Gwalia

Ysgol Ganolradd Llangefni. RHANU Y GWOBEAU. I Nos Wener diweddaf cynhaliwyd cyfarfod am- rywiaethoI yr ysgol uchod yn y Neuadd Drefol, yr hon oedd wedi ei llenwi l. yd at yr ymylon. Llyw- ydldid gan Dr. E. Williams, Y.H., Green Hill, yr hwn sydd yn gweithio yn ddiwyd a llwyddianus o blaid yr ysgol er ei chyohwyniad, ac yn wir cyn. hyny. Agorodd y gweithrediadau gydag araeth fer, ond cynwysfafwr. Wedi i'r Master W. M. Williams chwareu unawd ar y berdoneg, perfform- iwyd "scene" o drama Ffreaigig yn rhagorol, gan y Misses Kitty Griffiths, Rowena Reece, M. Hughes-Jones, Jania Griffith, Gwendoline .Jones, Lily Parry, a Beatrice Jones. Yna osfwyd can, "The Gift," gan Miss Lily Parry. Medd yr eneth ieuano hon lais ardderchog, a chanodd nes gwef- reiddio y cynulliad mawr. Dilynwyd hi gyda "dumb-bell exercise" gan aelodau. Olwb y Bel Droed, yr hon a fwynheid yn fawr. Yna canwyd ac actiwyd "The Three Old Maids of Loe," yii gampus, gan y Misses Beatrice Jones, Gwendoline Jones, a Maude Hughes Jones. Daeth hyn a'r rhan gyntaf i derfyniad. Dechreuwyd ail ran y rhaglen gydag unawdau a chydganau o'r operetta, "Bed Riding Hood'a Reception," yr unawdau yn cael eu canu gan y Misses Lily Parry, Rowena Reece, Dorothy Evans, a Master John O. Hughes. I Y Prifathraw (Mr S. J. Evans, M.A., yn ei ad- reddiad blynyddol, a dcliolchead iddynt, un ac oil, am eu presenoldeb, ac er fod yr ysgol yn awr wedi cyrhaedd y cyfryw safle pan yr oedd yn an- mhosibl rhoddi cymaint o sylw i sereanoni o'r natur yma, fel y gwnaethant y llynedd, eto hyderai y teimlent wodi eu boddhau a'r hyn osodid ger eu bron. 0 ran rhif yr oeddynt yn parhau i fyned ar gynydd. Yr oedd ganddynt yn awr 111 o ys- golheigion-56 o enethod a 55 o fechgyn. Yr oedd y gwaith, a wnaent yn awr o natur llawer mwy cynyddol nag a ailent yn bosibl ei anturio y llyn- edd, ac er fod ganddo yr hawl fwyaf pendant ar nad oedd eu gwaith i gael ei gydmaru o ran maint nac ansawdd ag eiddo ysgolion eraill oeddynt yn agored ears dwy flynedid neu fwy, eto yr oedd yn falch o fod yn alluog i ddweyd fod cydmariaeth hyd yn nod yn awr gydia'r ysgolion hyny adrodd- iadiau o ba rai y digwyddai feddu, yn rhoddi credyd a ilisglaerder i waith ei gyd'-athrawon ao ysgolheigion yr ysgol hon. Yn Ngorphenaf di- weddaf arholwyd hwy gan y Bwrdd Oanolog CJIll- reig, a dyfynodd ffigyrau i ddangos llwyddiant Ysgol Llangefni yn yr arholiad. Ni byddai yn syndod pa y ceryddid hwynt am y gwaith wnaed yn mhob papyr uwch na'r stage gyntaf. Yn hytrach na hyny, fodd bynag, yr oedd y ganmol- iaeth a dderbyniasant hyd yn Ild ar y papyrau anhawdd hyny yn nihell tudraw i'r bai a gan- fyddid. I ategu hyny dyfynai Tanau o'r adrodd- iad :—"Ymarferiad Oorphorol: Yr oedd y 'drill' yn berfformiad hynod foddhaol, anfynych ei rag- orach hyd yn nod lie yr oedd yr aingylchiadau yn fwy ffafriol. Oerddoriaeth Leisiol: Yr oedd y dernyn a ganwyd yn newydd a gweddol anhawdd, fel o dan yr amgylchiadau yr oedd y perfformiad yn hynod dda. Gra.madeg Seisnig: Ar y cyfan yr oedd yr ateb yn dda. Ychydig mewn cydmar- iaeth oedd o bapyrau gweiniaid, yr hyn a brofai fod yr addysgiant wedi bod yn dda a gofalus. Dis- gwylia yr arholwyr y bydd. yr ysgol yn cymeryd lie uchel yn arholiad y flwyddyn nesaf. iGyfieithu o'r Gymraeg i'r Saesneg: Cymerwyd dau bapyr o'r cyfieithiadau, un gan 21 o'r ysgolheigion, cytieitli- iadau y rhai oeddynt yn dda, a'r ail bapyr gan bump o'r ysgolheigion, y rhai a anfonasant gyf- ieithiadau hynod dda. Llenyddiaeth Soisnig: Yr oedd yr atebioni yn 'business-like,' deallgar, a chywir—canlyniad clodadwy. Hanesyddiaeth: Yr oedd gwaith yr holl adranau yn drwyadl dda. Yr oedd yno absenoldeb amlwg o'r ysgolhaig gwan- aidd. Yr oedd y wybodaeth a ddangosid yn llawn, cywir, ac wedi ei dysgu yn drwyadl Holl waith yr ysgol yn hynod addawol. Lladin Anfonodd pedwar ysgolhaig bapyrau rhagorol, ao yr oedd y gwaith ar y oyfan yn dda ag ystyried yr amser byr y bu yr ysgolheigion yn yr ysgol. Cym- raeg: Yr oedd yr atebion i bapyr 3 yn dda ar y cyfan, tra yn mhapyr 4 yr oeddynt yn gyffredinol yn hynod dda, gan ddangos yn arbenig wybodaeth dda o Ram adeg Cyimreig, efallai v dystiolaeth oreu o waith gonegt. Ffrancaeg: Yr oedd v marc cyfar- taloddol a enillwyd yn hynod foddhaol, ac yr oedd llawer o'r gwaith o ansawdd rhagorol ncu pur dda. Mewn gramadeg yn neillduol yr oedd yr atebion oil bron yn dda neu 'fair,' ac yr oedd y wybodaeth gyffredinol mewn 'dictation' yn foddhaol iawn. Darllenai rhai yn dda. Nid oedd yn disgwyl gwell adroddiad ar waith Ysgiythvrol nag a gafwyd ac ni fyddai i neb arall, yr oedd yn hollol sicr, pan y deallid nad oeddynt wedi dechreu addysgu mewn gwybodaeth Ysgrythyrol hyd ar ol arholiad yr ysgol yn Mehefin, a'r pryd hwnw cyfyrgid hi i'r 'fomn.' isaf yn yr ysgol. Yr oedd y 'distinctions' a anillasant yn niferus iawn ag ystyried yr amser byr y mae yr ysgol wedi bodoli. Pas'odd R. J. Davies arholiad Ysgoloriaetli v Fren bines y Nad- olig diweddaf. Pasiodd W. C. Jenkins (wedi ei addysgu gan aelodto'r staff) yr arholiad mynedol i Goleg y Frenhines, Rhydycliain. Bu i Miss Gwendoline Jones a Master Willie Matthews Wil- liams basio arholiad canolraddoi Ooleg Cerddorol J.Auni, tra y sicrhaodd y 22 !>e.'hgyn caniynol dystysgrif Pitman am law-fer: \Y. M. Williams, Edward Williams, R. Jones Thomas, William Roberts, Tom Parry, RLchard .iones, Joseph Jones, J. H. Jones, D. C. Join??., W illiam Hughes, J. O. Hughes, Griffith Hughes, K. H. Griffith,' W. H. Gibbon, T. T. Evans, '1'. A. Evans, Ben Prichard, T. K. Jones, Griffith i H. Roberts, J. D. Williams, a Bichard Stirrup. Dyna gof- nodiad o'u gwaith. Yr oeddynt wedi Uafirrio o dan yr anhawsderau mwyaf. liid oedd neb i'w feio, ac yr oedd yn rhaid iddynt weithio mor siriol ag a allent hyd nes yr a-ent i'w hadeiladau newydd- ion. Yr oedd rhaid iddynt gael ou meibion a'u merched am gwrs rhesymol o au ser os oeddynt i dderbyn unrhyw les o'r addysg oedd yn awr wedi ei dwyn i'w gafael. Eithriad hollo] fyddai iddynt weled unrhyw les gydag ysgolhaig (hn ddwy flyn- edd, ac hyd yn nod pe y dvchv/i DV. at waith teulu- 01 neu. ar y fferm boed iddynt gael aros yn yr ysgol am dair neu bedair blynedd, a gallai eu sicrhau na fyddai iddynt hwy na'r plant ediiariiau yr amser na'r arian a wariwyd. Yr oedd Mr William Jones, A.S., a'r Dr. Y/illiams wedi gfvrei thio ..I, ewn tymhor ac allan o dymhor, yn breifat yn fwy- na chyhoedd- tis, i hyrwyd do lie si in t yr Anrliydodde-nb hwynt y noswaith hono trwy gymoryd rhan fla.en- 11 