Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
21 articles on this Page
C A Yi IAD PITR YNI CONCWERIO.…
C A Yi IAD PITR YN I CONCWERIO. NOFEIJG 8ERCH DDYDDOBOL. (Cymreigiwyd gan Elidirfab.) I. "A wyddoeh chwi tbctlh, y mae merc-h wedi bod yn fwy o achos. cynhen nag a feddyliodd y byd enocd: Och! yr ydwyif bran a myned' yn sal tarth weled y ddau lane goreu yn y sir yn barod i rirthro i yddfau eu gilydd yn herwydd Sylvia wen Jjw'r od. "Ond, fewtytlir," ebai Gwen yn fwynaidd, gaa ollwng ochenaid ar yr un pryd, "ai nid ydych chwi yn meddwl ciclJ. bod chwi ychydig yn rhag- hrnllyd r I "Nag ydwyf, yr un mymryn," atebodd hen Ar- glwydd. Bryneryr, yn ei lais sicraf. "Dyma fy nau nai wedi gwallgofi m yr un ddynes, yr hon ag hon anwan ei bywyd ydyw uohelgais, ac nid oes ganddi amgen gwaith nag edmygu ei hunan byth a hefyd. Bah dyma hi yn dyfod, ax y gadr, yn begwn pob llygaid., wrtn gwrs I "O! mor dlos." ''Y fath lodes anwylaadd!" "Ur bron, brenhinesI" murmur odd un arall. Tr oedd y lawnt yn Mharo Isallt yn llawn o ymwelwyr y pryd hwn. Tr oedd y tentiau hefyd yn orlarwn o lodesi prydferfeh, a llanciau heirdd o bell ac agos. Tr oedd yn y pare bob math o chwareuon ar eu cyfer; eiedd;a.i lodesi o dan ganghe-nau ooedydd cysgodol i ddarllen, canu, ac ymddiddsn. Ax y llyn, yn ngolwg y rhai hyn, yr oedd! cyplau haipus, yn eu cychod bychain, yn irfvwyfo yn arafaidd, fel pe yn ceisio e-felychu anordaith bywyd—yn ol eu syniad difyr hwy o 4honi; end yr oedd yno un lodes a'i meddwl yn treiddio yn mhellach na'r oil—clywid hi yn oaJJU yn lleddf:—■ At for tymhesfcog, teithior wyf I fyd sydd well i fyw Gan wenu ar ei stormydd -oll- Fy Nhad sydd wrth y llyw. "Edrych wch ar y ddaa acw, yn aiwr," dvivled- odd yr hen Arglwydd, yn afrywiog, fel ag yr oedd eerbyd yn dyfod i fyny ar hyd y rhodfa i ddodi i lawr ei Iwyth teg yn ngwydd yr holl dorf. Ni fu Sylvia Belis—arwres prydfe-rthweh tri thymhor yn LIundain-yn fyr o ganfod ei bod hi yn wrthrych sylw cyffredinol ar ei chyrhaedd- iad. "Yr hoeden benchwiban I Ni ddyry hi ei llaw i'r un o honynt, ond gwena. yn gyfartal arnynt oil," meddai Arglwydd Bryneryr, gan godi ei "eye-glass" i edrych yn fanwl ac sit-ghymk-rad:wycil ar y weledigaeth hon o bryd-ferthwoh ag ydoedd Tii disgyn o'r cerbycL YT oedd ei gwisg Paris- aidd o wyn pilenog, dros "rose-pink," gydla chysgodion yma nc iow o las ejfwan ei bet bio- tiwr wen, gyù.'i palu eetrys llipa.; ei pilarasol gwyn, ffriliog, ac, yn wir, pobpeth o'i ohwmpas, yn (hng-os y ffasivv'n fwyaf vva«atraffus. Hi a ya- gubodd Tn fawreddog tua e.i gwestrjres, yr hon a gerddodd yn mlaen i'w derbyn hi, ac yna., mewn dull oeraidd, uchelfryddg, hi a, gymercxld eistedd- le amlwg, lie yn fuan y daitfu i grlolx ynxffurfio o'i chwmpas o'i hed-mywyr. Yn ei grveled hi wedi csel ei ilianigylchu fel hyn-fù: pe y buasai yn Ladysmitli, yn y Trans- vaal—darfu i'r prydferthaf o'r ddau ddyn ydoedd! wedi ei chroesawu gyntaf^—y Cadlben a'r Anrhyd- eddus D&vid Ha.rcwi*t, ddi.1 ei gwen oediadoi, hudol, a. allasai fooflwl unrhyw beth, neu ddim, a chilio ymaith i'r lie yr ydoedd ei gyfni.ther Gwen Talbot yn sefyll. "Wel, Gwen, wedi bod yn ehwareu tennis? Pa fodd y mae y byd yn eich trin? Yr ydycih chwi yn edrych yn anghyffredin o brydferth hedd- yw. Yr vdwyf yn meddwl, er hyny, nad ydyw o lawer o dda i dalu 'compliments' i gyfnither. Hi a roddodd gyrtsi feohan, wastraffus iddo ef; end rhoddodd «i chaJon lam sydyn wrth ei eiriau, a darfu i'w gwyneb tlws fyned yn fwy fflamsgooh. "Diolch i chwi, David. Yr ydyoh chwi yn gweled fy mod yn fc-ddhaus o hyd yn nod y sylw lleiaif a wnewch 0 honof yn y dyddiau hyn." "Lol-mi-lol!" Efe a ohwarddodd yn oohel, gan ddangos yr oil o'i dd-anedd gwynioD o dan ei fwstas gwineu. "Y mae gan fy Ngweno fwyn, gu, ormod o lawer o edmygwyr. hyd yn nod fel ag i sylwi ar y fatfn berson dibwys ta pheith- .nlls. Hi a. edryohodd i fyny yn sydyn gyda Uirem union, onest, o'i llygaid llwyd-duon. Yr oedd ei thrwyn byohan, siapus ei danedd gwyni<m, man, yn gwneuthur ei gwyn-eb yn un o'r rhai ffiwyaf prydferth, ac yn goron i'w phen hardd yr eedd- Ei gwa-llt yn cyrldo i iiawr yn wiw, Heb- ynddo berlau claer eu lliw. Dim ond un drem a reddodd hi, ond yr oedd ef yn llawn o fynegisd cweatiynol, wrtih ba un y brawyohodd -ef ychydig, ac y dywedodd' yn sydyn 'By jove,' Gwen, nis gallaf beidio meddwl am danoch eto fel y lodes faoh y byddemboob amser yn ohwareu gyda hi, yn ei phrofocio, ond er hyny yn ei hanwylo. Ond yr ydyoh chwi yn awr yn ddrnes." "Ydwyf," hi a ddywedodd yn unig; yna mior isel, fel mae o'r braidd y dailiodd ef y geiriau— "er fy ngvrae!" Bu difttAwrwydd am eiliad tra yr oedd ei lygaid -117 aid c.arwr-yn awr yn gwibio i'r lie yr eis- g I teddai Sylvia Belis. Yn agosaf iddi yr oedd ei gefnder ef-maib hynaf y ganghen henajf or teutu Harowrlaidd-A;rylv..}"dd Harcwrt, un o farwniaid ieuengaf y deyrnas, ac un yr edrychid i fyny ato ef gan ferched dibriod tref a gwlad. Ynddo erf yr oedd tebygolrwydd mawr i'r Cadben: Har- cwrt, ond fod gan y diweddaf fwy o olwg un a gafodd ei eni i fod yn feistr, ac o'r tu a rail, yr oedd Arglwydd Harcwrt yn dal, teneu, ac eidditl, ac yn fwy tebyg i'r dyn a allasai farohogaeitJi, saiethu, a dawnsio, ao yn mhellaoh yr ydoedd ef yn un a alwai pobl yn greadur olyfer drwyddo draw. "Yr ydym yma. yn hil ao epil, bob copa hedd- yw," obai Cadten Harcwrt, yn union. "Dyma yr hen fachgen." Darfu i Arglwydd Bryneryr, gan bw-yso ar ei ffon, ymuno a hwy. "Gwelwch y dynion fif-ol o amgylch y ddyhiren baentiedig acw, yn y fan yna!" efe a rwgnaohai. <<lMur?ven ydyw hi, o goegwisg Ffrengig, genedig- aeth Bryde-inig, rhith-ymddangosiad tramoraidd. Bah! or,, mill un fel yoo. a ystyrir yn fiwti, aed i'w chrogi! Y mae hi wedi cael ei gwisgo fel pe i'w rhrddi i fyny ar werfch mewn ffair ocsiwn i'r uwxshaf ei gynyg." Brathodd Of.dben Harcwrt ei wefus, a gwrid- odd ei ruddiau yn eithafol. "Yr ydveh chwi yn ei ffrewyllii yn rhy drwm," meddai ef. "Ac yn rhy anghvftawn," ychwanegodd Gwen, yn ei llais mwyna-idd "oblogid rhaid i'w gelyn gwaethaf hi gydnafood nad ydyV prydferthwich Sylvia Belis yn un benthyg." Cymerodd vr hen Arglwydd binsiad o "snuff." "Gwen fch," efe a ddywedodd, "ewoh a dyg- weh rn.i ffr\rvthau yn nghyda gwin i'ch mam. Y mac arnaf ti-itu ychydig oiriau gyda David ar ei ten ei hun." Nodiodd y Uxlef* a gadawodd' hwy. "Wele yn myned y natur netiaf ar gallon "buraf yn ghymru i gyd. Nid yd""w hi wedi ,Ni(--tmi gobeithion ei hieuenctrid, David." "Nag ydyw," efe. a atebodd yn ddiwylbod hrairld..)h,'rw.dd yr oedd ei ainrantau yn. dyfod i grmid 1\'U gilydd yn gilwgus, fel ag y oanfyddai Sylvia yn derbyn braich gynygiedig Arglwydd Harcwrt, ao yn cerdded yn wisgi ymaith gydag ef o ganol y "crowd smart" i'r rhodfa gul, gys- godol, o goed gleision a arweinient i'r ardd rioe, ynau. "A y'SLy-.v eich llygaid' wedi cael en bag or yn' awr, Dwid?" dywcxl.8,i yr hen iarlI, yn arwydd- ocaol. "Yr vd.f yn methu eich detll ehwi." "Myfi a Viaradaf yn fwy pben, fy anwyl lane. Tr ydych cfcwi yn. rhv dda, i 1!R-"J eich grnieiith.ur yn ifwl gan y ddlynes yna. Y Nefoedd fawr, ni fvdd i mi sefyll yn ymyl ac edrych ar hyny!" .Yn ffwl ? Wrth gwrs, yr ydwyf yn geesio eich meddwl." Cymerodd Arglwydd Bn-neT^r cf gerfydd ci fraich, a dygwld ef i gongl o'r neilidu. "Gwrandowch, David. Yr ydych úIlIi wedi erill eieb Gioea Victoria mewn brwydr. Yr ydych ohwi yn filw-r derwr, ac yn ddyn da. Yr ydym. yn faleh. o honocb yn y ieulu. Ni fydd i mi sefyll yn agos i'øh gweled chwi yn slipio i'r fath fa-gi, Bydd i'r ddj-nes yna dori eioh calon, a bod yn felldith eich bywyd. Hoblaw hyny, i r pam j daeth Harcwrt oddiar led, y mae hi wedi oeri tuag atooh chwi. Gyda'r oil o'ch pen- wendid, nis gellwch fod yn ddall i hyn. Bydd- wch yn. ddyn, a gadewoh i'r farcuten wynt fyned. Yn awr, atebweh fi, Daivid. Yr ydtych chwi a minau wedi bod yn barod i ddeall a hoffi ein gil- tydd yn wiaetad. Afceibwch yr hen ddyn. Pa beth ydych yn bwriadu ei wneUJthur 1" Yr oedd llygaid. gleision yr hen iarll yn fflacbio fel y dur i eiddo y dyn ieuengaf fel y gofynai y cwestiwn, "Nid oes gan ddyn yr un hawl i wrando ar air I nag awgrymiad yn eibyn dynes ei ddewis. Fy atebiad ydyw hyn—bydd i mi ofiyn iddi heno nesaf i fod yn wraig i mi!" nesaf i fod yn wraig i mi I" Efe a drodd yn brysur ar ei sawdl, tra yr oedd yr hen Arglwydd yn barod i ollwng llu o fell- dithion a rhegfeydd ar ei ol. Planai ei ffon yn y Uawr gyda phob cam, fel pe y mynasai gael taraw rhywun gyda hi. "Ah dyma lie yr ydych ohwi, blentyn," medd- ai ef, gan ymdaflu i eisbeddla gymfforddus ger- llaw i'w ffa.fren, Gwen. "Paham na chwareuwch ohwi o gwmpae gvda'r bcobl :Leuanc-fflyTt-io, eih -e.h r "Yr oeddwn yn myfyrio, ac heob fod mewn. llawer o dymher i gymdeitlias," ebai Gwen yn ) dawel. Efe a edrychodd a,r y gwynelb tlws, o dan yr hat Leghorn gyagodol; yna, gyda y don garedic&f yn y byd, eife a gymerodd ei 'llaw, oblegid gwelai ddagrau eto heib syohu yn nghil ei llygaid llaith. "Blentyn, pan y daoth David adref o'r rhyfel, a'i fynwes wedi ei gorchuddio ag arwtj'ddion an- rhydedd, yr oeddym yn falch o'n llanc. Nyni a lynwn wrtho ef. chwi a. finau, Gwen feohan, a phan y ohwery Dalilafh yn dwyllodrus gydag ef, efe a ddychwela at y forwyn fach, yr hon y mae ei 'secret' yn ddyogel gyda mi." Oyfodai yr adar o'u cwsg, a ohanent yn y coed oddiallan llamod'd oalon y lodes, tra yr oedd ei grudd yn gwrido fwy-fwy wrth ei eiriau. I (Tw barhau.)
