Gwalia

{ jJ. 1 CyQafan Ofnadwy yn Nghriccieth. v; i 1 1 MJADD EI WRAIG* A'l DDAU BLENTYN. HU N ANLADDI AD Y LLOFRUDD. TRENGHOLIAD. Dychrynllydi ac osfnadwy ydoedd y newydd a ledaenwyd prydnawn ddydd Mawrth i'r pexwyl fod holl deulu William Williams, Ty Eiddetr, Crio cierth., wedi eu daxganfod yn farw yn eu gwelyau. TiTae yn ymddangos fod y Parch W. B. Jones, rfaeithorGarn Dolbenmaen, wedi galw ynNghric- jcieth gyda'r Heddgeidwad William Owen yn nghylch William Williams a'i deulu, a'r ymchwil- iad a wnaed ganddynt hwy ddygodd i oleani Tin o'r cyflafanau mwyaf ofnadwy y gellid meddwl am dani. Saif Ty Eliddew mewn maea tucefn i Ar- vonia-terrace ac allan o'r bnf-ffordd i Lanystuni- dwy Trigiaaai William Williams a'i deulu yn t rhan sydd yn gwynebu Llanystumdwy, a Mr Grif- fith Jones, chwarelwr, a'i deulu yn yr ochrar gyfer j ffordd fawr yn arwain fir Maes. Yr oedd Wm. Williams yn fab i Mr William Williams, Brynkir, ond yn fiaenowlceidwad helwriaeth yn Ymwlch- Saesnes oedd Mrs Williams, ac y mae ei mham y* ibyw yn Nghaer. Y TRENGHOLIAD. AIm ddau o'r gloch prydnawn ddydd Mercher yn j White Lion Hotel, cynhaliwyd trengholiad ar y cyrph gan Dr. Hunter Hughes a'r rheithwyr can- lynol;—Y Parch W. R. Roberts, Mri W. H. Wil Hiama, Manchester House; Richard Williams. Oastle-square; William Griffith, Belle Vue; W. Pughe Jones, Shop Newydd; Morris Williams, arolygydd; Thomas Bunnell, cadeirydd y Cynghor JOoebarth; D. O. Price, Post-office; R. T. Prit- chard, Sheffield House; John Thoanae, White Lion Hotel D D. Bewen, Antral Buildings < Henry Parry, J. W. Jones, photographer; Wm Rees, ironmonger; Elias Jones, Bradford House; a J. Evans. Dewiswyd Mr Bumell yn flaenoT. Yr oedd y Milwriad Ruck (prif-gwnstabl) a'r TTch-arolygydd Jones, yn nghyda'r Rhingyll J ones, Porthmadog, yn bre-senel. Anerchodd y Trengholydd y rheithwyr, sdr- d y byddai i ddau drengholiad gaeleu- eYlllLl —un ar gyrph Ethel Williams (y wraig), Douglas Gordon Williams, ac Arthur Gordon Williams (y plant); a'railarWm. Williams. Mewnamgylch- iadfelhyn trhaid oedd i'r rheithwyr fyned i yeled .J cyrph, pa beth bynag a ellid djdweyd am hyny mewn achosion eraill. Aeth y rheithwyr i fyny i my Eiddew i edrych y cyrph, pa beth bynag a ddweyd am hyny mewn achosion eraill. ;Mewn atebiad i'r Orwner, dywedodd y rheithwyr y byddai iddynt foddloni ar dystiolaeth y meddyg fe1 na fyddai yn angenihBidiol cynhal archwiliad manwl o'r cyrph. Y tysft cyntaf alwyd ydoedd yr Heddgeidwad William;Owen, yr hwn addywedodcl ei fod yn ad ■ nabod y trancedig t, illiam Williams yn dda. GwelOilldcy tyst ef yn fyw ddiweddaf bythefnos diwrnofl liwn, oddeutu barrer awr wedi tri yn y "prydnamj, pan yr elai yn nghyfeiriad Garn Dol- benmacn. Oerddai yn gyfiym ac yr oedd ei gob uchaf dan ei fraich. Ymddangosad yn frysiog, ond aid oedd disn anghyffredin yn ei ymddygiad. Y IDr ddangosai :itefyd yn berffaith sobr. Dyndistaw ydoeddl i y tyst yr aderaiddiota. a weithiau ..elai ar "eictesrmi" Nid oedd y tyst yn gwybod. pa :fodd y bydfiai Williams yn. ymddwyn tuagat ei ■ wraig, ond yroidd yn deall idfiJo-ei giadaiel yn mis Awst pan y '(^w<?did y bu iddo ymddwyn yn gxeu- lawn tuag ati a'i bod hithau wedi myned at ei IIibam i Gaer. ILlongwr oedd Williams o ranei alwedigaetb, ond yn ddiweddar yr oedd wedi bod ^yn• gwneud "o&d jobs" f«l paentmnr. Yr oedd y "tyst wedi clywfcd i'od y wraig, ar wahan i enillion I ,y ;gNr, yn a deuddeg lSwllt ffll yr wythnos oddiwath. ei mham. Boreu ddydd: Mawrth daeth Mr J. W. Jones, watchit'iaker, at y tyst gyda brys- ) jnegee eddiwrth xtithoir D( »]benmaen) prirgofyixbeth I oedd yn dyfod o deulu Eiddewf Atebodd y "tyst natf cedd yivgwybod i lim am danynt. Oddeu- tu dau jKt gloch y prydns íWJl dethrheithorDol- "benmaen i orsaf yr heddgt iidw/tid a dywedodd fod 9iau gweled y tyst y. bi ngbyldh William Wil- liams, Ty Eiddew, a'i wrai; EtheL Yr oedd eon •eu bod i mynei i Nott Ingham yn ddiweddar, .000 yr oedd wedi d*;rbyn h fsbysrwydd nad oedd- ^yafc yno. Ooifynodd i'r tyst a oedd jef wedi clywed rl^ywbeth, ac ateboQd yntau nad oedd, ac mai y petb jgoxeu oudd iddyat fyned i fyny,at Ty Eiddew. ■Aetkii tyst), y rioithor, a Mr J. W. Jones ~JV& Tra jn siarad & Mrs y drws nesaf, y tyst &>d rbetih allan o le a' gofynodd am fenthyg yI, pan t y canfyddodd fod drws y ifrynt yn gloedig. AetJ II y tyst i fyny yr ysgol, ae edrycfaodd drwy ffenest T Y llofft. Ar yr ocix bellaf o'r gwely gwelodd A Villiam Williams yn gorwedfl ar wastad ei gefn, ei enau yn agored, a llawddryll (revolver) yn ei law yn gorphwys ar ei fynwes. Yr oedd person arall p i gorwedd wrth ei ochr. Daeth y tyst i lawr yr y .1, t«w>dd y drws yn agored, ac aeth i mewin i'r ty gan fyned ar ei union i fyny y grisiau. Yn yr yetafej.1 canfyddodd y bachgen hynaf yn go. "wedo. mewn gwely ar ei ochr chwith yn farw. T oedd. twll. bwled ar ei ael ddehau. Nid oedd lim gwaed, ond yn ago. i'r briw. Yr oedd y cor yn gor- wedd yn hollol natuxiol gyda dillad y gw *^7 drosto. Yna aeth y tyet i ystafell y ffrynt, lie j canfydd- odd William Williams yn gorwedd ar ei ar y gwely.' Yr oedd ei lodrau am dano a'i ho. ■; ei draed. Yr oedd y genau yn ilawn Yr oedd twll bwled yn nhallod ei enau ac un mhen ei benglog, a gyferbyn ar ypared yr oeüd {i} i bwled. Yr oedd y llsw-ddryll chw^ ban I yn ei law ddehau. Yr oedd un ergyd heb ei g oilwiig allan. Dangosodd y tyst fwled a gafyd ax 7 llawr dan ben y gwely. Yr oedd y wraig y 01 wedd ar ei hochx chwith, yn gwynebu ei gwr. oedd dau dwll bwled yn ei hael ddehau. GI) weddai un fraich o dani a'r llall ar ei myn ,8. Ymddangosai fel pe yn cyegu, ac yr oedd dill. td Y gwely drosti. danfyddwyd y bachgen ieuei mewn gwely bychan ar y llawr. Dan y llygad de yr oedd twll bwled, ac