Gwalia

GliOBE FUR ISRING COMPAJS Y, COMPLETE HOUdE FURNISHERS, Wholesale and Retail, 12,14,16, and 18, PEMBROKE-PLACE, LIVERPOOL. FURNISH FOR CASH OR ON THE JD HIRE-PURCHASE SYSTEM AT CASH PRICES. The GLOBE FURNISHING- COMPANY, the oldest established, and by far the most extensive Furnishers on the Hire-Purchase System in the Provinces, supply every raquisite for the complete Furnishing of Cottage, Hotel,or Mansion, considerably c to eP ) than the majority of those firms who sellfor cash onl). This we are able to do through having a very large capital at command,and being the boaa fide manufacturers of the principal goods we sell. -NO SECURITY REQUIRED, NO EXTRA EXPENSES, ON OUR HIRE-PURCHASE SYSTEM The fair and equitable manner in which our business i carried on, and our reasonable terms and low prices are so well known throughout the North of England and Wales as to render further comment unnecessary. General terms, which however can be altered to suit the convenience of purchasers payment Weekly, Monthly,or Quarterly. Amount of Purcl-,ase;CIO Payment per Week 3s 6d 920 5s Od £:50 „ 10s Od to zioo 1786d £ 500 to 30s Od An inspection of our stock will at once satisfy intending purchasers that we give better value and offer easier pay- ments than any other house furnishers on the Hire-Pur- chase System in the Provinces. All goods are Delivered Free in our own or private vans and no expenses of any kind are incurred by customers Furniture sent to any part of England or Wales. CAUTION.—As some firms adopt various means-such as copying our prospectuses, &c.. —with the evident intention of inducing che public to believe they are can- ected with us, please note our address- FURNISH FOR CASH OR ON THE HIRE PURCHASE SYSTEM. New Prospectus, Large, Illustrated Catalogue, Press Opinions and Price List, sent post free on application. Please mention this paper. BusinessHours,9a.m. to 7 p.m.;Saturdays,9 a m.to 6 p.m. GLOBE FURNISHING COMPANY, 14,18, AND 18, FEMBSOKE-PLA'JS, LIVERPOOL Railw vy Fares aliowed to Country Customers. A. Rl(]HARD'HON'S WONDERFUL I/- PARCEL OF MUSIC. 20'- WQ&TH FOR 1/ £ HESTEK JjOBEL JRON piA^OS! BEST VALUE FOR MONEY, 21 Guineas Cash. By Instalments, 15s 2d per Month. THE POPULAR IRON PIANOS. 14 Guineas Cash. By InstalmeDts, 108 6d per Month. THE POPULAR AMERICAN ORGANS, 12 Stops, 2 Knee Swells, Mirror Top, 12 Guineas Cash. Ey Instal ments, 9s 4d per Month. TUNING and REPAIRING by Beet Workmen SINGLY or by YEARLY CONTRACT. THE WHOLE OF NORTH WALES VISITED. 43, Bridge Street-row, Chester, AND Central Arcade, Wrexham. 2233rl434S THE BANGOR AND ARVON PERMANENT BENEFIT BUILDING SOCIETY. HrorTlnutD OFFICe I 239, EIGS STREET, BANGOR. FRB>IDEXT ALDEBMAN JOHN E VAX ROBERTS.J-P ,BAXGO:. LARGE RESERVE FUND INCREASING ANNUALLY, Paid-up Shares, £ 10 each. 1 Subscription Share, 5a an 1 Entrance Fee, upwards per i L. J per aharts 2d 6:1. Advances repayable (by Monthly Instalments) in 5, 10, 15, or SO yenrs on Ldaecaoid ana Fiee- hold PropertisF. ADVANTAGES: To Subscribers. 1. A convenient place for Investment, with Absolute Security sso Good Interest. 2. Investments withdtawabie AT ANY TIMS by Notice or other armcgEEEeaD. To Borrowers) 1. Funds always available for advances. 2. Easy aoala of Repayments. 3. Moderate Solicitor's Cbargaa (by Special Arrangement). 4. Premium AIDED XC, and r..ot deducted FBOM, advance. 5. Mortgage effected with the utmost Despatch and Secrecy. 6. Easy facilitiee for Redemption of Mortgages AUTTIMB withoac any charge. Applicationp.,&c., to be addressed to the Secretary pro. tem., Mr ROBERT KOBEBTS, at the society's offices, 239, High Straet. 15059a ÅJ bOB N- ATEI0 ARGRAPHWAnH A LL Y FR R WYMIAD EWCH AT Nixon a Jarvis -r GYFERBYK A'R CLOC BANGOR CYC LBS-! CYCLES!! #j| IMPORTANT NOTICE. IF yen require a Higb-olaea Machine at a Low Price yon cannot do better than have a WARRILOW" as year monnt tor Season 1897. All Machinep are thoroughly up-to-date and Guaranteed. We defy Competicion. RIDE A WARRILOW. THE BEST AND CHEAPEST MACHINE IN THE MARKET. LARGE DISCOUNTS FOR CASS. ILLUSTRATED CATALOGUES SENT POST FREE TO ANY ADDBBS THBOUGHOL/L THE WORLD. SFECIALITIES IN LADIES' SAFETIES. Accessories of all kinds at Lowest. Prices. Any Machine taken in part Exchange. Don't delay bat send at onoe for Catalogue, Free by Poet,from W. R. WAEEILOW, CYCLE MANUFACTURER, WETO!\ -SUPER. MARE, ENGLAND. 2323 GRIFFITH DAVIES, 23, Union Street, I? AH GOB. THE ORIGINAL BANGOR BILLPOSTER. ESTABUBHBD 30 Yaua. Member of the United Kingdcm BiUpoeftrs' Association. IACHAU I) I) A N 0 I) D N DXHSYMWTH G AJi DTTflu'P Alalia Bydred-I. Rhwystrau eu DU i* 1 ijJtl O tyau. Gwareda rhag Anhunedd. Symud'r Neuralgic Bear:aches a'r VT 1/ O \f < |\T j. holl bosnau gieuol eraill SSM bun- J."| ™' £ l 1 Al* i-rf er's Nerv.nt. V'rboJI fferv I *• la ljc. Oherwydd pydredd enng mewn dan gilddant, dioddefais boenau dirdyuol a.,n ddau ddiwrnod. Cymhellwyd ti i roddl treiial ar BaofcerT&Nervina. Gwnaethum hyny. I fy mawt hyfrydwjh, ciliodd y boen yn gyflyrn a lhvyr. Bych er hyny yr wyf drachefu a thracbefn wedi dc-rbyn yr escawythad mwyaf oedd yn bosibi oddiwith boeu toss yn esgyrn y pen drwy gycaeryd pedwar nen bum' dyitjry n (wr Iwrop o siwgr gwyn) 0 Banter's Nerviue.Parob AoBitKY C. iJnics, B,A. (dlweddar Qvmr&wd o'rOoleg Newydd, tihyd.valiaia). 1269u ABER. IMPORTANT TO FARMERS. 7LT R JOIL. PRITCHARD is instructed by the representatives of the late Humphrey Ellis, Esq., to SELL BY PUBLIC AUCTION (owing to their giving up Meiryn and Nant Lands) in a* field adjoining the Bulkeley Arms Hotel, Aber, on WEDNESDAY, October 6th, 1897, at 11 a.m. prompt: About 350 Grand Welsh Mountain Ewes, 14 to 4 years old. About 360 Welsh Wethers, 14 to 2 years old. 2 2 About 120 Grand Walsh Mountain Wethers 3 to 4 years old. About 220 Welsh Lambs. About 17 Welsh Rams, 1 to 4 years old. Two Ram Lambs. Four Shropshire Ewes. About 22 Pure-bred Welsh Mountain Ponies. About 12 Pure-bred Welsh Mountain Stallions. One Shetland Pony, five years old with foal. A haldsome well-bred Chestnut Pony, 13 hands rising four years old, with good action, quiet in harness and saddle; Cart Mare with late foal; Dog Car equal to new by Jonea Brothers, Ban- gor. Bodhyfryd, Bangor. 15731-24,33 TO PARENTS AND GUARDIANS. THERE is a Vacancy in an Architect and Survey- or's Office for a Well Educated YOUTH as AR- TICLE PUPIL. Premium Required.—Apply to "AZ. "North Wales Chronicle" Office. Bangor. 15729—2442 TlTANTiD, h {irst-rssin GAKDMNER. for a VV Kitcr.tn G*rrffn (n<> Glass,1. Ho mast bevo thorough ki:owledi« of FJow»r.w, Ve^ttahls. and frait, be a. member (f iii-) Church of Eiiglaud, and w cati speak Knalseh aai WCIM!—Applv to W. VVi.liaLii! GlynllifoH,Carnarvon. 15719 AM^HlCAJi LINi, SOUTHAMPTON NEW YORK SERVICE UNITED STATES HAIL STEAMERS SOUTHAMPTON TO NEW YORK DIRECT, Every WATLRDAY. Higcott Class o! aocoaiinorlAtioii for Saloon, Second Cabin SLtetivago P:3eJtii:n. Steerage Outfit Free. LIVERPOOL—PHILA!