Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
9 articles on this Page
Advertising
FATHER IGNATIUS. OSB, Llanthory Abbey, Abe, gaveny, AT LLANDUDNO, Sunday & Monday next AFTERNOON AND EVENING. 2441wh 1 yAYNOJL. pABK ^HOW (HORTICULTURAL, DOG & POULTRY), SATURDAY, ARGRST 21ST, 1897. The Greatest Slate Splitting Competition over held. A Challenge Prize of E30. Grand Brass Band Crr.tesSa &-d Sports. Over JE150 in prizes. EXCELLENT CLASSIFICATION. NUUEROUS SPECIALS. POPULAR JCHGES. G. W. DUFF ASt^HBTON SMITH, ESQ. ENTRIES close AUGUST 13ch. TboShow opecs to the public at 11 a.m. Schedules and Entry Forma on application to the Secretary—H. HUGHES, Llanddeiniolen School, Cernarvon. I5462tw2435 NAWFED ARODANGOSFA FLYNYDDOL LLANBERIS 0 GWN, DOFEDNOD, MERLYNOD, YMENYN, MEL, WYAU, a BLODAU. CYSTADLEUAETH NEIDIO, A MERLYNOD MYNYDD CYMREIG PUR. CynheHr hi yn LLANBERIS dydd IAU, Awst 26ain, 897. Schedules i'w cael ar apel. KHATD i'r boll Entries fed yn Haw Vr YBGRTF- jLt EXYDD ddim yn hwyrach na'r 17eg o Awst 1897. R. RUW HUGHES, 2410tw Dolperia. SHOW bethesda; AMAETHYDDOL, GARDDWROL, &c., DYDD SADWRN, AWST 28AIN, 1897. ADEIRYI)D-T. ROBERTS, Yaw., Tanyfynwent, Aber; Is-gsdeirydd. LESTER SMITH, Yaw., Ty- • newydd, Bangor. Aradanghoair Ceffylan, Gwartheg Defaid, Mocb, Own, Dofednod, Adar, Llyataa, &c. Cystadleutbaa HOLLTI A NADDU LLECTII, NEIDIO CFFFYLAU. Derbynir entries am Neidio hyd 12 o'r glooh dydd yr arddangosfu. Ifeidio CeffyJau, Cwn, Dofednod, a'r Adar, yn &gored os Da ddywedir yn wahanol yn y Schedule. Entries i tod yn llaw'r Ysgrifenydd Dydd lau, Awst 19eg, 1897. Tocynau rbad gan Gwmpeini y Railway yn unol &'r hvsbyslsm. T. HERBERT HUGHES, 2437tw Ysgrifenydd. OBACCONISTS, STATIONERS, &C. Cinderella and Woodbine Cigarettes, 3s Id per box. Old Gold and other 3d packets. Is 9td per 100. Shag, 3s 2d per Ib Cigars, 4s 6d per 100. Cigarettes 4s 3d per lb. 80 PAGE ILLUSTRATED PRICE LIST POST FREE. Cheapest Houpe for Stationery, Toye, Cutlery, &c. FRAENKEL, BROS. (S. DEPT.), 58, 59, 60 AND 60&, Houndsditch, London, E.C. 2392wh ATHROFA PRIFYSCOL CYMRU, ABERYSTWYTH. Un o Athroiaaa Cyfansoddol Prifysgol Cymrn. Llywydd: Y Gwir Anrbydeddaa ARGuWYDD RENDEL. Prif Athraw: T. F. ROBERTS, M.A. CYNWYSA y cwrao Addysg y parotoad angen- C rheidiol am Raddan yn Afhrifysgol Cymra a Phrifysgol Llundain am Yagoloriaethau yn Rbyd- "VChen a Chaer Grawnt. ac am astudiaeth feddveol yn y Prifysgolion hyn ac yn yr Ysgotland. u. Gall meibion a merched a dderbynir i'r ADRAN NOBMALAIDD fyned trwy y cwra gofynol at fod yn Athrawon ac Athrawesau Trwyddedig, ac ar yr un pryd barotoi am y gradd o B.A.. neu B.Sc. Y mae y swm ddarbyniant fel Ysgolorion y Frenbities yn ddigon i'w cynal yn Aberystwyth am dymbor eu befrydiaeth. Yn yr ADRAN AMAETHIDDOL cyfrsnir yr addysg mewn Amaethyddiaeih a phynciau perthytasol sydd yngymwya i Amsetbwyr, Gornohwylwyr Tir, Athrawon mewn Amaethyddiaetb, &c., a rhoddir parotoad ar gyfer Aiholiad Cymdeithas Amaeth- yddol Frenbinol Lloegr. Lletya y myfyrwyr mewn tai yn y dref, a'r merohe4 dan arolygiaeth Miss E. A. Carpenter, mewn neuadd eaug (Alexatidia Hall) wedi eu dar- parn ar eu cyfer. Cynbelir arboliad yn mis Medi, pryd y cynygir nifer belaetb o ysgolorisethau, rhai yn agored ac eraiil yn gyfyngedig i Gymry. Am bob manylion ymcfyner a T. Mertimer Green, Cofreetrydd. 24L2w By TO HEB. SPECIAL CUBFLPSFMLPA MAJESTY APPOINTMENT THE QUEEN AND H. R. H. THE PRINCESS OF WALES. gROWN & CO., j MERCERS, CHESTER, NEW AUTUMN FABRICS IN COVERT COATINGS, SCOTCH TWEEDS, GOLFING SERGES, FANCY DRESS GOODS, FRENCH ROBES. Patterns Post Free. SEALSKIN JACKETS AND FUR REMODELLED. 14471 THE NORTH WALES r MUSIC COMPANY, LIMITED, IB A N (3- 0 R 4 D. WILLIAMS, MANAGES, Piano and Organ Importers, and Music Sellers, Tuners and Repairers, &c. CASH OR HIRE-PURCHASE SYSTEM AGENTS FOR ORTH IVALES JOB BROAD WOOD, A SONS' Grand and Upright Pianos. COLLARD & COLLARD'S Grand and Upright Pianos JUSTIN BROWNE'S Upright Grand Pianos. RALPH ALLISON <FE SONS' Upright Pianos, &c. BO&D'S PIANETTES, &o. AGENTS tORMRTH WALES I FOB BSTEY.OR GANS, CARPENTER ORGANS, STERLING ORGANS &.1 AGENTS FOR NORTH WALES Iroa F. STEVEN'S HARMONIUMS, TRAYSER HARMONIUMS CHRISTOPHER ETIENNE HARMONIUMS, Ac., Ac. BWIa IffSTTRCllENT WARRANTED. 148136 jQLAHDOTEEY COLLEGE. MICHAELM AS TERM will begin on WEDNESDAY, SEPTEMBER 22nd. Boarders return the Previous Day. One Year's Successes include Nine Scholarships and Exhibitions at Oxford and Cambridge direct from School, and the largest number of "Distinctions" gained by any School in the Oxford and Cambridge Schools Examination. For particulars apply to the WARDEN. College. Llan- dovery. 