Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
21 articles on this Page
[No title]
MM cttoogwjr JT Undeb AmaethyddoJ Cenedl- «*hoI TO p«otra mera difrif ar gyfer cdjmgyich T ™ua(. Ya rshjfafod y Cynghoo » gynhaJiirjd ar y 19eg oyn&ol, yl him a lywyd i J* Mr Ldurenoa Hardy, A.S., yr oeddpob at- Ts-vdd o froriogrwydd. Dym*. ddywed y Monrng Pœ1J" am Cyrghor yr Undch Amaaflvyddol CeiKdli.etiK.1, yr ta a odd ddoe, dan lywyddiaeth Mr L. Hardy, A. Zb d. i gydynKleimlo A gfe« Ar^hrrdd Windrilsea, sefydlydd yr undeb tt ysbryd yn mila un yr aeth. y Cfynghor drwy y Jrwarfch. ydoedd, efalai, y pctfc goreu ar mwya i coffadwr:^ W AT^rymwyd gan aniiyw earadwyr .to i 3^ gofgolofn gael rf chodi, ond y mse yr Undeb Ltyddoi ri Jnm, a'i woithganvch jn wU na cholofn o fa«n neu hies, na hyd yn nod y oynloin, ZTo ffrvy dd-da-iadau." Yna a em cyfoesolyn yn mlaen i drn-ax y gwaihanol bycciau gyda phs rai yr ymdriniwyd, a dlwedda erthygl hynod ddoeth gyda'r ymsdrodd pwysig, "Edryehwn at yr Undeb Am&othyddol Oeriedlaethol i g,3,dw"r Liyw- odraeth i fvny a'r nod." Dylai tystiolaeth fel hyn oddiwrth y fath awdurdod wneud Hawer i sicrhau y gwan-galon nad ydyw yr urdeb mewn perygl o ymddatodiad. Os bydd i hen gyfeiilion yr achos ddal yn ffyddlon-ac nid oes unrhyw fesur dros dybied na w-nent-geuir edryoh] yn mlaien at ddy- fodol yr undeb yn dawel.
[No title]
Nid ydyw) yn rhy gynair, dywed y "Dairy World" i alw sylw at. yr angeoirheddrwydd o wneud darpar- -Imeth,er cysur i'r fuwoh yn ystod y gaaiaf. Mae cyfmewidiad. mawr wedi cymeryd lie yn y tywydd yn ystod y mis d'tweddaf. 0 boethden Indiaidd bron yr ydym wedi dyfod i'r oer a'tr llaith, ac mewn rhai rhoxau o'r wlad mae eisoes arwyddion o rew wedi i-mddargos. Dibyna llawer lawn ar a ydyw y beudy yn gysurus ai peidio parthed iechyd y fuwdh, a'r meBUT o errll rtLae'n dJebyg o ddwyn i'w pherchenog. Os caniateir i'r amifail grynu, mae yn sicr 00 all ildio cymaiint o gynyTch. ag a wnai pe,n,m byddai i'w thydoliad (secretion) natur'ol gael ei diroi. i'ii P.,iicano glynyrchu gwres yra ei chorph, ac yn ychwanegol at hyn rnao ei hiecftiyd yn ddax- ostvngedig i gael ei niweidio yn fawr. Er mor syml a rhesymol y gall y r-hagocheliadau fod, mae rhai Uaetlwyr yn liolTol anghofus o'r angenrheid- rwydd o'n mabwysiadu er cadwTaeth iechyd y fuwch a phurckb ei cliynyrch. Fodd bynag, ffol- imeb ydyw gwneud y beudy yn boeith a elites, gap T byddai i Ktri gael yii effai,i.h hoJol w^t-hgyfci- bynial oddiar elygwedd ieohvdol, tra y byddai ir Uaetb fod o ansawdd waeIacL.
[No title]
Yagrifena gohebjdd cyfreithiol a breswylia yn y wlad parthed Oyfraith Peirianan Ma.lu Gwair {Damweinr'au), 1897, yr hon dda.eth i arferiad ar y lal o Awfit y llynedd: —1"GeBir dweyd fod y Bdeddif hon yn debyg i Ddeddf y Ffatrioedd a ■Gweithdai, mor belled ag y mae a fyno a'r am- aethwyr. Yn HiiCiioTol ni fyddai yr acnaethwyr yn dyfod dan lygaid Aroygydd y Ffatrioedd, a -bydd yn dda., felly, i amaathwyr edrych ar ol eu jjeirianau, oherwydd gall pli?man ddyfod ar eu tuaws unrhyw adeg, ac os y'u condamrÚr galLaret gael eudirwye i 5p, ac yn mil.e lach na hyny, mewn Tinnhyw gynghaws am iawn a OLd wnd gan was fyddai wedi cael ei aaiafu gan y peinant, deuai yn galed ar bercheiiog y cyfryw. Folly, haner gair i gall: Edrychwch fod eich pelranau yn ddiberygl a'r sawl a'u gweit-Iiiart.
[No title]
Er pan ysgrifenasom ar y dymunoldeb o gaiel gwoll moddion i oleuo Llangefni nafr cyfleusderau aydd genym yn awr, mae yn dda genym ddeall fod ein aylwadau -wedi cael "dyfnder daear." Sicrhia- wyd ni gian un bocieddwr y dydd o'r blaen fod anjgenarhaid mawr aim foddoni mwy effeithiol i demo tref sydd yn mynad ar gynydd, ac hefyd addiawodd draethu ei leai ar y mater. Botneddwr arall, drachefn, a ddiolchodd i ni am ddwyn y mater dan sylw ein darlieiiwyT, a dywedodd pe yr arweiniai ein sylwadau i ffurfiad cwmui i gaxio ullan y cyrnUtui o gael y goleun? trydanol y byddai ef yn barod i gymexyd nifer o gyfranau. Mae OyngLor Dinasig Llaaidudro wedi cwblhaa y gwaith, a'r wythnos ddiweddaf goleuwyd y dneif gynyddol hono a thiydaniaeth am y waith gyrataf. Yn Mangor drar- j chefn disgwrlrr j bydd gwadth cyifelyb yn dechreu yn fuans. Nid ces genym amiheuaetih nad oes gan Gyngbwc DiIJ,es:'g Llangefni yr un galltioedd ond ofnwn eu 'bod yn rhy ddifraw. Gwir eu bod wodi gwneud amiyw wollianbau eisoes, ond eto mae y gwaith rfeedtiaf ar oL Mae pentrefydd bychain— faIWT fwy na TLalwrn. neu Bodffordd-ar y Oyfan- dir yn. cael eu goieuo a tluydaniaeih ers blynydd- au. Oawrj I-oegr a Chyir-ju yn detffiio yn araf i'r ymwybyddiaeth mai hwn ydyw'r goleu puraf ac iachaf—a'r mwyaf llaclur. Pe meddem rywfaint ■o ysbryd ein cyn-dsdau dewr ni phetrusem fuivud awr cyn cael gwcll moddion er goleuo ein lieolydd dn masnaekdai. Os na all y Oynghor Dinesig gymeryd y mater i fyny, Ixeth sydd i luddias nifer o foneddwyn "go-ahead" i ystyried y pefchi, a gweithredu ar awgrymiad y boneddwr y cyfeiriwn ato uohod ? With gwrs, nid ydym at cin Thyddid i'w enwi ar hyn o bryd, and gobeithiwn na adewir i'w awgrym syrtihio i'r llawr. Mae Oynghorau -eyfigoo wedi dwyn yn mlaen gyr-lluriau da er gwella eu trefydd, ond mae lIe i ofni fod Llangefni am aros yn ei hunfan. Nid oes aniom eisiau drygu y cwnmi sydd yn goleuo y dref air hyn o bryd, øithr ein harncan ydyw ceisio gwell modd- ion er galeuo y dIef yn brio dol Da, fyddai genym pe byddai i wyr c-yhoeddus ein treflan draethu. eu Ben ar y mater pwysig hwn, ac eithaf peth fyddai. i'r cymdeithasau llenyddol sydd yn ein. plith gym- eryd y pwnc i fyny. Hwyraoh y deuid ai deimlad y trigolion drwy y moddion awgryirxedig. Gofyn- wn eto: Pwy ddyry gyehwyn ?
Advertising
EPPS'S OOOOA.— GEATEFUL AND COM- FORTING.—" By a thorough knowledge of the natural laws which govern the operations of digestion and nutrition. and by a careful application of the fine properties of well-selected Cocoa, MI. Epps has pro- vided for our breakfast and supper a delicately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bills. It is by the judicious use of such ar- ticles of diet that a constitution may be gradually built up until strong enough to resist every ten- dency to disease. We may escape many a fatal shaft by keeping ourselves well fortified with pure blood and a properly nourished frame."—"Civil Service Gazette." Made simply with boiling water or milk. Sold only in packets and pound tins, by Grocers, labelled—" James Epps and Co., Ltd., Homoeopathic CSiamiste, London." 2722 "A Right Royal Drink" is Hormmans Tea,- "Always Good: Alike." Sold, in packets only by retailers throughout the United Kingdom. Ask for it, see that you; get it, and have no other. Sold 'by Bangor Roberts, Chemist; Lewis, Grocer; "Comet Stores," at Llanrwst and at Colwyn Bay. Carnarvon: Owen, Chemist. Port- madoc Morris Chemist; Newell, Confectioner. Pwllheli: Owen, Chemist. Nevin Griffith, Grocer. Brynsiencyn Hughes, Grocer, etc. Conway Wil- liams, Chemist. Beaumaris: Williams, Grocers, etc. Penmaennsawr Co-operative Society Roberts, Grocer. Llssbsris: Ingham, Grocer. Llaofair- fechan Morgan, Grooer, etc. William, Tea Dear, etc. Llandudno Hooson, Gloddaath-etreet; Ro- berts, Chemist. Llangefni: Jones, Grocer, etc. Colwyn Bay: Hughes, Grocer, etc. Bron. COinwmf Robewft, Grocer. Newborough: Lewis, GTOoe- Iianerciiymedd: Roberts, Grooer, oto- Boiyusad c BOMim, Bros., Grmm
Marwolaeth Cymry yn yr America.