«Si.PH!A SEKVICE. Every WEDNESDAY LIVERPOOL T O }: B IL A D ELPHIA Calling at i., every Thur&day. STEERAGE OliXi^IT FuES. Paysen^srs sn.J Goods are leaded at Philadelphia on the Wha. of the PonDsy!vs*nia Riiiroad, which hAS the Shortest and most Direct Hoc1, a to all piacea iu the Western tates, Apply to RICHMinecs, S)?BNC» Jfc v^v.. Sontb- ampton or Liverpool; or to Local Agents:—Edward Jones, 173, High-strect Bangor; Hash Hnghee, 8, Ma -kefc-row, Amlwch; E. J. Wiiiiaros, 50, High- st, BotheadajT.J.WiUisrosjMeirion-terrace.Blaeuau Featiniog.; J. R. Statin, Station-road, Oolwyn Bay; W. Jones, Rose Hill street, Conway; O. Jones, Old Post-office, Peaygroea T. Evans anl Co., Station Cbaasttri-, 8136bj J»v^, CiLS IJNCANAM. ■WBteflSSgp- KLONDYKE. All who desire information rasjiocling iiloildyke and the <KotCQetd<i of Omariu and ISrithh Colunibin should write to ALLAN BROS. & CO., 19, James St., Liverpool, for their MAPS and LEAFLETS regarding the above and the AGRICULTURAL RESOURCES OF CANADA, which are tent FREE. e_ ]N ~Y. A DVERTISERS will note teat out 01 23 Peat icg £ i. SraSicnft -in Colwyn B?y aud District, 17 A-ICE TEE PRIVATE PROPERTY OF MORIIS, the Reliable iiillposter. PONT AND TRAP KEPT. NI OFYIR TALI AD A U YN MLAENLLAW. BENTHYCA ARliN YN GYFR1NACHOL i Aiooaetbwyr, Masnaohwyr, Llptty-gadwyr, ae etHill mewn fycni»u o 10r> fycy i 500p ar addaweb y Bemhjciwr ei hnn fceb feichiafon, ar deierau rbtfyrao]. TTtfcir yr lid-caiican i ^yiarfed c:ciyn- on y beni:h vcwvr. NI CHYMEBIR DIM BILLS OF SALE. A!ae tusneq gwirioneddnl a he!ae1.h wedi ei wnemi am y 25 mlyr.er.d diwedraf. Mae canoedd o fenibjewjr wtdi ibedd; ty^ciaeth wirfcddol i'r modd tetr a -bcs; ircl vr yrewneir a hwy. Ceir many!i">n wn I with yroofyn, trwy lyfchyr nea yn b?r.-oiici, » GEORG; PAYNE, Accor-ntant, 2.360 Crtecent-r a I, Rhyl, FREE to readers cf tbia paper. In CrJef -'L advertise our Jewellery we wili forward to 11 Sending ataaapeS adcratS:*r? ecv^loDa for our Pricd J List, a EEAUTIFUL P.ROOCW OR SCARE PIN SET with BEAUTIFUL STONES and enclosed in a. nat LINEO CA6E. (Encloae three ataenpa for packing, ete.).—Ariettas, G. L. Keuiiie & C'?.. Giti Dept., Croy Place, Gl,.is:oTy. 2447 AT EIN GOHEBWYR. Yr ydym wedi ein gorfodi yr wythnos hon i gwtogi ac i adael allan amryw ohebiaethau hyd yr wyth- nos nesaf oherwydd prinder lie. Caiff rai ohon- ynt ymddangos yn y "Cronicl Cymru" a'r Chwarelwr Cymreig ddydd Mercher.

CYNHADLEDD E8 GOB A ETH BA iVG OR. Cafwyd cynhadledd ardderchog yn Nolgellau, ac y mae yn sicr y bydd i ddaioni ddeilliaw o'r ymdrafodaeth a'r gwahanol gwestiynau os bydd i garedigion yr Eglwys roddi ystyriaeth ddyladwy i'r papyrau ardderchog a ddarllenwyd ac i'r sylw- adau miruog a wnaed gan yr Esgoo, Y mae dyledswydd arbenig yn gorphwys ar bob Eglwys- wr i wneud ei eithaf i amddifFyn yr Eglwys yn er- byn ymosodiadau y gelyn. Yn yatod yr haner canrif diweddaf y mae pleidiau gwleidyddol a sectau o broffeswyr gwleidyddol wedi ceisio am- ddifadu yr Eglwys o'i safle fel Eglwys Genedlaeth- ol a'i hysbeilio o'i meddianau. Gwnaed. defnydd o bob dyfais, ni bu diwedd ar gynllunio anwiredd- au, enynwyd eiddigedd, a chyneuwyd digasedd y werin i'r unig ddyben o ddadsefydlu Hen Eglwys y Cymry a dwyn ei gwaddoliadau oddiarni. Nis gellir bod yn rhy ddiolchgar i'r amddiflfyrjwyr" sydd wedi gweithio mor ddifefl a diflino i osod y gwirionedd gerbron y wlad. Fel y cododd yr ym- osodiad yn ucheJ fa gododd yr amddiffyniad yn uwch, ac y mae gwerin Cymru yn dechreu gweled —fel y mae gwerin-bobl Lloegr wedi canfod era llawor dydd-mai nid estrones mo'r Eglwys Gymreig, ac mai nid eiddo cyffredin mo'r gwadd- oliadau a roddwyd i'r Eglwys gan ei phlant yn y dyddiau a fu. Y mae amddiffynwyr yr Eglwys wedi gweithio mor odidog fel iVad ydym bellach o dan gymaint rhwymau i'w hamddiffyn hi rhag dad- gysylltiad a dadvraddoliad. Mewn gwirionedd, nid oes ond ychydig iawn o son am y pethau hyn yn y wlad, ac ni chlywir awn ymosodiad ond yn mhlith gwehilion y Blaid Radicalaidd ac yn mhlith y sectau anwybodusaf o Sosialiaid ac anffyddwyr. Y mae caredigior; yr EglWY3 wedi cael hamdden bellach i ystyried anghemon yr Eglwys modd y gellir ei chryfhau a modd y gellir ei haddasu a'i chymhwyso i fod o'r defnyddioldeb mwyaf i'r genedl yn gyffredinol. Gellir gweitliio i'r amcan- ion hyn mewn gwahanol gyfeiriadau a da genym weled fod pob mantais yn cael ei gymeryd o'r cyf- leusderau. Y mae mwy nag un ymgais wedi ei wneud yn ystod y blynyddoedd diweddaf i basio mesurau drwy Senedd Prydain Fawr er gwella ac addasu trefniant yr Eglwys; ac os nad ydyw llwyddiant eto wedi gwenu, y mae genym y cysur o wybod y ceir—yn ol pob tebygolrwydd—amryw .9 | flynyddoedd o seibiant o dan ]jywodraeili Ifafiiol i'r Eglwys i wneud mwy nag un ymgais eto yu yr un cyfeiriad.. Ond nid yw perffeithiad trefniant yr Eglwys yn ymddibynu'n gymaint ar waith Sen- eddol ag ar waith Eglwyswyr—o'r Esgeb i lawr at y distadlaf o fewn yr esgobaeth-yn eu. plwyfi ac yn eu cartrefi. Pan y daeth y diweddar larll Sel- borne i Gymru i ddadleu o blaid yr Eglwys ac i gynghori Eglwyswyr pa fodd i gryfhau gafael yr Hen Fam ar y genedl, y cynghor olaf a'r cynghor difrifolaf a roddwyd ganddo ydoedd hwn, Bydd- weh o galon ys-brydoL' Nid oedd neb yr4 fwy cymhwys nag Axglwydd Selborne i siarad ar han- esiaeth yr Eglwys. Nid oedd neb yn deall hawl yr Eglwys i'r degwm yn well nag ef. Efa ydoedd awdwr y ddau lyfr. mwyaf hylaw ar y cwastiynau hyn, ac yr oedd ei awdurdod yn cael ei gydnabod gan bawb. Heblaw hyn, hefyd, yr oedd Argl- wydd Selborne yn eithaf hysbys o'r pwysigrwydd i Eglwyswyr fod yn hyddysg yn hares yr Eglwys, ac yn alluog i amddiffyn hawl yr Eglwys i'w medd- ianau. Eto ei gynghor ydoedd, fel y dywedwyd> Byddwch o galon ysbrydol." Ac y mae y ffaith yn aros fod gwaith pwysicaf Eglwyswyr Cymru yn y dyddiau hyn yn gorwedd y tuallan i bob diwyg- iad Seneddol. Y mae eisiau diwygiadau Senedd- ol, ond credwn er hyny fod y pethau y gellir eu gwneud heb gymorth Senedd yn bethau o an- nliraetrhol fwy o werth i grefydd yn y wlad. Am, hyny yr ydym yn galw sylw at y cwestiynau a ddygwyd i sylw y Gynhadledd Eglwysig yn Nol- gellau. Nid yw gofod yn caniatau i ni fanylu ar y papyrau meistrolgar a ddarllenwyd, efallai y ceir cyfleusdra eto i ddychwelyd at y rhai hyn, ond y mae yn werth i bob Eglwyswr-ac i'r clerigwyr yn enwedig—i gofio fod pethau trymaf y gyfraith," y .diwygiadau goreu a'r gwelliariftau pwysicaf yn bethau y gellir eu cael heb gymorth Senadd o gwbL Gobeithiwn y darllenir ein hadroddiad o Gynhadledd Dolgellau gan bob Eglwyswr, ao y bydd i'r gwahanol awgrymiadau gael y sylw dylad- wy., Ac i bawb sydd yn cymeryd dyddordeb yn y cwestiwn o genedlaetholdeb yr Eglwys y mae anerchiad Esgob Bangor yn werth. cyfrolau o'r gothach a siaredir ac a gyhoeddir gan garedigion gwagsaw yr hyn a elwir yn Gymru Fydd." Nid yw cenedlaetholdeb yi< gynwysedig o syniadau Radicalaidd—y mae cenedlaetholdeb yn syniad sydd yn eangach na'r syniad o blaid. Ond os cen- edlaethol y sefydliad sydd yn cam ac yn anwylo iaith y genedl, yn cadw i fyny ysgolion y genedl, yn dysgu ac yri crefyddoli y genedl, yna nid oes lsefydliad yn y byd sydd yn fwy gwirioneddol gen- edlaethol na hen Eglwys y Genedl Gymreig.

