Gwalia

Rhedodd y tran cyflym oedd yn gadael Falmouth I ntyw ychydig funnidau wedi pump, prydnawn ddydd LLun, oddiiir y rh,;iliau yn Penryn. a. chyiodd ei ddymchwolyd. Y.^galdiwyd v gyriod>'dd' trwy vr ager. a. thaflwyd ef oddiar ei beiria.nt: ond ni ctctarfu i'r teithwyr, gydag un eithriad, dderbyn ond niweid- iau ysgoifn. Pan ataliwyd v tron, yr oedd yn sefyll ar fin arglawdd. Oynj-giodo Mr ila^kelyne, v consuriwr byd-enwog s-yn perfforaiio yn y Neuadd .uphtaidd, Llundain, 500 o bunau os gailai rhywun ei ddynwared vn gwmiiiithur rhyw gamp. Rhoddodd dau glero eu penau at y gwaith, a. llwyddasant i gyflawni'r gamp, a hawl183:mt y pum' cant punau. G^rrthododd Mas- kefyne daJu, am nad oeddynt, ebai. yn ei wneud yn hollol yr un modd ag y gwnai of y tramp. Rliodd- wy-d ryfraith arno, ond mrathodd y rheithwyr gytuno ar ddedfryd. Ddydid LInn sfwrandawyd y cyngaws yr ail waith, a'r tro hwn dyfarnwyd fod Maskelyne i «ialu'r wobr o 500p ym 11 awn i'r ddau glero Mrbeo.

7r Eisteddfod a'r Orsedd. (RHAN 0 ANERCEQIAD A DRADDODWYD YN NGORSEDD YR EISTEDDFOD GEN- EDLAETHGL. YN MLAENAU FFESTIN- IOG, 1898.) Y mae pob un sydd wedi mynyohu^cyfarfodydd yr Orsedd J. chyfarfodydd yr Eisteddfod yn ifes- tiniog, elerii, ac wedi taJu rhyw gymaint o sylw iddynt, wedi teimlo yn ddwfn-wooi taimlo hyd at argyhoeddiad, fod yr Orsedd a'r Eisteddfod wedi cyfiawrthau eu bodolaieth. Nid wyf am ddweyd gair yn erbyn hanesyddu, a chadw yn fyw haaiea pob cymdeithas, a phob symudiad gwlad>l a llenyddol; ond nid ,pa beth yw hanea uijrh/w gyirxleithas sydd yn bwys'.g i ni, ond yw y gjyiiideithas ei hun yn awr ? A oes bywyd ynddi ? A yw o wasana«Mi 1 A ydyw yn gwneud irhywbeth fel y mae angihenion a gofynion oes yn dweyd y dylad fodoli? Yn yr ystyr yma, y mae yr Eis- teddlfod a'r Orsedd, elend, wedi argyhoeddi pob un meddwl yn weddol deg, y dyient fod,—eu bod yn llawn bywyd a gwaith gwir angenrheidiol i'n haaith, a'n gwlad, a'n cenedl. Gan nad beth yw eu banes yn y gorphanol, y maerat yn ystod yr wybkno8 hon wedi cyfiawnihau eu bodolaeth. Os y bu yr Orsedd unwaith yn elynol i'r Eisteddfod, mae'n almlwg en. bod lIMo yn un ala yn gytun, ac "heddwoh" yn adseiruio o wofus y naill i gluats y llaill bob dydd, a chledid yr Arctddorwydd-branin yr wythnos lion—o hyd; yn y wair. Ni phenthyn i mi benderfynu banes yr Orsedd a'r Eisteddfod ond gadawer i ni gofio hyn: Os oca iddynt lianas da,— yn disgyn yn llinell loew dros lecfhweddau'r oaJi- rifoedd, nis gellir byw ar hwnw heddyw. Nis gall ne'b n81 dim. fyw'n dda dawn ar ei hanea. Mae'r gymdeithaa bono sydd yn dachrou fbyw ar ei hanes wedi dechreu ar ei ddwedd. Mae'r dyn hwnw sydd wedi dechreu byw ar eihanes wedi dechreu IMrW. Gam nad pa. mor loew al da y geill hatnos eÛn oefydl- ladau conedlaethol fod, riia gaLlarjt fyw ar y cyf- ryw. Rhaid gweithio yn y presanol. Rhaid gwneud hanes gwell bob dydd!, neu nis gellir hawlio byw. Os nad oes iddynt haotea teilwng. Oa mai llwydf a niwliog yw eu Laoies nyd lethrau'r canrafoedd, os amherffadth iawnj y bu llawer sym- udiad, md yw hyny yn ddigon o reswm dros geisio eu dileu. Qq eir i ddileu pobpeth y mJe iddo hanes amherffaith, bydd yn rhaid dileai pob cym- deithas fedd ein byd ro. Unrhyw fudiad aig y mae angen calon ceaedl yn gwaeddi am • daiso," dylai ha.nes ar.mherffaith, bydd yn xhaid dileu pob cYUl- wella, ac rid yn rheswm dros ei ddileu. Mae bywyd yr Eisteddfod a'r Oreedd heddyw yn dang- 03 y dylent fod; an dyledswydd yw "eu cefnogi a cheisio llafuxio i'w panffeitMo yn flynyddol. Yr ydym elem wedi tehnlo ein bod vn cael ein dwyn o'r newydd megis i gyfathxach i.'yfmnol y gan, a'r engryn, a'r gerdd. Ac y mae dylairtvmd y uliai hyn yn fawr iawn ar feddwl y Oymro. Mae He cynhes iddynt yn y fynwes Gyoweig. Bu y rhai hyn hyd gannfoedd meithion y goifplhenol yn gweithio yn ^Td 1 ffurfio cytmeiiiad ein cenedl Oyn bod r Ityfrau a'r papyrau r«wy<ldion, a'r y»goKon a'r pregethu, cyn bod ilaw yr un o'r lluawa manteision presenol 1 afaet yn can llaw ni a'n dysgu i gerdded yn °J yn y tywyllwch, yr oedd yr Englyn yn gwnerud wth, a'r Gan yn llafurio'r. ddiwyd 5CT(fd -I11 ddyfal d ff,irfio ein oym. W nJT1 m<hrl> a Thoddi 7™™ at i-cnyddiaeth. Ao y maa daffro cariad newydd yn •3°" ^en ^^ynaswyr hyn yn rhywb^h gwerth a gael, Oynaro a darr, helaeth o''i natur yn cysp, yw hwnw nad ywi yn cai!u oerdd, a chan, ac englyn. Oni ddeffroa'r cairiad Qiwn ofr newydd ynean calon yn yr Orsedd a'r Eisteddfod eleni ? Yr ydyc-h oil yn cofio yr hyn ddywedodd Oeiri am daro ei him wrth gyfansoddi ei feddargnaPh "Carodd eiriau cmidorol,carodd! feild-d- Oarodd fyw'n naibuaiol,— CJorodd: gerdd yn angjherddoi GW']'.n. f7,d Y.ityn syxtd {eli¡. Dy1 Cymro r Gwna ddyn a chene^l yn well Teimlir ef yma <etleni yn wfael m ein cadan a r^rth newydd. J 6lH Wrth ddyfod i gyfathTacih newydd, gariadlaiwn, j a'r pefchau hyn, yr ydym yn dyfod i ddeall edn < gilydd yn well. Mae yabrydoliaeth felus llenydd- I iaeth yn peri fod dyn yn anghofio man wa/haniatekh- au. Yn nghyfrirach y gan, a'r englyn, a'r gerdd j anghofir se»c4 a phlai(L Y cwestiwn cyntaf ofyna anghofir soot a phlai(L Y cwestiwn cyntaf ofyna. ambell un wrth weled) y buddugwr yn cerdded i'r Uwyfan i dderbyn ei wobr yw, "Pwy etnwad yw 'e?" "North ynte South yw Arweinia car- iad a.t englyn a chan uwchlaw y ffiniau hyc. Nid yw englyn yn Ogleddwr na Deheuwr—Cymx3 ydyw. Nid yw'r gan yn eiddo un enwad—Cym- raes ydyw. Nis gwyr caaaic y defyn aim ein ffiniau bychain: yr air. yw ei thine hi dros yr holl wlad. Yn nghymdeithas y pethau hyn, a swn mynediad yr Eisteddfod, anghofir y ffiniau. Melus yw cyf- rinaoh y Trochwr her a'r Annribynwr buan. Ym- golli mewn ymgom wna'r W oleyad cryf a'r Off eir- iad graetnug. Mae otbiraw'r coleg fel hogyn yn I nghanol y beirdd, ac aelodau sei:.&ddol yn "crowd" fel dyraon cyffredin. Rhaid i ni g}*ftiddc-f ein, bod dipyn yn sectol yn ein cartreifi, ac yn ade:ladu muriau enwadaeth yn go uchel o'n cw:r.,pa« ond dymarr *>rsedd a'r Eis- teddfod yn -eu tynu i lawr unwaith bob b^ydaya. Ac wrth eu tynu i lawr red hyn yn flynyddol deu- wn cyn hir o'r faim nad ydYII yn weitl. eu oodi'n ol. Dylai pob gweinidog tj-. offeiriad, dwry bob llam a He yn Nghymru, fynrdhu yr Eisteddfod Genedlaethol pa i dcfoi ond cac^ cyfle i weled dros ben muriau culion enwadaeth a soctyddiaeth.—■ O'r "Geninen" am Hydref.

