Gwalia

Llys Sirol Bangor. A ELLIR GORFODI LLAW-WEITHRED FEDDYGOL. Ya liys y man-ddyledion yn Mangor, dydd Llun, gerbron y Barnwr Moss, gwnaeth Mr J. Porter gais ar ran y Darbisiiires, Cyfyngedig, i leihau awm yr ad-daliad ddyfarnwyd gan y llys yn Eb ill i Edward Hughea, un o weithwyf y Darbishires, yr hwn, mewn canlyniad i niweid- iau a dderbyniodd yn y chwaret, a bu raid tori ei droed. Y wm o ad-daliad ddyfarnwyd ydoedd 10s yn yr wythnos. Wrta agor yr achos. ail-adroddodd Mr Porter y ffei.hiau, a dywe;iodi fod y Mri Dar bis hire wedi talu y goet^n ngly.n a thori y troed, yn gystal a chost pin penlinio. Gwrthodai Hugneo, modd bynag, ei defnyddio, gan ei fod yn ea niweidio. Dadleuai y gellid defnyddio y pin penlinio yn raddol, ac y byddai y dyn mewn amser yn alluog i enill gwell eyflog y.n y chwarel nag oodd yn ci gael yn awr mewn ffordd o ad- daliad. Nid cwestiwn o arian ydyw hwn gan y Mri Darbishire, ond yr oeddynt yn meddwl mai iau a dderbyniodd yn y chwarel, y bu raid tori ei fod yn cael dyfod i gyflwr i weithio, yn lie oa.matau ei hun i fyned yn fethedig. Mr Twigge Ellis, yr hwn a ymddangosodd droa yr atebydd. a ddywedodd fod Hughes yn llaf- urwr mewn chwarel, ac yn enill tua 22s yn yr wythnoe. Mr Charles H. Darbishire, mewn &tebiad i'r Barnwr, a ddywedodd fod ganddynt ddyn tebyg i Hughes, yr hwn, a.r ol gwisgo pin penlinio, oedi yn alluog i weithio, ac enill tua 22s yr wythnos. Mr Twigge Ellis a ddywedodd fod Hughes wedi gwneud ei oreu i ddefnyddio y pin penlinio a bod yn anmhosibl iddo wneud. Gan fyned yn mlaen, dywedodd Mr Twigge Ellis nad oedd dim yn Nghyfraith Ad-daliad i orfodi dyn fyjied o dan law-weithred feddygol. Y Barnwr a ddywedodd mai o'r braidd yr oedd yno awgrymiad am law-weithred feddygol, Os oanlyddai ef ddyn gyda braich ammhiygedig-, yr hwn a wrthodai gaal ei phlygu, byddai iddo atal ei arian, 08 datganai canolwr nad oodd yna un perygl yn y weithred. Ai nid oedd hwn yn achoa i ganolwr rneddygol? Wedi gwrandawiad pellaoh. gostynodd y barn. wr y dyfarniad i 2s yn yr wythnos, ond yr oedd yn atal yr archeb, modd bynag, am dri mis, gyda'r amcan o roddi i'r atebydd y cyfleusdra o ymgynghori a Dr. Robert Jones, Derpwl. HAWLIO IAWN AM FRATHIAD CI. Yn llys y man-ddyledion Bangor, dydd Llun, gerbron y Barnwr Moss, gwrandawyd cynghaws a ■Jdyg^i Mary Williams, gwraigr briod, Ffridd. galed, Tregarth, Bothesd-t, yn erby.n Miss Fl;za- b th Ruberts, mareiandwraig gyffredinol, I'antyr- aUt, Ti'^garth, am 50p o iawn; am i gi Miss Ro- berts ei brath i, yr hwn, fel yr honid, oeod yn greulawn a Ifyrmg. Yn ol y dystiolaeth roddwyd ymddengys i'r achwynyddeB fyned i siop y ddiffynyddes, pan y neidiodd y ci yn sydyn eti, ac y brathodd hi ar ei gwefus a symudodd ran o honi. Cymerwyd hi i ysbytty, lie yr aeth o dan law-weithred fedd- ygol. chafodd ei chadw yno am dair wythnoe. Wm. Jones, Glanogwen, a ddywedodd fod y oi wedi ei frathu ef yn ei goes, ond nid oedd yn rhoddi bai ar J ci, oblegid yr oedd wedi sathru ar ei droed (chwerthin). William Jones, Castell, a ddywedodd i'r ci ei trathu ef; ao adroddodd Wm. Thomas, Maeny- pandy, pa fodd yr oedd y ci wedi Authro ato ef unwaith, fel yr oedd yn cymeryd beisycl ar hyd y ffordd. Ymddangosai y ci wedi dychryn cym- aint ag oedd ynt-au (y tyst). 0 du yr amdiiffyniad dadi-eiiid .nad oedd vna ddim tystiolaetJi o greulondeb, neu o ogwyddiad ddrygionus y ci. Gohiriodd y Barnwr roddi ei ddyfarniad.

PA FOOD I DEIMLO YN 'FIT PWYSIQRWYDD TREULIAD BR CYNNAL, IIiCUYD DA. Y mae Ilawer o bobl. pa tai nas gotlir eu dis- o fel yn afiaolh, ar hyny, vn ddSfygioil o fin ,y,dt. ps uu oydd yn owl ei &daabw fol bod th yn fit." Paham y mae mor anhawdd oadw yn "fit?" Yn symJ, oherwydd prysurdob emiawr bywyd yn hreaemofli- Y mae bywticg,rwydd gor- modoi yr ymeaiydd, a'r gyfondrefn gim&n fyx, y draffertb—yn y ooeph ei narib: a'r gyfundnefn dreuRoi, wedi ei gwan- hau» fesdiai, gan fwyd wedi ed fwyta yn gySym— a dona i lawr o datn y baioh> Riiaid i'r oz^&oau tawoUod—y oyHa. yr afu, a'r ooduddion—eu oynoa-tftrw-yo. Riaicf bymj U&wzi feitbriniad oddiwrtih yr ymborth yr y^fcoh >- «> twyte^Jeel^y l^yddo I'ch, holi goirpSi gaed &wvy trwy ji^merjd Synwp Motben- Seag<al. a bydd I heflj (oath eicSi ymborth fyned i-r cyifanaoddad, i wneud gwaod eyfoethog, jaeb a bywidL ao fieily maeitJur eigh boll gopph- I>3«a y ffordd i foci yn "fit- Y mae giallu i&y. foddol Sytruip Mother Soig^il yrn ddyliodua I'I ffaitih ei fod yn dyianwadu yn unioniyrabol ar yr argstniau paiodol, gan adfer eu gTroifcbrodiad oatunofl i'r cvila, afu, a'r ooluddion. Ysgnfena Mrs Rowo. Berries Ijane, Biggin Hill, ger Orpiaigtom. Keint, ar EbriU 1, 1907, M y canlyn: -"Arhosai fy ymborth ar fy nghylla fel careg; yr oodd giemyf gur pan hollfcaw*, a ohawn yimoaodiadau mymydh o 'biliousness-' Ond giwoilhaodd Syrupy Mother Seigel 6." Y mae Syrup MaJibor Seigel yn gwella Diffyg Trouliad. Afu Drwg, Oaothdear. Our Pen, Gwynt, Cryniad y Galoffu -Pwwau ar y JFireat, Colliant Awshwaeitih, Poen ar ol Bwyta, Sakni, Pon-syfrdan.(V>d a Llawer afieobyd araJi fydd» yn oodi o gyffwir annxhefaua y gvfuadrefn dreuifc- wi. CYNNWYSA Y BOTEL 216 IMIRQWAITH OVMMAINT A'R UN AM ifil. Y mae Mother Seigel's Syrup yn awr, hefyd, yn cael el ddarparu ar ffurf 'Tablet, I ac yn cael eu gwerthu o dan yr enw o 'Mother Seigel's Syrup Tablets., PRIS 2/9—UN MAINTIOLI YN UNIG.