Y mae trigolion Caerdydd wedi cael y fraint a'r mwynhad, yn ystod yr wythnos ddiweddaf, o weled a chlywed y chwareuwr bydenwog Syr Henry Irving. Dylifai y bobl bob nos, o bob cy- feiriad, i'r Theatre Royal er mwyn ei weled yn un o'i liofl; gymeriadau. Yn ychwanegol at hyny penderfynodd nifer o'i edmygwyr yn y dref osocl I arbenigrwydd ar ei ymweliad cyntaf a'r Dywysog- aeth trwy ei wahodd i wledd a chyflwyno -inercii- ia I crcsst vgar iddo. Daeth nifer fa" yn 1Illy1. ac nid yn fuan yr arghofiant yr olygfa a gyflwyn- ] wyd i'w sylw. Cynygiwyd y Uwnedestyn lechyd Syr Henry Irving" gan y Parch Ganoij Thompson mewn araeth wir alluog a dyddorol, araeth a wnai les i ben a chalon pob un sydd yn edrych ar y chwareudy fel lie i borthi nwvdau a theimladau iselaf y rlatur ddynol. Y mac cynulliad o'r fath yn beth newydd yn hanes y Dywysogaeth. Y C, duedd gyffredin yn Nghymni yw edrych ar y chwareudy fel nythle pob drygioni, ac ar chwareu- wyr fel sorod pob dim ac fel yn annheilwng o gael derbyniad i gymdeithas barchus. Y mae yn ddi- ameu fod llawer o gamarferion wedi cael eu llusgo i fewn i'r chwareudy a llawer o chwareuwyr wedi camddefnyddio eu cyfleusderau a'u talentau fel ag i wneud r4iwed mawr mewn rkai cyfeiriadau ond ni ddylid ar gyfrif hyn eu condemnio yn holloL Rhagfarn yn unig a wnai y fath beth, fel y mae rhai dynion yn condemnio crefydd ar gyfrif y gweithredoedd annheilwng a wnaed yn ei henw, ac a wneir gan rai o'i phroffeswyr. Yr hyn sydd yn angenrheidiol yw puro y chwareudy a'i godi i'w safle briodol fel lie i roddi difyrwch ac adeiladaeth. Hwyrach nad oes neb erioed wedi gwneud mwy yn y cyfeiriad hwn na Syr Henry Irving. Y mae ei ymdrechion wedi llwyddo i'r fath raddau fel y gall pob uri ymweled a'r Lyceum heb weled dim yno i beri iddo wrido. Y mae hyn yn beth a gyd- nabyddir mor gyffredin yn mlilith pregethwyr ac arweinwyr crefyddol eraill yn Nghymru fel nad yw llawer ohonynt yn ystyried y dylent dalu ymwel- iad a'r Brifddinas heb fyned i weled Irving. Er y cwbl y mae llawer o ddynion yn y Dywysogaeth yn ystyried eu hunain yn arweinwyr y bobl ac yn meddwl mai eu dyledswydd yw dirmygu a diraddio y chwareudy. Y mae hyn yn rhyfedd pan y medd- ylir cymaint o gefnogaeth roddir gan yr un dynion i berfformiad rhywbeth a elwir yn Ddrama Ys- grythyrol gan fechgyn a merched nad ydynt wedi cael un mantais i ddysgu perfformio. Fe all y duedd sydd yn cael ei dangos gan feibioij a merch- ed Cymru i berfformio rhyw ddrama gysegredig neu beth tebyg i "Rhys Lewis" fod yn help i symud peth o'r rhagfarn a deimlir yn erbyn y chwareudy. Hefyd gall ymweliad Syr Henry Irving a Chaerdydd fod yn ddechreuad cyfnod new ycld yn hanes y ddrama yn Nghymru. Er fed genym feirdd yn mhob rhan a chwr o'r wlad, a chyfarsoddiadau barddonol mor amled a'r tywod, nid oes eto un bardd Cymreig wedi mentro ar gyfansoddi drama hanesyddol ar linellau tebyg i weitkiau Shakespeare. Y mae rhai ymgeisiad ai wedi eu gwrr-ud i gynyrchu cyfansodililidau a el- wir ar yr enw dramas; ond prin y niaent yn deilwng o'r enw. Pan ymddan^oso Shakesptare Cymru, symudir y gwaradwydd oddiar y chwareu- dy a'r ddrama. Yn y cyaylltiad hwn, hwyrach y caniateir i ni gyfeirio sylw ein darllenwyr at ar- J graphiad rhad o holl weithiau y prif-fardd Seisnig a gyhoeddir gan gwmni y "Western Mail." Y mae Morieci eisoes wedi cyhoeddi liythyr yn galw sylw beirdd a Uenorion Cymru at y gwaith. Ceir y gwaith, mewn papyr,am chwe' cheiniog, acwedi ei rwymo yn hardd am swilt a chwe' cheiniog. Dyma gyfle rhagorol i ieuenctyd y Dywysogaeth. 'I Gobeithiwn y bydd y cyhoeddwyr yn dwyn allan weithiau y beirdd eraill am yr un pris, yr hyn fydd yn eu dwyn o fewn cyrhaedd pob dosbarth o

Y mae arwyddion amlwg eisoes mai ofer- y liar- I gymdeithas. furiodd Mr Lloyd George wrth y cynllun niewydd sydd ganddo er uno Radicaliaid y De a Gogledd Cymru. Yr wythnos ddiweddaf cyhoeddwyd llythyr gan Mr Morgan Thomas, ysgrifenydd Cyngrair Radicalaidd y Do, sydd yn chwalu go- beithion Mr George. Dywed Mr Thomas fod r geiriau Mr George yn Nghaernarfon yn awgrymu fod y cymdeithasau wedi e-rd- -io a'r hyn a elwir ganddo yn "gyfaddawd," ond fel mater o ffaith pad oes un gymdeithas o gwbl yn y. Gogledd ao nad yw Cyngrair y De wedi, clywed dim am y mater. Dywedodd Mr George yn mhellach mai awdwr y cynllun yw Mr Spicer, A.S. dros Fwr- deisdrefi Mynwy, ond gwedir hyn gan Mr Thomas yn y modd mwyaf pendant. Y mae hyn yn ddigon i ddangos fel y mae y Radicaliaid yn caru eu gil- ydd yn nghyda'r fath sail sydd i'r gobaith y gwelir 1 hwynt yn un a'u gilydd.