15485wh I Established 1807. ARTISTIC AND GENERAL G I rRINTINu Promptly and Neatly Executed at Reasonable Prices, at the NORTH WALES CHRONICLE Printing Works, Caxton House, High Street, BANGOR. FIFTY NEW FOUNTS of the Latest Faces have lately been added to the JOBBING DEPARTMENT, which makes it now one of the LARGEST PRINTING PLANTS IN WALES. All the Machinery ARE DRIVEN BY A PowerM" Otto" Gas Engine, Which have been adapted t< run at the Quickest Speed Possible. All Orders carefully attended to. KJL7XCtiO3MeelPS9 PRINTING Executed with Neatness and Despatch. .Particulars of SALE With or without Plans. POSTERS Of Concerts, Bazaars, Sales, &c., PLAIN OR IN COLOURS. Church and Chapel Printing of every Description. Programmes 4- Tickets. In Memoriam Cards, Ball Programmes, Menus, &c. ELECTION ADDRESSES. PAMPHLETS Of Every Description in English or Welsh. Colour & Ornamental Printing Head Publishing Office: Jorth Wales Chronicle Office, High St., Bangor. Branch Publishing Offices Directory" Office, Upper Mostyn Street, Llandudno. Clorianydd Office, I Bridge St., Llangefni. Postal Address North Wales Chronicle Office, Bangor. I Telegraphic Address "^Chronicle," Bangor* TELEPHONE No. 7T GLOBE FUR IBRING COMPANY, COMPLETE HOUclE FURNISHERS, Wholesale and Retail, 12,14,16, and 18, PEMBROKE-PLACE, LIVERPOOL. FURNISH FOR CASH OR ON THE JL HIRE-PURCHASE SYSTEM AT CASH PRICES. The GLOBE FURNISHING COMPANY, the oldest established, and by far the most extensive Furnishers on the Hire-Purchase System in the Provinces, supply every requisite for the complete Furnishing of Cottage, Hotel,or Mansion, considerably ol- e-P ) than the majority of those firms who sellfor cash Old) Thiswe are able to do through having a very large capital at command.and being the bona fide manufacturers of the principal goods we sell. NO SECURITY REQUIRED, NO EXTRA EXPENSES, ON OUR HIRE-PURCHASE SYSTEM The fair and equitable manner in which our business is carried on, and our reasonable terms and low prices are so well known throughout the North of England and Wales as to render further comment unnecessary. General terms, which however can be altered to suit the convenience of purchasers payment Weekly, Monthly,or Quarterly. I Amount of Purchase 910 Payment per Week 3s 6d I „ £20 „ 5s Od E50 „ 10s Od Eloo 17s 6d A500 It 30s Od An inspection of our stock will at once satisfy intending purchasers that we give better value and offer easier pay- ments than any other house furnishers on the Hire-Pur- chase System in the Provinces. All goods are Delivered Free in our own or private vans and no expenses of any kind are incurred by customers Furniture sent to any part of England or Wales. CAUTION.—As some firms adopt various means-such I as copying our prospectuses, &c.. -with the evident intention of inducing the public to believe they are con- ected with us, please note our address- FURNISH FOR CASH OR ON THE HIRE. PURCHASE SYSTEM. New Prospectus, Large, Illustrated Catalogue, Press Opinions and Price List, sent post free on application. Please mention this paper. Business Hours,9 a.m. to 7 p.m.; Saturdays,9 a m.to 6 p.m. GLOBE FURNISHING COMPANY, 14,16, AND 18, PEMBROKE-PLACE, LIVERPOOL. Railw ty Fares allowed to Country Customers. A. RICHARDSON'S WONDERFUL 1/- PARCEL I OF MUSIC. 20'- WORTH FOR 1/ I CHESTER 310DEL IRON piANOS BEST VALUE FOR MONEY, 21 Guineas Cash. By Instalments, 15a 2d per Month. THE POPULAR IRON PIANOS. 14 Guineas Cash. By Instalments, IO3 6d per Month. THE POPULAR AMERICAN ORGANS, 12 Stops, 2 Knee Swells, Mirror Top, 12 Guineas Cash. By Instalments, 9s 4d per Month. TUNING and REPAIRING by Best Workmen SINGLY or by YEARLY CONTRACT. THE WHOLE OF NORTH WALES VIHITED. 43, Bridge Street-row, Chester, AND Central Arcade, Wrexham. 2233rl434S 1 1 AM LOB 3L ATFi 0 A R G-RAPHWA I I H A LLYFR-RWYMIAD EWCH AT Nixon a Jarvis GYFERBYN A'R CLOC BANGOR DOUGLAS SEA TRIPS. The Magnificent New Paddle Steamer "ST. ELVIES," Every Wednesday, Thursday, and Friday, weather and other circumstances permitting. Leaves Menai B'ge 8-30 a.m. Leaves Douglas 3.30p.m. „ Bangor Pier 8.40 a.m. Arriv's Ll'dudno 6.45p.m. Beaumaris. 9.0 a.m. Beaumaris 7.45 p.m. Llandudno.. 10.0 a.m. Uang'r Pier 8.5p.m. Arrives Douglas—1.15 p.m. MenaiB'ge8.15p.m. Allowing about 21 hours on shore at Douglas. 1st Class. 2nd Class. FARES— Sing. Ret. Sing. Ret Menai Straits and Douglas 4s Od 5s 6d 3s 6d 4s 6d Llandudno and Douglas 3s 6d 5s Od 3s Od 4s Od Children under 12 years half fare. Return Tickets avail- able until end of season. For particulars of Circular Tours-LIVERPOOL and j DOUGLAS-see Special Bills. Apply to C. D. HUMPHREYS, Conservative Club Build- ings, High-street, Bangor or to the Oiverpool and North Wales Steam Ship Co.. Ltd., T. G. BREW, Secretary. 20, Water-street, Liverpool. 15257i AMERICAN LINE SOUTHAMPTON — NEW YORK SERVICE UNITED STATES MAIL STEAMERS SOUTHAMPTON TO NEW YORK DIRECT, Every SATURDAY. Highest Class of accommodation for Saloon, Second Cabin Steerage Passengers. Steerage Outfit Free. LIVERPOOL—PHILADELPHIA SERVICE. Every WEDNESDAY LIVERPOOL TO PHILADELPHIA Calling at Queenstown every Thursday. STEERAGE OUTFIT FREE. Passengers and O Goods are landed at Philadelphia on the Wha. of the Pennsylvania Railroad, which has the Shortest and most Direct Route to all places in the Western tates. Apply to RICHARDSON, SPBNCS & Sonth- kmptonor Liverpool; or to Local Agents:—Edward Jones, 173, High-street Bangor Hugh Hughes, 8, Market-row, Amlwch; H. J. Williams, 50, High. ft, Bethesda; T.J.Williams, Meirion-terrace.Blaenau FeBtiuiog; J. R. Statin, Station-road, Colwyn Bay; W. Jones, Rose Hill-street, Conway O. Jones, Old Post-office, Penygroes T. Evans an1 Co., citation Chambers, Rhyl. 8136bj MEMIGRATION: ALL THOStt WHO DESIRE INFORMATION ABOUT The Agricultural Resources of Canada, the >'ortli-We.