The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

NODIADAU YR WYTHNOS. !< 1 Un o ganlyniadau mwyaf calonog a dymunol gweinyddiaeth Arglwydd Zetland a Mr Balfour yn yr Iwerddon ydyw llwyddiant nodedig eu trysorfa tuag at liniaru peth o'r caledi a'r cyfyngder sydd, yn aiiffodu, yn uchel en penau yn yr Ynys Werdd yn awr. Tra nad ydym dros wneuthur yr un elw politicaidd allan u'r achos hwn, y mae yn amrnhosibl gochel cydnabod y ffaith fod y casgliadau fel cyfangorph wedi eu gwncyd gan yr Undebwyr. Pa ham y dylai hyn fod y mae yn anhawdd dweyd. Gwna pawb gan- iatau fod y arysorfa yn angenrhaid gwir gymhell- iadol Mae ei bwriad yn cael ei a Idef fel yn hollol deilyngu cefnogaeth, ac y mae yr egwydd- orion ar ba rai y mae yn seiliedig yn synwyrol a daienus. Mae llais beirniadaeth ac anghymmera- dwyaeth a'r ysbryd beio mor ddystaw a'r bedd. Nis gall g.vr.h.vynebwyr crafflis a bywiog y llywodraeth gael yr un esgnsawd dros haeru y bydd i'r drysorfa hon, mewn un modd, lygru yr hen a'r methedig, y tlawd a'r claf, yng nghyda phlant gweinion, ym mysg pa rai yn unig y bwriedir ei rhauu. Er hyn i gyd ni ddengys y rhestr o'r tanysgrifwyr ond ychydig iawn o aelodau y blaid hyny ac sydd yn gwaeddi mor uchel dros undeb calonau rhwng y ddwy wlad. Mewn damcaniaeth mae egwyddorion y gwyr hyu yn swynol dros ben, ond 0 aadewch vn llonvdd eu gweithredoedd. Geiriau ac addewidion gwag ydyw swm a sylwedd eu teimladau. Ymdrechant farchogae h areu cefnau i'rsenedd ond, y mae'r wlad yn dechreu eu pigo allan, ae- fe fydd yiia laddfa ofnadwy arnynt rhyw ddydd. Allan o gant a banner o aelodau seneddol sydd wedi cyfranu yn^ nghyd ddeg mil o bunnau at y drysorfa uchod, nis gwelir oud enwau chwech o ganlynwyr Mr Gladstone. Teg yw dweyd fod Mr Gladstone ei hun yn eu plith. Pan yr oedd gal wad ychydig amser yu ol dros gyfranu fcu^g at dreuliau y Cyn^hrair Cenedlaethol Gwyddelig, fel prawf o'r ymldiriedaeth llwyraf yn arweinwyr y blaid hon, gwelsom ddynion fel Mr Brnnner, a Mr Holden, yn dyfod allan a'u miloedd. Pa ham na wnant gyfranu heddyw ? Dywedant eu bod yn teimlo o galon dros y Gwyddelud. Dyma gyfle iddynt ddangos yn weithredol pa un ai gwir neu ynteu y:nddangosiadol yw en teimladau. Nid yw eto yn rhy ddiweddar. Gobeithiwn, felly, y gwna y Gladstoniaid symruud ymaith y sarhad sydd yn awr yn gorwedd arnynt trwy gymmeryd yn garedig at y drysorfa yma a gwneyd eu goreu dros chwyddo y cyfanswm, a thrwy hyny, alluogi Mr Balfour i gynuorthwyo y gwir angheuus ynyr Iwerddon. # # Nid oes llawer o ddynion wedi cymmeryd pob ochr ar bynciau cyhoeddus yn eu hareithiau a'u pamphledau. Siaradodd Mr Gladstone yn erbyn ac o blaid masnach rydd, yn erbyn diwygiad aeneddol, ac yna o'i blaid, a'r un peth o blaid dad cyssylltiad. Nid oedd neb mor wrthwynebol i Home Rule a r ef, ond yn awr y mae ef yn ei phleidio a'i holl egni, ac yn cydweithio fel llaw mewn maneg gyJa'r personau oedd ef yn gon- demnio fel rhai yn myned ym mlaen mewn celaneddau a gwaed. Yn awr, y mae ef ar y maes fel arwr rhyddid crefyddol, ac yn gwrthdystio yn erbyn cadw y Pabyddion allan o ddwy swydd— Arglwydd Canghellydd Lloegr, ac Arglwydd Rhaglaw yr Iwerddon, er nad yw y cyhoedd wedi anghofio yr ynv>sodiad a wnaeth ar deyrngarwch y Pabyddion. Yr wythnos ddiweddaf, ceisiodd ddileu oddi ar y Deddf-lyfr y fath anghyfiawnder a gwaradwydd. Y mae yn beth rhyfedd iawn na wnasth Mr Gladstone yr un ymgais i symmud y gwaradwydd a'r anghyfiawnder hwn pan ddi- ddymwyd y Test Act yn 1863. Nid oedd ef yn cofio am yr anghyfiawnder hwn pan oedd ef yn Brif-weinidog yn 1868. Pan ddaeth ef yn ol i'w swydd, ni wnaeth sylw o'r anghyfiawnder cywil- yddus hwn. Pan ofynwyd y cwe3tiwn iddo yn ei gylch, atebodd yn fyrbwyll, Nid yw y llywod- raeth yn bwriadu pleidio unrhyw beth o'r fath." Gwyr y rhai sydd wedi talu sylw i lygad-lymder Mr Gladstone, ei fod yn wastad dros beth sydd yn fanteisiol iddo ef ei hun. Nid oedd ganddo ddim ymgeiswyr Pabyddol i'r ddwy swydd hyn yn 1881. Gellir ef allai ddweyd fod hawliau Arglwydd Ripon a Syr Charles Russell yn meddu mwy o ddylanwad ar Mr Gladstone na hawliau cyfiawnder. Mae y Syr yn haeddu cael dyrch- afiad am ei wasanaeth i'w blaid. Yr oedd digon o resymau gan Dy y Cyffredin dros wrthod darllen Mesur Ripon a Russell yr ail waith. Yn y lie cyntaf y mae y wlad er ys hir amser yn rhydd oddi wrth ddygasedd dadleuon crefydd ond nid ydyw taniu rhagfarn grefyddol wedi myned alian yn llwyr. Dylid gochelyd adfywio dadleuon er mwyn heddwch a lies y wlad. Ni wnaeth y Pabyddion ofyn am y fath Fesur. Ni fu dim cyffroadau ym mhlith y Pabyddion ar y llaw arall, llaw-nodwyd y petisiynau gan filoedd o bob onwad Protestanaidcl yn erbyn y Mesur. Ni ddylai 'Ceidwad cydwybod y Frenines,' a noddwr rhyw 800 o eglwysi Protestanaidd i fod yn babydd. Dadleuodd Mr Gladstone fod Ma- homitaniaid, Hindwaid a Buddistiaid, yn llanw swyddi uchel, ond y mae cryn wahaniaeth rhyng- ddynt hwy ac Arglwydd Raglaw yr Iwerddon. Y mae ef yn gynnryehiulydd uniongyrchol Penadur Brotestanaidd, y mae yn rhaid iddo ef lywodraethu gwlad lie mae dygasedd crefyddol yn rhedeg yn uchel, ac nis gall ef fod yn am- mhleidiol os bydd ef yn Babydd. Ond i Mr Gladstone a'i blaid lwyddo llanw y swyddi a Phabyddion, y peth nesaf fydd gosod Pabyddion ar yr Orsedd. Cofiwnefoam hanes teyrnasiad Mari, am danau Maes-y-gofaint, Caerfyrddin, Caerdydd, Caer:oyw a Rhydychain. Nid yw Eglwys Rufain wedi cyfnewid dim ond iddi gael v gallu, g»vnaiff yr un peth eto ag a wnaeth Bon tier, # # Yr wythnos ddiweddaf, bu farw y Parch. Wm. Evans, gwuinidog y Methodistiaid yn Touyrefilil, Morganwg, yn 96 mlwydd oed. Yr oedd William Evans, fel yr oedd yn cael ei alw yn un o'r pregethwyr hynaf a mwyaf enwog yng Nghymru. Yr oedd ef yn cydoesi a'r enwog John Elias, John Evans, New Inn, ac creill, o'r hen dadati y Methodistiaid. Yr oedd William Evan yn cydio y ganrif ddiweddaf a'r un bresennol. Yr oedd ei feddylddrychau yn wir Geiawadol, nid oedd dim yn ei fluio yn gymmaint a gweled y pwlpudan yn ciel eu defnyddio at achosion bydol, darlithiau, &c. Pregethwr Efengyl hedd, ac nid pregetlnvr oy gwleidydliaeth beunydd yr oes ydoedd. Bedydd- iodd leiair cenedlaeth o'i ddysgyblion, ei