Gwalia

-= Y mae troedweision (fcotmen) y Frenhines vn gwisgo. fiugwallt (wigs) sydd vn meddu wyth r! es o gyrls. tra ua chania-'ieir i droedweision Tywysog Cymru ond saith riies a rliodiir i mi Arghrydd F-i v- Iiundain chwe' rhes. CADBURY'S COCOA is guaranteed to be absolute- ly pure, and is therefore the best Cocoa. It is at once a refreshing, stimulating drink, and a nutritions food, containing no foreign substances, such as malt, hops, etc. The fact cannot be too strongly impressed that Cocoa must be pure and unadulterated to ensure its fullest beneficial elfects as a beverage and a food. The "Family Doctor" says:—"Cadbury's Cocoa is light refreshing, and invigorating to the jaded mina and body, delicious to the p»Jate, absolutely uoudiU- ternted and free from alhaftes," I

I 2yngbor Trefol Dinbych. GOLYGFA ANGHYFFREDIN. ¡ Y mae teimlad pur chwerw, wedi cael ei gyffroi I a chryn groesdynu wedi bod yn myned yn miaen yn mhilitn nleddiau bwrdeLsiol ac eto.rwyr yn N-in- bych ar gwestiwn etholiadhemaduria;d, oherwydd fod adran neillduol wedi pendetrfynu cadw allan I y ddall henadur oeddynt yn ymneUdduo. 1 Yn hyn i;i fuont lwyddianua ond mewn rhan, obegid cad- wodd Mr E. T. Jones (aielod QiS 25aan mlynedd ac I. wedi bod yn. Fater deirgwaith) ei sedd, gyda dim ond mwyafrif o uni bleidilais eithr gwrthodwyd Mr J. T. Hughes. Datrfu i hyni chwerwi y teimlad rhwng y pleidiau, ac edrychid yn mlaen at gyfar- fod dydd Mercher oai Cynghor gyda dyddordeb mawr, yn neilduol gan y gwyddid fod yr Henadur T. J. Williams, Y.H., Ymneillduwr hlaei llaw a Rhyd dfrydwr cymedrol, ac un o ddynion blaenaf y dref, wedii penderfymu rhoddd ei sedd i fyny fel gwTthdygtiad vn erbyn ymddygiad adl:an o Rydd- frydwyr ar y 9fed. Yn y cyfarfod crylnvylledig rt: llenwyd y llythyr canlynoj o yinddiswydd- j iad: — "At y Maer, Henaduriaid, a OhyrgPiorwyr Bwr- deisdipef Dinbych.—Foneddigion,—Yr wyf wedi bod yn gwasanaetbu fel aelod o'ch Cynghor am gyfncd didor o 30am mlynedd, ac ar dri achlysur cefais fy cthol gan y trethdalwyr fel eu cynrychiol- ydd, ac am yr 21ain mlynedd ddweddaf fel hen- adur. Yn ystodi yr amser hwr cefais yr anrhyd- te-dcl c gael fy ethol yn Faem a phrif ynad y fwr- deisdref dair gwaith a, gallaf yn gyd'wybodol ddat- gan mai fy ymgaia diffuant ydoedd cyflawni yr amjrywio! ddylettewyddau pwysig hyn yn onest, ffyddlawn, ac hyd eithaf fy ngallu, gan astudio bob amser fantedsion goreu y trethdaiwyT a lies I hen dref dd'a Dinbych. Mae yr hyn, a ddigwydd- odd ddydd Mercher diweddaf, pan y gwnaed ym- j drech mc-ir egniol i diaflu yr Henadur E. T. Jones allain, yr hwn' sydd wedi gwasanaethu fel iCyngihor- wr am wyt'h mlynedd ac fel Henaidiir am ddwy-ar- bymtheg, ac yn ysfod1 y cyfnod hwnw wedi dial y swydd o Faer daiir gwaith, wedi fy argyhoeddi i, a'r cyhoedd yn gyfFredirol mi gredaf, nad ydyw gwasianaeth maith a ffyddllawn yn werth dim yn ngolwg adran neillduol o'tp trethdalwyr a rhai o'u cynrychiolwyr ar y Cynghor. Nidi oes genyf un dy muni ad i barhau i ddlal y swydd, er cymaint y gallwn werthfawrogi yr amrhydedd, pa un" ar y cyfleusdTa cyntaif, y dlaibgenir fy mod i gael fy nghicio allan- o honi heb un ystyriaeth; ac fel gwrthdystiad yn erbyn yr hyn a wTiaed ddydd Mercher, dymunwyf osod fy ymddiiswyddiad o'r swydld o Herd adur yn eioh llaw, aic felly i wneud lie ar unwaith i'r rhai sydd! yn ymigeisio aon y safle. Ar yr un pryd, dymunwn gyflwyno fy ni- olchgarwch ganeu i aeiLodaiu y Oyngihor am yr hyn- awsedd y maient wedi ei arddangos tuag ataf fi, ac i ddatgan fy ngobaith, os darfu i mi, ar unrhyw aid eg yn nihoethder dladl, ddweyd dim a lallai roddi tramgwydd, yr edryohir arno fel pet'h anfwriadol, ond ci fod i'w briodoli i orbryder am, gario allan yr hyn, a. gredwn i oedd er Ilwydliant gwirionedd- 01 y fwrdeisdref yn gyffredmol-Ydwyf, fonedd- igion, eich ufuddl wasanaethwr, "T. J. WILLIAMS. "D.S.—Gam fod genyf dair blynedd eto i wasan- aethu, yr wyf yn, amgau cheque am lOp (dirwy). Yr wyf yn gadaiel ar y CyrghoT pa un a fydd idd- ynt ddychwelyd y swm iad peidiio." Oynygiodd J111 Uchgad'ben Wynne Edwards eu bod yn gofyn i Mr T. J. Williams ail ystyried y ) penderfyniad' y mjae wedi dyfod! iddo. Nid oedd i yn syndodi ganddo ef fod dyn armibyrol fel Mr WilliLams yn cymerryd y cwrs a glymerai, ar ol ym- ddygiad gwaradwyddus clymblaid neillduol o'r Cynghor ar y 9fed. Yn bersonol, yr oedd ganddo ef (Mill Edwards) i gwyno oLerwyM y sarhad osod- wydl alino ef, fel aetlod or Cynghor aim 18 mlyn- edd, trwy ei ddwynj ym mlaen ami y gadair henadur- oi, heb ei awdurdod1, groll y "dirty, mean, petti- fogging clique," y rhai geisdent ed insyltio trwy wneud oeryn ohono ef i wthio Mr Jones allan. Yna dlilynodd golygfa o aamhrefn gwyllt—Mr Howell Gee, Mi( Boaz Jones, ac eraill yn hawlio tyniu y geiriau yn ol. Ar gais y Maer, dywedodd Mr Edwards y gwna: dynu y gair "dirty" (budr) yn ol, a!u gjalw yn 6. "glym.bla.id ddibwys, faiwaidid:, a pettifogging." Parhawyd i waeddi am iddo dynu y geiriau eraill hiefyd yn ol, ond gwrthodai Mr Edwards wneud hyny, a daliai i honi ddairfod i'r glymblaid hon oi wneud, nid yn gwestiwn o >egwydd!or, ond mynai ychydig beiriboetliaid gael ymwared o ddynion annibynol fel Meistri E. T. Jones, J. T. Hughes, a T. J. Williams oherwydd na wnaent syrthio i lawr ac addoli paoi cihwythai Gwilym Parry y chiwiibanogl o'r Olwb Rhyddf rydoI(chwerthin uchel a gwrthdystiadau cryfion). Ar ol hyn cymtaiifoddl dadl- Ililf-ith ai chynhyrfus le, yn ystod tJiaj un yr hiaierai Mr Boaz Jones fod Mr Edwards wedi atfer yr ysgriw, a'i fod wedi myi,.e,d, yn hwyr y nos i dy Mr Robert Owen i'w b erswadio i beidio sefyll fel henaduin. Mr, Edwards a ddaitgan-odd fod y mynegiad yna yn gelwydd bwriadol. I Mr Bciaz Jones: Eich celwydd chwi ydyw. Mr Edwards: Na^je, syr; celwydd bwiiadoi o'ch eiddo chwi ydyw. I Dy\\ edodd Mr Boaz Jones fod Mr Edwards yn bur gyfeillgax gyda Sir T. J. Williams yn awr, ond iddo wneud mynegi&daai tra diiradidiol am dano ef a i roddioii i r tlodion pan oeddyr t wrthwyneb- wyr adeg etlioliad y Cynghor Sirol I Mr Edwards (yn wresog): Mae y mynegiad wneir gain Mcj Boaiz Jones yn ajwr yn g'elwydd gwarthus. Mr Jones: Nao ydyw mae yn wir. Mr Edwards: Ðywedlatf eto maii eich celwydd chwi ydyw, «yr. Mr Roger Pryce a ddywedodd nad' oedd efe yn aelod o glymblaid, ondi ei fod bob amser wedi bod o biaid i evrid yr 'hOOSiduriai& Mr D. H. Davies a sylwodd fod llythyr. Mr Wil- liams ym sarhiadi ar y Qynghor, a chynygiodd eu bod. J1} derbyn ei ymddiswyddtuMi. TV edd taeru cyfrous pcllach, pleidleisiwvd ar y raater. Pleidleisiodd pump dros ofym i Mr Wii- liams iaitystyriied, a saith dros dderbyn ytr. ym- ddiswyddiad ailliaai o law. Cytunwyd hefyd fod i'r ddirwy (10p) amgauedi^ yn v llythyr gael ei chadw. ° Yna teifynwyd y gweithrediadau.