«it Territories, and British Cutumlsin, and of the Gold Fields In Ontario and British Columbia, SHOULD WRITK TO ALLAN BROTHERS, 19, James Street, LIVKRL'OOL, FOR THEIR HANDBOOK AND PAM- PULILTS. WHICH ARE SRNT FitZZ. PATRONISED BY THE Leading Auctioneers and Business-men in North Vales and by the Principal Theatrical Agents. Sto GRIFFITH DAVIES, 23, Union Street, BANGOR. THE ORIGINAL BANGOR BILLPOSTER. ESTABLISHED 30 YKABS. Member of the United Kingdom Billposters' Association. LIST of PRIVATE STATIONS in Bangor Glanadda, West End, Near the Railway Station, High-street, 3 on Glan'raton Hill, Market- place, 3 in Love-lams 5 on Garth-road. Beaumaris: —Market Hall. Bethesda :-1 at Railway Station and 2 in the Centre of the Village. All boards kept in good order and satisfaction guaranteed. Charges Moderate. Contracts under- taken to post the whole of the surrounding district of Anglesey, &c. Conrarsant with both iangaage? Welsh and English). I I A C H AU D 1) A N 0 I) I) YN DDISYMWTH GAN RTTNTPP'^ Atalia Bydredd. Rhwystrau eu DUil -L AJt kJ tynu. Gwareda rhag Anhunedd. Symudir Neuralgic Headaches a'r XT I? DT7" FXTL? holl boenan gieuol eraill gan Bun- Y ill Xii er's Nervine. YrhoU fferyllwyr. is lie. "Oherwyddpydreddeang mewn dan gilddant, dioddefais boenau dirdynol am ddau ddiwrnod. Cymbellwyd fi i roddi treial ar Bunter's Nervine. Gwnaethum hyny. I fy mawr hyfrydwch, ciliodd y boen yn gyflym a llwyr. Byth er hyny yr wyf draohefn a thrachefn wedi derbyn yr esmwythad mwyaf oedd yn bosibl oddiwrth boen tost yn esgyrn y pen drwy gymeryd pedwar neu bum' dyferyn (ar lwmp 0 siwgr gwyn) 0 Bunter's Nervine."—Parch AUBREY C. PRicz, B.A. (diweddar Gvmrawd o'r Coleg Newvdd.Rhvdyohain). 1269u BANGOR CLERICAL EDUCATION SOCIETY. AN EXAMINATION will be held on TUES- SEFTEMBEB 7tb, to fill up some Vacant EXHIBITIONS. Papers will be Set in Classics, Mathematics, Divinity, and Welsh.—For particu- lars, apply to the SBCBETABY, School of Divinity, Bangor. z2413J WANTED, FOREMAN SLATE MASON.— Apply, Bettw8-y-coed Quarry, Bettws-y- coed. 15533u2348 YN ElblAU.—rSETT-MAKERS da. Cyfeirier, Cliffe Quarry, Briok and Terra Corta Co., Great Harwood, near Blackburn. 2240wh "TTTIYE POUNDS RE\Y ARD will be given for in- X formation leading to the conviction of Persons representing themselves to be our Travellers fur the sale of Spectacles. We have not, and never had any Travellers. V, 001'). ABRAHAM'S Eyesight Test-' ing Rooms for Spectacles, Liverpool and Manchester. To avoid mistakes, use the full name, Wood, Abraham's" 2442jh Y Gwr tn 11\ ETBTJT T BTD. EISTEDDFOD GADEIF IO<- MEIRION, Yr hon a pynhelir yn NOLGELLAU, CALAN 1898. BEISKIID CFRDDOROL JOSEPH BUNNETT, Yaw,, Linudain. BKIBNIAD Y FAREDONIAETH PEDROG, Lljnlleifiad. PRIF DESTYNAV. Traetbawd. Diffyvion y Cymcriad Cymreig," gwobr E5. Testyn y Gadair.-l' Budd agolisetb," gwobr 17 a Chadair Hardd. I'r Cor 0 unrhyw niter a gano ya oreu "Kyrie Eleison a Gloria "—Moiart'a 12th MsMtS (geiriau argraphiad Novello neu Curwen), gwobr 440. l'r Cor heb fod dros 52 mewn nifer a gano yn oreu y Rhangan Awel y "awr" (Daybreak), M. W. Griffith. Cyboeddwyd yn "Y Cerddor," gan Hughes & Son, Wrexham, gwobr ;ElO yn nghyda Medal Arian. Corau Moibioin.-(a) "Wyr Philistia" D. Jenkins (b) "Gwaawyia" Muller, gwobr E10 a Medal Arian. Seindyrf Pres (Braaa Band).—Glee—" 0 snatch me swift," Dr. lislloott. Published by T. A. Haigh, Music Publisher, Hull, oat of "Advanced series of Musio," gwobr X10 a Medal Arian. I'r Wyth o Baaees a gano yn oreu "The Lord is a Man of War allan o Israel in Egypt" (Handel), gwobr £1103. Musical Drill.-No. of obildren not to exceed 24 prize £4. O. O. ROBERTS, 1 EDW. WILLIAMS, J ^SQRIFENTDDIOJT. 2439WH CYCLES! P V f T T Q 11 CYCLES!! IMPORTANT NOTICE. IF you require a High-class Maobine at a Low Price you cannot do better than have a WARRILOW" as your mount for Season 1897. All Machines are thoroughly up-to-date and Guaranteed. We defy Competition. RIDE A WARRILOW. THE BEST AND CHEAPEST MACHINE IN THE MARKET. LARGE DISCOUNTS FOR CASH. ILLUSTRATED CATALOGUES BENT POST FREE TO ANY ADDBESS THROUGHOUT THE WoRLD. SPECIALITIES IN LADIES' SAFETIES. Accessories of all kinds at Lowest Prices. Any Machine taken in part Exchange. Don't delay but send at once for Catalogue, Free by Post,from W. R. WARRILOW, CYCLE MANUFACTUREIR, WESTON-SUPER. MARE, ENGLAND. 2323 THE BANGOR AND ARVON PERMANENT X BENEFIT BUILDING SOCIETY. REGISTERED OFFICE 239, HIGH STREET, BANGOR. PRESIDENT ALDERMAN JOHN EVAN ROBERTS, BANGOR, J.P. LARGE RESERVE FUND INCREASING ANNUALLY. Paid-up Shares, £10 each. Subscription Share, 5a and Entrance Fee, upwards per month. j per ahare.23 6d. Advances repayable (by Monthly Instalments) in 5, 10, 15, or 20 years on Leasehold and Free- hold Properties. ADVANTAGES: To Subscribers. 