Gwalia

1. Cynhadledd Esgobaethol Ty Ddewi Cynhelir y gynhadledd hon yn Nghaerfyrddin ddyddiau Iau a Gwener, y 14eg a'r 15fed cylisoi, J>i"yd, yn ychwanegol at yr Esgob Owen, y mae yr enwogion canlynol wedi addaw bod yn bresenol l draddodi anerchiadau —Mr Griffith-Boscawen, yr Archddiacon Bevan, Mr C. H. Glas- codine, Deon Ty Ddewi (Llawdden), y Prifathraw Gent, Coleg Dewi Sant, etc.

Archdcdaconiaoth. Wrecsp.Bi V Y mae Arglwydd Esgob Llanelwy wedi penodi y Parch LI. Wynne Jones, M.A., ficer St, Marc., Wrecsam yn ganon trigianol fel olynydd i'r di- weddar Archddiacon Tfir-v. u ddiacon newydd Z f Y ™ae'V Jones, Llanymyricoh 1 r .Canon Ll- Wynne yn Ysgol \mwvtV aC derbyn ei addysg Hhydychain lT ° a Choleg Christ Church, Oraddiodd v'n 18«i °1edd Exhibitioner. °rdeiniWv/pf a galwyd ef i'r "bar yn lov+. 1m yn _1866 gan Esgob St. Albans, a y11 ffanlqn »7' es^ Ham ac Upper Gorling, ac Eglwye ^^giers. Yn 1896 cymerodd ofal aeon 'm' i," arc> Wrecsam. Y mae'r archddi- nghvriVfi re"e^lwr poblogaidd, ac arno ef, yn cenharfc «fr new^dd Abergele, y disgyn tref mailt cennadaethau yn yr esgobaeth o hyn allan.

£ arn Cerbydwr am Actors. "Y MAE RHAI BAWAIDD YN EU MYSG." Yn Nghwrt Bach Bloomsbury, dydd Meroner, o flaen y Barnwr Bacon, bu raid i gerbydwr o'r enw Winter ymddangos i ateb i "judgment sum- mons" a godwyd gan y Meistri Sanger, canys yr oedd yr archeb wreiddiol wedi ei gwneud ers cryn amser yn ol. Y Barnwr: Beth yw y rheswm na. fuasech chwi wedi talu y swm hwn ? Y Cerbydwr 0, 'does yna ddim i'w 'neud, eich anrhydedd. Barnwr: Yr oeddwn i yn meddwl fod cerbyd- wyr yn brysur iawn ar hyn o bryd ? Cerbydwr: Nac ydynt yn wir. Buaswn i wedi talu i fyny yn all right, ond bu yn dymhor drwg iawn gyda mi—hynod anlwcus. ixli ei holi yn mhellach gan y Barnwr dyg- OOig, eglurodd y cerbydwr ei fod yn priodoii ei lwc ddrwg i'r fiaic.li ei fod yn dreifio "profession- als o gwmpas. x Barnwr; "Professionals!" Pa fath o "orofes- sionaIs 1" J. Cerbydwr: Wei, eich anrhydedd, yr wvf golygu actors (chwerthin). F 5 buSS"S F°brawf h,ILy eich j Ccrbyd: Naddo, syr; yr wyf wedi cael fy r.gwneud mor dost. Barnwr: Eich "gwneud?" Cerbydwr: Ie, syr. Ydach chi'n »wel'd fe fum yn eu areifio nhw i lawr i'r rhede^feydd vn thS's-u1' -a "™aethant fi allan o'm harian—ni tha-cs^it i mi am eu cario. Barnwr Yn sicr ddigon, rid yw hyny vn <b-r wydd yn fynych gvdag actors ? 7 } Cerbyd.yr Yr wyf fi yn ei wybod. Rhoddwch KI I,"t ddim ond haner chance, fe'ch gwnan' ciii dan eich trwyn (chwerthin). Darfu i mi, .«vt f h()T1}^' nhw mewn wagonette cjfS ej<«dd Th^ dair wythnoBgTn'dl iNiL chef-isiTiS6'1' • P1xa y tTO ganddynt. f' £ als byth » bu raid i mi dalu am ientliy0 y i^agonette allan o'm poced fy liun Bu 1 mi aros wrthynt ar faes y rhedeg, gar, ddisgwyl ^crnp^6 1 ond na' cymerasaut y Ooes vn ddigon saif (chwerthin). Ond gaJlai mai un tro o lawer ydoedd „ J;v!,yriwi': hefo mi, eich arrhydedd, gailaf eich sicrhau. Y mae rhai creaduriaad. baw- aidu yn eu mysg hwy, syr,—ac yr wyf fi yn gwy- bod hyny (chwerthin). b Barnwr: W el, oes. Ni fydd i mi wneud yr un arcneb yn ,yr acjios hwn.

Gwasanastnau Diolchgarwch yn Mangor. EGLWYS SANT IAGO. CyrAa'iwyd gwasanaethau diolcligarwch am y cynhauaf yn Eglwys Sant Iago, Bangor Uchaf, ddydd Sul, y 3ydd cyfisol. Am chwarter wedi Tryth y boreu cyfranogwyd o'r Cymun Bendigaid, pryd y gweinyddwyd gan y Parch W. Edwards, M.A., ficer, a'r Parch D. R. Pugh, M.A., curad. •T ficer a draddododd anerchiad. arbenig i'r rhai lIyny a gonffirmiwyd yn ystod y saith mlynedd diweddaf, y rhai a Wahoddasid trwy lythyr bug- eiliol i ymbreseitoli yn y gwasanaeth hwn. Yr oedd y gwasanaeth unarddeg yn llawn cor- awl, a chynulliad da yn bresenol. Cymerwyd y gwasanaeth gan y Paroh D. R. Pugh, a phre(Veth- odd y ficer. Yr oedd gweinyddiad o'r Ordinhad oancta-idd eto ar derfyn y gwasanaeth, a rifer fawr or Cymuriwyr yn bresenol. Am dri yn y prydnawn cynhaliwyd gwasanaeth ir plant, pryd y traddodwyd anerchiad arbcuif iddynt gan y curad. ° Yr oedd yr eglwys yn orlawn o bobl yn yr Lwyr. iJarJJenwyd y gwasanaeth gan y Parch D. R. Pugh, a'r gwersi gan y Parch Canon Wiili.un Morgan, St. Ann's, yr hwn oedd y pregethwr ar- Demg. Yr oedd y casgliadau yn ystod y dydd yn myncd at gynorthwyo y genhadaeth dramor. Llywyddid wrth yr orgari gan Dr. Roland Rogers. Arwisw- wyd yr eglwys yn chwaethus gan y boneddigesau canlynol:—Yr allor, gan Miss Paynter, yr Ys- pytty, a Miss Pugh, Sandymount; y reading desk a'r stalls, Miss Rowlands, Bryn Ivor; y lectern, Miss Griffith, Fronheulog, a Miss Williams, Iioly- head-road; y pwlpud, Misses Rowlands, Gwyi: fryn; ffont, y Misses Hughes, Tanyfynwcnt. Pwnaed y gweddill o'r arwisgiadau gan y Msses Turner, Merridale. Cyflenwyd yr yd gan Mr W. Owen, Nantporch; a'r blodau, y firwythau, a'r llysiau a anfomvyd gar.1! y rhai canlynol: —Mrs Baxter, George Hotel; Mrs Pritchard, The CU- tage; Misst Wynne Jones, Mrs Mason-Parry, y, Misses Hughes, Brynmenai; Mrs Edwards, y Picerdy; Mrs Lloyd, Menaifron Mrs Robcrrs, Eirianfa; Miss Brittain, Mrs Wynne, Albert- place a Mrs Williams, Field-street. EGLWYS SANT MAIR. Cynha.1iwyd y cyffelyb wasamethau yn Eglwys Sant Mair, Garth-road, ddyddiau Sul a Llun cyn y diweddaf. Yr oedd trefn y gwasanaethau ddydd Sul fel y canlyn :—Y Cymun Bendigaid am wyth y boreu. Am ddeg, caJwyd choral cele- bration (Cymreig), yn nghyda phregeth antliem, Arglwydd, mor luosog" (Bamby). Am uarer awr wedi unarddeg, plygain (Seisnig) a phregeth gwasanaeth, Sullivan yn D ac anthem, "I will give thanks" (Barnby). Am chwech yn yr hwyr caf- "Wyd gosper Cymreig) a phregth anthem, genwch i'r Arglwydd" (Owain Alaw), a chydgan, Achieved is the glorious work" (Haydn). At hyn cafwyd "dadganiad rhagorol o driawd Dr. Josepn Parry, "l>uw bydd drugarog," gan Miss nce^ i'leistri Wi iiam Jones a J. G. Cooke. Y pregeuiwr yn y gwasanaethau oedd y Parch S. Rowland Jones, Glyntaf, Sir Forganwg. Yr oedd evnuUeidfaoedd mawrion yn bresenol vn yr holl gyfarfodydd. Dydd Llur am saith yn yr hwyr, cafwyd gwas- anaeth a phregeth ^Cymreig) anthem, "Yr holl bobl curwch ddwylaw" (Westlake-Morgan). Tra- ddodwyd y bregeth gan y Parch D. Richards, ficer Ffestiniog; cymerwyd rhan yn y gwas- Bethau hefyd gan y ficer (y Parch T. Edwin Jones) a'r Is-ganon Owen. Yr oedd y trefniadau cerddorol ynl nwylaw Mr O. Price, yr organydd. Arwisgwyd yr eglwys yn fedrus a chelfyddgar ^ogyfer a'r achlysur gan y boneddigesau a ga?i- !iyn —Miss Devonald, Mrs a Misses Edwardos, Miss George, Miss Graham, Miss Hall, Mrs Langford Jones, Miss Owen, Miss Emily Owen, Miss Elsie Pritchard, Mrs Prior, Mrs Parry, Alifs Mabel Savage, Mr a Mra Tegarty, Miss Sallie Thomas, Miss Hilda Glynn Williams, Miss Nellie Williams, a Miss Naomi Roberts. Derbyniwyd blodau, ffrwythau, a bythwyrddion o Gasteil y Penrhyri, Miss Pope, Mr Richard Harvey, Mr: Roberts, Oakiknds; Miss Watterson, Mrs Savage, Mrs Davies, 296, High-street; Mrs Langford Jones, Mrs Parry, Mr Davies, Garthenvan Cot- tage; Mre Johnson, Bronderw; Mrs Samuel Jones, Anchorage; Mrs O. P. Jone Mrs Cooper, Mr Lester Smith, Tvnewydd a Mr Owen, Nantporth Farm. j