Siryddion ITewydd Cymru. Mae. y boneddigion a ganlyn wedi eu henwi (nomi- nate) i ddewis sirydd allan o honynt yn mhob sir. Fel I heol, y cyntaf a enwir yn mhob sir fvdd yr un a benodir — Mon.-I, Yr Anrhyd. Claud Hamilton Vivian, Plasgwyn 2, Richard Bennett, 6, Victoria-terrace, Beaumaris 3, Wm. Jones, Llwydiarth: Fawr, Llan- erchymedd. Bryclieiniog. 1, David Hughes Morgan,Tredwen 2, Howel John James Price, Glynllecli; 3, Thos. John Meredith Dyke, Pendre. Ceredigion. James Jones, Cefnllwyd, Penrhyn- coch, Aberystwyth 2, Edward Walter David Evans, Caninant Hall, Llandysul; 3, MiL Thomas Lloyd, Llysdei'on, Aberaeron. Caerfyrddin.—1, Gwilym Evans, Westfa, Llanelli; 2, Ernest Trubshaw, Aelybryn, Llanelii; 3, Bichard Campbell Davys, Neuadd, Llanymddyfri. CampbeH Davys, Neuadd, Llanymddyfri. Arfon.-I, Owen Jones Lloyd Evans, Broom Hall. Pwllheli 2, John Robinson, Plas Talysarn 3, I nos. Ii Lewis, Gartherwen, Bangor. in, Dinbych.—1, Robert William Wynne, Garthewin, i Abargele 2, James Sparrow, Gwersylit, Gwrecsam 3, John Higson, Plas Madoc, Llanrwst. Fiiint.-l, Syr Edward Perry Bates, Glyn Mall, Llanasa 2, Chas. Benjamin M'Laren,Golden Grove 3, Henry Hurlbutt, Dee Cottage, Queensferry. Morganwg.-l, Syr Robert Armine Morris, Sketty Park, Abertawc; 2, yr Anrhyd. Ivor Churchill Guest, Sully, ger Caerdydd; 3, John Illtud Dillwyn Nidoll, Merthyr Mawr, Penybont. Meirlonydd.—1, Richard Edward Lloyd Richards, Caerynwch, Dolgeilau; 2. Robert Charles Anwvl, Llu^wy, Machynlleth; 3, Robert Prvs Owen, Aeliy- bry-, Dyffryn. Mynwy.—1, Charles William Earle- Marsh, St. j Helens. Casrewydd; 2, yr Anrhyd. John Ma.clea.n Rolls, Hendre. Mynwy; 3, Major-General W. Au- I Justus Gillespie, Brynderwen, Caerllaon-ar-Wysg. Maldwyn.—1, Oliver Ormrod Openshaw, v Fron- gam 2, Cadben Peter Audley David Arthur Lovell, Lianerchyddol; 3, Arthur Watkin Williams Wynn, Coedymaen. Penfro.-l, Edward Laws, Brython-place.Dinbych- y-Pysgod 2, John Evans, Welston, ger Penfro 3, George Powell' Boch, Aberdaugleddyf. Maesyfed.—1, Lieutenant-Colonel Stephen William Williams, Penrally, Rha.iadr; 2, James Miller Watt j Gibs<>n, Doldowlod 3, George Maiimiliaxn Lindner, j Nantygroes, Llandrijadod.

I Cymdeithas Dysgu'r Deillion Q-artref. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y gpodeithas rag- oroi hon yn v Queen's Head Cafe, Bangor, ddydd Gwener, tan lywyddiaeth Mr H. Bulkeley Price. I Yr Ysgrifenydd Mygedol (Mr E. A. Young) a gyf- l'wynodd yr 16eg adroddiad blynyddol, yn mha un y gelwid sylw at y gweddill lleihaol yn yr ariandy, a datgenid gobaith y byddai i'r rhai gymerent ddyddor- deb yn ngwaith y gymdeithas wneuthur ymdrech i gael tanysgrifwyr newyddion. Cafwyd fod yn angen- rheidiol wrth gynorthwy athrawes ychwanegol, gan fod llawer o amser Miss Ellis (y brif athrawes) yn cael ei gymeryd i fyny mewn teithio o le le. Dywedid yn yr adroddiad lod Miss Jones, Eisteddfa, yn awr yn gweithio yn gyfangwbl r n nghangen Pwll- lieli a Ffestiniog. Yn unol a dychwelebau o C rphenaf, 1897, i Meliefin, 1898, nifer y deillion ar ] irau y gymdeithas oedd 224, a thalwyd 724 o ymweliadau a hwy gan yr athrawesau. Nifer y cyfrolau yn IIyfrgelli y gym- deithas, yn cynwys llyfrau brynwyd ac a anrhegwyd, oedd 1249. Derbynid pensiwn gan 38 o'r deillion. Darllenwyd mynegiad o'r cvfrifon am y flwyddyn a derfynai Gorphenaf laf gan y Trysorydd Mygedol (Mr T. Webster). Yr oedd gweddill mewn llaw o 25p 19s 3c, a gweddill o 35p Is 8c yn ffafr cangen y "sick and industrial" o'r gymdeithas. Cafodd yr adroddiad a'r cyfrifon eu mabwysiadu. Y Prifathraw Fairchild a gynygiodd ail-etboliad v pwyllgor a swyddogion y gymdeithas, gyda gallu i ychwanegu at y Pwyllgor Gweithiol; a bod Mrs E. J Lloyd yn cymeryd lie y Milwriad Sackville West- ar y pwyllgor. Hefyd fod Mr 0. T. Jones yn cael ei ethol yn drysorydd mygedol yn lie Mr Webster, vr hwn roddai y swydd i fyny.. Eiliwyd gan Mr E. A. Young, a chanwyd yn un- pleidlais o <)diolchg»rwch i Mr WeMter m ei ^saoaath gw^Uawr| hefyd, pas.wydpMd- lais o ddiolchgarwch i archwihwr y cyfrifon (Mr W. Thomas, Metropolitan Bank).