aw yn ngweithrediadau y cyfarfi'-d. Yn y modd mwyaf didwyll y diolchai i'r loneddigesau a'r boneddigion hyny a roddasant iddynt wobrau. Oeid eu henwau yn y llyfrau. Yr oedd wedi der- byn cwynion parthed ymddygiad y bochgyn a ddouent gyda'r tren. Gwyddai. y ^vnie'.d y cwyn- ion hyn gyda'r bwriadau goivu. yr oedd yn diolch am danynt, ond carai <»t'yji i'r cyfeillion hyny fod gystal ag adgofio y dyddiau pan. aent hwy i'r ysgol, a theimlai yn sicr yr addoaent yn rhwydd fod mantol y clod ar du yr ysgolheigion. Byddai i'r ysgol ail-agor ddydd Mav.rtli, ionawr 17eg, 189c". A ganlyn ydyw rhestr y gwobnvyon:—F or.n IV. Annie E. Hughes, 1st school prixe, presented with "Shakspeare" by Mrti <.5\?e:u Glanaber; Annia E. Hughes, 1st Engli-h. jrwented with "Miltoa" by Mr C. F. Prie:« ley. Hirdrefaig William Hugbes, 1st mathemaiie, presented with "Scott" by Mir James E. Hughes, i ^nerchymedd Bichard Jones, 1st Latin, preseni ed. with "Milton" by Oaptain Evans, Henbl-aa; J. J. Hughes, 2nd Welsh, presented with "Sbakspoiro" by Mr T." Nicholls Jones, Penrhos To, Parry, for general excellence, presented with 'kvkspeare" by Mrs Owen, Glanaber. Fortm III. Jtvjl: Griffith, 1st English, presented with "Cowj^V by. Mrs Owen, Glanaber; Row-ena Reece, 2nd Froueh.. presented with '"Longfellow" by Mis Jev.es., National Pro- vincial Bank; Tfoomes Evans, 1 t -siatheroatic!?, presented with "Moore" by I' Bees, Ty Calch. Form II. A: Dorothy V>1st English, presented with "Shakepeare" Is-li. Yvilliains, Plas Llanddyfntm; Annie WiUia: 1st Welsh, presented with "Caiiiadau Oyril?y Mr Lewis Morris, Oefniir Farm; Edw.-r-? Williams, 1st mathematics, presented with "k, ,,¡:t," by Mrs S. J. Evans; Gwendoline Jones. l¡:i. prize, pre- f-onted with Mendelssohn'a egs Without Wards" by Miss A. L. Greaves; V.'iihe M. Wil- liams, music prize, presented "Jjongfellow by Mrs Gray, 1, Ohurch-streee Dilynwyd yr adroddiad gyd,1 <^s!y-gfa o "Rhys Lewiw," lie y gwelir yr hen TinHartley yn y Bala. Oymenrvd v crmeriadan gar. Master John 0. Hughes (Thomas Bartley), 1\J: Kate Thomas (Barbara), Master Tom Parry (Bhys Lewis), a Master William Hughes (Jack WiU: :es). Yr oedd y petffbrmiad yn un gwhiûuedck'c '.e i ac yr oedd I portread Master J. O. Hughes o'r hen Bartley yn gampus. Wedi i ugain O'T genetliod fyned dry "wand drill yn hynod "graceful," rhanodd Mr William Jones, A.S., y gwobrau, a gwnaeth ych- ydig sylwadau canmoliaethus o'r gwaith da wneid gan yr ysgol. Sylwodd gyda boddhad ar yr actio meistrolgar yn y "French play," a diweddodd gyda rhoddi cynghorion da i'r ysgolheigion a'r athraw- on. Yr oedd yn eglur fod yr athrawon wedi cym- eryd trafferth fawr i ddwyn yr ysgolheigion i'r fath berffeithrwydcL Wedi i'r genethod fyned drwy "wand drill" yn brydferth iawn, diweddwyd gyda chanu Hen wlad fy nhadau" (Miss Janie Griffith yn cymeryd yr unawd), a "Duw gadWr Frenhines." Oariwyd y trefniadau allan yn dde- heuig gan Mr Scott a Miss Greaves.

Masnach Yd yr Wythnos. fiolwg dda ac iach sydd ar y gwenith a bauwyd yn yr hydref ac nid ydyw yn rlit bell yn mlaen, er fod yr hin yn paxhau mor dvnor. Yr ;ichoa o nyn, y maa yn debyg, ydyw mai ychydig leithder ayddi ar Mown p2-"t-liyn;i3 a'v fa^nacb, yr oedd y marchnad- oedd gwenith ychydig yn hT'1 sefydlog nag oeddynt wyt-hnos yn ol. Am \renith Saesnig ceia 4c y cmvarter yn fwy.. Chvcnitlt newydd y Wcrimaetli Annm, yr hwn sydd i gyrbaedd i'r wlad hon yn mis lonawr, a werthir yn awr am 27s 6a y 480 <> bwysau. Ocd. nid ydym yn deall fod ncmawr fusnes yn cat Nidi yw yn debyg y gellir casl Lawer o r t yiiyrch- am y pris hwn, obwaith. Manraidd ydyw y fasnwh meTm indrawn. Gyda.g anhawsder y cedwir pris haidd iirfyd i fyny. Am geircb, y mac cryn alw, ond hob godiad yn y pr sian. Mewn pyg & ffa ni bu cyfnewidiad prisiau yn ystod yr wythnos.

PURE COCOA is a Perfect Food—the addition of drugs only deteriorates it. The "Lancet" says "CADBURY'S COCOA represents the standard of highest purity. -The public should be wary of mixtures, and tne plausible orgu- menta used to promote their I

TRWYN COCH Y DERWYDD OLAF." Ychydig flynyddau yn ol, mewn tyddyn bychan ar lan y Traeth Coch, preswyliai saer miven o'r enw Dafydd Roberts. Yr oedd ganddo wraig a chwech o blant bychain yn dibynu yn gyfongwbl ar yr ych- ydig gyflog a. enillai ef wrth ddilyn ei. alwedigaeth yma ao acw hyd lanau dwyreiniol Sir Fon. Dvn mawr a chadarn yr olwg arno ydoodd, ac o dymher hynod o dawel a myfyrgar. Byddai ganddo ryw "hobby" yn ed ben braidd bob amser, ac oherwydd hyny dywedai 11 awer o'i gyd-ard-alwyr- "Nad oedd ei ben o bob-tu Yn gydbwys a chytun." Weithiaa troai yn Eysieuwr, a gellid ei weled ef yn ddygyn. wrthi hi'n casglu dail a blodau o bob math fcot/cyfla« a gafFai adeg noswyl. Llawer gwaith wrth rodio y llwybrau yn y gymvdogaeth, pan fyddai yr haul yn carlamu fel ebol gwyllt i lawr gailt y gorllovrin, a'r nos yn prysur nesu. y canfyddais i Dafydd liob-rts wedi ymwthio, a'i ben yn nghyntaf, i i ganol llwyn o ddrain neu yll, er ceisio dargaMod I rhyw wreiddyn neu lysieuyn a fyddai yn angen- rheidiol iddo er cyfansoddi rhyw eli at iachau briw- i.iu neu ddiod feddygol newydd. ac wedi iddo ym- iynu wrth lysieuaeth yn y modd hwn am ddeufis neu dri, byddai ei frwdfryded'd yn oeri yn sydyn, a chwiliai am ryw "hobby" newydd, etc. Daearvdd- iaeth MU seryddiaeth, hwyrach, ac felly yn y blaen, lies iddo fynod trwy bob 'yddiaeth y gwyddai am dani, ac yna, ail-gofleidiai ei hen "hobby," sef Ilys- ieuaeth. ac yn y diwedd, wedi ei holl lafur a'i boenau, ni wyddai ddim, am ddim yn y byd, hebliaw ei gelf- yddyd fel saer maen!! Un tro nan oedd Dafydd yn adeiladu capel bycha.n yn mhlwyf Llanddona cafodd orchymyn gan oruchwyliwr v gwaith i naddu careg farmer, a cherfio ami enw y capel, yn nghyd a rhif y flwyddyn pan y sylfaenwyd yr adeilad, yr hon a fwriadai ei gosod yn y mur uwchben y drws, etc. Ni fu Dafydd yn hir wrth y gwaith, a llwyddocLd i naddu y gareg yn llyfn a gwastad. Nis gallai neb ganfod llawer iawn o fai ar ei waith fel cerfiwr ychr waith, a chafodd ganmoliaeth uchel gan y goruch- wyliwr. Yr oedd Dafydd yn astudio garddwriaeth ar y pryd.ond enynodd y ganmoliaeth a gafodd fel cerfiwr awydd ynddo i ymlynu wrth y gelfyddyd hono yn y dyfodol. Cyfododd darlun dychymygol yn ei feddwl o'r bri a'r anrhydedd a allai fod yn disgwrl wrtho yn y dyfodol agos fel cerfiwr, a pbenderfynodd ddechreu llunio cerf-dderw o rywun neu rywbath mor gynted ag y eaffai gyfle. Fe dreuliodd lawer noson heb gau ei lygadau mewn