j Yr Hsint yn Maidstone. SEFYLLFA DDIFRIFOL. Nicl Ilawer o dd er pan oead Nid llawer o fljnyddoedd vdd er pan oeJd haint y typhoid fever o'r dechreu yn ddim llai na 1518, ^ug niix^v i foreu Sadwm diweddaf; ond, F1 rhiL«^"u.^Cyhudd" I gwaith dwfr o esgeuluadra dytijddwu y|el«ir am ymchwi&d t^yadl^ yn hoijlt. „jg. amser ymleadir Drwyux 0 t was_ cwr o'r dref y mae 200 0 weithwyr yn gorwedd yn no-hanol angen maw. Dywedir fod cwdim y Jwaith dwfr ar fedr cyfranu yn helaeth er cyf- lenwi eisiau pob anghenus.

-+- PJiestr 0 Lofiuddiaethati Lycmynllyd- CYFADDEFIAD NODEDIG GWR. LLADD PEDAIR-AH-DDEG 0 WRAGEDD. Yr argraphiad diweddaraf or "Nieuwe Rotter- damsche Courant" a dderbyniwyd yn Llundain a ddywed fod heddgeidwaid Rotterdam yni gwncu- thur ymchwiliad i gyfaddefiad o lofruddiaeth sydd yn debyg o ddadlenu mwy o fanylion cyff- rous nag a wnaeth achos y llbfrudd hynod Deem- ing. Y newyddiadur hwn a ddyry yr adroddlid a ganlyn o'r mater: — Ychydig ddyddiau yn ol daeth dyn o ymddyg- iad parchus at y ewnstabl ar ddyledswydd mewn; rhan neillduol o dref Rotterdam, gan ddwevd wrtho y dymunai roddi ei hun i fyny am lofruddio ei wraig a'i blfentyn. Arweiniwyd ef ar unwaith i orsaf yr heddgeidwaid, lie y gwnaeth gyfaddef- iad arswydus o lofruddiaeth. Dywedodd mai ei enw oedd Carl Freideeich Muller; oriadurwr o ran galwedigaeth, ac yn 32aini mlwydd oed. Yr oedd y prydnawn hwnw (meddai ef) wedi tori gyddfau ei V.Taig a'i blentyn. Tra yn nghegin ei dy (meddai yn mhellach) yn glanhau cregin gleis- ion i girliaav, bu i rhyw lais alw arno i ddefnyddio ei gylleli a thori gwddf ei wraig, a bu gorfod iddo ufuddhau. t, d Arolygydd yr heddgeidwaid, yn meddwl fod ganddo feddwyn neu wallgofddyn i ddelio ag ef, a gymerodd y peth dipyn yn ysgafn; a'r dyn, wrth weled hyn, a dynodd allan o'i logell bedair o glustiau dynol, gan eu gosod ar ddesg y swydclog gyda'r sylw: "Hwyrach y coeliwch fi yr.; awr." Meddai drachefn: "Ewch i fy nhy, a cliewch welled fod gwir yn yr hyn wyf yn ddwevd." Anfomyyd. i hysbysu Mr Strang, penaeth liedd- geidwadol Rotterdam, ac aethpwyd i'r ty a nod- wyd gan y carcharor. Yno yr oedd golygfa fraw- YChlS. Wedi myned i'r gegin gwelid eyrph y "wraig anffodus. a'r plentyn a'r penau agos wedi eu oddiwrth eu cyrph, a'r holl le wedi ti orchuddio a gwaed. Fyd yn hyn nid ymddengys un amheuaeth am wirionedd yfaddcfiad y dyn; ond, yn ystod yr amser y cadwyd ef yn yr orsaf heddgeidwadol, a thra yr oedd y swyddogion yn chwilio ei dy, gwnaeth y dyrl rai cyfaddefiadau arswydus emilI. Sicrnaodd hwynt ei fod wedi llofruddio ei dad a'i fam iddo, mewn amrywiol ranau o'r byd, fcricdi pedair-ar-ddeg o wragedd, yr oil o ba rai a lofrudd- iodd efe, gydag un neu ddau o'u babanod. Mae yr achos wedi creu y cyffro mwyaf yn Rotterdam, ac y mae awyddfryd aiddgar yn eaci ei arddangos i wybod mwy o hanes gyrfa y dyn anghvffredin hwn.

Athiofi Prifysgoi Cmru, Aberystwyth. YR ARHOLIAD AM YR YSGOLORIAETHAU, 1897. Y mae Senedd yr Athrofa hon wedi dyfarnu yr ysgoloriaethau canlynol i'r ymgeiswyr llwydd- ianus yn yr arholiad a gynhaliwyd yn ddiweddar —Gwilym A. T. Davies, High School, Croesos- wallt (Ysgolcriaeth David Davies), 40p; Her- bert J. Fleurr, private study (Ysgoloriaeth Mr Kerling mewn athroniaeth naturiol ac un arall 5p), 30p Jolm S. Davies, Ysgol Rammadegol Caer- fyrddin (Ysgoloriaeth y Prifathraw), 40p Miss Amy Brooks Maria Grey, Training College (Ys- goloriaeth Commercial Travellers Deheudir Cym- ru), 20p; Miss J. E. Walker, Trinity Hall, South- port (haner Ysgoloriaeth yr Ymwelwyr), 15p; Joseph Burlington, Ysgol Ra.mma.degol St. Bees (lisuier Ysgoloriaeth yr Ymwelwyr), 15p; Miss M. E. Hill, Notting Hill High School (Ysgolor- iaeth Mr Brereton), 15p; Miss Camilla Thomas Pembroke Dock County School (Ysgoloriaeth Gymreig), 20p; William P. Ellis, Coleg Bargor (Ysgoloriaeth Mrs Clarke), 30p; Miss E. J. P. Ashwell, Nottingham High School for Girls (Ys- goloriaeth Agored), lOp; Miss E. B. A. Godet, Nortli London Collegiate School for Girls (Ysgol- oriaeth Mrs Elizabeth Davies, Biynteifi), 20p; ^xiss Graven James, Cariiiaxthen Girls' County School) (Ysgoloriaeth Agored a haner Ysgoloria-eth Gymreig), 15p; Miss L. J. Cavill, Salt Schools, Shipley (Ysgoloriaeth Agored), lOp Miss E. A. Weaver, Cheltenham Public Day Schools (Ysgol- oriaeth Agored), 10p A. G. Ruston, private study (haner Ysgoloriaeth Agored), 5p David Williams, Llandilo County School (Ysgoloriaeth Mr R. H. Richards), 20p; Miss Claudia Morgan, Machyn- lleth County School (Ysgoloriaeth Gymreig), 15n Edward Jones, Presbyterian College, Carmarthen (Ysgoloriaeth Gymreig), 15p David P. Davies, Llandovery College (Ysgoloriaeth Gymreig), lOp Miss C. M. M. Prayler, Collegiate Schools, Ash- lairds, Os-wentry (Ysgoloriaeth Gymreig), 10p; B. Morgan, Pentreporth Board School, Car- marthen (Ysgoloriaeth Gymreig), lOp; S. M. Powell, Llandyssul County School (Ysgoloriaeth Gymreig), lOp; R. V. Ll. Evans, Llanidloes County School (Ysgoloriaeth Ellis Eyton), lOp David Williams, U.C.W., Aberystwyth (Ysgolor- iaotli Cynddelw), 20p.