Cymdeithas Genedlaethol Gymreig Lerpwl. ARAETH DDYDDOROL AR "DDEHETJ- ¡BAJRTH AFFRIOA." Bu y Parch John Owen, Wyddgrug, yn tra- ddodi anerohiad hynod ddyddorol o flaen aelodaiu y gymdeithas uchod yr wythnos o'r blaem, Yn ngl.wrs ei anerohiad, sylwodd Mr Owen fod De- heubarth Affrica yn gyfandir ynddo'i hun, ac yn ddwy ran o diair o ho i Bwrop a chyfrif Rwsia. Ceil' yno ddwy drefedigaeth, awy werimaeth, ac amiyw lywodraethau. Oblegid hyn, oeir llawer o amrywiaeth yno. Pertliyn3 rhan fawr o'r boblog- &ebh i'r Portugeaid, a rhar., fawr i'r Bllmyniaid. Gyda'r. eithriad o Natal a gwlad y .Basuto, ni cLeir yno fynyddoedd uchel ac afonydd .rhedegog par- haus. Gan fod y wlad mor sych y mae n iach iawn, yn neii'lduc4 i rai'n dioddef oddiwrth afiech- ydon vr ysgyfaint. Oeir lluaws yn cyrchu yno i geisio gwellhad, ond yn oed i'n rhy hir cyn myned, ac ftilly yn niarw yn nghanol estroniaid ar ol gadael cartrefi clyd yn y wlad hon. Yr Is-Eilmyniaid a'r Prydeiniaid ydyw nerth poblogaetb y wlad. Aeth yT Is-Ellmyniaid yno am i Philip o Spaien- eu halltudio oblegid' eu Protestaniaeth ac ymfudodd Huguerotiaid yno am i Louis XIV. ddileu eu breinVn. Ffurfir cymeriad yr Ta-Ellmyn gan ei amgylchiad'au. Am 200 mlynedd yr oeddynt wedi eu hysgaru oddiwrth fywyd a gwarei cl-diad Ewrope- aidd. Yn y Transvaal y gwelir eu cymeriad yn ei ffurf symlaf. Treifliant fywyd syiaudol mewn gwageni; ac o biysurdeb diar.gasant i unigedd yr anialwch- Y maent wedi yfed yr eargder, ac y maent wedi gosodeu gfwlad fabtwysedig yn eu cym- eriad. Oblegid hyn, er fod eu cymeriad yn syml, y mae'n nerthoi'; ac i raddau yn freuddwydiol a drwgdybus. Trigiamnt yn mhell oddiwrth eu gilydd, ceir oddeutu 15eg mifldir rhwng y naill fferm a'r llall; feily nid oes ganddynt fanrteision i gymundeb crefyddol naia addysgiadol. Dyma ddynion sy'n efelychiad o'r hyn oedd y Puritan- iaid o ran eu teim'tadau a'u tueddiadpu yn yr 16eg ganrif. Perthynant i hen eglwys Oalfin; a chan iddynt ymfudo oddiwrth wareiddiad, ni wy- ddant am y diiwygiadau crefyddol sydd wedi gwedd- newid Ewrop ac efa lai fod y ffa;th iddynt orfod gadael eu gwlad oblegid eu ho^wyddorion yn pri- odo i am. chwerwder a Lu hygbry-d. Er pan yn Affric81 y maent wedi gorfod ymladd brwy- drsu celyd. Prynasaait y Wiad a'u gwaed a phri- odola hyn eto am y diffyg cydymdeimlad rhyng- ddyrut air brodorion. Er fod y Boeriaid wedi ym- rwymo a IJoegr, pan ,wnaed: -cybur.deb y Trar,&- vaad a'r Orange Free State, i ddiddymu caethwas- iaeth, eto y mae ysbryd caethwasiaetb yn gryf ynddynt, er nad i'r fath raddau a<g ydoedd rai blynyddau yn ol. Effciiihiodd eu crefydd yn am- lwg a.r eu cymeria.d., Orefydd llyfr ac nid crefydd addoliad yw yr eiddynt hwy. Y anas eu darllen- iad o'r Beibl wedi myned yni ddihareb; a ffaith awgrymiadol yw eu bod yn dasrlleri mwy ar yr Hen Destament na'r Newydd. Diau fod eu cymeriad yn cyfateb yn welT i gymeriadau yr Hen Oruch- wyliaeth nag i Oruchwyliaeth yr Efengyl. Oddeu- tu 1805 y dechreuodd Prydeiniaid deimlo dydd- ordeb 00 ymfudo i'r wlad hono. Yn 182CI aeth mintai o Gymry yno, a Ohadben Griffiths, Pen- pompren, Aberystwyth, yn flaenor arnynt. Bu'n ddylanwad ac eiys ei ddylanwad hyd heddyw yn y wlad. Mab iddo ef yw'r Milwiiad Griffiths, fu'n Uchel Ddirprwywr y Basutos, a.'r hwn sy'n Gymro eened'gaxol, ao er yn hien o ddyddiau a bron yn ddall dyhead penaf ei fywyd yw cael igjolwg ar Gymru cyn ei farw. Un arall o'r fintai hono a elwid Mrs Watson—gwraig nodedig am ei llety- garweh, yr hyn bob amser sydd wedi bod yn niod- wedd smlwg yn y Oyrnay. Ceir yn bresenol nifer o Gymry ya dal saiSeoedd uchel yn y wlad, megis Mr Powell, golygydd un o newydd iaduror. Cape Town; Mr Price, goruchwyliwr rheilffyrdd; y Proffeewr Lewis, dysgawdwr o fri; Mr Rees, mas- nachwr llwyddimlus, ao eraill. Oymro yw'r preg- ethwT mwyaf pob ogaidd yn y wlad; ac y mae cymeriad ein cydgenedl yn uchel iawn yno. Gwladfawyr rhagorol yw'r Ysgotiaid hefyd tedm- lant yn gaitrefol ar unwaith y maent yn ffydd- lawn iawn i'w gilydd aotvewn maanaoh a chref- ydd yn dra gweithfawr eu gwasanaeth. Dywedai Ffrancwr unwaith mai gwlad sych yw Affrica, a bod tuedd ynddi i sychu pob taimlad. Yr oedd ysbryd ajitur, y gred eu bod yn creu hanes, a bod y byd o'u blaen, yn ftadd pob teimladrwydd tyner. Gwir fod yno frwdfrydedd, ond brwdfrydedd gyda pbethau materOl ydoedd, ao yr oedd y twymyn aur wedi ysu Hawer un a'i natur wedi colli ei heg- rion oblegid yr aneswythyd parhaus. Am berbh- ynas y Prydeiniwr a'r Is-EUmyn yno, credai Mr Owen fod gwreiddyn y drwgdeimlad yn amgylch- iadau'r Transvaa1. Diargodd y Boeriaid i'r wladi am daweCwch; tybiasant eu bod' wedi ed gael; prynasant y wlad a'u gwaed, a chredant mai yr eiddynt hiwy ydyw. Ond caed hyd i aur yno, a heidiodd 100,000 o Bryde-niiaid yno i'w geisio. Ond ni chaiff y Prydeiniaid ran yn llywodraeth y wlad or mai hwy sydd yn y mwyafrif. Myn y Boeriaid gadw eu hajinibyniaetb ac atal pawb arali rhl- cael l'aw yn y l'iywodraeth. Pobl o Holland gweinyddu'r gyfraith iddynt, ac yn rhoddi'r ysgolion dydd'ioL Gwmgja'r Prydeiniaid yn erbyn y fath gyfundrefn, a dyna yn wir yw achos yr holl ddyryswch yn y wlad. Ar ol ar nodweddion y brodorion—yr, Hottentoti&id, y Zu;uiaid, a'r Oaffiriaid, n'u perthynas a'r bobl wynion, cyfeir- lodd at Kruger a Rhodes. Dyma'r ddau ddyn ag yr oedd eu persono iaeth yn llenwi'r wlad—yn gyffelyb i Pitt a Napoleon yn Lloegr a Ffrainc. Yr oedd eu cysgod megis ar bobpeth. Kruger a Rhodes yw birgan ac eilun pobl DeheubartL Affri- c-a. Oeir maittais well yno i bersonoliaeth mawr amlygu ei hun, oblegid mai newydd yw pobpeth; saif pob dyn ax ei wadnau e; hun, ac nid oes yno neb all ymffrostio yn ei fonedd. Am Kruger, gwyreb llew a phenderfyniad Hew sydd ganddo, ac y mae cyfrwysder cadno yn ei lygaul. Nid yw fc eTffeithied saat ag y myn. rhai pobl. Maefn bosibl I fod yr helyntion yr aeth drwyddynt wedi gerwino j ei ysbryd. Dyn yw wedi rhoi ei feddwl ar un peth—cadw annibyniaeth ei wlad a glwnaeth hyn ef m»r ddisyflyd1 a chraig. Bu'n heliwr cadam, ac er yn 74ain mlwydd oed y mae'n ddyn mawr, llathrtiadd, trymaidd, a'i gorph cadarn yn ddaxlun o gadernid ei bendeifyniad. Dynion lliprynaidd sydd yn debyg o'i ddJlyn, a d:au na welir liawer o gyfnewidiad yn lywodraeth y wlad nes i Kruger 0 faa-w. Am; Rhodes, yn y mwnfeydd diemwnt y daeth i'r amlwg, a thrwy holl fwngloddiau -1 reoli'r farehnad y dangosodd ei athiylith AntuiiaethwT yw—dyn i'w wlad a'i oes, ac yn axfer ei athrylith a'i gyfoeth i yru'r wlad yn ed blaen. Er nad yw yn enyn nemawr o bairch na hoffder ato, eto teimla hyd yn tod ei wrthymgeiswyr ei fod yn ddyn anhebgor i Ddeheubarth Affrica. Medda elfenau .M,d& If, swynol u ffrydiau o garedigrwydd yn ei gymeriad, ac yr oedd ei ddylanwad yn ddirfawi). Wrth ed- lych i'r dyfodol, tybiad Mr Owen mai nid anhawdd fyddai dwyn yr Is-Ellmyn a'r Prydeiniwr yn nes at eu gilydd, ex fod hyny"r" aiihebyg yn awr. Y perygl a ofmd fwyaJf yn nglyn a'r brodorion oedd ed.rych i lawr arnynt. Ni chaniateir i'r bobl ddu- on gyfeil.aehu a'r gobl wynion, a gosodir deddfau caeth ar eu bywydam Nid oes ganddynt bleidlais «ciu^wyddamt werth yr hawliau oLd y maent yn dyfod 1 gysyHtiad ages a gwareiddiad ac yn araf ymddyrchafu mewn y&tyr ddeallol. Bydd man- telsion ^warenddaadJ yr, beryg^us iddynt os na ddygir dyhuiwadau crefydd i'w dofi ac yr oedd yndda ganddo ddweyd fod yr ysbiyd cen-hadol yn deffro ac yn goddeithio y wiad, a chyn hir deuai meibion duon Ham i afael gobaith yr Efengyl. Tr