cwsg cyn v gallai bender- fynu pwy a anfarwolai trwy crerfio delw 0 hono, ao o'r diwedd ehedodd ei feddwl yn ol trwy niwl a -chaddug oanrifoedd, a dychymvgodd weled Derwydd, y Derwydd Olaf, wedi gorwedd i lawr i farw o dan ei gromJach yn Sir Fon. "DrydûeddwI gogoneddus," meddai Dafydd wrtho ei hun, etc., a gyrodd yn ddi- ced i Fangor am gareg farmor, tua thunell o bwysau, a derbyniodd hi ar wagen cyn pen yr wythnos, yn nghyd a "bill" am ei gwerti-i oddiwrth ei pherchenog. Bu raid iddo drosglwyddo pob dima.i o arian y rhent y bu Mari, ei wraig, yn eu casglu mor ofalus ers misoedd i gertiwr y wagen, yr hwn a wrthodai adael y ty heb eu derbyn. Grwgnachai Mari yn en- byd, a chydiai fel llewes yn y pwrs a gynhwysai y rhent. "Paid a bod mor ifol. Mari bach," meddai Dafydd, "ni fydd yn rhaid i ni breswylio yn hir Yn yr Leis gwt cyfyng hwn wedi i mi orphen fy ngherf- ddelw o'r Derwydd Olaf. rrvd hyny bydd y byd wrth am traed. Cei weled breninoedd a breninesau yn ymostwng i edmygu fy ngwaith anfarwol, a bydd yr aur a'r arian yn ymrolio i'. meddiant fel tonau y mor. Trwy blanu un heidden yn y ddaear cei fed! cant, a thrwy aberthu yr ychyiig arian a feddwn vn awr cyn hir cawn ein gwobrwyo a chyfoeth an- iesuradwy." Nid oedd gan Mari ond ychydig o benderfyaiad yn ei chyfansoddiad, felly, pan welodd llygad ei dychymyg a dariun gwych o gyfoeth a gogoniant y prophwydai Dafydd am dauynt, ildiodd yr arian iddo yn siriol ddigon. Yn mhen mis wedi hyn yr oedd Dafydd wedi gornhen llunio y corph a'r aelodau. Nid oedd' ynddynt. ond ychydig o aebyg- nn-dd i eiddo dyn. Yr cedd un ghm yn brafiach na'r llall, ac yr oedd y garau vn gwj-ro mewn modd digrifol iawn, fel y gwna. tidclo'r camel; yr oedd ei fraioh ddeheu tua dwy fodfedd yn hwy na I chyd- mar, ac yr oedd ei fawd wedi tori ymaith drwy ryw ddamwain. Yr oedd Dafydd wedi llunio un o "blaster Paris" yn ei lie, yr hon a bwyntiai i fyny yn wawdlyd at wyneb yr edrychydd. Yn ol fel y liun- iodd Dafydd y ddelw, diamhau ddarfod i'r "Derwydd Olaf" lwgu i farwolaeth. obleeid ni wisgai ddim ond croen am yr e-sgyrn. Credai Dafydd ei fod yn feistr ar oi waith erbyn hyn, a chredai hefyd na luniwyd delw o farmor haner mor naturiol ai eiddo ef, etc. Oedodd tuag wythnos, a chollodd ^i gwsg la.wcr nos- soa trwy fvfyrio cyn iddo ddeclireu llunio y pen a'r rrwyneb. Pan ofynodd Marl iddo paham yr oedodd, atebodd yntau "Nid wyf wedi gweled y gwyneb mewn dychymyg eto. Bob tro y byddaf yn ceisio ei lunio yn fy modd-rl mae'r fawd 'blaster Pans yna yn ymddangos o fy mlaen i ac yn pwyntio yn ddir- mygus arnaf." O'r di"sredd gwelodd ei ffordd yn glir*i ddechxeu llunio y gwyneb, ac aeth p 3bpeth mlaen yn iawn hyd nes y dechreuodd lunio r trwyn. Er ei syndod canfyddodd fod vno ystaen goch yn y rhan bono o'r gareg, ac hefyd v byddai raid i ddelw y "Derwydd Olaf' ymddangos o flaen y byd fel delw o hen feddwvn anniwygiadwy, etc. Gofldiai vn fawr oherwvdd hyn, a, phan dvnai ei gymydogion ei ylw at y ffaith nad oedd chwissri mewn bodolaeth vn Vstod oea v Derwydd olaf eyfodai gwrychyn Dafydd i fynu yn y fan, a chwyrnai rhwng ei ddanedd, A ellwch chwi brofi hyny?" Ni feiddiai neb gano y ddadl yn mhellach, oblegid bvddai "n Dafydd tua "baner dwsin o gymon miniog ar ei fame bob amser. Er yr adeg pan ddechreuodd Dafydd lunio y gwyneb ni ymddanghosodd wrth ei waith yn Llanddona o gwbl, a phan ddaeth hi n ddvdd SadwTn ac tal daeth Mari ato. a gofvnodd iddo, Dafydd anwyl pa beth ydyw dy foddwl di? Brvcvi hi yn ddiwrnod tal. ac nid oes genym ddimai x w disgwyl o le y "bvd. Bydd vn rhaid i ni fyw pr ddwfr a bara sych ar hvd yr wvtlinos nesaf." At-ebndd D^fydd, ae r wawr v? tori; mae llewyrch haul d^Iaer, „OBomant yn dechreu tj-wynu arnaf yn barod vr SITVSed duwies 11^'ddiant a x breich^vn HSf ^an Tc^n Irl! a^Aedai dagrau trodd Man druan ei cafL" ^rdiau Gwyddai glo^on fel perlaup^i a ud i Dafydd yn dda mai ofer ydoe<ta iQu o ddechreu droillWYrf:^di^aidd. i Wwd i Man Roberts, dd'od yno i edrycli fm gofj^odd Man W'* J' iil'ii' at meddai W il. a taoc i; Ymao o mor odd ganmol ex waith yn ddim y buasai naturiol, meddai, & f;herdded i ffordd iddo gyfodi oddia y ddwyn i fodolaeth. teb gymaint a du>lcKie n^rioL Yr Vyf fi yn credu "Ydyw y mae o 4tho^i erioed," atebodd na cherfiwyd eig-ff^yb T°- M ^-dd yn Dafydd. Yr oedd Vd yv ^.?J>rwydd 0laf- pan myfyno llawer yn ng >y bvddai yn cyfodi yn ei vrely yn 7 ZTSriZ Xn ry^ weliant bron bob nos yn y JT r,ari^-ll, ac allan o'r arno wrtb Wil rynlUm led gyfr^s er ffeitmau uehod Itamodd ^eithio FeUy pan ceisio cael ganddo ail d oddeutu wyth or ffarweliodd gyda Dafy [ '^ref, ymgud<liodd o'r tu ol i b*yn H vrJirC Z o'r gloch can- 7 tr, fyddodd fod pob go -ddai fod ten1" r ty a thrwy yr wedi ip-, V II) o'r or- ych- <? an- ddyfol vn ei 1)er. wedi Gwreichion tragwyddol! Ilefai Wil, ac ehedodd fel eryr oddiar y fainc, a syrthiodd Dafydd i lewyg. I Pan ddeffrodd, eisteddodd i fvny, gan rwbio ei ( K-gadau ac edrych ar y fainc wag bob yn ail. Yn mhen enyd, dy-wedodd wrtho ei hun, "Yr oedd vna fwy 0 sylwedd nag a feddyliais yn ngeiriau 'Wil Jones.' "Ni synwn i ddim pe y buasai i'r Der- wydd gyfodi oddiar y faine a cherdded ymaith," dywedodd, ac wele ei brophwydoliaeth wedi ei chyf- lawni, a fy mainc inau yn wag yn nghyd a fy Ilogell hefyd. Ni elkeisiaf gerfio delw byth mwyach. Ar ol hyn cyfododd ac aeth yn ol i'w wely, ac ar y Llun 1 caniynol aeth at ei waith ben y boreu. Bu Wil Jones druan o dan ofal y meddyg am rai misoedd, ond er gwaethaf ymdrechion clodfawr hwnw, v mae yna graith o dan ei drwyn hyd y dydd hwn." U. Y-Ychydig fisoedd yn ddiweddarach, tra yr oedd Dafydd Roberts yn palu ei ardd, er ei syndod, dad-orchuddiodd "drwyn coch v Derwydd Olaf, ac wedi iddo dirio ychydig yn ychwaneg daeth y ddelw i'r golwg yn gyfan, oddigerth fod y fawd o "blaster Paris" wedi syrthio ymaith oddiwrth y Ilaw ddehau. Ar y dechreu nis gallai gredu vr hyn a welai ei lygaid, J ond wedi iddo eistedd i lawr ar asenau y "Derwydd Olaf" a syn-fyfyrio ychydig fflachiodd y gwirionedd ¡ ar ei feddwl, trwy i Wil Jones gerdded tuag ato. Ond cyn iddo ddyfod mewn cyrhaedd i siarad, dig- gwyddodd weled y "Derwydd Olaf' wedi adgyfodi, ac ar hyny trodd ei gefn a ffoes rhag llid Dafydd Ro- berts. "Ha!" meddai Dafydd, yr euog a ffu heb neb yn ei orlid." Dyna'r dyn a orweddodd ar y fainc pan dorais i ei drwyn ymaith!" Ac yna chwarddod ha3 ha. fawr, ac ni theimlai ddim yn ddicach wrtho, oblegid fod ei frwdfrydedd fel cerfiwr wedi oeri ciyn lawer erbyn hyn. WIL IFAN.

