Y Clorianydd

-¡r Rliys Dafydd Sy'n Deyd- Fod y Cardidor-w re mewn hivyl faWT y Nad- M;<i d.vma ytufiiair.ych ad un o'r UTdd :—■ Mao soil am ardal Ccmlyn (I wadu t.yn pwy faidd), .Aii) gardcd o pytatw Neu gydadd da o haidd, Ond 'nawr njd haidd na thatw, Or,id di.xrn o biff a tie, Dewch yma uawr vn dyrfa fawr, I roi bwre, bwre tod un ara.U fel y oanlyn—san. un o'r Eil- fcnod :— 0 Wc-I gwarchod, Mrs Griffiths. Mae bon yu gcedon hardd 1 Ilawa-r ifel 'run- yma. Gan Row lane! a yn ei axdd? Ni wela's i ei thebyg, Mi goeliaf, yn fy oca; A dyma Eel yn union Y dywcd R chard JOB. Cydsaur— 1" wisgo'r Chxistmaa tree, i wi ,go'r Christ- mas tr<s>. Am aiifon trugareddau i wisgo r ChxiBt- mas tree. Mae ami gnwd toxedt^op:. Ac o vvabanol liw: Wej. pe.:djo edrych axni Nis galJaf yn fy myw I 'Rwyf yn dyfuki er's meityn. Pa betb a ddaw fy scram; Ond hyn a wn yn bur ion. Na f ydd i mi gael oam. Qydg n :—I wisgo'r Christmas tree, eto. We all are very thankful To Mr Barbaxli kind. Am iddo gofio am danom Ond 'dydoedd ef yn ffeind; Arglwyidde., o Lysdulaa. Rhown ddiolch Ion a tree, Am anfon trugareddnu I wisgo'r CbriotxnaB treo. Cydgan—• I wisgo'r Chxisrtmas tree, i wisgo'r Christ- maa tree. Am anion trugareddau i wisgo'r Chxifit- niatj tree. Fod aw-eii Rl.ydfab mar ohwareus ag ex ood. Mia.i dyma foJ y can-odd i'r gyfedles yn nghyng- liordd Ceruaes. sef Miss E. A. Jours, Mono Viow: Mae cyfeilcs newydd apcun Yma heno; Gwyryf ieuanc—bur ei hrofl, Wrth y piano; E- A Jones, o Mona. View, Yw ei henw. Taken Dawn, a llygaid byw, Swynol gloyw. Gerdded trwy ei gwexsi wiuxstK Yn Langetni; Di-droi 'nol fel ton ax draet11, Paxoh fo iddi: Addiurn yw i'n pentref ni Mown dyrohafiad. Mae hi'n haeddu parch a bri Am ei rhodiad. Ei fod wedi clywed llawer am ryw "grown-up IIObooJbov" ond synodd pan wc.lodd ef rhwiiig- y ddwy chwa<er HOB Nadolig a'i freichaau ajii danynt a'u bre;ohlau 'hwv am dano yntau. Ma.i gweJJ fyddai i'r ohap sydd yn gwrando hyd ochrau prif ffyrdd arrfi partxef & pheidio mein.dio busnes pobl craill. rhaa ofn iddo g,&4 yr influenza. ,11. Fod John wrdi rhoddi anrJieg defnyddjol i'w "tea companions." Y bydd iddo barhsa yn hwv na bunscn non, dorlh. os na bydd Ilawer o waith iddo. Ej fod yn endymdeimlo a'r bacbgen llano a dorodd T giadair- Mai i ddaJ un y gTs.Tiaed y gadaxr ao nid pe<t- vax.

5yr Isambard Owen a Phrifysgol Cymru. Deallir tod Syr Isambard Owen wedi gwrtbod ed ail- enwi am y swydd o Is-ganghellor hjnaf I'Tilyy&o] Cym- ru aJ derfyn ei dynihor yn Mai ncsaf.

Ptiodas Mr Issard Davies. Dydd Mawrth, yn Llundain, priodwyd Mr Issard Davies, Caernarfon, is-gadeirydd Pwyllgor Addysg Sir Gaemarfon, ft Miss Eathleen Roberts, wyTps i'r diivcddaT Dr. W. Wa.tkin Roberts, a nith Mr Morgan Lloyd, Pacrnarfon.