A yw Tybaco yn Feddyginiaeth…
A yw Tybaco yn Feddyginiaeth ? 1 Ma.e llawer o'r drugs a arferir yn feddyginiaeth yn werrwyn, ond nid yw pob gweoiwyn yn feddyg- ini,t,c,th. Dyben meddyginaaoth ydyw cynorthwyo mtirr i adferyd iechyd. Mao cymeryd m-cddi-m nseddygol yn wastadol a didor yn dwyn dyn i'r sefyllfa bono a elwir "medicine killed." Y drin- iacth oreu i'r cyfryw ydyw y "rest cure." Llwyr ymwrthod a phab d'rugs fel y gallo natur ddyfod ati ,ci hnn. I'r rh.1i iach nid oes achos am stimulants. Woithiau gallant fed o help i gyfiawni gor- chestion, ond y mae yr oleffedthiau yn niweidiol, a galluoedd v corph a'r meddwl yn cael eu gwan- han. I gyfiawni yr orchest nesaf g-haid oaal dogn o'r stimfulant. Clr diwedd dibynir yngwbl ar y stimulant. Nid yn unigrhsid cael dognau mwy, and rh-aid cryfhau y stimitlant. Troir oddiwrth yr alcohol at y chloral, ac oddiwrth y tybaco at yr opiwm; yspardynir y galluoedd naturiol, ac yn fuan y -maent yn tori i lawr, a natur yn gwrthod respandio. Y oanlyniad yw, miae y synwyrau yn dyrysu, a'r corph yn ca-el ei barlysu, air dyni a grewyd ar ddelw Duw yn myned yn furddyn adr feiliedig. Ma;e y planhigyn tybaco ynwenwynigbob rhan o hono, y gwraidd, y gorsen, y dail, a'r hadau. Wedi ed barotoi yn briodol niae yn angeu sder i bob majth o bryfed. Tyhid: unwaith fod tybaco yn cynwys rhinweddau meddygol. Yn bresenol ni ddefnydd'ir ef fel meddyginaaeth ond anfynych iawn. Mae tybaco yn wrth-wenwyn rhagorol i strychnine. Os bydd un wedi ei wenwyno gan strychnine cymered tybaco, ac os wedi ei wen- wyno gan dybaco eymered strychnine. Mae y naill wen wyn yn gwneud y Hall yn ddieffaith, a vice versa. Haera. rhai fod ysmocio yn llesol i "frætJ wen" bvæt gaeth neu ddwfr yn y fræt. Nid; yw y frest yn gwella, ond parheir i ysmooio, nid er mwyn y frest, ond i I)ortlii y blvs afiach ac an.. na turi ol sydd wedi cael ed enyn. Yn mhen amser mae vr ysmociwr yn cael ei hun yn gaeth i feistr creulon sydd yn tangloddio sylfaeni o. iechyd yn aj-af-ond yn sicr. Gofynir cynghor y meddyg, ao y mae y meddyg yn caraiatau iddo ysmocio, ond gofaJu am fod yn fwy cynredrd. Mae y meddyg yn ddyn call, ac yn gwybod pe rhoddai otchyin-yn i beidio ysmocio na. elwid am ei wasanaeth ef byth mwy. Rhoddai y dyn y meddyg i fyny, ond glynai wrth y tybaco. Ohwi sydd yn arfer tybaco, rrid; oes un o bob deng mil wedi doohreu ei arfer fel meddyginiaeth. Ohwi sydd yn dyoddef gan- y smokers' sore throat, mae yn ffaith y byddai i'ch gyddfau wella mewn, byT amsc-r ond peidio ys- mocio. Y dydd o'r blaen gwelais engraifft dda o'r msodid y mae y mwyafnf mawr yn dteohreor arfer tybaco. Pan yn dyfod adref trwy y pa-re gwelwn wyth neu ddeg o fechgyn o ddeg i ddieuddeg oed yn eisteddl yn gylch o dan goeden. Yr oedd gan un cigarette. Wedli cymeryd tri "pwff" rhodd- odd hi i'r nesaf ato, ac felly o gwmpas y cylch, pob un yn cymeryd tri pwff, nes Hwyr losgi y cigarette. 0, gywilydd fod pobl wareiddiedig yn goddef i'r bechgyn gwirion gyfiawni hunanladdisa o flaen ein llygaid! Os bydd i rai o'r bechgyn hyn fyw i fod yn un ar hugain oed, byddiant wedi ymbiiodi a'r tybaco mor llwyr fel nad oes dim ond ang-eu a all eu hysgaru. Mae eithriad hefydi Os hydd i ddyn ofyn mewn ffydd am gymorth gan Dd-uw i roddi heibio y tybaco, fe rydd Duw fudd- ugoliaeth lwyr iddo bob amser. Yr oedd Jerry MoAuley, yr "Hudson River Thief," yn feddwyn ac yn arfer tybaco. Pan yn gwasanaethu tymhor yn ngharchar Talaeth New York, oaf odd droedigaeth. Wedi ei symud o dywyllwch i oleuni yr oedfd y p-echo-d o arfer tybaco gan ddued yn ei olw^ ef a'r pechod o yfed whisci, ac ymwadodd a'r naiil fel y llall. Yr ooddwn yn siarnd yin ddiweddar a Mr D., aelod oyfrifol "gydag enwiad parch us y Trefnyddion Esgobol. Dywedai y byddai cyn ei droedigaeth vn y-fed yn drwm, ac yn meddwi yn1 fynych. Byddai hefyd yn cnoi ao yn ysmocio peth wm- bredd o dybr.oo. Wedi ei ailieni rhoddodd heilno yr yfed a'r meddwi, ond ni feddyliodd am ym- wrthod a'r tybaco. Byddai yn mj-ned i'r camp- meeting, ac elai ax neilidu i'r dirgel, megis i fwynh&u ei bibell. Pregethai y gweinidog un diwrnod ar hunanaberthiad. Dangoeai fel y dylai y Oristion roddi, ei htitian a'r hyn oil a fedd ar yr allor at wasanaeth Duw, ie, hyd yn nod y tybaco. PenderfymxM Mr D. trwy gymorth gras i wn cud hyny. Wedi gorphen y bregeth aeth i gwr y coed, a thynodd y god. tybaco o'i logell a rhoddodd lorgyd iddi trwy frig y goeden o'r golwg. Tynodd y bibell o logell arall, ac ergydiod'd hi ar ol y tybaco, ac meddai Mr D. "Diolch i Dduw, ni fu arnaf eisieu tybaco byth wedi hyny. Utica, N.Y. R. a ROBERTS.
0 Fewn Tair Wythnos.
0 Fewn Tair Wythnos. I Golyga y gwahaniaeth rhwng "mewn pryd" a "rhy ddiweddar" fywyd neu farwolaeth mewn llawer engraifft. Dywedwyd wrth Mr James Wilson, Station- road, Hoaton, aer: "Nid oedd ond cwestiwn o veilydig oriau." Yn awr efe a ddywed: "Yn Hydref, 1896, cymerwyd fi yn glaf gan enyniad yr elwlod. Arhosais yn y gwely a than'law'r meddyg am chwech wythnos, ond myned yn waeth yr oeddwn. Dywedodd y meddyg wrth fy ngwradg mas gallai wneud dim mwy i mi. Yr oOOd Afiechyd Bright arnaf, ac nid oedd ond cwestiwn o ychydig orian—dibynai ar pa. hyd y daliai fy neirth. Yna ymledodd chwyddi dxopsiaidd o'r pon i'r traed, a bum yn ddal am agos i wythnos. Darfu i gyfaill gynghori Warner's Safe Cure. Rhoddes yr ychydig ddoginiau cynbaf esmwythad i Rhoddes yr ychydig ddoginiau cynbaf esmwythad i mi; ac ar dierfyn tair wythnos yr oeddwn yn alluog i godi o'm gwely. Daliais ati i'w gymeryd, ao yr wyf wedi fy iachau yn dirwyadl. Mewn ffaith, yr wyf wedi dredfio cexbyd er mis Awst, ac wedi bod ailan lawer gwaitih hyd ddau a. thri o'r gLooh y boreu eto yr wyf yn iachach & chryfach yr oJwg nag y bumi erioed o'r blaen: yn wir, ni fwynhoais well iechyd erioed, ac y mae pawb a m gwelant yn synii at y cyfnewidiiad. Yr wyf yn di-ok-h i Dduw am y dydd y olywais gyntaf aan Warner's Safe Outc, obkgid yr wyf yn sicr iddo achub fy mywydl" Afimdiol ydyw dal yn faith ar y wers sydd i'w dysgu oddiwrth yr uchod: fe sroryd drosto ei htui.