Y Diweddar Lewis S Jones- Mr Rees Morgan, yn y "Drych" Americanaidd, a ddyry hanes bywyd ac angladd un o'r Cymiy mwyaf adnabyddus yn Wilkesbaxre, fel y canlyn: Bu farw y boneddwr poblogaidd Lewis S. Jones ar y 7fed cyflsol, yn yr oedTan teg o 71 mlwydd, wedi blin gystudd am amryw fisoodd; a chafodd angliadd parohus a lluosog iarwn ar y lOfed, pan y gweinyddwyd yn y ty, y capel, a'r fynwemt gan. ed wednidog, y Panch John Owen Jones, yn cael ei gVDOitthwyo gan y Parchn Hugh Davies, T. C. Edwards, D.D., R. E. Williams, W. J. Lewis, E. J. Morris, J. B. Crevin, a Richard T. Jones, D.D., o Philadelphia. Am ddau o'r gloch awd a'r corph o'r ty i'r capel, pan y caed gweddi ddwys ar ffin y tealu gan y gweinidog, pan oedd yn bre- eenol y sadth plenityn—Polly, priod Daniel E. Thomas; Hannah, priodSamue1 Griffiths, Wan- amie; Iorwerth, goruchwyliwr ar waith dwfr y ddinas Lizzie a Martha, y ddwy yn athaawesau ein hlion cyhoeddus; Maggie, yn nyrs bro- ffesedig; a Meredydct, yr hrwn sydd gofnodwr masnachol. Gosodwyd y oorph yn y garjgjhell » flaien y pwlpud, ac yn ymyl ei eisteddle pan yr arferai addoli ar y Saibboth a daeth canoedd iawer i gael yr olwg ddiweddatf ar y gweddUlion oedd wedi eu gosod mewn arch orwychi; yn ystod y ddwy awr—o ddeuddeg hyd ddau o'r gloch—yr adeilad eang wedi ei orlenwi. Caed anerchiadau pwnpasol iawn ar nodweddior- yr y aatdawedig fel Oristion da, gweithiwr ffydd'lawn a deheuig, gyda phobpeth a gymerai mewn llaw—cysegredig neu allanol yr Eglwys, a phefhau masnachol y byd liwn. Ca.ed canu gwir dda ate effeithiol, dan ax- weiniad G. M. Williams, yn cael ei gynorfcbwyo gan Miss Lettisa Wrilliams ar yr organ, mewn tynerwch a Hyfnder gweddus i'r amgylchiad. Yr oedd ymai luawa o berthynasau iddo heblaw ei blant a'i wyr ion yn bresenol—un brawd, John S. Jones, a'i deulu, gyda lluaws o-blamt i'w chwaer ymadawedig, yn nghyda'u ta/l, Samuel Williams (Gwenitydd Fardd) a pherthyrusau pellach, ond anwyl; hefyd lluaws 0 ihen gyfeillion myrwesol, yn eu plith James Roderick, o Hazleton; Lewis Rdberts, Jaiaies ac Edwar'd James, a Bellevue Thomas Evans a Thwid D. Williajms, Plymouth a John E. Jones, Duryea. Gwelsomhefyd amryw o weinidogion heblaw y rhai fu yn 3neTct-VI. J. Richards (A.), J. T. Lloyd (B.), H. P. Momgan (W.), W. D. Jenkins, a D. J. Roberts, Warrior Run. Aed: a'r corph i'w ddaearu i fynwerit Hollenback. i orwedd yn ymyl ei briod, osodfwyd yno ddwy flynedd i Gorpheaaf diweddaf, pan y canlynwyd gacn ugedniau lawer o'i gyfeillion hyd MIlan y bedd. Yr axc-h-glud-wyr oeddynt Dad Moses, William M. Thomas, Thomas W. Morgan, Richard Rode- rick, J. B. Daivenport, ac E. Grover; blodau- gludwyr-Arolygwyr William T. Smith ai Morgan R. Morgan. Ganwyd yr ymadawedig yn sir Abeaieifi, ond symudodd ei rieni i fyw pan. oedd ef yn bur ieuanc i sir Fynwy, ac yno y bu efe yn gfwerthio allan ei gymeiriad, ac yn tynu ei gynlluniau at y dyfodol. Llwydrlodd yn hynod yn ei amcanion cyrtalf ond gwelodd lawer llinèI1 ddigon croes i'w deimladau, meddai. Clywais ef yn dweyd fod cyfaxwyddyd y llyfr hwnw, "Hyfforddwr yr Efrydydd," o waith y Parch John Mills, Llundain, wedi bod yn gym- horth mawr iddo pafi yn ieuanc i wneuithur cylj Huriiau bywyd, trwy ei gyfatrwyddiaidau i raniu oi omser at waith, cysgu, a myfyrio, etc. Hefyd yr oedd yn bleser genyf ei glywed yn adrodd am lafur bore' oes, pan yn cyd-lafurio aim wybodaeith, ac yn enwedig gwybodaeth Ysgrythyrol, yn Blaenau ao Abertileri; ac mIl. y mwyrihad a gafodd yn rtghwm- ni ac wrth wrando ar y gweinidogion Evan Evans, Narctyglo; Thomas Evans, Rock DawidJ Edwards, (brawd y diweddar Eos Glan Tw-nch); Daniel Jen- kine, Babell; a'r bardd-bregethwT Islwyn. Ymbriododd ag un Margaret Jcnes o'r sir hono, ond byr fu yr ymrwymiad cyn i angau ei dori, ac yn ei ail ddewisiad cafodd yn Miss irm Meredith nodweddion gwraig rinweddol, Ull fu yn ymgeiedd gymhwva iddo, ao yn tam i naw o blant—dau o'r rhad fuornt feirw pan oeddynt wedi cyrhaedd oed dsdblygiad, sef Lewis a Samuel Gadawsant fel teulu bychan (y pryd hwnw) Gymru yn 1860 gan ymsefydlu yn Bellevue. Scrantom, Pa., He y gweithiodd! ef fet glowr ac y ffurfiodd adnabydd- iaeith a'r Oymiy nodedig Walter Phillips, Thomas PhiHips, a'r Panch Thomas Phillips (Qyw Ionawr), John T. Griffiths, Parch John Moses ac eraill, sydd! wedi myned adretf o'i flaen. Bu o gymhorth ar unwadth gydag achos y T. 0., yn yr Fwys yno a gwnaeth bob help i gychwyn JQglwys Hyde Park. Yn aahen pedadr blynedd diaeth i'n dinas m, a gwn&etrh ei oreu gjyda r ddau fyd. Aeth yn oruch- wyliwr t-an-ddaearol i Gwmnå y Lehigh a Wilkes- barre, a bu yn un o'r rhaa. goreu a gawsant erioed, ami y tymhor madth. o 26ain mlynedd, pan y rhodd- odd heibio ei brif oruchwyliaefch, ac y cafodd un arall a llai o ofal iddo yn ed HEN ddyddjia.u. Yn VT adeg uchod ei waith gyda olixefydd oedd seifydiu y gol Sabibothol yn ei dy ei hum, yn decforeu gyda rhifsaHL, ond a gynyddodd fwy-fwy, hyd heddyw 1 427; wedi hyny, ceol ysgoldy, ac ax 01 ;hyny capel, adnewyddiad oapel, a'r capel newydd uiwed'daf. Yr oedd ef yn flaenllaw gyda'r odL Bu yn pregethu llawer y blynyddoedd cyntaf o 63 Eglwya, pan oedd gweiridogion yn brin, ac yn Hanw pob swydd yn yr Eglwys—^yn aithraw oa yn siaradwr 1 bwrpaa bob amser; yn weithiwr gyda r goreu o holl alodau y gjymaaifai, ac yn Hyw- ydd am y tymhor presenol ar y cyfarfod doebarth. Ku ^ef7d J" councilman am ddeuddeg mlynedd ac edrychwyd at Lewis S. Jones aim flynyddoedd fel prir gyngihorwr y ddinas. DyoJa, ranau o'i wVithredoedd. Gwelir ma;- gwas a gweithiwr oedd' "Melus fydd hun y gweithiwr" cywir. Bydded deuparth ysbryd y rhieni gweith- gar yn aros yr; y plant a'r wyrion ac hvd y "drvd- edd ar bodwa>r-edd genhedlaeth."