fe ganfyddwyd bwled fi a y gobenydd. Yn y fan hon archwiliwyd y llawddryll, a caa f- wyd fod ynddo ddwy fwled—un wedi o tanio. Aeth y tyst, yn mlaen i ddweyd fod y bachgen yn gorwedd yn hollol naturiol. Canfyddodd y tyst nifer o lythyrau, ond nid oedd dim ynddynt i daflu goleuni ar yr achos. Nid oedd dim olion cynhwrf ac yr oedd pobpeth yn drefnus. Dangosodd y tyst bed war papyr darluniadol Americanaidd a gaifodd yn y ty. Fe gynwysai yr holl bapyrau ddarluniau o gyflafanau a llaw-ddrylliau. Can- fyddodd y tyst agoriad drws y ffrynt yn llogell cob Williams. Barn y tyst oddiwrth yr hyn a glywodd ac a welodd oedd mai Williams ei hunan gyflawnodd y llofruddiaethau. Nid oedd y tyst "wedi amheu nac wedi clywed fod dim ar synwyrau William r. Mrs Elizabeth Jones, yr hon oedd yn byw y drwa nesaf, a dystiodd ei* bod hi wedi gweled yr ymadawedig (W. Williams) yn defnyddio Haw- ddryli Gwyddai fod ganddo un. Ond ni thyb- iodd h fod dim, auan 0 Ie yn hyny. Dangosodd irs Joites amryw lythyrau, a pharseli a dderbyn- iwyd ganddi hi ar ran y teulu ymadawedig. T/biai fod ei ehymydogion wedi myned i fwnVr liau i Nottingham,0 fel y goniasent. Daeth chwa-er Williams yno un noson a gofynodd i'r dyst ddyfod i edrych drwy y ffenestr er mwyn cael gweled beth oedd wedi digwydd i'r teulu. Aeth y dyst, ac edrychwyd drwy y fienestr, and niwel- sont ddire. Byddai'r teulu yn byw yn heddych- lawn. Ni welodd hi daim allan Q 1.e ynddynt. Y "tro olaf y gwelodd y y teulu oedd yr 8fed o 11..yr. Aeth i'w ty oddeutu pramip o'r gloch, ac r oeddynt yn yntrkiangoss yn hapus a llawen- y dyst i'r seiafc i Lanystumdwy yr un nos- ac arhosodd yn nl:y ei mham y noaon hono i gysgu. Pan ddaeth y dyst yn ol ni fu iddi ddrwg- dybio dn^ gan idai'f^idwl eu bod wedi myned i N ottinghairu Ni chlywodd Y dyst erioed mo Bon- ynt yn la, ac ni fu i "Mrs William* njrneud yr un math o gvryn wrthi hi. Nid oeddynt mewn angen. Oredai y ayst fed gan Wm. Williams dymter braidd yn wyllt Credai ei fod yn sobr noswaith yr 8fecl. Yr oodd wedi eiweled yn feddw ar adegau. Y Parch Win. Il8 Jones, rheithor Garn Dolbenmaen, a dystiodd fod y drancedig Ethel Williams (y wraig) yn, nith i'w wraig ef (y tyst), ac yr oedd yn bedair ar hugain mlwydd oed. Yr d yredi priodi era oddeutu pedair blynedd, a -c. chanddl ddau. blentyn—yr lynaf yn dair oed a'r ieuengaf yn ddwyflwydd. Gwmbeth y tyst ei oreu rhag i Elthei briodi Wm. Williams, gan nad oedd- ynt yn gymwys i'w gilydd. Priodasant yn groes i'w ewyilys ef, ac o ganlyniad ni wnaeth ef ddim a hwy, ond fe fu i wraig y tyst barhau y cysylltiad. Mor bell ag y gallai ef ddeall yr oeddynt yn bur ddedwydd hyd yn ddiweddar pan y bu i Ethel WilliaIIlB, oddeutu mis Hydref, adael ei gwr ober- wydd ei feddwdod, a myned At ei mhab i Gaer. Yr oedd y tyst wedi clywed y byddai Williams yn meddwi ac y byddai yn gorwedd yn ngwaelod y grisiau am ddyddiau gyda'u gilydd. Yr oedd gwraig y tyst wedi crybwyll wrtho fod Ethel Wil- liams wedi dweyd wrthi fod Wm. Williams yn cario llawddryll llawn o ergydion. Ni chlywodd y tyst fod Williams wedi bygwth ei wraig. Ym- drechodd gwraig y tyst gael gan Thomas Williams, brawd y trancedig, i berswadio ei frawd i roddi i fyny y llaw-ddryll. Fe ddaeth y tyst i Griccieth ddydd Mawrth oherwydd nad oedd dim gwybod- aeth i'w gael am deulu Ty Eiddew. Yr oedd Ethel Williams wedi dweyd eu bod yn myned i dreulio y Nadolig yn Brynkir, ond pan ddeallwyd nad oeddynt yno, gwnaed ymchwiliad pellach, ac awd at yr heddgeidwaid. Yr oedd y tyst wedi clywed amjy newyddiaduron a gafwyd yn y ty. Y Orwner: Mae yn debyg genyf y bydd i chwi gydnabod effeithiauniweidiol y fath lenyddiaeth ? Y Tyst: O! y maent yn farwol. Aeth y tyst yn mlaen i ddweyd nad oedd yn meddwi fod Ethel Williams yn cael cymaint a 12s yn yr wythnos ar wahan i enillion ei gwr. Nid oeddynt mewn angen. Dr. Livingstone Davies a dystiodd iddo weled y pedwar corph, Eglurodd yr archoll ar Mrs Wil- liams, a dywedodd fod y farwolaeth yn uniongyrch- ol, ac yr oedd yn anmhosibl fod Mrs Williams ei hunan wedi achosi yr archolL Rhaid ei bod yn drwm mewn cwsg pan y saethwyd hi. Eglurodd y tyst yr archollion ar y plant, ac ystyriai fod y tri wedi eu lladd trwy yr un moddion a'r un offeryn. Gan un o'r rheithwyr: Nid oedd dim arwyddion fod cyfferiau wedi eu rhoddi i'r wraig a'r plant i gynyrchu ewsg. Wrth symio i fyny dywedodd y Orwner fod yn amlwg oddiwrth y tystiolaethau pa fodd y bu i'r tri trancedig gyfarfod.a'u marwolaeth a'u bod wedi eu lladd yn wirfoddol gan Wm. Williams. Bu i'r rheithwyr, heb ymneillduo, ddychweiyd rheithfarn "fod Ethel Williams a'i dau blentyn wedi eu lladd yn wirfoddol gan Wm. Williams." Y TRENGHOLIAD AR GORPH WILLIAM WILLIAMS. Yno awd yn mlaen i wneud ymchwiliad i'r achos o farwolaeth Wm. Williams. Tystiodd Dr. Livingstone Davies pa fodd y ean- fyddodd y corph, yr hwn oedd yn gorwedd ar ddillad y gwely. Oddiwrth agwedd y corph yr oedd o'r farn fod Williams, ar ol lladd ei wraig a'i blant, wedi neidio i'w wely a saethu ed hun. Bu y dyst yn gwasanaethu ar y trancedig yn mis Mawrth diweddaf pan yn dioddef dan yr anwyd- wst, yr hwn glefyd a'i cymerodd yn ei ben, ond nid oedd yn ddyryslyd. Credai y tyst fod y tranc- edig yn rhy hoif o ddiodydd meddwol, ond rid oedd wedi sylwi fod dim ar ei synwyrau. Ni wel- odd y tyst erioed mo hono yn feddw o'r ty, ac ni chafodd achlysur i wasanaethu arno mewn canlyn- iad i ddiota. Gan y Blaenor: Yr oeddwn yn ystyried y tranc- edig yn ddyn "eccentric a^sarug. Gan y Parch W. R. Hughes: Ni welais boteli gwixodydd o gwmpas. Mewn gwirionedd ni end- ais hamdden i edrych ar ddim ond y cyrph. Yr Heddgeidwad Wm. Owen a gadarnhaodd ei dystiolaeth blaenorol gan ychwanegu fod potel haner peint, a hono yn wag, ar