Mae Mr John T^oanas. arwoinydd Cor en/wog Llanelli, newydd dderoyn "gold acarf-pm" brydferth, "atzidded with diamonds," oddiwith y Brenin Edward, fel adgof 0 ymweiiad diweddar y cor a Chaetell Windsor. Ar drothwy aur y gwyliau Mae pawb yn bur gytun, Pob un am Kwyl ar gcet yr wyl 0£aJa. am da,no'i hun: Ond co yw'n laoh ei yabryd, Mown hedd dymuno wns.- Natkdig 1km i bob rhyw froa, A Btwyddgrn IfowfKU DdiT

Drygedd a Niwed Balchder, CHWEDL NADOLIG ADDYSGIADOL. OYFADDASWYD GAN ELIDIRFAB. Yr ydoodd yn noewyl Nadolig yn y flwyddyn 18-, a minau yn fy ngweiy yn fy mwthyn ar lothr yr Elidir. Nis gallaf ddywedyd pa un a oeddwn mown cweg ai ynte yn effro. Pa. un -bynag am luny, un ai yn y oorph neu allan o hono, arweiniwyd fi gan Ragluniaeth i dy llwyd a elwid Ty'n y Chwarel. J5bo fy Arwean- ydd: "Ar foreu dydd Nadolig bu farw William Jones, y pen teulu, a g-adawodd wraig a march fooban ar ei ol i gydymd-eimlo a'u gilydd am y gotled fawr a gawsant trwy ymadawiad yr hwn oedd yn seíyll rhyngddynt. a'r dydd drwig. Modd bynag, fel y mae fy Mei&tr wedi yimrwymo i fod yn Briod i'r wcddw, ac yn Dad i'r am- ddiffad, ni fu arnynt eisieu dim daioni, Tyfodd Jonnie, y feroh feohan, i fyny yn eneth lan a thlos iawn, a. chan fod ei mam, Margred Jones, mor ynfyd a chanmol ei glendid a'i rhinwedd, giW-reiddiodd meddwl mawr am dani ei hun yn fore yn nghalon y lodeo feohan; ond trwy fod amgylchiadau ei mam yn clra isel, nid oedd gan- ddi fawr o fodd i ymbincio ao i ddangos ailan ei glendid fel y dymunai. Wedi oyrhaedd o gyldh tair ar ddeg ood, riiwynnwydhi gydagwraig bwyllog yn Olwt y Bont i ddysgu gwnio, er eniil ei bywoliaeth; a cha'dd hono yn fuan y lonrwydd mwyaf ynddi am ei hawddgarwch a'l medrusrwydd, gydla'i hufudd-doo. perffaith. Daeth adreif o'r aetfyllfa hono gyda llawer iawn o anrhydedd iddi ei hun. Ac wrth weithio yn ddiwyd ao enill ychydig arian, a'u oadw yn dra gofaluB, daeth Jennie i allu edrych yn Had drweiadus a g'wych. Ac yma y dechreuodd yr hedyn balchder gael gwrtaith at ei wraidd, a thytfodd a ohynyddodd tu hwnt i bob disgwyl, nes yr angliofiodd lawer o'i hen gyttndeathion yn y eefyllfa ieelaoh gynt. Wedi iddi droulio rhyw gyifran o'i haimser fel hyny, hoffodd lianc ieuano prydferth hi, ag ydoedd yn glerc yn y chwarel gyfaigos, wedi cam ychydig priodwyd h-wynit &'u gilydd. Os mawr ac uchel ydoodd pen y batehder cyn hyny, pan nad oedd g-an-cldo fawr* o le i godi yn uwch, aeth yn fwy fyth y pryd hwn; yr oedd raid chwilio am ddulliau now- yddion o wisgo, modd newydd ao uchelfalch o goegyddiaoth, a dyagu siarad Saeeneg ac ysgrif- enu mewn dull boneddigaidd, gyda chant o bethau eraill. Wedi parhau yn eu Ilwyddiant, o Nadolig i Nadolig, dros dair neu bedair blyn- edd, hob neimaiwr iawn o gymylau profedigaefchus rhyngddynt, ag awyr houlog dedwyddweh, dechreuodd yr hin newid ar John a'i Jennie. Cymerwyd y wraig ieuanc yn glaf yn lied ddi- symwth, er gofi-d a thrallod mawr iawn i'w phriod, a pharhaodd felly am amser hir. Yn ei ohlefyd eaclunediodd lawer i weIlhau ei buchedd, a. gostyngwyd ei balchder i ryw radd- au; ond pun wellhaodd hi a anghofiodd ei holi .a,d,d-uri.dau-fol cwmwl y bore diflanaeant allan o'i meddwl. Pan w-elodd fy Meietr nad oedd hyny yn atelb y diben; oollaeani lawer o'u harian dr-wy fethiant Cymdeithag Adeiladu, a phian iglywodd Jennie am hyny hi a. aeth braidd yn wallgof. Y mae oolled yn lied fyhiyoh yn oael effaith lied drom a,r foddwl baksh ac uchel; oafodd hyny ryw feeur o lwyddiant i'w dwyn i ystvriaeth, ac i'w nceu at yr Hwn sydd yn nioddfa ao yn gytigod yn y dydd blin; ond pan gaiodd ychydig hajnddon dyichwelodd Jennie tlraichcfn i addoli yr hen dduwies balchder. Gan nad oedd fy Me-istr (yr Arglwydd) am eu rhoddi i fyny eto, pemlerfynodd arfer modd- i-on arall a hwnw yn chfwerwach; nid hoff gan- ddo arfer y wialen yn drom-Ei gas waith ydyw oeryddu plarwt dynion. Pan wenodd haul llwyddiant ar eu llwyhrau draohetfn dych-welasant mor fnwd ag erioed at eu hen gampiau a'u huohder meddyliol. Un blwyr dydd tal yn y chwarel, yn nghanol eu hawddfyd, cymerwyd y gwr yn glaf yn ddiaymwth iawn, apharhaodd mewn poenau mawrion dros dri diwrnod ar ddeg, ar pryd hwnw anoolodd ei anadl ddi- weddaf; a gadtuwodd Jennie yn wraig weddlw, ac eithaf diymgeledd ati ei hun. Ar ol iddi ac eithaf diymgeledd ati ei hun. Ar ol iddi ddieail ei fod wedi marw svrthiodd i'r fath lewytgtfeydd an-oibeithiol, a'r (fath "ing a loeeion enakf, fel y tybiodd pawb ei bod hithau ar fin « myned ar ei ol ef; ond nid felly bu, rhaid oedd iddi hi, druan, arde ar ol i ddyogu gwere new- ydd gan fy Meistr ma-wr. Claddwyd y gwr yn mhen yr wythnoe yn mynwent LLandinorwig, ond nid ydoedd hi gan ei gofid yn gwybod dim am hyny. Gan iddytnit fyw uwohJtaw eu ae^yilfa. yr oedd- ynt wadi mliliro i ddyledion imawriom yma ac aow, ao M y mae Yr arfer yn rfiai o ardaioedd y ohwanali, gan gyrated1 ag y cltywodd y gv-fyn- wy,r ffrom lod y ewr druan wedi ei gladdu, ibeidiaBant i'r ty, Bawtti o bob cysur a llwydd- iant & yin ol; a deohrwuasarot gipio ymaith gy- nmaint ag a allent,. am eu .boa yn gwybod na dhaent gyfle i gael gwerib eu harian byth mwy. I <k«i yr haaeei yn fyr, nid oedd gan y wraig wectd-w, dlruan^ ar y Nadodig du hwn and mur- iau nioalion yr hen Dy'n y Ciiwarel i gsnrtrefu rhyngddynt; cymerwyd yr hoU ddodron^ a'r Bibi mawx, ao nid oedd yr oil yn ddigon i fodd- loni gwano ei gofynwyr. Ya ei chaledj nid oedd ganddi netb i droi ato, ond yr Un hwnw ag sydd yn gwrando gweddiV gwaun: arihoeodd yn y ty ag ydoedd yn wacaeh fyth heb ei John, i wylo a mjifyrio am y dyddiau dedwydd a d'reul- iasamt gyda'u gilydd, a'r dirindaeth ohiwerw a ddoribyniodd oddiar ddwylaw y rihai a adwent eu hunain yn gyfeillkm iddi gynt. Yn ei chyni oaled Unodd ei gwyneb trist at V? Arowydd, Anafodd ei giotfidiau i xyw raddau trwy x gyfaill anwyl y nhan fwyaf o deulu Eden yimweled a hi. oof yr uin onoeeawuB 'hwnw. Gobaith; ar ol i Jennie fod yn alarus iawn dJrwy gydoi y rios ddu a ibrymilyd, wedi i'r wawr dori dros hen y Wyddfa (fawr, gwelai un T-n ttyfod i mewn a'r wan fwyaf hawddgair a drn-sunol a welodd hi erioed ar ei wyneb; deuodd ati yn arafaiddond yn wisgi ai gerddediad, a gcpooiodd ei law o dan ei phen curiog, yr hwn oedd yn crogi i kuwr megys un o ganghenau hdygen wylofus, tynodd gostreil aLlan o'i fymwes a diododd ha, yr hyn a'i hadfywiodd yn ihynod iawn. Ar 01 ei gordial melius, deohreuodd feddwl y douai dyddnau gwell eto, y tosturiai fy Meistr wrthi- ao cnfyn. lodd lawer am faddeuant gyda gwir edi-eirwah oalon., yr hyn a. gamataodd fy Meistr iddi, canys md oee neb byth yn galw no ef i'w cynorth- wyo yn ofer pan y miaent yn galw o'u oalonau mewn gwinonedd- Tua"r cyinos dramoeth aeth i r fynsweret i vmweded! a llety priddlyd ao oer- aidd. yr unig uyn oedd ei ohalon yn (hoffi ar wymab ytr IhoiEl ddaeari a'i bhedmlacteu yno a'i nwylofain—ma, in is gattwn geiaie eu dynodi; oofleidiai a dhusanaa y -xridd. a orahuddiai y becact; fcymai walit ei phen bryd aaaJJ. ao weith- iaii rhodWai y ifiatih groebwen waHgwfue na all laith na dryohleddwi byth ei ddarlunio- Ar ol Midi fod yno dros amser ihir, daeth gwr bon- oddig ei r-clft trwy'r fynwent, a cthain fod y trigolion y pryd hwnw yn aon JUawer am van ddaagoaiacJau bodau o'r byd arall er nad oedd eLO ei hun yn onedu y faith beth. lled dyhiodd unwaith imai un o'r rhai hyny oodd Jennie druan; aettfh yn mlaen ati, a deal lod d mai gwraig weddw ddiymgeAodld oedd hi, yn galaru ar fedd ei phriod; ao ofer i&wn fu iddo geisio ei llonyddu, ac atal ffrydia-u ei hwylofain; a'r cwbl a filhi wneud oedd ei chyohwyn tuag adref. Aroeodd y nofl hon draobefn yn y ty gwag, lie y bu mor ddedwydd yr amser a fu. Y boreu dranoeth daeth y gwr boneddig at ei thy. a churodd y drws, canye yr oedd wedi clywed yr holi hanes am dani gan y cymydogion; ond er cum, nid oedd neb yn ateb, ao yntau, pan welodd hyny, a agorodd y drws ao a aeth i'r ty ond nid oedd yno ddim ond y lie y bu hi, ao ni wyddai neb ddim am ei hynt, na!i hanes, ac felly ofer a fu eais y gwr da hwn i'w chael allan. Yn mhan ydhydig ddyddiau wedyn yr oedd y boneddwr yn Nghaernarfon. Gan mai gwr dyeithr ydoedd ef yn y dref, ymwelasai a phob man nodedig oddieithr y carchar, a chyn ymadoel ar nos old y Awyddyn aeth i weled hwnw hefyd. Ac ar ei ddvchweliad o'r yatafelloedd y tu oli'r adei!. ad, pivy a » elai mewn lie bychan ar ei law die vri y fyned fa allan ond y weddw a welsai y dydd ar ill yn galaru am ei phriod yn mynwent Llandinci wig, ao erbyn vrnboli am yr achos o'j oharohfwia l, a phwy a.'i oarcharodd, dealjodci ni-ii y f>ic>;r»wr a werthaaai iddi ychydig o d- i I jj duon yn altrwisg &r ol ei gwr, a hwnrt yn -nop- wr tra chyfoethog, o werth miloedd lawer o hun- aIL Tosturiodd y gwr boneddig yn ei galon wrth y wraig weddw, anfonodd am y siopw/, er hwyred y xios, a rhoddoid idd.) y fath wers na ddymunai ei chlywed yn fynych iawn drachefn, yr oedd pob g&ir yn ton arohou hyd at vr as. gwrn. Yr oedd seiniau gorhoia.i a ch«inu yn neolydd Caernarfon, a'r bobl vn dyfod allan o'r addoldai ar Wylnos yr hen flwyddyn, ao yn dy- muno "Blwyddyn Newydd Dda r, y naill i'r U..I1. pan y deuai Jennie allan o'i- cacohir gvda'r ihyddawr cymwynasgar, a'i ohalon wedi yagaft hau llawer ia.wn, dberwydd yr un oedd y gwr hwnw yn mhob man, a byddai eaionaii plant. amddifaid a gwragedd gweddwon yn ei fendith- ao yn y draf ac yn y wlad Ni ahiliodd y gwr bomeddig ei haelioni yma, nid digon o^dJ gan- d o ryddha-u y wraig weddw allan o'r carchar, &'i gadael yn agored i ruthriadau acgen a thylodi; ond rhoddodd iddi ddisron yn y flwydd- yn i fyw yn gysurus a dedwydd o ran amg%Lh- ladau y bywyd hwn. "A ddeaflaia di fy flwvbr?* ebe fy arweinydd, "yn yr hanes a draethaw'" A ddeallais di ef, ddarllenydd? Peohod anhawdd ei ladd ydyw Balchder. Gochel ef—pryf gwen- wynig ac uffernol ydyw J