1. A convenient place for Investment, with Absolute Security and Good Interest. 2. Investments withdrawable AT ANY TIME by Notice or other arrangement. To Borrowers 1. Funds always available for advances. 2. Easy scale of Repayments. 3. Moderate Solicitor's Charges (by Speoial Arrangement). 4. Premium ADDED TO, and not deducted FROM, advance. 5. Mottage effected with the utmost Despatch and Seer ecy. 6. Easy facilities for Redemption of Mortgages ANYXIUE without any charge. Applicntion.=,&o., to be addressed to the,Secretary pro. tem., Mr ROBERT ROBERTS, at the society's offiaea, 239, High Street. 15059 1£502 15s Od. Mewn Gwobrwyon. Y mae HOMOCEA, CYFYNGEDIG,wedi pen- derfynu cynyg y swm uchod am Homooea Soap wrappers Gwobr la!.— £ 2 yr wythnes am flwyddyn. Gwobr 2il.— £ 1 lOs yr wytbnos am flwyddyn. Gwobr 3ydd.—JGI yr wytbnos am flwyddyn. Rhoddir Arian-Wobrwyou yn amrygio o X40 i lawr, yn nghyda 25 o Waltham Watches gwertb 0 £ 2 lOs i £ 5 5s. Fe anfonir llawn fanylion, grda sample caka bychan 4c a 9c o Sebon, ar dderbyniaa stamp ceiniog wedi ei gyfeirio i'r Homocaa Works, Birkenhead. 2436 wh NI OFYMR TALIADAU YN MLAENLLAW. BENTHYCA ARIAN ¥N GYFRINACHOL i Amaethwyr, Masnachwyr, Lletty-gadwyr, ac eraill mewn gymiau 0 lOp i fyny i 500p ar addaweb y Benthyciwr ei bun heb leichiafon, ar delerau rheeymol. Tretnir yr ad-dalidau i gyfarlod zofyj3- on y bentbyewyr. NI CHYMERIR DIM BILLS OF SALE. Mae busnes gwirioneddol a helaeth wedi ei wneud am y 25 mlynedd diweddaf. Mae canoedd o fentbycwyr wedi rhcddi tystiolaeth wirfoddol i'r modd teg a rhesymol yr ymwneir a hwy. Ceir manylion wn wrth ymofyn, trwy lytbyr nea yn bereonol, a GEORGE PAYNE, Accountant, 2360c Cresoent-r ad, Rbyl.
YB HYN WNAETH Y LLYWODRAETH…
YB HYN WNAETH Y LLYWODRAETH UNDEBOL. Rhyw ddeuddeng mis yn ol yr oedd yr Wrtli- blaid Radicalaidd yn llawn llonder oherwydd methiant cydmariaethol deddfwriaeth Undebol yn ystod tymhor cyntaf y Senedd bresenol. Dan- nodid i "Lywodraeth yr holl dalentau" a "Gwein- yddiaeth Gryfaf y Ganrif" ddarfod i'r "ddeddf- wriaeth gymdeithasol," a addawyd mor fynych yn ystod yr etholiad gyffredinol, gael ei llesteirio mor offeithiol gan Syr William Harcourt a'i ddyrnaid canlynwyr. Nid yw yn angenrheidiol yn awr i egluro paham na ddarfu i dymhor cyntaf y Llyw- odraeth Undebol gynyrchu y cnwd disgwyliedig o Ily ddiwygiadau buddiol. Digon i ni yn bresenol ydyw gwybod fod y "gwaradwydd" wedi ei lwyr symud ymaith, ac fod yr Undebwyr yn dewrwycli gyflawni yr addunedau a wnaethant pan yn gofyn am bleidleisiau y bob!. Mae y tymhor sydd new- ydd derfynu wedi bod yn hynod 0 ffrwythlon mewn gwaith da, ac fe ddeil rhestr y gwaith a wnaethant gydmariaeth a chyflawniadau hyd yn ,,y nod y Llywodraetli Undebol a ddaliai swydd ddeng mlynedd yn ol. Mae yr addewid i gefnogwyr Y sgolion Gwirfoddol wedi ei chario allan trwy basiad niesur sy'n yehwanesu swm mawr at eu Iiincwm allan o'r drysorfa gvlioeddus. Yr Ysgol- ion Byrddol anghenus, y rhai oeddynt eisoes wedi enill eynortlnvy sylweddol oddiwrth Ddeddf Treth- j "int Aniaethyddol, y hwj'thau wedi derbyn • cynorthwy pcllacJi o goffrau y AVladwriaeth. Y mae amryfal fesarau o bvrysiyrvrydd mawr i Ys- :gotland wvdi cael eu prwio. Cariwyd drwy'r Ty Judicature Act" i'r Iwcrddon, dnvy ba un y Jeiheir tri ar nifer y barnwyr, ac y cymhwysir swm o 7500T) a arbedir yn ilynyddol drwy hyny er budd anturiaeth Wyddelig. Y mae Mesur Gweithfeydcl Ltlyngesol a M::umr Yniarferiadau Mihvrol, dau fesur o'r pwysigrwydd mwyaf er ad- gyfneitjri ein liadnoddau niilwrol a llyngesol, wedi derbyn cydsyniad v Frenhincs. Pasiwyd mesur er rhwystro dygiad i'r wlad hon nwyddau wedi eu gwneud mewn carcliardai tramor, y rhai barent gystadleuaeth annyledus a llafur rhydd y wlad hon. Y mae hefyd Fesur Trosglwyddiad Tir wedi ei basio. Yn olaf, er nad y Heiaf, mae y Llywodraeth wedi cario Mesur Digolledu'r Gweith- wyr, yr hwn ddyry ad-daliad i bedwar ugain y cant o'r pereonau hyny gyfarfyddant a damweiniau tra'n dilyn eu galwedigaeth. Gyda'r fath restr o fesurau wedi eu pasio, y mae gan ffryndiau a chefnogwyr y Llywodraeth bob rheswm i fod yn falch a diolchgar. Ond nid yn maes deddfwriaeth yn unig mae y Llywodraeth wedi cyfarfod a llwyddiant. Er gwaethaf egnion cynhyrfwyr aflonydd ac anghyfrifol y mae masnach y wlad, a'i chymeryd gyda'i gilydd, wedi bod yn anarferol fywiog a chorph pobl yr ynysoedd hyn wedi mwyn- hau amseroedd Ucwyrchus. Wrth ddelio a mater- ion tramor, amcan mawr Gweinidogion ei Mawr- hydi ydyw cadw ac amddiffyn y mwyaf o bob buddiant Prydeinig, sef yw hwnw-heddwch Ewrop. Darfu i'r penboethiaid ysgrechlyd hyny, y rhai sydd a'u bryd ar godi cynen gartref rhwng I cyfalaf a llafur, wneuthur eu heithaf tuagat yru y wlad hon yn benben gyda Galluoedd Ewrop. Yn ffortunus, modd bynag, bu Arglwydd Salisbury yn rhy ochelgar i'w elynion a'i enllibwyr, fel ag yr ydym yn rarhau mewn heddweh a'r holl fyd tra yn cynal i fyny ein safle