y hwrdd. Yr oedd arogl wisci yn y botel, ajiauwydxyn (tum- blers) gerllaw. Barny tyst-ydoedd fod y tranc- edig wedi saethu ei hun. Thomasi Williams, brawd y trancedig, 3dystiodd fod Wm. Williams tua 45ain mlwydd oed. Gwel- odd ef ddiweddaf tua chwech wythnos yn ol. Yr oedd y pryd hwnw ychydig "mewn diod." Pan yn y cyflwr hwnw byddai y trancedig yn ymddangos yn bur ddyryslyd. Nis gwyddai y tyst am ddim aJlai fod wedi cymhell y trancedig i gyflawni y gyflafsn. Yr oedd ganddo ddau law-ddryll, ac fe gymerodd y tyst un oddiarno. Nis gallai y tyst ddeall paham yr oedd yn oarioy revolvers. Y tro diweddaf y gwelodd y tyst ei frawd ceisiodd ei berswadio i roddi i fyny y ddiod a thaflu heibio y llaw-ddryll. Mewn atebiad dywedodd wrth y tyst y byddai ddigon pell cyn pen llawer o amaer. Yr oedd Mrs Jones, gwraig rheithor Dolbenmaen, wedi gofyn i'r iltgeisio cael y llaw-ddryll oddiar y trancedig, ond gwrthododd yn bendant roddi i fyny yr ail law-ddryll. Ofrni y tyst i'w frawd gyf- lawni cyflaf an fel hyn pan mewn diod. Gan y Blaenor: Yr oedd yr ymadawedig wedi newid' yn fawr yn ystod y tri mis diweddaf. Byddai yn adrodd yr un ystoriau trosodd a throa- odd. Y Orwner 'a ddywedodd nas gallai lai na galw sylw y tyst at ei ddiffyg yn esgeuluso hysbysu yr awdurdodau ifody trancedig yn cario llaw-ddryll o gwmpas. Y Tyst: Yr wyf yn syrthio ar fy mai yn hyn- yna, ond fe fu i mi wneud fy ngoreu i gael 1" llaw- ddryll oddiarno. Y Crwner Pe buasech wedi gwneud hyny mae yn dra..thebyg na iuasai y gyflafan yma wedi ei ohyflawnL Wrth ddixwyn y tystiolaethau i fyny cyfeiiiodd y Crwner at eflfeithiau niweidiol papyrau o nod- wedd y rhai a gafwyd yn nhy y trancedig, ac fod yn gywilydd lady gyfraith yn caniatau i'r fath ba- pyrau gael eu cyhoeddi. Bu y iheithwyr beth amser yn ystyried yr achos ac yn y diwedd dychwelasant reithfarn fod Wm. Williams wedi >eyfaxfod a'i farwolaeth tarwy saethu ei hun a llaw-ddryll. iDymunent ar yr un pryd] ■gyfleu i deuluoedd y trancedigion y cydymdeimlad dyfnaf a hwy yn euprofedigaeth chwerw. Hefyd, dymunent longyfarch yr heddgeidwaid am y medr a'r gallu oeddynt wedi arddangos yn eu dull yn casglu y tystiolaethau mewn can lleied o amser. Diolchodd yr Ucharolygydd Jones am y, fath ddatganiad. Y OLADDEDIGAETHAU. OyineTodd y eladdedagaethau Ie prydnawn ddydd lau. Yr oedd qrphyfum a'i dau blentyn wedi eu symud i eg^wys Dolbenmaen nos Ferched. Yr oedd mam Mrs Williams wedi cyrhaedd yn ystod y dydd o Gaer, ond nid oedd wedi clywed am y gyflafan hyd nes i rrvvun yn y gerbydres ar y ffordd o Gaer i orsaf Bryniar ddarllen adroddiad o'r gyflafan yn y papyrau dyddiol.^ Gall y dar- llcnydd syniad y fath ergyd oedd i'r fam druan, Oymerodd claddedigaeth Mrs Ethel Williams a'i dau blentyn l-e yn mynwent Dolbenmaen, a gwas- anaethwyd ar yr achlysur gan y Parch William Evan« Jones (rheithor) a"r Pacch Benjamin Jones Evans (curad). Ag ystyried y ywydd anlfafriol, yr oedd torf dda wedi ymgynull i gymeryd man yn y ceieiconi bruddaidd. Dud wyd y tri corph nyrun bedd. Yn y cyfamser yr oedd parotoadau yn cael eu jr, nieud yfi Nhy Eiddew i gludo gwreddjllion Wm. W illiaIllfl, Ar ol cyrchu y corph o'r ty rhoddwyd ef mewn cerbyd agored, ne mewn cerbyd agored arai I oedd teulu y trancedig, a gyrwyd yn nghyfeir- iad Dolbenmaen—pellder o bum' milldir. Dy- ;ad y teulu oedd ar fod Williams yn cael ei gladd u gyda'i svxaig a'i blant, ond fe ddywedir fod ^wrfch wynebiad i hyny, a bu raid chwiUo am ffcdd ^rall yi t Llanfihangel-y-Pennant, ond ni chaniateid cJlal ui vrhyw wasanaeth a gosodwyd y gwseddillion iVwedd jnewn beddrod yn nghocgl y fymwent. LL^OfSGI DILLAD Y GWELYAU, Saxlwrn, -dan arolygiaeth y Bhingyll Tho«. Jonvs a'r Heddgeidwad Wm. Owen, J1œg.w.1.d holl ddilbdau gwelyau Ty Eiddew.

Eisteddfod Penuel, Bangor. Cynhaliwyd Eisteddfod Flynyddol Capel Pen- uel (B.), Bangor, nosweithiau Llun a Mawrth di- weddaf, a phrofodd y cyfarfodydd yn rhai hynod lwyddianus ac atdyniadoL Y llywyddion eleni oeddynt y Prifathraw Silas Morris, M.A, a'r Oynghorydd W. P. Matthews tra yr arweiniwyd gan Mr David Rowlands, Bangor Uchaf, a'r Parch W. G. Owen (Llifon), Oorris. Am Llifon, teg ydyw dweyd ei fod yn arweinydd eisteddfodol pert a pharod iawn, ac yn llwyddo i gadw cynulleidfa fawr mewn hwyl a thymer dda am dair awr o am- ser. Efe hefyd ydoedd beirniad v farddoniaeth; tra y clorianwyd y traethodau gan y Prifathraw Silas Morris. Gofalwyd am y gerddoriaeth yn hjrfedr gan Mr W. T. Samuel. G. and L., Caer- dydd, a Mr E. H. Harding, Mus. Bac., Bangor. Y cyfieithiadau, y Prifathraw John Price yr ad- roddiadau, Llifon a'r Prifathraw J. Price. Ar wahanol faterion eraill beirniedid gan y personau canlynol :Mri ltd. Williams a J. P. Jones, Oae- llepa; D. Rowlands, Hill-street; G. Williams, Garth-road W. Emlyn Roberts,Penrallt-terrace R. Winter Jones, University House; Benjamin Roberts, Penrallt-terrace a J. Lloyd Jones, Hill- street. Swyddogion y pwyllgor oeddynt: —-Cad- eirydd, Mr Wm. Thomas, Bangor Uchaf; isgad- eirydd, Mr D. Rowlands, eto taysorydd, Mr Ed- win Jones, cabinet maker, High-street; a'r ysgrif- enydd, Mr J. Lloyd Jones, Hill-street, Bangor Uchaf, yr hwn a gyftawnodd amryfal ddyledswydd- au ei swydd yn feistrolgur a llwyddianus dros ben, a haedda ganmoliaeth uchel y frawdoliaeth Fed- yddiol yn Mangor. Ni ddylem anghofio crybwyll i Mr E. G. Owen, Greenwich House, roddi ei was- anaeth galluog fel cyfeilydd yn ystod yr eistedd- fod. Y OYSTADLEUAETHAU. Dechreuwyd cyfarfod nos Lun gydag unawdi ar yr ocarino, yn gampus, gan Mr H. Gwilym Owen, Greenwich House, yr hwn a chwareuodd y "001- omen wen" (R. S. Hughes) ac wedi cael anerchiad byr gan y llywydd (Prifathraw Silas Morris) aeth- pw-d yn mlaen a'r cystadleuaethau