Tan Difaol yn Ngwrccsam. Cafwyd adeiladau'r llri IL a T. Sanvage, ADladwyr, Swrecsam, ar dan forea'r NaAo'iff. Yr oedd tan- "ddi3uddwyr yn y lie yD fuan a llwyddasant i ddiffodd y tan, ond nid cyn i ddifrod mawr jael ei \meyd. Ychydig wythnosau yn ol torasai tan o'r blaen yn yr edeiladau hyn, pan y dinyBtriwyd fweruii lOOOp,

Haelfrydedd Yswain y Faenol. Mae Yswain y Faenol nnwaith eto yn hael- frydig wedi cofio anghenion ei weithwyr ai yr ystad a thlodion o amgylch y PaenoL Rhanwyd pedwar eidion, nifer o bwdinau Nadolig, dilladau, a 115 tunell o Io yn mhlith 200 o bobl. Yn eu liaohos hwy bydd y tynior yn golygu rhywbeth gwell na thedmlad.

Mr Lloyd George ac Eisteddfod Mon. Cyruhelix Eisteddfod Giadcdriol Mon yn Beaumaris y Snlgwyn netsaf, ac y mae trefmi dyfal ax ei chyfer. Rhone Gang-hellydd y TVysorlys addewid bendant i lywyddu un o'r cyfarfodydd, a chydog ef bydd Mrs Lloyd George a Miss Megan, eu meroh. Byddant yn westteion i Mr R. J. Thoaaiaa ar yr achJyfrur. Disgwylir hefyd y ceax pr«senol- deb un o wyr bla«n af yr Wrthblaad ar yT « £ hly6ux.

Coleg Prifysgol Gogledd Cymru. Mac'r personan oanlynol wedi eu dewis yn Uywod- Baethwyr, am eu hoes, Ooley Priiysjfol Gogledd Oymru put "The Drape Company" yn rbinwedd cyfran- ladao y cwmnj i'r Coleg:-Ud F. R. Fletcher (Meistr y Cwmni), Mr E. H. PooJey (clerc), Lady Reado, Gar- regi-y4; Miss Beloe, Howell's School, Dinbych; y Ifilwriad Mesham a Mr Stanley Weyman. I Mewn oajalynlad i'r rodd haelfrydig o 12,000p (yn ychwanegol at gyfraniad blaenorol o 3000p) gan is- lywrdd ieuengul y coleg, Mr J. Prichard-Jones, mae OyngLior Oolijg wedi rhoddi rhybudd I ymgymorwyr adeiladau y coleg newydd (Mrl Thornton a'n Cwmni, Lerpwl) fod y gwaith o wneuthur neuadd fawr y ooeg Bowydd i fynod rhagddo ar unwaith. Ar adroddiad y Seoedd penderfynwyd awdurdodi oofrartru aO ail- drefnu y lJyfrgell yn unol a chynllun Dev.'ey ar gyfer "muilia.d i cyrolau i'r adeilad newydd.

Anrheg Ryfeddol i'r Clwyfedig. Mae boneddnvr preifat nad yw i enw iV wneud yn hysbye wedi rboddi amheg ryfeddol i'r cyhoedcL Er's blynyddau y mae mewn medoiant o riset i wncud darpariaetb fedd alln rhyfeddol i wella mewn achosion o lid trwy waed-wenrsyyniad, casgliadau, plorynod, toriadau, Ilosgfeydd, ysgaldiau a cbJwyfau. Y mae wedi rhoddi y riset i gwnani cyhoeddus, fel y gallont ddarparn a ohyflenwi y cyhoedd gyda'r balm effeithiol hwn a elwir "Marabaz." Bydd i Marabaz, y balm pwltris rhyfeddol, wella jir holl axxhwylderau a nodir uchod; yn wir, y mae yn ddefnyddiol mewn pcb math o anaf, o gripixi doriad dwfn. Gedlix cael Marabaz gan y Marabaz Co., Red ditch, mewn blychau aJcan la lio a 2s 9c, ac hefyd gan fferyDwyr, yn cynwya hoM gaughenau Booto, The Cash Chemista- Peidiwoh dyoddef poen neu berygl- Rhoddwch hrawf ar Marabaz heddvw.