Galrwyd Mr Ellis Jonea Griffith, A.S., i IWie, • noboB a^eciod, ei Cecnb jdo.

Pregeth Hwyliog a Gwerth ei Darllen. Wrth draddodi darlith, amser yn ol, dywed- odd gwr hybarch iddo, rhyw ugain mly.nedd cyn hyny, weled llyfryn yn yr Amgueddfa Brydeinig yn cynwys pregeth angta-ddol am wr o fri yn JUlanymawdclwy. jfir too JLOanymawadwy yn un o'r Ueo^ad mwyaf Cyrareig yr adeg nono, yn oaeliono., yr oead y bregeui y cyieirir au. Ln- waita mewn pytneaioe y deuai'r liytnyr-gludydd yno y p'yd nyiiy. Mae y Oregein y eyieiriwyd ati, o i oayiieitnu, fel lJ, ganlyn. "liobi acta jUanvmawaawy, yr ydym wedi ym- gynuil aieduyw l brogem tawr-pregeh i gorph marw-oorpn yr hen togweiar Taornas, sgweiar em P1Wy'. Yr oeddym oil yn ei garu, er ei fod yn nott o'n tafodi; ond y mae wedi marw yn awr—y mae mor farw a hoeien, ydyw'n wir, canys mi a'i gwelaia a'n^ llygaid cyn iddynt ei sgriwio yn ei aroji. Mae rnywun wedi Had rata fy Meibl, ond mae'r testyn i'w gymeryd o'r bedwaredd benod ar hugain o lyfr y Prophwyd Maooabeus; wel, yn wir, yr wyf wedi anghofio rhif yr adnod, ond ni a wn y geiriau mewn tair o ieithoedd. Yr wyf yn ei wybod fel y mae yn y Beihl Lladin-iaith y bobl ddysgedig. Yr wyf yn ei gofio yn yr iaith Seisnig-iaith y boneddigion; ac y mae {p hyn: 'Watch and pray.' Yr wyf yn ei wyhv^d hefyd yn yr iaith Gymrejg-iaith yr agwybodusion-dyma fo: 'Gwyliwch a gweddiweh.' Yn awr, mi sticiaf at fy nhext, gwnaf yn wir. Yr oedd ein hen daid Adda yn hen wr pur dda, ac yr oedd yn hen wr hapus nes y priododd wraig. Y r oedd yn byw yn Ngardd Paradwye. Nid oedd amo eisieu dim yno, canye yr oedd pob peth a ddy- munai yn tyfu o'i amgyloh yn mhob man. Nid oedd arno angen am gymaint a llwy-ni fyddai yn boli gyda'r cyfryw. Siarad am eich gerddi, hym! dyna i chi ardd oedd G&rdd Paradwys. 'Dyw gardd yr hen Sgweiar Thomas-mae o yn ddigon d is taw, yr hen greadur—yn ddim wrth hon, er fod ganddi bedwar mur. Fe gymerai ugain mil o erddi yr hen sgweiar i wneud un Ardd Baradwys. Ac am goed, wel, yr oedd ynddi bob matis yn tyfu--oood eirin, coed eirin mair, coed mefus, coed gerllyg, coed afalau, a—choed tan! Son am y'ch pwdin af- alau! Yr ydych chwi, bobi Llanymawddwy, yn ymffrostio llawer yn eich pwdin afalau fel pe na byddai bwdin tebyg iddo; ac, yn wir, pwdin da fyddwch yn wneud fel rheol, ond fod eisieu tipyn bach 'chwaneg o siwgwr weithiau. Ond be' taaa ohi yn oael afalau Gardd Eden i wneud pwdin? Fasa dim isio 8J wgwr-yr oeddynt yn ddigon melus hebddo. Wel, deud yr oeddwn i fod yr hen daid wedi priodi gwraig. Bobl an- wyl, dyna i ohi ddynes glws oedd hi: corph Uun- iaidd a gwallt euraidd trwehus yn disgyn ar hyd ei chefn *ac yr oedd yn arfer ei wisgo a'i blothu yn mhob dull a ffur,- yr oedd cnwd fel twr Babel ar ei phon. a'i gwallt hi 'i hun oedd y owbl Y hi, yr wyf tn dywedyd wrthych, oedd y brydferthaf o'r holi torched, ond yr oedd rnywbeth yn neillduol ynddi-yt' oedd arni eisieu gwybod pobpeth, ie, pethau na ddylasai gael eu gwybod. O! chwi fcohed Llanymawddwy, hi a aeth i rodio yn yr ardd; ?. beth. ddigwyddodd iddi, hefyd? 0! ie; doeih i gyfarfod a'r Diafol, yr hwn a ddysgodd iddi bob math o driciau, ac arweiniodd hi i'r berllan, a pher- awadiodd hi i fwyta afal. Nid yn unig bwyta- odd y wraig yr afal i gyd, ond darfu iddi fwyta y croen, y cnewyllyn, a'r i odyn. 'Doedd y Diafol ddim yn foddlawn at hyny heb ei phar- awadio i roi afal arall yn 'i phoced, a'i gymeryd adref i'w gwr. A bet-h wnaeth hwnw. fel pob gwr da arall, ond ufuddhau i'w wraig a bwyta yr afal a beth wedyn? Gael ei gnoi, medde rhywun! Beth bynag am hyny, mewn amser ar 01 bwyta y ddau afal fe anwyd dau fachgen braf i'r rhieni cyntaf, ond yr oedd un o honynt yn gnaf direol a drwg—fel ei fam! Bu hwn yn ymgyfathrachu a'r Diafol fel hithau-pa un ai trwy lythyrau ai wyiu,b-y.n-wyneb, 'dawn ni ddim i fanylu heddyw—a'r diwedd oedd i'r Dia-fol ei berswadio i ladd ei fraT:d, a dynarr achos o'r hoH ddrwg nydd^ byd. Hyn ddygodeky twrneiotl i'r -byi. r hcfyd-Jd&eth a'r 'excisemen' i'r byd, a dyo^o^i ohi ddim heb wybod mai hwy yw y bobl hyny sydd yn myned o amgylch gan eirfyn am ddvferyn o ddiod dda; ond y gwaethas yw na fu y fath beth a died dda ar y ddaear wedi eu dyfod hwy yma. Ond dyma'r wers. Cofiwoh beidio tnynd i'r taiamau --diod ddrwg sydd yno. .!)!.L.iH..Xl