[No title]
Darfu i bretgethwr taJentcrg o Aberdeen un tro gyir>eryd fe4 ei destyn, "Adam, ps. te yr wyt.?" ao a raiiodd ei bwnc i dri rhan gwahanol-laf, yr oedd pob dyn yn rhywle 2il, y mae rhai dynion Enjavm- liieoedd na ddylent fod; ac yn1 3ydd, oddi- I eitshr iddynt g-vmeryd gofaJ, hwy a gamit eu hunain -in fuan; yn y lie y i yn well ganddynt beidio bod.
CIIWEDL Y GWR O'R GELL.
CIIWEDL Y GWR O'R GELL. (Gail J. Owen Llandyfrydog.) PENOD II. ELlS YN YSBEILIO'R DEWIN. Cyn pen ychydig ddyddiau wedi i'r un drwg fod yn trwblio yn Bryneithin yr oedd yr hanes am dano wedi cyrhaedd Penmynydd, Bodafon, lie yr oedd rhyw hen fodacb o'r enw Robin Cil y Wraoh ynbyw,yr hwn a gymerai arno ei hun ei fod yn gallu codi a gostwng cythreuliald pan y mynai. Y gwr hwn, wedi clywed am achos Bryneithin, a gychwyn- odd am yno rhag blaen. Yr oedd golwg rhyfedd arno yn dod i lawr o'r mynydd y boreu hwn, ebe'r ardalwyr. Yr oedd wedi planu canoedd o binau mewn rhyw fanau ar ei hen gob ddu (ond llwyd gan henaint). Gwisgai am ei ben rhyw gap bychan, coch ei liw, o dan yr hwn yn ehwareu gydag awel oer y boreu yr oedd ed wallt modrwyog gwyn, ac yn ei law y cariai ffon bir a blaenfain. Yr oeddl ei ddau lygaid o aohos heaaint wedi suddo braidd o'r golwg o dan ei aeliau trymion, ond yr oeddynt yn dwyn ar gof pawb a'u gwelent lygaid cath ganol nos. Yr oedd y gwalch yma, ebe Gwr y Gell, yn ddychiyn i bawb a'i hadwaenai. Ofnai pawb ef yn y plwyf oddigerth Mr Howell, y person, a Mr Ffowc, y twrne. Byddai y cenaw yn ddigon gofalus i beidio myned yn agoa i'r ddau hyn ar unrhyw achlysur, ond yr oedd pawb eraill yn fodau y gallai Robin wneud fel y mynai a hwynt ac a'u heiddo, yn ol ei dyb ef. "THE ROYAL RAM." Dyma enw tafarn y troes Robin i mewn iddi am ddyferyn i gynesu ei hun y boreu hwnw tra ar ei daith i Bryneithin. Yr oedd y dafam hon yn aefyll yn agos i odrou gallt Bryneithin yna, "ond erbyn heddyw," ebai Gwr y Gell, "nid oes yna gymaint a chareg o honi yn aros. Yr ydwyf fel pe buaswn yn gweled yr ysgrifen oedd uwch ben ei ddrws ac ar ddwy ffenestr y ffrynt, ac nid yw ond megis ddoe a.r fy nghof fel yr oedd Mr Williams, y twrne o Amlwch, yn chwerthin nes yr oedd yn ei gwman ar ol ei ddarllen (y sign). Fel hyn yn union y paentiwyd hi gan Sion Wiliam, y saer:- THI ROIAL RAM, I PITAR GRIFFYDD, Laisned tw sel Wain, Spuruta & Biar, I Not tw sel on Synde. Drwa. (Ffenestr dde) COMERSIAL RWM. SMOCSN RWM (Ohwith). Y mae arnom ofn mai yr un peth wnaiff bechgyn ysgolheigaidd yr oes hon wrth edrych ar y "sign" uchod ag a wnaeth Mr Williams, y twrne gynt, sef chwerthin a dweyd fod yr hen Sion WiLiam, y saer, yn aillebu Saesaneg yn gywir ryfeddol. Gwr tra hynod o ran ei berson oedd Pitar Griffydd. Yr oedd yn fyr anarferol, o'r braidd yn cyrhaedd pum' troedfedd yn ei esgidiau, a chredaf pe buasid yn mesur ei amgylchedd ei fod braidd yn fwy y ffordd hono. Nid wyf yn gwybod am ddim tebycach o ran model o gorpws Pitar nao yn fwy cywirach nag un o'r casgiau owrw a fyddai ganddo cywirach nag un o'r casgiau owrw a fyddai ganddo bob amser o flaen drws y ffrynt. Un fel yna, yn union oedd) Pitar Griffydd, gwr y "Royal Ram." Yr oedd Robin yn berffaitbl adnabyddus gan Pitar Griffydd, ac nid oedd un math o guredigrwydd yn oael ei omedd ganddo tra bu Robin yn ei dy y boreu hwnw. Waeth dweyd y gwir ni byddai Robin byth yn gafael yn ei bwrs i dalu am yr hyn a gaffai yno un amser arall chwaith. Fe allai mai yr achos fod Robin yn cael yr hyn a geisiai yn ddidal gan wr y Royal Ram ydoedd fod' hwnw yn ofni i Robin ddigio wrtho a pberi i offeiriaid Annwn ddod iw dy i droi ei holl stoc o gwrw yn chwib o sur, a hyny mewn eiliad hwyrach. "Pa un bynag am hyny," ebe Gwr y Gell, "yr oedd Robin yn cael benthyg basged y boreu hwnw gan wr y Royal Ram, yr hon a gariai ar ei fraich wrth ddringo i fyny at Bryneithin. Wedi iddo gyrhaedd yno pwy a'i cyfarfyddodd ar y buarth ond nAis, y gwas. Dechreuodd Robin arholi Elis fel hyn:- "Yn mha. lo mae dy feistr, laslanc?'' "Yn ei wely, ac ni bydd yn arfer codi mor foreu a hyn," ebe Elis. 1 "Pa. amser y gwel ei arglwyddiaeth yn dda adael ei wely heddyw? ebe Robin. "Nid wyf yn gwybod," ebe Elis, ao ychwanegodd, "Ewch am y ty. Bydd yr housekeeper (sef Neli ) Ifas) yn sicr o adael i chwi gael lie comfforddus i ddadflino, oblegid gwelaf eich bod yn flinedig." "Nag wyf, mewn un modd," ebe Robin, ac edrych- odd yn ffyrnig ar Elis. "Wel," ebe Elis, "bydd rhaid i chwi fod yn rhywle yn aros i meiatr godi; felly gwell yw y ty i chwi ddisgwyl na'r fan hon, yr hen wr." Oythryblodd hyn Robin yn fawr, ac ebe fe, "Oni I, wyddost mai myfi yw Robin,, Cil y Wrach, y dewin- wr, ac mai wrth fy ngorchymynion i y gweithreda holl gytibreuliaid y ragddu, o' fychan nyd fawr? A wyt ti, yr ysgribin dwl, ynmeiddio dweyd wrthyf fi pa. I", y mae y man goreu i mi fyned? Oni wyddost fy mod yn gwybod am bobman a holl ddirgelion pobman hefyd? Fe w-yddwn i yn eithaf da yn mha Ie y mae dy feistr, a pha amser y cyfyd o'i wely heddyw, a phob ymholiad arall a ofynais i ti, frawd y I mul. Dy brofi yr oeddwn i edrych beth oeddyt. Wedi i Robin faldorddd fel yna wrbh Elis synedig (erbyn hyn) aeth yn ei flaen am y ty. Curodd y drws yn drwm gyda ffon. Yr oedd Neli Ifas wedi dychryn clywed y fath guro, ond agorodd gynted ag y gallai, pryd y cyfarchwyd hi gan Robin. "Boreu da, Neli Ifas" (yr oedd Robin wedi cael gwybod ei henw yn y d'afarn gerllaw). Dychrynodd Neli yn fwy pan welodd y fath ddrychiolaeth oedd yn y drws, a'i fod yn gwybod ei henw, ac yntau yn hollol ddyeithr iddi. Nis gallai Neli Ifae symud ei thafod i ofyn beth oedd arno ei eisiau, ond; fe aeth i ygtad gwaefcb o lawer pan welodd hi ef yn myned heibio iddi i'r ty yn ddi- seremoni. Hefyd cafodd olwg ar y llengoedd o nodwyddau oeddl ar ei gob yr adeg hon. Aeth Robin i'r gegin ar ei union ac eisteddodd yn nghadair freiohdau fawr Evan Prydderch, yr hon oedd new- ydd gael ei gosod gan Neli o flaen tanllwyth o dan braf erbyn y deuai ei mheistr i lawr. "Deuwch o'r drws yna, ddynes," ebe Robin. "Nid wyf yn bwriadu dim drwg i chwi, ac ewch i ddweyd wrth eioh meistr fy mod eisieu ei weled rbagblaon," ac ychwanegodd fod yn gywilydd iddo (ei mheistr) fod yn ei wely yr adeg hono o'r dydd. Yr oedd Evan Prydderch yn clywed hyn o'i wely. Yr oedd Neli yn methu dirnad pa. fodd y gwyddai Robm lie yr oedd ei miheistr. Yr oedd hi yn credu yn sicr ei fod yn rhywbeth mwy na dyn. Galwodd Neli ar ei mheistr, yr hwn a ddaeth i la.wr yn fuan. Yr oedd Evan Prydderch yn adwaen Robin yn dda, felly ni ohyffrodd rhyw lawer pan welodd ef yn ei gadair y boreu hwnw. "Boreu da i ti, Prydderch, ebe Robin. "Felly i chwithau, Robert, ebe Evan Prydderch. "Yr wyf dipyn ar frys y boreu yma," ebe Robin, "ac am hyny mynegaf fy neges heb golli rhagor o amser. Yr wyf yn gwybod ddarfod i Melltenog (un o gythreuliaid Annwn) dalu ymweliad a thi ychydig amser yn ol, ao vr wyf yn dy hysbysu y bydd iddo ddod eto i ehwareu campau Ziwerwach o lawer a thi y tro nesaf, ond os wyt ti yn dymuno cael ymwared oddiwrtho ni fydd raid i ti ond talu un gini (pen rhaw) i mi am fy ngwasanaeth yn rhoddi hyny i ti; oblegid gwaith hawdd a fyddai i mi ei J offrymu, neu ei anfon i Le mwy cynhyrfus na Bryn- eithin yma, sef dros greigiau picellog Point Leinws yna yn bendramwnwgl i'r mor. Yr oedd Evan Prydderoh braidd yn anvstwyth ar y dechreu i ymostwng i delerau Robin, am nad oedd vn gweled un argoei fod yr un drwg am aflonyddu ar ei heddweh ef mmyaoh; ond rhag ofn i hyny gymeryd lie cydymffurfiodd a, hwvnt. Tra yr oedd yr ymdrafodaeth yna yn cymeryd lie rhwng Robin ac Evan Prydderch yn oedd Elis wedi cael ei hun i'r ystafell agoeaf atynt, o'r hon y gallai weled pob symudiad a gymerai le yn eu nystafell hwythau hefyd. Yr oedd wedi clywed rhan o araeth Robin wrth ei feistr, yr bon a roddai ar ddeall iddo fod y gwalch die hell-dctrwg hwnw am enill clod ac arian iddo ei hun; ar goro ei "ystranciau" ef y noswaith gynt. Hefyd cadarnbaodd hynyna ei dybiaeth ef (Elis) nad oedd Robin, y dewin, o Fynydd Bodafon, yn ddim amgenach na'r diafol ei hunan, yr hwn sydd yn Ilawn o dwyll i gyd, a'i fod ef (Robin) yn ceisio, ac yn caffael lwfyd, gan, drigolion yr ardaloedd hyn grediu ei fod yn feddianol ar rhyw alluoedd goruwehnaturiol, a thrwy eu cael i gario y syniad yna am dano yr oedd Robin yn gallu byw yn weddol gysurus, a hynv heb wneud un math o galed-waith tuag at fod felly {dyfaled y darllenydd pa fodd). Yr oedd Elis yn gwylio pob symudiad o eiddo yr hen ddewin y boreu hwnw, gan hyderu efallai y oaffai gyfle i ad-dalu i Robin am yr hyn a wnai yn Bryneithin gyda.