Difianiad Shyfsdd, un o Zfrydssan Saagor- Yn ystod y tair wythnos diweddaf (ebe'r "South Wales Daily News") bu i gryn anesmwythder gael ei achosi yn Dowlais yn nglyn a diflaniad syciyn Miss Rachel Thomas, boneddiges ieuanc tra ad- nabyddus yn Dowlais a Merthyr, ac ar unwaith dechreuodd ei rhieni wneud ymholiadau er sicr- hau beth ddaethai o honi. Trig y rhieii yn Broad-street, Dowlais. Merch ieuanc brydferth yr olwg yw Miss Thomas, tua 24ain mhvyid ced nc, am beth amser, bu yn Ngholeg y Briff$gol (Bangor) yn parotoi gogyfer a myned yn ysgol- feistres. Yr oedd Miss Thomas yn digwydd bod gartref ar ei "vacation," ac oddeutu tair wyf.hnos yn ol dreifiodd ei mham gyda. hi i Orsaf Caeharris, o ba le yr aeth y ferch ieuanc yn ei blaen, fel y credid, ar ei siwrnai i Fangor. Modd bynag, ni chyrhaeddodd Miss Thomas i Fangor, a'r gamp am beth amser oedd ffeindio allan beth ddaethai o honi. Yn ddilynol fe gofiwyd fod dyn ieuanc o Penydaren, oedd yri ei hadwaen, wedi /n v'm.d i mewn i'r un tren a hi yn Caeharris. Y mse wedi d'od yn wybyddus hefyd nad yw mam y dyn ieuanc yn trigo mwyach yn ei thy arferol, serch i'r dyn ieuanc ei hun (brawd i'r hwn a breswylia yn Nghaerdydd) gael ei weled drachefn yn y gym- ydogaeth am ychydig ddyddiau. Beth lynag allasai yr ho'l' amgj-lchiadau hyn fod yn ei olygu, nid oedd dirgelwch diflaniad y foneddiges ieuanc wedi ei ddadlenu yn foddhaol. Dydd Ian. pa fodd byrag, derbyniodd ei rhieni hysbysrwydd a dueddai i ddangos fod ei dau foes, gyda'r enw Mrs Rachel Thomas, s.s. 'Parisian,' Montreal," wedi eu rhoddi ar fwrdd yr agerlong hono yn Lerpwl, a thebygol fod y ferch ieuanc ar y bwrdd ar y pryd a'i bod wedi myned i Carcwla. —Gohebydd o Ferthyr a ddywed i Mrs .1 aDC Thomas, Dowlais (mam y ferch ieuanc), ddydd Sadwrn dderbyn hysbysrwydd o Lerpwl fod ei lOii-Tch wedi cyrhaedd Winnipeg -r yr 21ain cyn- fisol, ac yn ei cliwmni ddynes mevrv. oed oedd j wedi entro ei henw fel Sirs Mary Thomas, ac yr, j cyraeryd ami bod yn fam i Miss Rachel rrhomafi.

T'"i>pk-s CoooArNB.—Otcoa-Xib Extract. (Tea-Likoh— The v l»o.K',e.st, reasrted niba (broken up buans) of the uaturul on beiiifc Biilijeccoil to vowortii) hydraulic itve.-uaro. frive forih their of oil, JeavJnK for a fiitoiy li'i.v<rarcd pr.\vcicr—" Cocoaino," a product, which, whoa prewired with b<'>HinK water, ha' the con^istonce of to&.of whicli it i., l.ow Vtp.SM-.flrially takinR the place with mauT. lfca active, principle reing a Rentlo nerve etimnlaiit, I iinppljes the needed energy without unduly oxcitinj? the tlvstem. Sold only in tins, b.v (irooers, Ja:)c:led" ,lam.3 JCppsantl Co., Ltd., Homoeopathic Choaiiits, London.

J Ymoscdiad Croulawt, yn ITghasnewydd. ¡ Cymerodd ymosodiad creulawn yn nghyda lladrad Ie nos Lun yn Nghasnewydd. Tua haner awr wedi saith, darfu Mrs a Miss Ponsford, y rhai sydd yn bur adnabyddus yn y dref, adael eu ty yn ngofal y forwyn, Amelia Long, a myned i gyfarfod. Gan gynted ag yr oeddynt wedi gsdaei y ty, daeth bachgen yno gyda'r newyddiaduron a arferai Mrs Ponsford, eu cael. Ychydig funudau ar ol hyny, curwyd y drws drachefn, ac aeth y forwyn yno. Gofynwyd iddi, "Pa le mae'r arian ?" a chyn ei bod wedi eael amser i ateb neidiodd y dyn i'w gwddf, a thaflodd hi ar lawr. Tarawodd hi ainryw weithiau yn ei gwyneb, ac yrj y diwedd gwnaeth iddi yfed rhywbeth. Erbvn yr adeg yma, yr oedd dj-n arall wedi dod i mewn i'r ty, a daethpwyd o hyd i'r ferch ieuare yn ddi- weddarach yn gorwedd mewn cyflwr anvmwy- bodol. Llwyddodd y >ladron ddwyn oddeutu ugain punt, ac hyd yn hyn nid oes neb yn gwybod pwy ydynt.

