Gwalia

Ymosodiad ar Stormberg. Y BWERIAID MEWN SAFLE ANORCH- FYGOL. Y PRYDEINWYR YN SYRTHIO YN OL I MOLTENO. YMGYRCH 0 LADYSMITH. DINYSTRIO GYNAU Y BWERIAID. Boreu dlydd Llun. Cymerodld y frwydr a ragddisgwylid y Sab- both Ie mewn rhanbarth na ddisgwylid am dani, cymydogaeth Stormberg Junotiotn; a. gofidia y Gadfridog Gatacre yn fawr ei fod yn gorfod ad1- rodd iddo droi yn ol gydai cholled ddifrifol. J Aeth ei gorphluoedd, 3000 neu fwy o ddynion, yn cynwys dtary gyfres c> fagnelau, gyda'r tren o Putter's Kraal i Molteno, dydd Sadiwm; ac wedi mynedl trwy orrmdaith. o ddwsin o filldiroedd i sefyllfa. a berehenogid gan y Bweriaid. Ffynodd tanio ffyrnig o'r ddwy ochr o bedwar o'r gloch hyd saith yn y boreu ond yr oedd y gelyn yn meddu y fath] safle1 fel yr oedd yn "un anorchfygol i wyr traedac ar ol i danio poeth gaol] ei agar yn "aimisgwyliadwy ar ein oorphlu- oedd," syrthiodd! y corphluoedd Prydeinig yn ol i Molteno. Hysbysa y Cadfridog Gatacre y Swyddfa Ryfel ei fod ef wedi cael ei gamarwain o> berthynas 1 sefyllfa. y gelyn gan ei arweinwyr, a 1 fod wedi cael y "tir yn un nas gellid gwneuthur defnydd •o bono." j* Y oolledion Prydeinig ydynt, dfau wedi eu ) Hadd, chwech ar hugain wedi eu clwyfo, a. thua. >600 ar goll, yn cynwysi naw o swyddogion. j o berthynas i gatroda.u yOaMridog French, adroddir eu bod yn symud yn mlaen ddydd bad- wrn, a'u bod wedi bod mewn ysgarmes a r gelyn tuhwnti i Arundel, gan eu gyru yn ol yn nghyf- eiriml Taaibosch. Laagte. Nid oes dim newyddion fod catrodau Arglwydd [ Methuen wedi bod mewn ymgyrch y Sabboth; ond gwnaed archwiliad cryf didydd Sadwrn ar y ffordd i Spytfontein, a cnafwyd ymarferiad da. gyda llosgbeleni "lyddite" yn erbyn « eiddo y gelyn, agos i bedair milldir oddiyno. Ca j bont newydd dros Afon Moddtei" ei chw lhau j ^Gwnaed c&dvmchwil arall ddydd GweneT o "Kimberley a llwyddwyd i gael ,hyf^srwy.dd jaantais i Arglwydd Methuen o berthynas i saAo y corphluoedd gwarchauol. -i Hysbysid fod pobpeth yn lawn yn Mafekmg mor ddiwcddar a'r 30ain o Dachwedd. j Ceir newyddion o Ifetal ianus o Ladysmith, o dan y Oadfridog Hill. Dis- «ynwyd ar "Gun Hill" yn ddisymwth, a gwnaed dau 0 ynau peryglue yn ddi-fudd, cymerwyd medldiant o "Maxim," torwyd gwifrau y pellebyr, a gosodwydi xhan o wersyll y gelyn ar dan. Hys- bysa gwefreh Fweraidd fod y swyddogion yr oedd gofal y bryn amynt i eefyll eu prawf mewn Ilys malwrol. Hysbysa gohebydld o ladysmith fod tua 1.00 o ddynion wedi cael eu clwyfo, a llai nag ngain wedi cael eu lladd trwy tanbelenu hirfaith. Yn ol gwefreb o wersyll y Bwenaid, y tu uoliat i Lady smith, "y mae oa.trodau lluosog o'r Gwerm- wyr wedi croesi y Tugela yn Oolenso, er gwneud rmosodiad ar gorphluoedd Estoourt. Y mae trenau, yn rhedeg yn awr dros yr afon yn Frere. Hysbysii fodl y dynion a. berthynant i'r oorphluoedd gwaredol mewn lechyd ac ysbryd riiagorol. Anfonwyd rhestrau pellach l r wlad hon o Pre- toria a Bloemfontein o'r clwyfedigion ar cai- eharorion sydd yn nwylaw y Bweriaid.

Y NEWYDDION O LADYSMITH. DIANGFA GYFYNG I'R MILWRIAB RHODES. Gwefreb "Reuter" o Wersyll Boer Head, y tuallan i. Ladysmith, Rhag. "Cafodd rhai o redlegwyr Kaffir, yn cludo cen- adwria«thau y wasg a. chenadtwiiaeihau esraill, o Ladysanith i Estoourt, eu dal gan y Bwenaid. Derbynient o 15p i 40p ami y daith. Oddiwrth y negeseuau a. gymerwyd, ymddeng- Y8 fod dynion a chefFylau yn y dref warohaueaig wedi cael eu gosod. i fyw ar haner yr hyn a ar- ferent gael. Oostia ohwisgi bunt y botel; llaeth, haner ooron y y mae. y cyflenwad o gwrw wedi rhedeg all an yn holloL Y mae cenadwriaethau y wasg yn dyfod oddi- wrth Mr Dunn a. Mr Howe. Yr wyf wedi lloffa y manylion canlynol o ber- thynas i effeithiau y tanbeleniad ganddynt Tiwy —Y mae Neuaddt Drefol Ladysmith wedi ei lwyr ddinystrio. Yr oedd yr adeilad yn oyn- wys dynian. clwyfedig ac yr oedd y Faner Groes Goch yn cael ei chyhwfanu uwch ei ben. Darfui i un losgbelen ddlinystrio ty Mr Carter. Syrthiodd un yn agoe i'r carchar a. gynwysa y caroharorion Bweraidd. Syrthiodd y trydydd air y Standard Bank, a. diangfa gyfyng a gafodd y Milwriad Rhodles oddiwrth y bedwaredd a sym- udodd ybumèdl gyntedd yr Eglwys Seisnig, tra yr aeth y chweohed trwy y nenfwd a. dau -0 Iwhaia j Royal Hotel yn ystOOJ yr awr giniaw, lie yr oedd nifer o swyddogion yn cinlawa, a Uaddwyd Dr. Stewart. Ffrwydrodd y aeithfed trwy nen- fwd ty Mr Dance, lie y cafodd Mrs Dance, yr hon oedd yn gorphwys, ei niweidio yn clrwm, a dinystriodd yr wythfed y mynachdy.

Ymladd Adnewyddol wrth Afon Modder. HANER CANT 0 BRYDEINIAID YN GARCHARORION. Boreu dydd Mawrth. Tanbelenwyd un o safleoedd y Bweriaid yn nghymydogaeth Afon Modder dydd Sadwm; a dywedir fod gallu rhyfeddol y "lyddite," yn nghyda chywirdeb y tamo Prydeinig arnynt, wedi gadael effadth mawr ar y Bweriaid, y rhai oeddynt yn analluog i ateb. Ystyrir y gweith- rediadau fel prawf llwyddianus, a chawsant eu cario allan yn y modd mwyaf efFeithiol. Siarada gwefreb swyddogol Pretoria, modd bynag, am frwydr arall nos Sabboth. pan y darfu i "Cronje ddal ei safie, a chymeryd' 50 o garcharorion Pryd- einig." Y mae Bweriaid y Dalaeth Rydd yn y rhanbarth hwnw yn dangos awydd i ymneillduo o'r frwydr, a. hyny er anfoddlonrwydd mawr i'r CadfridogCronje, yr hwn sydd wedi penodi swyddogion o'r Transvaal ii lywyddu' y gwaihanol gatTodau, ac wedi cymeryd mesuTau eraill i gadw y Rhydd Dalaethwyr yrt y ffrynt. Y mae man- ylion ehwanegoil wedi dyfod i law am y gweith- rediad a arweiniodd y Oadfridog Gatacre i droi yn od yn Stormberg; a rhydd brysneges Bwer- aidd o Pretoria y nifer o garcharorion a gymer- wyd yn 672. J Dywed fod y Frenhines yn teimla yni ddwys mewn canlyniad i'r newydd am Stormberg; ac anfonodd ei Mawrhydi ei hysgrifenydd preifat, Syr A. Brigge, o Windsor i Iiundain, ddydd Llun, er Jllwyn gwneud ymchwiliadau arbenig yn y Swyddfa Ryfel.