Mae y prif-fardd Dyfed wedienill enwogrwydd yn Nghymru ag America fel bardd a phregethwr I ond gellir meddwl ei fod yn awyddus am enill enw 1 fel teithiwr yn ogystal. Y mae eisoes wedi bod ar ymweliad a gwledydd y dwyrain a'r gorllewin a dydd Mercher nesaf bydd yn cychwyn ar daith bellach nag un o'i deithiau blaenerol. Derbyn- iwyd cais gan Gymanfa Gyffredinol y Methodist- iaid Calfinaidd, oddiwrth y Cymry sydd yn byvv j yn Neheubarth Affrica am rhywun neu ychwaneg o bregethwyr Cymreig i weinidogaethu yiso. Mewn atebiad i'r cais penderfynwyd anfon allan ddau weinidog i wneud ymchwiliad i'r mater ac i dyiia allan gynlltia i gyfarfod a'r ar.gen, a'r ddau a ddewiswyd yw Dyfed a'r Parch J. Owen, Wydd- grug. Byddant yn sicr o gael derbyniad croesaw- gar gan eu cydgenedl yn Neheubarth Affrica, a bydd miloedd o'u cyfeillion yn y wlad hon yn dy- muno mordaith gysums iddynt, ac yn gobeithio am eu gweled yn ol gartref yr; ddyogel ac iach, wedi gwneud y gwaith a ymddiriedwyd iddynt.

y Diwyciiant Peinanyddoi yn Lloegr a'r America. Ymddangosodd yr sslhygl a ganlyn yn y "Times"' am (ldydd lau :— Yr ydym wedi derbvii cr eu cyhoeddi y r.odion llaw- fer canlynol o ymcldidcliiJi gymerodd le yn Llundain, rai dyddiau yn of, cy«khvrn« peirianydd S«.isnig ag aelod o Ifirm Aiuerxcaaaidd iawr o bexrianyddion llaw- weitlifaol. Mae yr yniddiddan o ddyddordeb arbenig mewn cysylltiad a'r ;uighydfod peirianyddol sydd yn y wlad hon ar liyn o htryd — Ers pa hyd o ainaer mae c-ich ffirm ehwi wedi ei sef- ydlu yn Amcrica? Er oddeutu y tlwyddyn 1820. Beth ydyw cyfa?taledd nifer y dynion sy'n eich gwasanaeth Yr ydym yn cadw, oil gyda'u gilydd, dros 2000 o ddynion, ac y mae cyfanswm y cyftog a delir yn rhedeg i fyny o 20,000 i 25,000 o ddoled bob wythnos i ddyn- y ion o bob dosbarth. Beth fyddwch yn dalu yn awr, i mechanics da yn yr Unol Dalaethau? Nis gallat ddweyd fod ganddynt unrhyw safon (scale) reolaidd. Nid oea. dim. rheolau Unde-bau Crefftwrol yu rhwymo fod i bob, dyn gael ei dalu yr un fath ond cymerwch fy sefydliad i fy hun, yr hwn a deg gynrychioa safle mec hame cyffredin yn yr Unol Dalaethau—ni a fyddwn yn talu oddeutu dwy ddoler i ddwy ddoler a 25 sents y dydd o ddeg awr. Pan yn gweithio dros oriau, byddwn yn talu percentage neill- duol yn ychwaneg, fel ag y gwneir yma yn Lloegr, Ar ddvddiau Sadwrn hsry a weithiant naw awr, a thelir iddynt am naw'awr—yr hyn a wna gyfanswm o 59 am- yn yr wythn08. Gallweh gyrneiyd yr uchod fel yn cyniychioli cyfartaledd cyflog y macliinist neu'r mechanic cyffredin. Y mae yma lawesr o ddynion yn derhyn cyrlogau UWdl-i fyny i hyd yn nod pedeir dol- er y dydd. Am ddiwrnod o waith byddwch yn talu, dyweder, am ddeg awr fel a:snser rheolaidd yiia yn ol "overtime rate" am beth by-nag weithir dros ben hyny. A fedr- wch chwi ddwey i yn ol pa reol y byddwch yn talu am oriau drosodd? Na fedraf, gywir. NVrtli gwrs, percentage cyn- yddol ydyw ond yr wyf yn meddwl ei fod rywbeta. yn debyg ag yn Lloegr. Pa sut y Wddwch chwi acw yn trefnu yr oriau bwyd? ima eta yr wyf yn ystyried fod genym ni fanfcaU fanvr arnoeh chwi yn. Lloegr. Am saith yn y boreu y byddwn ni yn dechreu, stopio ddeuddeg ail ddechreu am un, a stopio am chwech. Gan hyny byddwn ni yn gweithio deg awr y dydd gyda dim ond un atalfa. Mae yr atalfa yn y dydd yn tori ar rediad Myfn y gwaith, gan ei bod yn anhawdd bob amser gyijmyd job i fyny yn union yn yr un pwynt ag y gadawyd ef heb goll anaser. Mae dechreu am chwech y boreu yn ymddangos yn fi'ol i'r eithaf. Yn y lie cyntaf, daw y j dynion at eu gwaith heb ddim brecwast, heb fod yn y dymher mwj-af siriol yn ystod misoedd oer y gauaf, ac yn sicr ddim yn gyfaddas i ddechreu unrhyw orch- vryl yn gofyn am sylw manwl a thriniacth egniol: ar ol gweithio dwy awr gyda. 'stumog wag,maent yn stop- io haner awr i frecwast, ar ol yr hyn y byddant yn ail gycliwyn, ac erbyn y byddant eilwaith yn gweithio mewn llawn hwyl y mae clvchau ciuiaw yn canu ac yn dechiou atalfa rhif 2. Tra, yn America, y bydd y dyn- ion yn doD. at eu gwaith saith yn y boreu wedi cael brecwast; 1rwy a wnant ddalfa o bum' a.wr o waith defnyddiol, gonest: ant i giniaw am awr. yna rhodd- ant bum' awl' eraill o waith, ac mae y dydd ar ben. Yr wyf fi yn meddwl fod gan y dull hwn fantais fawr, i'r dynion yn gystal a'r meistriaid. Y mae genych erbyn hyn lawer o fiynyddoedd o brofiad fel llaw-wneuthurwr (manufacturer) yn Am- erica bath ydych yn feddwl o'n rhagolygon dyfodol ni dan amgylchiadau presenol pethau? Ystyried yr wyf ei bod yn anmhosibi i unrliyw ddyn wneuthur busnes yn y wlad hon fel peirianydd nou law- wneuthurwr peii'ianau o ansawdd da, tra yn gweithio wyth awr y dydd, a chystadlu cliyda cliyiieiyb beir- ianau wneir yn Ffrainc, Germani, neu America, hyd yn nod pe talai efe yr un graddfa o gyflog yr aivr ag a delir yn y gwledydd hyny. Cymerwch Ffrainc,er engraiftt: mae yn ddigon hysbys eu bod hwy yn gweithio deg awr y dydd, ac mae y cyflogau ar y Cyfandir gryn lawer yn is nag ydyw yn Lloegr nIt r America. Mae y mechanic F fel rheol yn ddyn deallgar. IIwjTach, pa byddai i ddewisiad gael ei wneud, nr <mawn i betmso myned i Paris, neu l'ywle yn y gymydogacth, a sefydlu gweithfeydd yno yn hytrach nag yn Lloegr. Yn y lie cyntaf, gallai un gael dosbarth o mechanics gweithgar a deallus buas- wn yn gwneud defnydd o'r peirianau goreu posibl geid ar y farchnad er arbed llafur dynol, ac yn talu i'r dyn- ion yn ol eu gallu a'u medr am redeg y peirianau hyny, ac yr wyf yn sicr y buaswn wedyn yn abl i manufac- tro a gwerthu yn Lloegr mor rhad nas gallai yr un sef- ydliad Prydemig gystadlu a mi. Mae y sylwadau hyn yr un mor gymhwysadwy i Belguim a Germany hefyd. Yn awr, gyda golwg ar yr Unol Dalaethau, nid oes yr un amheuaeth o bcrthynas i ragoroldeb y gwaith a droir allan, ac nid oes yr un amheuaeth chwaitk am allu y llaw-wneuthurwr Unol Dalaethawl i allforio peirianau i bob rhan o'r byd, yn cynwys Lloegr—chwi ganfyddweh eu locomotives hwy yn mhobman a'u ma- chine tools yn mhob cyfeiriad. Mae y llaw-wneuth- urwr Americanaidd yn talu uwch cyflogau o 20 i 25 y cant na ni y Saeson. Credaf mai yr un pris yn ymar- feroi yw "raw material" (hyny ydyw, material fel ag yr arferir ei anfon i'r llaw-wneuthurwr). Yn awr i beth yr ydych chwi yn priodoli eich llwyddiant yn y mater o law-wneuthuriad rhad, ac mewn canlyniad eich gallu i allforio i wledydd cydymgeisiol gydag elw? Yr ydym ni yn yr Unol Dalaethau yn talu eyilogau uchel, llawer iawn yn uwch nag a wneir yn Ffrainc a Germany, ac, fel y dywedwch chwi eich hun, talwn « 20 i 25 y cant yn fwy nag a wneir yn Lloegr hefyd. Yn awr mae y drud hwn wedi gorfodi y meistriaid, eu fformyn, ac hyd yn nod y dynion, i ddyfeisio rhyw foddion er arbed llafur. Y mae holl gelfyddgarwch y meistriaid a dynion blaenaf y sefydliad yn cael ei gryn- hoi yn nghyd i gynllunio "'labour-saving macliinery," gyda'r canlyniad fod gwaitli y-n cael ei.gario allan gyda pherffeithrwydd, buandra, ac isder pris fuasai yn eich • synu. Nid yw y gweithwyr yn y wlad hon yn deall y sefyllfa, neu ynta maent yn anhodus o dywyll, onide ni fuasent byth yn cania,tau i fasnaeh y wlad gael ei dinystrio gan reolau goraiesol cymdcithas grefftwrol. Yn ein gweithfeydd ni, y mae y "plant" wedi bod yn graddol gynyddu gFn "labour-saving machines," fel nad yw ein staff o ddynion, serch fod ein "plant y foment hon wedi mwy na dyblu, wedi cynyddu rhagor na thua 50 y cant, gyda'r canlyniad fod y gwaith droir allan