ï offrwm twyllodrus. ROBIN YN OFFRYMU. Dywedodd Efan Prydderch wrth Robin mai yn arros i'r bwrdd oedd yn eu hystafell yr oedd yr un drwg yn cadw mwyaf o dwnr. "Ho!" ebe Robin, "mi 81 wyddwn hyny o'r blaen, ac felly, Evan Prydderch," ebe fe, "y peth goreu i mi ei offrymu i Melltenog ydyw y ddwy ham yna sydd genycb yn hongdan o dan y llofft ac uwch ben y bwrdd yna," ac ychwanegodd yn goeg- aidd "mai y peth mwyaf tebyg oedd fdu Melltenog yn bur newynllyd y noswaith y talodd ymweliad ac yno, ac iddo, dan effeithiau newyn, geisio tamaid neu ddau o honynt, ond ei fod yn methu bob tro y neidiai i fyny atynt, a'i fod yn cael codwm bob tro ar yr hen fwrdd pan ddisgynai yn ol." "Wel yn wir," ebe Evan Prydderch, "yr wyf yn gweled yn awr eioh bod yn deall castiau yr un drwg i'r dim, oblegid yr oeddwn yn clywed rhyw dwrw fel pe buaeai yn rhygnu o dan y llofft (cofied y darllenydd am linyn Elis) y noswaith y bu yn ein haflonyddu yma." "Yr achos o'r twrf yna. ebe Robin, "oedd lod Melltenog yn taro ei drwyn yn y llofft wrth fethn yr hams, ac felly," ebe Robin, "gwell i ti, Evan Prydderch, eu rhoddi hwynt yn offrwm iddo, oblegid nid ydynt yn gydwerth a heddweh' genyt, mae'n bur sier." Estynodd Evan Prydderch y ddwy ham iddo, a gosododd Robin hwynt ar y bwrdd. Yna dechreu- odd blanu haner dwsin o nodwyddau yn mhob un o honynt, ac ebe fe: "Hyn yw y telerau, Evan Prydderch Wedi i mi roddi y ddwy ham yma o dan y bwrdd ac aros rhyw bum' munud neu ragor hwyrach i edrych arnynt a darllen ychydig o'r Ilyfr yma. (tynodd o'i boced lyfr du) myfi a ada,waf iddynt fod yna am haner awr, ac os bydd Melltenog wedi dod i'w cyrchu erbyn fy ymweliad yr ail waith a hwynt, pobpeth yn dda. Bydd Melltenog wedi ei foddloni fel na ddaw i drwblio Bryneithin byth yn rhagor, canys yr wyf yn sicr y bydd y tamaid cyntaf a fwytu efe o honynt yn cynwys nodwydd, a hono wedi ed gwen wyn o, ac mai yr hanes a fydd am dano wedyn fydd 'cafwyd Melltenog wedi marw yn gelain gegoer.' Dechreuodd Robin ar oruchwyliaeth yr offrymu rhag blaen, gan orchymyn i Evan Prydderch fyned o'r ystafell am ychydig. Gynted ag y cafodd Robin gefn Evan Prydderch dyma fe yn rhoddi y ddwy ham yn y fasged a fenthyciodd gan Pitar Griffith, gwr y Royal Ram, gan feddwl nad oedd neb yn sylwi arno. Aeth a'r fasged allan yn dclistaw a rhoddodd hi dros y clawdd bach oedd o fla-n y drws, ac yn ei ol ag ef yr un fath. Gvnted ag Z. yr oedd Robin wedi myned i'r ty dyna Elis allan. Meddyliodd ar y cyntaf mai cuddio y fasged a fyddai goreu iddo, ond newidiodd ei feddwl; tynodd y ddwy ham o honi a chuddiodd hwynt. Ar ol hyny aetli a rhoddodd rywbeth tebyg i bwysau yr hams e dywod ynddi, gan ofalu am roddi cauad arni. Aetb a hi i'r un man yn union ag y cafodd efe hi. Wedi hyn aeth Elis yn ol am ei guddian. Yr oedd Robin, pan aeth Elis i'w olwg, yn eistedd o flaen y tan gan luchio halen iddo, yr hyn a wnai i'r tan droi ei liw o goch i wyrdd, gan roddi ambell ergyd yn awr ac yn y man, a chyda hyn dyma Robin yn codi ac yn galw ar Evan Prydderch i mewn ato.' "Mae'r amser i fyny," ebe Robin. "Wel, da iawn, gobeithiaf eich bod wedi llwyddo gyda'r un drwg." Cododd Robin y Ilian oedd yn gorchuddio ochr y bwrdd, ac eb efe "Edrych a yw yr hams yna!' "Nag ydynt," ebe Evan Prydderch. Gwenodd y dewin pan glywodd hyn, a dywedodd "Edrych ar liw y tan yna. Melltenog ddarfu droi ei liw fel arwydd o'i allu pan fu yn cyrchu yr hams, ond yr wyf yn sier," ebe fe, "os bwytu efe hwynt y caiff brofi fy ngallu inau." Yr oedd Evan Prydderch wedi ei foddloni i ryw raddau yn ngwasanaeth Robin, ond rywfodd teimlai ei bod yn myned yn ddrud iawn iddo i dalu am offrymu i'r un drwg. Wedi i Robin gael ei dal, sef un gini (Penrhaw) gan Evan Prydderch aeth Robin i ffwrdd gan gymeryd arno ei fod mewn brys. Gwelodd Elis ef yn cymeryd v fasged i'w ganlyn, yr hon a gynwysai gig moen da, yn ol tyb Robin. Yr oedd yn gorfod newid braich yn ami wrth ei chario, gan mor drom ydoedd hi. Aeth Elis ychydig ar, ei ol hyd nes y gwelodd ef yn troi i mewn i'r Royal Ram. Oredai Elis y byddai i Robin dreulio rhai oriau yn y Royal Ram, yn yr I hyn ni siomwyd ef fel y cawn weled yn mlaen. Yr oedd Elis wedi chwerthin' llawer aj? ef ei hun y diwrnod hwnw wrth feddwl am yr hen ddewin yn ymdrechu cario y tywod adref. Yr oedd cyn- ulleidfa luosog iawn yn digwydd bod yn y Royal Ram ptn droes Robin i mewn am lymaid, ao yr oedd Pitar Griffydd yn tuchan ac yn chwys diferol, ac yn Ilewys ei grys, wrthi yn gwasanaethu ar ei gws- meriaid. Cafodd Robin ei "foddi a diod" fel y byddis yn dweyd gan y cwmni oedd gydag ef. Yr oedd yr hen ddewin wedi llwyr golli arno ei hun ac yn baldroddi yn arswydus. Erbyn hyn yr oedd yn dechreu nosi, a phwy oedd yn dod i lawr yn araf deg o gyfeiriad Bryneithin ond Elis, gan ddweyd wrtho ei hun, "Efallai nad yw| wedi cychwyn adref eto oddiyna. Wedi iddo ddod gyferbyn a drws y Royal Ram, yr hwn oedd yn agored, clywai lais yr j hen ddewin, a chyda hyn gwelai ef yn dod allan ac yn feddw fawr. Ciliodd Elis yn ol a chuddiodd ei hun o dan y gwrych oedd ar oohr y ffordd. Pasiodd yr hen ddewin ef heb ei ganfod, a cherddai o'r Datil glawdd i'r llall, gan ruo a melldithio rhywun yn arswydus, ond ni wyddai Elis pwy. Dilynodd Elis ef gryn bellder, pryd y troes yr hen ddewin i rhyw dy gwag oedd ar fin y ffordd. Ni wyddai Elis enw y bwthvn yma, gan ei fod wedi dilyn yr hen ddewin i ardal ddyeithr. Yn awr meddyliood Elis mai myned i omhwyso am ychydig yr oedd, ond wedi hir ddisgwyl ei weled yn dod ailan i ail gyobwyn am ei gartref neaaodd Elis yn ddistaw at y drwa, pryd, er ei fawr lawenydd, clywai yr ben ddewin yn chwyrnu o'i hochr hi. Mentrodd i mewn ato, a gwelai ei fod yn cysgu ar ?i eistedd ar dop yr hen fasged. "Wei," eb efe wrtho ei hun, "dyma gyfle i mi gael y gini oddiarno, oblegid ni ddaeth efe i feddiant yr ben ddewin drwy ffordd onest. Os twyllodd efe fy meistr trwy ei ddicheUion caiff fwynhau nos arall heblaw heno, sef nos siomedigaeth boreu y fory am hyny. Cafodd Elis y gini o'i logell ef heb ei ddeffro, ac aeth adref. Y boreu dilynol ddaeth, pryd y diadlenodid Elis yr oil o hanes y diwrnod cynt i'w feistr, ond nid oedd Evan Prydderch yn credu Elis hyd nes y darfu i Elis estyn y ddwy ham a'r gini a roddodd efe (Evan Prydderch) i'r dewin y diwrnod cynt. Yr oedd llawenydd Evan Prydderch yn fawr, "ond credaf," ebe Gwr y Gell, "fod siomedigaeth Robin, y dewin, o Fynydd Bodafon, yn fwy." Pan welodd boreu dranooth wedi cyrhaedd adref fod ei hams wedi troi yn dywod a bod ei gini ar goll, dyma. y tro diweddaf y gwelwyd y dewin yn Llancilian yma er yr amser hono. Mater y drydedd benod fydd — "ELIS YN FFUGIO EI FEISTR."