Marwolaeth Cymry yn yr America. HUGHES.—Medi 19eg, 1898, yn nhy ei mab, yn Lowville, N.Y., Mrs Ann Hughes, yn 87 mlwydd oed. Ganwyd hi yn Llanbrynmair, ac ymfudodd gydla'i theulu i'r America tua, 50 mlynedd yn ol, gan ymsefydlu yn Lewis County. Gadawodd un mab a dwy chwaer, Mrs George Owens a Mrs Ellen Roberts, Martinsburg, a ilu o- gyfeillion. Bu yn aeliod ffydd- lawn gyda'r Protestant Methodists am lawer oflyn- yddau. Cynhaliwyd ei hangladd Medi 21ain, y Parch D. D. Dean yn gweinyddu. BEDI)OE.-Hydref 14eg, 1898, yn ei chartref ar South Rebecca Ave., Mrs Thomas Beddoe, mewn canlyniad i ergyd o'r parlys a gafodd flynyddau yn ol. Gwellhaodd yn ddigonol i symud o amgylch, ond tarawyd hi eto, gan suddo y tro hwn i angeu. Gen- edig oedd o GjTnru, a thrigodd J'ma am flynyddau liawer, ac yr oedd yn adnabyddus iawn ac yn barchus gan luaws. Gadawodd briod a phedair o fercháid- Mrs Isaac Evans, Bromley Ave. Mrs Harry Rey- nolds, Green Ridge Miss Lizzie a Miss Jennie Beddoe. Bu farw yn ei 52ain flwyddyn. Claddwyd hi ddvdd Ltun, y Parch J. B. Sweet yn gweinyddu. WILLL4MS.—Hydref 2il, 1898, yn New Mexico, Mrs Catherine Williams, o gajicr y cylla, gan adael ar ei hoi dri maib ac un ferch—Hugh II., Mrs Charles H. Lee, Echvin T., ac Ellis—yr bynaf yn 22 mlw^rdki a'r ieuengaf yn 14 oed. Ganwyd yr ymadawedig yn Nghorwen, lonawr 18fed, 1849 ac mae ei mham eto yn fyw yn Penybryn, Maerdy, ger y lie hwnw. Mae iddi hefyd dair chwaer a dau frawd. Yn 1875 priod- odd Richard H. Williams, a daetii y ddau a tliri o blant i America yn 1880. Buont yn trigianu am amser yn Denver Col., nes yn 1881 v symudasant i Silver City, New Mexico, a thrachefn yn Chwefror, 1883, i Deming. Yn inhen blwyddyn aeth Mr Wil- liams i Galifforma i weithio fel naddwr ceryg; ao am ychydig dros flwyddj-n anfonodd lythyr au ac anan i w briod; yna ni chlywodd1 Mrs Williams oddi- wrtbo Wedi ei gadael yn ddiamddiffyn gyda phump wir actim- ondi naw oed'? ym^rrolodd Mrs n',™8 i orchfygu pob anhawsder, a chododd ei 1 ^'n v n Claddodd un mab oedd Mrs Williams yn ddynes gref- yddol, ac yn aelod o eglwys yr M.E. yn Deming. Gwemyddwyd yn ei hangladd y dydd Llun can- lynol gan y Parch Mr Sawders, ei gweinidog. f' "Hydref 16eg, 1898, Mrs Harriet Lewis, gweddw y aiweddar Henry Lewis', Washburn St., Hyde Park, Pa., yn 69 mhrydd oed. Ganwyd yr ymadawedig yn Meirionydd, G.C. Daeth i'r wlad hon chwe' mlynedd a deugain yn ol, yn nghwmni brawd-y ffermwr adnabyddus .Frederick Williams, Rome, N.Y.—a'i chwaer, Mrs William A. Jones, Lake Crystal, Minn. Ymunwyd Mrs Lewis mewn glani briodas a Henry Lewis yn Utiea, N.Y., bgdair blynedd a deugain yn ol, gan yr Hybarcb Dr. Row- lands. Yn fuan ar ol hyn symudasant i Scranton, lie y treuliasant y gweddill o'u hoes. Ganwyd iddynt ddau o blant, Mrs Anne Morris, priod y newyddiadur- wr Seisnig adnabydd'us John Courier Morris, a, Mrs Lizzie Bevan, priod William Bevan, Elyria, Ohio, boneddwr yn dal swydd bwysig yn melin haiarn y lie hwnw. Yr oedd yr ymadawedig yn wraig hynod wy- bodus, dichlynaidd ei hymarweddiad a disglaer yn eglwys Crist. Bu yn aelod ffyddlon oddiar yn ieuanc, ac hyd ei hangau yn aelod gweithgar yn eglwys v Tabernacl, a ehufodd angladd teilwng o'i safle yn mhlith goreuon y winllan grefyddol. Ni chlywyd erioedmewn angladd ganu mwy swynol ac effeithiol Gweinyddwydi yn y ty, yr eglwys, ac ar lan y bedd gan y gYreimdogion parchus D1- P. Jones a Peter Roberts, ac yr oedd yr hyn a lefarwyd yn nodwedd- iadol o'r hyn ydoedd y chwaer dduwiol ar y ddaear. "Y nefed fydd ei chartref mwyach, meddai y Parch D. P. Jones. ROBERTS.—Hydref 5, 1898, yn Welsh Praane, Wis., o'r "apoplexy," yn 70 mlwydd oed, Mrs Jane Roberts, anwyl briod Edward Roberts, Mainspring, gan adael priod' a phedwar o blant, yn nghyd a chylch helaeth o berthynasau a chyfeillion i alaru ar ei hoi. Yr oedd hi ai phriod a r ferch wedi symud oddiar y ff erm ers tro i bentref Cambria i fyw; ond ychydig amser cyn ei marwolaeth, g<on eu bod hwy yn mynedi oddicartref am ychydig, aethai hithau i'r wlad i roddi tro at ei meibion sy yn yT hen gartref; ond prvdniwn, Sadw-nri IAledi 24, pan ar v ffordd yn ol gyda ei mab Griffith, eafodd tnt "ipK" dychwelasant i dy Griffith ac anfon- w?d am feddyg yn ddaoed. Ni allodd siarad fawr Tol^ ySiodiad cyntaf, a chafodd un ne^.ddau wed'yn, yr hyn a derfynodd ei bywjd ar F" ? nodwyd. Y dydd ^wener canlynol claddwyd ei gweddiUlon yn mynweai, Cambria, y7 "dawer iawn o'i phorthyna^u yn huno ox^ blaen. Cafodd angladd anghyffredm o barchus a lluosog, a |Q(^asaaiaethwyd ynddo gan y ParchiL John ■- Joiies, Columbus John R. J°hns, Randciph W. W. Davies, Berea; Edward. Morgans ac R. M. Williams, Cambria. Yr oedd Mrs Roberta yn ferch i'r hen ddheon enwog David Owens a'i briod, Gaerwen, Welsh Prairie, y rhai a ymfud- asant i'r wbd hon o Ooetmor, Dolwyddelen, G.C., yn 1847, yn cynwys teulu lluosog o dad a mam a deg o blant, o'r ihai nid oes yn aros heddyw ar dir y byw ond dwy chwaer yn unig. Yr oedd ein chwaer wedi e: dW-YDJ i fyny yn grefyddoi, fel y gweddill o'r plant, ond oherwydd rhyw afnigykh- iadau yr oedd wedi gadael yr eglwys em blynydd- au, ond nid ydoedd wedi gada,el ei rhinweddau er hyny-yr oeddynt hwy yn ei dilyn yn mhob man hyd y diwedd. Yr oedd yn ddynes gall iawn, o dymer addfwyni, gosityngedig, ac yn barod iawn •i wneud cymwynas pan y byddai amgylchiadau yn Yr oedd distawrwydd yn elfen neillduoL y-i chymeriad; ni ddjrftredai ddim yn gas wrth nac aim neb, ond pairchai bawb, ac fel y cyfryw cai hithau barch mawr gan- bawb. Hefyd yr oedd yn hyiiod barchus o grefydd a cihrefyddwyr bob lamser, iaic yni xaeddwl yn ucbel o weinidon y gair, a chroesswgar awn iddynt, fel y gall llawer o honynt dyst'io heddyw. Bu yn hynod ffyddton i ddilyn moddion) crefydtdol, ar hyd ei Loes, ac yn garedig a haelionus at yr achos yn mhOlb cyleh. Maie yr oil o'i phlaist yn aelodau egiwysig ac yn addurn i'w proffes, yr hyn, sydd yn siarad yn uchel iawn am, gymeriad y fam, fel un ag oodd yn e"cr o fod yn gefuogol a help i dwf crefydd yn y teulu. E leiihir o'i hoi hithau—ei gwely A galar hen fErindiau A chaiff o,hyd ei c'hoffhau, Yn addurn el rLinweddau. Un dawel iawn. a diwyd-hon ydoedd Yn a,deg ei bywyd Ax, mown arch cabarch y byd Yn goron laiwr gweiiyd. Cambr: a, Wis. W, W. Rowlands. MAJRWOLAETCH UN O'R GWRAGEDD MWYAF ELUSENGAR YN ARDAL IXONIA, WIS. Yn marwolaeth Mrs Humphrey, anwyl briod H. E. Humphrey, goruchwyliwr swyddfa rheil- ffordd M'ilwaiukee a Sit. Paul yn Ixonia, Wis., terfynwyd gyrfa fait-h o ddiwydrwydd a defnydd- ioldeb anghyffredin, merwn byd ac eglwys a bydd y newydd o'i sytmudiad o'r cylchoedd daearol y bu yn t-roi cyhyd ynddynt ac a lanwodd' mor ffyddlon ac aiifhydeddus, yn sier o bert, tristwch mawr i laweroedd heblarw ei pLertbynasau a i chyieilliioTj lluosojg., oblegid yr oedd yn un "o'r gwragedd cyfrifol nid ychydig," ag y mae clod eu rhinweddau wedi seinio trwy yr holl eglwyei. Ymadawodd o'r fuchcdd hon. Hydref 6ed, 1898, wedi byr ond trwm al" ar adegau, tra phoenus gystudd. Meddyliwyd unwaitli ei bod wedi troi ar wellhad, ond car odd ad-giaiyc luact^ a Droioaa yn angeuol iddi, ao a siomodd obe thion ei han- wyliald a wylient yn bryderua oddeutu ei gor- weddfa. G'ajiwyd' 'lii yn, neu yn ago3 i Gaergybi, Mon, G.C., Chwefror 8fed, 1823. Ymfudodd ei rhieni i'r wlad hon 66 mlynedd yn ol, pan nad oedd hi ond pedair oed, gan ymsefydlu am dymor yn Oneida, N.Y., as wedi hyny yn Oswego Co. hyd 1849. Hydref 9fed o'r flwyddyn ho-Tio unwyd hi mewn priodiais a H. E. Humphrey, ac ymfudodd yn union i Wisconsin, a gyfenwid y pryd hwnw yn "Orllewin pell." G-osodasiant eu pabell i fyny yn Ixonia, ac yro y tr gasajit hyd ddydd ei roar- wolaeth. Yr oedd ei hymlyaiad yn dyn a chryf wrth Ixonia—wrtlhi ei hen gymydogion a'i chy- feillion yno, ac