MwnnuininJWTKHjMWffrii iiiiipi.rajuwfs^vmjuiupwm ]> cdicn rc,enc«,naidd (O'r "Drych.") Dcallwn fod yr Anrh. Morgan B. Williams a'i ;deulu o Wilkesbarre yn mwynhau awelon balm- aidd Colorado yr wythnosau hvi1. Y mae Ben, y mab hynaf, yno ers tua chwe' mis, er adgymorth- iad iechyd. < Cyfarfu Thomas Amos, Avoca, a'i angau mewn modd sydyn nos Iau, y 23ain; trwy gael ei daro gan gerbydres. Yr oedd yn 45 oed a chanddo wraig a merch febwysiedig. Symudodd i Avoca o Lansford rai blynyddau yn ol. Er galar cyfltredinol i'r ardal bu farw David W. Davies, Horeb, Sir Jacksorj, Ohio, ar y 15fed cy- fisoJ; a chladdwyd ef y dydd Gwener canlynol. John O. Thomas ydyw olynydd David Wynne fel postfeistr Oak Hill, Ohio. Penodwyd ef Medi 17eg. Dydd Mawrth, yr 28ain, yn mhen 15 diwrnod ar ol ei phriod, bu farw IVIrs T. R. Morgan, Alli- ance, Ohio, yn 62 mlwydd ac wyth mis oed. ^Oherwydd presenoldeb yr "Yellow fever" yii Nhalaeth Louisiana, mae John Evans, Glenmore, wedi barnu yn ddoeth peidio agor ei Commercial School" hyd Ionawr 4ydd, 1898. Tra y bydd hyn yn siomedigaeth i lawer o ysgolorion ac yn golfed arianol iddo yntau, barna Mr Evans mai gwell i bawb aros adref rs yr elo y perygl oddi- wrth yr haint heibio. Yn mysg y rhai sydd ar eu ffordd i weithfeydd aur y Klondike y mce Owen Tudor Griffith, ail fab y diweddar loan Arfon, a brawd i R. A. Griffith, cyfreithiwr. ol seibiant o rai wythnosau mae y Parch R. Trogwy Evans yn cael hwvl dda wrth werthu ci esboniad, "Datguddiadau y Datguddiad," yn Sir- ced J Jackson a Gallia, Ohio. Yr oedd yn pre- gethu y Sul diweddaf yn Mcriah a Bethel; bydd yn Rhos, Nebo, a Centreville y Sul cyntaf o Hydref, ac yn Cincinnati yr ail Suf. Mao Thomas J. Humphreys a'i briod, 0 Wy- more, Neb., ar ymweliad a'u merch, Mrs W„ O. Williams, Salt Lake City, Utah. Mae y pregethwr ieuanc Robert Lloyd Roberts wedi myned am gwrs o addysg dduwinyddol i Sem.inan- Auburn, N.Y. Bydd hefyd. yn gwas- anacthu eglwys y T. C., Sandusky, am rai Suliau bob mis. Treuliodd y Parch John W. Griffiths a'i fab, Bowen, Edmeston, N.Y., rarl o'u vacation gyda y Parch E. M. Jones, Freeport, Long Island. Y mae Griffiths wedi bod chwe' mlynedd yn wein- idog ar eglwys Fedyddiedig Seisnig y lie uchod, a choronir ei lafur a llwyddiant. Gelwir ef gan yr eglwys am y seithfed fiwyddyn. Y mae maes bu- geiliol Mona yn un o'r mamu prydferthaf ar yr ac edmygir ef gan yr eglwys a'r gynulleidfa am ei ddoniau a'i ymdrechion. Cafodd y ddau Barcbedig amser campus yn awelon iachus y mor. Chicago, III., Medi 25ain.—Mae John H. Ro- berts, ei briod a'u baban wedi myned i aros yn Birkenhead, lie y mae tad Mr Roberts yr. dwyn yn mlaen fasnach helaeth mewn brethynau (63 Ar- gyle-street). Bu Mr Roberts yn byw yn Chicago am ddeng mlynedd. ° Milwaukee, Wis., Medi 22ain.—Edrycha teulu M ring yn dda iawn ar eu dvchweliad o Gymru. ilae Evan. Evans, o Bron Tecwyn, TalsarulU, yma ar ymweliad a'i fab. Erys gyda'r adnabydd- us Hugh Harris, Clybourn-street.—Z. Chicago, Ill., Medi 23ain.-Daeth amryw of on- eddigesau adnabyddus at eu gilydd i anedd glyd Mr a Mis James Roberts, Harrison-street, ddydd Mawrth er dathlu pen bhvydd yr hen chwaer ddon iol Mrs Jones, Y Wern, mam Mrs Roberts, yr hon, sydd wedi cyrhaedd y Hinell derfynol yn ol y Beibl, sef y pedwar ugain mlynedd, eto yn mwyn- hau iechyd a hoenusrvvydd gweddol dda, ond fod y clyw wedi ei aixmharu beth. Yr eedd amvyw or plant yn bresenol, a chydfwynhawyd y wledd a barotowyd gan y teulu parchus; pawb vn dy- muno parhad iechyd a dedwvddwch yr hen chwaer yn y diwedd "nawdd Duw a'i dangnef." Hefvd dathlwyd priodas euraidd y Proffeswr J. P. Jones mewn modd teilwng.—D.R. Genesee Depot, Wis., Medi 28ain.—Awst lSfcd yrl nghartref ei ferch, Mrs George W. Hughes, yn ardal Caledonia, ger Portage, Wis., bu farw yr Hybirch Hugh Roberts, yn 97 mlwydd oed. Ganwyd ef yn Sir Fon, G. C., lie y treuliodd foreu ei oes. Pan yn wr ieuanc teimlodd yn awytldus dros achos dirwest. Wedi ei svmudiad i'r wlad hon tueddwyd ei feddwl at waith y weinid^g- aetb a dechreuodd bregethu yn Dodgeville, Wis. Yn fuan symudodd i Dalaeth Ohiol lie y bu vr pregethu yn ffvddlawn am flynyddoedd. Yn y flwrddyn 1869 daeth i ardal Waukesha, a bu yn lld'uriu dros ei Arglwydd yn ein plith am ugain mlynedd; yna symudodd i ardal Caledonia, He y bu yn cartrefu gyda'i ferch yr wyth mlynedd olaf o 1 oe". Gosodwyd y gweddilliorrf i orphwys vn mynwent Salem, Waukesha, yn ymyl ei anwyl briod, Awst yr 20fed. Gweinyddwyd ar yr ach- lysur gan y Parchn R. F. Jones, Thomas Rice, O. f). Jones, William Matthews, a Dan Williams. Gadawodd ddwy ferch i alaru ar ei 01 Duw pob dyddanwch fydclc yn gyyur iddynt hwy yn eu profedigaeth. Diau y gwelir' cofiant teilwng yn y "Cyfaill" yn fuan.—R. H. Williams. Salt Lake City, Medi 22ain.-Fis i heddyw (Awst 22ain) bu farw Thomas Williams, a chladd- wyd ef ar y 24ain mewn man dymunol yn myn- went Mo-mt Olivet. Gwasanaethwyd gan y Parch H. T. Clay, gweiridog y Central Christian Church, a chanwyd gan Mrs Lizzie Thomas Edwards, John James, a Thomas Ashworth. Genedigol o Lyn- dudno ydoedd Mr Wilhrans, a daeth i'r wlad hon dros 30 mlynedd yn ol. Bu yn cartrefu yn nghymydogaethau Mankato, Minn., Sioux City, la. jvansas City, Mo. Oshkosh, Wis., lies ym- sefydlu yma tua chwe mlynedd yn ol, i dreulio gweddill ei oes, oddigerth ychydig y bu ar ym- weliad a'i ferch yn Wisconsin. Y mae iddo ddwy ferch, Lizzie yn Willow Creek, Iowa, a Maggie yn Oshkosh, Wis. Y gwaith diweddaf a wnaetJi yn Salt Lake City oedd ar y Pioneer Monument i Brigham Young. Yr oedd Mr Williams yn hynod gymeradwy yma. Bargor, Pa., Medi lOfed.—Diwrnod yr edrvch- ir tuag ato gyda boddhad a dyddordeb neillduol gan amryw o diigolion y lie hwn ydyw dydd Nad- oliu, adeg cynhaliad Eisteddfod dan nawdd vm- ddiriedohvyr yr M. E. Cymreig. Bu y pwyllgor ii r liodus a sicrhau gwasanaeth yr unawdwr bari- t-nc araderchog Win. H. Evans, Scranton, P., am y diwrnod, a chael y beirniad cerddorol yn mherson y Proffeswr L. Watkins, Wilkesbarre, gwr ag sydd wedi esgyn i safle uchel ac inrhyd- eddus yn y byd cerddorol. Hefyd, nid yw y pwvl gor wedi nac am arbed traul na thrafferth er gwneud y dydd yn Nadolig lawen yn mhob rstyr. Disg^ylir y bydd pedwar brass o leiaf ar fan- lawr yr ymdrechfa, peth newydd dan haul yn y parthau hyn. Hefyd, gan fod yr hon cystadleu- aethau yn agored i'r byd, ond odid na cheir gweled rhai o'r Ellmyniaid a'r Saeson yrna. yn mesur cledd a'r Cymro. Estynir gwahoddid i bawb a allant fiorddio i ddyfod yma i dreulio y Nadolig eleni dan ganu.—B. ° n'1:ua.r.1Jrtf8.

h::nffych WELL Lodes newyild-ane«i^ Mr a Mrs Thomas R. Closs, Newt,on-street, Llanberis. Pwy yw hon? ai un o fladioDos-Ncl, Ddi/eth yn awr yn Ehcd engyl i'w dun,fos— O haruv.i'Al liw ei grudd dlos. Xi iclii'f a phrophwydo-perl aur fydd J.Vriwr y fam eto, A gweZweh "tada" "11 ei gwylio, Hd) yr un o'i gwell-;aa.e bron o'i go'! Hydref .a, 1ES7. ELIDIRFAB.