Anffawd y Cadfridog Gatacre. YMIJADD FFYRNIG. MANYLION O'R GWEITHREDIADAU. Gohebydd arbenig "Cymdeithas y Waag" yn Molteno a ysgrifenai am haner awr wedi pump prydnawn Sabboth fel y ctanlyn: — "G a daw odd y Cadfridog Gatacre Putter's Kraal, ei bencadlys, ar 01 carnal dydd ddydd Sad- WrIl, gyda chorphluoedd o ychydig dros 4000 o wyr, yn cynwys bataliwn o Fusiliers Northum- berland, y Rhychddryllwyr Gwyddelig Brenhin- ol, a. rhanau o'r gwyr traed ar feirch, a'r 77ain a'r 74ain o faes fagnelwyr. Oymerwyd y tren moT bell a. Molteno ac aeth y catrodam yn mlaen oddivno ar dxaed. Gellir nodi y syaxrudiad fel un o gadymohwil mewn nerth, er eael allan yn gywir nerth a sefyllfa y gelyn, y rhai oedd yn meddu ffosgloddiaU cedyra yn y gyfres o fynydd- oedd Stormberg. Gan. adael Molteno am naw o'r gloch y nos, aeth y corphluoedd yn mlaen yn dawel, heb un- rhyw swn, oddieithr troediad y dynion, ao ni ddefnyddiwyd unrhyw oleuadau enwog chwaith. Yr oedd yr orymdaith nosawl yn un i'w chofio. Tywynai y lleuad yn ddisglaer hyd haner awr wedi unarddeg, ac aeth i lawr wedi hyny. Yn mlaen, ac yn mlaen, yr aeth dynif}n Gatacre, gan fyned dros arwynebedd creigiog, a chicdo yn er- byn ceryg, a thynent i lawr, yn achlysurol, gryn feini mawrion oedd wedi syrthio ar y ffordd, gan fyned yn mlaen i un o wastadeddau eangi Deheu- barth Affrica, He yr oedd y troediad yn esmwyth- ach, a'r troediad; trystiog yn cael ei dawelu. Weithiau deuai rhyw ffurf tywyll arnynt yn sydyn a bywiog, ac yn mron heb ddim trwst; a sibrydlai y swyddog mewn 31ais cryglyd am iddvnt sefyll, gan y credid fod y gelyn yn ymyi. Ac felly yr aeth yr ychydig gorphlu yn mlaen, o gam i gam, am: eaith awr, hyd nes myned i bantle naturiol, ar derfyn yr hwn y safai y Rooi Kop, prif eafle y gelyn, yn gadarn. Yr oedd ar dori yn wawr, ao ymddangosai yn hynod o dldisglaer. Yn mron fel yr oedd y Rhychddryllwyr Gwyddelig, .gida:r Oadfridog Gatacre a'i wyr ar flaefb y catrodau, yn myned i lawr i'r pant, agorwyd tan yn annisgwyliadwy gan y gelyn ar y ddehaiu. Yn dilyn y Rhych- ddryllwyr yr oedd 106 o Fusiliers Northumber- land, a'r magnelwyr O'T tu oL, Marchogai y catrodau bob yn'bedwar ond, er sydynrwydd a ffyrnigrwydd yr ymosodiad, nid oedd y unrhyw dryblith na flychryn. Dygodd y Oadfridog Gatacre i swyddogion, gyda'r tawel- wch a'r prydlondeb mwyaf, y catrodau i linell o weithrediad 80 mewn ychydig amser, yr oedd y frwydlr yn ei man boethaf. DringoddJ ein magnelwyr i fyny, ac aethant 1 safla ar yr aswy, ar ochrbryncyn bychan, tra yr oedd y Rhychddryllwyr a Fusiliers Northumber- land wedi dringo i fyny bryn a ddelid gan y gelyn mewn trefn ysigarmesol. Oj'farfyddwvd hwy gan diario dychrynllyd ond gwthi&sant yn mlaen yn wrodfrydig; ao er mor hyn-pd o. anhawdd oedd myned dros y tir, llwyddaesnt i gyrhaedd y rhan nchaf. 'Pan gyrhaeddasant JBO, gwel- sant eu bod! hwy yn ganol|»wynt tanio poethlyd y Rhychddrylliau, yr hwn oedd yn cael ei dy- wallt "arnynt o dri chyfeiriad gwahanol—ar yr ochr, ac o'r tu ol—a gorfodwyd ein dynion ni i yimneillduo. Yn y cyfamser, yr oedd y magnelwyr yn cym- eryd rhan yn y gweithrediadau, a thynasant dian o ynau y gelyn. Oymerodd ymdrechfa hirfaith le rhwng y gynau, yn mha un yr ymarllwysai ein gynau dan dychrynllyd, gan anfiwyo y cyflegrwyr Bweraidd yn y gscrfa. oeddynt wedi ei godi ar cornel y, bryn- Gan fod y safle yn un anorohfygol, a bod y .orelyni-yn llawer lluosocach, rhoddwyd gorchvm- y.n i'n gwyr traed, gydag adranau y "Maxim," ymneillduo. Arhosodd y (magnelwyr yno nes iddynt ymgilio. Yr oedd eu tanio hwy yn ddychrynllyd, and .dygodd y Bweriaid eu gynau ar hyd penau y bryniau a diilynasant y corphluoedd. ar y ffordd islaw am filldiroedd, gan anfon llo^belen ar ol illosgbelen i lawr i'r dyffryn. Yroeaaymarfnad y gelyn yn dda,.ac,yr oedd eu IWbeleiu yn syrthio ao yn ffrwydro ar y ffordd yn ymyl ein dynion; oaf odd y oorphluoedd eu cyfar- wyddo mor foorus fel na niweidiwyd un dyn yn j^tod yr ymdaith hwn o ymneillditadL