Cyhuddiad o Dori i Dy yn Mangor. Yn Llys Ynadol Bangor, ddydd Mawrth, dyg- wvd i fyny, yn ngofa.1 dau swyddog o gancbar Preston ddyn ieuamc tal, temeu, a gwelw ei wedd, Rose' dde^grifid fel brodor o Rwsia, i ateb i gyhuddiadau iddo don l inewn1 siop Mr Joseph Bollotemi, Upper Bangor, a Lad- rata oddivno Üirlarwr a dwsin o lwya.u axian a chy- huddid ef yn m'heliach o dderbyn yr elddo ac yn- tau yn gwybod mai wedi ed ladrata yr oedd, Yr Arolygydd Rowland a ddywedai ir carch- aror fod yn ngwosan^th Mr Boll°tein yn Upp^ Bangor. Ar yr IDeg o Awst canfy ddoiid Mr Bol- lotein pan glooodd fod rhywun wedi bod yn ei eiop y ffenestr yn agored!, a'r oriawr a'r llwyau yn eisiau. Ni chlywT^ dim aT y c^ccharor hyd y mis dilynol, pan y cymerwyd ef i fyny yn Lerpwi ar gyhuddiad arall. Y pryd hwnw rhoddwyd ef drosodd i heddgeddwaid Blackpool, ac yr oedd yn awr dan ddedfryd yn ngharchax Prestoni. Oadlarnhawyd y dystioiaiethi gan Joseph Rollo- tein, a chroesholwyd ef gan. y carcharor, yr hwn a L ddywedai mai prynu yr oriawr a wnaeth. Y Cuddswyddog Duckworth, o Lerpwl, a ddy- wedodd iddo air yr 24ain o A wstl chwi'lio ty y carch- aror yn Great Newton-street, Lerpwl. Yr oedd yno i'w gymeryd i fyny ar gyhuddiad araTL Can- fyddodd pawn ticket yn ei boced yn perthyn 1'r criaiwr hon. Oafodd ef (y tyst) yr oriawr o'r pawn- shop, ac ajnfonodd hi i Fangor; gan fod heddgoLd- waid Lerpwl wedi eu hysbysu o'r liladrad yno. Rhoddwyd tystiolaeth bellach gan was i pawn- broker Brownlow-hill, Lerpwl, i'r perwyl i'r f carcharor wySltlo yr oriawr am 24s, gan ddweyd L mai ei eiddo ef ydoedd. Yr oedd yn adnabod y tocyn dd!a,ngosid, fel yr hwn roddodd i'r carch- aror o berthynas i'r oriawr. Pan gyhuddwyd ef yn ffurfiol plediodd y carch- ruror dieuog, a thraddodwyd ef i sefyll ei brawf yn y frawdlys chwarterol. — •

Y Eheilffordd Gynygiedig i Ebenezer. Mae y mudiad' sydd ar droed i agor i fyny ardal bobdog Ebenezer, Arfon, trwy wmeud l'hieilffordd ysgafn, yn cael ei dderbyni gydai fiafr mawr gan y el trigolion, os ydym, i faifinu. oddiwrth y nifer luosog oedd yn Ysgol y Bwrdd, DeinioJen, nos Wener diAveddaf, He yr oedd cyfarfod cyhoeddus yn caiel ei gynai er trafod y lihagbarotoadau. Llywydd- wvd y cyfarfod gam. y Parch J. Salt, ficer Llam- dinorwig, ac yn mMith y presenolion yr oedd dir- prwyaerth o Gynghor Dinesiig Bangor, cynwysedig o'r Maetr (yw Henadiur J. EI. Roberts), yr Henadur Savage, a'r Oynghorydd Daivid Owen. Oheirwydd prysurdeb proffeswrol, m-ettliodd yr Henadur Grey Edwards (yr aelod airalJ o'r ddirpiwyaeth) a bod yn brescnol Yr oedd Mr Ellis Roberts hefyd yn bresenol i gynrychioli Porthdar orwig. Wedi i'r Cade;irydd yn fyr eglumo amcan y cyfar- fod, Mr Owen Pierce at gynygiodd: y penderfyniad a ganlyn "Fod y cyfarfod hwn yn llaweryclru fod f ymudiad ar droodi i gael rheiiffordd ysgafn i'r phvyf hwn, ac yn ymrwymo i wneud yr 01 yn ei allu 'i'w ddwyn i derfyniad liwyddianus." Eiliwyd hyn gan Mr John Jories, Frondeg, a chaiidwyd ef yn unfrydol. Yn ddilynol darfu i Mr E. R. Davies, cyfreith- iwr a c hi ere trtfol Pwllheli, roddi crynodeb o biif ddarpariaethau Deddf y Rh-edilffyrdd Ysgeifn, gan ddangos v dull o weithredu wrth gaido aiaLan gyn- liuniau olfleilfIyrdd ysgeifn. Wedi cael erchdad gan Mr Henry Parry, Y. H., Glan'rafon, bu i Faer Bangtor ancreli y cyfarfodl Dywedodd y Maetr ei fod' yn yr ystJafeJ, hono rhyw ddeuddetng mtynedd yn ol pryd yiii oedd, symudiad air dro-ecl i gael "broad guugø railway" i'r ardal. Motld bynag, bu i'r mudliad hwnw syrfchio drwodd, yr un jiiodd ag y gwnaeth un aradi a gychwynwyd tua phediair blvr edd yn ol. Yn awiit gyda hwn, eu trydydd1 cynyg, yr oedd yn bosibl y 'Iwyddient. Br y pryd y cyfeiriai efe aito yr oedd Cynghorau Plwyfol a Dosbsrth wedi dyfod i fodiolaeth, ac yr oedd gan y bob! fwy o hwyihisdod i roddi eu ilais ar faterion cyhoeddus. Fe fyddemt yn alluog i sicrhau eheilffordd ysgafn os gallant wneud allTan achos cryf yn ei ffafr. Un rheswm diros iddynt fyr ed yn ml3Ain a'r mudiad, ydoedd y gost b-resen- j o o gludo nwyddau i'r ardal: dylid eadw m-ewn cof hefyd fod yr ardal yn cynyddu yn ei phoblogaeith. Nid oedd y cynrychiolwyr o FajTgor wedi dyfod yno oddiaii* gym hell iad- hunanoQ. i'w hanog hwy i redeg y iline 1 gvnygiedig i Fangor. Yr oeddynt yn apelio ait drigolion yr ardsil eu hunain i ystyried a thrafod majnteisioin, y gwahanoO. drefydd a glry- bwyllwyd-er engraifft, Caernarfon, Poatfchdinor- wig, a Bamgor. Cvnghorai hwynt i beidio bod! yn rhy frysiog yn y mater. Yr oedd rhesymaiu i'w ca,ei) pah am vdvl-ai. efe bwyso hawJiiaju Bamgar. Yr oedd yn dref cyflym-gynyddol, yri meddu man- teision addvsgol anghyifredin, a byddai i'w rafle ar "main Ene" y London and North-Western Rail- way leihau y gosafa o gludo nwyddm, etc. Gofynai iddynt, modd bynag, ystnied y mater yn oblus drostynt eu hunain oddiar yr olygwedd o wneud y rhei Iffordd gynygiedig yn idwyddiant arianol ac yr un ptyd o'r fantais fwyaf a'w hsudal. Mr Ellis Roberts, Porthdinorwig, a siaradodd yn ffafr i'r llinell gael ei gwreud i Borthdinor- wig. wig. I Y Oyr.ghorydd David Owen (Bangor) yn ystcA ei sy wadau, a ddywedodd y a:h aid addef fod rhaai fwyaf y traffic yn y rhan hono o'r wilad gyda'r tren I o'i gydmaru a'r hyn a gludid1 hyd y mor. With gario allan y cynllun hwrl yr oedd' yn rhaid idrlyd ystyried eu bod1 yn myned i osod eu hariar, a1 yn awrf hwy a ddy!LvA wmeaithur y HilleH yn y ffordd rataf tra yti, un pryd! yn y modd mwyaf mainteisiol i'w bardal. Yr:ai aeth Mr Owen yn mlaietn i ddangjcus rhagoriaetb Bangor ar y trefydd eraill a enwyd ac ychwanegoddi, os byddai iddynt yn y diwedd benderfyn-u cym-etiyd llwybr wnai gysyl jfcu y dflaneld a Baingar, yr oedd yn m eddwl y gallai add aw, gyda metsur o aiwdtxrdod, y byddai i I I Gynghor Diresig Bangor estym i drigolion yr aidal bob cefnogaieth yn eu gIu i hyrwyddo y mud- iad. Anerchwyd y cyfarfod yn nesaf gan yr Henadur Savage, a chydolygodd a'r hyn ddywedodd y siar- .90 adydd diweddaf, sef y byddai Cotpboraeth Bangor jn fach o estyn eu cefnog&eth i'r mudiad prcsenbl cs pendeifynent hwy gysyl tu y lilinell a Bangor. Y Parch D. H. Williams a gtynygiodd ddiolch- garwch i Mir E. R. Davies, i'r ddirprwyaeth o Fan- gor, ac i Mr Kfiis Roberts am ou presenoldeb yat y cyfarfod. Eiliwyd hyn gam Mr Parry, Glan'rafom, a char- iw-vd. Ar ginygiad y Parch D. H. Wilvfiama, yn cael ei eilio gan Mr John Rob eats, Disgwylfa., pender- fynwyd gofyr i'r cynrychiolwyr Heal air y Oyng- hoiriau Pl-vfoil, Dcsbarthol, a Sirol, i gyforfod yn nghyd mewn trofn i apwyntio pvpyilgor cynrychiol ad'ol i hyrwyddo y symudiad, ac fod i Mr Thomas Williams, toethgasglydd, weithredu fe; cynullydd y cyfryw b-vvyllgor. TRrfynwyd: cyfarfod Ul/a dyddoroil. trwy baaio diolchgairwvh i'r 1 lywydd.