yn neillduol wrth yr eglwys Gyn- ulleddfaol yno, o'r Lon y bu yn aelod o'i ffurfiad, ac yn un o'i oholofnau cadarmf hyd argau. Parhaodd bywyd priodasol Mr HumptJtjey a hthau yn ddedwydd am naw mlynedd a deugsain ond tri diwrnod, ac ed-ryohai y ddau yn mlaen gyda d'yddordeb a gobaith. y caent, yn mben blwyddyn arall, ddathlu eu priodaa euraidd yn llawen gyda llu o geraint 80 ewyllyswyr da. Er na bu iddynt blant eu hunain, llanwyd yr addewid hono yn ei hanes hi: "Duwsydd yn gDsoo: yr mlig mewn teulu." Ma/bwysiadaaanifc naw o blant amd,duaid. i berthynasau i Mr Humphrey a hith- SAI, i'r rhai y bu yn faan dyner ai gofalus, a chani y rhai y bydd ei chpffadwriaeth hithau yn gysegr- edig a bendigedig byth. I'r lluaws yr oedd yn olyifa bnodd-didymuiiol eu gweled o amgylch ei helor ac yn distaw eneinio ei gwcly pridd a'u dagrau. Nid anghofiodd y cLwaer Mrs Humphrey lety- garwch, ac wrth hyny. diau y Uefetyodd angylioxs lawer tro yn ddiarwybod. Yr oedd ei chartref bob almSeT yn westy i fforddolion, a llinyn clicied ei drws yn hongjian. o'r tu allaoi nos fel dydd, i'r pererin traed-ddolurus, a'r cylla gwag gael troi i fewn am damaid a gorphwysiant. Fel cymydoges yr oedd yn nod-edig, gymdeithasgar a pharod i wneud cymwynasau, yn llaw-agored ar aclilysuron a ofynent, hyny i gynorthwyo y trallodedig, ac i weini i re'diau yr anghenus. Mewn gweithred a gwirionedd un o'r "Sisters of Charity" ydoedd, yn myned oddLaoatgylch gan; wneuthur daioni; ac er nad ymdrwsiai oddiallai: yn ngwisgoedd yr urdd hono, prydfeithias'd L: yn fewnol gyda'i gracusau rhagoraf. lOhwilisi^allan y cwynion na wyddai aim dianynt, ac am hyny bendith y rhai ar ddarfod am danynt a ddisgyiiai arni. Eto nid ymffrostiai yn ei haelfrydedd, ac ir. phwysai ar ei helusenauam gadwedigaeth ei henaid, ond ar iawn ac eiriolaeth Grist trosti, gan, dcteisyf am ei ciiael ynddo Ef, heb d&mo'i chyfiawnderau ei hun. Wedi myn'd ond ni wybyddir eu colli, fyddai y beddargraph cyn-iivsaf ar ol llawer o aelodau rg- lwysig; eithr jiiid felly am y fam hon yn Israel. Yn y gymydogaeth ac yn yr eglwys, yn ogystal ag yn ei chartref, teimlir oherwydd gwegni ei lie. Pan na. byddai hii yn ei lie, yn y cyrddau air y Saibbotb ac ar ddyddiau yr wythnos, gwyddem ei bod oddicairtref neu yn glaf, neu fod rhwystr an orfod a chyfreitblon wedi ei hatal. Moo ei dos- bairtb yn yr Ysgol Sul ers tro megis wyn diniwed heb fugeileis i'w dwyn yn ei mynwes, ac i'w porthi gerllaw pebyll y hugeiliaid oherwydd fod mus- grellni wedi ei hanalluogi cyn ei chymeryd ymaith. Ac 0 faint y golled i'r eglwys o'l phrof- iad crefyddol tyner. ac addfed yn y cyfeilla-cliau neillduol ac i'r genad tiros Grist a safai yn y pwl- pud i draddodi vr ymadrodd am y groes, am y cymoith, diarwybod iddi ei hun, a roddai iddo i hyny, trwy sirioldeb, astudrwydd, a chymerad- wyaeth amlw-sr yn ei gwraixlawiad. Yr hyn a welais, a deimlais, ar, a -wn trwy brofiad personol, yw'r hyn wyf yn ei gofnodi ym,a,, a diau y selia, llawer o frodyr era;H wirioKedd fy nihystiolaeth. Daeaxwyd y Aan farwol yn lie beddrod y teulu ger Ixonia, Hydref 9fed, yr ysgrifenydd yn gweinyddu yn y ty, y capel, ac yn y fynwent. Cafodd gladdedigaeth pendefiges. Dynw yr orym- daith amgladdo: fwyaf. a welwyd erioed yn y Dc. Er fod y cpel yn orlawr:, yr oeidd mwy na haner y dorf allaoi. Prydferthasid yr egl\^ysdy gan ddwylaw ei chyfeillesau yn yr ardal gyda'r blodau tlysaf a mwyaf anghyiffrediiii, a'i harch gydia phwysau a choronrblethau hcirdd. Gwisgwyd hefyd y tu fewn i "dy e! hi gartref" gyda pLinc- ynau coed bytfhwyrddion ac a llieiniau. Ond er y cyfan—bedd ydoedd Nis gallem ei hoffi, ac er yn gwybod mai dyna y ty rhagderfyredig i ninaU, na theimleim wrth ediych arno chwant i roddi y tabemacl hwn hedbio i gael ein hudo iddo. Trist iawn oedd gorfod gadael y chwaer anwyl Mrs Humphrey ynddo, er n- ew-n gwir ddy- oge] obaith y bydd iddi adgyfodiad anllygredig a gogonieddus pan; ddel loan yr iaii waith, i'w ogOTl eddu J11! Ei saint, ac i fod yn rhyfeddol yn y rhai oU sydd yn credu yn y dydd hwnw. Dyddoned ei pherthynasau hiraeinus eu calonau a'r gobaitH hwn.—Parch G. Griffiths, Glen Ellyn.
"DERI" YNTE "DERRI?"
"DERI" YNTE "DERRI?" Syr,—Yn y rhifyn diweddaf o'r "Gwalia" gwekus ofyniad: "A yw yn angenrheidiol rhoddi dwy r yn. y gair Deri 1" Er nad ydwyf ond ieith- yddwr musgrell a gwr pur ddyeithr a maesydd tor- eithiog llenycldiaeth, eto mi a gefais fy hudo gan rhyvrbethj neu gilydd i'r rhyfyg o roddi fy marn ar y pwnc. Oa yr eir.v Deri, trwy yr hwn yr ad- nabyddir dwy fferm yn mhlwyf Llandyfiydog, a feddylia yr ymofynydd, yr ,wyf fi. yn credu nad oes eisiau dwy r ynddo fed enwau'r ffermydd uchod, obfegid caf sylfaan gadarn, i roddi atebiad i'r gofyn- iad. Beth fu'r achos o roddi yr enw Deri iddynt 1 Ni a gawnbleura ar hyn yn narganfyddiad lluaws o'r coed derw yn y ddaoar, heb fod yn mthell o der- fynau y ddwy ffenn uchod, ac y mae hyny yn rhoi He i gredu fod tir y ffermydd uchod wedi bod yn tyfu coed' deri, a throvy hyny iddynt g'ael eu galw air yr enw Deri hyd y dydd hwn ac os wyf li yn gywir yn yr hyn a ddywedais nid oes eisiau dwy r yn enw y ffermydd hyn mwy nag sydd eu heisiau yn y gair Deri, y lluosog o Dar. Y mae yr unigol Dar wedi myned ahan omeriad ers llawer o amser bellaich. Ni a'i oawn ef yn un o englynion Robert 11 o Normandy: "Dar a dyfwya ar y plawdd," Y mae d'wy r yn cael eu harf er yn y gair gWrryw, ond yn y ga'r a nodais fe welir yn eglur, trwy ei ranu fel hyn-gwr ryw, fod angen am danynt. Mi a gatrwn i'r ymofynydd roddi ei farm air yr hyn a ddy-wedais, rhag ofn fy mod yn eyfeiliorni.-yd- wyf, eta, HEN WR PEN LLWYD. Syr,-E,tlld buddiol a dyddorol, fe gredaf, fyddai oaol t-rafo due lii longar a cliyfeiuga-r parthed ifurf briodol orgra.ph llawn o eiriau Cymreig, "ril nghyd ag ystyron enwau lluaws o leoedd yn Mon, a chan fod un a ymgyfenwa yn "Q" yn eich cyhoeddiad diwedd- af o'r "Gwalia" wedi galw sylw at y gair llle.u'r (roW yn y penawd, fe geisiaf, fel un heb feddu fawr o aJlu ieithyddol na llenyddol, draebliu fy marn arno. Yn y lie cyntaf canfyddaf fod "Q" wedi cymeryd yn ganiataol mai yr un ydyw ei ystyr bob ainsoz a'r gair derw. "Ond y cwestiwn ydyw, "A ydyw hyny yn iawn?" Fe wn i am leoedd a adnabyadir wrth yr enw deri neu derri; credaf mai y diweddaf ydyw dull y preswylwyr o'u sillebu, a byddai yn Ued an- ha,wdd profi mai am fod dim derw nag olion o dderw yn y cyffinia,u y gelwir hwy felly. Mewn gwirionedd, y mae natur ac ansawdd y tir sydd arnynt yn miiwrio yn erbyn hyny. Tebycach o lawer ydyw mai llygriad o'r Seisnig "dairy* (hafod, llaethdy, maerdy, etc.) ydynt, gan fod lluaws o'r enwau yna. yn yr un cwmwd. Hefyd, gwelaf fod "Q" wedi cymeryd yr un mor ganiataol mai deri (derw) a olygir yn yr hen linell adnabyddus "hone—"Hob a, deri, neu 'dyri' dano," eithr onid ydyw vn bosibl ei fod yn cyfeil- iorni? Ai onid m'Oèhyn, Weu nerog mochyn, ydyw ystyr y gair "hob? Felly, pa fodd y cysona. gjrs- ylltiad deri (dci-w) dano yn v gerdd? "Nid bob dydd byddwn ni yn lladd mochyn, Hob a. dJrri dano," etc., a "Dyna ganu eto onid llawer tebycach ydyw mai Ilygriad o'r gair Cymraeg dyri (free or lyric measure) ydyw y deri yn y llinell. Dyri, hen ddull caiiu gyda:r dolyn nosweiihiau llawen Cymru. Onid cerdd ddessrrifiadol o'r hen arferiad o gasglu cyfeillion at eu gilydd1 i ddathlu lladdiad r moohyn ydyw? Byddai nerogau "piggie" druan wedi eu crogi dan lien y ty; byddai y gwahoddedigionyn gwledda ar rarau o hono, ac yn cynal noson lawen trwy ganu a, dawnsio dano. "Hob a- dyri dano." Gyda ooliv, tr ddyblu y cyd- seiniaid, nid oes reol bendant yn yr orgra.ph Gymreig, ac nis gellir cyhuddo unrhyw un o amryfusedd oher- wydd eu dyblu, neu beidio gwneud hyny. Gwel Gramadeg Dewi Mon. Idelus fyddal mwy ar y cwestiwn.—Ydwyf, etc., W. J. 'Rerw.