Ymgyrch Arall o Ladysmith. CYMERYD SURPRISE HILL. GOHFOD DEFNYDDICyR BIDOGAU WRTH DDYCOHWELYD. B-aw newvddion i law am ruthr a woaed o Ladysmith,, er dangos y moody mae, Syr George White yn deall ea waith, ac i ddangoa. y dur a berthyn i'r ,dynion sydd gydag ef. NOIS Sabboth, cymexodd anturiaeth gyffe^yb ir un a gariwyd allan mewn .modd mor øJluog gan Syr A. Hunter, a'r hon a gafodd. ei dwyn yn mlaen ga.n ,.v Milwriad Metcalfe. ^Gwnaeth ^y Milwriad 'MetcaSie o'r aii frigad o I Rhychddryll- wyr, yn nghycta phum' cant oi fataliwn, ym- gyrcb gyda'r amoan o ddinystrio y gwn Bwer- aidd—4.7 Howitzer—ar Surprise Hill. Yr oedd y digwyddiad yn ^yfiawnhau yr enw ar y lie. Enillwvd oopa y bryn, gyrwyd y gelyn l ffwrdd, a chafodd y gwn ei ddinystrio, heb unrhyvr an- ffawd. Nid oedd y liwyddisjat, nvodid bynag, morgyf- lavsn a'r un a enillwyd ar Lombard's Kop, dyddi Iau. Pan yn dychwelyd. canfyddodd y Milwr.. iadJ Metcalfe fod y ffocrdd wedi cael ei chau i fyny gan y Bweriaid ac ni lwyddwyd i gael mynedfa, and ar ol ymladd bywiog, yr hyn a gostaodd braadd yn ddrud i ni. Cafoddt y bidog, meddai Syr Geoxge White, ei dirlefnyddlo vn bur rhwydd, vr oedd colledion y gelyn yn gryn Jawer. Ein c-o'ledion ni ydtoedd un swyddog ac un ar ddesr o fil wyr cyffredin wedi eu lladd, a thir-o ew^dfogion ao un a dengain o filwyr cyffredin wedi eu elwyfo. Cafodd chwech _o ddymoti a arhosodd ar -01 i ofalu flJD y clwyfedtgion eu cym- eryd yn garaharorion1. Nid ydyw Syr Redrers Buller yn dweyd dim em ei symuddadau ei hun a'r digwyddiad mwyaf dyddorol o faes y gweithrediadau, y ^tuallan i Ladysmith, ydyw y mynegiad fodi yr ysbiwyr Prydeinig, y rhai a rifenit 250, wedi cael eu gweled yn nghyfeiriad Helpmakaar, i'r gogledd ddwyrain o'r dref hono. Dydd Mawrtb gwnaed cydymchwil gan y gwyr meirch o Frere, y rhai a ddaethant i gyffyrddiad a'r gelyn, y rhai a rif- ent amryw ganoedd, ar bwynt oedd yn gydVastad a Colenso. Y mae y bont wagen dros y Tugela yn parhau heb ei chyffwrdd. Y mae y Oadfridog Yule, yr hwn oedd yn cad- lywyddu yr enciliad o Dundee i Ladysmith, yn wael, ac wedi cael ei anfon adref. Gadawodd Durban ddydd LlUIh ar fwrdd y "Dunvegan Oastle." Ni dderbyniwyd unrhyw newyddion oddiwrth Arglwydd Methuen; ond y mae ymladd wedi cymeryd lie, y mae'n f-icr, yn mron. Dywed ad- I roddiadau) a dderbyniwyd trwy y Transvaal fod Oronje, dscBydd Lhm, wedi yinosod ar y oorph- luoedd! Prydeinig oedd yn darpa.ru i wneud ym- gyrch tua Kimberley. Ni roddir unrhyw fan- ylion. Y mae eglurhad y Oadfridog Gatacre o'r trych- ineb yn Stormberg wedi dyfod i law. Gwnaed amcangyfrif rhy isel, meddai ef, o'r pellder rhwng Moltena a safle y Bweriaid, a chafodd y catrodau eu harwain ar hyd ffordd gwmpa,&og, ac yr oeddynt wedi bodS yn gorymdeithio am chwe' awr a haner cyn dyfod i gyffyrddiad a'r gelyn. Yr oedd eu safle hwy wedi hyny yn un anmhosibl. Grorsafai y Bweriaid ar fryn yr oedd yn anhawdd esgyn i fyny iddo, ac o ba un yceisiai Fusilier* Northumberland, yn ofer, eu hanfon ymaith; r er fod y RhychddryllwyT Gwyddelig, ao eraill, wedi cael saHe ar fryncyn cyfagos, yr oedd yr holl safle, y mae'n amIwg, yn un nas gellid ei ddal, a bu raid i'r oorphluoedd encilio oddiyno. Yn ol eu hanesion hwy, darfu i'r gelyn gym- eryd meddiant o dri o ynau a dwy o wageni o gad-ddarpariaethau. Dywed Syr W. Gatacre miai dau o ynau, bod un o honynt wedi dym- chwelyd, a'r Hall wedi cael ei golli yn y traeth byw. Dywedai mai y nifer o Fusiliers North- umberland sydd ar goll yn awr ydyw 366, ac nid 306, fel yr hysbyswyd yn flaenorol. Dylid sylwi fod 1811' W. Gatacre, wrth siarad am y diffyg a arweiniodd i'r trychineb, yn dweydl fod yr amcangyfrif o'r pellder wedi c&el ei wneud yn rhy fychan, "gan ei arweinwyr ef a'r rhai lleol," a chwanega, yn mhellach, ei grediniaeth fod y camgymeriad a wnaed gan y diweddaf yn anfwriadol. Y mae y corphluoedd Prydeinig yn awr yn dal Bushman's Hoek a Cyphergat, i'r deheu o Molteno. Yn ol brysnegesi a gyhoedd- wyd ddydd Mawrth, yr oedd y gelyn. y rhai oedd wedi cael eu hadgyfnerthu a. 3000 o wyr y Trans- vaal, yn bwriadu gwneud ymosodiad ar y safle gvntaf. Mor fuan ag y gwybuwyd am yr anffawd yn nglyn a gwyr y Oadfridog Gatacre, darfu i Syr F. W. Forestier Walker, yr hwn sydd yn Cad- lywyddu Llinell y Cymundeb yn y Penrhyn, an- fon dwy gatrawd o wyr traed i fyny. Anfonwyd rhai gynau, hefyd, i gymeryd He y rhai a goll- wyd. Yr adgyfnerthion nesaf y gellir eu cania- tau yn rhwydd fydd rhai o gatrodau y 5ed Dos- barth, o dan Syr Oharles Warren. Y cyntafl o'r rhai hyni i gyrhaedd Tref y Penrhyn fydd yr 2il gatrawd o*r Dorset, yT hon a ddisgwylir yn awr unrhyw ddiwrnod. Gwnaed cam arall,1 yn mlaen trwy i'r catrodau wthio yn mlaen i'r dehau i estyn ymwared i Mafeking. Oyrhaeddwyd Gaberones ar y 3ydd or mis hwn gan gwnmi cadymchwiliadol o Mochudi, a gwelwyd fod y lie wedi cael ei adael gan y Bweriaid. Cafodd swm o ymborth oedd wedi ei adael yno ei ddinystrio. Y mae y ffordd haiarn yn cael ei hadgyweirio 'fel y mae y catrod- au yn myned yn mlaen. Y mae Gaberonee rhyw beth fel can' milldir o Mafeking. Ceir newyddion swyddogol oddiwrth. y Milwr- iad Baden Powell i fyny i'r 4ydd o'r mis hwn. Yr oedd y gwarchodlu wedi cael gostyngiad yn y swm o ymborth a ganiateid iddynt. Yr oedd y Bweriaid wedi bod yn tanbelenu y lie gydag yni adnewyddol ers wythnos. Deallwn o ffynhon- ellau eraill, fod ein gwarchgloddiau ni wedi cael eu gwthio yn mlaen yn .mhell tuagat sefyllfa y Bweriaid, a bod ein hanelwyr, o dan Arglwydd Charles Bentinck, yn gwneud pethau yn anghys- urus i gyflegrwyr y gelyn.

GYDA BULLEIt YN NATAL. MEWN GYFFYRDDIAD A'R GELYN. GWNEUD OADYMCBWIL AIR COLENSO. Dywed gwefreb "Reuter" o Wersyll Frere, Rhagfyr lleg, fel y canlyn :—• Mae yr holl gorpliluoedd yma. yn myned trwy eu hymarferiadaui yn drwyadl boob dydd. Aeth y gwyr meirch ar gadymchwil heddyw -mor bell a Oolenso; a daethant, ar bwynt o'r llinell, i gyffyrddiad ag amryw ganoedd o'r gelyn, y rhai a syrthiasant yn ol ar draws yr afon. Oymerodd ergydion Ie rhyngddynt, ond heb unrhyw gan- lyniad. Sylwyd fod yna lawer o Fweriaid ar y bryniau. Y m yr oil o'rpumi rhychwant al" Boot Ffordd Haiarn Colenso wedi cael en 8Cj yr oedd y ddau biletr ceryg wedi cael chwythu i fyny neithiwr. Ond nid oedd y gelyn, modd bynag, wedii cyffwrdd a'r bontJ sydd ar yffordd. Gohebydd arall o eiddo "Reuter" o Durban a ysgrifena, Rhag1. 9fed, fel y oamlyn: — Adrodda ffermwr y gellir ymdcliried ynddo, yr hwn sydd wedi cyrhaedd i Wersyll Frere o Tu- gela Uend, iddo ef basio catrodau o Fweriaid air ei daith, a'i fod ef wedi cael caniatad i) basio, ar ol iddo fod o dan arholiad. YmdSangosai y Bweriaid yn wangalon yn ngwyneb y gwrthsafiad hirfaith oedd yn cael ei wneud yn Ladysmith. Y maepöb peth yn ar- wyddo, meddai y ffermwr, fod y Bweriaid yn myned o dan galedi mawr; ac, o ganlyniad, fod yna anfoddlonrwydd yn eu gwersyll. Cynyg- iodd Marchlumanwr lOOp iddo ef am weithredu yn ei Ie. Yr oedd y cyflenwad o ddefnyddiau ymborth yn gyfyngedig yn y Dalaeth Rydd, yn ngwyneb y galw mawr oedd am danynt yn y ffrynt. Ych- wanegai y ffermwr, hefyd, fod yr ollo Is-Ellmyn- iaid Natal yn rhanbarth Tugela Uchaf wedi ym- uno a'r Bweriaid. Diangodd deiliad Prydeinig arall, yr hwn a anfonwyd o Krugersdorp, ac wedi ei arfogi yn dda, ac ar farch, o law y gelyn, ac y mae yn awr wedi rhoddi ei hun i fyny yn Frere. Dywed ef fod llawer o Brydeinwyr yn yr un sefyllfa, ao nid ydynt ond yn diegwyl am gyfle i Miano.