blant, ei wyrion, orwyrion a gor-crwyrion. Parhiiodd oi boblogrwydd hyd ddiwedd ei yrfa hirfaith. o # # Bydd i ryfel annoeth y degwm gosti yn agos i £ 900 y iiiii i sir Benfro, a'r cwbl yn cael ei achos gan ystyfnigrwydd nifer o ffermwyr anwybodus, y rhai aga narweinirgan bregethwyr gwleidyddol. Y maent yn awr yn achwyn fod yr heddgeidwaid yn cael eu dwyn allan i amddiffyn Mr Peterson, goruchwyliwr perchenogion y degwm. Gwnaeth- out arumodi i beldio cynhyrfu nag i aflonyddu os bvddai iddo fyned yno heb vr heddla. odd Mr Peterson yr ammodau a wnawd, ond ni al,v ond ni chadwodd y gwrthddegymwyr eu haiumodau ac yr oeddynt mor derfyaglyd ag erioed, mewn gair, yr oedd eu hymddrgiad yn fwystfilaidd. Mae yn amiwg fod y Cymry wedi cael eu Gwyddeleiddio i berffeithrwydd. Nid oes dim son fod ffermwyr yn y rhan Seisnig o'r sir yn gwrthwyneba y degwm. Y rheswm yw eu bod yn fwy deallwar, ac nid oes gan y pregethwyr gymmaint o ddyfan- wad arnynt a^ sydd ganddynt ar y Cymry yu v Gogledd. # # Dydd Ian yn yr wythno« ddiweddaf cyhudd- wyd aelod o Gynghor Sirol, Dinbych, o ymosod r_1 ar Mr Craft, arwerthydd, pan yn attafaelu meddiannau fferm wr dros y degwm berchenog yn L'anefydd ar y 12fed o'r mis diweddaf. Ym- ddengys i'r cynghorwr fohil Williams daro yr arwerthydd a'i ddwrn. Gim nad oedd y cyhuddwr dros wasgu y cyhuddiad yn erbyn Williams, cafodd yr olaf ei twlael yn rhydd trwy dalu y costau yn unig, a'i rwymo yn y swm o 1:5 i g&dw yr heddwch o hyn i maes. Dirwywyd dan nrall am ymosod ar Mr Ctait nr adeg arall. Dydd lau cyhucldwyd Catherine Croakc, 29 mlwydd oed, a gwraig ifrethynwryn Llynlleifiad, o lofruddio ei baban trwy dori ei wddf. Nos Fercher blaenorol rhedodd y ddynes allan o'i thy a dywedodd wrth un o'r heddgeidwaid ei bod wedi Iladd ei phlentyn gan y tybiasai fod y diafoi ar ddyfod i'w hol. Pan o flaen yr Ustusiaid nid ymddangosai fel yn alluog i amgyffred y cyhudd- iad ofnadwy a ddygid i'w herbyn. Credir ei bod j yn wallgofns. Mynegir fod dygwyddiad echryslawn wedi cym- meryd Jle yn Ninas Winnebago, talaeth Minnesota, America. Yr oedd yn y ddinas yma I ysgolfeistres ieuanc o'r enw Miss Lent. Un fc iiwrnod, bu yn angenrheidiol iddi geryddu un o'i I hyagolheigion o'r enw Cruzen, chwaer pa un a 1 redodd gartref i hysbysu i'w rhieni yr hyn a I ddygwyddodd. B^fsiodd y rhieni i'r ysgol. 1 Tarawodd y tad yr ysgolfeistres i'r llawr allyfr. I Yna neidiudd y fam ym mlaen a gafaeliodd yng ) ngwallt gwrthddrych eu Hid gan ei llnsgo oddi ) amgylch yr ysgoldy. Wedi ei llabyddio dros ysbaid, taflwyd yr ysgolfeistres allan drwy y ffenestr. Tarawodd ei phen yn nerthol yn erbyn y palmant a bu farw bron yn uniongyrchol. 11 y Edrychai yr ysgolheigion yn iud ar y weithred echrydus, ac yna rhedasant gartref gan fynegu yr hyn oedd wedi cymmeryd He. Mae Cruzen a'i wraig yn awr yn y carchar yn aros eu prawf. Yn ol pellebyr a gyhoeddwyd yn y New York Herald am y 30aiii o'r mis diweddaf, ymddengys fod swydd Wright, talaeth Minnesota, wedi ei chynhyrfu yn ddirfawr gan enedigaeth rhyfeddol, yr hyn a ddygwyddodd yno rhyw fis yn ol. Desgrifir yr anifail gan y rhai sydd wedi ei weled fel "diafoi." Gorchuddir ei gorff gan flew dwy fodfedd o hyd. Y mae ganddo gym, cynfton, a thraed tebyg i groes rhwng dyn a chi. Ei fam ydyw Mrs Sarah Morris, dynes o dadogaeth Seisnig, acyn dal cyssylltiadau uchel mewn cym- deithas. Pan welodd Mrs Morris yr anferthedd hyll yma, hi aeth yn wael iawn, ac y mae yn awr yn gorwedd yng nghlafdy y dref yn hollol wa!l- gofus a thu hwnt i adferiad. Mae y "diafol blentyn" wedi dadblygu ei hun yn gyflym, a phwysa yn awr ddau bwys ar hugain. Mae eisoes wedi dangos mwy o ddealldwriaeth na wna plentyn deuddeg mis oed fel rheol. Dywed rhai o aelodau tylwyth Mrs Morris i werthwr llyfrau ymweled â'i thy rhyw ddau fis cyn y genedigaeth. Yr oedd y dyn yn daer ara werthu Beibl iddi, onddanfonodd Mrs Morris ef ymaith gyda'r gair y byddai yn llawn cystal ganddi weled y diafoi ei hun yn ei thy a gweled y Beibl. Gwnaeth y sylw hyn ddanfon y llyfrwerthwr yn bur ddigllawn tuag ati, a chan godi ei ddwylaw, dywedodd y gwnai anfon y diafol ati. v Oddi wrth y Columbia, newyddiadur American- aidd am y 22ain o'r mis diweddaf, gwelwn fod y Parch L). Jcnes, gynto gapel Annibynol y Towyn, Cei Newydd, yng nghyda'i brilld wedi cyrhaedd ei gartref newydd yn Patagonia yn ddyogel. Boreu y Sul canlynol ymaflodd yn ei waith gan agor y cyfarfod o flaen Mr Jones y cenhadwr o'r India ac yn y hwyr, rhoddodd anerchiad i'r dorf lluosog oedd yn bresennol, gan alw sylw y gwrandawyr, y cantorion, yr aelodou a'r diacon- iaid at eu dyledswyddau. Cafodd pawb wir foddlonrwydd ynddo, fel gwr llygadgraff, ac yn meddu ysbryd gweithgar, medd gohebydd y Columbia. Hyderir y byddo fendith i'r achos ac i'r lie. Ychydig ddyddiau yn ol cludwyd y newydd i Mr Benjamin Davies, glowr oedranus, yn byw gyda'i wraig yn heol y Commercial, Mountainash, fod ei frawd yug nghyfraith, yr hwn a fu farw tua deuddeg mis yn ol yn yr Unol Dalaethau, wedi gadael iddo y swm fawr o ugain mil o bunnau. v Newyddion o New Zealand a'n hysbysa. i weithwyr ym mhwll glo y Ralph yn ddiweddar gael eu claddu ynddo yn fyw drwy syrthiad darn o dir. Trefnwyd gwarediad iddynt yn gyflym, ac fel yr oedd y gwyr yn cloddio tuag atynt, clywent ddau o'r anffodusion yn taer weddio am warediad o'n carchar. Dau Gatholic oeddynt a chlywid hwy yn adrodd Gweddi'r Arglwydd, a Henffych Well Mair." Cyn eu cyrhaedd cymmerodd cwymp arall le, a thorwyd ymaith holl obaith o'u gwaredu yn fyw. Pan o'r diwedd y daethpwyd atynt, a cafwyd y ddau yn farw ac wedi boglymu ym mhreichiau eu gilydd. <:> :II< Y mae wedi myned yn etholiad brwd yn Northampton am sedd y diweddar aelod, Mr Bradlaugh. Y mae tri yrageisydd ar y maes, ac wedi cael eu henwi dydd Llun diweddaf, sef Mr Manfield, Gladstonian; Mr Germaine, Ceidwadwr ac Undebwr; a Dr. Aveling, Social- ist. Gwrthwynebwyd i Dr. Aveling, am y methwyd cael security dyladwy o gan punt. Bu un Ceidwadwr yn cynniychioli Northampton am flynyddau ac er 1880 y mae dau Radical wedi cynnrychioli y lie. Dyma gyfle i'r Ceid- wadwyr i ad-ennill y sedd a gollasant yn 1880. Cymmerodd yr etholiad le dydd lau (Chwefror 12fed).

