Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

5 articles on this Page

---Eisteddfod Goronog Penuel,…

News
Cite
Share

Eisteddfod Goronog Penuel, Bangor, Nadolig, 1907. BLIR-NIADAETHAU Y CYFANSODDIADAU BARDDONOL. TESTYN Y GORON. PRYDDEST: "A'R BORE YDOEDD HI." DCLeth saith o feirdd i oedfa'r bore. Naturiol oedd diagwyl i'x awenau yn y fath oedia fod dan y givlith a derbyn clatgudillad goleu. Dylasai eu heegyll fod yn d-dis.-lae.r a'u llyg-airl yn loewon, canys yn y fath fore yr oedd Uo i grebwylla darfclydd eagyn yn uch-el a chanu'n fendigaid-tm y rhoddai'r testyn naws a rieith i ysbryd pob gwir fa-rdd. Ar y cyftn ca-od cynyrchion teilwng—nid yw yr lea-f yn y gys- tadleuaeth yn ddiamcan er yn lidd ddi-av\en, ac y mao'r ddwy oreu yn hawlio gwaroyaeih ar gylrif arucheiedd eu syniadau, dillynder eu gwieg a tnanbeidrwydd eu hysbryd. Ceir barduon- iaeth ddymunol yn y tair cynyrchion Uai eu gwerth ganwaitn; fc-1 niai hyfrydwch yw datgan y coronir awen firain a gorchfygwr tog mewn ymdrech ga-ninoladwy yn yr wyl elent. Ymgyfenwa'r ymgeiswyr ac ymffurfiant yn dri doabarth fel y canlyn:- IH.—Gwaedd o Frigau'r Gwinwydd, a. Plentyn y Wawr. U.-Sophar, Gyda'r Wawr, a Gwyla.n y Don. L-Li-ef y Bore a Teimlais-Ccnais. Yn gryno wele'n beirniadaeth ar y pryddest- att:- GWAEDD 0 FRIGAU'R GWINWYDD. Nid yw'r ymgeisydd hwn yn ddiamca.n na di- feddwl, eithr ni ohynllunia fel awe-nydd ac nid yw ei feddylian yn farddonol. Yn fynych mae ei syniadau yn amrwd a thywyll; ac ni cheir gloewder na grym yn ei gerdd. Yn y Meeurau CyEEredin mae ei odi a'i gotrfan yn ddidram- gwydd, ond mewn mesurau Ilai cynefin ceir cloffni a chrasineb yn ei nodwed-du. Nid yw yn feistr iaith; o ba herwydd y ma-e yn cuddio yn hytrach na datguddio ei fcddwl trwy ciriau anngbyfaddas ac yemadroddion annghoeth. Gwir y oeir Uygedyn tiacha,r o farddoniaeth yma ao acw, ond fel cyfaaiwaith y mae'r bryddest yri ddiffygiol mown awen all dreiddio at gaion y te&tyn a thynu o honi fywyd ac ysbrydo!ia-ah. Wele beuill sy'n batrwm lied dda, o ansawdd y ge-rdd: Llinellau annaturiol Anurddant wetI y wawr, Esbonja'n ddiarnheuol Y ddwyia brotedig awr; Elfeithiau'r "Cynghor Borea" Sydd ar ei gwyncb gwyw, Rhydd ddilfyg ar ei g-oleu Er gemu. Ciriad Duw. PLENTYN Y WAWR. Dyma gerdd o aiiaawdd uwch aa'r gyntaf, a cheir syniadau prydferth yn taenu twyn dtros ranau o honi. Ond aanghydi>wys ao annhestynol yw ar y cyfan. Dylaaai'r bardd ganolJawyntio ei nerth a.r y "boreu," eithr y mae amgylchoedd ao am- gylchiadiu y prawf yn cael gorm-pd o sylw, a'r awen re nychu ar dueddau y testyn cyn myned at ei gaion. Nid yw yn soerniwr cywraint, ao ni ddiwylliodd ei glust i beroriaeth geiriau, Gresyn canfod ambell eyniad boneddigaidd mewn gwisg garpiog, Nid yw'r bardd ychwaith yu feir.niad digon manwl ar ei waith ei hun neq m oddefai linellau fel hyn:- Unigedd, y nos ydyw brcuddwyd can Hudolus, ddihalog yr adar man. Afradu iaith mewn ofer-farddoniaoth yw Ilinell- au fel « ddyfynrwyd, a cheir, ysgatfydd, ormod o'u teby- yn y gerdd. Er hyny, y mae "Plen- tyn y Wawr'' yn awenydd addawol, a thrwy goethi ei ddawn daw dydd coroniad i'w hanes. Wele brawf oleiddgarwch ei ddarfelydd, pan yn orfcirioi at Judas:- Mao'n myn'd, mae'n myn'd i gysgod oroessbren draw, A'r darnau a.rian losgenfc yn ei law. Hwn bryn-odd uffern. Gwelai yn mhob darn Yn CElachio mewn digofaint fellt y Farn. OOPIlAR.