Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

28 articles on this Page

Eyciiweliad yr Uchgadben Thomas…

News
Cite
Share

Eyciiweliad yr Uchgadben Thomas (BrynddLa) or Transvaal. Fel y crybwyllwyd yn fyr yn ein rhifyn diweddaf -"cyrhaeddodd yr Uchgadben Thomas i'w gartref yn Nghemaes, ddydd Llun, ond gan fod eiu gofod yn biir, ni ellid rhoddi adroddiad llawn o'r gweithred- iadau dyddorol. Cyrhaeddodd yr uchgadben poblogaidd, Mrs Thomas, a Mr Hunter, Plas Coch, orsaf Rhosgoch, oddeutu haner awr wedi un y prydnawn, ac yr oedd yn eu haros lu mawr o gyfeiUion mewn cer- bydau ac ar feirch yno i'w croesawu. Yr oedd yr uchgadben yn ei wisg filwrol (khaki), fel swyddog y-l y "Brabant's Horse," ac edrychai yn dda iawn ar ol blwyddyn o frwydro dros ei Frenhines a'i wlad, a chafodd dderbyniad tywysogaidd. Gan gynted ag iddo ddisgyn o'r tren llongyfarchid ef a" bob llaw, ac edrychai pawb fel yn falch o'i weled yn eu plith drachefn. Arweinid yr csgordd filwrol gan Seindorf Gwir- foddolwyr Cemaes a chn yr hen filwr dyddan, Mr D. J. Jones. Crown Inn, Llanfechell, yn ei got goch ac yn marchog ceffyl liardd. Yn yr orymdaith vr oedd y gwyr meirch, "bicycles," wedi eu haddurno gyda'r coch, glas a gwyn, a. brake, ar flaen yr hon oedd- "Croesaw i Major Thomas," a chyn cychwyn llefid "Hwre, hwre" ar bob Haw. Ar hyd y fforddj yr oedd y dyrfa yn cynyddu, a gwelid hen wyr a hen wragedd a'u dagrau yn llifo, a'r rhai ieuengaf yn chwifio eu banerau ac yn croesawu y dewr-ddyn yn yr be.n ddull Cymreig cynes. Yr oedd "arches" wedi eu codi ar ben allt "Crow Slip," yn cynwys y geiriau "Welcome to Major Thomas from South Africa," hefyd yn Beudy Gwyn, a el-wifiai banerau, o bob lliw a llun, a.c o bob ty. Yma tynwyd y ceffylau o'r cerbyd. Yn Brynddu Crossing yr oedd y dorf wedi cynyddu yn enfawr, ac aed yn mlaen gyda'r brwdfrydedd mwyaf. Yn Hafodol Llyn clywid swn ergydion. Pan gyrhaeddwvd Llanfechell aethem dan bont gyda'r geiriau "Bravo, Major Thomas," tra y chwar- euai y seindorf "Ymgyrch Gwyr Harlech." Yn y sgwar o flaen y Crown yr oedd tyrfa enfawr ■wedi ymgasglu, a bodolai y brwdfrydedd mwyaf Yn y sgwar o flaen y Crown yr oedd tJ-rfa enfawr ■wedi ymgasglu, a bodolai y brwdfrydedd mwyaf Dygwyd tri o blant yr uchgadben i'r cerbyd ato a" yr oedd yn olygfa rhyngddynt—y plant tlysion J'1 ymgylymu am eu tad, ac yntau yn eu cofleidio a u cusanu, a bron tori i lawr. Dygodd yr olygfa ddagrau i lawer llygad. a u cusanu, a bron tori i lawr. Dygodd yr olygfa ddagrau i lawer llygad. Wedi cael llonyddwch cafwyd araeth ddyddoroi ga.n y Parch Richard Robarts, rheithor Llanfechell, yr hwn a ddywedodd cu bod wedi derbvn brys- neges oddiwrth y Milwriad a Mrs Hunter, Plas Loch, yn dweyd y cyme rent bleser mawT trwy gJ'-wed eu bod yn bwriadu croesawu yr Uchgadben Thomas, ac eu bod yn uno yn galonog yn y der- byniad ardderchog a fwriadent roddi ° iddo ar ei ddychweliad adref. Yna darllenodd y boneddwr parchedig yr anerchiad canlynol:- I'R UCHGADBEN OWEN THOMAS, OR BRYN- DDU. Syr,—Gyda balchder a boddhad neillduol yr ydym yn dymuno eich croesawu ar eich dychweliad o faes y rhyfel. ac hefyd eich llongyfarch ar arbediad eich bywyd megis o ffau y llewod ac o ffwrn dan. Pan feddyliom am iawnderau nifer mawr o'n cyd- genedl yn cael eu hatal oddiwrthynt, ac am ein trefedigaethau yn cael ymosod arnynt heb un achos gan y "pompoms" a'r "Long Toms," gan adael eiddo, rhyddid a bywydau