Bwrdd Gwarcheidwaid Penrhyndendraetli. Cyfarfu y Bwrdd ddydd Mawftb, Mr J. Jones, Ynysfor, yn v gadaar, a Mr Owen Jones, Erw Fair, yn yr is-gadadr. Elusenau.—Talwyd mewn e^usenau yn ystod y bythefnos ddiweddaf 230p 2s 6c, ar gyfer 234p 8s So yr un amser y llyn-edd, a gofynid 228p at y bythefnos nesaf. Oyfenrif y tlodion yn yr undeb ydoedd 877 air gyfer 897 yr un amser y llynedd. Y Ty.—Hysbvsodd) y Meistr fod 24 yn y ty, ar gyfer 68 yr un amserr y llynedd, a galwodd 39 o grwydriaid yn ystod y byth,, -D-eth Cathe- rine E. Richard a'i phlentyn o Dlotty Caernarfon ar y 4ydd, ac aeth i wasanaeith ar y 14eg,-Tach- wedd 4ydd, daeth Mary Ann Roberts (Tala- Rock), gwraiig William Roberts, o New-street, Blaenau Ffestiniog, i'r ty o Maientwrog ac anfonwyd hi i orwedd i mewn yn Nhlotty Caernarfon.—JIrs | Morgan a ddywedodd fod y ddynes hon mewn cyflwr gresynus, iac, wedi ed gadaiel gan ei gwr. Yr oedd ef wedi myned yn oli fyw at ei fam, a hithau yn cael ei gwrthod.—Hysbysodd Mr Daniel Humphreys fod y ddynes yn dlddamddiffyn, ac wrth weled ei chyflwr anfonodd hi gyda. cherbvd i'r tlotty.—Pasiwyd fod, y gwr i dalu yr holl gost- au, a c'hwrs cyfreithiol i'w gymeryd yn ei erbyn oni that yr arian ynddiymclroi.-Tachwedd 9fed, daeth Catherine Lewis, 16 oed, morwyn yn Treu- an, Llanfrothen, i'r ty yn ddrwg ei chyflwr.—Mrs Morgan a ddywedodd nad oedd achos fel hyn yn un y dylid chweitLin uwch ei ben. Byddai yn well i'r pwyllgor ymweliadol fyned i siarad a'r eneth. Yr oedd yn beth difrifol fod geneth 16eg oed, oedd wedi ei mkagu yn y ty, yn d'od yr. oi fel hyn"Y Oadeirydd a gydsyndodd ei fod yn achos na ddylid edrych yn ysgafn arno, a phas- iwyd yr awgrym. Gwasanaethu mewn Tafarn..—-Y mddangosodd Catbffioine Ellen Richard o flaen y Bwitdd i ofyn am gynorthwy i dyrgu ei phfeniyn anghyfreith- lo-n. Bu hi yn y ty yn gorwedd i mewn.—Mrs Morgan a ofynodd;a oedd yn iawB. t'r Meistr anfon yr eneth hon i weini m-ewu tagarndy?-M,it,. "Hi aeth ei hunan a hi gafodd y He yn hollol o honi ei hun." -Mrs Morgan: Y:I oedd yr eneth yn myned i weini mewn tafarn. r,'r drws rcsaf i'r dyn ddyvred:"ii oedd tad y p km Eyn.—Hysbyswyd fod croesiw iddi gael bob help oedd yn eisiau. CalS Joseph Jones, Glasfryn. --Gwr.a:ed can! ar ran J. Jones fu yn wael a'r plentyn yn parLau yn wael. Dywedwyd iddo fod yn hir abm o waith, ond dywedodd Dr. Evans ei fod wedi dechreu gweithio 'heddyw o dan y Cynghor Dinesdg.— Mewn holiad pellach dywedodd, y Swyddog (Mr W. Thomas) iddo ofyn beth oedd yn ei dalu am ei letty, a dywedwyd wrtho ei fod yn byw gyda Mrs Jane Ellis, Glasfryn, ac yn talu 13s am ei ystafelloedd.—Gwrthodwyd y cais. Adroddiad y Meddygon.—Daxllenwyd llythyr o Fwrdd y Llywodraeth Leol yn gofyn i'r clerc am adroddiad cyson gan y meddygon am gyflwr iechyd y t. y tlodion.—Y Clerc a ddywedodd ei fod ef yn gyf- rifol ac yn agored i ddirwy oherwydd absenoldeb yr adroddiadau hyn, a'i fod wedi anfon at Dr. G. J. Roberts yn hysbysu hyny. Yr oedd ef yn cy- meryd arno ei hun i gadw y "cheques" yn ei law heb eu cyflwyno i'r meddygon 'hyd nes ooitJ, yr ad- 'roddiadau hyn.-Pasiodd y Bwrdd fod y clerc i wneud hyny. ArchwiHo y Crwydriaid.—^D^rlleaiwyd Hythyr Cyd-bAvyllgor Heddlu Meiriou yn hysbysu maIÍ gwaiith Bwrdd y Gwarcheidwaid oedd penderfynu matrer v til i'r Swyddog Elusenoi Cynorthwyoff (yr Leddgeidwad yn y Peni,hyri) am airchwilio j crwyd- riaid cyn iddynt d-dod i'r ty.—Mr W. Jones: Synai y pwyllgor fed y Bwrdd yn anfow y fath gwestiwn i'r pwyllgor.—Mr Owen Jones: YToedd y peth yn chwerthinl'yd ein bod' yn peidio ei ben- derfynu ein hunain.—Yn ngwyneb fod yr adeilad- au i lawr yn bresenol, oedwyd1 penderfynu dim hyd nes y byddio y cyfryw wedi eu cwblbau. Tretih Sirol Arfon.—Derbyniwyd gaJ^ad Sir Gaernarfon am y swm o 379p 14s 4c yr ol 210 y bunt. Buohfreehl1.-Penodwyd! pwyllgor i wneud y trefn/iadau o dan y Ddeddf newydd, cynwysedig o Miri CadeiTydd, Ts-g d.Lydd, R. 0. WiJiSiams, Mrs Casson, Dr. R. D. Evans, a J. P. Roberts. Rhodd.—Pasiwyd i roddi y 5p addawyd i Miss Gaynor Williams, Glanypwil, Blaenau, at gael coes gelfyddydc;,I, aic hysbyswyd fod! cyføoillion Ileol wedi gwneud i fyny y gweddill o'r 12p 15s rodd- w-yd am y goe-s. Y Meddyg a'r "isci.—^VjGth fyned dros yr elusenau yn nosibarth Llanfihasigel, sylwodd y Oadeirydd fod wisci wedi ei roddi i un o'r tlodion, a gofynodd1 i ilr Rees Roberts, "Na fyddai i ddim yn gwneud dim a wiscu."—Dr. J. R. Jones "Y fi orchymynodd y wisci at ,ernyniad: yr ysgyfaint." —Yn nes yn mlaen air y llyfr sylwodd y Oadeir- ydd "Dyana wisci eto!"—Mr Rees Roberts: "Y doctor, syr."—Dr. Jones: "Y fi roddodd y wisci fel y peth goreu at yr afiechyd oedd ami, sef diifyg anadl." Achos David Da,vies, Bethel Bach.—Mr Wil- liam Thomas (y swyddog elusenol) a hysbysodd fod D. Davies wedi marw; ac yr oedd y wraig heddyw yn gwneud cais am barhad yr elusen. Hysbyswyd yn mihellach fod bywyd D. Davies wedi ei yswirio, a'i bod yn addef i 16j> gael eu derbyn ar y cyfrif hwnw. Rhoddodd hi filiau y chddu, etc., i'r swyddog, yn dangos i dros 16p gael eu talu. Dangoswyd y biliau i'r Bwrdd, yn cynwys hlalll ddwy "close catrriage," "hearse" wydr oreu, y rhai a ddangosent fod y cynihebrwng yn un o'r rhai mwyaf ffasiwnoL Yn ngwyneb y fath adroddiad gwrthod odd y Bwrdd roddi elusen i'r wraig, gan yr ystyiid y fath gostau claddu yn wastl'iaifus a dialw aim damynt. Cymdeithas Atal Creulondeb at Blant.—Mewn atebiad i Miss Pierce, Blae-nau Ffestiniog, pas- iwyd i anfon punt at y ganghen-gymdeithas yno. Lie Cynal Cyfarfodydd y Bwrdd.—Mr W. Powell, yn unol a'r rhybudd a roddodd, a gynyg- iodd fod cyfarfodydd y Bwrdd yn cael eu cyrfai bob yn aril a 3e arall) yri ystod yr adgyweiriadau air y ty. Yr oedd, rhesymoldeb y peth a gynygiai yn ) hollol eglur i bawb, fel nad oedd angen dywedyd d-im ai-no.-Y Cadeirydd a sylwodd y byddai yn rhaJid aros am ohwe' mis o I-eiaf am yr ystafell, a golygai gryn gost cael ystafell yn Ffestiniog a rhywle ainalll hefyd.—Mr Owen Jones a ddywedodd na byddai raid talu dim am le yn Ffestiniog.— Mrs Casson a welai y cynygiad yn un, hollol res- ymol.—Mr R. 0. Williams a gynygiodd, a Mr J. P. Roberts a cefinogoddl, fod y cyfaufodydd i'w eyiial yn y P-enThyn.-A-fr W. Powell a sylwodd fod ystafell ynadol y Penrhyn yn rhy fechan i gynail y Bwrdd.—Wedi ciyn ddadl bella-h, cyn- ygiodd Mr W. Powell dmchefn fod y Bwrdd yn cyfarfod bob yn ail yn Ffestiniog, a chefnogodd Mrs Morris.—Pleidleisiodd pump dros Ffestiniog, ac wyth ddos y Penrhyn.—Yna cynygiodd Mr 0. Jones eu bod yn cyfarfod yn Mhorthmadog. gan y byddai yn Jlawer mtwy cyil-eus yno nag yn y Pen- rhyn s. chefnogodd Mr Griffith Jones.—Fleid- lelsiodd wyth duos Porthma.dog a chweei-i <in. s y Penrhya.—^Dattgamodd y Oadeirydd fod; y Bwrdd i'w gynal yn Mliorthraadog hyd nes y byddai yr l ystafell yn. barod yn y ty.