-o ran arddull a dtwyg nid hawdd fuasai rhagori ar y bryddeet hon. Mae'n ddy- munol odiaeth ei gwieg a'i gwedd, ohd calon cerdd ao nid ei hallanolion ddyry werth arnL. Mae "Sophar" yn feistr yn y gelf gain o lunio llinellan-esmwyth a llawn miwsig—nid oes yn y gyutadleuaeth hafal iddo am hyn. Ond rhaid cyhoeddi y ceir mwy o ewyn nag o eytwedd yn y gerdd. Ofnwn iddo yn ei fawr ofal am berreinedd golli'r cyfle i dreiddio at gaion ei bwnc. Rhaid cloddio am emau cyn eu caboli a'u goeod mewn cerfwaith aur. Ond er nad yw sylwedd y brydde6t yn ogyfuwch a'i swyn ceir ynddi lawer o nerth a. gwerth. Y mae'r cyfer- byniad a bortrea<ia'r bardd rhwng y nos a'r boreu yn dra rhagorol ao effeithiol, er y teimlwn iddo oedi braidd ar y mwyaf cyn dod at "oedfa'r wawr." Lliwia ei olygfeydd yn dra dillyn, a oheir Uu o linellau yn Ua.thr gan farddoniaeth uchelryw. Pe meddai "Sophar"- grebwyll cyd- nerth a'i ddarfelydd ni thybiwn y gallesid rhag-ori arno yn y gystadleuaeth, eithr y mao eraill wtxli treiddio'n ddyfnach wedi gweled yn gliriach a dchongli yn rymusach nag cf y tro hwn. Ceir ambell nam ar y gerdd megys pan y dywed am y Gwaredwr:- "Mewri hyirydwch tawel syllai ar y fan y gwnai Ei fedd, Ao fe sugnai o'i waelodion iddo'i Hunan for o hedd." Nid naturiol y syniad o "sugno mor" nac ychwaith fod. y mor hwnw mewn bodd. Trachefn dywed:- "Mud ddifitawirwydd prudd gofleidia yn ei freich- iau frigau'r coed, i Ac a geidw yr awelon megia melrw dan ei droed." Onid mud pob distawrwydd? Ac onid ofer- farddoniaeth yw 600 am ddistawrwydd yn meddu breioliiau i gofleidio, a throed i farweiddio awelon? Er y meflau hyn, pryddest o dcilyng- chod uohel yw hon, ao alls naws dymunol ar y meddwl o'i dafllen. "GYDA'R WAWR." Arddull delynegol sydd i'r bryddest awynol hon. Mae cyfaredd y boreu'n ddwfn ar fyfyr y bardd; sanga ei awen yn hoew, a braidd na. fynem iddi by mud yn arafach. Buasai mwy o ddwystcr yn chwanegu ei nerth ao yn peri iddi fod yn fwy cydnaws a'r testyn. Dyma. fel y dechreua:— Pa.n gryma'r dydd i orphwys RlLwng dail Olewydd per, A'r n<113 yn sibrwd ar y bryn Gyfrinion hoff y eer; Tra chwery'r awel falmakld Yn ddifyr rhwng y palm, f A'r Gedron dawel draw o bell Yn murmur hwyrol salm. Mae adran gyntaf y bryddest yn dda ao yn ffurfioporth prydferth i gyfrinach y testyn. Er yn cerdded yn nwyfus ceir y bardd yn amlvgu ei allu bron yn mhab penill mown ergydion grymus Er engraipht:- Nid oes bwriad nad yw goleu. Ðuw i dori'n gawod arno, Eto am Judae a'i frad:— O! brysia gyda'th gusan 1 gwrdd Ei wefus dios, Nid byth y gelli wneuthur hyn Ond o dan icni'r tios. Pennod o awgrymiadau oyrhaeddbell yw'r aiL Gallesid oryfli4a osgeiriau aintoell linell, a. doeth fuatsai tori cyrion eegyll ajmibeil eyuiad gOl"- feiddgar, megw mai "gormod gwyrtb i'r Holigyfoethog fuasai can y Uys cyn deuai'r dydd diiialog." Anmhersatn i glust a. chalon yw ymadroddion