CYEARFOD LLENYDDOL LLANEAETHLU:…
CYEARFOD LLENYDDOL LLANEAETHLU: CYSTADLEUAETH Y GHWE' PHENILL AR 'OYNHAUAE." [At Machrateth Man.] Syr,-Synais weled e'eh ymgais yn y "Gwalia" diweddaf i egluro y tri gofyniad syml a ofynais i chwi mewn pertliynas i'r uchod. Ni fuaswn wedi eu gofyn o gwbl oni fuaswn yn dis- gwyl cael atebiad boneddigaidd, oblegid gofynwyd liwynt mewn ysibryd pri'odol a phairchua Ond yn lie eu hateb yn uniongyrchol anfonweh rhyw "ys- grif "lai a gwasgairpg" i geisio osgoi hyny. Nid oes angen "dlaoi ben i ffurfio un opiniwn ar yr awgrym," fel y dywedwch, oblegid buasai haner pen yn gallu gweled a deall eich bod yn croes- ddweyd eicli hunan. Efallai fod rhai yn y byd yn gallu ffurfio barn yn gystal a hyd yn nod un mor alluog a ehwi, a deallwclh fod aml-eiriau yn dangos "anfeidroldeb bychandra," ac fel rheol yn profi dim. Y mdroohwch fyfyrio mwy ar "multum in parvo" nag ar "parvum in multo." Efallai mai rhyw ymgais gwan sydd genydh i efelychu yr hen ivron ardderohiog Mr Gladstone. Mewn porthynas i'r hyn a ofynwyd buasai haner dws:n o linellau mewn atdbiad uiiiorgyrahol yn ddigon, Cofiwch hefyd nad WrtJh gamddyfynu geiriau y mae profi pwnc. Gobeithiwoh nad oes angen eglurhad pell- ach. Dywedaf finau os nad ellwcfh wneud hyny mewn dull gwell na'dh truth diweddaf mai gwell ydyw i chwi beidio oeisio eglurbau dim yn mhell- ach ar y mater, a gadael yr anghysordeb heb ei eymud, a chawn ninau feddwl yrrtyn a fynom- Ydwyf, etc., DIDO.
} Brwdfrydedd Cerddorol 7…
} Brwdfrydedd Cerddorol 7 Cymry: Beth I Yayw t t ) [Gon D. Jenkins, Mua Bac.] [ Dichon na fydd einenwyr mwy na ninau yn gallu gweled fod y penajwd uchod yn ateb yn liollol i'r syflwadau gwasgatfog ydym yn fwriadu I osod i lawr; ond y mae, efallai, yn amserol, gan fod yr ychydig nodiadiau sydd yn ymgynyg i'n meddwl wedi eu haohlysuro gan y brwdfrydedd sydd yn cael ,ai ddiamgos air wahainol acMysuron yn I ein pliitih. Yr oedd gweled y mSloedd yn dylifo i'r Eistedd- fod ddiweddaf air adieg y brif gystadleuaieth, ac ar ¡ adeg y dorau meibion, yn ail godi yr hyn sydd wedi dod gyda gryma dylanwad i'm mieddwl ami i dro, "A oedd y cairJlyniadau yn cyfreithloni y fath gyffro a'r fath draul ar amynedd ac ami&er ?" Yn ystod tair awr o aimser <rsi chafwyd ond dwy gydgan ac un raaa-gan, ao yr oedd rhani bwysig o'r cydglaiiaui—y rhanau offerynol—wedi eu gadael allan. Yn yr un amser gallasem gael perfformiad cyflawn o iai o'r traith-ganau. Yr oedd yn brof- edigaeth fawr i ni ofyru i "ba beth y bu y galled hon?" Ooled o amser, colled o ran ysbryd pri- odol i fwynhau cerddoriaeth aruchel aan. fod ym- giiprya am wobr yn dwyn eymaiint o bethau am- rywiol gydag ef, yn enyn yhryd rhyfelgar ac er- lidgair, ac yn tuieddu o angenrheidrwydd i ddiffodd) y gwir hoffder .hwnw at gerddoriaeth a ddylai ein meddianu i gyd. Galle:sid: gofyn i'r torfeydd oedd wedi ymgynull, "I ba beth yr aethanifc afilan Ai myn'd i dalu gwarogaeth i'r gelfyddyd o ganu, ai i wel-ed, yr yialaddfa V' Ofnwn mai yr olaf a fyddai yr ateb- iad mwyalf cywir. Er yr holl ganu sydd wedi bod trwy y blynyddau, hyd yma a dim pellach yr ydym wedi dod. Y mae ipob cais Jiyd yn hyn i greu awydd i glywed prif weithiau y byd mewn gwyl gerddorol genedlaethol wedi troi ym. fethiant yn ein plith. Nis gallasem beidio meddwl am yr wythnos dreuliasom yn Bayreuth pan yn gweled y miloedd yn tyru am y baibell yn Ffestiniog. Yn Bayreuth yr oedd; pedwar diwrnod o bob wythnos yn cael eu treullioam chwech wythnoe yn ddilyn,ol heb un gystadleuaieth yn agos i'r lie; eto yr oedd pob perfformiad yn ll&wn drwy yr wythnosau. Ar ol y canmol* sydd wedi bod ar y cairn yn ein heisteddfodau oenedlaetholl (ac yr oedd yn haeddu hyny), byddai yn dda i edrych gut y mae cenedloedd eraill yn gwneud, a'r modd y maen wedi tyfu i'w saifle uchei breser-ol; ao ond gwmeud hyny, fe welir nad oes genym ii-wer o le i ymffrostio, ond y dylem yn hytrach ymostwng a bod yn ddistaw, a eheigic, meithrin cariad at gm-d4- oriaeth er ei mwyn ei hun, ap nid er mwyn pleser Lunanoil ac afiach o drechu y naill y- Hall trwy gys- tadlu. Nos Wener Uawenhaem fod cynifer wedi dod yn nghyd, megia wrth ysgil cystadleuaeth ond y cwestiwn a i ei hun i ni ar y pryd oedd a. fuasai y dyrfa yn dod yno ar wahan i'r gysitadleu- aeth yn ystod, y dydd. Ofnwn na fuasai ei haner yn dod, ajc mai methiant hollol fuasai yr antur- iaeth. Yr hyn llelaf, feCly y mae wedi bod yn y gorphenol. Nid ydymi aan warafun unrhyw glod sydd yn ddyledtis i'r ysbryd cystadieuol; ond oni wne'iT ymdrech m:wy egniol nag a wneir yn bresen- ol i godi uwelillaw iddo, nid oes gobaith i ni gyr- haedd tir uchel yn "myd y gana chyn y gwmeir kyn, bydd yn Tihaid i lawer o'n cerddorion a'r dyn- ion blaenaf ym, ein ceaedl alberthu liawer eyn dwyn Jiyn oddiaimgylchu Pe gwelem yr adeg pan y byddai y bobl, gwreng a boneddig, yn gyru i glywed prif weithiau, pob gwfed, a'n gwlad ein hunain, a hyny gy(WT, un brwdfrydedd ag y gwneir yn a wrgyda. chystadleuaeth, byddem yn baiPod gydnabod ein Ibiod yn genedl gerddorol m ewn gwir- ioniedd. Mae gweled corau mawr yn treulio eu h amser i ganu darnau ystrydeliol mewn eistedd- fodau Ileol yn ddigalon i'r pen, ao yn ddJangoseg o'r ystad isel a dwfn mae yr ysbryd cystadleuol wedi ein dairostwng. Yn wir, dymar pinwl! dyma'r nod dyma'r ami'hydedd penaf yr edrych ir ati. Am hyn y siaredir yn y chwarel ac yn y pwll glo, 00 y mae rhai mor ynfyd 81 chydmairu parrots o arweinwyr a phrif gerddorion y byd am fod hunanoldeb y cyfryw yn cael ei borthi trwy wobrwyo gwaith yn ami sydd wedi cael ei wneud gan eu rhagflaeniaid. Yn wir, nid ydyw hyn ddim gwell na thy wedi ei ddodirefnu a thegamau pliant, yn de cerfluniau ac arluniau y prif feistri. Er cymaint o frwdifrydedd a briodolir i'r corau yn ngilyn ag ami i gystadleuaeth, nid oes digon o hyny mewn 113wer ardaH i godi a chadw cor ar ei draed, os na fydd yna gor toall yn y lie, new yn y dre agosaf yn debyg o ddod i'w cyfarfod. Onid oes ami i gor wedi ymwasgaru a myn'd yn ddim, hyd oini ddesllwyd fod yna gor arall yn yr un He, neu yn agos, pryd y cododd y cor cyntaf ar ei draed ar unwaith er mwyn treio cadw yr ail i lawr? Nid ydym yn credu fod neib yn barod i alw yr ysbryd yna yn "frwdfrydedd cerddorol," ond yn hytraich "c-l cerddorof" y dylid ei alw. Eto fe gana y corau hyn ''pleidiol wyf i'm gwl&d, er iddynt geisio difodi ynafd, y Hall ym gerddorol! Pa nifeT o'n cantorion unawdol anmhroffeswrol a ddysgent ganeuon neiwydd onibad fod rhai o'r cyf- ryw yn cael eu dewis i fod yn gystadleol1 Ac erbyn hyn mae genym lu mawr o gartorion yn N e a Gogledd yn byw i raddau ar gystadlu I Yr oedd- ent gystal cantorion ugaims mlynedd yn ol ag ydynt yn bresenod; ao anilbai fod genym lawer o aifch- rawon ao aHhrawesau i hyfforddi ychydig arnynt, ni fyddai siawno gatiiddynt am wobr. Er yr holl gystadlu a chanu, mor ychydig syda: yn meddu ar chwaeth a gwybodaeith i ganu can newydd gyda rhyw gymaint o arddeliad. Os bydd yn gystadl- euol ant am hyfforddiant pairth ei chanu, ond os na fydd felly, caiff y gan newydd gymeryd ei siawns, boed hi gystal ag y bo, nid yw y cwestiwn o safle celfyddydol yn werti, e'i ystyried 6m fo- ment. Ai nid ydyw, mewn difrif, yn adeg i ni ddech-I reu cyfnod newydd, gan droi yr arfau miRwrol hyn o'r neilldu, a rhoddi taw bytlhol ar wa-e-dd y beirdd, "A ces heddwtchi?" trwy