CyfTredmol. Y mae Cymdeithas Ryngwladwriaethol Hedd- wch yrj condemnio'r arfer o ddatldu dydd Brwydr Trafalgar, am ei fod yn tueddu i gadw gelyniaefch yn fyw. Y mae'r aelodau Gwyddelig yn galw am 1 r Senedd gyfarfod yn ddioed i drefnu moddion i gynorthwyo pobl sydd yn debyg o fod mewn angen yno oherwydd methiant y cnwd pytatw. Dyn gwastraffus ac afradlon iawn yw Ymher- awdwr Germani. Er fod ei incwm blynyddol yn cyrhaedd y swm enfawr o 15,000,000 marc, neu 750,000p, dywedir ei fod "dros ei ben a'i mewn dyled. Bitociwyd un o orsafoedd Brussels gan gerbyd- resi un diwrnod, gan fod yr arwyddion yn eu herbyn. Pari aed i gaban yr arin-yddion, gwelwyd fod y dyn oedd yno yn wallgof. Peryglwyd niler fawr o fywydau oherwydd ei wallgofrwydd. Digwyddodd cynhwrf mawr mewn cysylltiad a sefyll allan gweithwyr haiarn yn Dambrowa, yn Mholand Rwsiaidd, yr wythnos ddiweddaf. Gorchymynwyd i'r milwyr saethu at y terfysg .vyr, yr hyn a wnaed. Lladdwyd tri o horynt, ac ar- chollwyd amryw eraid. Bydd i briodas gymeryd He ar yr 28ain o'r mis hwn rhwng Mi Nesta Platt, merch henaf y Mil- wriad Henrj- Platt, C.B., Gorddinog, Bangor, a ChadbCru Richards, Royal Welsli Fusiliers, unig fab y diweddar Mr Mcredyth Richards, cadeir- ydd Brawdlysoedd Chwarterol Sir Feirionydd. Y mae meddyg o Rydychain wedi myned yn fethdalwr. Ymddengys iddo syrthio i grafangau yr usurwr Isaac Gordon, a'i fod yi., myned ddvf- nach ddyfnach i'w ddyled, nes o'r diwedd y tor- odd ei galon ac y diangodd ymaith. Yna gwnaed ef yn fethdalwr. Cafwyd allan fod Gordon yn codi Hog o 1200p y cant am yr arian a roddes yn fenthyg iddo. Y mae Mr Harford, ysgrifenydd cyfiradinol Cymdeithas Gweisior. y Ffyrdd Haiarn, newydd gyhoeddi adroddiad, yn yr hwn y dengys fod nifer aelodau y gymdeithas wedi codi, er mis IonawT diweddaf, o 44,709 i 81,700. Ystyria Mr Harford fod hyn yn profi y tuhwnt i :uuheu- aeth fod gweision y ffyrdd liaiarn o bob grsdd yn sylweddoli nas gallant obeithio gwella eu hamgylchiadau ond drwy ymuno a'u gilydd o ddifrif. 0 Yr oedd priodas deuddyn o amgylchiadau cyfê- redin i gymeryd lie yn Eglwys Blwyfol Gwrec- sam foreu Llun. Pan oedd y ddau ar fin cael eu gwneud yn un, were frawd y briodasferch yn d'od i fewn, ac yn dweyd ei fod yn gwahardd y briodas, gan nad oedd ei chwaer ond 19eg mlwydd oed, er iddi ddweyd ei bod yn llawn oed. Penderfynwyd pellebru i Lundain i gael barn y rhieni ar y mater, gan ohirio y briodas hyd ddau o'r gloch y pryd- nawn. Erbyn hyny yr oedd pellebyr wedi cyr- haedd, yn rhoddi caniatad i'r eneth briodi; ac yna aed drwy y seremoni, a gadawodd y ddau yr eglwys yn dwyn yr un enw. Cafwyd hyd i chwech yn rhagor o gyrph— cyrph dynion, merched, a phlant—yn Ternovskv, yn ardal Tiraspol, yn Rwsia, lie y dinystriodd amryw benboethiaid crefyddol eu hunain drwy, gymeryd eu claddu yn fyw. Credir y ceir hyd i o leiaf ddeg-ar-hugain yn rhagor o gyrph, a phar- heir i chwiilo. Dvwed Kowaleff, penaeth y see., I benboeth, nad ydyw yn amheu nad cyrph gwir- llanydd a'i blant, genethod wyth a chwe' blwyud oed, ydyw rhai o'r cyrph a gafwyd. Gwyddai eu bod yn bwriadu cael eu claddu yn fyw. Gwrth- ododd Kowaleff ddangos lie y claddwyd y gwedd- ill o'r sect, oddeutu deg-ar-hugain o nifer- Cymerodd damwain hynod le ar linell Llunda'n, Chatham, a Dover yn r,gorsaf Ramsgate nos Lun. Yr oedd cerbydres iyflym Granvili' ychydig fun- udau ar ol ei hamser, a daeth i mewn i'r orsaf gyda'r fath gyflymdra fel yr aeth y peiriant drwy y mur yn mhen draw yr orsaf, gan grogi yn rhan- 01 uwchben palmant yr heol oedd islaw. Ni adawodd yr un o'r cerbydau y rheiliau, ac ni dder- byniodd y teithwyr ond ysgytiad bychan. Caf- odd lluaws o bobl oedd ar yr heol ddihangfa gyfyrg, gan fod malurion y mur yn cael eu hyr- ddio i bob cyfeiriad. Cymerodd damwain gyff- elyb le yn yr un fan rai blynyddoedd yn ol, end y pryd hwnw iladdwyd amryw. Gwrthdarawodd trenau mvyddau gyda nerth mawrr ar linell ffordd haiarn Llundain a'r Gogledd- orllewin yn Crewe, nos LUIi. Dywedai telegram a dderbyniwyd prydnawn Mawrth fod pedair o drenau wedi rhedeg yn erbyn eu gilydd, tra yn dyfod i fewn i'r orsaf, a bod haner cant o wageni wedi eu malurio. Cafodd tri o'r gyriedyddion hefyd eu hysgwyd yn dost. Erbyn dydd Mer- cher, fodd bynag, dywed yr adroddiad swvddogol ftnai dau dren yn unig a redodd i'w gilydd. Ni archollwyd neb, fel y bu oreu, ond clowyd y linell am oriau, ac achoowyd peth oediad yn nglyn a llythyrau, etc. Credir mai achos y ddamwain a fu i yriedydd un tren fyned yn ei flaen heibio "arwydd y perygl" yn ymyl y North Junction. Gorchfygwyd Llywodraeth Groeg yn y Senedd nos Iau diweddaf, ar bleidlais o ymddiried. a gpJ- ygiwyd gan y Prif Weinidog, yr hwn a ddywed- odd y byddai i basio pleidlais o'r fath eu galluogi i ymgymeryd a mesurau i ryddhau tiriogaethau Groegaidd. Cwynai M. Ralli yn chwerw yn er- byn llymder yr amodau yn ngyn a'r iawn zhyfel yn nghytundeb yr heddweh, ac ymddiswyddodd ddydd Gwener. Dywed newyddiaduron ddydd Llun1 fod Gweinyddiaeth newydd wedi ei ffiirl- io-- U. Zaimis yw y Prif Weinidog a'r Gweinidog Trtamor; Gweinidog Rhyfel, M. Smolonski; Gweinidog y Llysoedd a Gweinidog Morjys, 31. Toman; Gweinidog y Berfeddwlad, y Milwriad Corpas; Gweinidog y Cyllid, M. Street; Gwein- idog Addysg Gyhoeddus, M. Panayotopoulo. Y mae M. Delyannis wedi cyhoeddi maniffesto yn ymwadu a M. Zaimis a'r gweddill o'r mwyafrif. Yn lie myn'd i'w gwaith ddydd Llun, aeth rifer o weithwyr i fewn i dy tafarn, gyda'r penderfyn- iad o wario y diwrnod yno. Oddeutu haner l'ydd, ysbiodd menyw i fewn, gan gyfarch un o'r parti: Rwyn s'poso nad y'ch chi ddim yn d'od adref i giniaw heddyw, fe rr yr wyf wedi d'od a'ch siar i chwi." Gan ddywedyd felly, gosododd ddysgl a .phlat ag oedd wedi eu cylymu yn ofalus, o fiaen yr yfwr, ac a aeth ymaith. "Mae hi yn edrych yn dda ar eich ol," ebai un o'i gymdeithion. "S'pos- nvch ein bod ni yn ei flasio i wel'd sut beth yw c' "Ie, gadewch i ni gael bias," ebai y gwr, fel yr oedd yn datod y bwndel. Ond yr oedd y Jysglau yn weigion. Ond ceid gyda'r pecyn nodyn, yr hwn a ddarllenai fel y canlyn: "Gobeithio y mwynhewch eich ciniaw yr un peth yn union ydyw a'r un ag wyf fi a'r plant yn ei gael gar- tref." Dywed rhai ysgrifenwyr yn y "London Kelt" fod o leiaf ugain mil o Gymry yn Llundain nad ydynt yn mynychu un lie o addoliad, ac yn y rhifyn am Hydref 2fed, sylwa "Anenwadol" ar hyn, gan awgrymu meddyginiaeth:—"Trueni mawr nas gall yr holl eirwadau ymuno a'u gilydd i orchfygu'r perygl. Dylai fod capel Cymraeg yn mhob cwr o Lundain, ac nid oes rwystr—ond sectyddiaeth—ar y ffordd. Paham y gwelir Methodistiaid neu Annibynwyr yn codi capel bach egwan i haner cant o bobl, tra gellid cael tri chant o Gymry yno, oni b'ai enwadaeth? Y earHyniad yw fod ar y bobl ofn cychwyn ru^hosion nychlyd, newydd. Os bu rheswm, un nmsor, droo enwadaeth, nid oes un rheswm heddyw. Beth yw'r gwahaniaeth rhwng credo AnnibynwjT a chredo'r Methodus? Neu eiddo Sion Gorff a Sion Wesley? Neu, yn wir, rhwng daliadau Charles Davies, Caerdydd, a'r Proffeswr Hugh Williams o'r Bala ar Fedydd 1 Y gwir yw, mae'r enwadau yn cadw i fyny wahariiaeth pan nad ces ei eisiau, ac yn gwaeddi o blaid eu sect pan nad oes galw am hyny." Uno yr enwadau! An- mhosibl, frawd. xuae yn debyg na welodd y go- h'ebydd hwn eriood etha'iad Bwrdd Ysgol vn Nghymnt, neu li rhag coleddu y fatli obaith egwan.