Yr "GENINEN" AM 1900.
Yr "GENINEN" AM 1900. A ganlyn fyddi rhai o'r pynciau yr ymdrinir a hwynt yn y "Cylchgrawn' yn' ystod y flwyddyn, a rhai o honynt eisoes ar ganol cacl eu trafod ynddo —"Lie;iydeliacth Gyinraeg y Ganrif Bresenol Pa un ai Gwella ai Gwaethygu y mae?" "Yr Eistedd- fod "A yw yn werth y draul o'i chynial?" "En- wa.dau Crefyddol Cymru: Eu Nodweddion Gwahan- iaethol. (Y mae llenorioni o fri, Eglwysi^ ac Ymneillduol, wedi ymgymeiyd a tliraethu eu lien, bob un ar ei eglwys a'i enwad ei hun.) Hefyd, yn y rhifyna-u dyfodol fe banbeir yr erthygl- au ar Fywyd ao Athrylith Enwogion Yniadawedig, megi-g yr Hybarelb Archd-diacon Griffiths, B. D., S R., 0. Thomas, D.D., Elis Wyn o Wyrfai, Thomus Aubrey, Monwyson, Ap Vychan, Mathetes, Syr G. Osborne Morgan, A.S., David Roberts, D.D. (Dewi Ogwen), loan Emlyn, Y Deon Vaughan, Vulcan, Cynddelw, J. Thomas, D.D., Tudno, Glan Alun, Aled: o Fon, Glasynys, Gwenynen Gwent, Taliesin o Eifion, GLammor, Rdnisiart Ddu o Wynedd, W. Nicholson, Creoiddvnfab, Giraldus, Scorpion, lor- werth Glan Aled, \V. B. Joseph (Y Myfyr), John Phillips, Bangor; T. Stephens, Dewi Wyn o Essvllt, Nathan Dyfed, Dewi Glan Dulas, Llallawg, Idris Vychan, Gwrgant, Owen Geithin Jones, Trebor Mai, Y Tiiesbiad, Iolo Trefaldwyn, J. Evans (Eglwys- bachj, Elias Owen, M.A., Micliael D. Jones, R. H. Morgan, M.A., Thomas Gee, Yr Esgob Llwyd, Ceulanydd, T. E. Ellis. A.S., Gaerwenydd, Myfyr Emlyn, Meigant, Eds Bradwen, Eos Llechyd, Charles Ashton, etc. Llongyfarchwn ein darllonwyr ar ein rhagolygon i allu eu cynysgaethu, a tbrysorau llenyddol a deallol, henafol a d'iweddar, y flwyddyn nesaf gwerth- fa-wrocach nag erioed. Parbawn yn, ac ychwaneg- wn at, ein hymdrechion i ga.sg; U a chyhoeddi Hen Weddiilliom Pridwerth, yn mnesyddol, hynafiaethol, chwedlonol, beirniadaethau, llythyrau oddiwrth en- wogion at eu gilydd, etc., a'r cyfan yn dwyn perthynas a Chymru, Cymro, neu Gyrnraeg. Bydd "Y Geuinen" hefyd yn parbau i fod yn gronfa o gynyrchion Eisteddfodol gweithdawr a, dyddorol fel- nad elo llawer o'n trysorau henyddol mwyach ar ddisperod. Yn y rhifyn nesaf (Ionawr, 1900), ymddengys crlhyglnu arbenig o eid:do'r awduron hyglod a gan- lyn :-Y Prifathraw John Rhys, M.A., LL.D.. y Prifathraw T. F. Roberts, M.A., y Parchn. Griffith Parry, D.D., Lleurwg, Hirgh Jonoo (W.), Elfed, y Prifathraw Rowlands, B.A. (Dewi Mon), Gwynedd- on, R. Climber-Williams, M.A., H. Cernyw Wil- liams, Pedr Hir, D. Stan-ley Jones, Cadvan, Tecwyn, Dyfed, Emrys lap Iwan, Berw, Rhys J. Haws. Elphm. y Proffeswr J. Young Eva-ns, M.A., W. Hugh Evans, Druisyn, D. Griffit;h, W. P. Williams, Gurnos, Alafon, yrll nghyda'r Ileilyddio-n. ymadaw- ediig Vulcan, Nicander, Cynddelw, I. D. Ffraid, Ap Fychan, etc. Hefyd, yn ystod y flwyddyn ymddengys cyfres o erthyglau ar Ragoriaethau a Diffygiom y Pwlpud yn Nghymru, ac ar Berthynas y Gwajlianol Enwadau Crefyddol a Llenyddiaetih Gymreig,—y rhai a ysgrif- ooir gan lenorion profedig, perthynol i bob un. o'r cyrph crefyddol, Eglwysig yn gystal ag Ymneill- duol, sydd yn allu yn ein gwlad.
Advertising
ER BUDD ein darllenyddesau yr ydym; yn rhoddi iddynt y cynghor (recipe) goreu y gwyddom am ■dano er gwaeud, Pwdin y Na.dolig :-Cym-eTWoh dri- chwarter pwys o flawd, dwy owns o Borwick's baking powder, dwy owns o fara wedi ei falu, pwys a haner o si wet, diaui bwys o resins, pwys o gyrants, deg owns o siwgr, dwy owns o almonds, pwys o candied peel cymysgedig, balen <a spice yn ol y chwaclh1. Cymysgwch y peth an hyn x"n dda gyda u gilydd, a c yehwanegweh chwech o wyau (wedi eu curo'n dda) a thri-chwarter peint o lefrith: rhaner yn ddau, a berwer am wyth awr. HAIRDRESSERS Tobftc«onw(* Commmoing. Se8 Hd. Gwide (369 peg"), 3d. FITTHD UP. How to open » agar Store 220 t» £ 3000. TobMMxiita OuWArtik^ Co.—186, Biwtoa-road, London j 60 yeani ropubstion. Mamgwi ITiitwiwit— Free. Beaij :My.
[No title]
Hysbyswyd ni yn ddiweada-r gan y Deon Prys nad yw y Gymraeg yn iaith masnach, ac na wel- odd efe erioed lyfr ynddi ar rifyddiaeth. Nid llawer o fasnach oedd yn Nghymru yn yr amser ä. t, leddpg^rtih gwe-thu fsetfByllau, dl, onocih, ymenyn, caws, etc. Felly, tebyg fod y Gvmraeg yn ddigon galhiog i dirin masnacih o'r faith heddyw. Lie y tramtgwyddia yr hen Gymraetg yw g.rdllf phethau ddiaethant neu a ddeuant o wledydd etr tronol nad oes ganddi enwau arnynt, na gobaith am eu cael, ychwaith. Yr un moddgyda. rhifydd- iaeth. Oyfrif pen oedd miewm! bri yrn1 mhlith Oymlry yr ameer gynt; a gwiMU: pob un ei gyf rifon yn ei ben heb na phensil na phapyr. Lie yr elai y cyfrifon yn. anarferol o dldyrys, rhoddid hwy yn nghadw ar gefn y drws neu ar y fantell uwch y tarn Nid tebyg, i Gymru erd'oed, hyd yn ddi- weddar, wy:bodl fawr am; rifyddiaeth. Yn lie efrydu rhifyddiaeth a phethau defnyddliol, aetli y beirdd ac ysgolhedgiooi; Oymru il ddadblygu y gynghaniedd.
[No title]
Pery.gl amlwg yr oes hon yw diraddio crefydd a'i phethau cysegredig yn gydwastad a'r byd. Y dyddiau diweddaf hyn, masweddir addoldiai yn j fawr drwy gynal pob niath o igyfarfodydd yn- ddynt; a gwneir hwy yn ami yn fwybai, nid i, bortbi y tlodion a'r angenus, eithr t wnend elw at gynal yr ch-os, etc., eto. Mae arwyddion ftii.dwg edn bod ni, fel cenedl, ar ogwydd eaibydus, I ga.n fod ysgafnder ar gynydd yn ein plith, ac nid ydym yn gweled gwahianiaeth lie y dylai f-od gwahaniaeth pendant. Yr ydym er ys talwm wedi diraddio "Bydd myrdd o Ryfeddodau" a'r hen "Gruigybar" yn gydradd a "Hen Wl&d fy Nhadau; a chawn hen d-on fe-ndigedig arall j dd,a,eth i fri yn ddiweddar yn gwynebu ar yr un dynged Ai rhyfedd fod pydredd yn ngwreiddyn crefydd yn Nghymru a chryn lawer o'i blodau yn llwch ? Y mfle tyn-gecl cenedl, fel dlyn, yn ym- ddibynu ar ei bod yn gweled gwahaniaedi rhwng petha,u, ac yn ymddtwyn yn ol hyny.
Y OYMRY A'R GYMRAEG. ■
Y OYMRY A'R GYMRAEG. Ffaith ddiifrifol yn nglyn &'r Gymraeg, y dydd- iau hyn, yw fod y dyddordielb llenyddol ynddi yn darfod er y gwa^ddir llawer o'i phlaid a thros ei pharhad oesoesol. Arulwg yw fodl y Gyrnraeg yn sior o wywo a. marw oddigerth i'w phlant ymeerchu yn llenyddol vnddi. Mae, cryn lawer o wybod- aeth lOymry o'u hiaith yn reddfol ac ystrydebol, ac ychydig sydd yn feddianol ar wybedaeth len- J yddol a bywlol o honi. Oear miloedd o GymIY, hefyd, o herwydkl hyn, a feddamt amigyffrediaeth niwliog o ugeiniau M, nid canoedd o eiriau Dyni- ne-g; a. phe y gofynid iddynti am yst-Tr llawer o eiriau, byddai eu hateibiad yn gymylog ac- anmheiii- dant iawn. Arweinda hyn ni i gryhwyll ffaith j nrall yn nglyn ag ymddiTywiad yr iaith, y dydd- iau hyn, sef ymgydnabydldiiad y Cyniro cyffredin a. plieths.u dlan eu henwan Seisneg, ac felly, pan vr vmdrinir a hwy yn ein llenyddiaeth, yni- icyniera ein llenorion rn fynych a'u Cymreigio, a'r csnlyniad yw fod cryn lawer o'r Oymraeg hwnw yn aniamgyffredadwy. Fell)-, un o ddau beth sydd genym, sef dal at Gvmraeg pur ndwliog ao yn fynych anmealladwy i'r wierin, neu ddefn- vddio v geiriau Seianeg, arfer^dig mewn yrmgom gvffrediin. Mewn llafar cyffredin defnyddir oryn lawer o eiriau Seisnetg, & gwiua llawer on siarad- wyr cyhoeddus tin progøthwyr ddlefnydd mwy neu lai o eiriau bastardicliaidd; a dichon fod Oymraeg o'r fath yn fwy dealladwy i Gymry anllenyddol ac anllythyrenog. Ymddengys hefyd, fod cryn yr liawer o Gymcraeg -ein pryddesfeu a.'n hawdlau yn annyddarol i'r werin am eu bod! Roog iddynt.