CLYWEDIGION. Clywais lawer o farnau aeddfed yn cael eu swnio allan fel tarandrwst mai gofyniadau babanaidd, eiddilaidd a gwirionffol oedd y rhai hyny a ofynwyd yn y Tyst ychydig amser yn ol, gan un a alwai ei hun yn "Wyliwr Arall." Gweinidog- aeth rymus y Parch. W. Rees, Llechryd, Crugy- bar, a barodd i'r fath ofyniadau llechwraidd i gael eu gofyn. Y casgliad naturiol a dynai pob un llygadgraff oddi wrth y fath gwestiynau o berthynas i'r fath ddirwestwr oedd, mai rhaid taw rhyw bryfyn dautroed o ddiottwr ac ysmygwr a ofynai y fath ffiloreg lidiog. Mae llawer adyn eto fel Dives gynt ynllosgi yn y byd hwn. Cofia di, Wyliwr Arall," mai gwell ydyw nofio yn nyfroedd edifeirwch na llosgi yn nhau digofaint. Ai tybed mai diottwr ac ysmygwr mawr ofynodd y fath ofyniadau mwgyddol. Os mai, edifarhaed mevrn sachliain a lludw, o blegid niae hyny (chwedl rhai pobl) yn (C bes nice iawn." Clywais ystori ddigrifol yn cael ei dweyd pa diydd yma, sef fod eiddilyn bychan o bregethwr "ym mhob rhyw fodd," yn myned o dy i dy gan ddywedyd fod Mr Rees yn real SJsin. Ouid oes llawer o anwybodaeth yn cael ei bradychu gan amhell i sparbil o bregethwr. Fools rush where angels fear to tread" ydyw hi o hyd. Pwy glywodd erioed o'r blaen y fath beth ? sef dweyd fod dyn ag sydd yn pregethu mai "Duwa ymddangosodd yn y cnawd" YI1 Sosin. Rhyfedd mor druenus o anwybodus oedd y pregethwr bychan hwn. Dylai ei eglwys ddechreu dysgu iddo "Rhoddmam" ar unwaith. Gelwir proffwyd a ddysgo gelwydd ody i dy yo ol iaith y Beibl yn gynffon, a chynffon yr ysbryd drwg ydyw llawer o'r pregethwyr yr oes hon. Yn y pregethwyr mae ctel gweled Satan yn eifaintioli mwyaf. Nid yw Satan Milton ond corach yn ei ymyl. Gwareder ni rhag y fath dylwyth. C:ywais fod yr holl wlad, o Gaergybi i Gaer- dydd, ac o Lanandras i Dy Ddewi, wedi cael Ilawn ddigon ar y pregethwyr crwydrol. Mae dyddiau ar ben. Pa ham na wna y gwyr hyn rywbeth heb law trampo yn dragwyddol ? Mae yn ddigol1 tebyg mai yr ateb sydd gan- ddynt wrth law. Cloddio ms gallwn," ond ns gallant adrodd y rhan arall o'r adnod mor rhwydd, "A chardotta sydd gywilyddus genym." Clywais fod 70 o appeliadau wedi dyfod fewn i eglwya wledig yn ddiweddar am supplies, a hyny cyn pen mis wedi ymadawiad eu gweinidog. Beth hawyr I A ydyw y cathau wedi myned yn amlach na'r Ilygod ? Naturiol ydyw i'r eglwys uchod yn sir B i gredu eu bod. Clywais mai symmudiad rhyfedd oedd hwnw o Penycoed i Tanygrisiau, ond un rhyfeddach fyth oedd yr un o Danygrisiau yn ol i Benycoed, yn neillduol pan gofiom na symmudodd y gwr banner y ffordd i'r lie olaf. Pa fodd y cyfrifwyd ef yn aelod a phregethwr rheolaidd felly ? Nid oes Hef na neb yn ateb. Nid oes rhyfedd fod yn y gwer- syll yn-iiieillduol i-otv yng nghylch y peth. Z, Clywais fod ambell i eglwys Ymneilldl101 wedi myned mor llygredig y dyddiau diweddaf hyn, fel y maent yn meddwi yn aelodau, diaconiaid a gweinidogion, ac mae clysgyblaeth eglwysig mor ddieithr iddynt ac ydyw i'r gwr baich drain yn y lleuad. Teg yw galw y fath eglwysi yn eglwysi Satan, y fath ddiaconiaid yn ddiaconiaid Satan, a'r fath edlychiaid o bregethwyr ag sydd yn eu boddio er mwyn elw yn bregethwyr Sitan. Byddai cael ystorm oddi wrth Dduw i buro ambell eglwys yn fwy bendithiol nag ystorni o fellt a tharanau i buro awyr afiach. 0 anadl, tyred. Clywais fod pawb o wyr y Cynghor Sirol yn addaw yn dda anghylfredin cyn myned i fewn. Ond beth y maent wedi eu wneyd ? Dim. Faint j mae ein trethi wedi ostwng'! Dim, ond ysywaeth wedi myned yn fwy. Yr oeddem yn meddwl y caem rywbeth gau y gwyr oedd yn addaw eym- maint, ond ni chawsom eto yn unig ond yr addewidion. Beth yw hyny i lenwi angen cym- deithas. I Dail crinion yw geiriau, ond ffrwythau ydyw gweitlu'edoedd.' Mae yn llawn bryd I ibellach i nelodau ein cynghorau i wneyd rhywbeth er ysgafnhau beichiau y wlad.—ALEXANDER.

o r Mae yr Eglwys yn 230 o flynyddau yu henach I lang yw Unbenaeth (monarchy), ac o leiaf 670 o flynyddau yn henach na'r senedd. Beth ddywed y dadgyssylitwyr am hyn I