Pethau sydd yn Ymollwng. Bydd adeiladau weithiau yn ymiollwntg yn eydyB- ac yn syrthio i'r llawr yn un pentwr o faJ: ceryg, priddfeini, coed, a haiarrl Bydd coll ydau yn digwyddl yn fynych ar y cyfryw achlysuT- cn. Yna ymgasgla aroh-adeiladwyr, adedladiwy*? a gwyi> cyfarwydd eraill aifc eu gilydd i gedsio allan pa fodd y digwyddodd. Maent yn rhoddi tystiolaeth gelfyddol a dysgedig ID ymchwiliad ddl; ac o'r diwedd cyhoeddir aidaioddiad dwl (a chroesddywedo! yn rhy fynych), ond ych- ydig bobl gymerant y draiferth i'w ddaxdeai. Yr ydym ni y dorf, eneidiau pa rad sydd heb eu goK euo a doethinsb oddiuchod, ciira ond goleuni syn- wyr cyffredin yn unig—yr ydym ni yn dweyd i'r adeilad gwym/po i lawr am nad oedd yli ddigon cryf i sefyll. Eto, wedi ystyriaeth eang, oeir mai ein Byniad ni yw yr un cywir—nad oedd yr adeilad yn gwlb foddhaoL Yr oedd rhywbeth ym eisiau. Beth y rhywbeth hw 1 Os byddwch gystal ag yœ- afiyd yn y cwestiwn, a chael yr ateb yn baxod tra byddaf fi yn copio Jlythyir Mrs Wames, byddaf yn wir ddiolchgar. "Yn Hydref, 1892," meddai hi, "bu i'm hiechyd rod ffordd. Teimlwn yn drwm, egwan, ac isel- ysbryd. Yr oedd fy archwaeith bron wedi mynoo, ac ar ol piydau bwyd deuai poen mawr i'r fron r o amgylch y galon. Ar brydiau deuai teimifti suddo rhyfedd drosof, aio ymddaingosai fel p& byddai raid i mi syrthio i'r llawr. Mor wamllyd oeddwn fel na feddwn ddigon o nexth i gyflaiWD^ dim, gwaith ty, a. gorfu i mi ymorol aim, gyruoxthw wy. "Yn y nos eto ni chawn orphwya priodod: yf oedd y gwynt yn casglu o gwmpas fy nghaloo yn tii chadw yn aflonydd yn barhaus. Yr oedd fy holl nerfau wedi eu hysgytio, ac aethum yc* hynod nerfus. Hyn drachefn a ddygodd ystedT- druenus o is el. Bu'm fel hyn am dros flwyddyn, ao nid oeddwn yn meddwl y buaswn yn cael dros y gauaf. Dyna oedd barn- fy nghyfoillion hefyd. "Oymerais bob math o gtyffyriau, heb ddexbyw nemawr ddim Illes oddiwrthynt. Yn mis Tach- wedd, 1893, fe adawyd' Hyfr yn< fy llhy, yn yr h y dairUenais am Mother Seigel's Syrup. Myn»* potel aT physigwriaeth hwn, afB nid hir y heb brofi ed effekhiau dadonus. Daethum i fwy*9- a m.wy.uhau fy ymborth, ate yr oedd yn cytuno mi. Yn fuan, gadawodd y boen arswydus wrtb r galon fi, ac yr oeddwn unwaith eto yn gryf ac iach- Yn awr yr wyf yn cBidw Mother Seigel's Syru1 fel physigwriaefth teutuaidd. Os dymunwch, chwi e-'lwch gyhoeddi y llythyr hwin a chyfeirio uni'hyW un ataf."—(Arwyd'dwyd) (Mrs) A. Warnes, Jubilee Terrace, Drayton, ger Norwich, Tachwedd 16eg2, 1897. ° Gan nad yw eich aftob baxod, myfi a yeb- war,8gaf yst-ori fecLan Mr Bugdale o berthyoae i'ir hyn ddywedwyd wufchym gan. Mrs Warnesi. "Yn neehrera 1892." efe a ysgrifena, "dechreuodd fy ieehyd dori i hwr. Yr oedd arehwasth wael gea. ac achosai pa beth bynag a fwytawtn bwysa«. at. Uawnctra yn y frest a'r 'sttiaiuog. Byth a byddwn yn poeri gwlybwr clir. Anfynych y byddwni heb boen, a'ir roa- ni chawn ond ychydlff iatwn o gysgu. Byddwn yn codi yn acni pl nghoiph y nos ao yn cardSJedi o gwmpas yr* ya- tafeil. "Bu'm yn dioddef fel aim bedair blynedd gan fyned yn wanach w.watch yn barhaus. Llawer m-ath o gyffyriau a ddefnyddiais, ond nid oeddynt yn gwneuthur dim i mi.. Yn y cyfwng hwn mi cidigwyddais ddarllen mewn newydidiadur atR Mather Seigel's Syrup, a phrynais botel gan Mr Orippa, fferyllydd, yn ham. Ar ol ei gymjeiys* yr oeddwn yn teimlo. fel dyn newy-del, Gallon gy.ii.eryd fy yml>orth, a hyny heb ddim pn. BmIl y daethum yn iach a clrrvf, ac yr wyf wedi paxftau feltly byth wedyn. GeHwch gyhoeddi ymyn-egiad hwn os mynweh.^Arvryddwyd) Jasaes Bugdale, Black Horse Inn, Bawdaswold, ger Norwich, Tach- wedd 17eg, 1897. Fe all adeilad syrthso oherwydd gwaith ssi ?xr„o 3Ji fod islaw y nerth a ofynid gan y deb. Mae hynyna wed5 digyrydd yn fynych." DiracbefWj fe aN syrfchio, er ei fod1 wedi ei adeiladn ylI bnodol, oherwydd ea. fod wedi ea oi,'twytiso. hyny hefyd wedi mynych ddiigwydd. Gan hyny rhaid 1 r ateb pahani y syrth adeol'ad, wedi'r cwbl, gynwys nvaryl.ion. Sid yw y myruegiad syml mai rllY wan i sefyHydoedd yn achos. Yn aWT-fe ddywed y bobl rkia y dai'Ucnseom eft. ilythyrau: ddatrfod i'w hiech-rtl mddi ffordd. If* fydd iec:hyd byhh yn rhoi ffokti' odkJSsithx i'r corpfe gaet. ei gaj^redii neu ei orlwybha Mae Hawef ffordd t wneuthur hyn. Cftwi. a ellwh fwyta got' mod, gweith^ yn rhy ga&xl,. neu wneud each jl1,tk yn agored i anwyd neu iyw ieehyd heintus. yna-- mao y "balance"—yr hyn yw ieehyd—yn e uaadymchwel, chwitharj^n^yrthio i wacledd.. Yc- yr achosion uchod bu i ryw- aefcos gynyrchi^ dt uJd, gyd3 r llu drygtrn dd'VW ^id V? yt- ochos, neu yr aclsosacn, yn hysbys i$[, wdesgrifir y canlyniadau. Fel bi;kliwiv neu, &h «Wmrr, darfu i Mtsfeh«r ge^'el'g Syrup ogod' f & x fYnJ" drachefn. Sithr bydded i ni fodyn W11isd: wrus. Meithrmwch arferior< d!1i; a I fPl dt^engys yr arwydd cvr.rt^f, Yl) y physigwriaerh VE ddlvirdroi dylIl- chweliad. -n_

Pan yn syUwi w worth »ddygg, fa ddd C. Simeon —"Os oes genyoh o bunau i'w dodS plemtyn, dlodwch byny ja en ban; yn hyfcra^ rjaig yr. ei. JogaLL" Foreij Llun cymrodd lla^uddiaoih le yn ffrrA Walden. Darfu i |?rwva'ryn o'r enw Kinai, ymosod ar y dyn a 0f«.irti fa yu. tQfl0U gn 0 eryr; cy* a-V tlot-tr. VfI"M rlyn ei ban a morhlji^yl l)hírv:, h,t :;¡; i farw J'n. aahen yojj^ig, {Ul'