anrhydeddus yn nghyngorau y cenhedloedd. Yn ein perthynas a'n trefedigaethau ein hunain, y mae sefyllfa Prydain Fawr wedi gwella'n enfawr yn ystod y flwyddyn d. d d ddiweddaf; a bydd i gondemniad o'r cytundebau masnachol f-Tda Germany a Belgium, yr hyn ddi- gwyddodd ar derfyniad y tymhor Seneddol, fyned yn bur bell yn nghyfeiriad eadarnhau ymdrecliion Mr Chamberlain i hyrwyddo undeb agosach i ddybenion masnachol .0 fewn gwahanol ranau Ymherodraeth y Frenhines. Boddhaus ydyw sylwi fod ymdrechion y Llywodraeth Undebol yn cael eu gwerthfawrogi gan y rhan mwyaf goleuedig o etholwyr y wlad hon. Nis gall fod un amheuaeth fod buddugoliaeth foesol fawr yr ymgeisydd Un- debol yn Sheffield yn ddyledus i raddau pell i'r poqlogrwydd ehillodd y Llywodraeth trwy ei deddfwriaeth ddoeth a deheurwydd ei gwaith I gweinyddiadol. Y mae condeirniad y cytundebau masnachol gyda Germany a Belgium wedi cyfar- fod a'r gymeradwyaeth fwyaf cyffredinol; rhaid i'r mesur llydan a haolfrydig o ad daliad i weithwyr I apelio'n rymus at bob gweithiwr; yr oedd Mesur Nwyddau wedi eu gwneud mewn Carcharau Tra- /inor, er nad oedd ond o bwysigrwydd is-raddol, yn corphori egwyddor iach a chyfiawn; yn olaf, y mae cryfhau rhwymyn yr undeb rhwng y fam- wlad a'i tlirefedigaethau yn un sy'n apelio yn benodol at y teimlad Ymherodrol cryf a ddangos- odd ei hun mor ddigamsyniol ar adeg y Jiwbili. I Mae y "Daily News" yn neillduol anhapus oher- wydd y canlyniad. Yn ei rifyn am Awst 7fed, wrth gyferbynu etholiadau 1885, 1886, 1892, a 1897, efe a ddywed: -"Mae y bleidlais Rydd- frydol, fe welir, yn amrywio rhwng 'water-mark' uchel a 'water-mark' isel. Mae y bleidlais Dori- aidd, ar y Haw arall, yn dangos cynydd parhaus. Mae tyfiant Toriaeth yn y trefydd mawrion yn un o argoelion rhyfeddaf y genhedlaeth boliticaidd bresenol. Cyn y gall Rhyddfrydiaeth adenill ei hen uwchafiaeth yn Lloegr rhaid cael atebiad bodd- haol i'r ewestiwn-Pa fodd i wrthweithio Tori- eiddiad y trefydd?" Yna aiff rhagddo i ofyn y rheswm am y lleihad yn y mwyafrif Rhyddfrydol. 1 n ymddengys yr ateb yn gorwedd mewn un frawddeg. Y mae pobl y trefydd yn rhai deallus maent yn gwybod, ar ol profiad maith, pwy ydyw eu eyfeillion, ac maent yn cvmeryd y cyfleusdra i ddangos eu bod yn ei wybod.
.---DADL WED] BARN.
DADL WED] BARN. Er fod Eisteddfod Casnewydd yn un o'r rhai mwyaf llwyddianus mewn amryw ystyron a gyn- haliwyd erioed, eto y mae yn amlwg ei bod yn cael ei dilyn gan fwy 0 anfoddlonrwydd a theimladau annymunol eraill nag un a fu o'i blaen. Y mae y llythyrau meithion a lluosog a gyhoeddwyd yn y gwahanol newyddiaduron yn ystod yr wythnos ddi- weddaf yn profi fod llawer iawn dan ddylanwad y teimladau hyn. Yr oeddym yn arfer credu, fil y credai y rhan fwyaf o'n cyd-genedl, fod yr Eistedd- fod yn sefydliad a roddai gyfleusdra neillduol i dalent ddangos ei hunan ond ni ddaeth erioed i'n meddwl ei bod yn foddion i ddadblygu y dalent i achwyn mewn modd mor effeithiol. Y mae pawb o honom yn meddu ar ryw fesur o'r dalent hon yr ydym yn naturiol yn gallu grwgnach a datgan ein siomedigaeth pan y daw amgylchiadau anffafr- iol i gyfarfod a ni; ond y rhai mwyaf talentog o bawb yn y cyfeiriad yma a glywsom am danynt erioed yw y rhai gawsant eu curo yn Eisteddfod Casnewydd-ar-Wysg. Buasai y genedl yn barod i gydymdeimlo yn fawr a'r cyfryw yn eu siomedig- aeth pe buasent yn dangos rhyw gymaint o duedd i briodoli eu, haflwyddiant iddynt hwy eu hunain, yn lie taflu y bai t gyd ar y beirniaid. Y beirn- iaid, meddant hwy, sydd yn gyfrifol am y cam a ddertyniasant, a hyny nid oblegid eu bod wedi gwneud anghyfiawnder gwirfoddol, ond oblegid nad oeddynt yn gwybod digon am ganu corawl i'w galluogi i feirniadu yn gyfiawn a theg. Y mae mwy nag un gohebydd wedi dweyd hyn yn eithaf didderbynwyneb yn ystod yr wythnos ddiweddaf. Fel y mae yn hysbys i'n darllenwyr y beirniaid yn y brif gystadleuaeth gorawl oedd Syr A. C. Mack- enzie, llywydd y RoyalAcademy; Mr Walter Mac- farren, a Mr Emlyn Evans. Yn flaenorol i Eis- teddfod Casnewydd yr oedd galluoedd y boneddig- ion hyn uwchlaw amheuaeth. Yr oedd pob un o honynt yn cael ei ystyried yn addurn i'r byd cerddorol, ac nid oedd neb yn ddigon rhyfygus i wneud un math o awgrym am eu hanghymwysder i fod yn feirniaid yn yr Eisteddfod Genedlaethol. 5Tii wir, ers ychydig flynyddau yn ol dymuniad mawr y corau oedd cael dynion o'r fath i feirn- iadu nid oedd y beirniaid Cymreig yn ddigon I dysgedig, nid oeddynt ychwaith yn rhydd oddi- I wrih ffafrio corau neillduol, ac am y rheswm hyny yr oedd yn rhaid cael Saeson o fri a gallu i feirn- J iadu. Ond erbyn hyn y mae dynion mawr Lloegr wedi profi eu hunain yn anheilwng o'r swydd, ac ni ddywedwyd erioed eiriau mwy dirmygus am un beirniad Cymreig nag a ddywedir am y tri beirn- iaid yn Nghasnewydd. Adnabyddir Mr Emlyn Evans yn benaf fel cyfansoddwr caneuon pryd- ferth, a Mr Walter Maefarren fel athraw rhagorol ar y berdoneg, tra y mae Syr A. C. Mackenzie yn enwog fel awdwr amryw o weithiau clasurol ac fel llywydd y Royal Academy, pan y mae yn amheus a ydyw y boneddigion hyn mewn