Ccfeb "GIan Padarn." Cynhaliwyd pwyllgor yri nglyn a'r mudiad uchod nos Fawxth, yr 28ain cyiifisol, a phenderfviiwyd fod i r gronfa gael ei chau ar yr 20fed o Tachwedd, 1897,, a dymunir drwy hyn argraphu ar feddyl- iau y personau hyny ag yr ymddiriedwyd llyfrau caeglu i'w gofal i ddyblu eu hymdrechion yn y cyfamser ac i anfon y llyfrau a'r tanvsgrifiadau i law Mr David H. Williams, Clogwyn Gwyn, Di- norwig, neu y Parch O. G. Owen (Alafon), Ys- goldy, yn ddiffael cyn neu ar y dyddiad a nodwyd. —Cofnodydd. I

TH ''KRaTs.)!) \s .VWATTEE TE PEKAli'D MaZAW M'TKK T 14 T M A3 A WAT fjfiK TE PER^IDD MAZAW&mR Gwwthir ef uufwu pecycaa soliedjw tI. thyama yn unig.

r Y Cyllid Cenedlaethol. Y mae cyfrifon y Trysorlys am y chwe mib a derfynasant ar y 30ain o Fedi yn dangos fod cyfan- swm y cyllid yn 49,597,448p, gyferbyn a 47,504.103p yn ystod y chwe mis cyfateool y llynedd, neu gynydd o 2,093,345p. 0 gyfanswm y cyllid, talwyd 3,727,424p i gyfrif y trethi Jlco], a 45,870,024p i'r Trysorlys. YD ystod y chwe mis cyfatebol y llynedd, talwyd 2,773,592p i gyfrif y trethi Heol, a 44,730,511p i'r Trysorlys. Derbyniadau y Tolldy, 10,444,316p, cynydd o 451,918p. Excise, 15,121,126p, cynydd o 505,256p. Eiddo, etc., 7,634,928p, cynydd o 783,658p. Stampiau,3,700,000p, cynydd o 20,000p Treth y tir, 25,000p, cynydd o 10,000p. Treth y tai, 455,000p, cynydd o 20,000p. Treth eiddo ac incwm 3,880,000p, cynydd o 150,000p. Y llythyr- dy, 5,220,000p, cynydd o'100,000p. Y telegraph, l,570,000p, cynydd o 60,000p. Tiroedd y Goron, 165,000p, yr un faint a'r chwe mis cyfatebol y llynedd. Llog ar gyfranau Camias Suez, etc., 442,420p, eveydcl o 3933p. Amrywiol dderbyn- jadau, 939,604p, lTeihad o 101,420p.

Haaesya GyiTrons o Paris. V v Cynhaliwyd llys milwrol yn Paris yr wythnos o'r blaen, yn yr hwn y cyhuddid milwr or enw Ccr- neli o drywanu gwniadyddes ieuanc y noson cyn yr Wyl Genedlaethol, ac yna ceisio lladd ei hun. Tynodd yr achos sylw mawr, ac yr oedd llawer o bobi yn gwrandaw y prawf.. Y mae'n rhyfedd fod yr eneth wedi byw, canys fe roddodd y milwr ei fidog drwyddi, ac fe'i codwyd oddiar yr heol mewn cyflwr peryglus, yn mron marw, yn 01 pob golwg ond fe wellhaodd. Ac ar ol yr aiuur- iaeth hon, fe adawodd ei holl ffvrdd lioedenllvd. Nid yi: unig fe ddarfu iddi hi anfon deisebau torcalonus at Arlywydd y Weriniaeth, y Gweim- dogion, a'r swyddogion oedd i eistedd yn y Ilys milwrol, ond ysgrifenai bob dydd at Cornell lytil- yrau llawn o draserch tuag ato a llwyddodd, hefyd, i'w weled yn ei gell, drwy gymeryd ami mai ei chwaer ydoedd. Yr oedd y dystiolacth a roddwyd o flaen y llys yn dangos fod y milwr yn orhoff o'r wniadyddes brydferth, a bod ei thuedd hithau i hoedena wedi ei wneud yn eiddigeddus dros fesur. Er mwyn ei chylymu wrtho, yr oedd efe wedi rhoddi iddi bapur yn addaw ei phriodi, a thalu mil o ffrangcod iddi oni wnelai hyny. Yr oedd Jeanne, sut bynag, yn esgeuluso cywiro'i hoed ag ef yn rhy fynych, ac yr oedd ynddi duedd i ysgwrsio a swyddogion milwrol a chadbeniaid, a dynion o'r fath ac elai pethau yn ddrwg iawn weithiau. Nid oedd ond ychydig amser cynt er pan gafodd y ddau ffrae ar y Pont des Ir valides, ac awgrymodd yr eneth iddynt dafiu eu hunain dros ganllaw y bont i'r afon, cynygiad a dderbyn- iodd y milwr i ddechreu ond newidiodd ei feddwl wedi hyny rhag tynu gwaradwydd ar ei swydd. Wedi hyny, bu helynt arall, a'r milwr, wedi cael gan yr eneth i fyned gydag ef i'r Champ de Mars, a wylodd fel plentyn. Drwodd a thro, busties go anhapus a fu carwriaeth Corneli ond daliodd yn fyddlawn drwy'r cwbl. Ac wedi ceisio lladd (Jeanne, fe drywanodd ei hun, a thaflodd ei hun ar ei fidog. Eglurwyd yr holl fanylion hyn, ac eraill, i'r swyddogion a gwnaeth cyfreithiwr y cyhuddedig ei oreu drwy draddodi arjerchiad teimladwy iawn, fel y tosturiodd y llys, ac y rhyddhawyd y milwr. Gorpheniad teilwng o'r ystori a fuasai, fed y milwr a'r wi iadyddes wedi priodi, wedi'r cwbl ond ni ddywed yr hanes ddim am hyny.

--UI Llandsgla. I Cynffherdd.Nos Wener, yr 8fed cyfisol. cyn- J haliwyd cyngherdd hwyliog yn Ysgol Genedlaeth- ol y L'e uchod. Cymerwyd y gadair lywvddol g&u Mr E. O. V. Lloyd, Ragatt (Uchel-sirydd Sir Feirionydd), tra y gwasanaethwyd fel cyfeilydd gan Mr W. A. Lloyd, A.Mus., Rhuthyn. Cafwyd anerchiad agoriadol gan y llywydd, ac yna aed yn mlaen trwy y rhaglen fel y canlyn: —Part-song, "Blow, bugle blow," gan blant yr ysgol 0 dan1 arweiniad Mr R. Williams, yr ysgolfeistr; song, gan Mr J. Jones, Llanbedr; song, gan Miss Jennie Jones, Rhuthyn glee, "Awn i loffa hyd y meusydd," gan Mr E. Price, Trefydd Bychsarl, a'i barti; song, gan Mr R. H. Jones. Llanbedr; song, gan Mr Mac Davies, Llanynys song, ''Clap, clap, clap," gan blant yr ysgol; song, gan Mr T. Price, Llandeg b; sorg, gan Mr W. Roberts, Llanbedr; song, "0] pwy na fyddai'n amaeth- wr," gan Master Tom Davies, Llandegla, yr lwn a ymddangosai mewn gwisg hen amaethwr, yn cael ei ddilyn gan blant yr ysgol mewn cydgan song, gan Mr R. Jones, Llanbedr; glee, "The moon shines bright," gan Mr E. Price a'i barti; song, "The little washer-woman," gan faith o enethod yr ysgol, pa rai a ymddangosei t mewn gwisgoedd golch-wragedd, gyda "dolly and tub," yr hyn a barodd cryn ddifvrwch eu gweled yn actio golchi wrth ganu (da iawn forwynion bach) song, gan Mr W. Roberts song, gan Miss Jenrie Jones; song, gan Mr Mac Davies glee, "The Ticklers," gan Mr E. Price a'i barti; song, gan Mr R. H. Jones sorg, gan Mr R. Jones; song, "On the engine," gan blant yr ysgol; song, gan Mr T. Price; song, gan Mr J. Jones glee, gan Mr E. Price a'i barti; song. gan Mr Mac Danes. Yna tvrwycl y gweithrediadau i'r terfyn. pryd y cyfododd y Parch J. Jones, B.A., rheit,hor y plwyf, ar ei draed i dalu diolchgarwch i bawb am eu ffyddlondeb ac hefyd i gynyg pleidlais o ddiolchgarwch i'r llywydd, yr hyn a wnaed gyda brwdfrydedd mawr. Cyfododd y llywydd i gyd- nabod y diolchgarwch, a dywedodd ei fod ef bob amser yn barod i wneud unrhyw aberth o hono ei hun er mwvn. cyral i fyny y gyfundrefn wirfoddol o addysg yn Nghymru, a'i fod yn gydwybodol yn credu ei fod trwy wneud hyny yn amdditfyn y trethdalwyr rhag beichiau gorlethol y trethi mewn plwyfi bychain fel Llandegla, ac yn wir er fod yma Hyddlondeb mawr yn cael ei ddangos y naill dro ar ol y ball gyda chyngherdda-u a phethau o'r fath er cynal yr Ysgol Genedlaethol yn y plwyf hwn eto mi 'rwyf yn ofni fod Ilawer heb sylwedd- oli y perygl i'r gyfundrefn wirfoddol fethu o ddi- ffyg cefnogaeth gyrhaedd gofynion pobl Llundain fel y dywedodd. y llywydd. ac i'r gyfundrefn addysg yn y piwyf gael ei thaflu yn gwbl ar ys- gwyddau y trethdalwyr. Gwarchod ni beth fyddai y canlymad ? Nid yw gwerth prisiadwy y j>hvyf ond tua 1400p. Daliwch at eich ffyddlondeb, boys. -Gohebydd.