AMMANFORD. Gwelwyd adeg pan y canfyddidenw y lie uchod yn ami yn amlwg iawn ar dudalenau y newydd- iaduron lleol. Nid felly y mae yn awr. Y mae ein gohebwyr wedi ymneillduo, a'n haul wedi myned i lawr. Ni wyddis beth sydd yn cyftif am hyn os nad yw eryr' yr "Observer" wedi eu dwyn oil yn ysglyfaeth i'w nyth i fod at wasan- aeth ei hun, canys fe ddywedir fod ganddo lit mawr o weision yn myned ar ei awgrymiad, ac yn rhedeg ymaith ar ei orchymmyn a phwy a wyr nad oes yn eu plith rhai o ysgrifenwyr y Reporter gynt ? Bernir gan rhai fod hyn yn ffaith. Beth bynag am gywirdeb y ddamcaniaeth uchod, bwriadaf anfon ychydig o nodiadau yn wythnosol i'r newyddiadur hwn am beth amser, fel y gwypo eu ddarllenwyr lluosog fod trigolion Ammanford eto'n fyw, ac i raddau helaeth yn effro. Y mae cymdeithas ddadienol y Ile yn gwisgo agwedd lewyrchus iawn, ac yn llwyddo i wneyd gwaith da. Boneddigesau a boneddigion y lie yw sefydlwyr a noddwyr y gymdeithas hon, a dy- mun >1 iawn yw eu gweled yn bresennol yn y cyfarfudydd, ac yn cymmeryd rhan ynddynt. Hyd yn hyn, hen faterion sydd wedi bod dan sylw, ond dygir Ilawer o ffurfiau newyddion arnynt i'r amIwg. Nid gormod fyddai crybwyll y dylid dadleu pan yn dadlen eyda IDWV o yni a brwdfrydedd. Byddai hyn yn ychwanegiad at ddyddordeb y cyfarfod. Nos Wener diweddaf, torwyd tir newydd. Darllenodd y foneddiges ieuanc bapyr. Y foneddiges yma oedd Miss Pritchard, dynes o'r lie, yr hon edmygir yn fawr gan ei chydnabyddion fel merch ieuanc ddysgedig a rhiuweddol. Cafwyd papyr da ganddi-blasus- fwyd rhagorol, yn dangos chwaeth a medr. Eithestyn oedd, "Poetry of Music." Canodd Mrs Phillips, Parc-yr-yn, Mri. J. Morr.'s, a D. Walters, amryw ddarnau i egluro rhai sylwadau a wnaed gan Miss Pritchard. Cadeirydd y cyfarfod oedd Watcyn Wyn. Siaradodd amryw a dygasant oil dys'iolaeth uchel i'r mwynhad gawsant wrth wrandaw ar bapyr Miss Pritchard, ac annogwyd hi yn daer i'w gyhoeddi. Gobeithio y ceir gau foneddigesau ereill i weithredu yn gyffelyb i Miss Pritchard. Y nne cymdeithas lenyddol arall yn y He. Cynnelir y cyfarfodydd yn ysgoldy y Gwynfryn. Nid ydys yn gwybod llawer iawn am dani. Dywedir mai un dosbarth yn uuig sydd yu cael mynediad i mewn. Y mae hyn, os yn wirionedd, yn sicr o fod yn ddrwg er lies y gymdeithas mewn llawer modd. Yr wyf wedi darllen hanes rhai o'r cyfarfodydd, ac yr oedd y materion dan sylw yn y cyfarfudydd yn amrywio, ac o ganlyniad, yn gofyn am gymhwysderau gwahanol i'w trafod. Mewn cymdeithasau llenyddol, caffabliad gwerthfawr yw cael un yn bresennol fydd wedi talu sylw arbenig i'r hyn a siaredir arno. Pan fydd yna un class o ddynion yn ffurfio cymdeithas, buddiol iddynt yw cyfyngu eu materion, canys pa les siarad ar antur. Carwn awgrymu i'r gymdeithas hon y priodoldeb iddynt i gadw drws agored, a chyhoeddi fud croesaw i bawb ddod i mewn.

LLANDEILO-FAWR. ETHOLIADAU.-N,id oes nemawr i ddref yn y Dywysogaeth mor fyw am etholiadau a'r dref fechan uchod. Gyda fod un ystorm heibio, bydd y cymylau yn ymgasglu o'r awyrgylch yn dno, ac .1 y folly yii eiii rhybuddit) fid arall ,,er Ilaw. Gyda fod Mr. William Jones, Canton, wedi cael C.C. ar ol ei cnw, dyma etholiad y Bwrdd Ysgol yn ein goddiweddyd. Safai deuddeg am naw sedd. Bu yma ymdrechfa boeth a'r syndod mawr yn awr sydd yn meddiannu y lluaws yw, fod y bon- eddwr caredig o Dreib wedi cael ei adael ar oI- boneddwr sydd wedi cael ei eni a'i fagu yn y I'e boneddwr sydd wedi cyfranu yn haelionus at wahanol achosion yn y dref a'r cylch. Pa Ie, tybed, oedd y gwahannl enwadau ddydd yr ethol- iad ? Os ydyw Mr. Hughes yn Eglwyswr mewn proffes, y mae hefyd yn lihyddfrydwr pur, nid yn unig mewn gair, ond hefyd mewn gweithred. Byddai gwyr y sectau yma yn derbyn ei aur melyn ychydig yn cfr gyda gwen siriol a llygad lion, ac ynta yn cyfranu gyda chalon' gynhes, yn !lawn o deimlad byw am wneyd daioni i bawb. Y mae llaweroedd o dylodion wedi bod yn ei fen- dithio y gauafau oer sydd wedi myned heibio wrth ymdwymo ger y tan cysurus roddodd ef iddynt yn rhwydd ao yn rhad a phe medrai y dosbarth hwn, buasai yn ei sedd yn eithaf diogel. Ond Ah! beth am enwadau cylch Llandeilo? Beth am y Rhyddfrydwyr gwresog a'r Radical- iaid potth? G wnaethant hwy, fel arfer, rhoddi prawf ychvvanegol o'u cyfnewidioldeb. Hyn sydd yn nodweddn eu blaenf-lr mawr, sef y G.O.M. Dywedir nad oes yr un person sydd yn gyssylltiedig a hwn yn cael gwaith mwy caled a chysson na'i olch-wraig, a hyny am ei fod yn newid ei ffront mor fynych. Felly gellir dy- wedyd am ei ganlynwyr yn y rhan hon o'r sir, fel y prawf eu hymddygiadau yn y tair blynedd sydd wedi myned heibio. Ni synem glywed fod Mr Hughes wedi dyfod allan o'u canol hwynt ac ym- ddidoli, ac wrth hyn byddai yn gwneyd yn llygad ei le. DIOLCHGARWCH. Dydd Sadwrn diweddaf clywaom Mr. William Thomas, Tycornel, o'r dref hon, yn cyflwyno ei ddiolchgarwch gwresocaf i'ch gohebydd, yr Hebog," am hysbysu darllen wyr y JOURNAL am y wledd fawr fythgofiadwy ddar- parwyd yn ei dy ef nos etholiad y Cynghor Sirol, gyda'r amcan o ddathlu dychweliad buddugol- iaethus gweinidog parchus y Tabernacl. Nid oedd sicrwydd yn y dref ym mha dy yr oedd y bwrdd wedi ei arlwyo, ond yn awr y mae William ei hunan yn dyst. Ac yn wir y mae llawer yn y dref yn teimlo am y siomedigaeth fawr hon a gafodd Mr. Thomas a'i gyfeillion. Boddodd y cyn-ddiluwiaid gynt yn ymyl yr arch, a chollwyd hwynt, ond yr oedd Noah a'i eiddo yn ddiogel yn yr arch. Cafodd pobl y Corner House y fra;tit o goginio a darparu y wledd, arlwyo y byrddau a'r trugareddau blasus a phrisfawr, ond collwyd y frwydr, collwyd yr archwaeth, ac ni chaTwyd mwynhau y wledd. Trueni am danynt Ond am Mr. Jones a'i nifer fawr gefnogwyr, yr oedd- ynt hwy yn llawen a chysurus, yn ddiogel yn arch buddugoliaeth a mynydd dymunol Ararat. Pur debyg y cewch ryIV gymmaint ar y pen hwn eto gan yr Hebog ei hunan. CYFARFODYDD YMWELIADOL. Y mae yn ar- feriad gan Annibynwyr cylch Llandeilo i gynnal y cyfarfodydd hyn yn fisol. Yng nghapel Siloh, Penybank, y cynnaliwyd y rhai diweddaf, sef dydd Mercher. y 4ydd cyfisol. Yr oedd gwein- idogion y cylch yn bur gryno yno, a phregethwyd gan y Parchedigion Bowen, Penygroes Richards, Myddfai Williams, Llanymddyfri a Jones, Manordeilo. Yr oedd y tywydd yn ddyinunol a'r cynnulleidfaoedd yn lluosog, ond nid oedd y pregethau morawchus a byw ag y clywsom hwynt. Teimlem fod eisieu yr eneiniad oddi wrth y Sanct- aidd hwnw. Dangosodd yr eglwys garedigrwydd mawr i'r dyeithriaid, a hyderwn y telir hwynt mewn bandithion.—TREFWR.

FELINDRE, PENBOYR. Nos Sidwrn diweddaf, ymgynnul'odd nifer mawr o wehyddion y lie uchdd yng nghyd yn ys- tafell eang Shop Newydd, Felindre. Prif ddy- ben yr ymgynnulliad oedd gosod ym meddiant nnwli wohvddion Fulindre daflttn o lirisinn wrth t" *• --OJ .un- ba un y maent un ac oil wedi ymrwymo i wcithio wrthi. Dyma yr hyn a ddylasai fod gan wehydd- ion Felindre er ys blynyddau, am eu bod wedi dyoddef llawer o gam yn herwydd y diffyg hwn. Ni raid iddynt o hyn allan wrando beth a ddywed hwn ac arall-pa faint y mae hwn a hwn yn dalu am weu y peth hwn a'r peth arall. Gyda rhwydd- ineb y gall pawb wybod pa faint fydd yn ddy- leddus iddo am weu y Kersey drovers, crisau dau las, peisau bach, lledi'r Meiros, &c., os bydd y daflen hon yn eu meddiant. Y mae y daflen hon wedi tail n pob tallen arall i ebargotiant byfcho], ac y mae wedi crogi y "list wreiddiol" wrth drostan anghyfiawnder, a'i iaith yn bresennol yw, "Cynnifer oil a ddaw o'm blaen i, lladron ac ys- beilwyr ydynt."—LLWYNOO.