genym (yr hwn sydd mewn cyfartaledd, a siarad I yn gyffredinol, i nifer ac efycitidofi-wydd y peirianau) wedi ei ddyblu; ond y mae swm edn cyflogau, mewn cyfartaledd i'r gwaith yna. droir allan, 25 y cant yn liai. Y canlyniad naturiol yw, fod genym allu i gys- tadlu yn marchnadoedd y byd ac ar yr un pryd dalu i'n gweithwyr uwch cyflogau yn y dydd aa phe buasent yn gweithio dan yr amodau a fodolent o'r blaen. Y mae "machine tools" Americanaidd, gwertii canoedd o filoedd o ddoleri, yn cael eu hanfon wedi talu eu clud- iad am filoedd o filldiroedd ar drawS! y weilgi i Loegr, Germany, Ffrainc, Rwsia, Japan, a China, a diawheu fod yr offerynau hyn yn ddiguro a van eywirdeb, par- had, a rhagoroldeb eu cynlluuiad, Mae y ffaith hon yn siarad drosti ei hun. Golyga Iwyddiant Uafur rhydd a deallus, wedi talu'n dda am dano. Yr wyf yn deall wrth hyn fod y llaw-wnouthurwr yn yr Unol Dalaethau yn feistr yn ei siop ot hun (yr hyn sydd fwy nag a ellir Jdweyd am y llaw-wneuthur- wr Prydeinig y funud hon), ac yr wyf yn deall oddi- wrthych chwi nad yw yr undebau creiftwirol yn yrnyr- yd ag ef parthed pa ddyn gaiff efe osod ar beiriant neillduol na pa nifer o beirianau gaiff y dyn hwnw eu gweitluo, os bydd efe yn dewis gwneu j hyny er nvryn cynyddu ei gyflog? Wei, y mae "organisations" llafur yn achlysurol wedi codi'r cwestiwn o unffurflaeth cyflogau. Darfu iddynt dreio dwyrt i tuewn y "levelling system," f cyffelyb ag a fodola ynia yn Lloegr, yr hon wna it's gweiihiwr da, gario y. gweithiwr gwael, ac mewn canlyniad yn lladd uchelgais. dyn i ragori yn ei alwediga&feh»aeal- duol ei hun; yn syml am na chaniata yr undebau crefftwrol iddo wneud mwy na swm neillduol owaith mewn geiriau eraill, ei rwystro rhag cael mwy na swm penodol o gyflog, oherwydd fod yn rhaid i'r meistriaid drwyddo ef gynal y gweithiwr segur a diofal. Yn awr, yn America mae y dynion yn fynych yn ymranu yn giangQeddo. Bydd i mechanic o'r dosbarth cyntaf arwairt mintai a chjmeryd gofal o nifer o beirianau, gyda bechgyn ieuainc a labrwyr i'w gynorthwyo. Bydd iddo osod y job yn y machine, ei chychwyn. myiied rhagddo at y nesaf, ac felly yn mlaendrwy y nifer o beirianau, gan eu cadw oil yn y cyflymdra, pricdol a chadw arolygiaeth gyffredinol ar y gwaith ie edrych bachgen ar ol yr oilio a cheidw lygad ar yr offer; a bydd yn barod i alw y dyn os ymddengys rh-wbeth i fjTLed allan o'i le. Y mae llawer o'r ma- chines yn hunan-weithiol (automatic), ac unwaith y gyrir hwy, nid ydynt yn gofyn ond ychydig sylw ysgil- gar. Yn awr beth a ddigwydd yn Lloegr! Fe osodir dyn da, dyn medrus ac egniol, i weithio ar "lathe." Efo a esyd ddarn o waith i fyny ac a ddochreuir arno yna efe a eistedd i lawr, ac mae'r gorchwyl yna yn myn'd yn mlaen drwy y dydd—mae'r dyn yn eistedd ar gasgen ac ynymarferol rydu o ran corph a meddwl. Yn awi- gallasai y dyn yna yn bur hawdd weitliio tair neu bedair o "lathes ond tybiweh fy mod i yn myned ato a dweyd: ."Mae yna daiv 'lathe' yn rhagor; as cedwch chwi hwy i fyaed, yr hyn all well wneud heb pndrech annyledus, mi a dalaf 1 chwi gyflog dwbl;" bydd iddo wrthod am na chaniateir hyny gan ei undeb crefftwrol. Mae efe yn dychymygu, druan tlawd, ei fod yn amddinyn ei ddiwydfa, a'i fod, trwy wrthod gwneud mwy na sv/ui neillduol o waith ei hunan, yn gwneud gwaith i eraill. Erioed ni fu y fath gamgym- eriacL: nid yw. efe ond lladd y ddiwydfa ag y mae ef a'i gydweithwyr yn dibynu arni. A ydych chwi yn perthyn i unrliyw gyfuniad (feå- eratiOh) ac ydym, yn pertliyn i'r un cyfuniad, ond yn dewis yn hytrach gadw anmbyniaetli drwyadL Fe ddywecl- ir wrth y dynion.: "Os bydd genych unrbyw gwynion, gallwch ddyfod ar eich union i'r swyddfa a gosod eich. achos i lawr, psryd y bydd iddo dderbyn ystyriaeth an- mhleidiol." Mewa llawer o weith.feydd mawrion (ii- andieu y gaii fbd. yn anmhosibl eadw mewn cyffyrdd- iad a'r dynion. Ein profiad ni yw, mai anfynych y ceir hwy yn .a,fn syniol pan ymddygir yn briodol tuag atyofc; ond ll yr ant i ddwyiaw YI1 undebau crefft- wiol-,maent vy:t ymddangos yn colli pob unigoliaeth meddwl neu welthix-duul ac yn dilyn eu harweinwyr fel deadeli o dilei'aid. A'u cymers'd gyda'u gilydd, gallai »an ystyried fod .i.law-withf0ydd peirianyddol yn bethau sy'n talu yn yr U nol Dalaethau? Y dvnt. Maeut yn rhoddi proffit gweddol deg. Wrth gwrs y mae iddynt ttynyddoi del wui ydynt dda. Nis gallaf fedJIwl am un gweitiifa peirianau wedi llwyr fetliu. I ddychw-elyd at y cwestiwn o gystadleuaeth. Yr ydych chwi yn gweithio dar. amodau a ymddangosant yn bur anff^riol gyda golwg ar gyllogau delir o'u cyd- ir aru .a'r ^Iad hon; etc yi ydych yn alluog i allforio ac i'n tanweithu ni yn y farchnad gyda. nwydd'diam- lieuol. well:mewn 11 io ell an neillduol. A ydych chwi yn priodoli elcli llwyddiant i uwchraddoldeb y dynion fel unigolion vnte i waith yr undebau crefftwrol yn peidio ymyi-yd? Yr wyf; yn priodoli ein llwyddiant i'r ddau achos Ul-hod,v-m gyntaf, i uwchraddoldeb- y "workman- sliip"ol,arwTdd y dealltwriaeth mwy a fodola yn mysg dwylaw siopau peirianyddol America ragor eiddo rhai y wlad- hon. Cynyrclih- y deallgar well hwn gan aw- yddfryd y gweithiwT i enill gymaint ag sydd bosibi, a ehiin waith y meistriaid yn ei gefnogi i wneud hyny. N id yw efe, fel y gwna'r gweithiwr Seisnig, yn eistedd am oidau i wylio peiriant hunan-weitliiol: i'r gwrth- wyneb, mae ei dwylaw a'i ddealltwriaeth ar lawn gwaith yn ei fudd ei hun ac yn mudd ei feistr, gyda'r caalyiiiad o gyflog uwch a throi mwy o waith allan. Nid yw ysbryd cydymgais wedi ei wasgu allan o fr<9no ef gan reolau yr undeb gweithiol! Oddiwrth yr hyn ddywedasoch wrthyf, yr wyf yn casglu nad yw eich profiad yn Lloegr wedi gaclaal ar- ?. graph ffafriol iawn arnoch, yn fwy arbenig felly gyda golwg ar y dyfodol? ? ,1 hyn yn syml y mae'n dyfod. Os deil y dynion ati i wneud yr hyn a wnant, bydd iddynt ddreifio y fas- naeli beirianyddol briodol allan o Loogr. Yr hyn a olygaf wrth y fasnaeh beirianyddol briodol ydyw peir- ianyddiaeth fel yn cystadlu a gwledydd eraill,- "manu- facturing engineering" a gynyrcha nwyddau i'w gwerthu yn y farchnad agored, y cyfryw-ag a wasan- aetha i hyrwyddo diwydianau eraill. Ni ddvlid ystyr- ied contracts y Llywodraeth dan y pen hwn. Nid oe* yr un rheswm, a siarad yn fasnachol, pahamjna ddylai dynion yn gweithio ar gontracts y Llywodraeth weith- io pum' awr am fod y bobl. yn talu am dano ac os yw y genedl yn dswis segurwyr, hwy sydd i edrych allan am hyny. Yr hyn a ddigwydd yn eich gwlad chwi ydyw hyn. Mae eich Llywodraeth wedi gwaeud cyn- ydd aruthrol yn y Llynges yr ydych yn gwario mil- iynau sydd wedi cadw ac yn cadw eich ilong-ierdydd, eich sefydliadau pairi:)nvddol, eich gweithfeydd dur a'ch ffactris gynau yn brysur-yr oil o ba arian a gyf- lenwir trwy dreth genedlaethol. Mae eiah dynion wedi cymeryd mantais ar hyn ac yn streicio. Yn ys- tod y cyfnod hwn, tra mae eich sylw yn., cael ei neill- duo at weithio i'r Llywodraeth ac ymladd a streiciau, yi ydych yn caniatau i farchnadoedd eich allforio n mawr yn gystaJ a'ch diwydiant cartrefollithro drwy eich bysedd, a chael eu cymeryd gan yr Unol Dalaeth- au, Germany a Ffrainc. Fe ddaw y dydd pan nafydd ar y Llywodraeth angen cymaint o longau, ac hwyr- ach llai o ynau yna bydd'raid i chwi droi i'r farchnad f.gored am archebion.ac mae arnaf lawer o ofn y cewch na fydd dim lie i chwi yn y farchnad ho no, a thehygol y daw dirwasgiad mawr ac angenoctid yn masnach beirianyddol Lloegr.