fel y canlyn: Unawd soprano, yr hon a endllwyd gan Miss Hum- phreys, aelod o gapel cenhadol Kyffin-square. Am ateb gofyniadau o Efengyl Luc: pedair merch y Parch E. Evans. Unawd ar y berdoneg: 1, Miss Wickens 2, Miss W inter J ones. Ar y llaw- yggtdfen 1, R. Gordon Roberts; 2, Willie Jones Eto: 1, Ceridwen Williams1; 2, E. M. Roberts. Unawd tenor, "Perl fy nwyfron," Mr RobertJohn i Hughes. Am y ddau englyn goreu i Gapel Penu- el: goreu, Mr E. O. Jones, Gaerwen. Unawd soprano, "Deigryn ar fedd fy mam: Miss Ellen Perry Bangor. Y prif draethawd, Pa sawl add- ewid wnaeth Duw i Abraham, a beth oedd eu natur" (cyfyngedig i efrydwyr Ooleg Bedyddwyr Bangor) cyfartal oreu, Mr J. W. Roberts a Mr E. Myrddin Thomas. Oystadleuaeth i barti o 1 blant (12-eg mewn rhif): goreu, parti Penuel, dan arweiniad Master Frank Griffith; rhoddwyd caranoliaeth uchel hefyd i ganu parti Kyfiin-sq. Beirniadaeth ar bryddest y gadair, "Mae Oen y Poethoffrwm," cyfyngedig i rai heb enill cadair o'r blaen, ac yr oedd pump yn ymgeisio. Y wobr oedd cadair dderw hardd, rhoddedig gan Mr J. P. Jones, Caellepa. Y bardd buddugol oedd y Parch J. Gwyddno Williams, gweinidog y Bedydd- wyr, Brynsiencyn, Mon, yr hwn a gadeiriwyd yn y dull arferoL Deuawd soprano a contralto Miss Maggie L. Jones, Bethesda, a'i ffrynd. Unawd ar y berdoneg 1, Miss Mathews (merch y Oyng- horydd Mathews); 2, Miss Lewis, Olaremont. Dictation Cymraeg: Miss Evans, Penrallt-road. Ateb cwestiynau mewn cerddoriaeth 1, Mr J. W. Roberts, Hirwaen House; 2, Mr J. P. Jones, Cae- llepa. Unawd, "Y bachgen dewr" (cyfyngedig i rai heb enill o'r blaen): goreu, Mr Willie Dew, Porthaethwy. Adroddiad i blant 1, Miss Maggie Evans 2, Miss Oeridwen Williams. Yn ddilyn- ol cymerodd dwy gvstadleuaeth eto Ie mewn corau plant. Cyfyngid rhif y corau cyntaf i 16, yr hon wobr a gipiwyd gan blant Kyffin-square; ond cor Penuel a gurodd yn yr ail, lie yr oodd rhif y corau i fod yn 40. Llanwyd y gadair lywyddol nos Fawrth gan y Oynghorydd W. P. Mathews, yr hwn, yn ei an- erchiad, a ddywedodd ei fod am roddi cadair fardd- ol a medal aur i gystadlu am danynt yn eisteddfod y flwyddyn nesaf. Am ganu yr unawd soprano, "Merch y morwr," enillwyd gan Miss Eiddon Jones. Pedwarawd, "Y Deigryn," cipiwydy wobr hon, gyda chanmoliaeth, gan Mr H. T. Owen a'i barti. Y traethawd goreu ar "Ddyledswydd yr Eglwys yn ngwvneb arferion yr oes" ydoedd yr un anfonwyd i mewn gan Mr David Rowlands, Bangor Uchaf. Am wneud nightdress case i ferch, dy- farnwyd y wobr i Miss Hughes, 335, High-street. Cafwyd cystadleuaeth galed ar yr unawd bass, "Teyrn y dydd:" rhanwyd y wobr cydrhwng Mr J. O. Hughes, Lerpwl, a Mr J. O. Morris, Penis- a'rwaen. Yr oedd cynifer ag 16 wedi ymgeisio ar gyfieithu o'r Saesneg i'r Gymraeg; ond dyfarnwyd eiddo Mr R. Hughes (Caellepa), Mr E. O. Jones (Gaerwen), a Mr Williams (Dinorwig House, Glan- adda) yn gyfartal oreu. Y goreu am gyfieithu o'r Gymraeg i'r Saesneg ydoedd Mr J. W. Roberts, Hirwaen House, a Mrs Wynne, West End, yn *il. Am gyfansoddi ton gynulleidfaol, rhanwyd y wobr gyntaf cydrhwng Mr J. W. Roberts, Ban- gor, Mr Obadiah Edwards, Porfch, Deheudir Cymru ail, Mr R. O. Jones, Bethesda. Yn awr cafwyd cystadleuaeth dda ar chwareu darn difyfyr ar y berdoneg: 1, Miss Nellie Jones, Longford- terrace, Caergybi. Oystadleuaeth adrodd "Y boreu olaf:" allan o bedwar adroddiad penigSxnp- gafwyd ar y llwyfan, dywedai ybeirniaid mai y' goreu o ddigon ydoedd eiddo Mr E. O. Jones, Gaerwen; ail, Mr J. P. Jones, Caellepa. Am ganu yr unawd tenor, "Y rhosyn unig," enillwyd y gamp yn rhwyddgan MrJ. T. Roberts (Teg(fan), yr hwn a ganodd yn ardderchog. Mrs Roberts, Hirwaen House, -gymerodd v wobr am y traethawd cyfyngedig i ferched. Rhainwyd y wobr am dynu llun ffrynt pwlpud Penuel gyda phensil cydrhwng Masters R. Gordon Roberts a Richie Jones. Un parti gvstadlodd mewn canu y ddeuawd tenor a bass, "For so hath the Lord," sef Tegfan a Mr J. 0. Morris, a dyfarnwyd hwy yn deilwng o'r wobr. Oanu pedwarawd ar yr olwg gyntaf: ys- tyriwyd parti o Penuel yn llawn haeddu'r wobr. Yn nesaf daeth y brif gystadleuaeth gorawl ar ganu "Teilwng yw yr Oen" (Handel). Gwobr, 7p 7s, a medal aur hardd i'r arweinydd. Bodolai y brwd- frydcdd mwyaf yn awr. Ymgeisiodd tri o gorau. yn y drefn a ganlyn—Oor Pendref. Bangor, tan arweiniad y Cynghorydd John Williams Cor Pen- uel, tan arweiniad Mr Wm. Williams a Chor Llanerchymedd, tan arweiniad Mr O. Owen. Y beirniad (Mr W. T. Samuel), ar ol nodi allan rag- oriaethau lli diffygion y gwahanol berfformiadau, a ddywedodd nad oedd ganddo y petrusder lleiaf mewn cyhoeddi cor Llanerchymedd yn fuddugol, ac arwisgwyd yr arweinydd yn nghanollionftoedd- iadau brwdfrydig ei gefnogwyr. Un o feirniaid pwysicaf pob eisteddfod a chyfar- fod llenyddol yw yr un cerddorol; a mynych iawn y bydd grwgnaoh mewn canlyniad i'w dyfarniadau. Modd bynag, credwn i Ir Harding a Mr Samuel roddi peoilaith roodlonrwvdd wrth giorianu y gerddoriaeth yn Eisteddfod Penuel. Yr oedd y cyfarfodydd mor boblogaidd ag erioed, yn neill- duol yr ail noson, a chredwn iddynt droi allan yn liwyddiant arianoL

Darfu i Iago II. gyrhaedd glanau Ffrainc, fel ffoadur o'i deyrnas ei hun, ar Rhagfyr 5d5ain, 1688 ac ar yr un diwrood darfu i'r Senedd Bryd- einig erfyn ar William of Orange gyireryd ei Ie. Y mae llesbri aur ac arian ei Mawrhydi yn NghMtll Windsor yn pwyso m agog i ddeg tunell ar hugain, a chyfrifir eu bod yn werth 3,000,000p. Cyfrifir fod un ddysgl aur yno yn werth 8000p. Y mne hen ferch, yn fwy haeifrydig nag un ieu- enc. Gall y diweddaf fod bob amser yn ewyllys- gar i roddi benthyg llaw i chwi ond gwna y gyn- taf roddi ei llaw i chwi, ac hyd yn nod diolch i c..1wihefy