o'r math yna. I Y mlW'r drydedd benod yn adolygu 'boreuau Mab Duw," a dyia^'r bennod d-ccaI ei swyn o'r oil, er y rhaid owyno eto nad yw'r geif laned a'r syriiaciau. Nid tlws ymadroddion fel hyn:—"O'ent eco," "llwch y gweithdy yn pardduo." Dechroua'r bedwar- odd bennod yn felus;- Mae y wawr yn distaw dramwy Mewn sidanau dros y bryn, Ac yn plygu i gmsonu Meiilion dool a blodau'r g!yn; Cerdd yn yegafn i'r Dadleudy, Nid yw'n oedi ar ei thaith; Hi gaitf ganu nodyn cyntaf Coaweet Ieeu wrth ei waith. Ond nid yw'r bardd yn enill nerth wrth fyned rhagddo cyll mewn angerddoldeb, a theimlir mai dyma'r bennod wanaf o'r oli. Yn y tair pen nod tidilynol y mae'r awen ar ei goreu; a cha.n gydig oneiniad amlwg. Ceir yn yr adran hon o'r bryddest linellau hafal i eiddo goreucn y gyrtadleuaoeth-eyffyrdd&rlt y gaion, a phu'r holl g^rdd yn gydfbwys anhawdd fuasai gorch- fygu ei hawdwr. Cordd naturiol ex oeir brychau yn ei ohelfyddyd y mae yndda farddon- i&eth ddymuxiol a llawar o swyn a naws arm. GWYLAN Y DON.-Difrif ac angetrddol yw'r j bardd hwn. YmeúJ yn ei destyn yn ddiatreg, ac ni ollwng ei afael ynddo net, cwblhau ei gyn- Hun. Traidd yn ddwfn, a cheir ei gerdd yn dryfrith o emau wedi eu ooethi a'u dethol yn chwaethus. Y mae amgyffrediad yr ymgeis- | ydd hwn yn e&ng a'i lygaid yn loewon i weled anhebgorioD ei bwnc; eithr cryfder ;'w awen I fuasai crynhoi, canys teimlir ei bod ar brydiau yn diffygio. Tuedda hefyd mewn rhanau i athronyddu yn hytrach na baxddoni, a daw mwy o feddwl nac o awen i'r amlwg yn yr ail bennod Ni oheir ond ychydig frychau yn an- urddo'r w18g. Dylai b&rdd mor dda oche4 ofer- farddooiaeth fel Yn eelio pig aderyn can Mae (law mudandod. Ao nid oywir yr iaith ya y Uinell:— Nid syn fa.'i iddo'n mborth y Dwyrain draw I droi yn ol. Nid dymunol ychwaith yw rhanu un eyniad rliwng tair Hinell mewn mesur byr a tsyrnl- dyhd "cloi synwyr mcwn clysineb," a llunio pob llincll mor gryno a chyfoethog a diarheb. Und metlau man ar gyiansoctdiad gwir deilwng yw rham, ac ni fedrai ond awenydd gwiw gyn- yrchu pryddest mor loew a meddylgar. Wele engraipht o geirvdcr y gardd.- "Dwysaf Foreu y Gwarechvr, gloewaf Foreu'm henaid yw, Nawfed awr y dwtliwn eo-br—nawfed ton Tru- garedd Duw; Eiddo'r geiyn oedd y boreu, eiddo'r leall y pryd- nawn, Pan ymdonai y 'Gorphenwyd' drwy y ne-f yn for o lawn; Llaw'r Rhuteinddyn yn y boreu bwyai'r hoel drwy'i d-dwylaw cu, Y prydriavvn Llaw wen hi gaxiaci wynnai galon lio-trudd du. LLEF Y BORJi—Dyma'r awen acth ddvfnaf i gytnnach y boreu rhytedd sydd yn y testyn, ac y mae disgleirdeb y wawr ar ei hesgyll. Ond y mae ei ddirnadaeth yn gryfach na'i ddehongl- lad; ei grebwyll yn rymuuaoh n1'i ddarfelydd. l\j I cflaed goreu y bardd hwn yn ei bryddest, end ceir ynddi y rhywbct.h annetfiniol hwnw sy'n cytlroi oaion ac yn detiro yrbryct i ryfeddu at fawredd yr amgylchiadau. Lief gyfrm yw "Lief y Bore," ond liel nerthol er hyny. Ma-c cyn- yrohion rhai o'x ymgeiswyr wedi em swyno, ond dyma gytansoddiad sydd yn swyno ao yn synu bron yn mhob penill. Canfu a deallodd yr hyn na welodd ao na ddaeth i feddwl yr un o'i gydymgeiawyr. Dyma engraipht neu ddwy:— Ddued y bwriad oedd or droed Trwy oriau y boreuddydd giant Cwyd Haw o ymyl porth pob Can I glwyfo Gwir y Nef erioed. 