Damwain Ddifrifol i'r Colonel Robert Ap Hugh Williams yn Fgliaernarfoii- Yn gynar nos Sadwrn, fel yr oedd y Colonel Robert ap Hugh Williams, Plas Gwyn, Llanfair P.G., yn nghwmni Mr Charles A. Jones, dau o aelodau o Fwrdd Ymddiriedolwyr y Porthladd, yn ai-olyga y mur newydd a adeiiadir o dan orsaf Caernarfon, trwy rliyw foddion anesboniadwy, safodd y boneddwr an- ffodus ar ben plane, ar ben, ai-all i'r hwn, er ei gadw i lawr, yr oedd careg o bwysau mawr. Dymcliwel- odd y plane a syrthiodd y gareg ar goes Colonel Wil- liams, gyda'i malurio yn ddacnau. Rhuthrodd llawer o bersonau oedd yn digwydd bod yn y fan i'w waredu. Dtteth Dr. W. G. Owen i fyny yn ddiymdroi, a than ei gyfarwyddid hebryngwyd y truan i'r Cottage Hos- pital, lie y torwyd ei aelod ymaith gan Dr. Owen a Dr. Jolin Williams. Anfomvyd brysneges i'r Dr. Bickersteth, Lerpwl, hen gyfaill mynwesol i'r (liodd- < fydd, yr hwn oedd yn aros yn un o balasdai Mon, a chyrhaeddodd yn fuan wedi'r gweinyddiad. Cyr- haeddodd Deon Llanelwy, yr hwn sydd yn frawd i Colonel Williamr,, y dref yn ystod y nos. Pan ar fyned i'r wasg deallwn, fod y boneddwr anffodus cys- tal ac y gallesidl disgwyl.

Cynhadledd y Marsiandwyr Lleshi- Yn mhumed cyugres flyayddol Cymdeitnafl Genedlaethol y Maraiandwyr Liechi a'r Towyr a gjfchaliwydyn Nottingham ar yr 21ai.-i eyfisol, cyfeiriodd y llywydd yn ei anerchiad blynyddol at streic y Peurhyn, ga,n fynegi mai digwvdd- iad gafodd fwyaf o aylw yn ystod i dymhor ef fel llywydd oedd y streic fawr hono, oedd yn hapns wedi fcerfynu. Yr o.dd edrych ar yr ym- drech ddisyiawyr hon yn dysgu iddynt lawer o. wersi un o honynt oedd fod Undebiaeths Grefftwrol ddiweddar yn ceisio gallu y tuhwnb; i'r oil oedd yn iawn a ehyfreithlon. JNid oedd, yn awr yn unig yn eyrchu at yr byn y dylai ei sicrbau, sef* cyflog Leg, oriaii teg, ac auiodan, llafur tepcv ond athrnwiaeth uwchraddol arwein- wyr y dyddiau hyn oedd cael swyddogaetban, goruchwyliaetbol, ac nid oedd o unrhyw hw.y». f po dadfeilid inaanach yn gyfangwbl, nea, yn, j rhanol, yn yr ymgais i -ae' y safle r-.on. nå5. ¡ :1 -1 gallent aros ynddi. Yn iSortunus yn achcs. ¡ anghydfod Ohwarel y Penrbyn (yr hwn auhps-JK* oedd llawer o honynt wedi ei wnend yn aclos iddo ei hunjyr oedd yr ymgais wyllt a cany.mcl<li- ffynol hon wedi derbyn at«liad pur gadarn,. ac mor bell a yr oedd a wnelo a diwydiant Cym- reig y llecbi, credai efe ei bod wedi dfitrbyn ergyd farwol. Yr oedd y frwydr hon. ketyd wodi *u dysgu y fath raddau dychrynByd y gellid defnyddiocamfynegiadau fsl,ar^ia i gal-io yn mlaen yr ymdrech. Triry, jj^Vwyddau digyffelyb, a tVirwy fforda ryieddod ffedrus o gamddariunio, yr oedd adraa o'r wasg wedi lliwio yn alluog. celwvjda3, isel fel gwirioneddan. Felly yr oedd week dyfod yn awr 100 gH-n feistr mewn an^aydfodto.fath yina nid yn unig i ytnladd dros cgwyddtowon, oDd i wrthsefvll llengoedd cam,ddarliiniadau a. chelwyddau. Yr oedd y ctwilyniaduu dychryiv 11yd i fa»»»cla yn gyifred'anol yn eael ei deimiQ,i raddau prydet us gILl) lauei- 0 bübl, aj yr oedd rhai pobl treid laar eu golygooii yn sylwed doli nid yn nnig y oud yr angenrheid- rwydd anbebgorol an^^yuideitbasau amddv^ynol nid yn nnig y dyoiuncldeb oud yr angenrheid- rwydd anbebgorol an^^yuideitbasau amddv^ynol I o natar a chymeiiad yr eiddynt hwy fel w,.o(lrl i-,)n i wrthseiy ll ao atal yr ymosodiadau ar .fcsnach yr oodd y streics nifertis a'r cyrhyrfi.3,dau hya I yn eu gvm«ud.'