Brwydr Magersfontein. i OOLLEDION TRYMION AR Y DDWY OOHR. Boreu dydd Jau. Fel y gweliT oddiwrth y frysneges ganlynol, cyfarfyddlodd Arglwydd Methuen, fel cadlyw y corphluoedd oedd yn symud yn mlaen yn nghyfeiriad Kimberley, ag atalfa ddydd LlUl1 yn Magersfontein. tDyma y frysnegea a dderbyn- iwyd oddiwrth ei arglwyddiaeth, &'r hon oedd wedi ei gosod i fysny yn y* Swyddfa Ryfel ddyM Mercher: — -—Oddiwrth y Cadfridog sydd) yn llywyddu yn Nhref y Penrhyn ait Ysgrifenydd Rhyfel. 'Tref y Penrhyn, dydd Mawrth. Gwefreba Arglwydd Methuen,, Rhagfyr 12fed: —Darfu i'r magnelwyr losgbeleoiu safle hynod <&: gadain a. ddlelid gan y gelyn ar fryn hir ao uchel, o ibedwar o'r gloeh hy4 nes yr cxadd wedi myned yn noa y Sabbath. YrQedd yn gwlawio yn drwm neithiwr. Ymosododd Brigad yr Uchelftir, ar dioriad gwawr ddydd Llun, ar y rhan ddeheuol o'r bryn. Yr -cedd yr ymosodiad wedi cael <ei benodi ar omser priodol. Methodd yr ymosodiad. Amddillynodd y Guards, fel y gordiymynwyd iddynt, yr Ucheldirwyr ar y d4!eheu "be o'r tu ol. Ymosododd y gwyr meiTch, y gwyr traed ar feirch, a Magnelwyr Howitzer ar y gelyn ar yr aswy, y Guards ar y deheu a'r caaol, yn cael eu eynorthwyo gw Faes Fagnelwyr a Ma-gcelwyr Howitzer. Buont yn taafhelcn,u y sefyllfa o doriad gwawrr ao am 1.15, anfo»r.ig y Gordons i gynorthwyo Brigad yr Ucheldir. Daliodd) y corphluoedd eu tir yn ffrynt ffoe- gloddlau y gelyn nes yr oedd wedi myned yn nos, ac vmeetynai y sefyllfa, yn cynwys y bryn, am belider o chwo Diilldir yn nghyfeiriad yr Afoa Mcdder, Yr ydwyf heddyw (ddydd Mawrth) yn dal fy sefyllfa ao yn codi gwarchgloddiau. Yr oedd genyf i wrthwynebu, o leiaf, 12,000. Y mae ein colled ni yn fawT." Hysbyswyd nos > Fercher fod Arglwydd Methuen, mewn gwefreb dyddiedig Afon Mod- der, ddydd Mawrth, am 7.30 yn yr hwyr, yn dtweyd, yn gymaint a bod y Bweriaid yn per- chenogi y ffosgloddiau mewn modd cad amy boreu hwnw, ei fod wedi ymneillduo, mewn perffaith drefn, at yr afon, lie yr oedd efe yn ddiogel. Yr oedd efe wedi cael allan trwy garcharorion y Bweriaidt oedd wedi bod yn siarad a dynion a gludent y clwyfedigion, fod eu oolledion hwy yn ddychrynllyd; a bod rhai corphluoedd wedi cael eu llwyr ysgubo ymaith. Yr oedd y Bweriaid wedi bod yn hynodl o garedig wrth ei glwyfedig- ion. Nid oedd un rhestr o'r colledion Prydeinig yn yr ymgyrch hon wedi cael ei chyhoeddi eto ond dywed brysneges a gyhoeddwyd ddydd Meroher fod y Oadfridog Wauchope, yr hwn oedd yn llywyddu Brigad yr Ucheldir, wedi cael ei ladd ynl y frwydr. Derbyniwyd adroddiad o Afon Orange fod 293 o glwyfedigicwi, yn' cynwys 29 o swyddogion, wedi cyrhaedd yno o Afon Modder. Yn ol y Tbrysnegesau swyddogol mewn per- thynas i Drefedigaetih Ogleddol y Penrhyn, yr oedd y Cadfridog Gatacre yn symud o Bushman's Hoek i Sterkstroom ddydd Mawrth. Gwefreb- odd yr ynadl o Sterkstroom i Dref y Penrhyn y diwrnod hwnw fod y sefyllfa wedi gwella rhyw ychydig; a bod llawer o'r dynion oedd ar goll ar 01 yr anffawd yn Stormberg wedi troi i fyny. o berthynas i symudiadau y Cadfridog French, adroddir yn swyddogol ei fod ef wedi bod yn gwneud cydymchwil ax sefyllfa y Bweriaid yn Kulfontein a Vaal Kop, wyth milldir i'r gogleddl o Arundel, ddydd LJun. Tanbelenodd fferm, a gyrodd y Bweriaid o Vaal Kop. Lladdwyd un o'r Bweriaid, a chafodd amryw eu clwyfo, tra na chafodd) ef ddim collection. Anfonodd y Oadfridog Syr George White ei restr o golledion yn Ladysmith, yn nghyd a'r rhai oedd wedi marw trwy afiechyd, rhwng y laf a'r 8fed o'r mis hwn. Nid oes fawr i'w chwanegu at y brysnegeseuau swyddogol y cyfeirir atynt uchod, yn mha un y disgrifia Arglwydd Methuen ei ymneillduad i Afon Modder ddyddi Llun. Dywed brysneges o Afon Modider, modd bynag, mai yr hyn yr oedd Brigad yr Ucheldir yn ajielu ate* ydoedd y gangen ddwyreiniol o safle y Bweriaid, a bod y Guards wedi dilyn y bryn uwchlaw yr afon, a bod gwyr traed ysgeifn sir York wedi symud ar hydJ ymyl yr afon. Yn miron cyn iddi dori yn wawr boreu ddydd Llun, cyrhaeddodd Brigad yr Ucheldir o fewn 200 o latheni i un o ffoeglodldiau y Bweriaid yn ngwaelod bryn. Nid oeddynt yn tybio fod y Bweriaid mor agos; a pharhaent i orymdeitihio yn drefnus. Daeth tan dychrynllyd o'r ddwy ochr, a gorfodwyd hwy i ymneillduo, wedi iddynt dderbyn colledion trymion. Ar ol ail ymffuiflo, adgyfnerthwyd hwy gan y Gordons, a. gwnaefah y dynion eu ffordd o fewn 300 o latheni i safle y Bweriaid. Agorodd y magnelwyr Prydeinig dan ar ffosgloddiau y Bweriaid, ond ni ddarfu i ynau y Bweriaid danio yn oil. y Bweriaid yn mlaen wedi hyny i le agored, yn ffrynt y safle Brydeinig aliyny, y ainlwg, gyda.'r amcan o wneud ymoeodiad ar yr ochr, ond ataliwyd y symudiad gan y Guards a'r magnelwyr. Dis- grifia brysneges o Dref y Penrhyn yr ymladd fel un ffyrnig; a dywed fod tanio dychrynllyd ein. magnelwyr yn methu a symnd y Bweriaid o'u safleoedd cysgoåol. Chwanega y frysneges eu bod yn gwneud amcangyfrif ein bod ni wedi ooBi 450, trwy y rhai a laddwyd, a glwyfwyd, a'r rhai sydd ar go51. Dywed adroddiad swydidogol a. dderbyniwyd yn Pretoria, oddiwrth y cadfridog Bweraidd ar y terfyndir Gorllewinol, fod y Bweriaid wedidal eu holl safleoedd, a bod 41 o garcharorion Prydeinig wedi cael eui cymeryd. Derbyriiwyd newydd pwysig o Natal, He y mae Syr Redvers Buller, y mae'n ymddangos, yn gwneud ei ddarpariadau terfynod i symud yn nghyfeiriad Ladysmith. Boreu ddydd Mawrth, darfu i Frigad yr Union, yr hon a gynwysa Fusi- liers Saesnig, Ysgotaiddi, Gwyddelig, a Chym- reig, symud, o dan Cadfridog Barton, a chymer- yd i fyny safle gadarn, yn ddiwrtihwynebiadi, o fewn taar milldir i Colenso. Dywedir fod gan- ddynt gyda hwy ddau o ynau mawrion, ac amryw ynau llyngesol 12-pounders.