A YDYW ANRHEG10N Y NADOLIG YN MARW ALLAN? — BETH DDYWED "Y FASNACEH" AR Y PWN01 Mae y "valentine," cyn hir, yn debyg o fyned o'r ifasiwn yn lan. Diwrnod Guy Fawkes, sef y 5ed o Dachwedd, nid oes ond yehydig, o ogoniant blaen- orol hwn yn aros. Braidd nad oes on.d y cerbyd- wTr yn unig yn "cadw" y Dydd Cyntaf o Fai, fu unwaith yn ddycDd o lawenydd ac mwyach nid yw y "Deuddeg Kos" yn cael ei boblogaidd "gadw i fyny. Wrth gofio y pethau hyn, daeth y syniad brawychua i'n meddwl: "Beth am anrhegion y Nadolig ? A ydyw hyn wedi ei djmghedu i fyned 1 ebargofiainit ? A ydyw yr hen arfer ddedwydd o gyfranu rhoddion ar Wyliau'r Nadolig yn marw allan I" E? mwyn caffael sicrwydd ar y pén hwn fe wnaethpwjd ychydig o ymJioliad a dechreuwyd gyda'r "faanach gjfanworthol." "Wrth gwrs," bai y boneddwr yn yr ystordy mawr lle'r aethom, "IlliW ein masnach Nadoligaidd ni drosodd yn mhell cyn i'r rhan fwyaf o bobl ddechreu meddwl dim am y 25ain; ond mae yn aros ar y 'sho¡vl fechan sydd o'ch blaen ychydig o sawyr y tymhor." Yr oedd yr ychydig arddangosion crybwylledig, fel ellir sylwi, yn cynwys rhai tunelli o nwyddau prydferth o bob math, ac wedi eu eludo agos o bob cornel dan haul. "A dweyd y gwir," ychvanogodd y roarsiandlwT, "dylanwadir ar y gaIwad am nwyddau fwriedir fel rhoddion Nadolig yn benaf ar pa fath flwyddfyn ydyiv wedi bod i'r mwyafrif o bobl-pa un ai blwyddyn dda, un --tnolig, ynte un ddrwg. Ond, yn ychwanegol at hyny, y duodd ddiamheuol ydyw fod llawer mwy o bobl yn rhoddi y cyfryw anrheg- ion. Ar un adeg ni chedwid yr arferiad ond an- fynych gan neb islaw y dosbarthiadau canol; ond yn awr, pan y mae pobl gyffredin yn cael dillad, tai, a bwyd cystal ag a gloffai pobl gradd neu ddau yn uwch na hwy mewn safle gymdeithasol ychydig flynyddoedd yn ol, mae y cyfryw bobl wedi mab- wysiadu arferion y bobl hyny ag y maent, fel v gellir dweyd, wedi ymgodi i'w sefyllfa. Ac yn mhlith pethau eraill, maent yn naturiol wedi cym- eryd at anrhegion y Nadolig. "Mewn blynyddoedd a basiodd yr oedd yn dra angenrheidiol i'r nwydd fwriedid fel rhodd Nadolig 0 fod yn un prydferth. Byddent yn gyffredin yn dwyn amynt yr aay^rif gyfarwydd: 'Gan ddy- muno i chwi Nadolig hapus.' Peth am yr amser yn unig ydoedd; ao os gellid trwy ryw bosibil- rwydd ei addumo a phwnsiad o mistletoe a'r cyff- elyb, byddai'n debygol o gjyrhaedd gwell pris. Modid bynag, yn y dyddiau hyn anhebgor penaf mrheg Nadolig yw, ei fod yn un defnyddiol. Go- 3odir prydferthwoh yn ail-raddol i ddefnyddiol- deb ac, oddieithr yn achos plant ieuanc, nid oes ond anfynych ddim o gwmpas nwyddau yn awr i arwyddo y tymhor o'r flwyddyn pan yr anrhegir hwynt. "Felly gellwch ei gymeryd oddiwrthyf fi fod yr anrheg ddeniadol i'r golwg yn prysur ddiflanu. Beth feddyliech chwi y mae nwyddau addurnedig yn myned allan o ffafr. Rhywbeth a wna barhau, ac a ellir gwneud defnydd o hono bob dydd o'r flwyddyn, dyna'r math o bresantau y gofynir am danynt yn awr, a pha rai, mae yn dda genyf ddweydi, sydd mewn mwy o alw nag erioed. Ni fu yr anrheg Nadolig erioed mewn cyflwr mwy iach." Gan mai adroddiad cyffredinol ydoedd hwn, fe wnaethpwyd ymholiad yn rhai o'r siopau bach man-wertho1. Un sio-pwr a ddywedodd: "1ae y rhan h-ya: o'r pethau a werthir genym ni fel an- rhegioa Nado_ig yn cael eu bwriadu i blant ieuainc, ac mao y fasnach yn un pur wahanol i'r hyn a ar- ferai fod. Y pryd hyny byddai genym yr un pethau mewn stoc bob blwyddyn, ac anfynych y dangosid dim byd newydd. Byddai tadau a mamau yn dyfod i mewn ac yn prynu yr hyn a dybient fuasai yn plesio eu meibion a'u merched, ac yn gyffredin bwriedid i'r anrhegion fod yn 'sur- prises.' Yn awr y mae galw gwastadol am bethau newyddion, a dygir bechgyn a genethod i mewn gan eu rhieni i ddewis drostynt eu hunain, oblegid fe wyddant hwy mor dda 'both ydyw be,' fel y dywedir, fel na bydd y ihieni yn hidio am redeg y risg o brynu y peth 'wrong.' Buaswn i fy hun yn dweyd, nid yn un fod mwy o bresantau yn cael eu pwroasu yr adeg bresenol, ond hefyd fod y pethau a bryndr o fwy gwerth nag yn flaenorol. Er hyn i gyd, credaf mai y nwyddau werthfawrogir fwyaf ydyw y rhai hyny ellir eu dwyn i wasanaeth dyddiol gan y derb/nwyr." Yn ddilynol symudodd yr ymholydd i ran mwy ffasiynol o'r dref. Ebai y siopwr yr ymgynghor- wyd ag ef, gyda gwen "Nid wyf yn meddwl fod yr anrheg Nadolig erioed wedi ei thynghedu i ganlyn ar ol y valentine a diflanu mewn dinodedd. Oyn belled ag y gallaf fi weled, mae yn myned yn fwy air gynydd nag erioed. Ar yr un pryd, nid yw anrhegion Nadolig wrth gwrs mor ddrudfawr a phresantAu priodasol gyda'r bobl oreu, gan y rhai y mae cynifer o anrhegion i'w rhoddi ond yr an- rhegion priodasol yw y pethau ddygant fwyaf o elw i'r masnachydcL "Fel y dywedwch i chwi gael mewn lleoedd eraill, felly yma hefycl-prosentau cryfion, defn- yddiol, ydyw rheol y dydd; megis pyrsau lledr, "dag aur ac arian mounted um- rnaments; modrwyau, breich- reichledau yn neLllduol; gem- i eu gorehudu'w a lieil a u yn bur fynych cameras—dyma iwyaf o alwad i ferched. Y mae rthu hefyd ar fodrwyau 'marquise.' genym fynychaf i foneddigion ydyw rette cases, cigar-holders, flasks, a gold- ,es. 3 nifer mawr o'r rhoddion Nadolig yn i iz .4 jjbenig,' y rhai y dechreuir eu parotoi .i rai misoedd yn mlaen Haw. 0 r dos- ih hwn o anrhegion diddadl y byddwn yn rworthu mwy nag o'r blaen. Bydd enwau neu iythyrau cyntaf enw yn cael eu tori ar lawer o'r nwyddau, neu ynte bydd 'monograms' yn cael eu tori i,mewn iddynt. Bydd nid ychydig o'r pethau yn cael eu haddurno a photographs yr anrhegwyr. Dyma cigar case axian ydym newydd ei wneuthur i un cwsmer, ar ffrynt pa un, fel y gwelwch, y mae photograph ar porcelain o'r foneddiges sy'n rhoddi yr anrheg wedi ei weithio i mewn. Mynych y gofynir yn awr hefyd^im setiau o lestri arian gyda photographs yn eu canoL D-efnyddir y rhai hyn yn ami fel addurniadau hyd y mur: maent yn eu crogi I fyny neu ynte eu gosod i eefyll ar 'fancy ii.rackeid fel ag y gwneir gyda hen lestri china. "Y mae gofyn mawr o wledydd tramor am y -'oreu o nwyddau laedr i'w rhoddi fel an- chredaf fod hyn yn myned ar gynydd 'dd-engys i mi hefyd fod llawer mwy Mil eu rhoddi yn awr gan ferched Mai. Fe fu amser pan yr ys- "oh ieuano roddi anrheg W cytundeb i briodi ldlwl yna yn prysur >Oá am ferch ieuanc, pum' cigar a cigarette au gwrywaidd. Gellir I deru o gwbl yn nghylch jaidd hwn o Mvrhegion."