I NODI ON O'H DEHEUDIR. Trwy fwyafrif o un, darfu i Warcheidwaid Mer- thyr benderfynu fod y tlodion i gael cwrw gyda'u I ciniaw Ddydd Nadolig. Dywedir y bydd colled Ardalydd Bute mewn canlyniad i'r anghydwelediad yn y fasnach mewn gloyn Nghymru tua 150,000p. Yn foreu y Sabboth, torodd rhyw leidr i Gapel y Wesleyaid yn Abergafenni, ac yspeiliodd gyn- wysiad dau foes cenhadol oedd yno, Nos Fercher cynhaliwyd ail wledd flynyddol aelodau Cymdeithas Meistri Adeiladwyr Barry, yn y Barry Hotel. Yr oedd y cynulliad yn un lluosog. Dydd Sadwrn, cynhaliwyd yr arddangosfa flyn- yddol gyntafax gwn, dofednod, colomenod, ac adar, yn Femdale. Cafwyd arddaingosiad rhag- oroL Pasiwyd penderfyniad mewn cyfarfod o Gym- deithas Masnach a gynhaliwyd yn Merthyr, nos Fawrth, yn ffafr cynygiad i oleuo y dretf gyda'r goleuni trydanol. Yn hwyr nos lau torodd tan allan yn Ngwesty yr Angel yn Nghastellnedd. Llwyddwyd i gyf- yngu yr oddaeth ddifaol i un ystafell yn unig. Darfu i Mr J. Lewis, maer Cberfyrddin, estyn agos i 50p i'r gwahanol weinidogion yn y fwrdeis- dref, er iddynt hwy eu rhanu yn mysg y tlodion yn ystod y Nadolig. Y mae symudiad ar droed yn Nghaerdydd i sicrhau presenoldeb rhai o'r teulu brenhinol yn yr Eisteddfod Genedlaethol a gynhelir yn y dref hono yr haf nesaf. Er dathlu agoriad eu g^veithiau newydd yn Nyffryn Nedd, darfu i'r Mri Blindell a'u Brodyr, etc., roddi ciniaw yn Ngwesty y Star, Cwmgwrach, nos Sadwrn. Anfonodd Ardalydd Bute lOOp at y diysorfa sydd yn cael ei chodi er cyflwyno anrheg i Esgob Pabaidd Oasnewydd, fel cydnabyddiaeth, ar ei 25ain fiwydd o'i gysegriad. Y mae trafnidiaeth ar y gamlas o Abercynon i Ferthyr wedi ei hatal yn llwyr hyd ddyddiad pell- ach, yn herwydd fod dwfr yn myned i rai o'r pyllau cylchynoL Cynhaliwyd Eisteddfod yn Neuadd Cory, yn Nghaerdydd, ddydd Mercher, yr hon oedd o dan nawdd Urdd yr Odyddicn. LIywyddid gan yr Henadur T. Morel (Maer Oaerdydd). Mewn cyfarfod o Gynghor Dosbarth Merthyr, ddydd Mercher, dadleuid dros fabwysiadu Oyfraith Tai i Weithwyr fel yr unig foddion effeithiol i gyfarfod a'r diffyg o dai priodol i weithwyr yn y dref. Mae y Parch Job Miles, gweinidog yr Annibyn- wyr Cymreig yn Aberystwyth, wedi gwella yn ddigon da o'i afiechyd diweddar fel ag i allu ail ymaflyd yn ei ddyledswyddau. Prydnawn ddydd Gwener, cymerodd ffrwydriad nwy Ie mewn siop yn Railway-st., Oaerdydd. Gwnaed cryn ddinystr ar yr adeilad, a diangfa gyf- yng a gafodd rhai o'r dynion oedd yno. Gwneir ymdrech i godi trysorfa i gynorthwyo I perthynasau y rhai a gollasanli eu bywyd drwy suddiad yr "Eira," perthynol i Aberdyfi. Yr oedd pymtheg neu un-ar-bymtheg ar ei bwrdd, anaw o honynt o Aberystwyth. Darfu i Warcheidwaid Oasnewydd benderfynu na byddai iddynt benodi caplan i weinyddu yn y Tlotty. Credent y dylent wneud trefniadau (gwel gwasanaeth gwirfoddol clerigwyr a gweinidogion y dref. Yn nghyfarfod chwarterol Cvnghor Sirol Mor- ganwg, yr hwn a gynhelid yn Nghastellnedd, dydd lau, cynyguwyd penderfyniad fod swyddfeydd i'r Cynghor Sirol a'r Pwyllgor Unol yn cael eu codi yn Mhontypridd. Rhoddwyd ar Mrs Lewis, Angel Inn, Water^st., i dalu 2p a'r costau, am adael ei thy yn agored ar y Sabboth, yr lleg o'r mis hwn, o un i bum' munud i ddau; a dirwywyd dau o bersonau i 5s bob un am fod yno ar yr amser dywededig. .1 Dydd Gwener, bu y Milwriad Smith yn cynhal ymchwiliad ar ran Bwrdd y Uywodraeth Leol, mewn perthynas i wella ffordd y Owm, Llangibby, a benthyca y SWID o 240p i gario y cyfryw allan gan Gynghor Dosbarth Gwledig PontypwL Ymgynullodd cynulleidfa orlawn i gapel Eben- ezer, Tonypandy, nos lau, i wrando darlith v Parch Watkin Wynn ar "'Noson gyda'r delyn." Canodd Madame Martha Harries Phillips, Am- manford, a Miss Evans (Telynores Elli), yn ystod y ddarlith. Gwnaeth D. Jones, crydd, Catherine-street, yr hwn a adnabyddid wrth yr enw "Danws," ei ym- ddangosiad o flaen yr ynadon yn Nghaerfyrddin am y driugeinfed waith, ac anfonwyd ef i garchar am fis; a'i unig gysur yn y gwyliau ydoedd, nad oedd i gael llafur caled. Un o'r dynion lleiaf yn y Senedd yw Mr Prit- chard Morgan, ond gwel yn mhellach trwy helynt- ion China nag odid neb ac ar hyn o bryd, y mac yn y. wlad fawr heno yn ceisio meddianu cymaint ag a all o oleum. Ymgynullodd nifer luosog i'r Guild Hall, yn Nghaerfyrddin, noe Wener, er canu ffarwel a Mr I Ben Spivey, cyn iddo symud i Ohinde, Dehau- ddwyrain Affrica, lie y mae wedi derbyn swydd fasnachol bwysig. Yr oedd wedi bod yn hynod o wastanaethgar am amryw flynyddoedd gyda'r ys- pytty, a sefydliadau elusengar erailL Ac er dang- os eu gwerthfawrogiad o'r cyfryw wasanaeth cyf- lwynwyd i Mr Spivey gadwen aur ac amryw bethau erailL Yn ystod 254 o flynyddoedd, rhwng 1546 ac 1800, ni rifai y llyfrau Cymreig a gyhoeddwyd ond 1484; yr oedd y llyfrau a gyhoeddwyd o 1800 i 1895 yn 1605. Mewn geiriau eraill, cafodd mwy o lyfrau Cymreig eu cyhoeddi y ganrif hon na'r tair canrif flaenorol, a'u rhoddi gyda'u gilydd. Yn ystod y ganrif hon, y mae y boblogaeth wedi treb- lu ac y mae nifer y rhai sydd yn siarad Oymraeg yn Nghymru yn awr ddwy waith lluosocach na'r rhai a siaradent Gymraeg yn Nghymru pan ddech- reuodd y ganrif. Digwyddodd ffrwydriad nwy yn agos i dafarn y Red Clow, Plas Marl, ddydd Mawrth. Ymddengys fod dyn o'r enw Roger Thomas yn sefyll yn agos i meter nwy, pan y darfu iddo daflu matsien oleu- edig, gyda'r hon yr oedd wedi tanio ei getyn. Syrthiodd trwy grat oedd yn gorchuddio y meter a chymerodd ffrwydriad Ie mewn canlyniad. Chwythwyd Thomas ar draws y ffordd, ond diang- I odd heb dderbyn niweidiau trymion. Derbyniodd dyn araJI niwed trwy y grat, yr hon a chwythwyd i gryn bellder. I Yn Llys yr Ynadon, yn Mhenybont-ax-Ogwy, I cyhuddid pedwar o fechgyn, o'r enwau Edwin James, Caleb Biyant, Thomas John, a