I Lanw y Bylchau Y MILWYR; SYDÐ I'W GALW ALLAN. Ni fn i'r Swyddfa Ryfel golli dim amser i drefnu i anfon-' allan filwyr i wneud i fyny am y oolledion diweddkr. A ganlyn sydd rai ydynt wedi cael gorchymyn i fyned i faes: y frwydr:— Y ROYAL IRISH RIFLES. Mae Second Class Reserves y gattrawd hon wedi eu galw i fyny, a rhai o honynt yn barod wedi gadael Belfast i hwylio o Southampton. Bydd iddynt lanw y bwlch a achoswydl drwy y golled yn Stormberg. OATTRAIWD SIR GAER. Dydd Gwener taenwyd y newydd yn Nghaer fod y Second Battalion Cheshire Regiment, sydd yn awr yn Limerick, a phencadlys yr hon yw Castell O3e1", dan orchymyn i ymbarotoi i'r rhyfel. IDaeth cadarnhad swyddogol pellach yn dweyd fod y gattrawd wedi ei gorchymyn i fyned i Aldershot yr wythnos: nesaf cyn ymadael am; y rhyfel. Rhif y gattrawd yn awr yw 760, ao ad- gyfnerthir hwy gyda 630 o reservists. Gall hefyd y bydd i'r Militia perth.Pl i'r gattrawd gael gorchymyn i ymuno. Dygai hyn. y rhif i 1880. Gan fod y gattrawd gyntaf o'r Cheshires (fel y'i gelwir) yn Secunderabad a'r ail yn awr yn cael ei galw allan, bydd raid galw i fyny Militia y drydedd a'r bedw lxedd gattraiwd fel gwarchodlu. Bydid i'r swyddogion oeddynt yn Nghastell Oaer yn awr yartuno a'r gattrawd i hwyio am. Ddeheu- dir Affrica. MWY 0 SIR AIMWYTHIG I'R RHYFEL. Yn ychtwanegol at yr 35 o'r Militia Reserve alwyd i fyny mac oddeutu deugain yn ychwan- egol wedi cynyg eu hunain yn wirfoddol. An- fonwyd allan geisiadau am wirfoddolwyr 0 Adran D, a'r un dydd daeth dros ddeugain i gynyg eu hunain i'r cadlys yn Amwythig. Mae yn debyg y byddant yn myned gyda'r llong "Jelunga" o Southampton ddydd Iau. Y NORTH STAFFORDSHIRES. Mae yr ail adran o'r gattrawd hon wedi derbyn gorchymyn i fyned i Aldershot cyn cyohwyn am y rhyfel. YR ANGEN AM FWY 0 FILWYR. Dyma. fel y dywed y "Times" ^fth ymwneud a'r safle fllwroi yn Neheubarth Africa: —Mae y .Qhweched Adran. yn awr yn myned allan; mae pedair cattrawd! o honi ar y mor yn bftrod, a bydd chwech arall yn myned yr wythnos nesaf. Pan y bydd yr oil o'r rhai hyn wedi cyraedd1 Deheu- barth Affrica bydd genym. dros 120,000 o ddynion ar y maes dan Syr Redvers Buller, yn cynwys milwyr y trefedigaethau, ondheb gyfrif y clwyfedigion a'r cardharorion. 0*9 na bydd y rhai hyn yn ddigonol i orchfygu y Bweriaid rhaid cael ychwaneg. Mae yn amlwg ei bod yn anny- munol i fyned a'r holl filwyr sefydiog o'r Deyrnas Gyfuno:, ond yn y Militia a'r Gwirfoddolwyr mae genymi yn ymaiferol adgyfnerthion dihys- brdd. Nid oes eisieu mesurau gorfodol. Mae Y1) awgry-m roddasom eisoes wedi ei dderbyn yn barod, ac y mae Prif Weinidog New South Wales wedi gofyn i'r Llywodraeth hon a gaiff hi anfon mwy o filwyr i Ddeheudir Affrica.. Nid oes esgus dros beidio derbyn cynyg o'r fath. 3eth bynag ellir ddweyd am y diffyg yn ein paro- toadau, mae genym fyddin ar y maes sydd yn fwy nag a anfonodd yT nn Gallti arall i ymladd dies y mar, neu yn alluog fw hanfon, ac y mae genym filwyr—Seisnig, Ysgotaadd, a Gwyddelig —yn ymladd dan y fa.ner Brydeinig nad ydynt ar gyfrif eu derwrJer yn ail i'r un fn osHi blaen. Dywed y fod y XJywodraeth yn nwr yn trefnu Adran Seithfed,, yr hon sydd yn rhifo tua. 13,000 o ddvnion, a'u bod: a'u bryd ar drefnti yr wythfed. I gario allan y rhaglen lion rhaid fydclBi galw i) fyny holl Reserves y fyddin sefydlog, Nid oes unrhyw orchymyn i'r amoan hwn wedi ei roddi eto, ac ni phenderfynir dim nes yr ymgynghorlrro SVT Redvers Buller. Y CLUBLOiNG AU. Dydd Sadtryn g:dawcdd y "Gascon" a'r "Aarcca" Southatuptwi.. y gyntaf gyda- 1547 o f-Tt;*d'dogion & d;.r icr: a'r olaf gydag oddeutu rail; a'r "Sumatra" adtiwodd yr Allwrt. Do^ks, Llun- { drin, r im dyd J gj clai 956 a filwyr ar ei bwrdd. j [ Dydd Sul gadawodd y "Tmtagel Castle" Soutli- amptoni gyda 1391 o ddynion. Dydd Mawrth ymedy y "Manchester Corpora- tion" oddiyno gyda, nifer fawr o gyflegrwyr. Dydd Iau bydd y "Oestrian" a'r "Jelunga" yn gadael yr un porthladd eto gyda nifer mawr o wyr a dydd Gwener cychwyna y "Gaika."