NADOLIG YN Y GWESTY. PRIF WYL Y GWAS A'R FORWYN. "Dyma brif ddiwrnod y flwyddyn i wasanaethydd- ion y gwestai mawrion. Dyma yr unig amser v gallant fwynhau gwyl gydau, gilydd. a gwnant y goreu o hono." Dyma fel y dywedai un o'r dosbarth hwnw mewn atebiad i ymholiad pa fodd y treulid yr wyl fawr yn ein gwestai mawrion —. "Yny nifer fwyaf oleoedd v mae yn rheol nact oes neb i gael myned allan ar y dydd hwn," meddai. Pe y gadewid i un fyned, byddai y lleill eisiau myned hefyd, ac felly torid ar hwyl v diwrnod yn y ty. Yn gyffredin mae y gweision a'r morwynion yn cael ciniaw oil gyda'u gilydd y Nadolig, ac y maent cyn hyn wedi gwneud a'u trilydd i gyflogi rhai i wylio arnynt er mwyn iddynt hwy oil gael cydeistedd gyda'u gilydd am unwaith yn y flwyddyn. Wedi darfod gwledda, ceir dawnsfa neu ryw chwareuon eraill. Mewn tai mawrion weithiau caniateir rhyddid i'r dynion ieuainc wahodd eu "ffrindiau," a'r gwyr priod eu gwragedd. Mewn gwirionedd, dydd o fwynhad, ac nid o waith, yw y Nadolig yn y gwestai fel yn mhobman arall." "Beth am ddieithriaid? Bydd genych ryw nifer ma.e'n debyg?" "Gwn am dy mawr lie nad oedd yr un yn aros yn- ddo y dydd hwnw—yr hyn na ddigwyddodd, mae'n wir, ers ugain mlynedd cyn hyny. Yn ami mewn gwestai mawrion ni bydd ond un neu ddau yn llettya ar y Nadolig. Nid oes fawr o roesaw iddynt, mor bell ag y mae a wnelo y gwasanaethyddion, a gwydd- ant hwythau hyny yn eithaf da. Weithiau, rhag rhoddi trafferth, ant i rywle arall am giniaw a deuant i mewn i'r ddawntsfa wedyn a gwn am foneddwr yn myned i erchi haner dwsin o boteli o'r gwin goreu i'r cwmni." "Mae y nifer fwyaf o'r rhai dreuliant yr wyl mewn gwesty yn gwneud hyny oherwydd rhyw amgylch- iadau anorfod?" "Fel rheol, felly y mae. Dwy neu dair blynedd yn ol, collodd dau foneddwr y gerbydres hwyrol, a chan ei bod yn anmhisibl iddynt fyned adref y dydd can- iynol, aethant yn ol i'r gwesty i dreulio y diwrnod. Cofiaf yn dda. am dd-gwyddiaa cyffolyb yn Glasgow. Bu i dri o deithwyr 'golli y tren,' a chan nad oedd yr un arall yn myned ar yr wyl, bu raid rhoddi i fyny yn ngwesty yr orsaf. Mae pethau mwy any- munol fyth, mi gredaf, wedi digwydd i rai yn dyfod o'r Amerig. Deuant drosodd gyda'r amcan o dreulio yr wyl gyda'u tenluoedd neu eu cyfeillion, ond metb- ant lanio yn ddigon buan i gael tren i ryw gongl anghysbell, efallai, a. bydd raid iddynt aros yn Lerpwl. Dyma i chwi hanesyn arall y gallai dystio i'w wirion- edd. Y noeon cyn y Nadolig yr oedd niwI tew dros y wlad. Gadawodd boneddwr y ty lIe yr arhoswn gyda'r bwriai o fyned adref. Yr oedd braiddi yn frawychus yr olwg cyn cychwynJ a gadawodd ei gyfeiriad ar ol rhag y gallai rhywbeth ddigwydd iddo. Yn mhen haner awr daeth yn ol gan ddweyd fod y rheilffordd wedi ei blocio, a bod y tren oriau yn hwyr. Nid oedd digon o galon i fentro gyda hi ar noson mor niwlog, er fod ei deulu yn ei ddisgwyl, a'r wledd megis ar y bwrdd; ac arhosodd gyda ni am wythnos. "Adroddai cyfaill i mi am achos anghyffredin.. Yr oedd hen lane canol oed yn arfer treulio y Nadolig gyda'i frawdl yn Llundain. Un tro yr Ootid bonedd- wr arall wedi ei wahodd yno hefyd,, er fod y gwa- hodd'wr a'r gwahoddedig yn ddi^thriaid i'w gifydd, fel y gwelir. Wel. wrth fy-nea- i fyny i'r brifddinas y nogon cyn yr wyl bu ral iddo yn rhywle "newid tren," ac fel y bu'r anffa^d cadawodd ar ei ol yn y cerbyd ei got uchaf, 3-n mhoced yr hon yr oedd y Uythyr a'i gwahodij^ Y canly-niad oed-" nis gallai yn ei fyw gofio nw preswylfod y b,), ,,T yr oedd i ef, nac hyd yn nod ei enw, a bu orfod Id ui Oi i mewn i westy lie yr oedd fy nghyfaill yn gwasanaethu. Treuliodd y rhan helaetha1 o'r dydd mewn melldithio ei ffawd, a chwilio rhestr enwau yr heolydd. Oddeutu wyth o'r cloch y nos daeth at fy nghyfaill a phwyntiodd at enw heol neillduol yr oedd wedi dyfod ar ei thraws wrth ddarllen y papyr newydd. "Dyna io," meddai, "af i bob ty yn yt heol, ac felly byddaf yn sicr o ddod o hyd i'r ty iawn." Allan a.g ef, ond yn mhen yr awr yr oedd yn ei ol drachefn. Yr oedd wedi gwneud camgymeriad. Pa un a ddaeth byth o hyd i'r ty sydd fwy nas gallaf ddweyd. "Yr wyf yn cofio am dro rhyfedd aralL Derbyniodd datganwr frysneges yn gofyn iddo fyned ar unwaith i dy boneddwr yn West Brighton. Yr oedd yn hwyr y prydnawn ar y pryd ond gan nad oedd yn gwybod pa un ai y noson hono ai vr un ddilynol yr oedd eisiau ei wasanaeth, cychwvnodd yno gyda.'r ge;- bydres gyntaf allai gael. Cvmerodd gerbyd o orsaf y rheilffordd, ond ni wyddai y cerbydwr am le o r fath a. enwid yn y wifreb, ac i wneud ystori hir yn fer, nis gallent ei ganfod. Wedi blino yn myned o gwmpas aeth i westy dros y nos, a. dechreuodd chwilio am y lIe boron dranoetb-dydd, Nadolig, ond eto yn aflwyddianus. Yr oedd yn raturiol iddo fyned i natur ddrwg-felly yr aeth; ac wedi cael tamaid brysiog yn y gwesty aoth i'w wely. Y dydd caniyn- ol deallodd mai pobl Swyddfa y Pellebyr oeddynt wedi gwneud camgymeriad—dylasai West Brighton fod yn West Brompton. "Ond nid yw pawb fydd yn aros mewn gwestai ar v Nadolig yno trwy ddamwain. Mae Ilawer o bobl yn awr yr myned i lan y mor i dreulio yr wyl, er lies i'w htrchwaieth y -aiL Mae eraill sydd yn byw yn r gwestai p "d y flwyddyn, a byddant hwy yn y Nadolig fel mater o raid. Bydd pobl o fusnes, gwyr proffeswrol hcfyd, weithiau yn cael eu cadw oddicartrafgan ymrwymiadau pwysig. Er hyny, os gwelwch "ddyn diarth" mewn gwesty ddydd Nadolig, gellwch fod yn sicr ei fod yno am ryw reswm neill- duol. Nid oes dim croesaw, mae'n wir, iddo ar yr amser hwnw, ac am y rheswm hwnw gwell fyddai ganddo fod gartref."