Thomas I Robertsi, oedran pa rai oedd yn amrywio o 15eg i 17eg—o dori i siop y Mri David Williams, chweg- nwyddwr, a lladratta cigars, tybaco, etc. Tjrnwyd yr achos yn erbyn Roberts yn ol er iddo ef roddi I ci -dy,tiolap.th. Myn wyd n> eichiafaeth o lCp cm ddeuddeng mis dros John a Bryant; ac anfonwyd James, yr hwn oedd wedi troseddu o'r bl^en, i'r ysgol ddiwygiadol. Nid unol iawn yw yr alcanwyr yn trefnu eu I h&mgylchiadau. Chvestiwn y ddau undeb yn aros i dynu sylw. Cyfarfod cynhyrfus yn Llanelli nos Sadwrn i ystyried arcodau rweithio mewn tri o'r prif weithfeydd ddechreu y flwyddyn newydd. I Methwyd gwneud dim y noson hono, a gohlriwyd I hyd nos Sabboth. Peth newydd yn Llanelli, yn I ddiau—cynhal cyfarfod o natur felly ar nos Sul. Penderfynwyd gweithio yn y tri gwaith ar y go.s- tyngiad p'.eser.ol, 15e y cant dan Fafon 1874. Mwl" hyderir na fydd rhwyrr pellach. ÅTOS o hyd wna gwehhlau mawrion Morewood. Oesglir yn y gweithiau cylchynol i gynorthwyo y rhai sydd yn segur mewn canlyniad i hyny. Yn ddiweddar, cafodd Mr George Thomas, Mar- dy, ei wneud yn Gymrawd o'r Gymdeithas Ddaear- J egol. Mab ydyw i Mr Edwin Thomas, Mardy, ac ) efe oedd yr unig efrydydd llwyddianus mewn daeareg yn arholiad y B. Sc. y llynedd. Dyma yr aelod ieuengaf o'r Gymdeithas DdaearegoL Cynhaliwyd trengholiad yn Aberdar, ddydd Sadwrn, ar gorph Thomas Thomas, ond yr hwn a adnabyddid yn well yn nghylchoedd y bel droed fel "Taylor, yr hwn oedd wedi marw mewn can- lyniad i'r niweidiau a dderbyniodd wrth gicio y bel droed. Dychwelwyd rheithfarn o "Farwolaeth ddamweinioL" I Yn Rhymni, ddydd Sadwrn, darfu i swyddogion y glofeydd sydd yn ngwasanaeth Cwmni Haiarn Rhymni gyflwyno anrheg o lestri te a choffi i Mr John Powell, eu diweddar lywodraethwr. Y mae Mr Powell wedi ymgymeryd a gofal glofeydd new- ydd yn Abertyswg, perthynol i Gwmni Haiarn Tre- degar. Yn nghyfarfod Cynghor Dosbarth Buallt, ddydd LIun, cyflwynwyd planiau i gael cyflenwad newydd ú ddwfr i ffynhonau Ivlanwrtyd o ffynhonau Llwyd wilo, yr hwn a dderbyniodd gymeradwyaeth un- frydol. Gwneir cais at Fwrdd Llywodraeth Leol am. gydsyniad i sicrhau y benthyciad angenxlieidiol i gario allan y gwaith. Mr Humphreys Owen, A.S., oedd yn rhanu y gwobrwyon yn ysgol sir Pontypridd, lie y mae yn awr 105 o 'fechgyn ac 84 o ferched. Dywedai Mr Humphreys Owen fod yr amser wedi dyfod y dylid dysgu rhvwbeth buddiolach na ieithoedd meirwon a thramor i fechgyn sydd yn gadael yr ysgol yn 15eg ac yn 16eg mlwydd oed. Bu y Parch Phillip Jones, Abergwaun, yn tra- ddodi ei ddarlith ar "Y Tri Ymneillduwr," i gyn- ulleidfa luosog yn Heol Awst, Caerfyrddin, nos Fawrth. Gwnaed sylw sylweddol, yr hwn elai i gynorthwyo myfyrwyr yr Hen Goleg. Mae hon yn ddarlith wir ddyddorol ac addysgiadoL Oadeir- iwyd gan Mr John Lewis, Maer y dref. Yn Llys yr Ynadon, yn Mhontypridd, ddydd Mercher, gwysiwyd William Rees, haliwr, William Williams, a Henry Matthews, llafurwyr, am ym- osod ar yr Heddgeidwad Kavanagh. Cydnabydd- odd Williams mai efe oedd wedi ymosod ar yr heddgeidwad a rhoddwyd ar Williams a Matthews i dalu 5p bob un, neu, yn niffyg hyny, i fyned i garchar am ddau fis. Boreu ddydd Sadwrn, cyfarfyddodd tanwr, o'r enw Henry Pomeroy, yr hwn oedd yn gweithio ar Ffordd Haiarn y Great Western yn Pontypool- road, a damwain angeuoL Ymddengys ei fod yn croesi o dan rhyw wageni, y rhai a symudasant, a derbyniodd yntau y cyfryw niweidiau ag a drodd yn angeuol 'iddo yn mhen ychydig oxiau wedi hyny. Ceir yn "Y Drych" hanes marwolaeth Mr Lewis Anthony, brodor o Cwmaman, sir Gaerfyrddin, yr hwn a aeth c Gymru yn y flwyddyn 1867. Bu Mr Anthony ar un adeg yn ddechreuwr canu yn Nghapel Ebenezer, Abertawe, ac yr oedd yn un o golofnau yr achos yn Eglwys Gynulleidfaol Ed- wardsdale, Penn., lie y gweinidogaetha y Parch T. 0. Edwards, D.D. (Cynonfardd). Darfu i'r Parch T. Mortimer Green, cofrestrydd Coleg Prifysgol Cymru, roddi hysbysiad allan yn ddiweddar am glerc i'w gynorthwyo. Ymgeisiodd pedwar cant a haner am y swydd ac yr oedd am- ryw o wyr y prif-ysgolion, dros ddeugain oed, yn mysg yr ymgeiswyr. Penodwyd clerc o swyddfa newyddiadur yn Aberystwyth, am gyflog o 70p yu flynyddoL Y mae effeithiau tymhor y gwyliau i'w canfod yn amlwg yn Neheudir Cymru eto i gyd y mae busnes mawr wedi cael ei gario yn mlaen, a chadw- odd prisiau y nwyddau penaf i fyny yn dda. Par- haodd y glo ager goreu yn gadarn yn ol 12s 9c i 138 6c y dunell; mathau eraill o lo ager, o 10s 6c i 12s; etc, man, 6s 6c. Glo sir Fynwy, o 10s 9o i lis 3c.. Marwaidd ydyw y farchnad gyda phlat- iau alcan. Y mae graddau helaeth o fywiogrwydd i'w ganfod yn ngweithfeydd dur Dowlais a Chyf- MtMa. _———

BLAENAU FFESTINIOG. Nos Fawrth cynhaliwyd "smoking concert' yn Ystafell y Olwb Ceidwadoi ac Undebol, Blaenau Ffestiniog. Cymerwyd y gadair gan D. J. Griffith.s, a ehymerwyd rhan g&ja y cyfeillion fel y canlyn Caiwyd can a chydgan gan H. G. Morris; yna caf- wvd anerchiad hwyliog gan v Llywydd; can gan K. 01 Jones vwedi ei chyfaddasu i'r amgylchiad) ad- roddiad gan H. G. Jones; can, Twr Babel, gan Recs Morris; duet gan H. G. Morris a J. S. rto- berts, pa rai a gana-wuit yn odiaog yna cafwyd cys- tadleuaeth areithio byrfyfyr: enillwyd y wobr gar. J. R. Williams; can gan W. Pritchard wedi hyn I cafwyd byrbryd blasusflute solo gan D. J. Grif- fiths ca.n gan J. Hughes; can gan D. W. Morris; darllen dernyn heb ei atalnodi: goreu, D. W. Morris; a chymerwyd rhan yn mhellach gan amryw ddoniau oedd yn bresenol; a tlierfynwyd y cyfarfod, ar ol pasio pLeidiais o ddiolchgarwch i'r llywydd ar vs- grifenydd, trwy ganu yr Anthem Genedlaethol. Dv- munwn bob liwyddiant i'r mudiad, gan ei fod om dwyn yr ieuenctyd yn nes at eu gilydd: nyn yw dy- muniad—"Amicus."