yn ddrylliau dan draed, heb arbed y fam na'r plentyn sugno, nis gallwn lai nag edmyrni eich gwroldeb a'ch gwladgarwch yn rhcddi eich gwasanaeth a'ch cynorthwy i'w ham- ddiffyn, ac yn barod i aberthu pobpeth yn mhlaid cyfiawnder ac ar ritn eich cydgreaduriaid truain. Ystyriwn eich ymroddiad chwi ac eraill o gyffelyb ykbryd, ymroddiad gwirfoddol, o lwyrfryd calon, i'r gwaith mawr a wnaed yn Neheubartli Affrica, nd yn unig yn glod anhraethol i bersonau neillduol, end yn ogoniant i'n cenedl—yr ymroddiad i'r gwaith rp.Hwr o ddarostwng gormes, o gadarnhau sylfeini vr Ymherodraeth, o hyrwyddo gwareiddiad, ac o vneud Prydain Fawr yn arswyd i aflywodraetb yn r. hob man, ac yn brif noddwr gwir les dynoliaeth yn yr holl fyd. Yr ydym bob amser yn edrych aTi, ch fel cynrychiolydd yr ardaloedd hyn yr ydych chwi megis wedi eu llyncu hwynt i fyny, a hwythau chwithau, fel yr ydym arfer ag edrych ar bobpeth a wnewch chwi fel pe gwneid ef genym ni ein hunain, ac felly yr ydym yn teimlo fel rhai wedi cymeryd rhan yn y gwaith mawr yn, a thrwy, ein cynrychiolydd. Gan hyny, yr ydym yn rm- o^oneddu ac yn ymfalchio ynddoch ar gyfrif yr hyn a wnaethoch yn nglyn ag un o'r cattrodau a fu yn hynodanturiaethus, beiddgar a defnyddiol,o ddechreu y lhyfel hyd yn bresenol. Yr ydym o'n caionaix yn dymuno i dnvi ac i'ch teulu hir oes, a M^diant i jonroddi yn mhellach i sv'n un ^U 610 .cJv<i-ddynion, yr hyn y gwyddom J{( berts T^t?CUni°n 11 hyfiydwch eich bywj'd^-—R. oones, p" Huglies, Robert Owen D J. •«chn t ariT' W. 1 nomas, John Hughes, Yr ^en Parry, Robert Edwards, hynod dd^ir1! ^omas (yr hwn a ymddangosai yn odi am U Kllaid i mi ofyn- i chwi fy esgus- a dpimi t *Vn anaUuog i ddweyd wrthych yr hyn m-TvJ a yr arddangosiad caredig hwn yn hen 'jLlanfechell. Yna aeth yn mlaen l d: C 0^r°fi^d tra yn brwydro yn Nelifeu- !r -^ffnea. Ymgeisiodd wneud ei oreu. Tra yn ymladd 7000 o filldiroedd o'i gartref beimlai yn anil hiraethi am Lanfechell. Wedi iddo roddi ychydig yn ychwaneg o sylwadau ar y rhyfel dy- wedodd y caffai gyneusdra yn ystod' yr ychydig ddyddiau y byddai yn ei gartref i roddi iddynt hanes a" nreithach o'r rhyfel, ond nid oedd ganddo ond rhyw W., 4fis cyn y byddai raid iddo ddychwelyd i faes y gwaed. Wedi rhoddi tair banllef o gymeradwyaeth iddo ymneillduodd yr uchgadben a'r cwjjiii i gael .c-at,anaid o de. Wedi hyny aethpwyd yn nslaen i Tregela, lie y crfodd y gwron dderbyniad brwdfrydig eto. Bu raid iddo wneud araeth fer yma eto, a llongyfarch- T-yd ef gyda "Rhoddwch hip, hip, hwre iddo fa," .yr hyn a wnaed. Wedi cyrhaedd Cemaes dadfachwyd y ceffylau, a dywedodd Mr Llewelyn Jones, ysgolfeistr, ei fod et, fel un o'r pwyllgor, yn teimlo pleser mawr i JO-franogi yn y derbyniad ardderchog i'r Uchgadben Thomas. Yr oeddynt yn falch fod Rhagluniaeth ^e^i cymeryd gofal o hono (cymeradwyaeth). darlienwyd yr anerchiatd canlynol:— Syr,_y mac trigolion Cemaes yn dymuno datgan ^u3a^'enydd o gael cyfarfod a chwi eto; ac hefyd, gydnabod Rhagluniaeth y Nef am yr am- j^'yniad a fa ar eich bywyd yn ystod rhyfel gwaed- lyd y Transvaal. Yr ydym yn edmygu yr hunan- al. erth a wnaethoch trwy fyned yn ewyllysgar i amddiffyn anrhydedd eich gwlad. a thrwy yr un weithred ddal i fyny hefyd anrhydedd Mon mam C>mru sydd wedi bod yn emvog oherwydd y dewr- ion a fa.godd. Tra yn gofidio wrth ddeall eich bod ar ddychwelyd _vn ol i Affrica yr ydym yn dymuno datgan ein gobaith o gael y