-u_n_ J Trials Sowydd i Sfi^essa ya Mangor. MR ACL AND, A.S., AR Y MUDIAD ADDYSGOL CYMREIG. Cafodd yr "University Hall for Women Stu- dents" yn Mairgor ei agor yn ffurfiol, prydnatru Sadwm diweddaf, gaaJ Miss Helen Gladstone. Pan ddeclireuwyd y gweithrediadau yr oedd y- neuadd wedi ei llenwi 0 gynlleidfa urddasol iawn dros yr hon y llywyddid gan Mr W. Ratlibone* Lerpwl, gyda'r hwn yr oedd Miss Helen Glad- stone, Mr Aclaaid, A.S., Mr T. E. Ellis, A.S., y Prifathraw Reichel, etc.—Wedi i'r Archddiacon. Pryce ddarllen gweddi arbenig. Dr. Griffith Evans a ddarLefraodd fynegiad yn dangos sefyllfa v cwm- peini cyfyngedig oedd wedi adeiladu yr hostel.— Mr Rathbone a longyfarchodd y presenolion ar gwblhad yr adeilad, yr hwn, meddai, oedd yn gain, arall tuag at gwblhad yr adeilad addysgawl yu. Ngogledd Cymru (cymeradwyaeth).—Wedi i Miss Maude (prif felstres yr hostel) anrhegu aJlwedd aur i Miss Gladstone, hitliau a'i derbyniodd yn foesgar, gan ddiolch am yr anrhydedd a osodaaA arm. Ar ran ei cho% hi, hi a estynodd ddeheu- law cymdeithas dros y coleg i'w chwaer leuengaf yn, Mangor, ac yna yn ffurfiol cyhoeddodd yr adeilad yn agored.—Ar ol anerchiad byr gan Mrs A H. Johnson, yn estyn croesaw i'r hostel ar rail Rhydychain, Cyfododd Mr Acland, yr hwn. a dderbvniwvd gyda banllefau uchel, a dywedodd ei bod xxt rhodcu pleser mawr iddo ddyfod yn ol drachefn. i Sir Gaernarfon, yn yr hon sir y dysgodd efe rai or gwersi mwyaf gwerthfawr am waith addYS6 a. el n, thxefnyddiaeth addysg a gafodd erioed yn unman. Yn mhlith pethau eraill, dywedodd Mr Acland: Beth bynag allai rhai pobl feddwl o'r pwrc o add- ysg merched mewn lleoedd eraill, eu bod hwy vn Nghymru yn hollol unol, ac ni fwriadent gynyg un pa bynag dros addysg uwchraddoi gc)- ethotl a merchcd (cymeradwyaeth). Yn vstod y pum' mlynedd diweddaf bu tri phrif ddig^yddiad yn nglyn a'r mudiad addysgol yn Kghymrll. Yn gyntaf, agoriad ysgolion canolradd i fechgyn & genetiiod drwy y Dywysoga-eth yn ail, sylfacniaxl bwrdd eanolog i addysg ganolradd yn drydydd, sefydliad Prifatiirofa i Gymru trwy freinlen freii- hinol (cymeradwyaeth). 0 berthvnas i'r cyntaf o'r rhai hyn, yr oedd yn meddwl fod cvnvdd dad- blygiad yr ysgolion hyny wedi bod yn rhyfeddol. Yn ystod yr wyth miynedd er pan basiwyd yr Act 1 yr oeddvnt wedi agor 87 o ysgolion g\rda» dim llai na 7000 o ysgolorior.i (cyineradwva^th). Credai ef fod hono yn ffaith ag y gallai Cymru vit hawdd. fod yn falch o honi. a mentrai ef brc- phwydo y byddai, yn mhen ugain mlynedd etov gymaint arall o ysgolonon ag a weiid yn vs^olioa canolradd y dydd hetldyw (eyiaeradwvaeth).' Eft) a siaradoad am Fwrdd Canolog Addysg ac am y Central University, ar hyn a deimlai am y ddau. sefydliad yna oedd, y byddai eu dv-anwad er uno yn life-sprang llwyddiant y mudiad addysgol yn Nghymru. Yr oedd yr organisation wedi tardda allan o anghenion y lie y siroedd oedd wedi c-vd- gyfarfod ac yn awyddus i roddi i'r gronfa caiioW (ide,cr y caXA o'u harian diod er illWyn i'w bwrdi canolog canolradd gael ei sefydlu." Y colegaa Cymreig, a phaAvb gymerent ddyddordeb ynddynt, oedd yn dymuno cael Prifathrofa fel pen a clioroa 1 w gwaith (cymeradwyaeth). Yr oedd eu hysgol- ion rhagbarotoaw-i yn myned i gael y cyfleusira, am y tio cyntaf i anfon eu hvsgoiorion i yscoiion. ailraddol, ac yr, union o'u blaenau byddai gan -r ysgolion hyny waith yr University Colleges peith- ynol ij Brifathrofas Yr oedd eu cyr*hora.u sirol yn ddiweddar wedi gwneud gwaith rhagocol, ac yr oedd llawer o'u "proprietary schools yn awr yn sefyll mewn crjfach safle nag a wnaethanfc cnoed yn hanes y wlad hon. Yn Lloegr vr oedd eu prifysgoion: a.'u cyrph arholiadol yn llawer ac amrywiol; ond yr oedd yn sicr o hyn. na fyddai yr un department yn ddoeth os yn eiddigeddus » gynghor ymgynghoriadol Teimlai efe yn hvder- us na fvddai^ i r efrydwyr a ddvgid vno yn wir- foddol adael i goffadwriaeth y rl'iai wnaethaut gy- maint yr nghorph y deng mlynedd diweddaf i wthio ynmlaen syllaeniad y sefydliad add ysplenydd hwnw yn y Dywysogaeth farw (cvmer- adwyaeth). Yita traddodwyd anerchiadau Ilcmgyfarchiadol byrion gan Mr A. G. Vernon Harcourt, F. it. S Mr J. W. Mackall, M.A., a Mr T. E. Ellis, A.S. P ieidleisiau o ddiolchgarwch a gweddi gan yr I Arcnddiacon Pryce a ddygodd y gweithrediadau i derfyniad. Adeiladwyd y cartref hwn i efrvdesau gan y j Bangor Women Hostel Company, Limited. Ei leoliad sydd yn Upper College-road. Ma wedi ei adeiladu o briddfeini cochion a terra cotta oddi- wrth yynlluniau o eiddo Mr Frank Bellis (o ii-rnt [ Gnerson a Bellis), Bangor. Yr adeiladvdd oedd. Mr Evan W illiam;?, adeiladvdd, Garth, Bangor. ¡ Gwanwyd tua 5000parno, yn nglivda rhyw VOp yn ychwaa.eg ar y tir o'i gwmpas. _u_ m __m_m_