TRiWYDDED I'R OYMWYS.
TRiWYDDED I'R OYMWYS. Entbydrwydd i wlad yw y sefydliadau meddygol yma addawant raddio physiigwyr yn ddioed a di- drafferth, gan ymhoni fod ganddynt ffyrdd brein- iol i gyrhaedd nodlau sydd yn ganlyniadau efryd- iaeth ofalus am flynyddau mewn ysgolion etraill. Dymunol iawn yw addewidion tiwyUodrus o'r fath i'r ticheligeisiol sydd am ymibetrffeithio mewn physigwriaeth mewn ibYIl" amser a deohreu medd- yga yn ddiymaros. Amcan y dosibarth hwn yw nid llesoli cyrndtithas .a'u gwasana-eth. galwedig- aethol, eithr dod o hyd i drwydded i enill bywol- iaeth anheilwng a ch%-Aglu eu "pentwr." Male llawer o enwau a graddaw y gellid goddef i boM ymddifyTU a. hwy, metgiB y rhai dysgedigaethol, gan nad ydynt o bwys bywyd w,angeu i neb; and difrifol o wahanol yw yn ,nglyn a physigwr- irveth a galwedigaetliau cyffelyb. Ni ddylid trwyddedu neb i gyfiawni gorchwyiion yn gofyn ,■ medr ond y cymwys a'r deheutig.. Ni feddyiid bvth am osod trefwr dibrofiad i gnedfio defaid fwy na bugail defaid i bedoli ceffylau ond mor syn, onide, yw y telir sylw mor fanwl i orchwylion cyffredin bywyd pan y trwyddedir dynion anrghymwys yn fynych i swyddau pwysig yn gofyn ac yni galw ami y doniau goreu Lie y mae yn fater croen neu aelod, megis yn ngalwedigaeth- ,i,u v eneifiwr a'r pedolw-r, dysgwylir prentislaeth faith a deheurwydd gweddus; ond pan yn fatet bywyd a bywyd tiragwyddol hefyd, goddefir 31 i thrwyddedir ymgeiswyr yn fynych gyda llai 0 ofal a llai o brofi ad ac addaerwydd. Y rheswm am hyn, feallai, yw fod cyniyrchion gwaith y gaJ- wedigaethau cyffredin yn amlwg a ffrwyth y lledll yn anhysbys. Pan y brathir t-roed ceffyl gan hoelen bear y pedolwr, ond pan y trenga y claf dMl> law meddyg dibrofiad, priodolir hyny i "ym- weliad Duw."
CREDO WINOHRSTER. /
CREDO WINOHRSTER. Ychydig amsjr yn ol, cyfarfu y Oyffredinol- j iaid. enwad, vn credu mewn iachawdwnaeth. ac adferiad i bawb yn ddliweihaniaeth, yn Boston, 'gyda'r amcan o newid a pberffedthio eu cyffes grefyddol. Mae ganddynjt hwy eu Winchester fel sydd gan y Calfiniadd eu Westminster Creed-, a theimlai rhai o honynit yn anghysurus ac an- esmwvth hyd yn nod o dan fantell e-ang cy ffrediin- oliaeth neu holl-iajchawdwriaeth. Glynai y cedd- wadwvr wrth yr hen gredo fel peth anffSj&ledig a. pherffaith gyfaddas i'r holl oesau; dadleuai y lleill fod credo yn newid o hyd, o oes i oes, ao fod yn rhaid eangu gwisgoedd y moddlwl ymddad- blygedig yn gywir fel y gwneir a dillad' plentyn ar hyd ed dyfiant i fod yn ddyn. Nid gweddus na synwyrol, ychwaith, fyddai disigwyl i'r eriaid: dynol aros yn ei gryd yn oesoc -ol. Dyig pCfb oes ychwanegiftd at ei dwf a'i aonigyffirediaeth. Nid delw neu gerfiun disyiniud a, digyfnewid yw yr enwid, ond peth hyw aor gynydd yn ddiddarfod a. diymorphwys. Ymddengys mai nod cynhadledd ddiweddaf yr Holiinchawdwriaeithwyr, y tro yma, oedd symud i ffwrdd. yr ychydig gulni ao anneall- dwriaeth oedid J'I1i eu K-yffes. Pwysleisient a.r ddwy ffaith, sef nad ydymt yn coelio yr cbargodir drwg pechod: yn eu cyfundipefn, fel y'u cyhuddir, ond y cosbir ef,er nid YiDJ dragwyddol; ac y daw pob enaid yn y diwedd d gydgordiad a Duw. Yn ol eu golygiad hwy, 11Iidyw yr annhrefn dirwy yr oesau ond megis gwaibh bysedd Duw yn Ú1ci(¥ ac i awngyweirio tanau cerddorfa fawr y cread yn barod erbyn yr adog fendigedig y byddis yn per- ffoirmio yr anthem, "Pan y ibyddo Duw oil yn •oil," fel y dywed Paul. be y golygiad hwn yn yr edthafedd oyferbyndol i eiddo yr hen Ysgotyn ddywedai: "Dywedwch a fynwch, ond rhoddwch i mi hen dan a brwm.stan y iQalfiniadd!" I:
MAGL CAN MOLIAETH
MAGL CAN MOLIAETH Dywed y dioethawr "Oanmoled arall dydi;" I' and nid gweddns yw i ''arall" ganmol neb oddi- gcrth fod y ganmoliaeth yn weddu-s a chymesur. Golyga y gair Germanaidd am ganmol, sef I "preisen," brisio, sef rhoi mewn geiriau yr hyn yw dyn ne-u'r gwrthrych ganmolir, Twyll yw I canmol oddieithr ei fod yni iawn fesuriad neu bris- iad o werth nau ddawn. Maie y gair "flatter" yn Sedsnetg yn gymwys-iadol iawn at lawer o'r canmol a glywdT a<i a welir, gan na olyga ddim amgen na "gwynt" (flatus, Lt.). Nis dichon neb organmol dyn lieb dwyll a rhagrith, oddigerth yr ymfodd- lonir ar y cyhudd'Iad o anwybodaeth diygn. Mae dau (ldrw-g mnlwg yn nglyn a cbanmoliaeth druth- iog, sef profa y canmolwr yn dwyllwr a rhjagrith- iwr a llenwa y derbynydd neu wrthrych y druth a meddwl chwyddedig o'i fawredd. Mae llun- ydid a derbynydd molawd wyntog, bob amser, yn hoffwyr anwiredd. Nid oes dim, egluxach o fewn cl oriau y Bedbl na chcxndemniad o r arferiad hon ac nid oymeradwy yw, ychwaith, gan neb sylweddol. Gwedd niweidiol o'r arferiad yw y llythyrau cymeradwyaefch eithafol roddir i ym- geiswyr 181m. bwlpudau neu ymwelwyr a rhan- barthau dyeithr. Yn ein. plith ni, y Gymry, ffyna yr arfer o roddi Uythyrau cymeradwyol i gymer- iadau a ddiaaddelir ga.n eglwysi am ymddygiad anfoesol, ond1 a arfogir, wetithia,, a chanmoliaeth anwireddr.fi i dwyllo cymydogaeth au eraill. Cawn eglwysi o'r fath yn euog o dwylla. brad y.n erbyn crefydd a moes y cyhoedd. Vmfuda. yr ymgeiswyr i Leoeddl dyedthr i bechu yn eu dull arferol, a. pharhant i dwyllo yr eglwysi drwy hoced a chydfradwriaeth yr eglwysi, am rut cheidi yr eglwysi yn ddigon igwrol1 a theyrngar i Grist a'i achos i'w prisio ami eu gwir wetrth wrth eu gilydd. Yr anfantais yn nglyn a'r cymeradwyo g I anheilwng hwn yw y mesurir y dyn wedi yr Jm sefydlo yn ei le newydld. Profir yn dra bititn werth y dlyn. a daw ei ddiffygion moesol neu gymeriado-l i'r gollwg, yn ddiffael. Felly, ni wna. cymeradwyacth nleu ganmoliaetli, druthiog and maiglu yr hwn a'i ca, gan1 y difg pob 'gwir ed ffrwyth yn ei bryd a gwelir y pryd hwnw wywdeb ei dda-Len. Dylai fod yn y ibydJ cre.fyddol gyfarwydd- iadur fel sydd yn y byd masnachol, sef llyfr yn rhoddi gwerth a chymeriad pob masnachwr yn y wlad fel na thwyller neb gan, ganmoliaeth neu "air da" cymydogion neu gyfedllioai twyllodrns. Dylai fod safle a gwerth pub pregethwr ar lawr m'ewn du a gwyn ar lyfr y cyfundeb, fel ag i wneud i fPwrdd yn hollol a'r angenrheddrwydd am lythyrau cymeradwyaetli camarweiniol yn ogystal i's a ehwnin,oli -,th druthioga thwyllodrus oddiwrth grfeilH.m a chymydogioni yr ymgcisydd.Dylai yr eglwys fod mor gall a'r byd yn y peth hwn.