CHWILIO AM BRES- I Y mae yn ddigon poeibl fod amryw o ddarllen- wyr y "Clorianydd" ag sydd mewn masnach yn gorfod cyfaddef mai gorchwyl digon annymunol ydyw myned o gwmpas eu cwsmeriaid i chwilio am yr arian dyledus iddynt. Ac yn y dyddiau hyn defnyddir llawer cynllun gan ddrwgdalwyr i osgoi cyfarfod eu gofynwyr. Yr ydwyf yn cofio i mi glywed unwaith am un wraig, pan y gwelodd y gofymvr yn dyfod at y ty, ynrhedeg i ymguddio tu ol i'r dodrefnyn a ddefnyddir weithiau i ddal dillad i'w sychu wrth y tan, ac yn dweyd wrth un o'r plant am hysbysu y gofynwr ei bod wedi myn- ed i'r pentref. "Ydi'ch mam gartref?" "Nac ydyw y mae wedi myned i'r pentref." Tra yr oedd yr ymddktdan yma yn myned yn mlaen gwelai y gofynwr draed y wraig yn symud tu 01 i'r "horse" ddillad, ac meddai: "Pan fydd yn myned i'r pentref eto deudwch wrthi am fyned a'i thraed gyda hi, 'ngeneth i." Un arall redodd i fyny i'r llofft gan ddweyd wrth yr un oedd yn ateb y drws: "Dywed wrtho nad ydwyf gartref." A chan ei fod yn amheu nad oedd hyn yn wirionedd dywedodd wrth y plen- tyn "Gofynwch i'ch mam pa bryd y daw yn ol." Ehedodd y hychan at droed y grisiau a gwaedd- odd, "Mam, mae Mr H- yn gofyn pa. bryd 'rydach am ddwad yn ol." Ond nid y ffordd yna yr oeddlwn yn meddwl myned pan yn cychwyn, ond yn unig adrodd mor bell ag y gallaf gofio yr hyn a glywais yn bersonol gan wraig yn ddiweddar. Wedi curo v drwa aethum i mewn a gofynais: "Sut yr ydach chi heno?" "Wir, rhyw symol ydan ni, Mr M-; ydi'ch teulu chi yn iach 1 Chid tydan ni yn cael tywydd ryff ? Y mae mistar wedi cael anwyd trwm. Mi fu ID) inau yn fy ngwely o foreu ddydd Llun hyd brydnawn ddydd Mercher, a tydwy'i eto ddim haner da ond yr ydwyf yn llawer gwell na mistar. Y mae o wedi cael tair pytelaid o physig, a wir tydw'i yn ei weled ddim gwell. Mae o yn pesychu y nos nes y mae yn anifyr i ch'i fod yn agos ato. Tydi o yn cael cysgu ond y nesa peth i ddim, ac y mae yn rhwystr i neb arall gael cysgu ond y mae yn llawer mwy anifyr arno fo, druan, yn gor- 4fod dioddef. Tydi o ddim ffit i dreio gwneud dim, tasa fo yn cael chwareu teg. Yr ydw^i cofio rhyw dro o'r blaen y bu hwn yn wael. Yr oedd o wedi myned i rhyw gynhebrwng. Ie, 'rhoswch chi, cynhebrwng pwy oedd o hefydl ? Ond cynhebrwng H D >. Mi oerodd ei draed yr amser hono a mi gafodd anwyd. Mi fuo yn ei wely yr adeg hono am dri mis, a finau yn tendio arno fo, a mi fyddai yn meddwl wir y basa fo wedi colli'r dydd Iran-i-er hono onibai i mi fod yn ofalus iawn. Llawer noson y bu raid i mi fod heb dynu fy nillad oddiaradana yr oeddwn wedi tori i lawr yn lan. Mi fyddai yn meddwl ei fod o yn fwy tuedd- ol i gael anwyd byth ar ol hyny. Y mae yna lav, r iawn wedi cael anwyd mewn cynhebryngau a marw —ond toes? Yn uniondeg wedi iddo ddechreu codi a myn'd o gwmpas mi ddlarfum. inau losgi fy nhroed. Yr oeddwn rhyw brydnawn yn eistedd wrth y tan 'ma. Mi dro'th y tegell ac aeth y dwr berwedig aim ben fy nhroed. Welsoch chi rods- iwn helynt, welwch. 'Doedd yma, neb yn y ty ond y fi, a wyddwn i ddim beth i'w wneud, onA mi fedris fyn'd at ddrws y cefn yna i alw ar wraig ty nesa, ao wir rhedodd i 'nol rhyw oiL Beth bynag i chi, mi fu'm am yn agos i dair wythnos heb fyned allan o'r ty, ao mae yna graith ar fy nhroed hyd heddyw. Oodd hi yn bwrw pan oedd- ach yn dod i mewn, Mr M 1" II "Nac oedd," meddwn inau, "ond rwy'n bamu ei bod yn tywallt rwan." A chan ei bod hi yn meddwl mai am y tywydd yr oeddwn yn cyfeirio ni ddeallodd yr hint. "Wei ydach chi yn meddwl y gellwch chi dalu rhyw faint y tro yma?" meddwn rhwng cromfachau megis. "Wei, y mae yn ddrwg iawn genyf ddweyd na "Wal, y mae yn ddrwg iawn genyf ddweyd na fedraf y tro yma eto, achos fel yr oeddwn yn dweyd, tydi mistar ddim wedi gallu gwneud ond1 v nesa peth i ddim, a finau hefyd wedi bod yn fy ngwely, a phan yr ydan ni'n dal yn wael y mae y I- ewbl yn dyrysu. Ond rhaid i chi ddim ofni na wnawn ni dalu, a buasa yn dda iawn genyf tasa I gyno ni ddim ond swllt i roi i chi, ond fedrwn ni ddim y tro yma, Gybeithio wir y daw pethau yn well erbyn y tro nes-af. Raid i chi ddim peidio galw, achos mi fyddai vn siwr o fod yn y ty. Mae I yn well genyf eich cyfarfod, i chi gael gwybod sut I bydd pethau." "Wei wir, treiweh erbyn tro nesaf." I ")1i wnaf yn sicr; mae yn ddrwg iawn genyf na fasa genyf airian y tro yma. Tua pa amser y I byddweh yn dod y tro nesaf Ydach chi am fyn'd?" < "Ydwyf, nos dawch." "Nos dawch, Mr M-; y mae yn oer iawn i chwi fyn'd o gwmpas. Cym'rwch ofal rhag cael anwyd wir, olwch mor anifyr ydi arnop. ni; ond rydwy'i yn disgwyl y bydd mistar yn well tasa fo wedi cymeryd chops. Mi rydwfå. am roi ei draed o mewn dwr a mwstard heno, a rhoi rhywbeth poeth iddo. Ma'n nhw yn dweyd fod hyny yn beth da iawn. Fuoch chi yn ei dreio fo rhyw bryd?" "Ie, treiwch hyny," meddwn—ac yr oeddwn bron mewn ysbryd i awgrymu ar iddi hithau roddi ei thafod mewn dwr a mwstard-ae allan a fie Wedi gwrando yr holl lol yma, a gwastraffu amser -yr unig wers oddiwrth hyn ydyw: Bydded i bawb fod yn fyT ac i bwrpas. Cymaint o amser gwerthfawr sydd yn cael ei wastraffu onide? Maddeuer i mi am eich trafferthu i roddi hyn ger bron eich darllenwyr, ond gall fod yn wers i rai o'r bobl hirwyntog yma. TEITHIWB.