LLANRWST A'R CYLCH. CJynghcrdd—Qynhaliodd Annibynwyr y Tabernacl, Llanrwst, gyngherdd o nodwedd uwchraddol nos lau. Llanwyd y gadair gan Mr David Jones, Tanlan; ac arweiniwyd y gwéthrOOiadau gan Mr J. E. Hum- phreys dau gyfreithiwr cyfarwydd a'u gwaith, ac yn rh-agori yn mhobpeth yr ymaflant ynddo. Gwas- anaethwyd gan Megan Llechid, Bethesda Gutyn Eifion, Garn; Ted Williams, Penrhyndeudraeth; Crych Elen, Mrs Geirionwen Jones, Trefriw. Cyf- eiliwj'd gan Mr D. D. Parry, organydd. Yr oedd hwn yn un o'r cynghorddau gcreu gafwyd yn y dref erioed. Gykhwyl Bregethu Wesleyaid Dolwyddelen. Y Sul a'r Llun cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y Wes- leyaid, pryd! y gwasanaethwyd gan Parchn. Phil- lip Williams, Llanrwst; John Hughes (Gianys- tw^-th), a. W. 0. Jores, Aber. Cafwyd cynulliadau lluosog a phrogcthau grymus. Cyfarfod Llimyddol Penmachno.—Yr oedJ y cyfar- fodi hwn eleni mor boblogaidd ag y bu erioed, a r gvreithrediadau yn lhiwn bywiogrwydd o'r dechreu i'r diwedd. Llywyddwyd y cyfarfodydd gan Mr Cad- waladr Jones, Hafodyfraith, a'r Parch T. 0. Jones, Yrsbytty ac arweiniwyd gan Gwenallt a Brvfdir. Vwyddiacth Y sgrythyrol, yn benaf, srdd yn cael 0 roddi i gystadlu yn y gylchwyl hon o flwyùdyn i flwyddyn, a phrcfa y gefnog-a?th dderbyniai nad yw y lluaws yn blino rr destynau a meusydd uchaf gwybod- aeih. Hir y pnrhaont felly. LLYS YR YNADON. DvddMevcher, o flaem Dr. T. E. Jones (cadcirydd), Mr H. T. W. Watling, Milwriad Higson, ac E. Jmcs- Meddw ac Afreolus.—Yr Heddgeidwad H. Jones a gybuddodd John Croft, paentlwr, a Frederick Wal- br o'r trosedd uchod, Rhcgfyr 7.—Dirwy, swllt yr un a'r costau. Trossrlv/yddo Trwydded.—Oaniatawyd Mr David "Jones (D. Jones a Robsrls) i drosglwyddo tnvydde-d y New Irn o enw y diweddar Mr John Pvr-berts i enw Mr Edward Bickers, Red Lion Hotel. Gyru Gor-wvllt.—Heddgeidwad H. a. gy- huddodd David Jones, Llangerniew, o farchogaef h Eierljn, "fel Jehu," yn Denbigh-street, Rhagfyr 12; gan diflu boneddiges i lawr.—Dirwy, pum' swllt a'r costau, gyda rhybudd difrifoL Yr Actor a'r Trafaeliwr.—Mr J. E. Roberts, trafaehwr o Ltip-.vl, a gyhuddodd George Graham, perthynol i Gwriirj Miss Maggie Morton, o'i daraw a'i fygwth yn y Neuadd G nos Fawrth, Rhagfyr 13. Bu i'r diffynydd roddi'l»:W anghywir i'r swydd- ogion, ac arferai wneud y math yma o actio mewn lleoedd eraill.—Ymddangosai Mr E. Davies-Jones dios yr erlynydd.—Dirwy, dwy bunt a'r costau. Ceffyl Rhad.—Mr W. Hirbird, o Gymdeithas Atai Creullondeb at Anifeiliaid, a gyhuddodd John Wynne, Eglwysbach (dros yr hwn yr vmddangosai Mr David Jones) o fod yn dangos ceffyl yn y flair ddiweddaf- yr hwn nad oedd yn gymwys i fed uwchben ei draed. —Mewn amddiffyniad, dadleuid mai ei brynu wnaeth y diffynydd boreu y ffair am naw swllt, gan iddo weled dynion oeddynt. yn masn acini mewn ajiifeiliaid o'r fath, at fwydo cwn. Meddyliodd y gallai wneud ychjdij; elw o.-l • ei nvn apbi-N-nnddef. Ni wyddai fod yr anifail yn dioddef poen.—Galwyd amryw dy.- -on yn yr achos ac wedi i Mr Jones anerch y Fainc, taflwyd yr achos allan. gyda. rhybuddio Wynne i ocliel masnachu mewn anifeiliaid o'r fath. Hefyd, dywedwyd i'r swyddog wneud yn iawn wrth del od a'r achos yn mlaen. Dwyn Celyn.—Mr J. Blackwall, Y.H., Hendre House (dros yr hwn yr ymddangosai Mr J. E. Rum- phreys), a gyhuddodd John Roberts, gwerthwr rhedyn, Scotland-street (dros vr hwr. yr -N w-dango-al Mr J. Herbert Jones), o ladrata ctlyn o Goed Oil- cenus. Bu Roberts yn Hendre House yn c-ynyg tair punt. y dunell am y celyn, ond nac-awyd ef. am fod y coed yn cael eu dinystrio. Yr oedd y bobl hyn yn cymeryd ymrwyiniadau i anfon tunelli o gelyn ymaitb, ac ni wyddid pa le yr oeddynt yn eu caet-Dirwy, dvT bunt a'r costau.

Genedigaethau, Priodasar- Marwolaethau. GENEDIGAETHAU. Evans.-Rh,agfyr 28, yn Eaglesbusk House, Castell- edd, priod Mr Walter Rice Evans, ar ferch. Orsman.-Raiagfyr 28, yn Ciive-road, Penaith, priod Mr Charlies Pearson Orsman, ar ferch. William:& -itliagfyr 24, yn. Plas Llauddyfnaji, Sir Fon, priod Mr Laurence Williams, ar ferch. PRIODASAU. Davies--Thomas.-Rhagfyr 26, yn Nghapel :0ina, Llangefni, gan y Parcli T. Evaue, ootrescrydd, Am- lwah., Mr William Davies, 2, Gaerwen-terrace, -ven- maenmawr, a Miss Nellie Thomas, Bethesda-etreet, Amlwch. Dyke-Illith.-Rhagfyr 28, yn Eglwys St. Mair, Docking, gan y Parch Canon Hare, Frederick, sub ieuengai Mrs 'ke, Edwards-terrace, Caerdydd, a Rachel Eivertine, merch icuengaf Mr John Smith, Docking. Goddard—James.—Rhagfyr 26, yn Eglwys Whiraon, gan y Parch E. Davis, J. Wood, aii fab Mr J. Godd,.ird, Hill Park, tffeulme, a Kate Florence, trydedd ferch Mr Thomas Ji^nes, New House, hitson. Griffith-Dowell.-Rh,agfyr 26, yn Rehoboth (7-4. Prestatyn, gan y Parch Ezra Jones (y gweimcbg), Mr David (jrnmth, Birch V ilia, Presuityn, a Miiss Maggie Dowell, Vicroria Arena, Prestatyn. Hughes—Davies.—Rhagfyr 24, yn A gbaptl Metho- distiaid Calfinaidd Webster-road, Lerpwl, gan y Parch Wilham Owen, gweinidog y lie, Mr Griffith Hughes, Pen-y-bryn, Bryn, Mon, a Miss Alary Davies, pedwaredct ferch y diweddar Mr Mcrris a Margaret Davies, Ilenllan, Dinbyck Jones—Humphreys—Rhagfyr 24, yn Nghapel Seion. Bousfield-street, Lerpwl, gan Parch Peter Jones;, Shem Jones, Cilhaul, LSanelidan, get Rhuthyn, a Jane Humphreys, Liwyn Bresych, Derwcn, ger Corwen. Stevens—Jennings.—Rhagfyr 27, yn Eglwys Blwyfol Llanrhos, gan y Parch J. Morgan, M.A., rheithor Uandudno, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch F. Griffith Jones, fleer, a'r Parch D. W. Davies, curad Llanrhos, James Henry S. Stevens, unig fab Mr James Stevens, Devonport, ag Edith Alice Jen- nings, pedwaredd ferch Cadben Jennings, Elgin House, Llandudno. Smith—Davies.—Rhagfyr 29, yn Eglwys St. Mar- garet, Roath, gan y Parch Campion Davies, L. Smith, Pentre, ag E. A. Davies, merch y diweddsir William Davies, Hendy-place, Pontardulais. V,iter-Jonm-R-hagfyr 2.6. yn yr Eglwys Bivyfol, Vaynor, Sir Frycheiniog, gan y Parch J. E. Jen- kins, riieithor, Y.H., Mr Harry Earnest Vater, Aberdar, a Miss Gwen Elizabeth Jones, Aberglais, Vaynor. Williams—Evans.—Rhagfyr 25, yn Eglwys Amlwch, gan y Parch D. J. Lewis, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch D. Davies, Mr Thomas Williams, 13, Salem-sfreet, a Miss Elizabeth Evans, 119, 1ch- esda.