Y Dadforion
Y Dadforion 0 gynyrchion amaethyddol i'r Deyrnas Gyfunol yn vstod yr wythnos vn diweddu Tachwedd 18fed, 1899:— ) Anifeitia-id Byw (eu nifer yn 1899). Bustych, I teirw, gwartheg, a lloi, 6457; defaid ac wyn, 5426. Cig Ir neu Ffres (c *).-Gwarthag. i, hob math, 52,577; defaid, 46,628; moch, 16,815. Cig Hallt neu Amddiffynedig,preserved (canpwysi). -Nioch, 106,402; gwartheg, 3,556; cluniau moch. hams, 30,046; moch ieuainc, 1623; heb ei ddesgrifia, wedi ei halltu ac yn ir, 8681; cig amddiffynedig, heb fod wedi ei halltu, 20,623. Cynyrchion y Llaethdy, etc. (canpwysi).—Ymen- vn, 52,467; margarine, 18,028; caws, 57,091; Ilaeth a Ira fen (galwyni), 299 Uaeth wedi ei ddwys- hau, condensed (canpwysi>, 17,983; wyau (canoedd mawr), 351,215 y dofednod; a helwriaeth (g'rth), 5609; cwningod meirw (canpwysi), 2337; bloneg, lard, 40,822. Yd, Grawn, a Blawd. etc. (c an pwysi). -Gwen it],, i 1,071,700; blawd: gwenith. 378,700; haidd, 545.700; ceirch, 335,800; pys, 80,800; ffa, 55,600; yd India, 1,413,100. Ffrwythydd (pwyseli, bushels).—Afalau, 190,552 eurafalau, oranges, 137,372; egrafalau, lemons, 18,848; gerllyg, 3602; eirin, 5; grawnwin, grapes, 22,298; heb eu henwi, 25,668; gwair, 1827; nopys, 5276. lyflys, vegetables.—Wyn wyn, onions (pwyseli). 163,876; pytatw (canpwysi), 65,006; heb eu henwi (gwerth P.), 20,749.
|Tori Amod Priodas yn Sir…
Tori Amod Priodas yn Sir Fflint- j ACROS YN Y CWRT BACH. Yn Nghwrt Badb Treffynon, dydd Mawrth, yr oedd gan Syr Horatio Lloyd ger ei fron "judgment summons," y dyledwr yn nglyn a pha un ydoedd Ifermwr ieuano o'r enw John Hughes, fferm Bron- fadog, Ysceifiog; a'r erlynydd1, Miss Mary Ellen Spencer, o'r un plwyf. Y swm a. hawlid oedd 90p 6s 8c, sef swm y dyfarniad (60p) a'r cost an mewn achos o dori amod priodas a wrandawyd yn Llys y Sirydd yn Wyddgrug yn Awst diweddaf. Holwyd' y diffynydd gan Mr F. Llewelyn Jones (yr hwn a ymddangosodd dros Miss Spencer), yr hwn a ddywedodd, mewn atebiad i gwestiynau, ei fod ef ei hun, wedi talu y rhent am y fferm i oruchwyl- iwr Iarll Dinbyeh yn Nhreffynon. Aeth hyny yn mlaen am amryw flynyddau. Darfu iddo hefyd dalu'r trethi ar y fferm am amryw flynyddau. Yr oedd efe ar yr etholrestr Seneddol am bleidlaiis ar gyfrif y fferm yr oedd ganddo hefyd bleidlais i'r Cynghor Sirol. Y Diffynydd, mewn atebiad i Mr Aneurin Evans, Dinbych (yr hwn a'i cynryohiolai ef), a ddywedodd mai ei dad fynodd ei osod ar restr y pleidleiswyr. Nid oedd ganddo incwm o unrhyw ffynhonell, ac ni chaniatai ei dad iddo ond arian poced. Pan gafodd ei dad ailan i dderbynebau am rent fferm Bronfadog gael eu gwneud ailan yn ei enw ef, "fe fu tipyn o ymgiprys." Pan y priododd efe ei wraig fyntaf nid oedd ganddi ddim byd. a gwrthododd ei ad roddi dim iddo mewn camlyniad i hyny. Gwnaed yr un gwrthwynebiad gan ei dad i'w ail briodas fwriadedig. Mr Evans: Ac oherwydd i chwi fwriadu priodi drachefn, ac na ohai y foneddiges ddim byd, bu i'ch tad fygwth eich taflu allan o'r He? Diffynydd: Do. Mr Evarus: Hyd nes i chwi dori jrmaith y cy- tundeb, a ddarfu i ohwi erioed ddweyd wrth Miss Spencer nvl, oedd y fferm yn cael ei meddiami gcnych chwi fel tenant? Diffynydd: Do, dywedodd fy nhad wrth ei thad hi. Mr Ba,kewell!, is-oruchwyliwcr i Iarll Dinbyoh, a ddywedodd mai yr enw am y fferm. yn llyfr y rhenti er Awst 19eg diweddaf (dydd gwra.ndaw- iad yr ta.chog o dori amod priodas yn Wyddgrug) ydoedd eiddo tad y diffynydd. Ei Anrhydedd: Ns ig.%Ilaf ,fy;ned i fewn i'r twyll crefyddol yma gyflawnwyd rhwng y pleid- iau hyn i ddybenion etholiadol. Y cwestiwn yw, pwy fu tenant y fferm' er Awst 19eg—diwrnod y d,fa,r.;iad. Mae yn ymddangos mai nid y diffyn- ydd yw y tenant, felly mlte arnaf ofn y rhaid taflu hyny dros y bwrdd. Y mae efe yn ddyn iach, bywiog, ac mae iti werth rhywbeth i rywun. Y mac ganddo yr ddedfryd' hon yn ed erbyn. a rhaid idd'o dahi y ffordd oreu fedr. Mae yn erth rhywbeth ar y farchnad; ao os na fedr ei gael gan ei dad, Thaid iddo droio rhywle araJ. Y cwestiwn ydyw, pa faint ydyw 'ef werfch yn y farchnad. Mr Evans: Gwell i'm cyfaill iatal ei law am enyd. Mr Jones Nid yw hyn ond twyll syml rhwng tad n mab i osgoi talu. Ei Anrhydtdld!: A; demycMio xaitm ayneracn, fe fu tipyn o ddedgio gyda.g ef (ohwierthin). Beth feddv-liech chwi sydd deg 1 Mr Jones Yr wyf fL yn ei ad-ael yn nwylaw eich Anrhydedd- Ei "Anrhydedd: Nid oes arnaf 'eisieu gwneud archeb rhy ucbel, ond rhaid iddo dalu rhywbeth. Y mae efe wedi drygu. y ddynes ieuano hon ao mae v rheithwyr wedi pennu swm yr iawn, a haid iddo yntau ei' dalu. Mewn unrhyw fodd, mae arnaf ofn y cymer amser hir. Mr Evans: Buaswn i yn awgrymu fod im cyfaill at-al ei law aca,ros: dadblygiaadau. Mae yn bosibl, rhyw amser i ddod, y bydd fy nghleient mewn -gwell sefyHfa. Ei Anrhydedd Nid yw ddyben yn y byd aros dadblygiadau heb rywbeth tu ol i hyny. Mr Jones a awgrymidd fod i'r diffynydd dalu 3p v mis. Mr Evans Unig ganlyniad hyny fydd, y bvdd i'w dad roddi arian iddo i ffeilio ei betisiwn. Ei A.nrhT-d:edd': Yna. ni chaiff efe ryddhad—os daw dyn i Ijvs Methdaliad yn syin-I er osgoi talu iawn' mewn achos odori Imod priodas. Dywed- odd ei Amrhydedd ei fod yn dyfarnu y diffynydd i dalu 3p y mis. 11_
Advertising
EPPS'S COOOA ESSENCE.—A THIN COCOA. —The choicest roasted nibs of the natural Cocoa, on being subjected to powerful hydraulic pressure, give forth their excess of oil, leaving for w'e a finely flavoured powder—a product which, when prepared with boiling water, has the consistence of tea, or which it is now with many, bene-ficially taking th? pi ace H ijlte active principle being a. gentle nerve stimulant, supplies the needed energy without un- duly exciting the system. Sold only in labelled tins. If unable to obtain it of your tradesman, a tin will be sent post free for nine stamps.—James Eop* and Co.. Limited, Homoeopathic Chemists, Wkm. 8648
Colofn y Dyddanion.
Colofn y Dyddanion. Y fihrdt1 i .ochelyd cwymp ydyw ofni ein gwendid am hurnain, a phjeidio myned vn mlaen yin rhy gyflym,. Cedtt-eh <:«icb antliavrsderau i chwi eich hunain, a gadwwclii i bohl wyil»cd each ibod mewn disowyl- isd o» ffortiwn dda. ° Ni ddylai neb sefyll o fod ofn dynian: dewr, ond gweithredwr drwg; nid oes neb ond llwfr ddynion yn trywann yn y eefn. Y mac teiipladau yn jaynefl adyfod; fel catrodau ysgeifn yn dilyn budduigoliaetli yr adeg bresenol; end y mae egwyddorion vn ddisyfl, a-e yn sefyll yn sefydlog. Person mud a. byddar yn cael gofyn iddo aim; ei ddrychfcddwl o faddeuant, a gymerodd bensil, •ac 11 ysgrifenodd. "Peraidd-dra ydyw ag y mae blodeu yn ei roddi pa.n y Eethrir hwy." Dywedodd gwraig, wrth ddarluniol ei gwr oedd wedi diajic, mewn newyddiadur fel hyn:- "Gellir adnabod Daniel trwy graifh ar ei drwyn, He y eripiais i ef." GaUem feddwl fod Danrel wedi gwneuthur yn dda i red eg. Hysbyswyd gwlaiilgofddytn mewn gwjallgofcfy un tro gan ei frawd fod cryn eiddo wedi syrthio i ran y teoilu, la gofynodd pa, d'refniant oedd Fw wneuthur a'i ran ef. "Gadewch i mi ddyfod allan, a chymeraf fi ofal o honynt," oedd! 3-r ateh. Dywedodd ei nai wrth foneddwr o Wyddel ei fod yn myned i'r coleg i barotoi ei hunan i fyned yn bregethwr. "Da iawn," ehe'r ewythr; "yr wyf yn gobeitliio y caf fyw i dy glywed yn pre- gethu fy mhregeth angladdol i." Y peth goreu i'w rodidi i'ch gelynion yw madd- euainfc: ii'cli fcnv'rthwynebydd, goddefiad; i'ch cyfaill, eich eadon.; i'ch plentyn, esiampl dda i'ch tad, parch i'ch mam, ymddygiad a'i gwna yn falch o lwnoch; i'ch hunan, anrhydedd i bob dyn, cyniwymasgarweh. Sylwodd dyn oedd wedi ei an for i chwilio am fochyn crwydrcdig ei dad wrth dr1 "n arall fel hyn "A welsoch chwi fochyn crwydi dig o gwm- pas ymt?" Ac atebodd Pat: "Pa fodd y gallwli i wybod y gwahrmiaeth rhwng mochyn crwydlr- edig ac un arall ?" Aeth .gwaSl negroaidd, ag oedd wedi detffiro teithiwr ddwywaith er ei hysbysu fod' y brm-wwt yn barod, y trydydd tro i wneud yr un peth trwy dynu yimaith y dillad oddiarno, allefodd1: "Matssa, us nad ydych yn myned i godi, rhaid' i mi gael y gynfas, beth bynag, oherwydd maent yn ano« am lian bwrdd! Dau negro oedd Pompoy a Olem. Gofynài Pompey, "Beoth yw hwnw sy'n myn'd pan y mae'r wagejj, yn myn'd; yn stopio pan y ma'r wagesi yn stopio nad yw o un defnydd i'r wagem, ao ni all y wagen, fyned hebddo V "Ma fi'n rhoi fyny," ebe Oleum "Wel, mi wedai i, Clem-trvrst y wagen, wyt ti'n deall." Tra. yr oedd geneth yn eistedd' yn ddistaw wtHk y bwrdd ciniaw, gofynodd yn sydyn: "Mami, a ydyw pawb yn ddrwg" "Na.g ydynt, wrth gwrs, fy anwylyd," meddai y fam. "Beth wnaeth i chwi ofyn y filth "Am. y rheswm xia ddarfu i chwi ddweyd 'run gair earedig am un- rhyw un ar hyd y dydd heddyw." Gorphenwyd y cinia.w mewn distawrwydd. Mewni cyffro crefyddol mewn tref wledig cyfarfu person a chymydog iddo, yr hwms gymerodd ft law, gan sylwi, "Yr wyf wedi d'odl yn Gristaom." "Y inaie yn falch iawn genyf am hyny,' oedd yr ateb, "o herwydd fe gawn, mae'n debyg, yn awr setlo y eyifrif byehan Inrnw rhyngom. Talwch i mi yr hyn sydd arnoeh. meddiM y OnstiMn ntwydd anedig, gan droi ar ei sawdil, "crefydd yw crefydd, a busnes yw busnes." Daeth bachgen yn yr ysgol ddyddiol un tro, ag oedd wedi ei orchymyn i ysgrifenu traethawd, ar "Bina n" a'r un oa.niynol:—"Y mae pin yn ddefnyddiol iawn. Y maen't wedi arbed hywyd- au llawer iawn o ddynion, gwragedd, a phlant— nwwn gwirionedd, teuluoedd cyfain." "Pa fodd?" gofynai yr athraw dyrus; ac atebedd j ba,hgeJ]; -V el, brwy beidio en llyncu." Ynihia hwn yn gyfartal i'r ysfcori hono am y bachgeo bach araU oedd yn darlunio halen fel y peth ag sydd yn gwneud pytatw i brofi yn ddrwg pan na roddweh ddim amynt.