TREULIO GWYI,IAIT'R nadolig WRTH weithju- LLAWER YN LLAFURIO TP.A MAE ERAILL YN CHWAREU. Tra mae y mwyafrif a bersonau, ar adeg Nadolig, un ai yn gysurus yn eu cartrefi yn mwynhau eu hunain trwy wleeda, neu yn taithio i ymweled a'u ffryndlau, y rnae miloedd iu cydgreaduriaid yr llafurio fel arfer, os nad yn ealetach. Er 'jsiampl, cymerer y oerbydwr. Y mae canoedd o'r gweithwyr oaled hyn wrthi yn brysur hyd ne< oyddo yn hwyr noson Nadolig, ac yn ail-ddechreu'n ) gynar y boreu dilynol, gyda braidd munud ar hyd v dydd i gael pryd o fwyd gweddaidd. Hefyd, y mae bachgen y "van" yn cael yr un math o wyl. Fel hyn y dywed un o'r ffirms mwyaf o gludwyr :—"Y mat prysurdeb yn parhau ar hyd yr wythnos o flaen y Nadolig, ac y mae, wrth gwrs, yn brysurach tua diwedd yr wythnos. Yr ydym yn rho'i rhybudd' bob blwyddyn i ofyn i'r cyhoedd fod mor garedig a gyru eu parseli cyn gynted ag y byddo modd o flaen v Nadolig. Os buasent yn gwneud, y buasai o hwylus- dod mawr o bobtu. Ni fedrwn ond dweyd ein i cd yn gwneud ein goreu tuag at ryddhau ein 'staff' mor gynar ag sydd bosibl ddiwrnod y Nadolig. Mewn rbai ffinns, lie y bydd coffyl a cherbyd i edrych nr ei ol, dichon i'r gyriedydd weithio 90 o oriau dros ben mewn wythnos." Y mae y rhai sydd yn pacio ac yn cynorthwyo, ac eraill, wrthi yn brysur hyd ddiwrnod y Nadolig ond wedy'n, mae yn fodd'.« /lwi fod y mwyafrif o honynt at eu rhyddid. Dar-u i oonaeth un o'r cyf- ryw ffirms ddweyd fel hyn "Y mae'n dda genyf allu dweyd wrthych nad oes neb yn gweiihdo yn fy siop i ddiwrnod y Nadolig na.'r diwrnod dilynol." Hefyd, fe sylwn fod y newyddiaduron yn cael ea hargraphu. Nid oes dim mwy o waith yn cael ei wneud ddiwrnod y Nadolig na.'r hyn sydd yn wir angenrheidiol, m mewn rhai o'r gweithfeydd mawr- ion mae y goruchwylwyr yn derbyn tal dwbl ciii ddiwrnod y Nadolig a dydd Sul. Boneddwr ag sydi mewn cysylltiad a swyddfa argrapliu a ddywedodd "Gan fod diwrnod Nadolig y flwyddyn hon yn disgyn ar y Sul, fe'mi gorfodir i wneud mwy o waith y diwrnod yna nag arfer. Chwi welwch fod y papyr IU borouol yn cychwyn oddiyma oddeutu tri o'r gloch brydnawn Sul, tra y bydd v papyrau wythnosoi heb eu gorphen gan y cysodwyr nes bydd tuag un o'r gloch y boreu, a'r copiau heb ou gyru i ffwrdd, dy- weder o 5 i 7.30 y boreu. Fe fydd Uu o weithwyr yn Uafurio noson Nadolig yn argraphu papyrau A-ili Sul. Wrth gwrs, y mae noson y Nadolig yn ca "i med'dianu gan bapyrau borcuol y diwrnod dilynol tf Boxing Day). Mae yr amgylcbiadau yn wahanol ar y rbeil- ffordd. Dywedodd swyddog uchel ar un o'r prif reilffyrdd: "Gan fod y Nadolig yn disgyn ar ddyild Sul y flwyddyn hon y mae darpariadau wedi eu I gwneud gyda golwg ar y trens, ao mae y gwaith i fod fel ag y bydd bob dydd Sul." Pan y mae dydd Nadolig yn disgyn ar ryw ddiwrnod arall, y mae y drafnidiaeth yn fwy mewn rhai lleoedd ar ddyddiau cyffredin a llai mewn trefi eraill. Y mae canoedd yn bwyt& eu ciniaw y diwrnod hwn yn ystafell y porters," ac y mae canoedd o yriedydd- ion a thanwyr a. gwylwyr yn aweled yr un math o wleddoedd yn cael eu mwynhau mown tai wrth ochr ion a thanwyr a gwylwyr yn aweled yr un math o wleddoedd yn cael eu mwynhau mewn tai wTth ochr v rheilffordd Y maerrfc yn llawn mor biysni y diwrnod dilynoL Y mae gyriedyddion yr hirgerbydau a'r "tramcars" wrth eu galwedigaeth ddiwrnod y Nadolig. Ysgrif- enydd un o'r cwmniau mawr hyn a ddywedodd: "Ers o ddwy i dair blynedd vn ol, ychydig iawn o'r hirgerbydau ydym wedi eu gweithio ar ol chwech o'r gloch y diwrnod hwn. Y mae y dynion yn cad haner-diwrnod, neu yn agos iawn, o'r wyl, gyda thai diwrnod llawn am dano. Yr unig wasanaethau ag syddyni cael eu cario yn mlaeu ar hyd y dydd yw hir- gerbydau gorsafoedd y rheilffyrdd a'r hirgerbydau ag sydd yn rhedeg yn ol a blaen o'r East End i'r West End. Modd bynag, y mae pob un o'r dynion hyn yn derbyn Is dros ben eu cyflog llawn bob un. Nid ydyw diwrnod y Nadolig yn ddydd o orphwys i ddwylaw y chwareudai. Y diwrnod dilynot y bydd y rhan fwyaf o'r "pantomimes" yn agor, a'r rhan amlaf bydd y diwrnod blaenorol yn un o brysurdeb anarferol. Yn ein cyfres nid angliofiwn y Hythyr-gludwyr, &'r rhai sydd yn trefnu y llythyrau, hogiau'r brysneges- Cuwii, gweithwyr y pellebyr, y plismyn, nac hyd yn nod y rhai sydd yn golcuo y Iampau; ac y mae y diwrnod dilynol yn golygu mwy o waith mewn llawer o amgylchiadau.

Caroiau Nadolig. (I'w ganu ar lien Alaw Aibanaidd). Pwy ganodd garol gynt UWQh Bethle'm dref? Angylion ar ou hynt Ag uchel Ief. Gwneir coffa am v cor r Fu'n gwasanaethu r lor, Pan dderfydd tir a mor, Gan Saint y N ef. Beth ydoedd t-estvn can Cantorion Nef? Ei ymgnawdoliad glan A'i glodydd, ef. Newyddion da yn awr Ym myd y codwm mawr, Dry leddf anthemau'r llawr Yn Hon eu lief. Gwaghaodd Ef ei hun I "agwedd gwas." Cyflenwodd euog ddyn A Erolud eras. < Y cur, y gwawd, y sen, Y gwaed, a'r gogwvdd pen, Ro'nt obaith Gwynfa Wen, O'r codwm cas. I ddyfnder isa'r lhwr "Duw cadarn" ddaeth, Ac hyd y Nefoedd awr Ein codi wnaeth. "Bachgen" creuedig gwiw "Mab" digreuedig Duw, "Ysgol" rhad' roddion yw I dlodion caeth. "Mab" oddi uehod 'roed Rhodd fawr Duw Nef, Isod y "Baohgen" gaed Mewn dinod dref. Duw gyd a dyn is nen, Dyn gyd a Duw drwy'r lIen, Cydfioeddiwn mwy "Amen," Fel taran gref. Am eni lesu ma.wr Hosanna mwy Qydseinied Nef a Ilawr Hosanna mwy! Ei gyfoeth mawr dldrai, A'i aberth pur, difai, lynant saint o ;001 rai Hosa.nna. mwy! Udgorn arianaidd hedd, Uwell gwlad a thref Eilw ar bawb i wledd I'w Eglwys Ef. Ei ddolef, enaid clyw, Yn awr yn amser Duw, A bydded imi fyw! Dan Freniiin Net. Ficerdy, Llanidan. R. E. Mewn preseb! mewn preseb Yn Metlilehem dre', Caed Baban Dihalog, Yn isel ei le! Yr Iesu Bendigaid, x Ei Enw Ef yw, Tywysog Tangnefedd. A gwir Fab Duw Byw. Rhyfeddod Rhyfeddod Oedd gweled fath Un! X n disgyn i'r ddaear Er achub gwael ddyn Rho'wn glod yn ddiderfyn, I'r Uchel Dduw Mawr, Am ddyfod mor isei- O'r nefoedd i i lawr. E, in codi Ein codi Ei ddyben Ef yw, [ O'r ddaear i'r nefoedd, Ar ddeliau-law Duw; Wel, canwn yn llawen I'r Drindod yn Un, Am drefnu'n dragwyddod Fath gartref i ddyn. R. OWEN. Cefn-glaa-shop, Llanfechell. Fe welwyd engyl Gwynia fry o amgylch gorsedd lor, Pob un a llyfr a'i ddail yn awr ,Yn ffurfio nefol gor; Arweinwyd: hwy gan Gabriel deg Prif gerddor Nefoedid fawr, I ddysgu'r garol gynta' 'rioed, A lonodd deulu'r llawr. Pan ddaeth cyflawnder amser Duw I roddi 'i Fab i'r byd, Cychwynodd Gabriel ar ei hynt, A'r cor ddilynai'i gyd Fs safai ar ei aden gref A Uonder yn ei drem, A chanai'r cor nes svnu'r Nef DIos garol Bethlehem. Bugeiliaid gwylaidd Bethlehem dref Wrth wylio'r praidd liw nos, A welsant lu o engyl Nef Ar lwyfan gwybren dlos; Y gan gychwynwyd trvda hwyl Gan Gabriel fawr ei ddawn, Y gan a roddodd fri i'r wyl, I ni sy'n anwyl iawn. "Nac ofnwch," meddai, "wele fi Yn adrodd newydd da" Fe anwyd heddyw Geidwad dry Eich gauaf du yn haS Os yw mewn preseb yn y dref Yn wael Ei lun a'i weddt Efe yw Crist yr Arglwydd mawr, Efe yw Brenin hedd. Ar hyn fe unai'r cor i gyd I ganu'r garol fawr, Gogoniant yn y Nef i Dduw, Tangnefedd ar y llawr I ddynion) boed ewyllvs da Trwy eni Hwn i'r byd, O uned nef a dajear lawr I ganu'i fawl yn nghyd.

GENEDIGAETH YR IESU. Henffych foreu'n Meth'Iem Juda, Boreal geni'r Ceidwad hael, Llewyrch seren a ddonghosa Faban yn y preseb gwael; Henffych awr i'r engyl gwynion, A dwyfoldeb yn eu trem, Ganu gyda'u tanau tvnion Am y wyrth yn Methlehem. Ganwyd ini heddyw Geidwad— Cana'r nefoedd wrth ei bodd, Mewn cadachau y mae Cariad Wedi rh'oi anfeidrol rodd; Dacw seren glir, fel dalen 0 lyfr addewidion Duw. Ac yn dwyn newvddion lla.wen I galonau dynolryw. Dyma foreu'r Iaehawdwriaeth, Genedigaeth Baban Mair; Dyma faich bob Droohwydoliaofcli A fynegwyd yn y Gair Dygwn ninau, fel v doeithion, Bawb ei rodd, fel disglaer em, Yn addoliad cywir oalon, Pan yn cofio Bethlehem. Tonau gloewon o orfoledd Heddyw dreiglant dros y byd JBethle'm Juda rydd dangnefedd T obeithion dyn o hyd JJ roh y ddaear ar ei gliniau, Gwawr adferiad vw ei fchrem,- A dyrchafa fawl-weddiau Am y geni'n Metlilehem. Cemaes, Mon. RHYDFAB.