Bwrdd Gwarcheidwaid Penrhyndeudraeth. AGHOS RHYFEDD LODES IEUANC. Dydd Ma wrth cynhaliwyd y Bwrdd hwn, Mr Owen Jones yn y gadair. ACHOS DIFRIFOL LODES IEUANC. Yn ei adroddiad dywedai y Meistr ei fod wedi derbyn i'r ty lodes ieuanc neillduol. Arweiniodd hyn i gryn siarad. Dymunai Mrs Cassan a Mr R. Owen Williams gymeradwyo yr hyn a wnawd yn amgylchiadau eithriadol. Daethai y lodes at ddrws y ty mewn cyflwr difrifol iawn, yn hwyr y nos. laefai am gael myned i mewn. Gan ei bod wedi dianc o'r lie petrusai y Meistr ei der- byn. Ond erfyniai hi arno gymeryd trugaredd arm. Derbyniodd hi o drugaredd yn unig. Yr oedd yn ffiaidd iawn ei chyflwr. Dywedodd Mr R. 0. Williams nad oedd y fam oedd gan y lodes yn gymhwys i gael ei galw yn fam. Ymadawsai o wasanaeth Mr Williams, aeth i le yn Lleyn, ond dychwelodd. Ymadaw- odd dmchefn. Mr J. B. Jones ddywedodd iddi gael He yn Nhalsarnau, iddi ddianc oddiyno too le arall wedyn. Nid oedd hi yn haeddu llawer o gyd- ymdeimlad. Cymeradwywyd yr hyn a w.naethai y meistr. GWAITH Y TY. Cynygiodd Mrs Caason fod y merched ag oedd- ynt heb ddim i wneud yn y ty i gael eu dysgu i wnio, etc. Gellid gwerthu yr hyn a wnaent ar darfyn y flwyddyn. Gwyddai hi am gymdeithas a roddai gynorthwy i gario allan y cynllun hwn. Pasiwyd y penderfyniad. CYNHEBRYNGAU COSTUS. Unwaith eto gwnaeth y Cadeirydd sylwadau oryfion ar y oostau trymion vr eiid icl iynt yn nglyn a ohynhebryngau pobl dlodion. Heddyw dywedwyd fod gwraig w>ddw wedi talu 3p "S5s am arch i'w gwr, a'iTbod yn awr yn gofyn car- dod plwyfol. Yr oedd y gwastraff hwn vn wae+.h pechod o lawer na'r peohodau y dywid cvmaint o bregethu yn eu herbv.n. PARUTOI RHESTR BWYSIG. Yr oedd y clerc cynorthwyol wedi peroroi r estr lafurfawr o hoU enwau y tlodion droo 1400), gan roddi swm y dogn plwyf tl ar jyvfer pob enw, y manylion yn nghyloh rhif yr wyth- nosau neu flsoedd neu flynyddoedd y camatawyd yr allan-gynorthwy. Golygai y "hetr waith dir- fawr Pe buasid wedi ceiaio llyfrau at a vnckd buasai wedi oostio o leiaf j.5p Argyue'dui y pwyllgor «trianol dalu 12p am wneud y gv^aith,— 2p i'r owyddogion eluaenol am y cymh-jr^h redd- asant, a lOp i Mr D. Jones. Paaiwyd yr argymhelliad. MEWN DYLED. Yr oedd yr Undeb mewn dyled tua 2PQQp. Ni ddymunai y Cadeirydd bwyso yn galed ar v trethdalwyr chorwydd oaledi yr amaeroedd. Diau y gwnai y clero arfer ei ddoethineb yn y mater. GWLEDD I'R GWARCHEIDWAID, Eto. Trwy haelioni cyfeillion anadnabyddus fhodd- wyd cinio o wyddau, tyrciwns, biff rhost, amryw fathau o bwdin, oacenau, 1frwytfhau, et i'r Gwaroheidwaid, y swy33<^rion, y gohebwyr, a? eraill. Diofehwyd yh gynes iawn i rhoddwrr y wledd gan y Cadeirydd a'r Is-gadeirydd Mr W. Jones). Traddodwyd anerohiad gan y Cadtirydi ar wtinyddiad treth y Uodioo.

Yspytty i Undeb Festiniog. Oynhalrwyd cynacHedd yn Minffordd, dydd Mawrth, dan lywyddiacth Mr Owen Jones, Erw Fair, i ystyried draohetfn y cwestiwn o sefydlu yspytty at achosion heintas yn yr Undeb. Cyn- ryclhiolid pob rhaa o'r Undeb ond Porthinfldog. Yr oedd Cynghor y lie olaf wedi tynu yn ol. Kglurodd Mr Jones saile y oweatiwn. Dr. R. Jones a afynodd beth oedd o'u hlaen hwy pa un ai yspytty y Ereah wen ai yspytty at aehoaKm heintats eraiil? Y Cadeirydd ddywedodd mai yspytty cyflEredin- ol. ArwetmocW h7n i aimiygiad o'r f^ith fod mwyafeif o'r oynrychiolwyr dau gxwnwgmph. Yspytty <^<ffredinol a olygent. Ond dywdodd Mr D. Fowden. Jonee a Mr Morgan Roberts mai «ut sefydlu yapytty gogyfer a'r frech wen y galwyd y gynacbedd yn nghyd. Y Ckdeirydd a ddywedodd y gellid defnyddio, o basrbl, yr yBpytty hwnw at aimoaraon eraill. Ond dywedodd Mri R. O. WQlimne. Fewden Jones, so eraill, ruae gellid, ac y golygid dtau yawUj mewn gwirionecid. Mr Tegid Jonee a gynygiodd eu bod i bwT- oasa tir ifigonol at wneud dau yspytty os bydkiai angeiL Bu ctryn siarad ycbwwnegol, a pbaaiwyd yn y diwedd eu bod yn gwneud yspytty at y frooh wen ar dkfetxn o dir yn Lkxtdeawyju Penodmryd Uror i wnead y trrefoiadba angeairbeidioL

Hysbysir fod Mr Frangoom Davioa yn graddotl mwils ati nfinrhjd diwaddm.

