. Plant y werin heddyw fydd yn llywio'r bvd yfory. Rhaid i ni addysgu ein meistri,' ebe un gwladweinydd mawr flynyddoedù yn ol pan welodd ddydd teyrn- asiad y bobl ar wawrio. Mae y rhaid hwnnw heddyw yn fwy nag erioed. Ar hyn o bryd mae dau bolisi gwahanol, gwrthgyrerbyniol, gerbron y v/lad. Myn y naill adael. popeth ym myd Addysg fel y mae nes yr el y rhyfel heibio ac hyd yn oed wedyn myn y bobl hyn gwtogi'r treuliau ar Addysg yn ddirfawr, a chynilo yn yr ysgolion a'r colegau, gan y bydd baich treuliau'r rhyfel mor drwm. Myn y llall mai'r cynildeb goreu yw sicrhau yr eHeithiolrwydd mwyaf gaii nad pa faint a gostia, ac mai unig iachawdwriaeth cenedl yw ei chymbwyso yn y modd goreu a mwyaf effeithiol i gyflawni ei chenhad- aeth ddyfodol yn y byd. Cymerer cyffelybiaeth ym myd masnach. Dyna ddau gwmni mawr yn perchenogi gweithdai helaeth fu'n troi allan gyffelyb gymryrch at fasnach byd. Mae'r ddau heddyw'n gwneud eadnvvyddau i'r rhyfel. Bithr ni pliety'r rhyfel am byth. Daw diwedd i'r rhyfel. Beth wedyn ? Mae un o'r ddau gwmni yn dweyd Digon i'r diwrnod ei ddrwg ei hun. Celif weled pan el y rhyfel heibio pa alw fydd arnaf. Gwn y bydd cyflogau'r pryd hwnnw yn uchel a'r trethi'n drwm rhaid fydd i mi gynilo ceisiaf drwsio tipyn ar yr hen beiriannau yma gan na fedraf fforddio cael rhai newydcl.' Dywed y llall (Yn awr yw'r amser i wneud paratoadau. Bydd traul y gwaith mor fawr a'r costau mor drwm ar ol y rhyfel, fel y rhaid i ni fel cwmni, os am gadw a gwella ein lie yn y farchnad, droi allan mwy a gwell cynnyrch nag o'r blaen. Mae llawer o'r peiriannau oedd gennym yn ddiffygiol, yn hen fTasiwn, yn anghyfaddas i'r gwaith y rhaid ei wneud ar ol y rhyfel. Chwiliwn felly i mewn i'r mater yn awr. Os gellir cael peiriannau gwell, rhaid eu cael, canys talant am danynt eu liunain drosodd a throsodd yn y man. Rhaid gwneud popeth y 11 barod ymlaen Haw, fel y byddom pan ddaw heddwch yn barod i ddechreu ar y gwaith newydd fydd y pryd hwnnw yn ein harcs., Pa un o'r ddau gwmni fydd fwyaf tebyg o lwycldo yng lighystadleuaeth masnach a marchnad y byd ar ol y rhyfel ? Yr olaf o'r ddau yw- Polisi y Bwrdd Canol. Mae am osod holl gyfun- drefn Addysg Cymru mewn trefn yn awr erbyn y galw a ddaw. Ysbrydolir a chalon- ogir ef yn hyn gan ddysgeid- -I ? -1 laeth ac esiampl Mr. risiier, vjweimdog newydd Addysg Prydain. Fel gweledydd- ion craff, canfvddodd Mr. Fisher a Bwrdd Canol Cyrnru yr hyn sydd ar ddyfod, a pharatoisant mewn pryd i'w gyfarfod. Gwelodd y Bwrdd Canol fod holl ddyfodol meibion a merched Cymru yn dibynnu ar berffeitlirwydd ac effeithiolrwydd peiriant addysg Cymru. Bydd cystadleuaeth y cenhedloedd ym myd masnach a chelf a •gwybodaeth yn llymach ar ol y rhyfel