Newyddion Difrifol o Natal. GORGHIFYG IAD* Y CADFRIDOG BULLER. YMGAJS I GROESI Y TUGELA. Elieadwyd yr hyn a ganlyn allan o'r Swyddfa Ryfel yn gynar foreu Llun: — OddSwrfo y Oadfridog Buller at yr Ysgxifenydd Rhyfel. Chieveley Camp, RhagfjT 15. Drwg genyf adrodd am. civilfygiad difrifol, Symudais gyda'r hoU fyddin o'r gwersyll am bedwar y boreu. Mae dau 11 y gellir croesi yr afom, a fy nghyn- llun oedd gweithio y ffordd diwy un o'r lleoedd hyny. Maent tua dwy filldir ar wahan, a fy mwriad oedd anfon rhan o'r fyddin i geisio gweithio drwy un, rhan arall at y Hall, a byddin arall1 yn y canol i fel y byddai aohos. Y Cadfridog Hart or y chwith, y Oadfridog Hildyard ar yl dde, a'r Cadfridog Lyttletoin ar y canol. Yn gynar ar y dydd y gwelais nas gallai y Oad- fridog Hart fYDedl yn mlaen, felly gorchymyn- ais ei alw yn ol. Yr oedd, fodd bynag, wedi ymosod gyda. gwr- hydri mawr ac ofnaf fod ei filwyr oedd ar y blaen—y Connaught Rangers—wedi dioddef yn dost. Clwyfwyd y Milwriad Brooke yn ddifrifol. Yna gorchymynais i'r Cadfridog Hildyard ym- osod., a chyimerodd ei filwyr feddiant o orsaf Col- enso a'r tai ger y bont. Y pryd hyny clywaisi fod yr holl fagnelau a anfonais yn oi i'r ymosodiad hwnw (sef y 14th a'r 66th Field Batteries a, chwech o ynau llyngesol, quick-firing 12-pounders), yr oil dan y Milwriad Long, RA., wedi myned allan o I weitihreillad BC ymddengys fod y Milwriad Long, yn ei awydd i fod o fewn "range" effeithiol, wedi agoshau at yr afon, Trodd allan fod y llecyn hwnw yn Hawn o'r gelyn, yr hwn yn sydyn a agorodd dan enbyd o fewn cyrhaedd byr, gan ladd yr oil o'n ceffylau a gorfodi y magnelwyr i sefyll wrth eu gynau. Trodd y milwyr o'r neilldu am ychydig gysgod, a. gwnaed ymdreoh arwrol i ddwyn allan y maes- gyflegrau, ond yr oedd y tan yn rhy ffyrnig, ac ni arbedwyd ooid dau wn gan y Cadben Schofield ac yohydig eraill, enwau y Thai a amfomaf. Grwnaed un ymgais gwroi arall gan swyddog^ enw yr hwn wyf am ei gaeL O'r deunaw oeffyl, lladdwyd triardeg & chlwyfwyd amryw o'r "drivers." Ni wnawn i ganiat-au gwnemd ymgais arall, am yr ymddangoeai nad oedd y dynion yn ddim ond anelnod i losgbeleni y gelyn heb amddiffyniad cyflegrau. Cyfarwyddais y dynion i dynu yn ol, yr hyn a wnaethanb yn berffaitJi reolaidd. Y oedd corph cryf o'r gelyn1 yn gwasgu ar fy asgell dde trwyV dydd, eithr cedwid hwy yu oi gan y gwyr ceffylau dan Arglwydd Dundonald a rhan o frigad y Cadfridog Barton. Yr oedd y diwrnod yn angerddol o boetli ac yn dweyd yn dost ar y milwyr, y rhai a ymddygas- ant yn ardderchog. Gadawsosn ddeg o yna.u ar ein holau, a chcll- asom un arall trwy dan ffrwydrbelen. Ofnaf fod Brigad y Cadfridog Hart wedi dioddef yn erwin, er nad yw cyfartaledd y rhai a glwyfwyd yn dost, yr wyf yn gobeithio, yn fawr awn. Derbyniodd y 14th a'r 66th Field Batteries hefyd golledion trymion. Yr ydym ni wedi ymneillduo i'n camp yn Ghieveley.

Gwneud y Golled i Fyny. BYDD I'R SWYDDFA RYFEL WEITBREDU AR UNWAITH. Rhoddwyd y mynegiad swyddogol a ganlyn allan nos Wener — I' "Fe wneir trefniadau i anfon ymaithi y Seventh Division, yn gystaJ a'r Chweched, ao er gwneud i fyny y colledion mewn cyflegrau."

Gyru y Bweriaid yn ol. YMlLADiDFA FFYRNIG GERLLAW GORSAF YR AFON; MO DDEH. Gosododd y Swyddfa Ryfel a ganlyn i fyny ddydd Gwener, yr hwn a dderbyniwyd oddiwrth y Cadfridog, Capetown, Rhagfyr 14eg:- Y swyddog a. lywydda Orange River a wefreba Rhagfyr 14eg: —Ddoe bu rhan o'r Mounted In- fantry, dan Gadben Bradsha.w, 1st York aj Lan- caster, a'r GWdes, dan Lieutenant Macfarlane, yn patrol io yn nghyfeiriad Ram ah a. Loutpan's Drift, oddeutu deng milldir i'r dwyrain o Orange River, er gwneuthur ymchwiliad i nerth y geilyn y dywedid oedd yn daJ y Drift. Cafodd y Mounted Infantry fod yno fintai gref o'r gelyn. Oymerodd ymLaddfa ffyrnig Ie. Yn y diwedd ciliodd y gelyn ynol ac aethant i Goemansber. Djrwg. genyf hysbyeu i bedwar gael eu Uadd ac Wyth, eu clwyfo. Adroddir fod pump o'r Bwer- iaid wedi eu lladd ao amryw wedi eu clwyfo." Lie ar derfyndir y Free State ydyw Zoutpan's Drift, a. buasai'n ffurflo pwynt rhagorol i wneud rhuthr OhOOiO i dori y cymundeb Prydeinig rhwng y ddwy orsaf filwrol yn Orfcnge River a De Aar. Yn awr y mae yn eglur i'r Bweriaid gael eu dxeifio amryw filldiroedd yn ol i'r Free State.

Yn Rhy Ddiweddar. PE BUASA3, GATAiORE HANER AWR YN GYNT. Dywed y Bweriaid eu bod wedi synu i'r Prydeinwyr ymneillduo o Stormberg. Pe buas- ai'r Prydeiniaid haner awr yn gynt, fe fuasent yn dod ar waxtihaf y Bweriaid yn annisgwyliadwy. Pretoria, Rhagfyr 11. Anfonir y mil'wyr Prydeinig gymerwyd yn garcharorion yn Stormberg, rhag eu blaenau i Pretoria, Bydd i'r Milwriad Eagar, o'r Royal Irish llifIos, yn nghyda. thri o swyddogion clwyfedig eraill, gael eu gadael ar oL Gadawodd y Prydeiniaid ar faes y frwydr ddeg- ar-hugain wedi eu lladd a phymtheg a. deugain wedi eu clwyfot Yr oeddynt neb ambulances, a bu raid defnyddio eiddo y Bweriaid. Fe erys meddyg Prydeinig i weinyddu ar y Milwriad Eagar. CbHodd y "Bweriaid bump wedi eu lladd, tri wedii eu cJwyfo yn ddifrifol a thriarddeg yn ysgafn.

Awstralia Deyrngarol. CYNYG RHAGOR 0 FILWYR. Sydney, Rhsgfyr 15. Bu i amcangyfrif on milwrol New South Wales (ebai goihebydd y "Daily Mail"), y rhai yr ar- ferid eu dadleu yn galed a'u tynu i lawr yn y Senedd, eleni gael eu pasio yn ddiwrthwynebiad, ao yr oedd aelodau y Ty yn lloaifloeddio yn frwd- frydig i'r YmJiercwiraeth Brydeinig. Os^bydd i gynyg Mr Lyne (y Prif Weinidog) anfon rliagoi1 o filwyr i wasanaethu yn Neheu- dtr Affrica gael ei dderbyn, bydd i'r rhan fwyaf o'r txefedigaetJi-su Awstralaidd eraill hefyd gyd- weitibsredu i anfon nifer dda o filwyr. Melbourne, Rhagfyr 15. Y mae Llywodraethau Victoria a Queensland wedi daigao eu parodrwydd i gydweithredu a f „ New South Wales me*. filwyr i waganaethui yn Aii. CYRHAEDDIAJD QUEl Mae y gludlong "Cornwall,wyd "Y Banerwr" ga.n Queensland, wedi cyrhaedd y anarferol, a dilyn- Jwen gyda dadganiad

Kimberley yn GwCgarog^1 gantir; ———— Uiams, traddododd Gosodwyd 31 ganlyn i fyny gan y Swycynulliad. Yna ddydd Gwener: Day" yn hynod Uiams, traddododd Gosodwyd a ganlyn i fyny gan y Swycynulliad. Yna ddydd Gwener*— Day" yn hynod Capetown, Rhagffl SJ^hyrfus, "'Derbyniwyd y pellebyr oanlynol oddiwi. Kekewich dyddiedig Kimberley, Rhag. 13eg: mae sibrydion brodorol yma fod gwrthryfelwyr | wedi ymosod ar Kuruman: gyrwyd hwy yn eu holau gan Loyalists a Reohuanas. Ddoe gwnaed arddangosiad i'r gogledd o Kimberley tynasom allan 500 o'r gelyn gyda thri o ynau. "Tra yr oedd ein milwyr yn dychwelyd i Kim!- berley am wyth o'r gloch neithiwr disgynodd aimiyw on ffiwydrbeleni yn mhilith y gelyn, a darfu i un yii neillduol daro magnel iddynt nes peri iddo fod yn dawel am amryw oriau. "On hochr ni fe laddwyd un a chlwyfwyd pump, ond mae y clwyfedigion yn dod yn mlaen yn dda."