LADDO A LEDDIR." [iCyr^reigiwyd gan E&dixfab.} PENOD X. TAT) A MEROH. Yr oedd oorbvd a pha.r o feirch yn digwyl yn y stesior, etc fel yr oedd y tren ddyfod ami TburlTLtTe, pasiodd y ffwtman drwy y waiting- room ii 'Z1 O" i d vn. ni^3i6n ir plaftfform. "Tvwydd hyfryd, Ms Bates," meddai y porter, yr k. oedd yn glanbau ac yn adlenwi rhai o'r lam pan. "Disgwyl y 3.50 'express' o Lundaan, gallaf feddwl?" o "le—Lwyr, onid ydyw hi 1 Y mae yn gas genyf -orfod dioddef oerion yn yr hen shaffiti yna," sylwodd y frwtmian, gan setilio ed ben yn is i golar y gl) "flow fawr a wisgai. dyma hi yn dyfod, nid ri'-on^nt yti rhy fuan ychwaTth." Age. y geT1!)vdres i'r stesion, a. disgynodd Dr. Quentin, arweiniodd! gerfydd ei llaw Elhror ailsan i'r platsfform. Yn gadiaei y ffwtman i ofalu am y "luggage," efe a gynoiMiiwyodd ei gydym- sith ifsnc i'r cerbyd, a d-ododd y owrlidiou o'i ham- gylch. "Y mae "gerym ddreif fiavrr o'n blaenau ——dyli*s?ni snfon cerbyd cau-edig. A fydd i chwi (t-.vI'fHki yr oerni "51\ fydd yn y rr.odd lleiaf. Yr ydwyf wedi aHrer bod allan yn mhob tywydd," dywedodd y lodes. eym wenu vchydig yn 01 ei harfer. "Y mae y rwrl.di.:»a prvdferth hyn hefyd yn ddigo^ol i fy nghadw yn gwbl ayxlhea." 1 Oychwynamxiib yn gyflynx, y deffylau mdgis yn ehedeg ar hyd y ffyrdd caled, gwasbad, oblegid ni ynwMssigopiai fod yr eira. wedi disgyn yma or.d yn ysgsfn. if T7 oedd trafaedio yn hawdd. Yr oedd r wlad o jwni,p;i3, gadlasai Elinor weled, yn bryd- ferth ac amTYwiedig, yma ao acw rosdir mawr, biyrrwi ooetlieg draw wedi eu gwisgo a choed ffinidwydd o'u traed i'w penani, oartrefi teg yn nythu TH y dyffryn, afon Tll ymddolenu drsryddo, yn avrr fel gwydr llathraddd o dan wel- OD rhew hir. Yr oodd yn nosi yn gyflym pan yr olvynen y cerbyd drwy byrth matwrion Pare Dnnraiven Ab- bey. Yr oedd Dr. Quentin wedE. bod yn gwylio yn ddistsiW wyneb myfyriol, dychryiiedig y lodes ifanc, i ba un yr oedd pobpetb mar newydd a dy- edthriol, a cksn biygti tiiag atti eife a ddywedodd yn ddifrifol: "Y mae arnaf ofn eich bod yn dia blinydig, fy wrwylyd. Yr ydyoh wedi bod mar <kli«taw yr holl fford.d. Goibedtihiaf nad oes arnoch amryd wedi y dreif off beryglus ban." yr TO W vf vn xcteddwl fy mod wedi ei mwyn- hau," hi a ddyTv-adodkl, gyda checiad bychan yn ei llais. "Ond y mae arraf gywilydd dywedyd fy mod yn afni yr ymgyfasrfyddiad a^o^Iiaol gyda fy iihad fvy gallif ei adrodd." "Blentyn yn aior y mae braidd yn dreial oaled," efe a. ddywedodd yn doahuriol. "Yr ydwyf yn v-vr.yg eich. bod i gymeryd ewr o orptwys, ac ar ol hyny a allaf fi aw^rynm eich bod yn newid cich 6"Wi draifaelio am yr an brjdferth hono ag oedd am danooh yr hwyr o'r blaeai?" Cydsyniodd Ellinar, ate fel yr oedd y eerbyd yn tynu fyny r,i,ngat y "terrace" danfu i ddor drws mafwr y palas o'u blaeniu agar, a Jifodd ffrwd o oteuni aUaai—goleimi cynbes, croessawiis, a hyfryd. Arweirio'!d Dr. Qnentin hi dwwy y rueuadd, heJbio y gwasar.aetihyddion moesgar ond synedig, y a gawfyddent yn mJirydwedd y lodes ddy- cittuT debygrvrydd nodedig i dieulu eu mheistr, a Kiaradent am hyny yn eu mysg eu himadn fed y pafiai hi y'-iiAith o g'lyw, ar fraioh Dr. Quieatin. lilor.'i-yn rruan Yr oedd ayfiFroadau ymladdol agos 9,'i hansddifadu o'i hymadrodd, yr ardd'erchog- rwydd o'i chwmpas, nedlldtiolrwydd ysplen- ydd ed uefysJa fel etifetides debyigol i'r 011 o'r meddiautiu iii-irt'r'on y cyflwyniad brawychol i un nad ydoedd yn dad ond mewn, enw, ac at yr hwn ni th^imlad yr un tynerwch natimol;, yr oedd yr oil o'r aiiigybhiadau hyn yn rghyd yn gwneud i ddyrodiad EEinor gwitrof fod yn galedwaith yn wir. Dang^>swyd hi i'w hystafell, He y canfyddiodd focrwyn yn barod i iddi. Yr oedd hi yn rhy a algi/Ion i werthfiawTogi yn llawn y pryd- fiecthwch oedd o'i ohwmpas yma eto, a hi a ym- o«!tyng>odd i ei rhyddihau o'i dillad uwtchaf teathiol, a chael ei harwain i "couch" ger y tan gydag a»idfwyndea- distaw, Yr oedd y forwyn, lodes wiadaidd, aiiriol, yn yrrsrn:i:d o gwmpas yr ysifcafeil, ac yn gweinyddu yn ddiofyn bobpe-th ar a allad er cysur ei bonedd- igaa ieuawic, ac yn ddi&taw a daheuig dacUbeciai & threfrai "Jnwys ei chasbiau. Pan y d'-uitliiiodd Eliinor ryw gymaant hi a ddee.hreuodd ail ymwisgo, a chyflawr odd y gorch- wyl yi. foddhaol heb ond ychydig gynorthwy gan ei morwyn, yr hon a sylwodd or ol hyny yn y "servants' haU" na. welodd U eiuoed fon^ddiges ieucaric mor ddidrafferbh. "Xi dhymexla hi mo han er yr amser i ymwisgo ag a gymex rhai bontedd- igesau. a hi a wna ei gwallt ei hun yn brydferth, ord nid pob boneddigea ifanc a Padda wiallt mar cumi.id a hi!" "Y hi yn Dumaresque o goryn ei phen hyd Kiwdl ei throed," syiwodd y bwttler, ac yr oedd (fe yn sicr niantaLs i wybod, gain ei fod af wedi bod gyda'r am fwy na haner can' mlyndd. Yr oedd yr ystafell a ddefryddid gayr Ralph yr ol a r fwyaf heLieth o ystaifelloedd yn aden newyJd y ty. Ar y muriau yr oedd yn grogedag ddtarlui lau riiagoral, ac yr oedd yr ysgnniau (ca-bincts) wedi cad eu llenwi a phriddles.tri teg a. "bric-a-brn^' o braidd bob gwlad o dan haul. O'r dimn. Lie y lled-ogwrddai, gailasaii weled amryw 0 ysrtafelloedd prydferth pan y bydcfai y lleni sdAanaidd wedieu tynu yn ol. Yr oedd Dr. Quentin wedi bod yn ediych am y dyii cjaf, ac wedi ei gael ychydiej yn weN. 1 Xid oedd Syr Ralph hyd yma wedi gofyn dim owestiyrjau yn dwyn perbhynew a'i ferch, er yr ymddangosai yn gwybod yn amgyffr&dol ei bod hi wedi cyrhaedd. Dr, Quentin weled yr yrrgaLs a wnelad 1 ei ddisgwytiiad nerfuis; yr OIedd ei wyfahr i jrweied yn ymgodi ar ed wyneb, ac yr oedd ei duwj..sv* yn ciynu yn afmlwg. Eiatfddai r ddau ddyn i sia.rad am y peth ymat a r peth arall am rad irw!T).ud!W>, hyd nes y darfu i Syr Ralph, aliu cuddio yn Jiwy ed ddiffyg aaiyne^id, ddywvdyd yn frysiog: ° Airfonwch a.m dani hi, Queratin, y mate arnaf cxsisu ci gwetled." "Ni wr:oeth Dr. Querrtin yr an sylw, ond cyfod- dd a t^hanodd y gloch. y y bwtSer, 1 an y rhoddcxid ei ordhymyn, ate yn yrtod Y dyspeidiad o ddiagwyl efe a ddycLwelodd i'w le gW_gorwevddfa Syr Ralph. Yn sydyri d'axfu i'r diwedclaf yrogyfodi i fvny i ysbum eisteddol, a gafaedodd yn mraich ei cydnn- aith yn gynhyrfus. Dr. QutJr+in gyfelrtad ti lygaad, a f f ffispwr c^wyn-wisgediig teleddwiw lodes ienanc n-aivui j u dynesu. ^'Quentin. a fydd i chwi dfeimJo yn dramffwydd- csjjgy gofyr.af ? dhwl adaei i mi fod iy hun i gwrdcl a fy—fy mecrcL?" dolLefodd Syr Ralph, Oyfododd y m^eddyg, a, phasåodid allan i'r ystafefl nesaf, pryd y cwrddodd ag Elkaor, a ohan gym. ttry(1 e: Ikw efe a wyrodd ac a'i oasanodd yn ys- gvsu bwyrrio yn oil gyda gwen tita'r ysbafeU lie yr oodd Syr Ralph yn gwylio ac yn disgwyL Paeiodd Eliinor o da.n y Hen (potinsre) a chroes- odd yr ysbafedl at ocdir y dyn ckif. Y r oedd de yn cynhaj eti 3: un ar ei benelin, ac yn "gwledda" ami &wyd<Jus. 0 "!eilŸ chwi a ddiaethoch aifcaf fl, Eliinor. O'r yn baithio y dteuech ar ol yr ^riydd)oedd hyn o dddatmrrwydd ac esgeuhis- aoct iie a aaradiai mewn llais a droai yn otu<t ffljhjjtal, gy^ JT^ i i ddyfh-tJexoedd mkm v lodes. 7^ ydvrrf wadi dyfod atoeh cbWi, fy nhad, «n fod Dr. Quentin wedi dywadyd wrtihyf edch bod.^igMae^un^. Y—yr ydwyf yn gobeifahio ™ r1 creriu na ddjytir.wadwyd armf fi can yriin ywtTr.npt.h «aU, ablc^d yr oeddwn yn hoUol foddkwii ar fy hen fywrd tawsal yn Nghrmru lan, prjdyr,n._ Hiagym^dyH^estynedigy!, S g^aegiad oairedig, acrha- S 711. y galiaf fod o les i ^?'ddo i iwi ra rhyw gyuraint o «yaur; fiiwi. 07 Ki3 bod dvfod ja sicxad digon, Wentyn. anuvf finau eich gwnetfthur yn ddixlwydd, os v gtdlaf, ac nid ydyw hyny yn debytol Oit y byAl i mi Kamafcau i chwi vasfeo :encnctyd 11 ch prydfcrDhwch mewn ystafell dyn claf. Yr ydwyf wedi bod yn ddyhiryn yn fy amser, Eliinor, ac wedi dodi ymaith oddi- wrthyf y cylymau hyfryd hynv a fuasent yn gwneuth- ur fy mywyd yn un tra. dedwydd. Blentyn, a. ellwch chwi byth faddea i mi, a rhoddi i on. yn ddiweddar, fel hyn, ar fy mywyd, eich cariad? Yr oedd byd o daerineb yn ngeiriau a grrynebpryd ilwyd a. thenau Syr Ralph a ys^ubent ymaith bob gwrthwynebiad a. fynwe^'u v lodes, a deuai yn eu He dynerwch tosturioL Hi a beniiniodd i lawr yn ei ymyl ai. "Bydd i ni ein dau dreio anghofio yr amser a basiodd, a byw y naill i'r llall yn y dvfodol. Yr ydym bob un o honom vn dra, digyfaOl, chwi. efaliai, hyd yn nod yn fwy feliy na myti, am nyny rhaid i ni dreio btnl oil yn oil i'n gilydd "Yr ydyoh yn aiisyles, blentyn Ni haeddais gymaint o ddedwyddlwch. A fydd i chwi fy nghusanu?" efe a ofynodd yn anhyderus. Piygodd Ellicor ya mlaen, a dodtxid ei gwefusau ar yr eiddo ef a.m un foment ferr. "Dyna. i selio ein hamod," meddai bi, gan sjyfodi ar ei tliraed. "Ac yn awr riiai<i i mi beidic caniatau i chwi flino eich hun trwy yn ormodol. Chwi a. gewch ors-edd: a gv/r in do tra y byddaf yn adrodd i chwi betli o hanes fy mywyd blaenorol.' A chan dyiiti cadair at ei ochr. ac eLstedd ami. cyf- lawnodd ei iaidderadd, gan ddal llaw Syr Ralph vn dynn, hyd n y oedd efe yn seithfeo nefoedd mwyn- had. Nid oodd efe o bl yn blino gwrando arni, nag ediycb ar ei phrydtferthwch, yr oedd hi yn ddisgvn- ydd mor deilwng linell hir o'i hynafiaid. DyohloGd Dr. Quentin vn union ax ol hyn i ganfod tad a merch a.r y telerau goren, Ellinor yn ysgwrsio yn Ilaw&n am ei hynweliad a Lady Wilmot, ac fel yr enilIo<'d ffafr yn n!!olwg Syr Charlea. "Ediychwdh, fy nhoad. efe a roddodd i mi 'gage d'amour' wrth ywiadael," meddai hi, ?an estyn allan ei llaw brydferjh, ar ba un y pelydrai modrwy ddiemwnt un trareg. "Onid ydoedd efe yn garedig? ac ah, y mae Lady Wilmot mor swynol—yr oedd fy ngwroldeb yn cael ei brofi i'r eithaf wrth yma^dael." Llithrodd edrychia.d trwblus i lygaid Syr Ralph, fel y gofynai, btith yn fyrbwyll, "A ydyw y greadures t ryfedd hono. Janet, gyda hi? Ond diau ei bod hi, canya yr oedd Florence yn wastad yn feistres tiydd- lawn i'w erwasanaethyddion. A-a welodd y ddynes chwi, blentyn? t "0, do. Y moo hi yn un ryfedd, yn sicr, ond y mae hi wedi dyfod yn anhebgorol i Lady WTImot. Pa beth, tybcd, a all fod yr achos o'i '\orwydd? Gan gofio, hi a. ofynodd i mi a ydoedd hi wedi fy irgweled yn flaenorol." "A ddarhi iddi hi?" Brawyoliodd Syr Ralph, a chrynai ei his, "Do, ac er i mi Adywedyd wrthi ei bod yn cam gymeryd, byddwn yn ei dal yn fynych yn syllu arnaf yn ddiorphwys. fel pe y buasai vn ceisio adalw yn ol rywbath oedd wedi llithro o'i chof. Dywedai Lady Wilmot wrthyf ei bod wedi bod yn gla.f yn hir, flynyddoedd cyn hyny, a'i fod wedi effeitKIo ar ei meddwl, er y sicrhai fi ei bod hi yn hollol syn- hwyrol. Byddaf vn ffansio weithiau fod Lady Wil- mot yn ei hofni ychydig ci hun.ond gan fod y daynes mor ymlynol wrthi, ei bod yn rhy garedig i'w phen- siyno ymaith a chymeryd ryw berson mwy dymunol yn ei lie hi." .Dr. Quentin, yr hwn oedd wedi goglywed rhan o'r ymddiddan, a wyliai Syr Ralph, dros wyneb pa un yr oedd gwelwder llwyd yn lladrata. Efe a wnaeth ymgais i sadio ei lais tra. yr atebai: "Ie, yr ydwyf yn meddwl fv hun y diylid rhoddi y ddynes o dan atalfa. Yr ydwvf yn ei hadnabod ers blynyddoedd fel gweinyddes bersonol Lady Wilmot, ac y mae hi yn wastad wedi rhoddi yr argraph arnaf ei bod yn berson anymddiriedol. Pwy a. all ddy- wedyd nas gallasai gael ei tharo yn sydyn a gorph- wyltedd Y mae yr achosion hyn o brudd- glwyfedd yn terfynu felly yn fynych. Bydd i mi siarad gyda Florence ar y mater pan y gwelaf hi." "Mae yn rhyfedd genyf i chwi sylwi cymaint ami," meddai Eliinor yn fyfyriol, gan synu at gyfFro sydyn ei thad. "Y mae hi yn berson mor dawel a di- ymwthiol fel y mae Hawer o bobl yn anwybyddus hollol o'i throion hynod." "Yr ydwyf yn achlysurol wedi sylwÍ arnynt ac wedi cael fy niflasu gan wylltineb diberthynas y ddynee. Pwy wyr pan yr adfeddiana ei chof na— na cholla hi ei rheswm?" Safa.i Dr. Quentin eto tu ol i'r Beni llipa. agored yn yr ystafell gyfagos, a'i lygaid gwyliadol yn çorphwys ar wyneb ei glat. "Felly," efe a. fvngialodd wrtho ei hun, "dyna ydyw yr agoriad i'r dirgelwch ag sydd wedi fy nyrysu mor hir, aie?" I Efe a gerddodd yn arafaidi i mewn, a dechreuodd siarad ag EUinor. gan ryfeddu ychydig at ei phaj-od- rwydd yn dyfod mor fuan yn gartrefol yn ei thrigfa newydd. Nid oedd dim ysrwildod, dim anliyder, nag ofn yn ei dulL Yn wir, yr oedd hi yn ymddanghos fel wedi colli golwg ar ei pheraonolrwydd ei hun yn gyfangwbl, ac fed pe y buasai wedi llenwi sefyllfa urddasol Mi as Dumaxesque, o Dunraren Abbey, drwy I ei holl fywyd Yr oedd yn hawdd gweled fod Syr Ralph wedi ei lwyr a'i gyflawn foddloni yn ei fercli bryciferth, ac yn y man, ar ei awgrymiad, hi a adawodd yr ystaiell ar fraich Dr. Quentin i welsd ystafell yr organ, a'r oriel ddarluniau. "Danghoswch iddi bictiwr y Bendefiges Margery Dumaresqne. Quentin. Y mae hi yn hynod debvg i bictiwr hono. Evrch. fy anwylyd, chwi a. gewch weled Hawer o bethau a fyddant o ddyddordeb i chwi, ac sxddangosydd campus o bobpeth gwerth Ïw weled yn ein hen dy yw Dr. Quentin. Y mie efe yn ddesgrifiwr digyfryw, ac yn hynod lioff o bob- peth. henafol. (Fw barhau.)