MANORDEILO. MARWOLAETH SYDYN.—Mawr ydyw y hutai a gludir o ddydd i ddydd o fyd o amser i'r byd mawr ysbrydol. Fel y canodd y bardd- Son am farw glywir yma, Son am farw glywir draw." Y mae angeu, hen elyn y ddynoliaeth yn brysur wrth ei waith o hyd, yn tori i lawr, ac yn galw am ein cyfeillion a'n ffryndiau oddi wrthym. Ni pharcha efe y penllwyd, ac ni thostnria wrth y bibin diniwed. Beiddia fyned i mewn i neuadd yr ymherawdwr yn ogystal a hwthyn y cardotyn. Mae yn ymweled a phob dosbarth o ddynion, y mawr fel y bach, y cryf fel y gwan, cyfoethog fel y tlawd, a'r da fel y drwg. Felly y mae wedi ymwneyd a ni yma yn ddiweddar yn y lie hwn. Cipiodd 'Florence Mary,' anwyl blentyn Mr a Mrs Harries, Caemawr, yn wyth rulwydd oed, yn nhlysni ei bywyd, yn hardd fel blodau gardd yr ail-fyd. Dydd Sadwrn, lonawr y 31ain, ymaflodd yr inflammation yn ei chyfansoddiad egwan, ac am chwarter i chwech y Sabbath canlynol, ehedodd ei henaid at Dduw yr hwn a'i rhoes, o wlad y gofidiau a'r arteithiau, "i wlad sydd well i fyw." Claddwyd ei gwe Idillinn marwol dydd I Iau y5ed cyfisol yng ngladdfa Capel y Bedyddwyr, Waunglyndaf, Liansudwm. Darlletiwyd, gweddï- wyd a siaradwyd ychydig o eiriau pwrpasol ar yr achlysur yn y ty gan y Parch. Moses Jones, gweinidog y Bedyddwyr, Cwm Ifor. Wedi canu Milwyr Iesu," un o hoff emynau y fechan ym- adawedig, cychynwynoddyrorymdaith angladdol, yn cynnwys o ddeutu deg ar hugain o gerbydau, a'r elorgerbyd yn cynnwys y corff, i dalu iddi y gymwynas olaf, drwy ei hebrwng i "dy ei hir gartref." Cyrhaeddwyd y gladdfa yn Llansadwrn am dri o'r gloch yn y prydnawn, a gweinyddwyd yn doddedig ac effeithiol yn y capel gan y Parch. Moses Jones, ac ar lan y bedd gan y Parchedigion D. S. Davies, Waunglyndaf, a W. Albati Lloyd, curad St. Paul's, Caledfwlch. Yna gosodwyd Ftf rence i orwedd yn ei dystaw fedd hyd foreu'r adgyfodiad. Hofftd 'Florrie'yn fawr gaii l'awb a'i hadwaenai. Hi oedd annwylyn y teulu, a bydd ei hymadroddion yn fyw yn y cof am hir amser. Canai lawer o emynau y Cyssegr, ac yr oedd yn hynod fedrus ar y Sol-ffa. I Ond iiiae'r Ilais soniarus wedi dechreu yr 'aiitlieiu' ddiddarfod, gan ei chwareu a'i bysedd claer yn lion ar danau tynion y delynaur. Rhieni na wyl weh am eich anwylyd, canys y mae'n ddyogel ym mynwes yr lesu. Ni chas yr hardd flodeuyn hyn A ga'dd mor syn ei symmud, Ond prin ymddangos pa mor hardd Yw blodau gardd y bywyd.—D. P. S.

LLANFIHANGEL-RHOS-Y-CORN. Prydnawn dydd Mawrth, y 3ydd cytisol, gwahoddwyd plant Ysgol Sul y lie uchod i gael gwledd odea bara brith yn y Ficerdy. Daeth tyrfa luosog yng nghyd, ac ar ol i bawb gael eu diwallu, aethpwyd allan i'r cae ger llaw i chwareu. Am chwech o'r gloch yn yr hwyr, cafwyd cyrarfod adioniadol, dan lywyddiaeth y Ficer. Yr oedd yn hyfrydwch calon clywed rhai mor ieuanc yn medru canu ac adrodd mor dda. Cafwyd llawer o waith barddonol Mr D. Ehedydd Jones yn y cyfarfod, a theg yw dweyd na chlyw- som ef erioed yn canu yn fwy pwrpasol a phriodol nag a wnaeth nos Fawrth. Llawer o d ii -Ich i'r bardd o Glymerdy. Da genym ddeall ei fod yn un o athrawon yr Ysgol Sul. Gwobrwywyd y rhai mwyaf ffyddion am y flwyddyn ddiweddaf a. llyfrau buddiol a gwerthfawr gan Mrs Hughes, am eu ffyddlondeb. Cafwyd sylwadau buddiol a phwysig ar yr Ysgol Sul gan y Ficer dangosai ei gwerth a'r pwysigrwydd o fod yn ffyddion a llafurus. Dywedai fod yno rai gwedi bod mor ffyddion na chollasailt un Sul yn ystod y pum mlynedd diweddaf, ac nad oedd eisieu dweyd fod cynnydd gwybodaeth ysgrythyrol y cyfryw yn foddhaol dros ben. Mae agwedd lewyrchus ar yr Ysgol Sul uchod yn bresennol a chredwn, os ufuddhiiwn i'r cynghorion pwysig a gawsom, y gwna fyned rhag ei blaeu yn fwy llewyrchus nag erioed. Ar ol y diolchgarwch arferol, ymwa- hanwyd, a phawb gwedi cael eu llwyr foddloni.

ABERGORLECH. Dydd Mercber cyn y diw, d laf oedd yn ddydd penudedig iawn yu y lie hwn, sef dydd cyfarfydd- iad y Bwrdd Ysgol am y tro cyntaf i gynnal cyfarfod swyddogol yn y lie. Er nad ydyw yr ysgoldy newydd wedi ei orphen yn hollol, yna yr eisteddwyd yn ystafell y dosbarth. Awd drwy rhaglen o waith pur faith, yr hon oedd wedi ei pharotoi gan Mr Evans yr ysgrifenydd. Yn I resennol oedd y cadeirydd, Mr J. Jones, Albion House, Llanybyther Mr D. Ljwis, Undergrove (is-gadeirydd) Mr D. Jones (cynnrychiolydd Llansawel), a Mr Wm. Davies (cynnrychiolydd Llanfynydd). Penderfynwyd fod y Bwrdd i gyfarfod ddwy waith yn y flwyddyn yn Abergor- lech, dwy waith yn Rhydcymerai, ac wyth gwaith yn Llanybyther. Hefyd, fod yr ygolfeistri i anfon gwybodaeth ysgrifenedig i'r Bwrdd unwaith bob mis yn hysbysu sefyllfa glanhad yr ysgoldai a phob adeilad perthynol iddynt, yng nghyd a, phob gwybodaeth arall a fydd yn gofyn am sylw neillduol y Bwrdd. Bwriedir agor yr ysgoldy newydd yn gynnar yn Mawrth. Y mae Mri Price, y foneddiges haelionus o Brynsothi, wedi addaw gwleddl, o de, &c., i blant yr ysgol a'u rhieni, os deuant yng nghyd, ar yr amgylchiad. Prophwydir am ddiwrnod mawr. Hefyd, bydd cyngherdd ardderchog yn yr hwyr, pryd y dysgwylir rhai o'r cerddorion blaenaf o bell ac agos i gymmeryd rhan bwysig ynddi. Bwriedir rhoddi allan yr hysbysleni yr wythnos nesaf. Mr Price fydd Jlywydd y gyngherdd.