Llys Manddyledion y Drsfnewydd-
Llys Manddyledion y Drsfnewydd- CERYDD LLYM GAN Y BARNWR EVANS. Yn Llys y Manddyledioin, ddyckl Llun, daeth achos gerbron, yr hwn oedd wedi cael ei ohirio o'r llys diweddaf, yn yr hwn y gwy:iai Heiry Morgan, dilkclydd, Drefncwydd, Ebenezer Davits, Ceryg- llwydion, Llanwyddelan, am bri. par o lodran, paran o fenyg duon, etc., pa rai a d-dywedid oedd wedi cael eu "hordero" drosto ef i angladd ei fam. Ymddangosui Mr T. M. Taylor d'ros yr eriynydd, a Mr W oosnam dros y diffynydd. Gwadlai y Diffynydd yn y livs blaenorol ei fod -ef wedi rhoddi cyfarwyddiadau i wneud yr archeb, a. thy.stiaii yn bemdant, er iddo gael ei roddi ar æ wyliadwrlaeth gan y Barnwr, nad oedd erioed: wedi gwi.sgo y llodrnu. Blioddwyd! tystioiaethau peUacb ar hyn yn y llys hwn-. Elizabeth Da.vies a dYNtiodrJ iddi gynerthwyo ytlt ndholitd y llodrau i'r diffynydd. Yr oedd yn bresenol yIJI yr anglaeld, a gwelodd y diffynydd yn eu gwisgo. Daeth a'r llodirau iddi hi yn mbeib diwrnod neu ddau ar ol hyny, a gofynodd iddi rocfA "lining" ynddynt. Margaret Pryce a ddywedodd, hefyd, ei bod lu. w&.L; gweled y diffynydd yn gwisgo y llodrau yn yr -ac vir ei briodas ar ol hyny. ■John E. Davies a ddywedodd iddo ef glywed y diffynydd: yn rhoddi archeb am v llodrau ac iddo ei -weled yn eu gwisgo yn yr angladd. Y Baruwr a yylwodd: ei fod yn meddwl ei bod yn ddyled'swydd arno i orchymyn erlyniad am anudon- iaeth. Yr oed'd! Ebenezer Da vies wedi dweyd celwTLid- pwyllog. :M:i1 Woosnam a ddywedodd, mor bell ag yr oe<ti ef yn dwyn cysylltiad a'r mater, yr (wdcl de wedi cynghori y diffynydd' i gydnabod y ddyled. ond yr oedd vn gwrthod gwneud hyny. Yr oedd ef (Mr Woosnami) yn dymuno golchl ei ddwy law oddiwrth v mater. ) Y Jbrnwra ddywedodd, os- rhoddid Davies i scfvll ei braw-f ar y dystiola«t-b oedd wedi cael ei rhoddi, y byddai ci sefyllfa. yn un ddifrifol iawn. Tybiai ef mai yr unig reswm oedd wedi dylanwadu arno i ddwS'td"y fath gelwyddau ydoedd. ei fod yn meddwl y derbyniai ibywbeth o dan ewylh^s y trancedig, ac yr oedd ganddo cis-ieti taflu y cyfrifof- deb ar y dui oedd wadi cael rhywbeth. Nid oedd hyn yn lleihau dim ar ei drosedd, ond nid oedd ef yn ei brofi yn awram anudoniaeth. Byddai iddo gad si.a.wns a,rail, a gobeithiai y gwnai gadw i ffwrdd o bob mar h, n ly.soedd yn y dyfodol, os nad; alhLi ddweyd y gwir neu, os byddai iddo roddi ei brcsenohkb mewn llys eto, y gwnai gofio y gallai 11a bvddv.i y barnwr mor dyn er wrtlio a £ ef. RhocM- odd dvlvfaniiad o du yr erlynydd, gyd.L chostau ar raddfa uwch nag arferol.
I Pigicn o'r 4
I Pigicn o'r 4<Drych." I Yr oedd Dr. Zimmer, athraw ieithyddol yn ) Mhrifysgol Griefsw aid, yn ddiweddar yn Nghymru, a ohafoddl fod yno rai pefthau nad oedd yn ddisgwyl, a synai clipyn at hyny, hefyd. Yn Porthmadog, oyfarfu a chlerc yn ngorsaf y rheil- ffordd yno, na'i ddeallai .pan y gofynodd yn Gyrn- raeg am "docyn myn'd a diod" i Pwllheli. Daetii i -grffyrd&ad a phobl cenedlgarol "yn dwyn eu plant i fyny i enwybyddu yr iiaith a llawer o fetched ieuainc yn rhy fingymen a Uednais i lefaru y Gyrnraeg wemp. Ooeliwn iii ein bod yn her- ffaithi, ondprofir nigen ddyeithriaid. Deled mwy o ddy-eithriaid i'n plith. j
[No title]
Nid yw Mrs Oorinne Bxown, Chicago, aeJod o'r Wcxxllawn's Woman's Club, yn cydolygu a'r:! merched 'a'r gwragedd mewn perthynas i aohos y cymryohiolydid Riaberts 0 Utah. Dywed hi fod: Rdberts yn briod &'r rhai y mae yn byw gyda hwy, yr hyn nis gellir ddweyd, ebe hi, am rai cynrych- iialwyr yn Washington. Dywed, hefyd, fod Ro- berts yn barchus o'i bediair gwraig ac o'i blarot, yr hyn ni ellir ddweyd) ami lawer o wyr sydd gan- ddynt bob un wraig. Ni chel.a. hi y ffai-th, fod yn weU ganddi wr yn briod a dwy n&u ychwaneg o wragedd, na gwr yn briod ag un, ac yn "ymweled" ag arall neu ag eraill yn anghyfreithlon.
Nodion Gwasgaredig.
Nodion Gwasgaredig. (0 Gaegliud Alltud Eifion.) or CALL A FFYDDLON. Adysgrifiwyd yr hanesyn ca,nVynol o'r "Gwydd- oniac'ur o dan1 y gair uwn, ac o oosiui y oyaa « ddyddordeb i ddarllenwyr lluosog y "Gwalia" :—Yr oedd gan Mr Evans, y Barcer (tad y diweddar), gi mawr, fel fydd: yn arferol fod yn rhwym mewn llefydd o'r fath. Yr oedd mor gall neu gyfrwyw fel y byddai vn y no>\ ira a»r penodol, yn tynu ei ben o'i goler ac yn myned ailan i ladd defaid, ond gofalai beidio bod vn hir i ddod yn ol i'r iard, a, rhoddi ei be-nj yn ol yn ei goler. Bit yn cario yn mlaen ei waith heb i n>eb wybod mai ci Mr Evan?? oedd yn lladd defaid, hyd nes y darfu iddynt ei wylio," a chruel sicrwydd mal y ci uchod oedd yn 11 add y defaid. Yr oedd yn cael ei esgusodi am aigser, gan ei fod yn yr iard pan jt amibeuid arno, ao hefyd yn rhwym. Wedi cael sicrwydd dywedwyd am dano wrth ei feistr. Aeth ei feistr at y ei g:vn ei alw vn ol ei enw, gan ddweyd, "Yr wyt ti (Lion) i gael dy grogi heddyw am ladd defaid'' Clywodd a dcallodd y ci ei dynged, ae yn mhen ychydig o amser diflauodd o ilwllheli. Ond yn awr y daw V syndod mwyaf am y ci hwn ;vl!an. Byddai Mr Evan:? yn gwneud llawer o fasn&ch yn Nghaer- lleor, y pryd hyny. Aeth yn dpvyli arno un no«- waitli naill du i I'aer, ac ar y ffordd fawr darfu i dri o ddynion ei gyfareh ac ar feddwl ei robbio, a chyda y tri dyn hyn yr oedd ci mawr, ac fel vi- oedd y robbers vn myned yn mlaen ar Mr Evaivs aeih v ci vn ifyrnig ga.n ruthro arnynt am srvffwrdd a Mr Evans. Cafodd Mr Evans lonydd 1" fyned i'w letty yn ddyogel, ao heb golled <1 arian ond hyn sydd ,ryfixld mai ei Mr Evans ddiangasai o liwllheli oedd y ci A oes rhai o ddarllenwyr Iluosog y "Gwalia," yn Mhwll'heli. yn cofio am y tro, ac a ydyw yr haneli ar lafar yn y dref ac v gallent roddi ychwaneg C) fanvlion am y ci rhyfedd a synwyrol hwn. Os ydyw yr fel yr ymddengys yn y "Gwyddoni:1dur." yr ydoedd callineb y ci ao- aiagylchiada-u cyfarfyd<J- iad a Mr J. Plvana, y ffennwr, a.'r robbers, yn gadwen mewn rhagluniaeth yn ei achnb'.aeth o law ei gynllwynwyr. Ond pa beth ddaeth o r ci wed yn, ni ddj"wedir! Ef allai nad oes rhyw ni vn gwybod yn ardal Pwllheli.