Dau Gadfridog Newydd. Calcutta, Rhagfyr 15. Heddyw cyhoeddjr fod y Brigadier-General Macdonald (sy'n llywyddu yn Sirhind) a'r Bri- gadier-general Tucker (sy'n llywyddu yn Secun- derabiad) wedi derbyn gorchymyn i fyned i'r Cape. Oymer y Cadfridog Hootor Macdonald le y diweddar Gadfridog Wauchope i lywyddu yr Highland Brigade gydag Arglwydd Methuen, a gosodir oorphlu dan ofal y Oadfridog Tucker. Y mae i'r ddau swyddog hyn yrfa filwrol ddis- glaer iawn-yu wir, adwaenir y blaenaf wrth yr enw "Fighting Mac."

Gwarchaead Mafeking. POBPETH YN DDA AR Y 6ed 0 RAGFYR. Buluwayo, Rhagfyr 8fed—Derbyniwyd hys- bysrwydd yma yn dangos fod pobpeth yn ddal yn Mafeking ar y 6ed o Ragfyr.

Rhagor o Ymladd yn Arundel. Y OADFRIDOG FRENCH YN DAL MINTAI 0 FWERIAID. Capetown, Rhagfyr 15fed.—Y mae'r Cadfridog French wedi cael rhagor o ymladd yn Arundel heddyw, allan o'r dref, a daliodd barti o Fweriaid yn ag- i Naauwpoort.

Y diweddar Gadfridog Wauchope YSTORI NEU DDWY AM DANO. Adroddir yr ystori a ganlyn mewn cysylltiad ag ymroddiad y Cadfridog Wauchope i'w alwedig- aeth: Oofir iddo gael ei glwyfo bedair gwaith cyn myned i Ddeheudir Affrica—tair gwaith yn I doet. Ychydig cyn iddo gychwyn am y Soudan y llynedd darfu iddo gyfarlod a hen dinoer nr, y ffordd fawr gerllaw Niddrie—un a garictor lied cd, yr hwn a; adwaenai er yn fachgen. Ebai y tinoer, mewn iaith werinaidd: "Ah, syr, yrwyf yn civ wed eich bod yni myned i'r rhyfel unwaith eto. Pa bryd ydych am gael digon ar ymladd?" Gwenodd y swyddog, ond nid atebodd ddim. Aeth y tinoer yn mlaen: "Nid wyf yn meddwi y cewch byth ddigow arno, syr! Yr wyf fi fy hun yn union yr un fath, syr: nis gallaf byth gael digon—nid o ymladd, ond o wisci." Oymerodd y pendefig yr awgrym'. Yn Gorplienaf, 1882, yn union cyn i'r Black Watch adael Edinburgh aim yr Aipht, yr oedd y diweddar gadfridog a brawd-swyddog iddo yn I rhodio allan gyda'u gilydd; pan y cyfarfyddwyd hwy gan ddyn o gymeriad, isel a droisid allan o'i gattr&wd. Dyn oyhyrog, nerthol ydoedd, ac yr oedd ganddo ddrwgdeimlad yn erbyn cydymaith Cadben Wauohope, ao yn fynych wedi bygwth "gwiieud" am dano. Yr awrefe a wnaeth. ruthr at ei hen swyddog'—dyn bychan o faintioli, ond aeth Waaiohope rhwng y ddau. Gwaeddodd y dyn allan Cadben, fuaswn i ddim yn gosod bys ar wr bonheddig fel chwi, a dyn dewr yn ogystal. Mae yn ffodus i Mr eicih bod ohwi gydag ef." Yn dawel, eto penderfynol, ceryddodd Cadlen Wauchope y dyn am gario cwynion cattrodol i fywvd preifat, a dododd swMt neu ddau yn ei law.* Yr oedd hyny yn ormod i'r dyn, a thorodd ¡' allan i wylo.

COLLEDION OFNADWY YN COLENSO. i Cyfanrif o 1097. I Y LLYWODRAETH YN PENDERFYNU ANFON ALLAN YR ROLL RESERVES. GWIRFODDOLWYR I GABJL EU DERBYN. Arglwyddi Roberts a Kitchener i fyned Allan. BULLER I GYFYNGU EI HUN I NATAL. Cafodd manylion pellach am y frwydr ofnadwy yn Colenso eu rhoddi allan o'r Swyddfa Ryfel yn hwyr nos Sadwrn. A ganlyn sydd grynodeb o honynt:- Swyddogion a laddwyd 7 Dynion a laddwyd 75 Olwyfwyd 667 Ar goll 348 Cyfanrif 1097 Rhoddwyd yr hysbysrwydd oanlynol hefyd i fyny yn y Swyddfa. Ryfel: — Gan fod yr ymgyrch yn. Natal yn mam Llyw- odraeth ei Mawrhydi yn debygol o alw axd holl sylw Syr Redvers Buller, mae wedi ei beaidier- fynu i anfon y Maeslywydd Arglwydd Roberts i Ddeheubarth Affrica fel prif awyddog, ac Ar- glwydd Kitchener fel "chief of the staff." Mynegir hefyd fod y gweddill o'r Army Reo- serve i gael eu galw i fyny. Awdurdodar y Maes- lywydd i barhau i godi fel y barna yn ddoetih gattickiiii o wyr ceffylau yn Neheudir Affrica, J Bydd i n&w cattrawd o'r Militia., yn yohwanegod a'r un sydd: yn myned i'r Channel Islands, gael eu cymeryd i waRanaethu y tuallan i'r Deyrnas i G-;f uno- a bydd i nifer gyffelyb gael eu corphon ) i wasanaethu yn y wloo. i Codir adran gref o wyr ceffylau o fysg y Gwir- I foddolwyr i fyned i faes y rhyfel. Gwneir trefn- iadau hefyd i nifer fawr o Wirfoddolwyr dethol- ed'g eraill fyned allan. Derbynir hefyd y cyn- ygion o'r trefedigaethau, gan roddi y flaenortaeth i wyr ceffylaiu. |

Gv/archaeacl Kimberley. i YMOSODIAD GA.N Y PRYDEINIAID. .L.a.l..V' Daw nc-wj ddion, o Kimberioy i'r perwyl fod r-ifer o fiiwyr gjŒa diyflegrau w-eü.i myned allan o'r dr;f i yma'-xxl aa* nil o sifleoedd y gelyn, Tanbelenwyd y Bworiaid, ac ar unwaith rhed- odd oddeutu deugsin o honynt yn mlaen ii lechu yn iigliysgod clcwdd godwyd ganddynt, gan ] saetnu a'u e:;ii swyddogion. Anfona&S'iit amryw j danbdeiiaii hefyd i fj ;-g ein gynau. Nid oedd j dim oolledion 1 fyny i'r amser yr anfonwyd y newydd hwn.. j I Miss Jonffif Clwchdernog Mrs PritcharA TVV MfS Brwyiior • W £ R «;V" Mrs ai<" B.'Jones. ■&, K 0 KM Mafe V; .iI<ira' Addia-lacc W W;IK ma« gwiriwwTlwr4 T^nnie Wilii; Bodfdr- Posibl y • M. Owens legrfa ragoxoJ. By^lT T KTobem' l>yfy.rent; W. yn bemf 6 farohogio»

CUNADA YN SEOR O GYD^iJcn ■•rt.y.d. gan y Mri -"l:S, HoweJ- Ottawa, Rhagfyr 17ej.j. L¡"tS. Gohebydd o'r Ik hwu a ddyw ed: —Yr unig deamlad « aeolygir yn y ile hwn ydyw y rhaid ?r Ixniierodi^th "weled y rhyfel hon drw i Id" i'r man eithaf, gan nad pa. liG or chwerw ac er pan gyrhaeddlcdfd y newydd iom dr,-chineb, y Tugela. y maef Swyddfa. y Milisia wedi ei gorlifo a chyn- ygion i WWMethu yn y rhyfel o hub rhan o'r wlad. Nid yw f^wyddfa ]Rli-;il ,,] eto v.ed derhyn y cynyg o ail gattrarwd o 1000, end disgwylir iddi ateb yn gadarnhaol.