un modd yn dal cysylltiad a chanu corawl. Felly yr ysgrifenir am y tri boneddwr fu yn beirniadu yn Nghasnewydd- ar-Wysg. A dweyd y lleiaf y mae peth fel hyn yn anheilwng o honom fel cenedl. Os oedd un o'r tri mewn unrhyw fodd yn anghymwys i feirniadu y corau yn Nghasnewydd yr oedd yr anghymwys- der yn wybyddus cyn yr Eisteddfod, ac os oedd unrhyw wrthwynebiad gan y corau i gymeryd eu beirniadu ganddynt dylasent fod wedi gwneud hyny yn hysbys cyn canu, ac nid ar ol canu a cholli. Y mae gwaith y corau yn canu heb un gwrthdyst- ia(l ac yn ymostwng i gymeryd eu beirniadu yn profi fod gan yr arweinyddion berffaith ymddiried- aeth yn y beirniaid, ac ni ddilewyd yr ymddiried- aeth hyd nes i'r dyfarniad gael ei gyhoeddi. Pa- ham gan hyny y ceisir, yn awr, daflu pob anfri a dirinyg arnynt am eu bod wedi gweithredu yn unol a'u barn ar air a chydwybod. Nid yw mewn un modd yn elw nac yn golled i ni fod un cor neill- duol wedi enill y wobr a'r lleill wedi ei cholli; ond credwn y bydd yn elw i ni fel cenedl i geisio rhwystro ymosodiadau ar gymeriadau dynion gall- uog a ddeuant, pan wahoddir hwynt, i gyflawni gwaith beirniad yn ein Heisteddfod. Bydd gan y cerddorion, y cantorion a'r cantoresau Cymreig hyny a ganiatant i'w henwau gael eu cyhoeddi fel rhai yn cydsynio a barn y corau siomedig rhyw- beth i ateb am dano yn ol-llaw, ac os gwelir rhyw- rai ohonynt byth yn beirniadu mewn Eisteddfod Genedlaethol hwyrach mai y pryd hwnw y gwel- ant y camsyniad a wneir yn awr ganddynt. Y mae un wers hefyd gan ein harweinyddion i'w dys- gu, a hono yw, gwybod y ffordd i gymeryd curfa. Y maent yn gwybod y ffordd i ymddwyn pan yn fuddugoliaethus; ond nid yw pawb ohonynt yn gwybod y Hcrdd i ymddwyn pan yn orchfygedig. Y mae y llythyr ddanfonwyd gan Mr Dan Davies, arweinydd cor Merthyr Tydfil, i'r "Daily Telegraph" yn profi hyn. Yn ei lythyr heria Syr A. C. Mackenzie neu Mr Joseph Bennett, gohebydd cerddorol y Telegraph," i ddyfod a chor i'r maes yn erbyn ei gor ef. Gwydd- ai yn eithaf da y gallasai yn ddyogel roddi yr her oblegid na fuasai un o'r ddau foneddwr enwir ganddo yn cymeryd un sylw o'r peth. Nid ydym yn ol i neb yn ein hedmygedd o Mr Davies fel ar- weinydd corawl Ilwyddianus. Y mae wedi gweith- io yn galed am flynyddoedd fel arwcinydd ac wedi enill enw iddo ei hun; ond nid ydym yn credu y bydd y llythyr hwn o'i eiddo yn ychwanegu dim at ei faintioli. Yr oedd hawl gan Mr Bennett i ddweyd ei fam am y cor ac am yr arweinydd heb fod hyny yn ei rwymo i dderbyn un her allasai Mr Davies ei rhoddi iddo. Y mae y llythyr drwyddo yn dangos fod Mr Davies yn barnu nad oes modd i ragori arno ef fel arweinydd nac ar ei gor. O. dan yr amgylchiadau hwyrach y bydd y profiad enillwyd ganddo yn Nghasnewydd yn llesol iddo. Nid oes yr un cerydd dros yr amser presenol yn hyfryd, eithr yn anhyfryd." Ond ar ol cynefino ag ef y mae yn dwyn ffrwyth da. Y mae yr helynt yn anymunel i bawb, ac y mae yn amlwg y bydd yn rhaid trefnu rhyw lwybr i rwystro peth o'r fath yn y dyfodol onide bydd yn sicr o eneithio yn ni- weidiol ar yr Eisteddfod, yr hyn ni ddylid ar un cyfrif ei ganiatau.
Branin Benin wedi IthodcU…
Branin Benin wedi IthodcU ei Hun i Fyny. Adroddir fod Brenin Benin wedi ymostwng a rhoddi ei hun i fyny; ond, i fyny i nos lau di- weddaf, nid oedd y Swyddfa Dramor na'r Royal Niger Company wedi derbyn unrhyw newydd i'r perwyl hwnw. Y telegramau diweddaraf, modd bynag, a hysbysant fod y Brenin yn cael ei ymlid yn glos iawn, a disgwylir iddo ddyfod i'r ddalfa bob munud.
+u-.. Coleg y Drindod, Llundain-
+u- Coleg y Drindod, Llundain- Yn yr arholiad mewn cerddoriaeth ymarferol, a gynhaliwyd yn nghanolfan Caernarfon ar Gorph- enaf 28ain a'r 29ain, bu y rhai canlynol yn llwydd- ianus Pianoforte: Senior division, passed, Jennie Creighton, 75 (teacher Mrs Parsons, Holyhead); Hilda Mary Pring, 73 (St. Winifred's, Miss Coop- er) Annie Jane Hughes, 65 (Mrs Parsons). Ju- nior Division Honours, Mary May Mathews, 84 (Mr E. W. Thomas, Bangor); pass, Jennie Wil- liams, 79 (St. Winifred's, Miss Cooper); Jennie Jones, 76 (Mr W. J. Parish, Mus. Bac., Penmaen- mawr); Edith Ellen Hughes, 75 (Mr W. J. Par- ish, Mus. Bac.); Maud V. B. Turner, 71 (St. Wiruired's, Miss Cooper); Sarah Jane Warden, 69 (Mr E. W. Thomas); Grace Margretta Davies, •; 68 (Mrs Gethin Davies, Bangor); May H. Binney, 65 (Miss Paul, Holyhead); Edith Mary Dodson, 62 (Miss Dodd, Holyhead^ • Laura Potter, 61 (Miss Nicholls, Talybont). Primaiy Division, passed, Jane Kate Hughes, 71 (Mr Owen Price, A.T.C.L., Bangor); Maggie Evans, 70 (Miss Wil- liams, Barmouth) Glena Gordon, 68 (Miss Bessie Owen, Menai Bridge); Ethel May Dodson, 66 (Miss Dodd); Annie Pierce Hughes, 61 (Mr Owen Price, A.T.C.L.). Violin: Junior Division, passed, Grace M. Davies, 76 (Miss Margaret Hewitt, Bangor); Margaret Roberts, 60 (Miss Margaret Hewitt). Primary Division, passed, Evelyn H. Mathews, 75 (Miss Isabel Hewitt). Yr arholydd oedd Mr William Creser, Mus. Doc., organydd capeli breiniol ei Mawrhydi; a'r ysgrifenydd lleol oedd Mr John Williams, organ- ydd Eglwys Crist, Caernarfon.