Gwnwyn yn y Gwiod. "Amseroedd blin yw y trhat hyn." Dyn canol oed oedd y siaradwr, a thad i deulu o bl-ant. "Nid cyfeirio at fusnesoedd yT ydwyf," eba.i yn mhedach, "eithr at y tywydd enbydus. Yr wyf fi yn rgafael ymosodiad ffyrnig o grydcymalaa, mae fy ngwraig tan MrwydJ drwg, ac nid yw y gweddiH o'r teulu yn gwlbl iach." "Gwn mai peth cyffredin ia.wn ydyw priodoli yr holl ŒI"Wblon hyn i'r tywydd, ond yr wyf fi wedi dyfod i'r casgliad: fod gan gyflwr y cyfansoddiad lawer i'w wneud ag ef. Os bydd i'r dyn a fedd giydfcymaftau a'r wraig sydd wedi cael aaiwyd ed- rych yn od am yr achos, fe geir mai gwendid y corph ydyw yn rhai pobi." "Ac a wyddoch chwi beth wyf fi'n feddwl ydyw y gwendid ixuwyaf yn y oorph 1 Mi a ddywedaf witbhyoh. Yr wyf fi yn meddwl ei fod yn ddyledus i urio acid, yr hwn sydd yn y gwaed, yn ei gadw yn ymweithiedig yr holl arnser. Gwn ei fod yn achosi caydcymadau, a chredaf mai efe yw yr achos o'r anwydau gan mwyaf." "Ohwi a ofynwch yn natuiiol pa fodd mae yr uric acid yn cael i'r gwaied ? Mae yr ateb yn bur syml. Nid yw yr yn cyflaiwni eu gwaith trwy ei daflu &!3.I) o'r cyfam«oddiad fel y dylent, a chan. hyny fe erys yn y credaf, pe symudid uric acid o'r gwaed, y diflafliaL cryn lawer o'r crydcym- alau a'r anwyd Yr .oedd y boneddwT yn ei le, ac fe allasai ych- wanegu fod Afiechyd Bright yn yr elwlod hefyd yn cael ei ddwyn o amgyloh gan yr un achos. Ai nid ydyw i'w weled yn blaen, 03 bydd yr elwlod yn gryf ac iaoh ac yn taflu yr uric acid allan o'r cyfansoddiad, fod crydcymalau ao Afiechyd Bright I yn Anmhosibl ? Ni fu erioed ond un feddyginiaeth wybyddus i hoil amh wylderau yr elwlod, a dyna ydyw, Warner's 'Safe Cure. Mae y broffeswria.eth feddygol wedi cE-et aillar.i ei fod yn meddu priodoleddau anhysbys i ddim o ddarga,nfyddiadaiu amseroedd hen na di- i ddim o dd.a.rg&nfyddiad3n1 amseroedd hen na di- wed-dax. Y mae wedi Rafael mewn dynion, 31 merched hefyd, oeddynt yn y sefyllfa olaf o afiech- yd, a'u hadfer i nerth ao ieehyd perfxaith. Fe'i cymeradwyir gan physigwyr a gwyddonwyr, ac mae yn cael ei ddiefnyddio gan bobl oreu y tir. Darpariaeth wyddonol ydyw, ao mae ei boblog- flwydd i gyd yn ddyledus i'w nerth mawr. Dytid cadw mewn cof bob amser, p»r mae r fath drwb\>n difrifol a'r rhad grybwyllwyd uchod, nad oeø ond darpariaeth cwbl ymddiriedol ellir ei ddafnyddio gyda gobaith a dyogelwch, Fo dal i chwi gadw y patham hyn mewn cof.