NEW INN, SIR GAERFYRDDIN. CYFARFOD LLENYDDOL.—Cynnaliwyd cyfarfod llenyddol yn ysgoldy y Bwrdd y lie uchod nos Wener, Chwefror y 6fed, o dan lywyddiaeth Mr [Morgan, Blaenblodau Hall, pryd y daech nifer luosog iawn yng nghyd i adrodd a chanu, ereill i wrandaw ar y rhai ieuainc yn myned trwy eu gwaith ag oeddynt wedi bod yn brysur barotoi er ys wythnosau. Synwyd ni with weled a chlywcd plant bach y lie yn adrodd a chanu mor ganmol- adwy, a dangoswyd talent til hwtjt ïn dysgwyliad gan bobl ieuainc y lie a'r amgylchoedd. Diau fod cyfarfodydd o'r natur yma wedi bod yn fendith ammhrisiadwy i laweroadd yn y gorphenol, trwy en hatal rhag cyflawiru llawer o ddrygau, i wag- rodiana, ac i wario eu harian a'u hamser am oferedd, "a'u llafuram yr hyn nid yw yn digoni." Credaf fod yn natur y cyfarfodydd hyn duedd gref i greu awydd yn yr ieUeuctyd i ymestyn am addypg yn ei gwahanol ganghenau, gan fod yma gymmaint o amrywiaeth. Gall y cerddor ddad- blygu ei dalent gerddorol y lienor ei lenydd- iaeth y bardd ei farddoniaeth a dyma gyfle rhagorol i'r ddawn areithyddol i ddadblygu ei hun felly y mae yma bob cyfleusdra i bawb i addysgu unrhyw ddysgeidiaeth a fyddo yn fwyaf tueddol ganddynt i ymaflyd ynrldi. Hefyd, y tuaent yn fuddiol i goetlii chwaeth eu haelodau trwy eu tueddu i yniwneyd a llyfrau da, ac i ym- serchu mewn pethau sylweddol yu lie gwagedd. Mae yn rhaid i'r meddwl dynol gael rhywbeth i'w wneyd yn barhiius. Os gwagedd ac oferedd a roddir iddo i ymborthi arnynt, rhaid (yn ol natur pethau) mai bywyd llygredig, buchedd ddrwg ao afreolus fydd cynnyrch y ffrwyth. Tra o'r ochr arall os rhoddir i'r meddwl ymborth iachus, Uenyddiaeth bur, rhinwedd sobrwydd, a phob flrwythan da fydd y cynnyrch. Bydd dylanwad y cyfarfodydd hyn yn fawr ar y plant sydd yn codi, a chynnyrcha ffrwyth toreithiog yn y genedlaeth a ddaw. Gwnawn yn fawro honynt, ac ymdrechwn o ddifrif drwy offerynoliaeth y cyfarfodydd hyn, i ddyrchafu egwyddorion moes- oldeb drwy y parthan hyn yn gyffredinol. Credwn y dylasem eu cynnal yn llawer amlach er rhoddi gwell mantais i'r oes sydd yn codi i ymddadblygu. Aethpwyd trwy brogram mahh, a chan fod cym- maint wedi cymmeryd rhan yn y cyfarfod, ni roddwn eu henwau yn bresennol ond cafwyd cyfarfod da a biiddiol, a dynumiad pawb yn bresennol oedd, "Eto moes m vy." Rhoddwyd gwobrwyon am ddarllen a sillebu yn Gymraeg ar y pryd, ac ennillodd Mr James Davies, Talog, am ddarllen, a Mr David Thomas, Blodeuen, am sillebu. Yr oedd yr holl ymgeiswyr yn dda, ond yr oedd y ddau hyn yn tra rhagori. Hefyd, gwobrwywyd Mri John Thomas, Now Inn Shop, David Jones, Blaenblodau Hall (is-gadeirydd) 11 ac ar ol talu y diolchiadau arferol, ymwahanodd pawb wedi cael eu llwyr foddloni.

CYFARFOD CYSTADLEUOL YSTRAD. At Olygydd Y JOURNAL. SYR,—Crefaf am ychydig bach o'ch gofod eto i wneyd ychydig o sylwadau mewn atebiad i lythyr diweddaf Bariton. Nid wyf mwyach am gyffwrdd a'r gystadleuaeth, a hyny am y rheswm digonol fy mod wedi siarad yn ddigon eglur i'r sawl oedd yn deall ac yn dewis deall. Ond yn eich llythyr diweddaf yn y JOURNAL, yr wyf yn eich cuel fel ag y meddyliais am danoch yn eich Ilytliyr cyntaf. Rhag i chwi feddwl fy mod yn ysgrifenu odditan ddylanwad ysbryd cas, ni wnaf ddweyd nad ydych yn deall peth cerddoriaeth chwareu teg i chwi, yr ydych yn deall beth yw ueges cerddoriaeth i'r byd yma ond yn hollol amddifad o'r wybodaeth beth sydd yn gwneyd i fyny gerddoriaeth, yng nghyd a'i pheroriaetli, mewn gwirionedd. WEI, i broii hyn, dywedvvch yn eich llythyr diweddaf ei bod yu beth ammhosibl i gor neu barti i ganu a chadw mewn ton heb gael offeryn i chwareu gyda hwy. GAynaf i chwi, Mr B., pan y bydd string hand, organ, harmonium, neu piano yn cad eu tiwnio, pa offeryn mwyaf pwysig fydd yn cael ei ddefnyddio at y gorchwyl ? ai nid y glnst1 Dywedaf mai te. Wel, os felly, a ydyw ddiir yn bosibl defnyddio yr un offeryn i diwnio y cor neu y parti ? Atebaf eto yn gadarnhiiol, ac hefyd y dylid defnyddio y glust, y geneu, y tafod, a'r teimlad, a hyny gan bob aelod o'r cor yn ogystal a chan yr arweinydd. Dylai pob un ofyn iddo ei hun y gofyniad hwn pan yn datganu, A ydyw yn trafod ei sain gyda'r gofal dyladwy? Pan y bydd ton o bed war llais yn cael ei chanu, dysgwyliaf mai pedwar llais fydd yn ei chauu, ac nid pedwar neu bump (mwy neu lai) o wahanol leisiau ym mhob Ilais. Dylid talu sylw fod pob sain yn cael perffaith chwareu teg ym mhob llais a dyhsid ddefnyddio y fantais sydd mewn simple practice, trwy redeg y lleisiau ar ben eu hunain, gan gymmeryd gofal fod y geneu yn cael eu trafod yn yr un arddull. Mewn top a bottom notes hefyd, dylid bod yn ofaltis am y cyd-bwysiad. Bydd pob un o'r ddau yn sicrhau llwyddiant y cor i gadw mewn cyweirnod iawn. Dywed Mr B. fod codi allan o don yn dangos ymgais am deimlad y gair. Ond uid yw ymgais neu amcan yn ddigon yn lie cyrhaedd yr amcan. Gall plentyn bach, pan yn dechreu cerdded, fod a'r ymgais i groesi yr aelwyd at ei dad neu ei fam ond mae ei aelodau yn rhy wan i gyrhaedd yr amcan, ac yna mae yn sicr o syrthio. Am ostwng, ni soniais o gwbl, a hyny am y rheswm mai codi a wnawd y tro yma. Ond eto, os ewch allan o'r llwybr iawn unwaith, gan nad pa un ai ar y dcheu neu yr aswy law, ymdrabaeddu mewn ditfaethwch y byddweh. Felly cadwer mewn ton, ac yna bydd siawns am ysbryd y gair. Yr ydyoli yn dweyd fy mod yn osoi rha eich gofyniadau. Dywedaf air a hyn er boddloni darlienwyr y JOURNAL, yr hyn hefyd a eglurwyd nos Nadolig, sef cyssondeb corau'r plant a chorau'r meibion. Datganodd corau'r plant yn gydradd, a chyferbynu'r cyfan. Cadwodd y ddau mewn ton hefyd, beth na wnawd gan y meibion. Yn eich sylwadau ar y brif don, yr ydych yn son am y gwreiddiol. Un gair ar hyn. Nid yw yn bosibl i don fod yn wreiddiol pan yn codi neu ostwng allan o don. Un argraff neillduol a wnawd arnaf gan eich Ilythyr diweddaf, sef eich bod yn ysgrifenu er mwyn boddloni rhyw bartis neilldunl, ac hefyd o bosibl er treio iselhau rhywrai ag oeddynt yn fwy galluog na chwi eich hunan. Credaf hefyd nadoeddychyn yr eistedd- fod o gwbl, neu yntejyr oe Iclycli yn sicr o fod yn eich cwsg banner eich amser. Deuwch allan y tro nesaf yn eich enw eich hunan, fel y galloui werthfawrogi eich galluoedd.—Yr eidduch, 11 THOMAS DAVIES. Llanybyther.