Eanesjn Lyddorol: Y Marquis a'r Heddgeidwad. Ydhydig wyt-hnoisau yn ol, trai ar fy ngwyUau at fy olwy«farch, ielfe'ls ymweiiad a Ohriccieth, a gel- wais gyda'ni hen gvfaJTI, Mr Wm. Owen (46), heddgeidiwad profiadol y goronau. Cof gan y dar- lltenydd fod y diweddar Ardalydd: Mon wed,: bod yn aros yn y George Hoteil vn wael. Telid ym- wenad c.g ef yn ddyddiol gan Dr. 0. T. Jon-es, Porthdinorwig. Un diwrnod pan ai' yr heel cy- farfu yr Ardalydd n'r h&ddgeidwad 46 a chyf- archodd ef fel y canlyn:Caniatewch i mi eich Hongyfarch, h eddg-eidwad; yr ydych yn ddyn hardd a glan." "Dioleh i chwi, fy arglwydd/' at- tbai y swyddog. "Oefi's yr >anrhyded«i o'ch sA.lui.io mewn llawor o fanau heblaw Ork-cth." I'r hyn y gofynodd y boneddwr yn mlia ie. At- cbodd y swyddog "itia: ylu ilhorthdanorwig ac hefyd vn Mhiasnewyxid, Be y telaiis ymweliad ar lawer o Ln- At&Wd yr Ardialydd A 6 "Yr oeddwn yn meddwl fod eich gwynebpryd yn adnabyddiis i iri." "Ydyxir yu ddiameiu. Eieh arglwyddiaeti), ydoedd yr Aviebiad; "bu'xn yn Eanw yr nn swydd yn 51hortli.dir.ormg am saith mlynedd."

Coleg y Gogledd, Bangor. Mae y tanysgirifiadau carilynol wedi eu derbyn. yr wythnos ddiweddaf tuag at stocio fferm y coleg:—Y Gwir Anrh. Arglwydd Mostyn, 25p; Mr J. R. Davies (uchel-sirydd Mon), 25p; yr Anrhi. G. T. Kenyon, lOp 10s; Mr G. R. Oox, Minygarth, 5p; Mr E. 0. V. Lloyd, Rhagatt, 5p; a Mr Thomas Prichard, Llwydiarth Esgob, 5p-

Llys Manadyledion Blaenau Pfestniog. Dydd Mercher, o flaen y Barnwr William Evans, gwrardawyd yr achosion canlyno!, ae yr oedd gweled live mor lawn, a'r fath nifer o bethau i'w dadleu a'u pendldrfynu, yn eithriadol yn y rre Morwyn yn Gofyn lawn.—Elizabeth Ann Jones, Pen'rallt, Trawsfynydd, morwyn; gyda Robert Jones, Brynhir. Tiawsfynydd, a 1.&-wiai (Lawn o 50p am niweidiiau dderbyniodd tra yn ei wasan- aeth. Cafodd yr eneth niwed trwm i'w chefn trwy i echel y corddwiit afael yn ei gwallt a'i hanafu.— Mr David Jones, Llanrwst, ar ran yr hawlyddes, a ddywedodd ei fod,ef gydn f J. E. Humphreys J (Llanrwst), yr hwn a amddilfynai, wedi I wyddo i I gael gan y ddiwy ochr dd'od i gytundeb, Cyfar- fyddodd y meistr yn anrhydeddus hawl y!r eiueth, •ac yr oedd y mater wedi ei wastiadhau yn foddhaol i'r ddwy ochr.—Dywedodd ei Anrhydedd fod yr hyn a wnated yn derbyn ei gymeatadwyaeth lwyr- af. Acho y Merlyn yr. Nghorwen.—Mr D. Jones (Mud David Jones a Rohertfi), Llanrwst, a ofynodcl ganiiatad1 i grvbwyA mater ddeuai o flaen ei Au- rhydedd yn Nghorwen ddydd Gwener, o'r hwn yr cedd y Cofrestrydd yno yn hysbys. Yn y llys diweddaf yr oedd hawliad yn caiel ei wr.etud am 7p, gwerth merljTi myrydd, ond henid o du y diffyn- ydd mai efe oedd perch en og y ferlen. Gan iddo ef (Mir D. Jones) fod yn bresenol, gohiriwyd yr achos ar ei gag, a gwriaetL ei Anrhydedd aicheb am i gojftau y dydd gael eu taIlu. Yn mhEth y costau yr oedd tar i far-gyfreit.hiwr oedd wedi ei gyf-ar- wyddo cyn i'r rhybudd am ohiriad gael ei ddierbyn. A.r ol y llys yr oedd y gofynydd wedi tynu ei hawi- ioo yn 01), goal wfficl mai nid ed eiddo ef oedd y fer.en. Ei gais ef oedd am i dal, y bar-gyfredthiwr ) gael ea dynu ailam, am nad oedd gan ed Anrhydedd hawl i roddi y cyfryw mewn achos o d&I:! lOp.—Y Barnwr a ddywedodd nad oedd swm yr arian- ofyn- id wedi eu gosod o'i flaen, na dim o fanylion yr achos, ai gwnaeth ef ei aroheb am gostau y dydd yn y dull arfdroL Wedi c'ywed y manylion yn arwr, byddai iddo ddydd Gwener dyrai iallan dal y bar- gyfreithiwr. Caal y Ty neu. yr Ardreth.—Mr D. Jones, ar ran Eleanor Roberts, Biaenddol, a ofynodd am fuddiant gan Jane EHis o'i thy, 36, Mainodi-road, neu yI[I lardreth cytunedig am dano.—Ymddangosai Mr R. Lloyd Davies, Blaenau Ffestiniog, dros y Jones a egfmiodd i'r hawlyddes, brynu y ty trwy dalu a lan o arian oedd amo, a gwneud cytundeb a'r ddiffynyddes i gael byw ynddo am ei hoes am ardreth o 5s y mis ond nad oedd yr ardlreth i'w godi os byddai hi yn.amalluog i dalu oherwydd afiechyd, ac nad oedd i gael y ty ar y telerau hyry os gosodaii ef i rywun arall Yr oodid 3p 15s o afrdreth yn ddyledus yn awr, ac ni roddai Jane Ellis y ty i fyny, na thalu dim am dano. Nid oedd arnynt, eisiau bod yn galed wrthi, ond fIhaÙi oedd caiel gweill dealltwriaeth.—Mr Davies a ddywedodd nas gallasai dalu yr ardmeth am ei fod' yn derbyn cymhorth plwyfol.—Mr Da- vies, cyfrifydd: Ac y mae y ddynes yn wael; dyma dystysgrif y meddyg. Atailiwyd ei he u&en blwyf- ol hefyd.—Mr D. Jones: Beth sydd genych chwi i'w wneud a'r achos ?—W edi cael ar ddieaJl fod Mr I Daivieta yn aros yn y ty, gailwodd Mr Jones sylw y Baimwx ait y ffaith i'r eliusen b.wyfol gael ei hatall am fod ystafelloedd yn y ty yn cael eu gosod acn 13s y mis i letywr a gweai yn awr fod dau arall yno yn illefctya. Oxi foddlonid ar y cais a wnelai am feddiant neu ardreth o dan y cytundeb, byddai iddo fyned a'r achos yn mlaen o dan adran ail-osod v ty, a hawlio meddiart di-oei.-Phoddwyd ded- fryd am y 3p 15s dvledus, a'r telerau i'w tmefnu I ihwng cyfreithwyr y ddwy ochr. Helynt Cegin-alch Bron Meirion, LL-in.-M-r J. Steifooc a ofvnodd oddiar Sylvasnus Evans a Dr. G. J. Roberts,' Ffestiniog, fer" cyd-ddliffynwyr, 4p 118 6c, gweiith c>:gin-alch (grate) brynwyd gan y di- weddar OweIt R Owen, ac a ddodwyd i fyny yn BTon M'dirioni—Ymddangosai Mr J. Jones-Moms dros Stelfox, yr hwn oedd weda prynu Hyfiau y driweddarr Mr Owen -Sir David Jones dros Evam8, aMrR. O. Jones dros Dr. Roberts,Alr D. Jones a eglunjodd i'w Anrhydedd i'r achos fod o'i flaen amryw weithiau. Mewx. llys b aenorol rhoddodd y ddedfryd yn erbyn Dr. Roberts, ond yn y llys diweddaf bu iddo ganiatau prawf newydd.-Tyst- iodd Dr. Roberts iddo gynorthwyo ei ewythr, y diweddar Mr Robert Griffith, gyda symud o'r Ar- iandy i Bron Meirion. Dywedodd S. Evans wrtho fod eisiau gwneud y ty yn gysurus, a bu iddo, ar ei raneT nad o dar, ei orchymyn, wneud yr hyn oedd yn angenrheidioi yn y ty gan gynwys dodi y ge,o,in- aldb yn ei He. Archodd hi gan y diweddar Mr 0. R. Owen, a gwrthodai Mr Evans dalu am dani, er ei bod wedi ei gosod yn ei dy, ac YIIO eto yn cael eidefnyddio.