NODlON O'K DEH EUDIU Brodor o f:;ÍI'B'nfro oedd y diweddattr'Mft'Milb» Griffith, y cerfi-dydd. Pobl o SussfcjEt a gychwynodd y gv,aif,!i, -lia:irn: cyntaf yn MoTgatvwg. j Yr oedd y diweddar Farnwr David Lewis yn chwareuwr dihafal ar griced. Y mae Syr Lewis Morris, y bardd, a'i briod a ll ddwy ferch, yn Aberystwyth. Dechreuwyd gweithio yn ngwaith aJcan Riac».! dydd Llun. Ffurfir ytto gwmni newydd. Oynhalhvyd arddangosfeydd amacthyddo.l.. llwyddianus yn Llandeilo a Narberth yr. wythnos: ddiweddaf. Cyfarfu gweithiwr o'r enw William Fleming a, 11 damwain an (.,eu ol-, ar y fforddhaiarn yn Neyland, yr wythnos ddiweddaf. CynhaJiwyd cyfaifod arferoll Gynghor. TrefoL Aberhorddu ddydd Mawrth, dan lywyddiaeth y ¡ Diaer (IVIr William, de Winton). I Ail gychwynwyd gweithio yn ngwaith wean Cwmbwrla, ,ger Abertawe, dydd Llun„Parodd y, ffaith lawenydd.nid bychan yn yr ardal. I Mae Mr Leonard Llewelyn, trydycld mab Mr I EJ. Llewelyn, Abersychan, wedi enill tystysgrifyn. y dosbarth cyntaf fel llywodraethMTr glofa. | i Y mae Cymdeithas Gydweithredol Britto: | Ferry wedi. cvtuno a'r Mri Gower. i adeiladu saith [ o dai newydd yn Ynysmaerdy-road, am 1162p. j ( Cynhaliwyd eisteddfod yn Rhaiadr Gwy, yr wytlmos ddiweddaf. Mr D. Jenkins, a Mr W. T. Davies, Talgarth, oedd beirniaid y canu. I Gwrthod yr alwad a gafodd o Youngstown, Ohi o. [ a wnaeth y Parch Vymwy Morgan.. Y niao,. yn.. am1 yn teithio yn Nghalifforrja.. Aeth meKn lifi.o> Mr Stone, Abertawe? ar dan yr wythnos ddiweddaf, ond fe lwyddwyd i ddiff Qdcl, y ffiamau cyn iddynt wneyd llawer o ddifrod. Gwahoddwyd y Parch J. T. Job, Aberdar, bardd cadalr Eisteddfod Casnewydd, i draddodi anerchiad. agmilldol ymdeithas CymmrodoriQn y Rhondda. Yn Aberdar, y dydd o'r blaen, danfomvyd Henry Morgan a Thomas GriffitJis i garchar am. saith niwrnod, gyda llafur caled, am gysgu allan yn Nglofa'r Werfa. Nofelydd arall sydd yn frodor o Ddeheudir Cymru, meddir, ydyw Mr Bernard Wentworth. Ganed. ef. y. n Ngwynfe, Sir Gaerfyrddini ,ac y niact ei dad yn byw yno yn awr. Yn Nhreforris, cynhaliwyd budd-gyngherdcl. i Miss Mary Thomas, y grythores a enillqdd,,y brif wobr yn Eisteddfod Genedlaethol Casnewvdd. Gwnaed elw o yn agos i 50p. Yn nghyfarfod Bwrdd Ysgol !.lap,eUi" yr wyth- nos ddiweddaf, darllenwyd llythyr oddiwrth Swyddfa Addysg, yn rhoddi cojiiatad i'r bwrdd godi. ysgol newydd yn OkVroad. Enwir Mr W. M. Narth, ustus Merthyr ;,Mr Marchant Williams, Llundain; a Mr B. F. Wil- liams" Caerdydd, fel rhai cymhwys i ddewis,, o'u plith olynydd i'r diwed lar Farnwr Lewis.. Dywedir fod amryw gerfddelwq.il, etc., o waith y diweddar Mr Milo Griffith yn Nghaerdydd a'r cylch, heb law cerfddelw Mr John BatcheLor a cherfddelw y Tywysog Llewelyn yn, yr Amgnedd- fa. Claddwyd y diweddar Mr Henry.Watkin Lewis, Abercansiid, dydd Llun. Dygwj^'l y cgrph o ¡ Harrogate i Ferthyr: yn y boreu, a chludwydef o,(Idi yno i Abereanaid, gydag ^lQr-gerbyd^ Y mae Cor Dirwestol Pontypridd yn dysgu "Salm Bywyd" Mr David Jerkins, gyda-!r ameal o'l pherfformio yn y dref hono y diivrlod ar ol I dydd Nadolig nespf. Mr Thompson, yy arwein- ydd y cor. Ail ddechreuwyd gweithio yn yr Hen Bwll glo yn Risca dydd Llun. Yr oedd y pw:I yn segur er's tro. Clirir y dwfr YIIl1!.i.th).8¡ dechr-fuir gweith io hyn yn ddioed. Y mae bwrdd Coleg Presbyteraidd. Caerfyrddin wedi penodi'r Prifathraw. Walter -T., Evans yn broffeswr clasuron, y Parch.P., E.. Jjo,.u..es yn ath- raw duwinyddol, a'r Pareh P-. Moore yn athraw Hebraeg a Groeg. Yn nghyfarfod pwyllgor. cyllidfil Cynghor sir Forganwg, yr wythnos ddiweddaf, darllenwyd deisebau oddiwrth bobl Ferndali?^ Maerdy, a lle- oedd eraill yn y Rhoixdda,. yn condemnio cynal^ trei,gholi?„dau mewn tafarnau.. Allan o 23ain o ymgeiswyr,. penodwyd Mr W-. D. Brathwaite, Derby, yn feisir mewn gwydder4i4 yn Ysgol Ganolraddol Abert.ejji^ fel olynydd i, Saunders, yr hwn sydd, wedi ei ddewis yn brlfr athraw, yn Llandrinxlod Yr wythnos ddiweddaf, gpsodwyd careg syl/aen ca-pQl: Wesleyaidd newydd7 ja Machen-plac,e, CiWr ton,, ger Caerdydd,. Gosodwyd y gareg gan -Ax- glwydd Tredegar,, yrhwn. a.- draddododd raijej*cJ}iad a; Gydweithrediad.crefyddol." Yn nghyfarfod Cymdeithas Athra-qoii,, l?f>n-y- bejit, yr wythnos- ddiweddaf, dewisw),yd,g,.t, W. Pennant, prifathraw YsgoJy Bwrdd, Pont-j>eym- iaer, yn ymgQisydd am sedd ar Gynghor. Coleg Caerdydd ar ran Cymdeithas yr atbyawpiv. Dywedir d; Cyiaraies ieuanc, o'r Mv Miss Knight, yn gwneyd ffortiwn yr^Llundain drwy baentio llinuau hoffi. ewn a chatbod bQ^gddigesau goludog. Llun cath. i'r Dduct^ d'Alencon oedd y cyntaf n, bftenfcmdd, ac fe erillodd. %■ iiun hlVLW iddi giod,mawr. Hen T pedwar ugain ac un cal^ydd oed yw Edwaxi. F,,ilwa-rds;, Aberystvyyth (Pejacerdd Cerev. dogion)." Ni chafodd ddi wrnod O; gystudd am y trigaifl., mlyiaedd diweddaf ord, y mae yn llld wael ? (lydw.an hyn. Yn nlitoity Casnf.wyid, yii wyihnos ddiweddaf, yK, vvth bl- farw William Clarke, llafurwr, o gajilyijiAd i c5.ilfiP4wain, drwy yrbml y torwyd pedair C';i; sen- Pt, Cafodd iflameg ar yr ysgyfaint o ganlynia.d i'r daiawain, a bu ya rahen ychydig ddydd- iau. Cymerodd cyfa^widibd er gwell le y fasnach gi&wn glo ager yn N«?ixeudir Cymru. Ymddengys fod penderfyniad mwyafrif y glowyv. i- beidio bodd- loni i wythn.'i>s o seiyli, wedi cael eflfaith dda ar y farchnad, Darfu i hyn adfer ymddiriedaeth, ao yr oedd y piyrwyr yn prynu yn fwy rhwydd. Y mae y fasnaeh mewn glo at wasanaeth tai wWi bod yn fwy tawel yn ddiweddar, yr hyn oedd i'w briodoli, mewn rhan, i welliant yn y tywytVi, ond yn benaf, i ddiffyg cyflenw yn y portdoodd ll^ol. Gwerthai glo gorc-u Sir Fynwy am o 9s 3c i 9s 6c; ond nid oed3 y gofyn mo^ fywiog ag y mae wedj bod. PasJ^ y fasnUch jriewn haiant a I dur yn acfydlog. --=- --2:. Yj; wythnos ddtwt -zd £ ? I iteuaaa wth groesi yr afon T-wi mewn ewdL Mae Cynonfardd a gyfeillion cyrfeedd adref i'r America, ar ol.bod yn Eisteddfod. Gas- newydd. Y mae un o ddwjlaW y llong Hannibal ar gok.. Tybir iddo 4ros y bwrdd yn MhBnr fror a boddi. Y mae cofadail ardci^mhog o itMaen, gwaith Mr D. R. Williams, LIamlH, newydd gael ei gosod ar fedd y diweddar Barch Rhys Jones, yn mynwenfc Bethany, o flaen y cape-1, i barhau-golftadwxiaetli ef. Gadawodd Mr Lindsay William,.),, .iinig fab y di- weddar Mr