.--Masnach ia yr Wythnos.
Masnach ia yr Wythnos. Y mae yr hin desog wedi piysuro y cynhauaf yn ormodol, a thorir y gwenith dros fwy na haner y wlad. Nid yw yr haidd a'r ceirch yn llawn mor aeddfed a'r gwenith ond yn y rhanau de-orllew- inol, y mae y tri chnwd wedi aeddfedu bron ar un- waith. Gwenith yw y cnwd cynaraf, wrth gwrs, ag eithrio rhyg a cheirch gauaf. Dywedir fod y cynyrch yn rhagorol mewn rhanau o Sir Caint, Dyfneint, a Chernyw ond y mae teneudra an- wadadwy y planhigyn yn y parthau dwyreiniol, a'r ffaith nad yw llawer o hono wedi lianw yn y dyw- ysen, yn ein crwaliardd i ddisgwyl cymaint cynyrch a'r llynedd. Yr oedd cryn alw am wcnitli cartref yr wythnos ddiweddaf. Cododd y prin o 33s i 34s y chwarter am y sam-.Iau gwynion goreu, ac (I 30s i 31s am samplau cochion da. Nid yw yn debygol y daw nemawr wenith new- ydd am tua phythefnos i'r marchnadoedd. Tua. 30s y chwarter fydd y pris i gychwyn, T mae yn debyg. Bu codiad o Is y chwarter mewn gwenith tra- mor. Yr oedd cryn sefydlogrwvdd yu y farchnad mewn yd gwanwyn, a thueddai y prisiau yn ffafr y gwerthwr.
Diangfa wyrthioi i Esgob Bangor-
Diangfa wyrthioi i Esgob Bangor- Tra yr oedd Esgob Bangor a Miss Lloyd yn teithio mewn cerbyd ar eu ffordd i Gwynfryn, Llanarth, ddydd Mawrth, daeth cerbyd llwythog" o deithwyr yn myned i Ceinewydd ar eu traws gan falurio eu cerbyd a thaflu ei arglwyddiaetli a'i ferch allan. Nid oedd digon o ddynoliaeth yn y gyriedydd a achosodd y ddamwain i aros i estyn cynorthwy, ac ni wyddid ei enw. Da genym (kte. all na anafwyd yr Esgob na'i ferch yn üdift'ifl.
---_..-._----Anrhegu Syr Hugh…
Anrhegu Syr Hugh EIlis-Nanney Bart. Darfu i ddirprwyaeth, yn cynwys y Mri Cled- wyn Owen, Robert Moms, E. J. Griffith, a Geo. C. Dale, yn cynrychioli Pwyllgor Gweithrediadol Clwb Gweithwyr Ceidwadol Pwllheli, aros ar Syr- Hugh Ellis Nanney, Bar., yn y Crown Hotel, Pwllheli, wythnos i'r Llun diweddaf, gyda'r pwr- pas o anrhegu Syr Hugh gyda" anerchiad llon- gyfarchiadol ar ran eu haelodau ar yr achlysur o'r anrhydedd uchel a osodwyd arno mewn cysyllt- iad a Diamwnd Jiwbili y Frenhines. Wedi i'r ddirprwyaeth gael derbyniad moesgar, Mr Cled- wyn Owen, mewn ychydig eiriau priodol, a ddat- y Ic, ganodd y pleser mawr a roddodd iddo i wneud yr anrheg ar ran aelodau y clwb, ac yna darllenodd yr anerchiad fel y canlyn: -I Syr Hugh John Ellis Nanney, Bar., Gwynfryn, Criccieth.—Yr ydym ni, aelodau o Bwyllgor Gweithrediadol Clwb Gweithwyr Ceidwadol Pwllheli, yn dymuno cynyg i chwi, yr Arglwyddes Ellis Nanney, a Miss Ellis Nanney, ein liongyfarchiadau cynhesaf ar y rhag- oriaeth o gael eicii hCllw yn mhiith y rhai y bu i'w; Grasusol Mawrhydi weled yn dda eu lianrliydeddu ar yr achlysur o ddathliad Diamwnd Jiwbili ei Mawrhydi trwy roddi i chwi yr hawlfraint o far- wnig. Yr ydym yn dymuno eich sicrliau nad ydyw yr achlysur hapus hwn yn eich bywyd wedi rhoddi dim mwy o falchder a boddliad i unrhyw adran o'ch edmygwyr nag i aelodau y clwb hwn, yr hwn y mae genym yr anrhydedd o'i gynrych- ioli. Y mae y modd dewr yr ydych bob amser wedi ymladd dros yr achos sydd yn anwyl genym oIl, .yn nghyda'r dyhewyd gyda pha un yr ydych wedi gwasanaethu buddianau goreu y dosbarth. gweithiol, wedi gwneud argraph annileadwy ar ein calonau a thra yr ydym yn llawn werthfawr- ogi rhinweddau ardderchog eich cymeriad, y rhai sydd wedi enill i chwi edmygedd cyfaill a gelyn- eicli hynawsedd dibaid, caredigrwydd, haelioni, a'r ystyr uchel o ddyledswydd sydd wedi arwyddo eich hymddygiad yn gystal yn gyhoeddus a phreifat -y mae yn fwyaf fei cawr yn ein hachos, ar adeg gyfyng yn hanes Bwrdeisdrefi Caernarfon y bydd ileli coffadwriaetli bob amser gael ei fynwesu gan aelodau y clwb hwn. Yr ydym yn dymuno i chwi hir oes a llwyddiant, ac yn gweddio ar fod i fen- dithion y Nefoedd gael eu tywallt yn hael arnoch chwi ac aelodau eich teulu.—(Arwyddwyd), Cledwyn Owen, cadeirydd J. G. Jones, is-gad- r eirydd; Rice Owen Pughe, Edward John Butter- field, Henry Thomas Hughes, Evan John Griffith John Edward Lloyd, Owen Francis, Arthur Blackburn, Robert Roberts, Richard Davies, Lewis Morris, Walter Henry Benskin, John George, John Murray, Richard Charles Morris Robert Morris, ysgrifenydd achlysurol; a George C. Dale, ysoTifenydd.-Dioellodd Syr Hugh ar ei hun, yr Arglwyddes Ellis Nanney, a Miss Ellis Nanney, a sylwodd ei fod yn gwerthfawrooi yr anrheg yn fwy gan ei bod yn dyfod oddiwrth weithwyr Ceidwadol Pwllheli.