ganu:. "Nid rhag ofn y gosb, Nag am y wobr chwaitih," &'r canu Lwinw yn cael ei symbylu trwy gredu yn nerth a dylanwad y gelfyddyd gerddorol, hyd nes y delo yr holl Wlad yni gydnaibyddus a phirif fedd- yliau yr oesau trwy berfformiaidau cyflawn o'r cyf- ryw. O'r braidd y gallwn ymfalchio yn y ffaith fod prif wyl lenyddol a cheTddoro1 ein gwlad yn cael ei chynal trwy gyfrwng cystadleuaetih.' Bu- asa-i yn dda genym weled y dydd patn y cyfyngir cystadleuaeth i'r eisteddfodau lledl, a bod y brif wyl uwchlaw hyny, a bod y corau goreu yn y ddwy daJaetJ:. i W'i.ffil gwasoaiaethi tiwy ddeongli gweith- iau cyflawn. Ofnwnfodyduthwn hwnw yn inhell, oherwydd fod cymaint o bwys yn cael ei roddi ar fod yn fuddugol, fdl y mae y ffurf ddarostyngol hon. wedi myned1 yn ail natur i luaws. Gwir fod ambell i ardal fel po yn dechreu ymryddhau oddi- wrth yr hunllef hon. D'iehon fod llawer o'r ysbryd cy&tadHeuol hwn wedi codi fel math o wrthdvstiad yn erbyn y lly- ffeitheiriau a osodir ar ein pobl ieusine mewn ey- sylltiadau. crefyddol, fel na cbaiff y ddawn naturiol ddim Tie i ymddadblygu; ond yn hytracti di- ffoddir pob tuedd i fod- yn naturiol a llawen gan ein swyddogion eglwysigj; ac er mwyn cael rhyir fath o ganu, y maa ein pobl ieuainc yn ciynhoi at eu gilydid i barotoi air gyfer cystadleuaeth, am mai yn nglyn a hyny yn unig y cant gyfteusdra i osod aHan y dailent a'r hon y cynysgaeddwyd hwynt, ac feliy nid yw y cantorion ond yn gyfrifol mewn rham ac y mae llawer o'n haiweinwyr crefyddol i'w beio am na roddant gvfnogaeth i gerddoriaeth iachus a phur-nid cerddoriaetb gysegredig yn unig, ond cerddorlaeth fydol hoefyd- a feddyl- iwn. Carem weled perfformilldtruu m.or gyflawn ag sydd bosibll yn nglyn a chanotedd o addoldi-yn gapel ac egiwys—yn Nghymtru, a chredwn y byddai hjn yn foddion i enyn brwdfrydedd, bron mor gyffred- inol ag y mae cystadleuaeth wedi wneud. Beth fyddai yn fwyiadhusûl na bod ein corau gwledig yn cydgyfarfod i ganu rhanganau, a chanigau a chantawdau, a rhoddi un moson -bob wythnos drwy y blynydd oedd i hyny a gwell fyth fyddai gweled ein gweinidogion a'n baenor:alid yn rhoddi pob help iddynt, ac yn ceisio mwynhau eu hunain gyda'r ieuenctyd: rhoddai hyn wedd newydd ax fywyd gwledig a tlhi efol, a'd-mrgos.,d ein bod yn caru cerd,clorizeth am mai oerddoriaeth ydyw, ac nid dim arall. Y miae ein swyddogion, yn offeir- iaid, gweinidogion a blaenoriaid, yn ddigon bodd- lon i bobll ieuaino ganu os bydd yna gyngherdd yn debyg o ddWyn rhywfaint o elw i'r eglwys neu i'r capel; ond os na fydd, ychydig o help gant. Yna aiff y cantorion i gystadlu. Llyffetheirio W- ent yw petlh fel hyn, onide 1 Ofnwn fod llawer taIlent wedi cael ei chuddio gan ei phexchenog oherwydd y rhwysbr a roauwyd ar y ffordd i'w dadblygu gan rai mewn awdurdod. A ydynt wedi sylweddoii y bydd1 rhaid iddynt roddi cyfrif am, hyn? Credwn mai yma y dylid dechreu magu awydd at gerddoriaeth), a gelhd disgwyl i hyny lef-einia yr holl wlad, fel y Iwelid y gwerth o gynal gwyliau cerdidorol yn anndbynol ar gystadlu. Fel y mae yn bresero?, yr unig sianel ag y gefliir cael rhywbeth h'elblaw tonau cynuUeidfaol ydyw parotoi ar gyfer eisteddfodau, ac y mae hyDy wedi cael ei gario allan i'r fath eithafion fel nad oes un syniad gyda rhai y gallant wneud dim yn nglyn a cherddoria,eth ond trwy gystadlu. Y mae'r Eisteddfod G emedlaefchol wedi tyfu aSlain o'r cyfarfod llenyddol, ac os ydym aia i'r gwyliau cerddorol fod yn Hwyddiant ac yn ddylan- wad yn. ein gwlad, rhaid cydhwyn gyda man wyl- iau ar hyd, a tied; v wfad. Ni fydd eisiau i hyn wneud i ffwrdd a'r gymanfa ganu. Yn wir, cred- wn y byddai y eefydliad hwnw ar ei fantais mewn llawer man, ac y deuai yn fath o wyl gerddorol pe cymerid i fewn ambell i ganitawd gyda thonau. Fel y bydd ymarferiad ag offerynau yn amlhau, crea hyny awydd at rywbeth hebtaw ymgiprys am wobrau. Gwir mai araf y mae hyny yn cymeryd lle, ond yr ydym yn symud yn nilaen gyda hyn ao y mae'r perfformiadau geir yn yr Eisteddfod GenoolaethoI yn rhwym o adael argraph. er dai- oni, fel ag i wrtihweitMo yr hyn sydd wedi rhoddi bod i'r Eisteddfod, a dyma un o'r pethau goreu sydd genym yn yr Wyl Genedlaethol yn bresenol. I Unwaith y ci'ywa'r bobG, gerddorfa lawn, mae yn rfiaid iddynt ei chael dracbetfn. Y mae vna ymdnech mawr wedi cael ei wneud yn nglyn ag ambell i gymanfa ganu i gael cerddorfa i fewn, ac unwaith y llwyddwyd, mae yn sefydliad Wynyddol yn y lleoedd hyny, ac ni f eddylir am gynal cymanfa mwyach hob gyfeiliant cerddorfaol Rhagor o'r msth hwn o frwdfrydedd sydd arnom eisiau yna ¡ fe welid giveddi aralll ar ein cylchwyliau.
Gwerth Gwaith.
Gwerth Gwaith. Ysgrifenwyd llawer erioed ar urddas llafur, ond beth yw ei urddas o'i gymharu a'i ddefnyddiol- àeIb 1 Mae llawer gormod o urddas yn y byd, oblegid pan y sonir am urddas, fel rheoil gyffredin, ihyw degan gwag ymddangosiadus yn unig olygir. Yr elfen werthfawrocaf mewn gwaith neu iafur yw ei ddefnyddioldeb. Gefeilliaid mawr gwareiddiad yw gwybodaeth a gwaith; gwybodaeth sydd yn gweled hath sydd eisiau ei wneud, a gwaith sydd yn ei gyflawni. Dyna yw holl gynwys gwareiddiad. EdTycher i Tvftedydd anwaieiddiedig a thlodaidd y ddaear, a chieir yn y man eu bod yn ddiffygiol mewn gwy- bod aeth a gweithgarweh. Yn gywir fel y ceir gwybodaeth a gwaith yn cydweithio i ddyrchafu pobl, yr un modd y gwelir of ergoeliaetih a diogi neu ddxffrwythdira yn cytuno i ddarostwng a tlJod- eiddio glwledydid. Y mae gwybodaeth iachus ya galw yn uchel am weithgarwoh, am fod ei angen yn amlwg a'i ddefnyddioldeb yn werthfawr. Ni fu cyfeilliornid ffoladh erioed na hwnw, sef mali segurdod yw paradwys, ac mai gorweddfan i segurwyr yw y nefoedd. Dyna fu melldith yr ben oesau, sef pawb yn ceisio byw heb weithio gan vm- ddibynu ar eraill am &tawnua llafur. Dyna, oedd wrth wraidd c-aethwtaiaetih-y naill ddos- barth yn byw ar ysibeilio ffrwyth llafur a diwyd- rwydd dosbarthiadau eraifll. Dyna y syniad sydd hefyd wrth wraidd pob lladrod, oblegid dyben y ileidr yw dyfod o hyd i ffrwyth Hafur heb y gwaith (sydd yn nglyn ag ef. Dyma y digalondid hefyd sydd ya nglyn a gwaith erioed, set na cheir ei werth am ei gyflawniad. Byddai lilawer mwy o barodrwydd ac ewyUysgarwch i weithio pe y de- allai y gweithiwr y cai y fraint o fedi yr hyn a haua. Fel y cynyddo gwir waredddiad, i'r un graddau y dierbyn d'afur ei deilwng daliad. Eto hyd yma, y mae un,math o waith gyda'r hwn y 'mae plant dynion yn blino a diffygio yn fuan iawn, fel gwneuthur daioni, y ffurf uwchaf a gwerthfawrocaf ar waith. Gyda gorchwylion sydd yn dwyn elw iddynt eu hunain, deil plant dynion yn dda ati, on gyda lies i eraill, ceir hwy yn di- ffygio too. "Na ddiffygiwch yn gwneuthur dai- oni," ebe'r apostol. Gwyddai efe wendidau dyn- ion yn lied dda: Er hyny, y mae yn y byd pre- senollawer o weithwyr yn yr ystyr uchel yna, sef yn gwneuthur daioni; ac nid, ydynt ya blino gyda'r gwaith. Nis gwyddom am ddim y seibiana dynion gymaint wrtho a gwneuthur daioni. Oofier hefyd mai anmhosibl yw cyflawni dim heb waith. Yr hen syniad am waith y greadigaeth oedd i Dduw ei wneud drwy ddweyd "Bydded," heb run gwaith, ond dengys efrydiaeth o natur fod Duw yn gweithio yn raddol o fewn amser, a'i fod yn gweithio yn gyson drwy yr oesau yn ddiddiw- edidL Y mae y Crewr wrthi yn ddiflin a diddi- ffygio, oes ar ol oes, yn oes oesoedd:o'r "Drych."