William Williams, prif..arolvgydd'tyr. ysgolinn yn Nghymru, a'r .hwn a ill- farw yn ddi- weddar, ei holl eiddo i. gapel Ymneillduol yn. Aberystwyth. Dywedir fod y gwm yn agos saiih mil o. bucau. Yn Mhont-y-pwl,yr wythnos ddiweddaf, rhodd-r wyd ciniaw i aelodau Cor Pont-Y-PWI ac Aber- sychan, ac i'r seindorf leol, i ddathlu eu buddu- gpliaethau yn Eisteddfod Casnemydd. Cynhad- iwyd cyngherdd hefyd ar ol y ciniaw a gorphen^ wyd y dathliad drwy ddawns. PaD dderbyniodd akanwyr Pont^rdulais eu cyf- logan" dydd Sadwm oawsant fod y cyflog wedi et ostwng; am ba achos,. ni wyddent. Aetliant.ab y Uywodi-aethwr k.r Sampsoni. Dywedodd hwnw na wyddai efe ddim am y gostyngiad a. 1 119 chwanegodd y gwneid pob peth yn iawn .dydd Llun. Ceir yn Llundain 116.000 0 Gymry. Gall 23,000 o. honynt saiiad Cymraeg; ac d- I BODO o honynt i'r capeli a'r eglwysi Cymreig, a 5000 i ddoldai Saesneg. Llafuria n&dwar o genhadon Cymraeg> yno; ac yn ystod y blynyddoedd 1895 a 1896" gwnaethant 3,584,023 o ymweliadau a thai. Hysbysir fod dyn yn dioddei dan y, frech wen. yn agos i Lanelli. Ychydig ddyddiau yn ol, daeth. dyn o gymydogaet.h. Gaerfyrdflin i le yn agos i. Lanelli, i dreulio ychydig ddyddiau gwyl; a tlira y bu yno, aeth yn sal. Dywedai .Dr. Evans, y pwyddog meddygol, ,mai y frech wen; oedd arno.. Trefnwyd rhag blaen i gadw'r dioddefydd ar. ei. ben ei hun. Un o feibion gwlad y Cardis ydyw Mr Lewis. Pugh Pugh, yr hwn sydd w^di hynodi ei hun. y dyddiau diweddaf hyn drwy ei ymdrech yn am- ddiffyn y carcharorion gwrthryfelgar a.. theyxn- fradwrus yn yr India Ddwyreiniol. Efe ydyw Y. perchenog ystad. Abermad, ger Aberystwyth a. bu yn' cymychioli y sir, am dymhor, yn y Senedd; ond ymddiswyddodd yn fuan, er mwyn myned. fel bar-gyfreithiwr i'r Jndia. Nos Sadwrn, aeth cerbyd dros ddibyn ar ochr y Sordd yn Abercyning. Iiladdwyd George Har- ris, un o'r rhai oedd yn y cerbyd, yn ddiatreg, a niweidiwyd Albert HarwQod yn beryglus,. Di- angodd gwraig^a phlentyn Harris, y rhai oeddynfc hefyd yn y cerbyd, yn weddol ddiacaf. Yr oedd amryw boblyn gweled y ddamwain; a. bu un o honynt, YVilham Hopkins, West-st^, Abercyniiig, farw o fraw yn y fan- Y mae pob Cymro yn gwybod am. y bydglodus Mr Griffith Jones (Caradog), sef anveinydd buddugoliaethus y cor mawr Cymreig yn nghys- tadleuaethau y Palas Grisial fiynyddoedd, yn ol, ac yr ydi-m yn sicr y bjdd yn g,anddynb ddeall ei fod wedi ei gaethiwo gan aaeehyd blin ers misoedd. Nos d J 4 liysbysid. ei fojd yn llawer gwaetli, ac anfonwyd am y meddyg enwog, Syr William Broadbent, i weirji amo.. Bydded i,r gwr hyp aws hwn gael adferiad buan,. er mai gob- aitli gwau a goleddir. Cynhaliwyd arddangosiad dij-we,stol yn Aber- sychan yr wytlinoe. ddiweddaf,. Ymunodd y gobeitlduoedd i orymdeithio'r heolydd a dywedir fod, o leiaf, 1200 yn yr orymdaith. Blaenorid yr oiymdaith gan seindorf Blaettifoa. Buwyd. yn mwynliau te yn y gwahanol ysgolion; a chynhal.. iwyd cvfarfod cyh.o<ddus yn yr hwyr, o dan lyw- yddiaeth y Parch J. Peters. Yr. (-,edd yr arddang- osiadyn drefnus a llwyddiaxws..iawn. Pjydnawn lau,, cyfarfu Elsie Parsons, geiieth. facji, Elijah Parsons, Liswerry-^oad, CaSLe-w-ydd, a'i marwolaeth mewn dull, ere hyll. Yr oedd yr enp..th fach yn chwareu gydag eraill ar y ffordd, pryd yr aeth trol lwythog o. galch ar ei tliraws, ei tharaw}; law?; ADth .vx olwyn dros^ei phen, gan ei wasgu'n. yfflon, a lladdwyd lii yn y, fan. Yr oedd y coiiyl wedi cychwyn o hono i hun, tra'r 0dd y gyrwr, Ernest Thomas, yn gwneud tocyn; tj,wysau'r llwyth. Daliodd Thomas y ceiiyl pan. oedd y ddamwain newydd ddigwydd. f Un o'r ainxyw Gyuuy sydd yn dyfod. i sylw yn ly dyddiau hyn fe I-- nof(tlwr ydyw, Mr Alfred 'Thomas, hrodor o.'r. Tondu, Penyboni, or.d yi hwn sjfdd yn awr- yTL byw yn Llundain. Ysgrif- „ enodd Mr Thomas,nofel chwaethus, a darllenadwy dan yr enw "1,1,1. the. Land of the Harp and Fea- thers," yr hoji (,,yboed(I-w-yd gan. Mr Allerison, PaternostW-row, Llundain; a chafodd y gwaith, ganmolia^th ticbaf. y wasg Seisryg a. Chymreig. Yn Nghaerdydcl, dydd Mayrth., cynygiwyd, y Naval S,toom Coal Colliery, Ovrn Rhondda, ar werth. Codin 12,000 o dulrili- bob wythnon o'r lofa. Cynygiiidd Mr D. A. Thomas, A.S., 50,OOQp i. ddJehreu; dilynwyd hyn gyda chynyg- iad o ,60s 00.0$gan Mr Bmce (o gwmni y Afxi W-al- ter Qrl{a Rhys, a Bruce, cyfreithwyr, Ponty- pridd). Xna, gan godi 5.000p bob yn ail, daeth y cynygion. gan y boneddwyr hyn i fyny i 85,000p^ ac yna. safasant. Mr Bruce oedd y cyr.ygiwr uchaf. Yna tynwyd y.r. e.iddo i mewn, a„hysbys-. odd y gwerthwr nad oedd 85,000p yn mheli oddi-. cl wrth. Y pris gwertliii, a dywedodd y byddai yN, barod i drafod gyUK cypygiwr yn gyfidnachol.

Damwain. iingsuol yu Chwarsl y Penrhyn- Ychydig wCditl;,p-:u:.ddeg o'r gloch boreu 'f:.l)"'d)i Mawrth, yr 21u;ii ex-tsul, cyfarfu. Mr Richard. Row- lands, Bryn liela, Beihesda, a. damwain a browdd, yu a-ngeuol iddü., Yr oedd Rowlands wrth y gwaith o ryudhau plyg yn Mhonc Douglas (oclir chwith) pan yn d(iisym,Vtli v daeth plygion oedd uw?b b^n, yn rhyddion gan dciGgjn arno, a dywedir fod slac yu y rhaffau av y ptyd- Anafwyd un goes iddo yn daych,- rynllyd. Yr <kdd yn berffaith hunan-feddianol, ac yn cyfaswyddft y dynion pa i'w dovsio ac i stopio ei vtaed. Deallwn feyi Rowlands yn un o'r rhai ia>Yyaf. jsafidrus, ae wedi pasio yn uchel ya nos- bai-tk. yr Wedi ei gludo i'r yspyty can- fyddwyd xod yn riiaiel tun ymaith ei goes y t.u ucliaf ir pen gUa, yr hyn a wr.a.ed mewn modd galluog a medrus gan y Dr. Mills Roberts, nxeddyg y gwaith., Ond er gwaethaf holl fe y meddyg bu faiw oddeut saith o'r gloeh nos Fercher. Yr oedd Rowlands yn Ùclyn. ieuanc oddeutu 44 mlwydd oed, yn wr rhadl-ju a siriol, ac yn un o'r dynion mwyaf cyxxicvadwy yn yr holl waith. Gedy ar ei ol wraig ac un pleivyn tair blwydd 000.. prydnawn ddydd lau cynt)a!' vck trenghohad ar ei ;Orph, ond trwy nad o<:dd arolvgydd y Llywodraeth vu bresenol, gohiriwyd y gnre^ired- iadau, wedi tyngii y rheithwyr, hyd ddydd Me-jjcher yr. wythnos ho\ Cymerodd ei augladd lo prydnawn, Siid^vrn yn Mynwent Glanogwen, a gellir dweyd ei fod yn jgjpif yn un o'r rhai lluosocaf a phRrchusaK ¡,\ w el wyd erioed yn Bethesda. Yr oedd yy oryrodaiSsh yn wir hardd, a rhifa lawer cilioedd.1 yn law? a'r veddvr gydWi (iurag blent^Uj