---+--.---Y Cyngaws o Ysgariaeth…
-+- Y Cyngaws o Ysgariaeth o Ogledd Cymru. PENDERFYNIAD Y BARNWR. Yn Llys Ysgariaeth, ddydd Gwener, darfu i'r Llywydd (Syr F. Jeune) draddodi ei ddyf- arniad ar gynyg wnaethpwyd beth amser yn ol yn achos Edwards yn erbyn Edwards a Wilson, yr hwn y dywedir sydd achos Cymreig o gryn ddyddordeb. Yr apel wnaeth- pwyd i'r llys ar ran y deisebwr, Mr David Ed- wards, ydoedd am ganiatad i wneud ymaith a bon- eddwr neillduol (enw yr hwn na ddadlenwyd) fel cyd-atebydd (co-respondent) ar y tir, sercli fod y wraig wedi gwneud cyhuddiad yn ei erbyn, nad oedct un gronyn o dystiolaeth i attegu hyny. Y Llywydd, wrth roddi ei ddvfarniad, a ddy- wedodd: Ar y 13eg o Ionawr, 1897, darfu i'r wraig bresentio petisiwn am walianiad cyfreithiol oddi- wrth ei gwr, yn yr hwn betisiwn yr haerai hi am- ryw weithredoedd o greulondeb yn erbyn ei gwr, ac ddarfod iddo, ar neu oddeutu y 13eg o Awst1 1896, ei gorfodi i arwyddo cyfaddefiad mai y bon- eddwr mewn cwestiwn ydoedd tad y plentyn yr oedd hi yn debyg o'i gael. Ar y 23ain o Fawrth, 1897, bu i'r deisebwr bresentio petisiwn yn cy- huddo y wraig o odineb gydag un Edward Wilson, ac hefyd yn haeru i blentyn gael ei eni ar y 19eg °r Av»-st, 1896, yr hwn nad oedd efe yn dad iddo. Y wraig, mewn atebiad, a wadodd y godineb, gan daeru mai ei gwr ydoedd tad y plentyn. Yn yr apel oedd o'i flaen ef (y barnwr) nid oedd y deis- ebwr ond yn defnyddio un affidavit, yn mha un yr honai iddo wneud pob ymdrech posibl i ddargan- i°i ta^y Pk>nt3'n' onc' ^do fod yn an a 11 a og i <racl hyd iddo ei fod yn credu fod honiadau ei wraig parthed tadogaeth y plentyn yn dwyllodrus, ac mai nid efe ei hun oedd tad y plentyn. Efe a duangosodd lythyi-au oddiwrth y boneddwr y gwnaed y cyhuddiad yn ei erbyn, yn gwadu godiii- eb gyda r wraig mewn ymadroddion pur gryfion. Efe a ddangosodd lythyrau oddiwrth y wraio- liefyd, pa rai, ar y wyneb, a ymddangosent yn addef godineb. Yr oedd efe (y barnwr) yn ystyr- ied y defnyddiau hyn yn annigonol, gan nad oedd y deisebwr wedi delio gyda haeriadau ei wraig o berthynas i darddell y cyfaddefio,d neu gyda myn- egiadau penodol y cyfaddefiad hwnw, a darfu iddo ef roddi i r deisebwr gyfleusdra i ddwyn rhagor o dystiolaeth i mewn, ac, os dewisai, i'w hys1>ysu ef pa un a ddymunai y boneddwr mewn cwestiwn gael ei wneud yn gyd-atebydd. Erbyn hyn yr oedd y gwr wedi fieilio affidavits pellach yn nghvda llythyr oddiwrth y boneddwr. Ar ol cyfeirio at achosion yn dwyn perthynas a'r egwyddor gyff- redmol a gynwysid yn yr achosion hyn, dywedodd ei Arglwyddiaeth ei bod yn ymddangos iddo ef bob amser nas gallai crediniaeth deisebwr nad oedd person a gyhuddid o odineb yn euog yn ddi- gon o esgus dros beidio ei wneud yn gyd-atebydd, oblegid, os felly, ni fyddai yn ymarferol byth alw o Y-rll ar y Ilys i ymarfer ei ddoethineb. Ond os gallai y deisebwr fyned yn mhellach a boddloni y Ilys nas gellid cael tystiolaeth yn erbyn y dyn a gy- huddid, yna, ar awdurdod achos a cllgreifftiwyd, fe edid caniatau i'r deisebwr beidio gwneud dyn neillduol yn gyd-atebydd. Yn yr achos presenol yr oedd efe wedi teimlo- anhawsder yn benaf oddi- wrth yr ystyriaethau, yn gyntaf, ddarfod i'r wraig haeru i'r cyfaddefiad erybwylledig yn nglyn a'r boneddwr mewn dadl gael ei wthio ami gan ei gwr; ac yn ail, fod y cwestiwn pa un a oedd y gwr yn dad y plentyn ai nid oedd, yn ddadl (issue) yn yr achos, ac yr oedd sicrhau nad y boneddwr erybwylledig ydoedd tad y plentyn yii gam tuacf at ddadrys y dyryswch. Gan liyny yr oedd efe wedi ystyried yr holl dystiolaeth a osodasai y deis- ebwr o'i flaen gyda gofal mawr; ac wedi dyfod i'r penderfyniad nad rhesymol oedd tybio y gellid dwyn dim tystiolaeth i brofi y cyhuddiad yn erbyn y person cyhuddedig ac nad oedd un risg sylwedd- ol i'r mater gael ei adael heb ei ddatguddio trwy iddo cf beidio cael ei ddwyn i'r cvngliaws. Yr oedd ystyriaeth arall yn aros. Un o amcanion y 28 cn Adran o'r Ddeddf, fel ag yr awgryn.odd -Ar- glwydd Penzance, oedd fod i unrhyw un a gyhudd- id o odineb gael cyfleusdra i ymddangos ac am- ddiffyn ei gymeriad. Yr oedd ei bwysigrwydd yn ddigwestiwn. Iddo ef nid oedd yn ddim dweyd nad oedd ar pryd un prawf cyfreithiol yn erbyn y person a gyhuddid. Yn y treial fe all y wraig gael ei galw a gall roddi tystiolaeth o'r fath ond, mewn unrhyw achos, yr oedd efe yn meddwl y gallai dvn yn deg hawno cael rhybudd y bwr- iedid rhoddi tystiolaeth fod y wraig yn euog o od- ineb gydag ef, serch na fwriedid ei broli yn euog o odineb gyda hi. Yr oedd ganddo hawl i gyfleus- dra, os dewisai efe fanteisio arno, i glirio ei gymer- iad ar hv. Hyd nes y dywedid wrtho ef (y barn- wr) gan Lys yr Apel ei fod yn wrong, byddai i'r ystyriaeth yna gael ei clioledd ganddo bob amser, Ond yr oedd y pwrpas yma i'r Act er budd y per- son cyhuddedig, ond gallai efe ymwrthod ag ef. Yn yr achos presenol yr oedd efe wedi ei foddloni fod y boneddwr mewn dadl, tra yn gwbl hysbys o'r ffeithiau ac yn berffaith abl i farnu y risg a allai efe osod ei hun yn agored iddo, yn awyddus i beidio cael ei wneud yn gyd-atebydd. Yr oedd efe o'r farn, gan hyny, y dylai y deisebwr gael caH- iatad i fyned yn mlaen a'r cynghaws heb wneud y boneddwr liwnw yn gyd-atebydd.