Adgcfion am Uwcbyllyn,yn Nhrer Gest, Eifionydd. [Gan Alltud Eifion. ] FFYNHON Y GADAIR. Gan fod y fangre dawel hon yn fan genedigol i mi, ac i mi aaiadlu gyntaf ynddi tua phum' mlya- edd a phedwar ugain yn ol r. eu ragor, natunol yvr i adgofion boreuol fod yn felus i mi erbyn hyn; ond rhaid i gael mwy o ofod ac amser i fyn'd o gwmpas yr Len drigfanau a'r hen don Aioedd, a'r hen arfer^on a fodolai yno yn nyddiau fy mabaI1- dod. Yr ydoedd dau gyfLOO nodedig o sych i mi gofio, sef yn 1826 ac 1868. Yr oedd y cyntaf mor ddifrifol fel y bu feirw llawer o anifeiliaid yn Lleyn. Byddai rhaid eu hanfon dair a pheda^r mmdir i gael ychydig o ddwfr, a chymaint a 1 odd y isychdwr air y porthiant fel yr oedd yn rhaid tynu yr yd i'w roi i'r gwaitheg i'w oadw yn fyw. amsex y cyfansoddodd y bardd Gwilym Ddu yr englyn erfyniaddl a gar Jyn: Dad, eiddym deued addas—gawodydd Gwywedig yw'r deymas; A mwyda diir crindir eras, A da wlaw, Duw 'Lias. Y cyfnod axal oedd y flwyddyn 1868. Bu yr haf hwnw yn sych a hir wresog fel y pallodd y dwfr broil yn mhobman oni byddai sprgref, aic er fod yn cgwaelod Nant Hynai Ddu, i lawr y geu- mant, a Ohaeblysig, gyflawnder o ddwfr yn gyff- rodin, pallodd yr oil y pryd hwn, ac f0 ly yir oedd yr hen benitref, Ynyscynhaiaxn neu Bentre rfelin, mewn trallod am ddwfr. Oynhyrfodd hyn Mr Robert Evans (Bynafiaethydd y Ge), yn rtghydag ecraiH i chwilio am springf yn a ehawaant ganiaitad gan y perchenog, y diweddar Mr John Williams, Tyddyn Ysguboriau, i wneud ymchwil- iad ond er tirio tua phedwar neu bum' troedfedd lie gwelid naws dwfr, nid oedd yr oil ord yn otfer. O'r diwedd, yn y gors air y terfyn, eawsant wythien. risialaidd o ddwfr, heb fod yn ddwfn, a mawr oedd y Hawenydd o'r darganfyddiad. Tynwyd cynwya bras yn ei gwaelocL OySenwyd y Fechafwyn a chyflawnder o ddwfr, yr hon sydd yn pairhau eto, a da genrym ddieall fod y porchenog wedi ei sicxhau at wasanaeth y cyhoedd. Pwy a wyr nad gwyth- ien o ffynhon feddygol a dihyabydd Tyddyniolyn neu hen ffynhon Dunawd, ger Bradchysaint ydyw ? Y mae y ffynhon hon yn agog i Gadadr y Beirdd neu Frongadiaiii y Beirdd, ac yn briodol i deulu Ffynhon y Gadair. Bydd yn enw i'r hynafiaeth- ydd. Mr Robert Evans, yr hynafiaiethydd, i'r oesau dyfodol:—'Pdrteus irjexhaiustua." Ffynhon ddi- hysbydd. Bron nad allem ddefnyddio peniiliorn tlysion y diweddar Elis Wyn o Wyrfai ar Ffynhon y Llan, at y ffynhon uchod: — ) FFYNHON Y LLAlN. Er sychu o'r ffrydiau mewn gweirglodd a rhos A gostwng o'r afon yn rh!igol o ffos, Yn mhoethder Gorphenaf heb Hdwfr yn un man, Utawn dyfroedd adfywicft oedd Ffynhon y Llan. Ffynhon y Uan, etc., Llawn dyfroedd, etc. Pan gurai fynydd a bryn, Nea chwyddo pob ceunant a llenwi pob llyn A dyfroedd cytmyaglyd yn llifo'n mliob man, Glan gloew a. pheraidd oedd Ffynhon y Llan. Ffynhon y L^an, etc., Glan gloew, etc. Preswylwyr y pertref, yn fawr ac yn fan, Yfasant o honi'r un melus ddwfr gian Agored trwy'r oeaoedd i bawb o bob mail, Heb glo ac heb glided yw Ffynhon y Llan. Ffynhon y Uan, eba, Heb glo, etc. Pa beth ond drycb ydyw o egfwy-j y plwY, Saif acw ers deugain canhedlaeth neu fwy ? Lie tardd dwfr y bywyd trwy'r oesoedd i'r lan, Yn bur i ddiodi holl deulu y LlarJ. Teulu y Llan, etc., Yn bur i ddiodi, erbo. Yr oedd gan hen bobl yr feddwt mawr o ffynhonau pan oedd Ynyscynhaiacrn yn ddim ond capelaeth i un o'r ddwy Faim Eglwys—St. Beuno neu St. Catherine, Criocieth. Oyrchid dwfr o Ffynhon Beuno neu o Ffynhon y Saint i fedyddio yn yr hen amser.