—Mewn aniddiffyniad, odu S. Evans, dadDeuid na 'roddodd ef awdurdod i brynu y gegin- alch, ac na ofynwyd ef am dal hyd! nes bu farw Mr 0. R. Owen.—Tystiodd Evans yn faith am yr a.m- gylchnadau. ac nad oedd ef i osod y ty mewn; cyflwr cysurus fel y dywediai yr ochr arall, ond bu iddo wneud rhai pethau i'r ty.—Y Barnwr a ddywed- odd fod yr arian i'w ta>:u ond y cwestiwn oedd, gan bwy ? Yr oedd yn ca^ei! tystio laeth Evans yn anghyson, a mwy rhesymol oedd i berchenog y ty ei ddodi mewn trefri na dyn oddialia-n fel Dr. Roberts. Rhoddwyd dedhyd am v swm yn Uawn yn erbyn y ddfEynydd S. Evans, a chan i'r achos fod gyndfer o weithiau o flaen y:ays, archai i'r costau fod fel pe hwn y tro cyntaf. Ajchos yr Astelli Owrw a'r Gwinoedd.—J. Stel- fox a ofynodd oddiar M. R. Jones, Maenofferen Hotel, 15p 178 lc, dyiedus i ymddiriedolwyr y diweddar 0. R. Owen. Gwne ai y diflfynydd wrth- hawl yn erbyn Mrs Williams, yr ymddiriedolydd, am y swm o 36p 115 6c, ugain punt o ba rai oedd fel iawn am go'ledion tnwy waith argh-elfydd seiri 0. R. Owen, a'r g-weclcli r am winoedd iddo ef a'i wracigi (merch, Mrs WLiriaan-s).—Ymddangosai Mr J. J. Moms dros Stelfox, Mr David Jones dros Mrs Williams, a Mr R. 0. Jones dros M. R. Jones.— Deuai yr achos yn fyr i hyn :-Aetl. M. R. Jones at Mr Owen a gofynodd am iddo wneud astelli i ddeil pwysau nei ilduol o boteli wedi eu Ilerwi a clmt'W. Giv-naed yr astelli, ond pan yn cael eu 11-enwi, a'r poteli, torasant a pharwyd colted brisid yn ugaïÍn p-ant.Dad;leuid mai ax M. R. Jones yr oedd y bai fod yr astelli fel yr oeddynt, am ei fod yn mynu eu cae. felly.-Y Barnwr a ddyfam- cdd fod O. R. Owen yn gyfrifol am wn-eud, gwaith iawn. Rhoddwyl dedfryd am y gwrth-hawl yn llawr. ond wedi tynu y gwahanol symiau allan, yr oedd yn aros ar Mrs Wi lia-ns i dailu i M. R J ores. 16p 10s 6c gyda'r costau, Mr Stelfox i'w ryddhan o'r costau. Helynt y Bargodion a'r Parlwr Gwlyb.—Eran W. ViOyd, Penybryn, a ofynodd ddwy gini o iawn gan Hugh Jones, cymydog drws nesaf, o achos niwed honcd-ig i'w dy trwy blbell ddwÍJ: ddiffygiol oedd ganddo i gario ei faigodiox; i'r ffordd.—Ym- ddangosai Mr R. O. Jones dros y gofynydd, a Mr J. J. Morris dros y diffynydd.—Yn mh-ellach gofyn- id am archeb ataliadol (injunction) yn erbyn v di- ffynydd er ei afwystro i gael gadael ei bibelf bar- godion oedd.—Galwyd chwech o dystion i geisio profi mai oherwydd fod dwfr yr colli o'r bibcill ar och:' y ty AT oedd ei barlwr vn "h"b.- Croes-holwyd y tystion yn dncin gan Mr Mouiris a'r Barnwr, a phan oedd tystion ar gaie. eu galw i brofi o'r graig yn yr hon yr oedd y ty wedi ei adei adu y deuai. y dwfr i wlychu y muaiau, bu i'w 4 t 1 1 J _.1.1 1. T, J _1 1 T'}_ -luxiuijiiead atal yr .a.chOS.J}JWeaood y Hamwr nad oedd wedi ei brofi mai o'r bibeil bargodion y gwlyehid y mur, fod y ty ytr ochr arali i'r gofyn- ydd, ond wedi ei adeiladu air dir cyffelylx, yn wlyb yr un fath a'r ty dros y fiordd yn yr hwn yr oedd un o'r tystion yn byw nd pibe.1a Hwrgod- ilon oecM yn gwlychu y rhai hyny, beth bynag. Profwyd fod mur y ty yn wyb yn barhaua, ac yr oodd Iivny yr anghyson a'r honiad mai y bargodion oodd yn ei wlychu, gaii fod ambell ddiwmod sych i'w gaol hyd yn nod 7JC Ffestiniog, Nid oedd llwybr lilelthder yn peirt-hyn i'r ty, ac yr oedd yn am; wt £ iddo ef mai o'r sylfaen y ùai y gwlyban- iaothi. Rhoddwyd dedfryd i'r diffynydd gydar costau, ac yn rg'syaeb y ffaith i stalfa ga«l ei cfyn gadawai sb y Cofrestrydd berdexfynu sr ba xsddfa y byddai y cyfrrw goatau.

1 NODiUN O'h I)EIIEUI)II!t.. Gwneir tctefniadau i agor yr Ysgol Sirol yn Nhredegar ar y Sfed o Ionawr. Darllenwyd papyr yn Nghymdeithas Ddiwyli- 1 iadol Aberdar, xos Lun, gan Mr D. M. Richards, Wenallt, ar "lveilh yr Eisteddfod." Hysbysir fod Gwaith Alcan Ashburnham, Pem- bre, wedi ail gvchwyn. Y mae rhagolygon ail- gvchwyn yn Cwmbwrla yn parhau yn dywylL Y mae gweithnyT Ffordd Haiarn Dyffryn Taf i wedi penderfynu mynu prawf cyfreithiol ar gytun- deb 1890. Gwell hyny m rhuthro i sefyll allan^ "Fy Nghyd-genedl wrth y Gamfa," oedd testun darhth a drddodwyd gan. Mr Edward Morgan, o flaen Cymdeithas y Cymmrodorion yn Llanelli, nos Fere her. Cafodd Eglwys Capel Erw, Oellan, rodd o lestri Cymundeb arian. newydid-wyth o ddamiau. Cyf- lwynwyd y (rjhodd garf Mr Davies, Ty'nycoecL Siarada y Methodistiaid Calfinaidd'am ddathlu y bedwaredd ganrif ar bymtheg trwy gasglu 50,000p tuagat ffurfio trysorfa I gynorthwyo aic'hos- ion gweiniaid. Boreu ddydd Mawrth, cafwyd Eleanor Row, 21ain mlwydd oed, 5, Biynseion-court, Dowlais, wedi morw ynei gwelv. Ymddengys fod y dramo edig yn agored i lewygfeydd. I tOynha.1iwyd trengholiad yn Llanelli ar gorph baibaa i Mathew Delaney, 6, Campbell-street, yr hwn oedd wedi syrthio i ddwfr poeth. Dychwel- wyd rheithfarn o "Farwolaieth ddamweinioL" Darfu i Fater Abertawe, y Cynghorwr Martini, groesawu tua 300 o brif drigolion y dref i fyrbryd yn Neuadd Albert nos Fercber. Nid yw Major Jones wedi Jilwyr ymadael a'r llwyfasn gyhoeddus, oherwydd bu yn traddodi dar- lith ar "Abraham Lincoln" o flaen rhai o Gymry Lerpwi1. Y mae gweddw y diweddar Evan Jones, glowr, Nanityglo, yr hwn a gyfarfu a'i ddiwedd yn y "pumping pit" tua dietng wythnos y-n ol, newydd dderbyn 200p dan y Ddeddi newydd i roddi iawTu i t weithwyr. f Dydd Ian, yn Eglwys St. Gtoqge, Hanover- square, Liui dain,. cymerodd priodas le rhwng yr Is-filwuiad W. 0. Lyne, mab y Milwriad Lyne, Oasniewydd, a Miss Annie Jean Oartwright, merch hynaf y diweddar ,W. G. Cartwright, Fairwater, CaerdyxM. Aa'orwyd Brawdlys sdroedd Penfro, Caerfyrdd- in, ac Aberteifi, yn Nghaerfyrddin, ddydd Mer- cher, gan y Barnwr Day. Llongyfarchad ei Air- glwyddiaeth yr uchel-reithwyr ar y nifer fechan o droseddau oedd ar y rhestr, ac ar absenoldeb un- TIWW gaxcharor o sir Gaerfyrddin. Y mae y Parch Ben Evans, diweddar o Goleg Aberhonddu, newydd gyrhaedd Port Elizabeth, Deheudir Affrica, a bydd iddo lafurio o dan nawdd Cymdeithas Genhadol Llundain. Ymgynullodd dros ddeugain o Gymry i wranclaw ei bregetli Gymraeg gyntaf ar ol iddo gyirhaedd y wlad hor.o. Y mae trigolion Llanbedr eto yn ail ymaflyd yn | y syniad o