HAIRDRESSERS Tobacconists Commencing. See II(L Guide (259 pages), 3d. FITTED UP. How to open a Cigar Store £ 20 to £ 2000. Tobatconisto Outftting Co.—186, Euston-road, London 50 years reputation. Maoager, EstinKites Free. Henry Syers.

4 Arddangcsfa ITadolig yn Siopau Llangefni. Nid ydyw Llangefni yn ol i drefydd eraill Gog- ledd Cymru yn ei haddurniadau yn nglyn a'r Nad^- olig. siopau wedi eu trwsiadu a'r ffenestri )T11 ^^ngos pob math o nwyddau defnyddiol ac addurno7- Yn gyffredin y cigyddion fydd yn tynu allan fwyaf, ao mae'r cigau sydd wedi eu dangos eisoea yn ddigon i dynu dwfr o ddanedd v mwyaf "misi," fel y dyweddr. Bydd y Mri 'Richard Jones a'i Fab, High-street, fel rheol, yn arwain yn y cyfeiriad yma. Lladdasant hwy leni dri o fustych wedi eu pesgi yn arbenig o Fferm Coleg Bangor (Lledwigan); dau eto, wedi eu pesgi gan Mr T. Brocklebank, Plaa Llandlegfan un heffer, gampus, wedi ei phesgi gartref; saith o foch, wedi eu pesgi gan Mr W. Williams, Felin, Bhostre- C!^h ° ddefaid br^f, wedi eu ffidio eto Si- Vt ir ^jhen' Llangcfni; wyth eto, oddiwrth Mr G. H. Lambert., Tanygraig, Pfen- traeth; a chwech o lydiiod Oymreig, wedi eu pesgi gartretf. Mr David Owen, Church-street., hefyd a laddodd a ganlyn ar gyfer y Nadoli(y,: -Un bustaoh ardderchog, wedi ei fagu a'i besgi gan Mr Thomaa Williams, Ynys Groes tri eto, oddiwrth y Mri Roberts, masnachwyr, Llangefni; pedaar o ddefaid campus, oddiwrth Mr Hugh Hughes, ry nycoed, Tregaian a thair eto oddiwrth Mr T. xrancis, Oefn Owmmwd. Yr oedd gan Mr Bichd. Jones, Bridge-street, hefyd un bustach campus, wedi ei besgi gan Mr J. Jones, Taihirion, Pen- mynydd; un eto wedi ei besgi gan Mr J. PIry- therch, Ty'ndiyfol, Bodorgan chwech o ddefaid ysblenydd wedi eu pesgi gan Mr Hugh Roberts, Eirianallt Wen; a dau o wyn wedi eu magu gan Miss Jones, Bodynys, Penmynydd. Yr oedd gan Mr O. J. Owen, Bridge-street, ddau fustach wedi eu pesgi gan Mr Hugh Williams, Yr Ef Tal- wra; dwy heffer dda wedi eu pesgi gan Mr O. Chambers, Tregarnedd; ac un eto oddiwrth Mr Edward Williams, Ty Ooch, Llanfair M. E. un eto oddiwrth Mr Richard Jones, Tyddyn Hie, Llangaffo; un eto gampus oddiwrth Mr Hairy C'legg, PIas Llanfair a thair o ddefaid ysplenydd, wedi eu pesgi gan Mr C. F. Priestley, Hirdrefaflg. Yn mhlith y drapers yr oedd gan y Mri J. E. Jones a'i Gyf., London House (yr Hen Afr Aur), arddangosfa ardderchog yn eu ffenestri braf. Yr oedd tair o "ladies" yn y ffenestr pwysicaf wedi eu gwisgo yn y dull mwyaf chwaethus ao "up-to- date." Mr W. R. Hughes, Bradford House, dra- chefn yr oedd ei ffenestri yntau wedi eu dressio yn gampus. Gellir dweyd yr un peth hefyd am Shop y Factory (Jones's), yr hon sydd yn orlawn o nwyddau cartref cyneg a da at wneud pob math, o ddilladau i ddynion, merched, a phlant. Yn Church-street, drac'befn, rhaid dweyd nad ydyw. ffenestr y Brodyr Jones, Boderwydd, eithr myn- egiad (neu index) bychan i'r tunelli o frethynau sydd y tu fewn ac yn eu cangfhen-ystafell yn High- street. Oeir yn y masnachdy hwn frethynau a gydmarant ag unrhyw un o'r siopau goreu yn y trefydd mawrion. Mae ffenestri Mr John Jones, Shop Newydd, hefyd wedi eu haddurno yn y modd mwyaf chwaethus. Teiiynga y masnachdy hwn yr enw geir arno yn fynych, sef Shop Bad y Bobl, ond er fod y prisiau yn isiel, mae ansawdd y nwyddau yn Ihynod o dda. Mae gan Mr W. Hughoa Jones, Golden Eagle, hefyd arddangosiad! pur dda yn ei ffenestri. Yn Glasgow House (Miss Hughes) mae'r ffenestri yn edrych yn bur dlwe. be Miss Williams, milliner, Bridge-street, wedi tynu allan yn rhagorol fel arfer, ac mae owro A fTVT'{'hl1 !t, AI -ffpfripiiif-p A1 r\cr Yn mhlith yr ironmongets sylwn fod gan y Mri Gray and Co. arddangosutd o bob math o nwyddau -it wasanaeth tai, yn arian, oopr, pres, etc., yn rghyda chyflawr-der o lampau o bob lliw a llun, heb law miloedd o bsihau eraill, sef peirianau, a chwpanau arian mawrion i lawr i "sparblis." Mae Mr B. H. Boberts, Shop y Foundry, hefyd wedi addurno ei ffenestri yni hynod o ddestlus gyda nwyddau o bob math yn yr un cyfeiriad. Yn siop- au y Mri Nixon a Jairvis, Mr Williams, Caxton House, mae cyflawnder o gardiau Nadolig a'r Flwyddyn N ewydit, o ddesigns prydferth iawn. Mae y "confectioners" drachefn wedi tynu allan yn ardderchog. Arweinir gan Miss Jones, GwaHa House, gan yr hon y mae helaiethrwydd mawr o bob math o ddanteithion cymhwys at yr wyl fen- d'igedig. Mae yma bobpeth i foddhau y dant melus, a'r cwbl wedi an troi allan yn y modd goreu. iQawn Miss Williams, Penlan, yn "up-to- date" hefyd gyda ffenestr lawn o'r danteithion. m-wyaf chwaethus. Mae'r un sylw yn briodol i arddangosiad Miss Kate Jones, Briclgevstreet. Yn z, mhlith y grocers mae Mr J. W. Jones, Ohurch- street; Mri Thos. Lewis a'u Cyf., Shop y Bout; Mr W. Hughes, Mr Georgo Garland, ac eraill. Mae gan y Mri Barnett a'u Cyf. gjyflawnder o bob math o lestri ysplenyd'd, ac yn y siop arall gyf- lawnder o oriaduron, modrwyau, pinau, brooches, etc. Gellir gweled yn masnachdy Mr David Jones, watchmaker, Bulkeley House, amryw ddyfeisiad- au diweddaraf, yn cynwys syriophone clocks, cloe- iau yn canu rhodda y clociau hyn don ddewis- edig ar bob awr. Cadwant yr amser trwy ganu; yr oeddym wrth sylwi yn canfod fod Mr Jones yn rhoddi sylw arbenig a chanmoladwy i fusnes y "watchmaking." Yn mhlith stoc o watches ys- pl&nydd gellir gweled watch brydferth yn myn'd am wyth niwrnod heb ei weindio. Deallwri hefyd ei fod mewn cytundeb neillduol a manteisiol gyda un o'r masnachdai watches enwocaf yn Coventry. Sicrheir watches afr fyr rybudd wedi eu profi yn y Kew Observatory, Llundain, gyda'r "A" certifi- cates amxtvriaerth, owatches i ddynion a merched i'w cael am brisiau sydd yn syndod pa fodd mae y gwneuthurwyr yn llwyddo i'w gwneud am y pris. Mae hefyd newydd sierhati crefftwr first-class i'r ganghen o repario, etc., un sydd wedi cael profiad trwyadl yn mhrif fasnachdai Lerpwl, i gyfiawni y gwaith goreu ar y rhybudd lleiaf, ac am brisiau mwyaf rhesymol, er hwylusdod i drigolion Mosi; a gobeithio y bydd iddynt hyrwyddo ei ymdirech trwy roddi iddo eu cefnogaeth gyffredinol. Y mae y masnachdy hwn vn wybvddus erbyn hyn i wlad Mon fel "cycle depot." David Jones oedd i wlad Mon fel "cycle depot." David Jones oedd y "sole agent" i'r ffirm boblogaidd a byd-adjia- byddus, y Budge-Whitworth Company, dros yr oil o sir Fon. Yr oedd shop y Mri Dicks wedi ei haddurno yn ddestlus gyda phob math o fo+asau, esgidiiau, dippers, etc., wedi en trefnu yn hynod haidd.