-streat-y ddau o Amlwch. MARW OLAETHAU. Bassett.—Rhagfyr 26, yn yr Ysbytty, Dinbyeh, Mr William Price Bassett, paentiwr, ^0, ixjacon's Hill, Dinbych, yn 44 lniwydti oed. Cording.—^R-liaglyr 25, yi; Caerdyda, Ila7, gweddw Mr Robert Cording, gyut o Tieaega.yn lù mlv> ydd oed. Davies.—Rhagfyr 27, Catherine Ann Davies (Cassifc), hoii'us brioa iux D. W. Davies, tteryilydri, btatiou- street, Porth. Dei-fel.—Rhagfyr 24, yn 1, Green-street, ArJwkk, ManceiLion, yn 65 mlwyaa oed, Mary Jacc, jaivryl briod Mr R. J. Deriei. Hughes.—Rhagfyr 29, ya 75 nuwydd old, ar oI_ewrs o gystudd caied:, Mrs Anne Hughes, gweda"\r v diweddar Mr Williani Hughes, Ty MaWi-, Heiilliui1 street, Dinbych. Jones.—Rhagfyr 25, yn ddisyfyd. yn ci breswyiTod, Gades, Bsrclifield-road, Eage-lane, Lerpwl, yn Cd mlwydd oed, Mr Wiiliam Jcnes. Morgan.—Rhagfyr 19, yn Glynliir, PontarritiLais, Mary Morgan, gweddw v ouweddar Mr Gniiitu Morgan, yn 66 mlwydd oed. Parry.—Rhagfyr 23, yn ei 58ain mlwydd, ar ol byr gystudd, yr hwn a ddyoddefodd yn dawel, Miss oune Parry, Gianygors, Dolbenmaen (yn juty ei. brawd, Mr Pacharcl Parry, cofrestrydd, hLl"kc'- square, Tremadog). W Roberts.—Rlkigfyr 28, yn Eastfield CoUaga, Cow- bridge, Mary, gsveddw y csiweddiir Mr Owen llo- berts, yn oi Obain mlwydJ oed. Sorensen.—ilbagfyr 27, 11 iio, Stuart-street, <e1. dydd, priod Mr Augusi Si_>rensei;. Thomas.—Rhagfyr 22, yn Mi:orth<&;trwig, yn 73 mlwplJ oed, ill- Richard Thomas, i-Vaigs. r a Cktergybi. 1 Tirebuck.—Yn mhreswylfod ei mam, 355. Pnrk-road, Lerpwl, Margaret Elizabeth, Banquet Rhuddlan, merch hynaf y diweddar John TixcOcoJi, LerpwL Watkins.'—Rhagfyr 2, yn James-eirect Vaults, gor, Maggie Gmce, ferch John a Wat- kins (unig blentyn), yn 4 mlwydd a 3 mis oed. I WiiUanfiS.—Rliagfyr 23,. yn ei phreswyif'id, i85, Grove-street, IÆrpwl y-i 02 naiwydd oed, Jarc.. gweddw Mr Robert Wiiliar.a,

ifanvolaetli Mv Lhw&lyn Adams. Born1 Isn bu farw .¥T Llewelyn .A.dø1Dfl, cyf- raifchiwr. itliuihyn. Yr oedd efe yn dal Mrfte rhydeddU- cylchoedd cytrelthiol a swyddogol yn ^gogfedd Oymxu. Daliai gysylltiad agos a Rhutbvn, \y11 n^hymydogagth yr hon dref T. gan- vyd 77 1)11).1 m yn ol. Cafodd J. brenUsio a Mr Joseph peeis, cyfreithiwr, Rhuthyn; ac yn 1845 dechreuo^d fusnes cyfreitbiwr drosto ei han. Yn 1854 penodwyd ef yn glere I ynadon Rhuthyn, -jm vsgrifenyddi yr heddwch dros sir Ddinbych 1884 Yn mhlith y gwahanol aipwyntiadau cy- hoeddus a ddaliai ei'e ydoedd clere i Oyrghor Sirol "ninbvch Bu yn un o wardemaid ^glwysig w^^thvn' am, flynvdd^dd lawer. Bu ^rw ei wraig Wr flwS™ 1884. Xr oedd iddo dri c feibion IdwofaM un o ba mi «ydd yn wn'g it rwifndog Oary. Oymerodd yr angladd (un prei- £ t) le d^d Llun (ddoe) JU myrwent Bglwye fW Pyffryn plwyd,

TrycMneb yn yr Afon Uyfrdwy. Tua chwarter i un prydnawn ddydd Llnn, aeth Nellie Hughes, tua deg-ar-hugain mlwydd oed, gwraig i David Hughes, yr hwn oedd yn gweithio mewn siop chwegnwyddwr yn Nghaer, oddicartref, o dan, yr esgus ei. bod yn myned i brynu rhyw nwyddau end gan nad oedd ei gwr yn ei gweled vn dychwelyd, aeth i ddechreu gwneud ymholiai- au Yn ei chylch. Yr oedd y drancedig wedi bod yn waei ei hiechyd ers amryw fisoedd; ac wedi bygwth amryw weithiau, yn ystod ei hiselder ys- bryd gyflawni hunanladdad. Aeth Mr Hughes 1 wneud ymchwiliad am dani yn agos i Bont Heron; ond mcthodd a chael dim o'i hanes nes yr oodd wedi myned yn ddiweddarach ar y dydd. 1 el yr oedd dau fachgen ieuainc o Gaer, o'r enWau Rich. Brunton a John Fogg, yn cerdded ar oehr yr ar- glawdd yn ymyl yr afon, yn fuan ar ol dau or gloch, gwelsant het wen boneddiges yn nofio ar y dwfr ac yn union wedi hyny, darganfyddasant y drancedig, yr hon oedd yn nghanol y prysglwyni. Olrheiniwvd ol ei thraed at ymyl yr arglawdd yn ago. i'r lie y darganfyddwyd hi, a thybir iddi gyi- lawni hunanladdiad pwyllog. Rhoddwyd hy^bys- rwydd i'r heddgeidwaid yn Eccle*ton, a symudwyd y corph i'r pentref i aros trengholiad.

TRAWSFYNYDD. Priodas Ysgolfeistr.—Dydd Sadwrn y Nadolag un- wyrd mewn glan briodas Mr Parry, ysgolfeistr yr Ysgol Genedlaethol, a Miss Williams, Bryneglwys, o'r un lie, yn yr eglwys, gan y Parch E. Benar Tho- nms, B.A., ficer. Dangosid arwyddion amlwg o bar.h i'r par ieuanc ar eu priodas trwy anrhegaon gwerthfawr, etc. Gwr ieuanc, genedigol o Benv- groes, yw Mr Parry, ac wedi enill edmygedd a ffafr yn y Traws er ei sefydliad yn y lie dair blynedd yn ol. Hana y briodasferch o un o hen deuluoedd parch- usaf yr ardal. Boed i'r par ieuanc bob dedwyddyd. Cyfarfod Pregetliu.—Sul a LlunNadolig cynhaliodd y Methodistiaid eu cyfarfod blynyddol. Gwasanaeth- wyd gan y Parchn. David' Hughes, William Jones, James Morris, a J. J. Roberts (Jclo Caernarfon). Methodd y Parchn. William Jones, Treforris, a John Williams, Lerpwl, a d'od, oherwydd afiechyd. Caf- wyd pregethau grymus a cylanwadol, a chynuiliadau Iluosog. Darii-tIL-N-OS Fawrth* yn Nghapel Moriah, tra- ddodwyd darlithi dcyddorol ar "Dafi Davis a'i Amser- au" gan y Parch James Morris, Pencraig. Yr oedd y darlithydd yn nodedig o ffraeth a. doniol. Elai yr elw at adgyweirio capel Eden. Hujianladdiad.—Dydd Mercher cynhaliwyd ym- chwiliad i acnos axarwolreth Ellis Williams, labrwr yn Orseddlas, o flaen Mr R. 0. Jones (dirprwy dreng- holydd) a deuddeg o reithwyr, gyda Mr Robert Hughes yn flaenor.-Tystiodd Mr Edward Williams, Gwynfryn, ei fod yn frawd i'r trancedig. Dyn di- briod ydoedd, 57 wJwydd oed. Ni chlywodd1 ef yn cwyno oherwydd unrhyw boen meddwl, ac ni bu iddo un amser ddangos tuedd! at niweidio ei hun. —iyst- iodd Mr D. Jones, Orseddlas, fod Ellis Williams yn ei wasanaeth ef fel llafurwr amaethyddol ers dros ddwy flynedd. Gwelodd ef tua chwarter i ddeg boreu Llun yn sefyll wrth y beudy. Aeth ef (y tyst) ymaith, a dychwelodd yn mhen tua chwarter-awr, a phan aeth i'r beudy, gwelodd v trancedig yn hongian wrth gortyn ar y traws, ac yn hollol farw. Tynodd y corph i lawr ar unwait-L Dyn taweli oedd:, er nad o ysbrydoedd isel: dyn bucheddol, sobr ydoedd. Nid oedd, hyd y gwyddai, ddim yn ei boeni. Bu yn dioddef o dan yr amwydwst y bythefno6 ddiweddaf, a chymerodd ddwy bot-elaid o gyffyriau at welia.- Dychwelwyd rheithfarn o "Farwolaeth trwy ymgrogi tra mewn cyflwr o orphwylledd."—Hwn oedd v trydydd hen lane gyflawnodd hunanladdiad yn y plwyf yn ystod1 y fiwyddyn, a'r tri mewn selyllfa glyd o ran eu hamgylchiadau.