Tom y Pencantwr. CHWEDL DDIDDAN. Pan foeiMxlwyd Tom Huvs-mivnwr cyfiredia wrth ei alw«-dig,aetlh—yn ben-caniwr (neu godwr o&m4 Caipel y Waen. pnopihwydai y mwyaairif o bobd n& byddai iddo ddal y swydd yn liir- Nid am yr amsheuent ei ailu oerddoTol—poll oedd. pawb o wnieyd hymry—and aan y gwyddent fod gan Tom da.fod imniog a thymer byx. ao am y gwyddent hefyd fod tuedd, yai y gweinidog i yrnyryd mwy nag oedd vn ofynol iddo- Dyna pam, yr ysgydwai'ir gynuJ,leidia ei phen ae y dywedent nad oedd oes faith iddo fel arweinydd y gan. Ond fe barhaodd am ugain mlynedd. Am rai hlymydldau aeth petihau yn mlaen meigis cymt yn Nghapel Waen; ond nid felly yr oedd pethau yn .mhob man- Ffuirfid oorau mewtn oypyiltiad ag eglwysi eraill a rhaid oedd i lawer eglwys gael organ neu offeryn cerdd Mai- Er mwyn "bod i fyny a'r oft," daeth nafeir o oolOOiau yr eglwyu i'r penderfyniad fod yn rhaidl oael organ i Gapel y Waen. Yr oedd Tom wedi bod ad-ref yn waed am ydhydig wrthnioeau, ac yn y cyfownser bu'tl' frawdolaaeth -m trarfod y priodoldeb o nood y mater gerbron y pen-can- twr. Bodolaiir unftrydedld mwyaf, a phender- fynwyd fod i'r Parch William Price, y gwein- idesg-. i ymrweled ag el, wedi yr adfero, i'w hyB- bflsu—i'w hysbysu. yn. cyntaf, fod cor i'w ffurfio nvewn eysylltiad a'r eglwy»- Yr oeddis i ohirio am. ydhydig y syniad o gaefl, <v&n. Yr oedd yn. amivug fod Tom wedi gwella llawer pan. alwodd y gweinidog gvdag ef i'w Ihygbyau o 'dymuniad y fmwdottiaethi" oanvs yr oedd Tom yo cswm yn nog beniU hen ff asi-A, n tebyg i hyn:- "Trwm yw oyagu ar y tywod. Lie ma.e'r mar yn arfer dyfod; Trymach cyagu heb ddWiokleb Air fin oeuliaji tiragwyddoldeb." Mae"n ddrwg gen i oafod aBonyddu ar eich eanu, Tomoe." ebai'r gweinidog, "ond mae gen i -amryw o leoedd erai^ i alw yriddyn>t, a 'dalla i aros fawr yn unman '"Does i~aid i chi dldim," ebai Tom mewn atebiad i ifrawddeg gyntaf y gweinidog- "Ao ryda ohi ynna mor ami, on'd ydach?" vohwan- egai, gyda'i dafod miniog, "well Idoc-0 dim isio i mi alw yn ami pan 'rydw i yn eioh. gweled bob Sui; ac fe anfon- aifl y wiraig acw—Mrs Price—i'ch gweled dd'wy. waith pan oedda chi yn saL." ebai'r gweinidog. "Punon." etbai 'lom; "ond be' amfy ngw,raig i Fuo ihsi ddim yn y cape-I er pan y torod'd ei choes, drua-n! Mae ei mheddyg naturiojl yn ymweled a hi beunydd. ond dydi'r un sydd ar yr enw o 'weinyddwr ar eraeidiau'r praidd' yn gofalu ne-mawr am dard," "Wel. TonMa, mae gen i gymaint i neyd fel na ellir disgwyll i mi alw ar bawb, wyddoch," ebai'r gweinidog- "Rydw i wadi dlwad y ILrawddog yn;a (>'r blaam. Mr Price," ebai Tom, "ond 'dbea dim i'oh atal i ymweled a PblasyinUan a'r Hafodlas ddwy- waitih mewn wythnos weithiau- Ond y maent hwy yn pertlhyn i'r doabarfch wel-tw-dw o'ch eghvyjs, tra mai mwnwr tlawd wyf fi." "Chwi wyddodh, Tomos, fod yn rhaid i'r gweinidtig wneyd oyfeillion o rai gyda medd>d- iau diwylliedig "Hy! hy! Plasynllan—Hafodlas—diwylliedig I" ebai Tom-d}'Ina';r oil- "Yda chi ym meddwl fod mabwysiadu ton mor ddirmygiedig a hona yn nghetfnau ->obl yn betih iawn. Tamos?" gofynai'r gweinidog- "Ond dyfodf yma yn ewyddogol i'oh hysbysu fod dy- mumad ar i dhi ffurfio oor mewn oysylltiad a'r oapel aow yj- ydw i-i fod yn fyr. Mae isio gwella'r oanu, wyddoch- Be 'da chi yn feddwl o'r "Meddwl fod y oanu, fel ag y mae o, gyetat a'r pregefchu." ebai Tom- Ar ol cymeryd wythnos i vptyried y peth, pen- derfjTJOdd' Tom roddi prawf ate y syniad o gael cor mewtn oysylltiad a Chapel y Waen. Nid oedd Tom wedi ymgynghori a neb. canys dyn a ^eddyliai drosko ei hun ydoedd, a dyn a wtfiati ei benderfytjjiadau ei burn hefyd. Er ei fod am roddi "r-w{,a. Y s;yD-JYi o gaeJl car-" nid oodd yn trfhrvw hyderue iawn y dilynai llwydd- i ytr ymdreoh. "Ni ofldr dysgu pawb i ganu." ebai. "Foe wax fod rhai pobol ym dey4 y gellir gneyd hyny, ond 'dwyr pobl hyny ddim am gaDIU eu humain. Oael eu gend mae cantor- ion, nid eu gmeyd." Fel gyda pihob peth araJ-I,, caed cryn anfcaws- dar i ffurfio'r oor. Ni wnai Nol-Ty'n-Gonnel— yr botn a ddyoh'mygai maii hi oedd y gantores areu yn y fro—ysnrano o gwbl a'r cor, am ei bod yn dteall fod Tom, y pen-cant wt, wedi go iyin i Meri'r Pke o'i blaen hi. Wnai Harri-Doh- Re ddim ynmruo dhwaith, am fod pem-oantwir uiedi eiarad yn ddiraddiol am ool-fa ar un ach- i'jTsur. Ni ofyrawyd iddynt eilwaith, gyda'r can. lyniiad i Nel-Ty'n-Gornel adael y capel a nvnld i'r eglwys, 00 ad'waenid Harri-Do-Re fel oritio byth 311" 01 hyny—oritio na ohanai ddim o gwbl ei hm, Ymiaxhous oedd Tom i ddyagu dim i'r oor (wedi iddo o'r diwedd ei ffuriio), ond yr "hen donau hen ffsdhiwti," megis "Old Derby." "Y Delyn Aiur," "Cwynfan Prydain." St. John," a'r "Sabbath-" t t Aeth btyinyd'dau heibio. Roeddwn i wedi rhoddi mryd ar fod yn ben- cantwj- hyid 'y medd, Mari." ebai Tom Huws wrtih ei briod, "ond mae'r gweinidog yna mor rhyfvffup. Mae o wedi oymeryd syniad i'w ben :011 yn x-liaid, oael orgian yn y capelL Ma' nhw wedi pernodi organydd ao mae o yn un da, medda' nhw; ond yn mhell y bo ef a'i or- gan- Roedd gen i isio marw yn berucantwr, Meri. a phwy wyr na f-asa. gOD. i gor allai roddi dadganiad (rhagorol o—ond waeth heb- "Na Ihidfiwch, Tom bach," ebai ei briod; "mae'n debyg ma fydd na ddim organau i'oh poeni chi yn y neSoedd." Yn gynar yn. y gwaaiwyn y rhoddodd Tom Huwp ei to i fyny fel arweanydd y gan yn Nghapel y Waen. 80 erbyn canol yr haf yir oedd yn amlwg i'w briod fod OWIDwl yn gorwedd aT ei fywyd na ettid yn hawdd ei symud. Yr oedd ei air wedi dochreu orymu, ao ychydig ia wn o ddyddordeb a gymerai mewn dim a ddigwyd'diai- Ni elai i'r addoldy o gwbl, ond e<r hymy i gyd, yr oedd rhyw &Mfivynder anghy- IFredin wedi cymeryd meddiiant ohono- Ðyoma'x adeg- v daeth ei feroh, Mair. adref am ei gwyliau, cacmyB athrawes ysgol ydoedd. Gan ei bod yn enetfc synwyrol a lion, ociaiodd gael ^an ei tlaad fod yr hyn ag vdoedd cynt. Oanai iddio, a g-wrnai iKiain a mwy o bethau i'w ddy- ddan, fel, o'r diweda, y oafodd e-anddo addaw y deuaj i'r addoldy gyda hi y Sabbath- Y Sebboth. hvmw a ddaot-, a phan gyr- haeddodd Tom a'i Peroh iV eddoldy, yr oedd Sir organydd yn ei le pnodot wrth yr offeryn- Cynar ydoedd, ao yr oe dd yr organydd ar ddech- t'Em ofcwureu "Teilwaig ydyVr Oen." Yn mhen vehyefig eiliadau yr oedd Tom Huws wedi colli ei eicwigodd &'i gtdrvi, ac --t oedd wedi ei awyno fwy nag y gtallai fyth ddychmygu. Testyn y bregetih y boreu hwnw ydoedd:- "A maddleu i ni ein dyledion fed v maddeuiwn i'n dyledwyr." AIr derfyn y gwasareaeth oafwyd datganiad arall &r yr offeryn, "Hallelujah Ohorus," a Uhyinodd y petfformiad y dagrau i lygaid Torn Huwø- Daeth Tom a'r organydd1 yn cvfeilliom mawr ar ol hyny, ond cW x nyctbu wnai'r bhtemaf, Ond am Mair a'r organydd do-ethant hwv yn fwy o gyferllian. Un diwrnod, fel y puddai'r haul yn y gor- llewin peli, gorweddai Tom ar ei glaf wely. ond nid opdd mar wael fel na allai ofyin i Mair, Mer4 ar organydd gwnu iddo6 Yr emyn y dymsunad iddyit ei ganu iddo -doecM.- Mi welaf for o waed Y gaJILwf fi'r ffieiddiaf un Yn (hollol gael iaohad-" Er eu ayndod, wedi idefyot or-ben olnu-.cmu gallent gan eu tedmtadau—cafodd Mair, Meri, a'r omaanydd (gan, yr hwn yr ysgriPanwyd yr ihaxees bwtn), fod y enaid ZrZ wedi dyoh- welyd at yr Hwn a'i rboddea.