Dypyd dau fachgen, o'r enwau Walter Roberts, jS mlfydd oed, a Jolm Richard Eli as. Hog mlwydd « Golw7a' 0 flaen yr ynadon yu Cotwvn Bay, cfydd Mawrth, ar y oyhuddiad o ladrata boss arian, yn cynwys tua 20p, o siop Mr Prioa, grocer. prydna-wn. dydd iaun. Cydnabyddodci y bechyn eu heuogrvryM, a gorchymynwyd i Roberts deu- ddeg tarawiad gyda'r fedwen, ac Elias chwech. EPPS'S OOCOAINE.-Cocoa-Nib Extr". (Tea- lik-e).-Tlio choicest roasted niba (broken up beans) of the natural Cocoa, on being subjected to power- ful hydraulic pressure, give forth their excess of oil, leavir £ for use a finely flavoured powder— "Cocoaine," a product which, when prepared with boiling water, has the consistence of tea, of which ifc is now, with many, beneficially taking the place. Its active principle being a gentle nerve stimulant, supplies the needed energy without unduly erxeit- ing the system. Sold only in labelled tiDe. If unable te obtain it of your tradesman*, a tin will fee sent poet free for nize stamps.—James FJPptI 4 (JQ., Ltd., Homoaopabhic CheatliA, London.

ALMANAC Y GWEITHIWR, 1899. Bydd yn dda gian Juaws o'n diarllenwyr ddeall fod yr ymwelydd blynyddol hw., wedi gw^ud el ddangOS1:ad ee!ll eto. Mae wedi ei argraphuyn swyddfa y Mri .Spurrell a'i Fab, Caerfvrddin, ac mae yjfaith hon yn srcrwyddi digoxiol ei fod eleni, fel arfer, yn ddestlus a. ohayno ei ddiwvg. ac oglur a chywir ei orgraph. Mae yr argraphiadau "an> T b.ynydaoedd blaonorol wedi pro-fi yn hynod ddef- nyddiol a gwasajiaethgar i amaetbwyr Cymru, ond credwn fod Almanac y Gweithiwr am 1899 lawn cystalT os nad yn irhagori, ar ei raig-laenoriaid mewn dyddorrJeb ^a defnydd'ioldeb ac amrywiaeth. ei gyn- wysiad. Nid oes amheuaeth ynom na "eha' rider- byniad gwresawus a chalonog pa le bynag yr a, canys byddi yn Hawlyfr bychan defryddiol a gwai;' aruiethgar ar lawer o bethau, a ohynwysa Jawer o gyfarwyddiadau amaethyddol a theuluaidd,a thoraeth o w^'bodaeth angenrheidiol i bawb eu gwybod. Gfeir ynddo hefyd werei buddiol a dydaorol, a detlh.oliad o loffion a. difyrion mewn riiyddiaeth a barddoniaeth,. heblaw yr hysbysrwydd am y misoedd a'r gwyliau^ etc., ddisgwylir gael yn mhab .almanac. Cyhoeddir y Hyfryn hwn gwmni y Qmin-e Bitters, Llanelli, a cheir ef vn rhad yn mhob rrxas- naohcly lie gwerthir Quinine Bitters Gwilym, Evans, neu anfonir oopi y post o'r swvddfa yn Llan- elli ar dderbyniad stamp dimau i dalu y cludiad.

Ar achlysur sefydliad Dr. Roberts yn brifaibraw Coleg Canol Kentucky, America, hysbyswyd fod awdurdodau'r coleg wedi eviiwTno'r radd o i'r Parch W. J;fiues, B.A., Mlr,«'.inion., Sefydd y coleg yn 1819, a. cheir ynddo o 300 i 400 o fyfyrwyr. Presbyteraidd a. than nawdd Cymanfa Bpesbyteroidd Talaeth Kentucky. Cafodd tri o ddynion ieuanc, y rhai owKjdynfc am ddilyn camrau John Kensit, eu dirwyo c- 5"3 yr un a'r costau am greu cynwrf yn Egfwys tijfe.. Iviarg-aret, Lerpwl. Yr oeddynt wedi ewneud" apeli iJlm; ostyiigiad y ddirwy wreiddiol o 30s. DywedoddS yr Ynao. er nad oedd eu hymddygiad yn ddtwg eto e: foa yn berffaith nmEwg mai i rnmhyrfu ac mo i a. doli yr aethant. Yn Llys Troseddau, LlumT&in, eyhwddwyd John D'Arcy, bachgon 19eg mlwvdd oed, o lofruddio dyn o'r enw Ilenrr Mappin, yn Oakeley-strect, Lambeth, ar y 15fed o Fehefia. XinfMengys fod y careharor, yr hwn oedd yn pcrt.byn i' "^angi1 o ddynion ieuainc a arferent orfodi rhai elEmt heibio i rod-lh iddynt, wedi trywanu y troneedlg ohyllcll na avian iddo. Yr oedd amryw vn llypad-oyst- ion o'r Dofmddiaetlt. Pum' munud fu y rbeiteiwyr yn ystyried eu dyf?rnja.d. a chawsant Yr euog o lofrudcKaeth, ond:r!rvmh3IJent ef i dn^r^id ar gyfrif ei ieuenctyd Dedfrydodd y Baruwr Big- ham ef i faTwolaeth. Y mae gwir iaweaiydd yn betih cadant a phwyU- og, ac yn triga yn fwy yn y gallon nag yn y wyn- ebpryd; tra i'r gwrthwynob, nad ydyw llawerydd gau ond Wwynebol; nd croen, ydyw, M y dy- wedwn—y mai y owbl ar y wyneb. Y Srydisu dyfcBt yw 11"ui distawai —

Atobiad i Her.—Boddhaol. Milwr Crwydredig.—Cymeradwy. Gwladga,rwch Milwr.—Derbyniol. Peth Felly Yw Natur Erioed.—Ystwvth. v OYNAN. ATEBIAD I HER (Sef hen englyn yn prifodli a'r gair "Diolch"). Yn dawel pawb diolch—yn syber Am sebon i ymolch Sarug gan bawb yw surolch, Nid oes gwr yn dewis goroh. MEIRIADOG-

GWLADGARWCH MILWR. Rhed: y ffrwd i fyny'r rhiw, A phaid y rinw a rhewi Dafnau gwaed iydd gwlitb. y nos, A bydd y rhos yn divnri; Cyn1 y gwadaf enw'm gwlad A'm haniad i o honi. WIL IFAKt MILWR CRWYDREDIG. MaeV enaid bron maxw ynwyf,—mawn och Mwy'n nych.11 dan bruddgiwyf; Ileb dad, hob wlad, a.c heb bhvyf, A¿rn amdd'ifaid ydwyf. WIL ETAN- Candia, Orate, Hydref 15, 1898.

PETH FELLY YW NATUR ERIOED:. Os byddi di, gyfaill, rhyw ddiwrnod Mewn traJlod yn methu a throd, A'r t'wylhvch oddiamgylch yn helae±hr A'th obaith i gyd wedi 'i gloi Feallai cei weled yn eglur 'Rai allan t roi cysur a lies, Yn troi eu gwynebau oddiwrthyt, A'u caJon mor gald a'r pres. t Paid byth ag ymddaried dy helync I nab o dy geraint sy'n bod Mae twyll trwy ymddiried yn dilyn, A dyeby n i tithau i dd'od; Os bydd i ti lithro ychydig, Mae'n d-:»>yg, daw rhywun a'i droed ( I'w roi 'y ben mewn cenfigen- Peth felly yw na.tur erioed. Pan fydai yn teimlo dy hunan Yn llawou, n'th. gwpaa yn glir, Mae siomiant i'w gael yn ei £ fwaelod, Gai wermodi yn hono cyn hir; A gweled rhyw lu o elynion Fel bleiddiaid yn wylltioni o'r coed, ibradwr yn dilyn a'i .d8ul Poth felly yw natur erioed. 'Rwi't heddyw yn mloda-u dv ddyddiau, Heb wybod am "-roesau y byd; Feallai cei hwn heb ,v rhiwiau, A'th Iwybrau yn wastad i gyd; Er hyny peth gora' vw gwylio, A chofio .gwneud hyny'n ddioed; Mae scirii ar dy ffyrdd i dy frathu- Peth felly yw natur erioed. GRIFFITH HUGHES (Rhoegar).