"AMLWCH.I
AMLWCH. Y Seiri Rhyddion.—Dydd Mawrth, y laf o Dach- wedd, cynhaliodd Urdd y Seiri Rhyddion eu cyfarfod biynyddol yn y Masonic Hall, Amlwch, pryd y gor- seddwyd Brother Robert Roberts, Llanallgo, yn W.M. am y flwyddyn ddyfodol. Yr "installing mas- ter" ydoedd y Bro. W. Guest, P.M.P.P.G.S.W., B. 597 St. Cybi, a gwnaeth ei waith yn ganmoladwy. Dewisodd y W.M. newydd ei swyddogisn fel y caji- lyn :—Brother John Hughes, Frondeg, I.P.M. Bro. S. W. Herbert, S.W. Bro. William J. Gruer, J. VV. R. E. Pritcbard, S.D. William Jones, J.D. Rev. James Smith, caplan; W. Jones, trysorydd; J. R. Roberts, ysgrifenydd; R. Pritchard, organydd; J. f. Gunn, D. of C. O. P. Jones, J.G. D. Garrick Roberts, S.S. W. Fisher, J.S. 0. Thomas, A.S. George Roberts, charity officer; Robert Griffith, tyler. Wedi y seremoni eisteddodd y brodyr a'r ym- welwyr i fwynhau gwledd ddanteithiol. Yn mhlith yr ymwelwyr yr oedd Bros. W. McKenzie Williams, W.M., St. David's, 384; R, A. Gregory, P.M., P.G., D. cf C., 384; E. W. Thomas, P.M.P.P.G.O., St. David's, 384; William Guest, P.M., P.P.G.Sr. B., St. Cybi Lodge, 579; J. Hornby, W.M., Anglesey Lodge, 1113. Yn yr hwyr cafwyd cyfarfod adlon- iadol, a mwynhaodd pawb eu hunain yn rhagorol. Marwolaeth Mr 0. Lloyd Jones, Y.H., Gwredog. —Bydd yn ofid i ganoedd gly-wedl am farwolaeth gyn- amserol y boneddwr uchod. Ffodd ei ysbryd ymaith at yr Hwn a'i rhoes nos Iau diweddaf, ar of gwaeledd byr iawn—"ddeutu ■wythnos, ac yn yr oedran o 451 mlwydd. Mab hynaf ydoedd Mr 0. Lloyd Jones i'r diwcddar Mr Elias Jones, Y.H., Gwredog, yr hwn oedd yn dra adnabyddus dros ranau helaeth o'r Dy- wysogaeth, ac a fu. farw yn y flwyddyn .182, oddeutu blwyddyn ar ol iddo gael ei anrhegu a darnm gwertri- fawr gan ei edmygwyr. Yr oedd Mr 0. Lloyd Jones, yn gystal a'i dtd, yn hynod gymeradwy. Yr oedd yn foneddwr hjnav/s a charedig, ond hollol ddiym- hongar. Yn dawel y gweithiai ef gyda pliob symud- iad, ac ni chlvwid byth udganu o'i flaen ua thrwst o'i ol. Yr oedd yn ddiacon ffyddlawn gyda'r Metho- distiaid Calfinaidd yn Metheada, Amlwch. Hefyd. ar ol marwolaeth ei dad, ttholwyd ef yn ddiwrth- wynebiad JTI aelod o Gynghor Sirbl Mon dros ran barth Rhosybol, a gwa.sanaethai fel ynad heddweh dros y sir ers blynyddau. Yr oedd hefyd yn aelod o Fwrdd: Gwarcheidhvaid Undeb Mon, a byddai bob lm,er yn eiddigus dros achos y t-lawd. Mae ei fanvolaeth wedi creu bw!ch mewn. llawer cylch, crefyddol a chymdcithasol, ac anhawdd fydd eu llenwi. Cymerodd yr angladd le heddyw (dydd Mercher), a. cheir adroddiad o'r unrhyw yn ein rhifyn nesaf.
BEATOLiPv-IS. j
BEATOLiPv-IS. j "Y Cwestiwn Dwyreiniol."—Dymii ydoedd testyn arerehiad agoriadol y .gymdsithas ddadleuol a ura- dacdwyd gan Mr William Owen (ieu.). Harp Irm Llywyddid gan y Parch W. G. Owen (P.). Mas yn amlwg fod y boneddwr uchod wedi gwnoud y cwestiwn uchcd yn un o'i beff bynciai;, gan y dull meistrolgar a, hlpiis yr oedd yn traddocli. Un th amiwg iawn yn yr anerchiad, ei fod wedi cyfyngu ei hun at yr ochr hanCv-yddo}, ac felly wedi osgoi tynu i fewn unrhyw bla.id i'w beio. Dilyrodd o'r amser pan chwythwyd Alexandria i fyny hydi fuduugol- uipth ardderchog Omdunmn, a diweddodd gyda desgrifiod byw o Cadbell Marchand yn Faehodo. Siai'adwyd vn mhellach gan Sergeant-Major Law- rence, Henadur William Hughes, a'r Cynghcrwr W. T. Williams. Ynrl, y Llvwydd a roddodd air fel diwcvldgk), ac er fod Mr William Owen wedi cad'w unrhyw blaid o'r cwestiwn, daeth yr uchod ag ef i mewn. ac, wrth gwr*, yr oedd y Blaid Undebol o dan y "lash," a difriodd y Cadfridog Gordon hyd ei allu. Credwn ma.i aroeth ac ankim-erol ce-dd yr ade-f ym.:L i ymosod a:r unrhyw blaid, gan ei fod yn gyfar- fod cyhoeddus. Etholiad y Cynghor TrafoJ.Oddeutu naw o'r gloch nos Fawrth, y cyntaf o'r mis hwn, gwnaed "n I hysbys ganlymiad y pol fel y canlyn :—Mri John Coultbard (E.). 237; Frederick Ger.rr (E.), 176; 0. Jones Pritchard (E.), 146; John Derv Jones (A.), 146; R. M. Griffith (M.C.), 128; acE. Davison (A.), 127; felly, y pedwar blaenaf a etholwyd, a'r ddan hen aelod wedi colli eu sedd. Mae yn anhawdd rhoddi cyfrif am hyn, gan fod y ddau olaf yn aelodau gweith- gar a t-ddlon, ond fel yna mae pethau yn digwydd nid y dynion goreu, yn ami, a ddewisir. Y Faeroliaeth.—Yr ydym yn deall fod y Maer (Mr RusselH AHen, Manoeinion) wedi penderfynu nad ydyw am ganiatau ei hun i fod yn faer am y flwydd- yn ddyfodol. Mae dau foneddwr yn cael eu benwi, sef Mr W. R. Jones a. Mr W. T. Williams. Felly, heddyw (dydd Mercher) ceir g-weyd pa.'r un o'r ddiu fonecfcfwr uchod fydd y "favourites" gan y Cynghor. Trefwr.
CAERGYBL
CAERGYBL Y Cymdeithasau Llenyddol.—Nos Fawrth pwnc dadi Cymdeithas Lenyddol Bethel (B.) ydoedd "Pa un ai Gladstone ynte Bismark wnaeth fwyaf o ddai- on: i'w Llyvvxlraeth." Agorwyd o du y hlaenaf gan Mr H. R. MorriSj ac o blaid yr olaf gan Mr T. H. Owen. Barn y mwyafrif ydoedd mai Gladstone wraeth fwyaf. Cafwyd da.dl frwdfrydig, a'r Parch Gomer Evans yn ilywyddu.—Armenia (M.C.). Yi Dghyfarfod diweddaf y gymdeithas hon darllenwyd papvr gwerthfawr ar "Emynyddiaeth Gymreig" gal.: Mr Owen Prichard (Cybi Velyn). Siaradodd amryw 1 o r aelodau yn rhagorol ar gyrwys y papyr, a threul- iwyd cyfarfod riodedig o adeiladol.—Taberr.acl (A.). Yn nghj-farfod y gymdeithas hon darHenwyd papyr liafurfawr gan y llywydd, y Parch R. P. Willuvils, ar y "Huwddyn," gan sefydin ei sylwadau gan myaf ar lyfr Dr. Edwards, Bala. Mwynhawyd yn fawr y pspyr rhagorol. Hyfrvdle. Nos Fercher, Parch John Williams yn liywyddu, cafwyd dadl ar "Ai cyfreithlawn cynal bazaars mewn addoldai?" Dros yr cchr gadarnhaol agorwyd gan Mr Jolm Lewis-, Vulcan-street, ac ategwyd ef gan Mr Ismael Jones,, Thomas-street. Dros yr ochr nacaol agor^d gun Mr Evan Roberts, Brynmeillion. Wedi i amryw eraiil o'r aelodau gymeryd rhan, .c-afwyd ar y diwedd fwy- afrif o un dros yr ochr nacaoL Xani Mr T. R. Evans, cyfreithiwr. wedi ei benodi fel olynydd i'r diweddar Mr E. G. Robert. yn gyifreatliiwr Ciymdeithas Adeiladu y dref; ae hefyd yn gyfreithiwr Cynghor Dosbarth y Valley.— Yn ychwanegol at y nifer o agcrlongau cyllym sydd gan Gwmni y Rheilffordd, drwedir fod dwy o rai mwy a chyflymach eto i gael eu hadeiladu yn ystod ai -Ti y flT.ryddyn nesaf.—Mae y gwaith o ledu a dyfnhau y port hi add! newydd yn mj-ned yn mlaen yn gj^l}*m, er gwneud mwy o le i'r drafnidiaeth gynyddol eydrhwng y wlad hon a'r Ynys Werdd.—Daeth amn-w o am- aethwjr cyfrifol o ardaloedd GogledcLol y sir i'r dref y Sadwrn diweddaf, ar ol clywed son am y rhyfel eydrhwng v wlad hon a Ffrainc, gan ddisgwyl yn galonogol cael gwell pris am v ceirch.—Yn nghapel Kingsland (M.C.), ddydd Iau diweddaf, unwyd mewn glan briodas Mr William Owen, PPenmynydd, Caef- geiliog, a Miss Jones, merch hynaf Mr Owen Jones, Ty Mawr, CaR-rgybi. Ni unw-d deuddyn erioed Y:1 nghanol mwy o ddymuniadau da, eu perthynasau a'u hadnabyddion. Cafodd plant Ysgolion Sul C--Wr- geiliog a Kingsland wfoddoedd breision. Yr oedd yr anrhegion i'r par ieuanc yn lluosog a gwerthfawr.
LLANALLGO.