gael Neuadd Gynull i'r dref er cynal gwahairol gvfarfodydd cyhoeddus a chynhaliwyd cyfarfod i'r perwyl hyny yn ddiweddar, o dan lywyddiaeth y M&er, a phasiwyd yn unfrydol fod gwasgu i fod ar y Cynor Trefol' i ddefxyddio mesurau er dwyn hyn oddiamgylch. Cyhuddwyd! Thomas Prangley ac Elijah Frank Prangky, o Abertileri, o flaen yr ynadon yn, Aber- gafenni, ddydd Mercher, o ladratta dau o fisyclau, eiddo H. Powell, Abergafeoiri, gwerth 13p. Cym- erodd yr ynadon olwg dyner ar eu hachos, trwy ymwneud a hwy o dan Gyfraith y Trosedd Cv-ntaf, a goichymynwyd iddynt d'alu y c.,c)stau-lp bob un. Y mae gweithiwr yn yr Ystrad, Rhondda, wedi } d-echreu ysmocio pan yr oedd yn 17eg mlwydd oed. Datgana ei fod, er l.yny, wedi ysmocio un chwarter bob wythnos yri rheoiaidd, a gwna. amcangyfrif fod hyny wedi costio iddo dros 151p. Cjyrhacddai yr h-en ysmociwr ed 77ain mlwydd oed y djydd oV blaen, ac ysmocia ei chwarter yn wythnosol mor galonog ag erioed. Yn ysgoldy Waen-ty-maien, cynhaliwyd Owrdd Plwyf, er ym^ynghori yn nghylcli y priodoldeb o ffurno Bwrdd Lleol. Dewiswyd nifer o bersoxau i fod yn Bwyilgor Ymjchwiliadol, ac i ddyfod a'u hadtr:oddiad i'r cyfarfod mestaf, sef Mri Herbert Evans, Ll. Griffiths, Thomas Davies, John Jones, B. A. Griffiths, S. B. Davies, H. Yates, David Thomas, Lewis James, a'r Parch Dan Evan.s. Teimlir cryn amesmwythder yn Aberystwyth cherwydd dliffyg banes am yr agerlong "Eira," perthynol i'r Cadben Enoch Lewis. Abeuidyfi. Yi oedd yr oil o'r criw o gymydogaeth Aberystwyth. Ymddergys y dyliusad y Uestr fod wedi cyrliaedd Kronstadt o Whitehaven bythefnos yn oIl) ond nid oes unrhyw hanes am dani wedi dyfod i law er y 13eg o Hydref, pryd y gadawodd White- hsv WL Nos Fawrth, yn Ngbaerfyrddin, cyflwynwyd tvsiteb hacicid i'r Henadur Henry Brunei White, Maer poblogaidd Caerfyrddin am y pedaar blyn- edd diweddaf, a Mrs White. Llywyddid y cyfar- fod gan Syr John Jones Jenkins, A.S. Cymer- wyd rhan yn y cyfarfod gan Esgob Abertaw e, Mr J. Lloyd Morgan, A.S., ac amryw eiraill; a siar&d- ent oil am y gwasanaeth oedd wedi cael ei wneud gan yr Henadur White. Galwyd cyfarfod yn Abertawe, v noson o'r blaen, er cymeryd o dan ystyriaeth pa fodd i anrhydeddu coffadwriaeth y Cadbei.) Llewelyn Conch, diweddar brif swyddog yr agelong "Mohegaai," yr hwn a ymddygodd mor wrolfiydig yn ystod y trychin-eb a fu ar y long hono. Pasiwyd pleidlais o gydym- deimlad a'i deulu a phenderfynwyd codi rrvsorfa er cadw mewn cof y diweddar Mr Couch. Casgl- 1 g wyd tu. 50p yn yr ystafell v noson hono. Bu arweinwyir y gweith"V\*yr gCofaol TI. Tstyried cwestiwn yr archwiliad dan y lithr-raddf a hren- o yn Nghaerdydd. Symudxr yn bur m-ffredinol cr ffurfio undeb sylweddol trwy yr oil oV. Deheu- dir. Y mae Mabon, A.S., wedi bod yn Jlefaru yn gryf yn erbyn troi heibjo hen weith^-yr. Er fod y bleidlais trwy y tugel wedi bod yn gitf o Maid cadw yr wyl fisol, ceiiy aJlJl i lofa," er hyny, wedi pei derfynu gwieitliio dydd Linn, a chaiio y penderfyniad allan ar ol hyny. Y mae cynydd boddhaol yn ngwahanol ganghesn- roa diwydrwydd: yn Neheudir Cymru, ac y mae marchnadoedd da i'w cael, i'r rhiai y gellir anfon y gwahanoj gyDLITchiorl gwneuthurcdig. Y mae mjwy o fywiogir'wydd i'w weled ati ngwahanol boath- lad.doedd y dosbarth nll;n a welwyd ers rhai blyn- yddoedd. Yr oedd cyfanswm y glo a allforiwyd yn ystod yr wythnos yi> cyrliaedd y swm enfawr o 350,000 o dunelli. Glo ager goreu, o 12s 6c i 13s y dunelL

Rhagor o Helynt Hcoley. Gwnaed ymchwiliad pcllach i achos Mr E. T. Hooley yn Llys Methdalad Llundain ddy<ld Lha. I, Ond cyn i'r dyledwr, modd bynag,, fyned i'r bocs, r d,a,eth Syr W. T. Marriott yn ml^en i wadu ar ei Iw [ iddo ef dderbyn lOOOp" am sicrhau etholiad Mr I Hooley fel aelod o Glwb Carlton. Nodweddai jr-! honizd fel "an-wiredd gwaithus." Yr ealurhad*a roddodd! efe ydoedd, ei fod wedi esi.vn cyn-wasan- aeth i Mr Hooley, ac iddo ef ddei-byr. cheque abtD. IQOOp mewn cysylltiad ag ii ar gyfraaasa !r.("xn cwmniau newydd, y rhai, yr oedd y dykdwr wedi eu gwerthn :ddo ef, pan. yr oedd y cytr&imu yc talu, ac nid oedd efe. ei tun yn talu dim mewn cysylltiait- ar cyfraaiau. Dyweda,i Syr William na ddarfu iddo ef gvryg. na,chefnogi ethkiad Mr Hoo- ley felaeodo Ghvb Carbon. EthoJwyd ef oblegid ei ymddygiad yn crwrthod y na il "sedd. ddyoge1" sr ol y llail yn y Sen-add, ac yn gwtthod dyfod yn, icla«n ya ymgeisrdd. dros ddosbartt Ilke«ston. Nid ( oedd efe yn gwybod hyd ar cl hy-ny fod Mr Hooter" i wedi rboddi lOOOp i drjworfa y lUaid GeidwadoL | Cydnabyddodd Syr WiUiiam fod cheque am 50,00Qp wedi myi:.d trwy ei ddwy lair. "Credai Mr Hoo~ ley," meduarl y t-yst, "a "hyny yn erbyn- ei gyng- horion ef, os tuM A 50,000p y byddai iddo gael ei wneud yn fa^wmg. Darfu i'r tyst basio y cheque yn mlaen i Mr Middieton; ond dywedwyd wrth Mr Hooiey o'r dechreu "nas ^ellid gwneud hyn." Rhoddodd Syr George Leowis nifer o gwestiynaa, gyda?r amcan o gael chwareg o hysbysrwydd mewn perthynas i etholiad y dyledwr i fod yn aelod o Glwb Oatrlton, ond rheolodd y Cofirastrydd na8 gellid myned i mewn i'r mater hwn Dywclorld Syr W uliam ei fod yn prisio gwerth ei wasanacth i'r dyledv,T yn llawer mwy nag 20,000p. Yr oedd wedi dwyn cynghaws yn ei cx- by-x, ond yr oedd y gwrandawiad o hono wedi cael ei ohiirio. Arholwyd dau dyst gyda golwg ar lyfrau neill- duol oedd wedi cael eu colli. f Aeth y DyledwT i'r boes, hefyd, a dy-wedodd fod Syr U uiiam Marriott wedi c^el ei gyflwyno iddo ef "fel dyn defnyddiol i\v adnabod." Dywed- odd Syr William ei hunan ei fod yn gwneud gwaith budr y Blai-d OeidlradoL Xid oedd. y tyst yn gwybod a gafodd ei enw ei gyflwyno i'r Frenhines yn ngjlyii i'r faxwniaeih yn oedd efe yn awyddus am dani. Dychwelwyd1 ei cheque ef am 50 OOOp ar ol dathladau y Jiwbili Gwnaeth ef gais am gael y faiwnaaeth am 35,000p, ond dygodd Syr Wilharn. y cheque yn ol, a dywedodd nad oodd, o un dyben. Yr oedd S,t William i gael 10,000p xddo ei hun. Yr oedd efe yn tybio -maj Syr Wil- lia.m oedd wedi llwyddo i'w wneud ef yn ynad. Aed i mewn i rifer o faterion eraill, a chafodd. y gweithrediadau eu gohirlo unwaith eto.