Gar, e Period a sac^ a fflaywoiaethaa. GEIV1 E •. lixA KTEAIJ. Evns,-Jedi 27, pnod Mr Hugh Evans, Ty- ^«ew\'L.d, IJaasannaji, ar fab—c\*ntaf-anedi?. jvans. -Medi 25, yn 45, Green-street. Bethnal Green, pnod Mr Evan Evans, Ila^thwr ar íab. Júne-s.-Hydrei 2, ya Y ()l maris, pril-d Mr E. -IonF., ar fai). 26, yu 41, L!U,»d=I's-r'»ld- priod Mr John Roherts, ar ferch R(wlanà¡j-:Yiedi ,27, prlod Mr R. W. Rowlands, Ty- 1.1 ay,T Ceman, lalybont. Cer&digicn, ar ferch. Pill: ;D:\ S_lD. Evans—Badger.—Hydref 4, yn Eghrys St. Chads, hhreYsbuiy. gan y Owir lhrchedig Areliddiac-alm Ma.ud, Lvclu Evans, diweddaf gofalydd y Borough. Inie'-tioubDiseaaes Hospital,-liangor,a Roselgweddw- y aiweddar Mr Thomas Badger, a merch hynaf Mr- a Mrs Minshall. Bridgnorth, Shropshire. Lambert -Leigh.—Medi 28, yn Eglwys y Brifysgol, Stephen's Green, DubJin, gan y Parch Canon Fur- iong George Henry Lambert o Swvdd Carnagh, V1 exford. a Tan-y-G)-aig. Ynvs Mon, a Janj. merch leuangaf Mr F. A. Leigh, D.L.. Rosegarland, wvûd W exford. I Jon -H)-drcf 4, t-rwv drwvdded ytL Ngimpal y TabernacI (M.U.)," Rhuthyn. r Parch b. Stephen, Mr Edward Jones, lihos Uchaf Llanaraion, a Miss Mary Parry White. Court! Llananiion. Morgan—Sobert.?. Hydref 6, yn Nghapel v Weshy. aid, Porthmadog, gan y Parch O. Erans, xta miiresenoldeb Mr R. Parrj-, cofrestiydd, Mr Wd- iiam Morgan, Oswestry, a Miss H. L. Roberts merck hjnaf Mr Roberts. diw?ddar inspector y Railway, Church-street. Tramadog. i any iiliams. —Hydref 6, trwy drwydded iirben- ig, yn Lglwys Gaoeiriol Bangor, pan y Parch Is- ganon Owen, James Pitrry ac Agnes Amelia Wil- I i, m. -v ddau o Gaernarfon. Williams .Tones. Hydref 4. yn Nghnpel y Centea- «y;>ew Feny; y pai.ch H. G. Roberts, M.A., RiciLac? h. llhams, Elm Bank. Rock Park, Rock Ferr,v-. ,i, :bry Elie-. nnig blantya Mrs Joneg. Brynberelan, Pwllheli. MAK WCTjA. > THAI/. I Davies. Hydref 2, yn 27, Beckwith-street, Birken- h.ec;.1. 3"11 ei pj^med iiwydd. Sarah G., anwvl blent- yn Jolm a, M P. William^. Ivawards.—Hydref 2. yn 12, Lloyd-street, yn 21 oed Agnes, anwyl ferch y diweddar Thome's a Mary- Edwards. Ehus.—Hydref 4, yn 155, Karrowbv-street vn 53 oed. Hugh Elias. Evans.—Hydni; 1. daeth y newydd galarus am farw- m !'iVn' -I!b Mr a M-s Evans, Cas»J-y-Cr51fn ger Llwyncdyn, Sir Aberteifi-^ ^iifoy^xa, IX heudir Am,nea, yn 18eg mlwydd oed orwy gy-Itio oodirj hwylbren y Hong yr oedd ^yn hwy.y ar yr 16,g o Awst 39;da lalwjdd oed, Mr Ro- s' Ml^m' Llanaraion Dyffryn Ceiriog. ""n<id wedaw a plileEtyc i alaru ax ei cil, ya t ngimi-t iluaws o beithynesau a chyfeillion. utmts.— jiedi 23. yn 82 mlwydd oed, yn Llwyn Onn. Jane Jones. r oedd vn chwaer- ilr diweddar i-nor, bardd a phregethwr adnabyddus. or Ami-nc: Iorihyn G'wynedd. Owens. —Hydrof 1, yn 28. Riclimond-tertace, yn 72 oed. AnrÜ, an-nyl hriod John Owens. i owell. — Hydret 1, yn Irvon illa^ Gwroesam, YD B oed, },■ iy, pried Evan Powell. Price. M' ui ;6.- yn 6, Melbourne-street, vn 46 oed. John, anwjd briod Louisa. Price, diweddar o RbyI. ^aomas Hydref oydd. yn yr OE'.Œa.n cynharol o 28 mlwydd. AJiss Ellen Lir.z'e ThomaK, march Mr Joh Thomas, Sliop, Capel fjawr, Uiagristiofos. V.'iluaIns.Hydrei 1, Mr J..J\!B Williams, Modrya Villa. Cjiwilog (gYllt o r iehn, Llanys^nsndwy), tady Parch R. Cumber Williams. Lamoetec- t yn 83 mlwydd (.1, Williams. —-Medi 2t. ci breswvl. Zs. Elkabed^- strait, yn 78 oed, Rubea t Parrv vVilliams. Williams.— Medi 25, yn 27. Eereham-road, Gwree- sam, 3-n 21 oed, Rõsa. Kleroior, morch Mr a Mr*. W. H. Williams,

Penrhosgaraedd- ilr ol.A fyddwCii mcr garedig a chaniatau gof- o-l ar dud«ienau eich papur elodwiw yr wythnos lion. Mae genym i'w groiiiclo am jmadawiad Mr Owen Hughes i Goleg Llanbedr. Cofus gan ein darlienwyr isni ein cyfaill wedi g .v;;sanaetiru y swydd o lay read- er am 12 mlynedd, ond yr wythnos ddiweddaf pender- fynadd Culeg Lianbedr ef yn ail o'r un-ar-dcteg ym- geiswrr. Mae iddo enw da, a pherchir ef yn fawr gan bob enwad; mor fawr fel y penderfynir dadblygu liyny trwy roddi genedigaeMi i "dstjmoniar teiiwnii o i weithredoedd. Dirilenw)-d y Hnln-r can'vnol yr eglnys nos Sul gan Air Erasmus Jones. D\-muniad cùon pawb ydyw iddo lwyddiant mwy yn* v lie y mae :—Coleg Dewi Sant. Llanbedr, Sir Aberteiti, iJydrel 7fed, 1897. At Eghvyiwyr Penrhosg^xacrdd, —Anwyl frodyr a chwioiyad. yn 01 fy addewid yr wyf yn anfon gair yniadawol atoch. Da genyf eicli hys- bysa fy mod wedi myned trwy fy arholiad yn lhrydd- i;:nus. Dcuais 811an yn ail o'r unarddeg oedd yn yr un dosbarth a mi; felly yr wvi dan orfodueth i dori nghysyiiti-a a chwi oil. Gwaith caled i mi yw ar ol eyfnod mor faith o undeb a chydweitlovd- iad mor unol. Yr wyf yn teimlo yn di-a diolchg-ar i chwi am bob caredigrwydd a dderbyniais oddiiir eich liaw. ac am basio heibio fy ami ffaeleddau. ac yn en- wedig am eich dymuniadau da ar fy rhan pan yn vm- adaeL Ni ddyebymvguis i hyd nts ar j-mada^rfod Lrcnyeh y fath afae-1 viloi". jvj ni feddyiiais cl'.waith y biiaswji ninau yn teimlo cyrnaint wrth orfod tfai*we]i;>. koiid pwy wyr nerth cyfeillgarwch ac undeb. Deu- ildeng mlynedd i ns Gorphtm-if diweddaf yr oeiidwn yn pregetirj am y waith gyntaf gyda chwi. Er yr amser invnw mae yma iaver o gyfnewidiadau ctigwydd. Mae y rhan fwraf o'r gynulleidfa oedd y pryd hyny wedi symud ymaith. yma ac acw, a mfer mawr wedi croe.si i'r Wlad sydd well, ni a. obeithiv/n. Ond rhyw fodd mae y bylchau yn cael en llanw o hyd. ilae jma rhwng 60 a 70 o rai o'r newydd wedi" cu derbyn yn Gymunwyr yn fy amser, rhyw gym; ;:2t dros 50 wedi eu bedyddio. flefyd, wruii edryeli dros gyfraniadyu at wahanol achosion, yr wyf yn gweled vi- holl gasgliadau ddeuddeng mhuadd yn ol o dan 20p y flwyddyn, ond yn awr y maent dros 40p. Bydd hyn yn galondid mawr i chID oil ddyfai barhau mewn d;doni. Gobeichiaf gh-wed y bydd pawb yn rmlycu wrth yr eglwys—yr un yv liiynngitanol pob'syBHid- ac v bydd cynydd mawr yn eich mysg. Cyn- ydd mcwn pras 1:0. chvnvdd mewn rhif. a Duw pob gras c-li bendithio, ac a fendithio cich Uafur a Ilafur fy olynydd, fel y delo y fechan ym fit a'r wan yn genedl grvi.—ldwyf, ei«h gesl^igcdig was, 0. HUGHES.