LLANALLGO. Yr wythnos o'r blaen talodd Mr R. Jones-Morris, Talsaxnau, ymwehad Hed fanwl ar gwalianol blwyfydd yn Neoniaeth Twrcuheiyn fel darlithydd dros Gjandeithas Amddifrynol ac HJiforddiadol yr Eglwys. Nos Fercher, y 26ain o'r mis diweddaf, ymwelodd a Llanallgo, a chafwyd darlith ragorol ganddo, yn cael ei hegluro gyda'r "magic lantern." Aeth tros faes helaeth, gan ddangos y cariaa a'r gofal sydd gan yr Eglwys am wahanol gymeriadau y fath niferi o gymdeithasau sydd wedi eu sefydlu y swm enfawr o arian a gyfrenir. ac a dreulir gan y gwalianol gymdeithasau mae yr Eglwys wedi eu! sefydlu; y daioni anrhaetliadwy sydd wedi dieilliaw drwyddynt i deulu dyn ar hyd a lied v byd; y peryglon a'r dioddefgarweh mawr y mae ei chenadon yn myned drwyddynt er dyrchafu a chodi y ddynol- iaeth i dir moesgarwxdi a Christionogaeih. Yn sier, y mae estyn gwybodaeth, a dysgu ein cenedl am weith- garweh yr Eglwys. hunanaberth ei phlant, yn nghyd a rhoddion gwirfoddol ei haeiodau yn rhwym o d'wymno serch a chariad pob lill sydd yn proffesu dilyn Iesu Grist. Myned oddiamgylch ,gan wneuthur daioni ydoedd arwyddair ac amcan y Bendigedig Waredwr; ac wrth wrando ar Mr Jones-Morris yn myned dros faes ei ddarlith, o'r flwyddyn 1837 hyd y fl. 1897, daethom i'r penderfyniad fooyr Eglwys wedi yfed yn liala-eth iawn o'r cariad a gymhellocld v Ceidwad i adael llys y Nef, a myned yn dlawd, fel v cyfoethogid plant y ddaear. Byddai yn fuddiol ar- graphu cynwysiad y ddarlith hon, a'i ddan-*on yn draethawd byr drwy yr esgobaethau, er danger pa mor ffyddlon ydyw yr Eglwys i'r gwaith a ym-! ddiriedwyd iddi. Byddai darllen yn ystyriol y nod-1 iadtui yn well caerau amddiffynot yn y cyfeiriad- hwn na dim arall aHwn feddwl am dano. Tra, y cenid vr emyn ar y diwedd, gwnaecl casgliad tuag at v gym- deithas, ac anfonwyd yr arian i'n hysgrifenydd gweithgar, sef Mr T. Prichard, Llwydiarth Esgob. Dadganodd y R-beithor y Fendit.h ar ol iddo ei a Mr William Jones roddi anerchiadau byrion a datgan diolcligarwch y cynulbad i'r darlithydd. Treuliasom noson ddifyr dros ben yn yr hen ysgoldy. Ar ol v ddarlith bu y pwyllgor yn trafod materion pwysig yn nglyn a'r gymdeitlias, ac addawodd Mr Jones- Morris osod y pethau o flaen yr awd^rdodau yn :or modd goreu ag y gallai. Cawn glywed beth a pha mor ddwrn y ca awgrymiadau v pwyllgor wrandawiad. Drwg genym orfod ysgrifenu heno, sef y Sadwrn. fod Mr W. D. Williams. Ty'nygongl, yn parhau yn bur wael o hyd. Hyderir yn fawr yr arbedir ef eto i'w gynefinol iechyd. Y mae iddo air da gan oawb, a chan y Gwirionedd ei hun. CydjTndeimlir a'r teulu trallodedig yn eu profedigaeth, yn enwedig a'r tad, seif Mr J. P. Willian-is, yr hwn sydd wedi bod yntau ei hunan, am dymhor, yn waol iawn, ac ergyd lied drom i'r hen wr ydyw afiechyd ei fab William. Efe ydyw llaw ddehau ei dad yn y busnes mawr sydd ganddynu Drwg ia.wn genym hefyd gofnodi marwolaeth Mr William Nant Isaf, IJianeugrad, yr hyn a.. gymerodd le boreu Gwener. Yr oeddi vn i cwyno ers tro bellach, eithr ni feddyliwyd fod y diwedd mor agos. Dyn cadarn, yn llawn bywyd, fyddai ef bob amser; ond, ys dvwed y bardd: — "Pawb yn byw, pob un a baid; Gwahanir corph ac enaid." Ddydd Sadwrn diweddaf bu Mr H. T. Owen, vr "auctioneer, yn gwerthu da byw a marw yn Nantj Bvchan, Llanallgo. ac ymddengys iddi droi aHan yn Hwyddiant i Mr Edward Roberts, y tyddynwr. Sicr-1 haodd Mr Owen Lawer mwy o gynvgwyr (bidders) drwy ei arabedd a'i ddonioldeb; a diamtu os bydd galwad am "auctioneer" y ffordd bon, Mr Owen fydd y ffafr-ddyn Dydd Sul, y 30ain, gwasanaethwyd yn Eglwys LlanaHgo gan y Parch T. Parry, Llanfair M.E. Gwnaed casgliad y nes tua.g at y Gymdeithas er Aml- hau Curadiaid yn yr Esgobaeth. Yr un dydd llanw- odd y Parch S. B. Jones, rheithor Llanallgo, bwlpud Eglwys Llanfair M.E. Eithaf peth ydyw r.ewid, bwyd, onide? t Rhyfedd ydyw gweled yr hen bererin Mr David Jones, Tvn Craig. MoeHre, yn edrych mor ac yn gaHu dilyn y gwalianol oruchwvdion a berihyn waith amaetjiydool. ar ol bod m v cyfiiod maith o ur-mlynedid-ar-ddeg ar wely cystudd. Bu ar lawer adeg yn d'angos arwi'ddion fod y ty o glai ar syrtlno. eithr pob peth sydd bosibl 21da" Du; Cafoad ei adfer. fel Hezeciah, am gyfnod beth bynag, a hydenvn v bydd i'w adferiad droi yn elw ysbrydol iddo. Nid felly y bu gyda'r Brenin Hezeciah- Anhawdd ydyw darllen a deall gorachwyliaethau Daw tuag at blant dynion. Y mto Mr Jones m aelod dichlynaidd, bywiog, a gweithgar gyda'r Trefnyddion Calficaidd. Derbyniais nodyn y dydd o'r blaen oddiwrth Llwydiarth Mon yn crfyn arnaf roddi vchydig o "Bwgan Parciau" ar glawr y "Clorianydd." Os cawn fyw ac hamdden, ceisiwn ddilyn oBon yr ben was yn noswsithiau hirion y gauaf yma. Mae "J. D. fel "detective," yn cadw golwg ac YR tynu llinyn hones am dano, a diamhau y buasai y bwgan wedi aros tua chymydogaeth y Parciau o hyd cni bai fad trigonon cyfTrediriol vr ardaloedd wedi ei drechu mewn drygioni. Traeth By,
LLANERCHYMEDD.
LLANERCHYMEDD. Y Gymdeithas Lenyddol.—Y nia.c. tymlior y gymde'tdiae non wedi dechreu er ros Wener, y 4ydd o'r mis hwn. Yn yr ystafell dan gapel y Methcdiatiaid Calaiiaidd v'i cmhali,d. Mater dadleiuol y cjrfarfod ydoedd, "A ddylai merohed gael yr un hawliau gwladol a meibion ?" Gwrth- wynebwvd gan Mr J. A. Parry, chemist. ac am- ddiffynwyd (yn a,bsenoldeb y Parch 0. Wilpol), gan Mr H. c. Parry, Fectoxy. Cafw*, 1 dadl fyw'ibg a dyddoro a phleidleisiodd mwyaf- rir o un yn erbyn y merched. Rei 1 ferched gJ- falwch am eich hawiiau: pe buassi mwy o honoch yn bresenol cawsech y fa,ntoL J3¡.th wvbod faipt I fydd dylanwad. tiafodaefthaiu o'-p narLiur yma ax y meddwi cyhoeddus. Noe Weoier nesaf darilenir pap AT •gan Mr R. Wil'ianis, Tan'rhall, ar Ganiad- aeth y Cysegr. Gofaled yr aelodau a phawb a 11 girant fod yr, aelodam i fed. yn bresenol.—Aelod.
-----------------------LLANFAETHLU.
LLANFAETHLU. Beirniadaeth y Parch R. Hughes (M.C.) ar y "Caroothor." Yn ol ei hadioni arferol, cynygiodd yr Arglwyddes Reade, Garreglwyd, goron o v, (kr sin y cyfieithiad goreu i'r Saesneg o'r gair "Camethor" (rid "Caenethor nid oes y fath air mewn bod), enw ty newydd a adeilndwyd y flwyddyn ddiweddaf Yj Llanfaet-hlu a disgwylid i minau feirniadu'r cyfl^itb- iadau. Yn aidolus, ni wydown o bethau'r byd beth oedd ystyr y gair; anfonais nt gvfa.il! sydd yn icith- egydd Celtaidd o gryn fri-Mr William Jones, A.S. i — a thynwyd fi o'm heibu!. Hen enw ar Lanfaethlu yw Cv.rnethor.' Deuwn ar draws y gair yn v ffnrf yna mewn amryw o hen lyfrau. Ffrni gynara.-h arv gair a'r nurf gyntaf, mae'n debyg, 1-w "'Cariiothuar." Yn^ ddiweddaraoh cawn "Carneddawr" a "Carnedd- or." Yn ei Eiriadur Cymraeg (iSpurrel!) djfyd Sil- van Evans mai enw yn y rbif -luosog yw "Carnedd- awr —rhif luosog "Carnedd." Gwin ab Nut an "Bitinaur" Kint y sirthei kadoet rac "Carneta^r" Dy ueiroh no brwyn briw y la-ur." Sylwerar "bitinaur," "cametaur," "Bitinaur,' "'bydd- inawr," "byddinoodd," "earnetaur," "carneddawr," Carneddi." Felly, ystyr Ca.nethor yw Carneddi (Carneddau), hyny yw, "heaps (of stones), piles, tumuli. Mae'triarddeg wedi cvnyg am^y wobr; a gwelaf mai "Lector" yn uni^ sy'dd wedi cyfleithu'n gywir. ]>ych^-niy;n,jTi >yf- ieitliiadau eraill i gyd, a rhai o honynt :yn diych- mygion echrydus iawn. Anfoned "Lector" am ei "goron."
LLANFAIR M.F.