I Llofruddiaeth Erchyll yn Lluadaia. TRENGHOLIAD AR Y CORPH. Rhoddasom bancs y Uofruddiaeth uchod yn ein rhifyn diweddaf, yr hyn gymerodd le ger Euston- square, IL-lundain. Dydd LInn cynhaliwyd treng- nohad ar gorph y dyn anffodus Berndt. William Wiefienbach, pobydd, a dystiodd mai corph Berndt ydoedd. Daeth v trancedig drosodd i Loegr o r Almaen tua dwy flynedd yn ol. Yna aeti), Mr Ross trwy vr ystori a ddywedodd gerbron yr ynadon, heb ychwanegu dim bron ati. Y tyst pwj-sicaf oedd Dr. James Manghan, rneadyg yr heddgeidwaiA Dwedodd v tyst hwn fod corph Berndt yn gorwedd ar ei wyneb yn y pobtv, ac wedi ei losgi drosto, yn neillduol y tu of a'i ochratL Yr oedd yr asenau ar yr ochr enwith wedi eu lloscri j-maith. Nid oedd tilamvj wedi cytfwrdd a'r corph o gwbl; yr oedd yn unig wedi ei rostio. Yr oeddrhan o'r penglog wedi syrthio. Y C'rwner: A ydych yn meddwl fod y dyn wedi marw pan y rhoddwyd ef yn v pobty? Y Tyst: Mae yn debyg i'r corph giuil ei roddi vn v pobty ychydig funudau cyn i farwolaeth gymeryd lie. Mewn un rhan o'r adeilad, yr oedd olion ym- la.ddfa., a. gallasai yr erchyllwaith fod wedi ei gyf- lawni yn y fan hono. Caiwyd dau ddarn o'i ymenydd ar lawr y tuallan i'r pobty, un yn pwyso 57'"grains" år Hall 10 "grains. Darfn i'r tyst archwilio y wv- ell, a chanfod oiion gwaed ami. yn ogystal a gwallt. Gallasai y niweidiau i'r penglog fod wedi eu gwneud gyda'r fwyell. Pan aethpwyd a'r carcharor i orsaf yr heddgeidwaid, tynodd ei wasgod oddiam dano. Archwiliodd y tyst hono, a chanfvddodd olion gwaed ami. Yr oedd y gwaèd wedi dod o'r tuallan, ac nid o'r tufewn i fraich y dyn a wisgai y dillad hvn. Yr Heddgeidwad Hearn a dystiodd ei fod a.r ddyled- swydd yn George-street, Euston-road, tua haner-awr wedi tri foreu Gwener. pryd v gwelodd y carcharor yn dod o gyfeiriad Tolmers-square. Cerddai braiad yn gyflym, a gwaeddodd y tyst allan, "Hulloa, oeth yw eich 'game' chwi." Atebodd yntau, "Dim bvd, ac yna tfodd a rhedodd i oyfeiriad Enston-road. Dilynodd y tyst ef, a phan ar y ffordd darfu i'r carcharor daflu rywbeth oedd vn ei logell. Llwvdd- odd y tyst i'w ddal pan yn jonvl Gorsaf Gower-street. Yma. daeth heddgeidwad arall i fyny, a dychwelodd y tyst i'r man lie yr oedd y carcharor wedi taflu rnvw- beth, a. cbanfyddodd mai cyllell ydocdd. Yr oedd ol gwaed arni. Ar ol i'r Arolygydd Gould roddi tystiolaeth teby? i'r hyn a roddodd gerbron yr ynadon, dychwelwyd rheithfarn o lofruddiaeth gwirfoddol.

Genedigaethsu, Priodasact, Marwolaethau. GENEDIGAETHAU. Jones.—Tachwedd 12, yn Eleanor-street, Caernarfon, priod Mr R. Vaughan Jones, ar fab. Jones.—Tachwedd 15, yn 43, Bridare-street, Caer- narfon, priod Mr R. Jones (Trebor Ionawr), ar ferch. Gelwir ei henw yn Myfanwy. Hel ei berlau i'w barlawr—o hyd mae,—■ Dyma, un yn rhagawr Wele, mwy, am "deulu mawr" Brenin yw Trebor lonawr.' Bangor. CYFAlLL. Nicholl.-Ta.chwedd 14, yn Usk, Mynwy, pr:od Mr Digby S. W. Nicholl, ar fab. Scott.-Tachwedd 12, yn 44, Graig View, Dinbych, priod Mr Walter Scott, cysodydd, o Swyddfa y "Free Press," ar ferch. W' lianis.-Tacliwedd 13, priod Mr Owen Williams, teiliwr, 25, Hafod-terrace, Caernarfon, ar ferch. Williams.—Tachwedd 12, yn Marine-terrace, Porth- madog, priod Mr John Williams, Oakeley Wharf, ar ferch. PRIODASAU. Brown—Lewis.—Tachwedd 16, yn Eelwys St. C'ybi, Caergybi, gan y Parch Robert Price, curad, Mr John Brown, morwr, 25, Well-street, a Miss Susan- nah Lewis, merch Mr Kyffin Lewifc—v ddau o Gaer- gybi. I Griffiths--Nichol-ts.-Tachwecld 12, yn nghapel Ovm- reig y Methodistiaid CalfinaidG, Crewe, gan y Parch R. Davies (y gweinidog), Demetrius, mab- Mrs Griffiths, Bangor (gynt o Carmel, Treffvnon), a Maggie, ail ferch Mr a Mrs Nicholas, Rigg-street, Crewe. Hughes—Jones.—Tachwedd 11, yn nghapel Bethel, Waeufawr, gan y Parch Lewis Williams, a Mr T. G. Jones, Mr William T. Hughes, Ty'nycoed, a Miss Ellen Jones, Cae Steel—y ddau o Waenfawr. Jones—Edwards.—Tachwedd 12, yn nghapel y wes- leyaid (Brunswick), Rhyl. an y Parch Rowland Rowlands, ac yn mhresenoldeb y cofrestrydd (Mr D. Hughes, Llanelwy), Mr Robert Jones, Ty lsaf, Gwaenysgor, a Miss Maiy Edwards, Elwy-plaoe, t Llanelwy. Jone-s-ACL-inson.-T-a,chwe.dd 14, yn Peatyrch, Ihos. Jones, 2, Clytha-square, Casiiewydd, Mymry, ag Annie Atkinson. Springcropt, Pentyrch. Jones—Griffith-—Tachwedd 15. 1898. yn eglwys y plwyf, St. Rhedyw. Llanllyfni, gan v Parch T. Edwards (Gwynedd), rheithor, Mr Richard Jones, 2, Penybont, Talysarn, a Miss Ann Griffith, Tal- drwst, Llanllyfni. Rose—Rosser.—Tachwedd 12, vn Egiwvs St. Philip's, Bristol, gan y Parch W. D. Lane, J. B. Ko»e, Bristol, ag Elizabeth Bosser, a.il ferch Thoiaas Rosser, Chepstow. Thoma.c—Williams.—Tachwedd 14. yn Swyddfa'r Cofrestrj'dd, Caernarfon, ga.n Mr G. G. Jones (Glan Peris), Mr Thos. Thomas, Meini Gwypion, Llanidan, a Miss Grace Williams, Barras, LucUi- ldan. MARW OLAETH AIT. Hacquoil.—Tachwedd 15, yn mhreswylfod ei fab, Rr.mr.ey Hill, ger Caerdydd, Pliilin Hsu.yuou, ya 85 nilwydd oed. HalL—Tachwedd 15, Alice Dorothy, gwerif,v G. H. A. Hall, Montrose House, Saitmy, Caer Jones.—Tachwedd 6. yn ddwy flwvdd oc", Alfred, holfcs blentyn Mr Richard a Mrs Mary-Jooos, Pen- caesion, Caimel. Jones.—Tachwedd 6. yn 12. St. George s-cresccnt., Llandudno, Mrs Margare[ Jane. gweddw y di- I weddar Mr Jolin R. Jones, yn 63 miyrydd oed. Jones.—Tachwedd 10. yn Victoria-road, Caernarfon, Sydney, m::b Mr Jones, postfeisir, yn 13 mlwydd- oed. Y diwrnod c^yr.ol ou Kerry, niab arall i i Mr Jones, farw yn 65 mlwydd ad. J,oues.-Ta.cli,weed 10. yn Llys Deiricl, Garth, Ban- ger, Hpnry Jones, yn. 51 mlwydd oed. Junes.—Tachwedd 13. wedi byr eiawtl), yn nhv ei ferch. yn CefncGd: Deb. I-'trrwirf a vm 60 mlwydd oed, Mr Thomn.s Jones, Sam Mey:;t(-yrl1, LI eyn. Maddocks.—Tachwedd 12, yn 30. Freeland-street, Lerpwl, John Hugh, amyi bleutyn Mr Joel a Mrs Catherine Maddocks, yu wyth ced. Pierce. 10. ya 35, fien- Ean-street-. Dirby.h. Mrs Elizrbeth Fierce, gweddw y diweddar Mr Edvard Pierce, "glover." yn 74 mlv,ydd oed. Roberts.—Tachwedd! 10. wcli ychydig D^CLUIATT o waeledd, Annie ilyfar.y Roberts, m (Vwy flwydd a. thri mis oed, anwvl bier.tyn Mr Mr* E. W. Roberts, ellliwr. High-street, Bet'ii^ia. Rowland.—Taehwedd 15, yn Plas Penmorfa, Porthmadog, vn 69 niiwrdd oed, Robert RowlRnd* Y.H. Robert& -Taebwc-(Id 12, yn BrvRir. or-terrace. lilan- fairfechan, Jane, gweddw Buvid ReJ)ç.t'J yn 8\ mlwydd oed.