Bwrdd Undeb Llanrwst. PENODI MHiaTR A AIMTRES Ddydd Mafwtrth cynhaliwyd cyfarfod arbenag o'r Bwixld, dan lywodmeth Mr John Roberts, Y.H., i'r atmcan o benodi maistr a meistres newydd i'r tlotty. Yr oedd 27 wedi ymgeiaio, ao yr oedd yr ia-bwyDger wedi dethol pedwar ewpl i ymddangos o lfaen y Bw«id, eef Mr a Mm J. H. Roberts (porter), Tlotty Penrhyndeu- draeth; Mr a Mrs W. Daniel Daviets, Bryn Llewelyn, Panmaohno; Mr a Mrs Edward Hugbea (porter a. rouse), Tfctty Treffynon- Mr a Mm H. Gxay Parry, Tredawel, Blaenati Wee- tiniog. Yr oedd canlyniad y pkddkn&io fel y canlyn:—Mr a Mrs Roberts, 4; Mr a Mrs Da- vies, 3; Mr a Mm Hughee, 15; Mr a Mrs Parry, Z Yn ddilync3 d&wwwyd Mr a Mite Hughes yn unfrydol. Yn dcfilynol mwynhawyd! y wledd Nsudolig flynyddoL

CAIS AT HUNANLADDIAD. Yn Ynsdlys Prestatyn, ddydd Mawrth, cyhudtl* wyd ISwrnas Prioei, Talfryn, Lfatoasa, o gewe j oyflawoi hurxcnladdiad trwy dori ei wddf a# j euyn. Rhwymwyd ef i ymddwyn ya briodci I

Digwyddiad Prudd yn Mlaenau Ffestiniog. Dydd Meroher, yn yr Adeiladau Sirel, eyn- haliwyd trengholiad ar gorph John McRey, pob- ydd, Canton House, yr hwn a gatfwyd yn farw yn y pobty. Gwa«a.naethai Mr M. R. Jones fel blaenor y rheithwyr. Tystiai Mr Parrv, gcruchwyliwr Canton House, fod y tranoedig yn 55ain mlwydd oed, a'i fod yn owyno ers pythcinos o'r anwydtwst. Gwelodd yr ymadawedig yn gorwedd ar y bwrdd a eachau dan ei ben, ac yr oedd y lie yn llawn o a.rogl nwy, ae yr oedd piibell dan ei gefn, yr hon a ddefnyddid i amoan neillduol. Nid oedd ganddo ddim gwaith neillduol i'w gyf- lawni ddydd Mercher. Cadarnhawyd y dystiolaeth gan Edward Evans. Dr. Carey Evans a dystiai iddo gael y tranc- edig fel yn cysgu yn naturiol, a ehredai ei fod wecci marw ers tair awr, ac mai y nwy oedd wedi achorsi ei farwolaeth. Yonmneillduodd y rheithwyr a da-etliant yn ol wedi ntothu oytuno, a goiynent am dystiolaeth y wraig lie y lletyai. Mrs Griffiths, Park-square, a dystiai y byddai y tranoedig yn oodi yn foreu. Aeth i'w wely tua, deg o'r gloch, a ohododd tua. 3.30. Ni chwyn- ai ac nid oedd arwydd diod arno. Yr Arolygydd Roberts a. dystiai na chafodd ddim yn dangos ei fod yn bwriadu cyflawni humanladdiad. Yimneillduodd y rheithwyr drachefn, a dych- welwyd rheithfarn yn unol a thyetiolaeth y meddrn, sef "Mnrwolaeth ddamweiniol."

Corff Llywodraethwyr Lleol Bangor. Cynhaliwyd cylarfod o'r Llywodraethwyr uoihod, ddydd Iau, Dr. R. W. Phillips (oadeir- ydd) yn llywyddu. Y prif fusnes ydoedd ystyr- ied cynllun er gostwng "fees" yr yisgolion yn Friars ao YsgoI Sirol y Genethod, i fechgyn a geiwthod yn y "merit class" i 6p, heb gyfeiriad at oedran, etc. Hefyd argymhellid gostyngiad analL Dywedodd y Cadeirydd y golygai hyn golled o 30p yn flyinyddol i Ysgol Friars, tra y byddni'n enill o bunt i Ysgol y Genethod. Yr oedd "fees" yr Yagot Sirol yn Mangor yn uehel; nid oedd ond Yogot Gwrecsam yn hollOgleddi Cymru yn gyfartal iddi yn hyn o beth. Fe feddyliai y dylai y plant yn y "merit class" dderbyn pob oefnogaeth. Yr oedd oant o ymgeiswyr yn dr- haliad ddiweddaf yr Ysgol Sirol, ugain o hon- ynt wedi eu oontro yn y "merit class." Os y mabwysiedid y cynllun, fe gaent yn eu hysgolion bigion yr ardsal, ac os y gostyngid y "fees" i rywun fe ddylid eu goetwng i fechgyn y "merit class." Y "fees'' preaenol yn Friars oedd 9p, ao yn Ysgol y Genethod 8p, a golygai ei gyn- llun "bonus" o 3p i fechgyn y ddbbarth y cyfeir- iwyd ato, a 3p i'r genethod. Lkmgyfarohodd Mr ADanson Pioton y Cadeir- ydd, ar yr hyn a ddesgrifiai ef fel cynUun rhag- orol. Fe wrthwyneibai ef unrbyw ostyngiad mewn "fees" ar draul cyflogau'r athrawon, ond yr oedd yn ffafriol i'r cynllun bwriadedig, yr hwn a fyddai'n .bur fanteisiol. gio-radodd Mr Henry Lewis hefyd yn ffaieriol i'r oynllun, yr hwn y dylid ei fabwysiadu ar un- waith. Yr oedd Mr Timmins (Llanfairfechan) yn falch fod y "fees" i'w gostwng i blant teilwng. Dywedodd Mr Glynn Williams fod y cynllun yn worth pnawf, ond yr oedd manyhon a ofynent ystyriaeth. Penderfynwyd ystyried y cynllun mewn cyfar- fod arbenig yn lonawr.