0, Fab y Bore! daliwyd Ef Yn Ei gynefin-rhandir Hedd, A bore arall ar E. wedd- Bore meddyliuu dwyf y Nef. Wele eto benill grymus:— Foreuddydd prawf Gwirionedd I Rbyfeddaf lore Duw, Doethmeb y Tragwyddol pell 0 flaen meidxolion gwyw! 'Roedd llanw hyf feiddgarwch Drosodd yn tori'n lli'p A Chariad lor ym mro y nos, "A'r bore ydoedd hi." Diwedda'n hapus:— Ni cheid concwest hobddo Ef- E^ordd y Bedd yw flordd y Bywyd, Ac heb fore du o adfyd Ni cheid bore gwyn y Nof. Pe wedi oedi'n hwy yn nghyfrinach y bore a chyffwrdd ei agweddau yn eangach a thry- Iwyrach g-Ulasai y bardd aweraber hwn hawlio'r goron, eithr y mae arall wedi manteisio'n well ax ei gy& yw y gystadteuactb hon. TFAIMLAIS-M,NAIS.-Teirr,lwn fodi y gys- tadleuaetb wedi oyrhaedd eafon uchel o deilyng- àod, ac y mao y bryddest hon yn cyfuno rhagor- iaethau yr oil. Nid yw mor gyfrin ag eiddo "Lief y Bore," a phosibl tod barddoniaeth hono eT nad gymaint o ran gwm yn uwch o ran a.n- aawdd, eithr yn mlrryddest "Teimlaia-Cenais" ceir cymhesuredd a thrylwyredd, nerth a naws. Mae yn bryddest nodedig o loew a gorphenol-ei chelf yn ddillyn, ei syniadau yn aruchel, a chyf- aredd y wir awen yn daenedig drosti. Prin y ceir ynddi linell ddibwynt nac ergyd aneffeithi51. Y mae'r portreadau yn fyw ac yn farddfcmol, a'r Gwaredwr yn mhob golygfa yn brif wrth- ddrych. Tuedda'r bardd rhagorol hwn i bejscn- Oli teimhdau yn ormodol, a rhyfedd i un fedd gamp ar lunio ymadroddion mirain ddefnyddio y ffurf wallus "mor gynared," ffurf an-Nghym- reig fel "Brys i basio dedfryd," ao od1 mor ddi- fiweig a'r ganlynol:- I'r Dadleudy yn y bore: nid y bore bia'r ddadl, Un o blant anniddig Anterth ydyw hon a.'i stort hadl. Gair Cymraeg gwych yw "hadl," ond gwell os- goi ei fath mewn prif-odl er mwyn perseinedd. Ni ellir chwaith gytiawnha.u y sill-goli yn y gair "pro wf-praw" ddwywaith. Ond y mao'r hyf- rydwch a geir wrth ddarllen y bryddest odidog bon yn peri anghof o'r mall feiau a nodwyd. Y mae n destynol, angerddol, oc efFeithrol dxwyddi draw. Nid hawdd detbol er dangos ei cheinion, ond wele engraifft— Cfr/<idni'r haul drwy byrth y bore gwyn mewn gemwaith aur i gyd, Cerdda'i Growr i'r Dsulleudy yn ei dlodi yr un pryd 1 Nid oedd pryd na. thegwch &rno i'w erlynwyr yn eu dig, Er i'w wen drwy niw] y bore droi yn enfye ar ei frig; Gwawd y dyrfa < ddisgyitai arno megia cawod lem, Er fod Ei addfwynder dwyfol megis hafddydd yn ei drem; Ond er trymed oedd Ei gxoesau, ao er amled oedd eu rhi, Pwy mor brydJon a Gwaredwr Byd? "A'r bore ydoedd hi." Am i'r bardd hwn deimlo moT ddwfn y canodd mor dda, ac y mae ei brofiad yn ogystal a.'i awen yn souo drwy y gerdd. Tra m phetrusem goroni pump o'r saith ym- geisydd yn y gystadleuaeth ragorol hon, yr ydym ar air a chydwybod yn cyhoeddi "Teimlais- Cenais" yn oreu, ac yn gwbl haeddol o wisgo coron Eisteddfod Penuel yn y flwyddyn 1907. CAERWYN. Cytunai Gwili yn bolIol; ia"r dosborthiod eVr dyfarniad uchod.—C.

Advertising

Cystadleuaeth y Twrci Tew.…

Y STORI FUDDUGOL.

Advertising