LLANFAIR M.F. Cyfarfod Adloniadol.—'Nos Fawrth, Eydrcf 51.in, cynhaliwyd cyffirfod adlonia-dol yn ughapci y Fe& yddwyr yn y lie uchocL Wedi canu ar y declireu adroddwyd Salm gan Miss M Francis, ac anerchwvd gorsedd gras gan y gweinid«g. Adroddwyd darnau pwrpaBOl gan y rhai canlynoi Roberts. An- nie Hughes, Maggie Francis, Ellen Anne Lewis, Jane Lewis, Hugh Owen, Edward Evans, Richard Evans, Elizabeth Anne Williams, a Katie Lewis. Canwyd amryw weithiau gan Polly a lizzie Lu-vis, ilona Stores, a Priscilla Ellen Evans, Benliech. Hefyd gwobrwywyd y rhai ebr,vriol :-Owen Roberts, un areithio yn fyrfyfyr John Charles Parry, am idar- Ilen ton ar yr olwg gyntaf Owen Roberts, am ddar- llen darn heb ei atalnodi ar yr olwg gyntaf; Robert M. Owen (dan 18 oed), am ddarllen dau cnglyn ar yr elwg gyntaf; Hugh Owen, am ateb gofyniadau i rai mewn oed; John Roberts, am ateb gofyniadau i rai dan 18 oed Cafwyd cyfarfod adeiladol a aifyr o'r dechreu i'r diwedd. Hwm oedd y cyntaf o gyfres o gyfarfodydd cyffelyb y bwriedir eu cynhal yn ystod misoedd y gauaf. DeaJlwn fod y cyfarfod wedi creu tipyn o sel i barotoi ar gyfer TT nesaf.-T.
j LLANGEFNL
LLANGEFNL Y BOOyddwyr.- Yr ydym vn deall fed y Parch T. Frimston wedi penderfynu traddodi pregptll Seisnig yr ail (Sul yn mhob mis. Bydd y gwasanaeth yn dechrem am 11.15 yn y bcreu. Mae y Mri Dick's, Llangefni, wedi cael detLoliad mwy nag erioed1 o esgidiau hoelion, a'u bod yn rhatach nag erioed. Mai dyma'r "'sgidia" i bawb raid, fyned allan ar bob tywydd. 0 Y Clwb Oymdeitihascl (Y ^larquis).—Fel y mae yn hysbys i lawer o'n darilenwyr mae y ty uchod newydd ei agor fel "social club. Mae rhywra-i mwy beiddgar na'u gilydd yn meddu yr haerllugrwydd daenu y stori mai Mr 0. Trevor Williams, nnlfeddyg, ydyw cadeirydd yr uchod. Mae hyn yn athrod beiddgar ar gymeriad un fel Mr Williams, gan y buasai yn ffiaidd ganddo ddal unrhyw gysylitiacl pwy bynag a chlwb o'r fath. Dc-foda-eth.-Y pwnc poblogaidd a Hosgedig uchod fu dan yr ordd yn Ngbymdeithas Bdiwylliadol Eben- eser nos Fawrth diweddaf. Y cwestiwn y dadieuid L arno ydoedd: "A fyddai yn gvson a rriyddid crefydd- ol i'r ddeddfwrfa. ymyryd a defodaeth?'' Cyraervyd y gadair gan Mr 0. E. Evaxs, Boderwydd. Agcvrwyd dres yr ochr gadarnhaol gan -Air R. H. Roberts, iron- monger, a thros yr ochr nacaol gan Mr E. H. Tho- mas, Llythyrdy, a chymerwyd rhau bellach yn v ddadl gan y Mri Griffith Jone-a, Glanhwfa-road B. Thomas, Bridge-street: Edward eto; n. W. Thomas, J. Watkin Roberts, College Farm. a'r Cad- eirydd. Yna dangosodd y cyfarfod ei n-r-gbj-merad- h, yn unfrydol, yn erbyn yr arferion defodol yn ein Heglwysi Protcstajiaidd. (fyniieiir y r.far- iod nesaf wythnos i nos yfory (Gwener) pryd y dar- llenir papyr ar "Beth gostiodd Ymneillciuaetii Gym- rei-" "-Teg-fryn. Darlith.—Nid bob amser i- mae darlith yn bobibg- aidd. Er cael darlitliydd hvawdl i ymdrin ar destyn SWJTIOI a newydd, teneu ac < eraidd fydd y cynulliad. Ond y mae yna eitbriadau-pan y ceir gwyr eithriaaol i afael ar yr awenau. Cafo-dd: y Parch W. 0. Jones, Aber, lon'd capel y Wesieyaid o wrandawyr tud nos Lun diweddlaf, pan yr -i-m.(-Inniai y gwr ffraeth- bert ar "Lafur, Gorphwysdra,, ac Adloniant." Oad- eiriwyd gan y Parch James Donne. Yr oexTd 71J¡ amlwg oddiwrth wynebau v gynulleidfa fod "ei bethau yn gafaeL" .bu am awr-a-haner yn lludúo gemau gloewon a, gwerthfawr, a'r gynulleidfa o'i chalon yn gwaeddi "Melus, moes. mwy." Coifed v gwirioneddau cryfion ddyfnder daear yn nghalon a. meddwi pob gwrandawr. Ar gmygiad y Darlitliydd, talwyd diolchgarwch "chwilboeth creision" y cyfar- fod i'r Cadeirydd am lywyddu mor ddeheuig, rj- cil- iwyd gan Mr W. Thomas, Llvthyrdy.—Tegfryn. I Cymdeithas Lenyddol Mcriah (M.C.).—C-ynaaJio^ld y gymdeithas hon ei chyfarfod wytlmosol nos Wesner diweddaf, dan lywyddiaeth Mr O. Williams, Penr- crsedd. Darllenwyd papyr gwir aliuog gun ivlr D. Jones, Bulkeley House, ar v testyr. "PerMivnas Prydain a China." Gwi«-ed eylwadau ar gynwys y papyr gan y Llywydld, y Parch J. William. Meidtri Henry Jones, R Davies, H. Hughes, Thomas Jones, A. J. Williams, Thomas Edwards, John Da vies, ac eraill. Y mae gwedd hynod lewyrehus ar y gria- d-eithas hon. Gresyn ein bod wedi aros cyhyd heb gymdeithas o'r fath, yn enwedig wrth ganfod y fath allu a'r parodrwydd sydd yn ein plith i gynhal y cyfryw.—Gohebyddl Cyfarfod Arbenig o'r Cynghor Dinc-sig.—Cynhal- C,- iwyd y cyfarfod hwn nos Fercher, yr wythnos ddi- weddaf. "Hysbysodd y Pwyllgor lechydol fou y gwelliantau caniynol wedi eu cwblh.au o fewn y deu- ddeng mis diweddaf ar archia.d y Cynghor :-Sa..lth-- ar-hugain. o dai wedi eu Horio i foddlonrwydd, 17 c, gyfleusderau iechydol newyddion wedi eu hadeiladu, ac wyth o faterion eraill wedi eu cwbHiau. Aw. grymai y pwyllgor fod cylclilythyr yn cael ei arifon at y parMnau sydd eisoes heb gydymffurfiû a galwad- au y Cynghor, ac i alw am eu rhesymau yn ddio&d. Hefyd fod gorchymyn i dri o bersonau yn Bridge- street, ac un yn High-street, i hcidio cadw inoch ar ol 48 niwriKKl o rybudd, oherwydd eu bed yn rhy agoet i'r tai, ac yn nuisance. Gorchymynwyd i berchenoges tri o dai yn Cludro-lane i wneud y cyfryw I. gym- bwys i fyw ynddynt, ac i wneuthur adpyweinadMi, etc.j i dai eraill yn yr un ardal. Hefyd penderfyn- wyd dal Mr R. Jones, Bodifcrdd Farm, yn gyfrifol am niwed a wnaeth eidion oerthynol iddo i'r cyf- leusdra yn Field-street, ac fed y gost o'i adgyweirio i'w chodi oddiar Mr Jones.
----PENSARN.
PENSARN. Son Sydd.—Son sydd fod, E. yn myned i gael lode? deg rai o'r dyddiau nesaf. Son sydd yma fod- W. yn d'eyd nad yw am dreulio y gauaf hwn ei hunan. \V el, nid oes bai arno. Son sydd yma mai methu cael nun gollen mae y bardd o C. Piti garw. Son sydd iod Mrniog yn cael eynygion mor ami a ser yv avryr. Bobi anwyl. —Mori Jcs.
-------------TREFOF, (Llangefni).
TREFOF, (Llangefni). ITos Wer.cr diweddaf, yn nghapel y Wesieyaid, yn y lie uchod, cynhaliwyd cyngherdd rhagorol iawn. Llywyddwyd gan y Parch D. Morris, Aberifraw; arweini-wyd yn ddoniol a sinol, yn ol ei arfer, gan Mr R. R. Parry. Biyn Ala; a. chyfeiiiwyd gan Mr I R. Rowlands, R.A.M., Herblas, Liandiygara Miss William?, Tyddyn Hwrdd a Miss Richards, Bod- edera. Dadgcnwyd gan Mr T. J. Roberis (Tegf.m) "Pa 1-3 "L~.yt.hvr fy Mean, Cadben/ a darnau poblog.du.i eraill yn dra etieitb'.ol, a. eiiyda chyineradwyaeth c-Y1:.recürlol: a chafwy d am- I ryw i'i>.r.vdau a deuawcliu gan y brodyr difyr .J. B- ae E. D. Williams. Tyddyn Hwrdd, Aberffraw l\S A. E. Rogers, Bodedeiu, ac eraill: y brodyr o Dydcyn Hwrdd yn eu h-wylir.u goreu. Mewn I cA'su^dileaol, gwobrwywyd ,m orcrj ganu unawi sopr;no, Miss Sarah Jones, Podedern; bar:toae%Mr Davi.-s, Board School, Liandrygarn; wythawd, v Lh r irygarn Glee Party, dan arweunad Mr W. beris (Owiiym Alaw), ghn yr hwn hefycl y caws-' m tTiT r_r v crwth, Aeth pawb drwy eu riiart yn de'!w0:j iawn, ac yr ydym yn ftdca fod genym d«.i:-d- ^ar.wr" mor "a beiraii.i I,IT ddyaranol a fa-
Advertising
.a88 2d".nvr. :Ilcd.f erlÚ vsgwar nr y pen dynol, j blew ygrraHt yP, rliifo oddeutu 1000; a'r holi nifer ar ben. un mewn oed oddeutu 120,000. "•MFD HES ERS TOB ^CCOXISTR COMMB.voi^ I TS- r i u IHd. Guide '259 pagtxs. 3ts 3w J L L tn open a store £ Z0 to ——— Tobacconists' Ouo9tt.irg v Euston-rofid. t«»r<rton. 6e yaws Estimv'w tatio-n BlztitWer, Henry Myer'. Y DDYNES HAWDDGARAF YX meddai, ytlyw Clarra 1' inereh. icjraiM.: o deuhii Seikug henafcl. Bwriada. hi jindda-v^- «s, inadd y slbrwd, ar y Uwyfan yn un o ehwarecdii y Wet End, mswn chrwar^ugaj'- cdi^rif, nowydU > £ ei cjiyfanscKtdi gan un o'r dramatyddicn blnei:iif. Y mae hi yn ora chyfoethog, a'i himig reswm dipes fyv.-d -ir y Ilwyfan ydyw ei di i oi thalent a'i hawddgarwch. yn hwy o olwg v cyii;-dd. Bwriadoeld natur y doniau hyn at wasanac- I: ;■ ;i-l- ryw; a hunar.garol yn y riiai a'u raeddant a >yai eu cuddao o dan lestr. 0 dan ddyla.nwad cymi. i wl cyffelyb yr ysgrifena George Henry Camp i d ii-.v-rl e: fod ef wedi cael ei wella, o'r g^Tnalwst gan T'l ;j.,rt HoHoway, yn gaHu cadw ei hun yr. iachBeswn cc.r»,<L a meddwL