Cymdeithas Ryddfrydol Arfon. BAIWYFREITHWYR (x)FRÆSTRrADOL. A'R GYMRABG. J Yn Mhenmaenmawr, ddydd Mereher, cynhal- iwyd oyfarfod hlynyddol Cymdeithas Ryddfryd- ol Arfon, o dan lywyddiaeth Mr Davies, Taly- bont. CYDYMDEDCMIiAD. Ar gynygiad y Cadeirydd, pasiwyd pleidlaos o gydymdeimlad a Mr a Mrs Lloyd George ar farwolaeth eu merdh. OYMRO YN EISIEU. Owyinai Mr Robert Roberts, Llandudno, nad oedd y Bargyfreithiwr Cofreetriadol newydd boaodrwyd yn ddiweddar yn deall Cymraeg, a chynygiodd eu bod yn gofyn i'r Arglwydd Rrif Farnwr bonodi dyn arall i'r swydd—uin a lo'n gvfarwydd a'r ddwy iaith. Eiliodd Mr Griffith, Deiniolen. Mewn atebiad i gwestiwn, dywedodd Mr Pentir Williams y bu raid eyfieithu tyjstiolaeth amryw dystion yn y Llysoedd Cofresfcriadol, ac ni fyddai oyfieithiad yn cyfleu'r hyn fed dylid bob amser. Malbwysiadwyd; y cynygiad. ANRHHGU MR WILLIAM JONES, A.S. Ar ran Rhyddfrydwyr y rhanbocth, cyflwym- odd Mr MoClement arian-nodyn, yn nghyda, chytfrol yn cynwys enwiau y cyfranwyr, i Mr William Jonee. Diolohodd Mr Jones i'r oyfranwyr am yr ar- wydd hon o'u gwerthfawrogiad o'i waaahaeth. Pasiwyd pleidlais o ymddiriedaeth yn Mr Wil- liam Jones ac yn y Llywodraeth. DEWIS SWYDDOGION. iEtholwyd Mr P. H. MicCkwnent, Pcnmaen- mawr, yn llywvdd; Mri T. W. Griffith, Llan- dudno) a. Mr D. G. Davies, Bethesda, yn is- lywyddion; a Mr R. E. Jones, Llaniberis, yn dryaorydd. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus, pa.n y siaradwyd gan Mr W. Jones a M'bon.

Llofruddiaeth Camden Town DEDFRYD 0 "DDIEUOG." ARDDANGOSIAD BRWDFRYDIG. Cafodd prawf yr arlunydd ieuano, Robert W. Thomas Georgo Cavers Wood, am lofruddio Emily ("Phyllis") Dimmock, yn Camden Town, Medi lleg, ar ol iddo barhau am chwe' diwrnod, ed ddwyn i derfyniad yn Llys Canolog Llundain, am wyth o'r gloch nos Fercher, mewn aedfryd o "ddieuog." Dechreuodd y Barnwr Grantham syinio y tyst- iolaethau i fyny am bum' munyd ar hugain wedi chwech nos Fercher. Dywedai fod y prawf yn un o'r rhai mwyaf hynod yn ei amaer ef. Nid oxld yna un dystiolaeth, meddai, i gysylltu y oarcharor yn uniongyrchol a'r llofruddiaeth, ond nid oedd un amibeuaeth nad oedd yn nghwmni Emily Dimmock, noson Medi lleg, i fyny hyd un ar ddeg o'r gloch y nos. Yn ol ei farn ef nid o-dd yr erlyniad wedi dwyn yr achos yn ddigon uniongyrchol yn erbyn y oarcharor, gyda'r eit,hria.d o dystiolaeth M'Cowan. Pe gall- esid ymddirfod yn bollol ar y dystiolaeth bono, buasai yn ddigon i gyfiawnhau euogfarniad, ond nid oedd yn meddwl fod y dystiolaeth o adna- byddiaeth yn ddigon i'w gael yn euog. Ar hyn torodd y dorf yn y llys i roddi ban- llefau o gymeradwyaeth, a chododd y oarcharor —yr hwt hvd yma. oedd wedi bod yn eistedd yn nghanol y doc gan wylio y ba.rnwr-gan wenu, i el&.tad a'i gyfroithiwr. Y Barnwr, gan fyned yn mlaen gyda'i aneroh- iad a ddywedodd :Wrtl. gwrs, mater i chwi, ac i chwi yn uni. ydoedd; ond yr oedd yn ddy- ledswydl amaf i ddangos effaith y dystiolaeth oedd w di cael ei rhoddi, ac os nad oedd yn derfyjtol, y dylech roddi i'r oarcharor y fantais o'r amhoua-eth a allai fod." Am chwartar i wyth aeth y rheithwyr allan. a dyohwelasant am wyth o'r gloch, gyda dedfryd o "ddieuog." Wedi nyaiy rhoddodd ei Arglwyddia&th orch- ymyn i'r oarcharor gael ei ryddhau. Anddangoswyd teunlad brwdfrydig iawn yn ffafr y cyhuddedig. Yr oedd o 5000 i 6000 o ber- sonau wedi ymgasglu o'r tuallan i'r llys. A phan hysby wyd y ddedfryd oddiar risiau yr adeilad, torasant allan i roddi banll,,f gyffredinol o gy- meradwyaeth, a ffynai y brwdfrydedd mwyaf yn mysg y dorf; a chafodd yr heddgeidwaid waith mawir i'w cadw mewn trefn.

Gwyr y Ddwy Foneddiges. Mrs Wilkinson, Nelston, a fynega :Cymel- edd fy ohwaer un blwch, ao y mae wedi gwneyd mwy o ddaioni na gwario punoedd ar feddygon." Mrs King, IZinwofl-road, Wickford, a fyn. ega"Gorfoda dyledswydd fi l ddweyd wrth bawb sy'n diodief fod eioh pelorri wedi'm gwella, wedi biyny ddau o boon. Oenfydd dioddefwyr oddiwrth Grafe!. Lum- bago, Poenau ya y Cefn Dwfrglwyf, Afiecbyd yr Elwlod, etc.. Sciatica, CrydcymaJau, a Gout wcUbad diamheuoi yn Homroyd's Gravel Pills, la lie, gan Fferyllwyr; ya rhad drwy y post, 12 fiythyrnod. —TIOLDROYD'S MEDI- fXkL ii&LL, UeeklMfttoo, York*.

Ymweliad Mr Lloyd George a Lerpwl Mr Lloyd George, A.S., wedi hyebywj Mr Syznoods, ysgrifenydd' yr Undeb Diwygkudoi Cenedlaethol, na all benodi dyddiad oy&dod gohinedig y Sun Hall, Lerpwl, nee y aychwel o'T wlad dramor oddeutu canot mis Ionawr.

Melinau Gwlan Llangollen ar Dan, Torodd tan dinyatriol allan yn Llangollon^ nee Fercher, yn Melinau Gwlam Cymreig Mile End, ciddo Mri Stephen IJoyd Jones a'i roil).. ion. Credir fod y goiled ya rhai miloedd « bunau.

Ystad Newydd Mr J. Herbert Roberts, A.S. MaeV diriglod a'r ys tad elwir Da-wpool, ag sydd ger West Kirby, Sir Gaór, wedi oi phwr- oasu gan Mr J. Herbert Roberta, A.S., am- bria o ockfeutu 50,000p. Fo adeiladwyd y pa lag gas Mr Ismay, y cyn-berchenog yn 1863. Mae ei safle ar lan y Ddyfrdwy, ac maetr ystad yn oya- wys 400 o aoeri.

Ffrwydriad Dychrynllyd yn America. 70 WEDI EU LLADD. Oyniieffodd ffrwydriad1 erchvll le yn l\>landel Alabama, ddydd Llun, yn mlia un y oollodd 70 eu bywydau. DjTna'r trydydd ffrwydrad i gy- meryd Me yn nghorph pvthefnos- Yn y pwU hwn oauwyd 400 yehydig ddyddiau yin ot. Par- odd y ffirw-ydriad, i rai tai gaol eu dinysbrio

Bwrdd Qwarcheidwaid Bangor a Beaumaris. OODI CYFLOGAU- Cynhaliwyd Bwrdd Gwaircfheidwaad Undeh Bangor a Beaumaris ddydd Gwemer. Mr Hugfe ThomM yn y gad'air. Apeliodd Mir R. D. Evans. treftaaglyctd, Bangor, am goddad yn ei gyfkxr, ac ar ol cryn aiaorad ao i Mr Joseph Davies wrthdystao ya erbyn. pasiwyd i godi'r cyflog o 130p i 140p y flwyddm. Penderfynwyd oodi cyflog Dr. Thomao, Bma- mario, o 70p i 77p.