Gatacre yn Sterkstroom. COEiPHLU BWERkiIM> YN SYMUD I'R T>EHAU O JIAOOBSDAI^ G'ox-dn'yd y genadwrj swyddogol & ganlyn i fyny JIll Llundain nos -Sabboth :— "Oddiwrth y Cadfridog-, Cfepotown, at yr Ys- gxifenydd Rhyfel. Capetown, Rhag-fyr 17eg. Aa- yr 17eg o Ragfyr bu i Gatacre symud ei filwyr A'i ystorfeydd o Putter's. Kraal i Sterk- stroom. Darfu i Freauch sefydlu di tenjcadlvs yn Aruu- da). Adrodclir fod Van clor Merwc gyda chotphhi. yn symud i'r dehau o Jacob sdnh Tebygol mai bwriad y swyddog yma, yr hwn; cedd yn arwain y Bweriaid yn Belmont, ydyw gwiieud cais' arall i dori ojTuwindeb Methuen."

DYNION GATAORE YN RHODDI BAN- LLBFAU IDDO. Yn ol gwofre.b dderbyniwyd a.r y 14eg cyfisol, Jhysbysir fod inirwyr y coTjihlu hwn wedi l'wyr ymadfer ar ot en gorphwypdra, &C. yn aiddgar am frwydr arail gy(tar Bweriaid. Y iKwwaith 4ir blaeai <ryfr>icli(Kid' y Cadfridog Gatacre y djynion. Diolcliodd iddynt. 1till yr hyn v a wnaeitluait^ Buasai eu hymdrechion byt-hgof- iadwy wedi terfynu mewn biiddugoliaeth gyflawn (meddai) (wtitei am UI1 amhap ax y funud olaf. Dajfu i'r mitwyr "<\heeri<>' y cadfridog yn y modd mwyaf oaloonog ar derfyn; ei sylwadau.

Y Milwriad Plumer yn cael ei Atal. NID GAIN Y BWERIAID, EITHR, GAN YR AFON1 OROOCDILBl Y iiihae Flying Column y Milwriad Pluiner wedi cael ei rtopio yn ei hyiud^itJi i'r dehau gan yr Afon OrowiBLlo, yr hon sydql wedi gcrlifo. Mae y Bweriaid wedi yjiHtyeillduo yn mhell i diriogsueith y TrsunsvaaiL Yn awr anae ein dynion yn prj-sur wneuthur 1fosgloddi341 i wrthsefyll ffog.gio<ldiau y gelyn, ao eisoes y maent wedi gorfodi y Bwûricid i waghau un Aag-gaierfai, 00 yr ydyns] rinau wedi cymeryd meddiant o horn*. -tcti Y =or -PMef, -tfi yn cael ei har- fogi gydb. "btwves/' o wri^uthuriasl lleol (sef yn Mafeking). Yn awr y Bweriaid wedi rhoddi i fyny eu ceadadau i "stoituiio" y 11ø, :to wedi pen- derfynu gostfodi y gw«rt;hodJu i ynK^-twng ti-vry newyn, syched, a thanbeleniaid. Pretoria^ Rhagfyr 13eg. CenadVri Pweraidd o Mafeiking a. ddywc-d:- Gwnaoo ymcuodiad sir g-acrfa Brydeinig fechan gyda diaaiiyniadau da. Difodwrd y gaerfa. Yi mae taoi tm-m miagnelau yn myned yn mlaen yn awr, Moo'r Milwriad Baden-Powell wedi anfon rhybudd irb-weriaid yn' eu cynghori i roddi eu harfau i lawr a. dychwelyd i'w cartre.fi, gan ych- wanegu y "bydd i amddiifyiuad gae! ei xoddi idd- ynt gynted ag y bydd Llwgr wedi cymeryd y Transvaal dtosodd."

Unig Fab Arglwydd Roberts wedi ei Ladd. Gofidhw genym ddeiall i hysbysrwydd: swydd- ogol gael ei dderbyn fod Lieutenant; the Hon. T. IL S. Roberts, unig fat- y Maeslywydd Arglwydd Roberta, wedi ei ladd. Cafodd ei saothu yn ei ymysgaroedd yn mrwydT Colenso ddyddi Gwenei*. Petrtftiyiiai Lieutenant i'r King's Royal Rifle CoIlp8, ao nid oedd ond ychydig wythnosau er pan adawntoi efe Lundain am faes y rhyfeL Yr oedd agoe a. ohyxihiaedc! ci 2gaiii mlwydd oed, ao yr oedd yn A.D.C. i'w dad, y Cosnttiander-in- j Chief yn yr lwerdcfan.

Ar Bwy i Ito'l v Bai? Y DUO 0 DEVONSHIRtK YN JLMDDIFFYN ETNJ OADFRIDOG ION. Yn Mrog noa lau lloaigyfarchodd y Due o Devansbiro y wlad ar yr agwedd ddigynwrf oedd wedi ea meddiaim er deciiTeuad y rhyfel, ac ar y < penderfyniad diwrthdro ddangosid mor ddig.am- syniol i gael terfyu b-oddhaol ar yr halynt. Yn no-ol cyxaeradwyaeth dywedodd ei fod yn hyderu y byddai i bob beirniadaeth am y pre- senol o laial gad ei gyfyngu i'r Llywodraeth, ac na estynndi ef i'n cadiJwydllion a'n cadifridogion. Gallai taflu aaifri ar y cadfridogion o herwycldea gwaith ar famy rhyfel fodyn dueddbl i ddylan- wadu ar ein. gweithre-diadail Nid oedd dim mor anhebgC'X'ol i effeithiolrwydd a. disgyblaebli byddin nag ymddiriedaeth a ffydd yn ei h arweinwyr. 09 y tybhlt fod y laywc,dbwth heb wneud y parotooda«. angenrheidiol ar gyfer y rhyfel eu dyledfcwydd fyddai ymchwil i achofion- yr esgeui- usdra; ao on y tybienfc yi-i txiodol i ddiswyddo, feallai hyd pI) nod geryddu, y Gweinidogion cy- frifol. Ca-eA&-a ofe fod y wlact hon ar delerau da gyda. holl AHucedd mewric-n Dwrop. Priodolai efe elyniaeth: a diwerwedd y wasg dramor o berthynaa i'r argyfwng preeenol i ddiffyg gwy- bodaeth gywir. Fel aelod o'r WeinyddiaetJ*, oedd yn gyfrifol amt Gytur.deb y Transvaal yn 1881, yr hyn a ddylanwadcdd fwya? ar ei. feddwl ef oedd, pe bnaeenfc ynm¡-n-ed! yni mlaen yn mhellach gyda'r lhyfel y pryd hwnw na chaw&ent farn mwyafrif mawr pobl y wlad hon wrth ert cefnau. Yr oedd oaingyineriad Llyw odraetli Mr Gladstone wedi rhoddi cyfto i'r Transrvaaliaid, a chamata-u en bod yn abl i lywodi-aethu y cenedl- oedd brodoflrol neu y boblogaeth wareiddiedig yn gyflawn. Yr ooddl eu methiant yn hyn) wedi bod yn nodedig ac aniln. Yr oedd y ewestiwn nid yn unig yn dal perthynas a 1 lywodnaetti ad Deheu- dir kffrieQ,, ond hefyd yft effeithio yn neillduol ar gadwraeth ein hymerodraeth drefedigaethal, yr hon (x,,dd yn wobr gwerth ymladd am dani,

JBerbyiiiodd Mr Henfjj Owen, y g,-add o D.C.L. o Brifvsgol Rhydyoluiin. V mae Mr Ow«» yn dra, adnabyddms InWh cysylltiad a Ucnvcldiaeth Gymreig, fel awdwr "Gsrali v Crmro. ac fcl golygydd. ÛWerÙ; "Peiabrokeehirea. chvann-aJA iddo ei hun yn desty;, y "Cyiniitb- U.¡¡;VDt Nghymra. Bu atlodau Cynglior_ Treful Rhyl dadh-u am .gryn amser, ddydd LhlJi diweddaf, s.tisBvvdd y cyflenwad o ddwfr; a. phenc:erfy4:>\?anf, ar y diwedd, fabwysiadu- ajgymbclliad y iPwyilgor lh f i'r per- wyl. Ti n«l oedd galw ".J1}¡ .0di twr fod v i.or yn. pr-ievd c.i> at y LVpvsnir- aeth Leol 4m gciiiiatid csleUij d<o y vr.- 'i oead mewn lLt71 r. KBia-ja tiiK,g at amcMiion eraill a enwid incwr: t;ü" ej^ygicdig am Y