BWRDD YSGOL CEINEWYDD. At Olygydd Y JOURNAL. SVR,-A fyddwch chwi mor fwyn a chaniatiiu i mi ychydig ofod yn eich newyddiadur clod wi w i alw sylw y Parch. L. Roderick, Ceinewydd, at y cwestiynau canlynol. Y mae a fynont yn union- gyrchol a mater pwysig fu dan ystyriaeth y Bwrdd uchod yr wythnos ddiweddaf a chan ei fod ef yn aelod o hono, y mae yn ei allu i fy ateb yn gywir ac i'r pwynt 1. Beth oedd eich amcan chwi a'ch cyd-aelodau wrth osod dwy ferch ieuanc—y naill yn ferch i weddw yn y lie, a'r llall i weinidog yr Efengyl (pa mor deilwng o'r swydd ni plierthyn i mi yn bresennol ymhoii) ac aelod o'r Bwrdd, dan brawf arholiad (test examination) 1 2. Os mai cael allan i sicrwydd pa un o'r ddwy ydoedd y cynihwysaf i fod yn monitor yn Ysgol Fyrddol y lie oedd eich amcan, pa ham na fuasai barn Mr Williams yr examiner yn cael bod yn derfynol ar y mater? Onid oedd result yr examination, yng ngwyneb y penderfyniad y daethoch iddoyn flaenorol, yn eich rhwymo mewn ystyr foesol a chrefyddol i appwyntio Elizabeth Anne Evans yn monitor, a hi yn unig 1 3. Gan mai E. A. E. ym marn yr examiner oedd y goreu a'r cymhwysaf, beth yw eich amcan fel Bwrdd wrth osod y ddwy yn vioniton ? 4. A yw y ddwy i'w dwyn eto o dan y test examination ? Os ydynt, i ba ddyben ? 5. A ddarfu i chwi ddweyd, Peidiwch son am gytiawnderyn y dyddiau hyn," mewn atebiad |i gwestiwn oddi wrth wraig mewn perthynas a'r mater dan sylw 1 Gobeithio y gellwch yn wirion- eddol ei wadu. Daeth i'm clustiau fod hinawsedd tri o aelodau y Bwrdd wedi rhoddi ffordd o flaen haerllugrwydd dau Yn oeddwn wedi arfer edrych ar y tri' uchod fel tri o gedyrn mewn gwroldeb moesol, ond cenllif chwyrn haerllug- rwydd gwyneblwm a'u hysgubasant ymaith, il a'a henwau gawn, dyna i gyd 1" Rhai yn myned heibio a welant ac a edtnygant yr hen dderwen dalfrig, yr hon yn herfeiddlol a estyn allan ei breichiau cyhyrog, ond yr ystorm a ddengys pa mor ddwin i: r suil y mae ei gwreiddiau wedi myned, pa mor ddiogel yw ei gafael yn y ddaiar. Os na chaf atebion gonest a chywir i'r cwestiynau uchod yn eich rhifyi; nesaf, ys;rifenaf yn fanwl holl hanes yr ymdrafodaeth hon, a cbaiff pawb weled ar ba linellau y inio y Bwrdd uchod yn cario ym mlaen ei gweithrediadau. Agoraf ddrwa ei babell-cyfarfod, a chaiff y cyhoedd farnu ai iachus ynte atiachus fydd yr arogl ddaw allan Yr ei,ldoch yn benderfynol, TRETHDALWR.