Owyl Cadair Dinorwig. Nop Lun jin Bryn'refaii cyfaafu y pwyllgoe cytfiredinol am y waith. gyntaf- Etholwyd ya swyddogion am y flwyddyn: Llywydd, Parch. James Salt; ysgrifenyidd, Mr J. Surdivail; tary- 6orrdd Mr E. Thomas. Pasiwyd fod yr wyi nieearf i'w ohynal yn yr Hen Lys prydinawn Sad- wrm, Awst 22aix6 1908. Rhanwyd y pwyllgor yn bedair adram, barddonod, llemyddol, oerddoxo4 a ohalfyddydol pa rai a gyfar fydd ant yn Feutri Bryn'refadl, nos Lun, Rhagfyr 30, 1907. Bydd eu gwaith hwy i'w gadarahau mewn pwyllgor oyffretfcnoi. diweddaraoh, a th&byg y oo&r y fccfstynau oll- yn gynar ar y flwyddyn newydd- --G Ian Oaledffjrwtd.

Marwolaeth Mrs Wynn-Griffith: Ddydd Mawrth, yn Prestbury, Cheltenham, ba farw Alas Wynnkiriffith, Plas Uanfair, yn. 89 mlwydd oed. lir oedd yr ymadawedig yn bur adnabyddus, ac yn fawr ei clylanwad yn nghyloh* oedd uchaf cymdeithas yn Sir Caernarfon rhyw ddeugaÍD. mlynedd yn ol. Mab iddi hi ydoedd y diweddar Gadlben Wynn-Griffith, tra mai meib. ion eraill iddi yw Mr Charles Wynn-Griffith, y cychwr erswog, a Mr Percyn Wynn-Griffith, goruchwyiiwr Ariandy Lloyds, Beaumaris, Yr ydoedd hefyd yn fodryb i'r Milwariad Howard, yr hwui a fu yn ymgeisydd Cleidwarfiol am gyn, ryoniola-eth Sir Filint yn y Senedd.

Cymdeithas Amaethyddol Dyffryn Conwy. OYFARFOD BLYNYDDOL. Cynhaliwyd oyfarfod blynyddol y gymdeithad lIohod ddydd Mawrth, yn yr Eagles Hotel, Llanr rwElt, pan yr oedd yn bresenol: Mri J. E. Hum- phreys (yn llywyddu), O. Isgoed Jones, E. Davies Jones, Owen Hughes, M. Williams, Rowland Hughes, E. Biokere, D. G. Eveuns, R. R. Owen. John Williams, J. Lloyd Morris, a'r Ysgrifenydd (Mr H. J. W. Watling, Y.H.). Adroddodd yr Arehwiliwr (Mr P. McIntyre) ilido gad y cyfrifon am 1907 yn gywir. Y gweddill o Waid y Gymdeithas yw 20p 5a 80, yohrwaneg o 6p Is 9o na'r flwyddyn ddiweddaf. Yobwanegwyd nifer o enwau newyddion at y Pwyllgor Gweithiol. P en derfyn wyd oynal yr arddangoefa neoal ddydd Iau, Awat 21ain. Diolchwyd i'r Llywydd, yr Is-Iywydd, Po Ysgrifenydd, y Cadeirydd, a'r Archwiliwr aan or gwasanaeth ar ran y gymdeithas.

(Iwerthu Eiddo yn Rhuthyn, Dydd LLun oynhadaodd Mri W. Dew a'i Fab. yr arwierthwyr adnabydldus. arwerthia«it ar da", yn Ngweatty y Castell, Rhuthyn- Yr oedd vr eiddo a gynygid ar werth yn oynwyjs ffenmydd Ffynogion a Merllyn, eiddo Syir John Pule^OBii. Yr oodd irhanau o'r naill fferm a'r IJiaU wedi eu neiLlduo fel lieoedd i adeiladSi tai ar-nywi4 Gweithredai Mr W. Dew. mab y diweddar Mr W. A. Dew, M arwerfchwa-, a dywedai mai dymg yr arwerthiant oyntef iddo ef gynal ar ol mar- wabeth ei dad; a dymumaj eu cydymdteimlad a'u hjmawaedd ar y tir hwnw. Y tir oyntaf a gynygiwrd ar werth oodd tua 113 o aceri o fferm Ffynogion- Y cynyg cyimtaf oedd 3600p, a ehodwyd yn gyflym (hyd 5200pt ond ni lwyddwyd i werthu. Cynygiwyd rhan arall o'r un ffe fferm hob y tir ad-eiladu--ond ni lwyddwyd i werthu. Y cynyg ubhaf oedd 4750p. Cynygiwyd yr tm fferm mewn jrwahanol lofciau. ond hwiwvH wr — j i&rt yn ofl- Yna oymtgiwyd ffenn MerJJyn. a gwerthwyd hi am 3845p i Mr Eilis Davie% Bala- PrynodId Mr David Thomas, Plas Isaf, dir adeiladu, am 750p. Ar ddiwedd yr arwerthiant oododd Mr R. R. Roberta, arwertftrwr. Cowen, i fyny, a ohynyg- iodd bleidlaas o gydymdeimlad a theuiu y j- weddar Mr Dew- Eiliwyd ytll gan Mr G. F. Byford, arwerthwr, Rhuthyn. a chariwyd of mewn diatawrwydd- DidLchodd Mr Dew i'r g-wyddfodoiioin am eo caredigrwydd a'u oydjimdteimlad. Wedi hyiiy, gan Mri David Roberts a'i Fab. Corweru rhoddwyd Bayn I-Lir-fferm f wertSt Ni Iwvdawyd i'w gworurn. ornd y oynyg uchaf oodd 715p. 'U!i'

BWG Y GAUAF ECZEMA. Dyoddefodd am 40 o dymhoraul Va Awr Wedi ei OweIla gan Zam-Buk. Eczema gauafot yw yr aahwyldteb croen gwaethaf wyddis am danow Dyoddefodd Mm Frances Wakefield, 6. Hastings Place, Strattoo, Cirenoeefcer. oddiwrtho am ddim ilal na deugain mlynedd- Ymddangosai ei hafiechyd' fel pe yo anobeithiol. ond trechodd Zanv-Bidc bobpwth a tinrwy hyn terfj-nwyd ei Wirucini ac enillodd rodd werth fawr—oroOn iaeh Mewin ymgom a gohebydd Jleod dywedcwM Mrs Wakefield, sydd yin 56ain mlwydd oed;- "Dedhreuais cbdyoddef odd'iwtrth yx eczema gau- afol dyehryinilyti1 pan oeddwn yn loeg mlwydd oed. Arfenai ddod arnaf bob pauai. Gorohudd- id oymaftau fy mreiciiiau a'rn clu..iau gW P-a gwyn, tew, ddisgynai i ffwrdd, a ohymerid le gan beth amadl yn gyfnodol- "Mae yT aiiedh^L wedi bod yn y teulu, ond yr wyf fi wedi dyoddef mwy ma'r un o'r lleilt Nis gaillwn gael dim a'm gwellhai- Bi&m dan Jlaw rhai o'r meddygon gareu, ac ychydig fiyaf yddau yn ol bu raid i mi fyned i'r Ysbytty yn Gkmeepber. lie y gweinycfcBai tri o'r meddygon penaf, ond nid oedd eu 'gwellhad' ond &n4 dymor. Am flynyddau defnyddiais gyffur rodd- ai beth esmwythjid imi, ond y gau-af hwin nid oedd ajwydd ei fod yn gwneuthfur uarhyw ddai- oni- Yr oadd yr arihwyideb yn waeth nag eriood. O'r diwedd medd!yl«js y rhoddwm branw ar Zam-Buk. Pan y eymhwysais y balm yin 1 dedhreu ai welwn fawr o wellfhad, ond daliaw i'w gytmhwyBO, a cheisiais flwoh aralL Erbvn hyn g-wwlwn fod y,r anhwyldeb difrifol yn di- flMJu, a th¿oJ¡d v boen- Parheais gyda'r cynth wyaistd au am wytf>r»osau. yn oael ry nibalogl gain welbitad, RTsuldjol, ac yn awr yr wyf ii fy ilivyr wcua- Nip gallwh ffor-ddio esg»ulu»:> yt artryddic* cyntaf o ddofluriau ?»vdd iW bar<il i ymdd&ngov yr ameerr yn& or flwyddyn. Gwerthir Zain- BOok. ar^an-mvrvaf rhvfeddoi y byd g&&- yr Iwll ifaryllwyr tm is 40 Lieu 21