pleser o'ch gweled eto yn ail-gartrefu yn ein plith. Wedi i Mr Jones, Tregof, draddodi anerchiad [yr, atebodd ^r Uchgadbon nas gwyddai sut i ddiolch iddynt. Yn y He cyntaf, fodd bynag, yr oedd yn rhaid iddo ddiolch iddynt am y caredigrwydd A ddangosent tuag ato. Yr oedd y croesaw a gafodd y cyfryw nad anghofiai byth. Yr oedd ganddo fwy o achos diolch i'w Greawdwr na'r un o honynt am edrych ar ei ol tra yn cymeryd rhai eraill ymaith (cymer- adwyaeth). Yr oedd yn rhaid iddo ddychwelyd yn I mhen y pvthefnos, pryd y gobeithiai ail-gyfarfod ci gydswyddogion. Yr oedd yn bur snhawdd iddo en hanereii yn briodol (cymeradwyaethi). Yn y fan hon daeth y beirdd yn mlaen, Rhydfab yn gyntaf gyda'r englyn canlynol:— 0 Transvaal truenusar-vma 'nol 1.f;ae ein gwron anwyla; A Chemaes ni chamsynia, A'i groesaw 'nol wrtb gwrs ga. Hawddamor i'r arwr poblogaidd o'r Brynddu, Clodforwn ei enw, mae'n haeddol o hyn; Irnf?rwcl1 gymhellodd ein Thomas i gefnu n Gymru a'i gartref a chamrau digryn: v^odd Wjilt Walia a chamrau y gwron, 1YnV^^odd yn wrol yn mhell o'i hoff wlad, gaioiTn fW7 yw'r Maior twy™»- •Rol dychwel o ganol erchylldra y gali- ^i hanes arddengys fod Mona dirionwedd Yn gallu rhoi ailan wroixaid o hyd; CnT ar kyawdledd, • 61 am aberth mor ddrud: Mac r Boers yn ei adwaen, ac yn ei arswydo, Mae n elyn i Kl-ùger-hen. walch mewn "dis- II gUlse; A dharem yn ddirfawr ei weled fel Cymro Yn dal yr hen gadnaw a'i roi yn y "vice." (twp- freth ydyw difrod nrnoxh (%och y rhyfel. gyrchi, A gwelodd gelane-dd wna'r galon yn wyw, Er hyny, tnvy r cyfan, mor a-cia mae yn edrych, 0 ganol marwolaeth daet-h adref yn fyw: Cyfuna hynawsedd a dewrder yn hapus, Gall roddi ei ddeigryn, gall deinilo fel brawd; Gall ymladd fti dewr-ddyn ar gadfaes ddidostur,-— Rhown "chees" i'r Major, yn fonedd' a thlawd. WILLIAM HENRY OWEN (Ap Huwco). Cemaed, MØD. 0 faes y gyflafan, De Affric fynyddig, Dychwelodd yr arwr milwrol o'r gad, 0 aiael anfadwaith pidogau gwenwynig, Cyrhaeddodd yn holiiach rhwng bryniau ei wlad 0 dir lie bu cochwaed yn gwrido'i wyrddlesni Cyfeiriodd ei gamrau yn nwyfus a lion; A'i drem i ni edrydd fod ynddo'n bodoli Deyrngarwch yn llosgi fel fflam yn ei fron. Bu'n ufudd i'w deyrnas yn mhoethder y brwydrau, Gwroldeb di-wyrni fu'n gwrido ei wedd; Y gelyn ystyfnig o'i anfodd fu'n trengu Yn ngwyneb ei ddewrder a fSachiad ei gledd; Achubwyd 'r Uchgadben o'r difrod bu ynddo, Tra'r pelau'n melltenu o'r bryniau gerllaw; Tros Bryda.in a.'i Choron caed ami i Gymro Ar lawr wedi cwympo a'i gledd yn ei law. Y gwron o'r Brynddu ddaeth adre'n fuddugol, A chadd ei longyfarch gan ieuanc a hen Yn ngwyneb eu balchder, a'u croesaw cynhesol, Brawdgarwch a chwarddai yn fyw yn ei wen; Caiff barch ac edmygedd gan weision y Goron, A chan^ei gydwladwyr o fynydd a phant, Am fvnea o'i wirfodd tros for i dir estron I ymladd dros Brydain am ryddid i'w phlant. Rhosybol. GL-KN RHOSYDD.

Priodas yn Talsarnau.

[No title]

BWRDD YSGOL LLANRHJYDDLAD.

| OOFGOLOFN I'R DIWTEDDAR…

AMLWCH MEWN: TYWTLLWCH.

! AT "UN HEB ADNABOD EI HUN."

[No title]

LLANERCHY!fEDD.

DIRWEST YN MON.

CYNGHOR DOSBARTH TREFOL AMLWCH.

ANFOESGARWCH YN LL-KN -

Advertising

Priodas Miss Birtley, Llandudno.

__----_-MEDDYGINIAETH HYFRYD…

j AMLWCH. i

| BEAUMARIS.

(BETHEL (Cemaes).

BRYNSIENCYN.

CAERGYBI.

CAPELGWYN.

CARMEL iPensa: r.;.

LLANEILIAN.

LLANFAIRFECHAN.

LLuAJ^GAFFO.

LLANSADWRN.

POR'IHAETIIAVY.

Advertising