UNBEN A DURIA ETH. At Olygydd Y JOURNAL. I SYR,—Y mae atnaf awydd i ddweyd g.tir yn fyr wrthych, sef fod dadleu brwd wedi bod yma yng nghylch yr ysgrif ddiweddar a ymddangos- odd yn y JOURNAL, yn son am dreuliau y gwa- hanol wledydd, yr hon ysgrif oedd yn dweyd fed y gwledydd lie mae gwerinlywodraeth yn fwy costfawr i'r deiliaid na'r gwledydd lie mae breniniaeth. Ond, mae y mwyafrif o ddigon yn yr ardal yma yn dweyd fel arall yn hollol, ac mai gwerinlywodraeth fydd yn debyg iawn o fod yn Lluegr hefyd. I Pan syrthia'r aur wialen, Pan elo un i'r nef, Bydd Prydain Fawr yn bloeddio, I 'Gwerinlywodraeth gref.' Hefyd, y maent yn dweyd eu bod yn credu fod yr awdwr wedi darngudclio rhan helaeth o'r gwir- ionedd pan y mae yn dodi lawr ftigytau .treulion Lloegr, ac nad yw yn son yr un gair am amryw o syiniau, mcgys deugain mil o arian llogell blynyddol y mae Tywysog Cyniru yn gael deg mil o bunnau yn flynyddol o arian llogell y mae Tywyso.-es Cymru yn gael chwech mil o bunnau yu flynyddol o arian llogell y mae pob un o ferched y Frenines yn gael a phum mil ar hugain nen ragor y mae pob un o'r bechgyn ereill (heb law y Tywysog) yn gael heb law symiau mawrion, megys o ddpg mil ar hugain i drigain mil o bunnau fel rhodd briodasol iddynt oil ar ddydd eu priodas. Ac onid yw yr wyron yn cael amryw filoedd o buniiau bob blwyddyn 1 ac oni fu y Frellines yn begian am ry w drigain mil o bunnau yn ychwanegol i'w hwyron y flwyddyn o'r blaen, ac yn awgrymu y buasai yn dyfod ar yr un neges yn fuan eto 1 Ac onid yw Tywysog Cyniru yn cael amryw filoedd o bunnau bob blwyddyn am ryw enw o waith mewn cyssylltiad a'r fyddin ? Eto, y mae o bymtheg mIll. ddeg mil ar hugain o bunnau yn cael eu gwario yn fynych i gadw f3 llong nen longau y teulu breninol mewn cywair priodol I Ac os bydd aI: un o'r teulu breninol eisieu myned am drip i un neu rai o wledydd tramor, pa nifer o filoedd o bunnau fydd yn rhaid i seneddwyr Prydain Fawr hleidIeisio i'r cyfryw o ariiln y werin bobl yr adeg hono ? Y mae hyny wedi dygwydd amryw droion yn yi oes hon. Ac onid yw cefnder y Frenines (Due o Cambridge) yn cael rhyw ugain mil o bunnau yn flynyddol am fod yn field marshal, yr hyn a allai unrhyw ddyn sydd yn brofiadol ei wneyd ara burn cant o bunnau yn rhwydd iawn ? Ac o bosibl, y mae y teulu breninol yn cael lluaws o symiau ereill nad ydyra yn gotio ar yr adeg hon. Eto, y mae amryw bersonau yn y Ty Uchaf yn cael miloedd o bunnau bob blwyddyn am wneyd dim, ond yn hytrach rhwystro mesurau daionus i ddyfod yn gyfraith er lies y werin. Dylasai y symian mawr- ion hyny gael eu gadael i'r bobl, ac iddynt hivy- than fyned i'w ffordd. Hefyd, y mae aelodau y Cyfrin-gynghor yn cael tua phedair mil a thrigain ,,y 1:1 o bunnau bob blwyddyn, a dwy lil o bunnau i bob cyii-brifwninidog tra fyddo byw, ar ol iddo fod unwaith yn brifweinidog. Ond mae rhai yn dweyd nad yw Mr. Gladstone yn en derbyn pan na byddo mewn swydd. Eto, yng nghylch y tir- oedd, &c., roddodd y Frenines i fyny i'r senedd cr mwyn iddi gael yr arian sonedig yn yr ysgrif, I y mae amryw yn yr ardal yma yn methu deall pa fodd y daeth un person yn berchen ar gymmaint o eiddo. Y macnt yn credu fod rhyw gam- chwareu wedi bud yn yr oesoedd o'r blaen, fel sydd eto yn yr oes hon, a bod un neu rai o'r eyn- freninoedd wedi bod yn rhy drachwantus trwy berchenogi tir a ddylasai llawer o hono fod yn eiddo i'r bobl, ac y maent yn dweyd y bydd yn rhaid i bethau ddyfod i well trefu cyn hir. Ni soniodd yr awdwr yr un gair am y tair mil ar ddeg a thrigain ( £ 73,000) y mae y Frenines yn dderbyn oddi wrth gyIlid Puciaeth Lancaster bob blwyddyn, yn gwneyd cyfanswm ei derbyn- iadau i bedwar cant pum deg ac wyth o filoedd o bunnau bob blwyddyn ( £ 458,000) Ac eto y mae yn ymofyn rha^or Felly, yr ydym ni yma yn credu fod yr awdwr am ein twyllo yn wirfoddol. Ond buasai yn ddymunol genym iddo roddi y cyf; if yn fwy inanwl, a rholdi gwybod trwy ba ffordd y daeth y cyfryw fretiin yn berchen ar yr holl diroedd a berchenogir gan y teulu breniiiol; canys, fel yr ydym yn deall, nid oedd y frenines ond o ddeutu deuniw oed pan yr esgynodd i'r orsedd. Felly, meddyliwn nas gallasai fod wedi eu hennill mewn ffordd onest, ond yn unig trwy enedigaethfraint. Carwn gael y manylion gwir- ioneddol mewn cyssylltiad a'r matter dan sylw. Yr eiddoch dros y werin, Llangado. GLANWENDON. [Nid ydym yn credn ei bod o un lies yn y byd ymdiechu eich dwyn chwi allan o'r llwybr cul, aD umichrog yr ydych yn droedio i'r ffordd a arwaio i gydnabydd acth gwir north ac urddas ein tfurf- lywodraeth ardderchog yn ei hollelfenau hanfodol. Ithed trwy eich ysgrif wytliien yn llawn gwenwy" tua,, at ciii Bret)hiii(-s a'r teulu breiiin(-I, ;c Yll wir,debygem,tuagat bobsefydliad,ond gwerinlyw odraetli ytdffrostgar. Yn yr ysgrif y cyfciriwch at it cymliarwyd cstau uniongyrchol Unbenaeth ein gwlad ag Unbeniaid gwledydd ereill) a rhain drachefn a chost gwerinlywodraeth. Er nad addefwn hyn yn gywir, yr ydym yn foddlon cynnwys y grants a wneir i aelodau ereill o'r teulu, a bydd genym eto ymyl go dda dros am- I ddiffyn y ffurf-lywodraeth a dros^lwyddwyd i ni am ganrifoedd fel e!ifeddiaeth ogoneddus, a chyfiawn addnrn ein gwlad. Saif y ftigyrau fel y canlyn EI Mawrhydi R385,000 Aelodau ereill o'r teulu 152,000 £ 537,000 Tyner allan — Cy 1 lid oddi wrth eti- feddiaeth y Goron a roddwyd i'r genedli £ 396,000 Eto, cynnyrch canghenau llai o gyllid etifeddol a roddwyd i fyny fC8,000 £ 404,000 Holl gost ein Breniniaeth i'r treth- dalwyr ze 1-3, 000 Byddai yr un mor deg i chwi gynnwys cyflog po'isman Llangadog, yn eich rhestr a chyflog y Due o Cambridge fel Field Marshall, a'r Tywysog am ei swydd yntau. Ond ef allai nad oes hedd- geidwaid yn angenrheidiol yn yr un lie phreswylia cofnogwyr gwerin-lywodrat-th <rref." Pan y dywedwch nad yw mab neu ferch i etifeddu meddiannau eu rhieni, bydd rhyw fath o esguS genych i ofyn am etifeddiaethau ei Mawrhydi- Nid ydym yn credu y gwna hyd yn nod y Radical mwyaf haerllug hyn. () bMthed eeisiadan ach- Jysurol, dywedodd Mr Gladstone yn Nhy y Cyffredin, Gorphenaf 4ydd, 1889, nad oeddym yn awr (sef yn y teyrnasiad piesennol) yn clywed dim am danynt. Derbynia Ymherawdwr Rwsi9 R2,450,000 Ymherawdwr Awstria, £ 775,000 Brenin Prwsia, 1610,000 a Brenin yr Eidal, £ 614,000. Yn yr Unol Dalaethau maey gost fel v canlyn ¥ Cyflõ yr Arlywydd E10,000 Ardreth Ty, gweinidogion, ttc., allan o'r trethi £3,000 Cyfl >g yr Is-lywydd £1,600 76 o Seneddwyr (Ty Arglwyddi yr America). £ 76,000 325 o Gynnrychiolwyr y Congress (eu Ty Cyffredin) £ 325,000 Treuliau tlitili,) a ganiateir iddynt. E15,000 Cania^eir at bapyr, newyddiaduron, &c., E25 yr un yn flynyddol R10,025 E442,625 Cyflogau Llywodraeth wyr Talaethau a Thiriogaethau £ 34,000 Cyflogau 6,148 o aelodau seneddol yr uchod. £ 491,600 Cyfanswm £ 969,025 Cyfrifir hefyd fod yr aflonyddweh ar fasnach yn unig ar adeg etholiad ArlywyJd newydd bob pedair blynedd yn yr Unol Dalaethau, yn dwyn colled i bobl yr America o ddeng miliwn o hunnau. Arbcdid y SWill hwn pe byddai pen y Wladwr- laeth yn etifeddol. Cost gwerin-lywodraetb Ffrainc fel yma Cyflog yr Arlywydd £ 48,000 300 o Seneddwyr (Ty yr Arglwyddi) £ l80,000 558 o Gynnrychiolwyr Taledig (Ty y Cyffredin) £ 210,240 Cyfanswm £ 438,240 Amlwg yw, gan hyny, fo 1 Breniniaeth Seisnig yn llawer llai costus na gwerin-lywodraethau America a Ffrainc. —GOL.J

I 1EUO, TYR'D AWEN, Sef anachiad i Mr David Evans, Abergivenlais, Cilycwm, ar ei briodas, a Miss Griffiths, Bcynchtvith, Gwynfe. Lili'r haf a ga.'dd Dafydfl-un hywcdd Yn ieuanc a newydd Yna i'w ran hon a rydd lawn nodau, bywyd dedwydd. Dedwyddwch deued heddyw A gwireb hedd yn gar byw Blodau h) d eu camrau cn 0 nod hafaidd fu'n (yfu. Ac ar ran y gwir nniad-haul llawor I'w llywio yn wastad Fo'n iawn, i'w calon fwyn had — di-ildio Yn mynu euro yn rhwymyn cariad. GLAN Towy.

MOESOLDEB I NI. Pan fyddo enwogion yn peidio a bud," Moesoldeb sy'n aros yn uchel ei glod Mae'r oes yn cyfodi banerau yn llu, Ac arnynt arwyddair, Moesoldeb i ni.' Fe ddysgir yr ieuainc, wrth siglo eu cryd, w Fud byw mewn moesoldeb yn addurn i'r byd, Y wasg a'r pulpudau gyhoeddant yn gry', 11 I lawr ag aniladrwydd, Moesoldeb i ni.' 11 Ac eto arweinydd cydgenedl gref Rydd i ni esiampl, gan godi ei lef Yn erbyn moesoldeb, a bloeddia yn by', "I lawr a Moesoldeb, 'Godineb i mi.' Mwyafrif etholwyr Kilkenny sy'n awr Yn codi yn erbyn troseddwr mor fawr Ni allant gydoddef godineb 'n ei fri- I ffwrdd 010 Parnell-' moesoldeb i ni.' Mae'n rhaid i'r Iwerddon i edrych trwy'r niwl Am berson mwy addas i gario Home Rule,' 11 Neu ynte byw hebddi fydd raid iddi hi, Mae'n rhaid cadw'n motto, Moesoldeb i ni.' Gladstoniaid, Undebwyr a godant yn siwr Yn erbyn godineb—gorchfygir y gwr; Os rheidiol i Parnell a Mrs. O'Shea I fyw mown godineb-' moesoldeb i ni.' T. R, JONES (Morien Myrddin). Dryalwyn Uchaf, Llangathen.

Y mae Dr. Tanner, A.S wedi ei gymmeryd yn ddifrifol claf ac folly, nis gall fod yn brcsen- nol am beth amser yn Nhy y Cyffredin. AT EIN GOHEBWYR.—" Yr Wyl Gorawl Eg- Iwysig," gan Ysgrifenydd y Pwyllgor (Einlyn), i law. Caitf ymddangos yn ein nesaf.