Yenododd Esgob Llanelwy y Parcli T. Lloyd, ficer Rhyl, i fod yn aelod o Gyngior Coleg Tyddewi, Llanbedr, yn lie yr Arch- ddiaoon Wynne Jones, jt hwn a ymddisw^dd- pddf ji

Cynghanedd y Cronenau. (THE MUSIC OF TBlD SPHERES). n. (Gan "Wil Ifan o Fon"). Dulliau eUcitliiol yr honaliaid o lywodr- aethu ysgogiadau atomau, trwy gyfryugau seiniol a elwir Montramau Cabalau, etc., oedd genyf dan sylw ddiweddaf, yr wy'n meddwl. Yn awr, cyu y gallwn fyiied j u mlaen i egluro y petliau hyu, rhaid erfyn arnoch adgofio, chwcdl Socrates yn ei ddull gostyngedig, nas gall y fath bctli a swn ueu dwrf fodoli o'r tuallan i glustiau'r gwrandawydd. Dyweder fel hyu :—Pan y mao gof yn euro haiarn ar eingion, nid oes oad distav>7rv.ydd perilaith yn v fan He mae'r mcrthwyl yn dis- gjTi ar yr haiarn, ond y mae disgyniad y morthwyl ac ad-dafliadau bywiog yr eingion yu aekosi i'r awyr oddiamgylch ddirgvynu yn donau cylclic-g gwibiol, pa rai a ymdoraut fel tonau mor, ond gyda chyflymder rhyfedd- ol ar leu ne-Li dabwrdd pwrpasol yn y glust, gan gynliyi-fu'r nerfau a'r ymenydd mewn Sordd ueillduol, a adwaenir trwy dystiolaeth y llygaid, neu brofiad blaenorol fel "swn morthwyl ar eingion." Cymaint a hynyna am ansawdd swn. Y mae seiniau, fel pob dir- gryniadau eraill, yn perthyn i'w gilydd, yn ol graddau eu cy Qymder. Er engraifft: Safwch gerllaw peidoneg, a tharewch "tuning fork," fel y dirgryna yn eich Uaw, ac yn y fau cewch glywed pa dant bynag yn y ber- doneg fyddo ar yr un gywcirnod a'r "tuning fork," yu arllwys ei sain yn hyfryd, tra y bydd y gweddill o'r tonau yn fud, a hyny oblegid na fyddant mewn cydgordiad neu gydymdeimlad a'r cyuhyrfydd, sef y "tuning fork;" neu safwch mewn ogof neu ryw le cauedig, gan waeddi "Bo/' ac os na chlywch y lie yn cyd-ddirgrynu a'ch llais, gostyngwch neu ddyrchafwch y cyweirnod fel y bydio yn angenrheidiol, ac o'r diwedd cewch glywed pob man a'ch anigvlch yn neidio i fywyd, ac yn dirgrynu mewn cydgordiad perffaith a ehwi, a hyny am y byddwch wedi taro yr iawn gyweirnod. Y mae i bobpeth yn y greadigaeth ei gyweirnod fel yna, ac nis etyb, er nac arian nac aur, ond i hwnw. Ami y clyweh fod rhyw adeilad yn un gwael i lefaru ynddo, ei fod yn gwasgu ar y llais, etc. Ond camgymeriad mawr ydyw hyny, oblegid nid yr adeilad fydd yn un gwael, ond y llefarydd yn hytrach fydd heb allu taro cyweirnod y lie. Y noswaith o'r blaeif yr oeddwn mewn cyfarfod a gynhelid mewn ysgoldy cyfagos, ac yn mysg pethau eraill clywais ddyn, lleis- iwr da, yn dadganu cerdd, ond er ei gyptal yr oedd ei seiniau goreu'yn y Ue hwnw fel pa yn ymwthio allan yn helbulus odditan grochan mawr. Toe wedi hyny aeth rhyw eneth.fechan i ddadganu ar y llwyfan, a chyda'i nodau cyntaf gellid -canfod fod yr adeilad wedi neidio i fywyd, fel rhyw gorph mawr am dani, ac yn canu yn beraidd trwy ei genau. Yr oedd hi wedi taro ei gyweirnod. Nid "eco" neu adlais sydd i'w ddeall wrth gydgordiad yma, oblegid y mae hwnw yn beth gwabanol iawn, gan mai mater o bell- der neillduol rhwng y llefarydd a'r gwrth- ddryoh fydd yn ad-daflu ei lais ydyw "eco." Yr oedd yr henafiaid, fel y sylwais o'r blaen, wedi cael allan fod pob swn a ellir gynyrcliu yn cael dylanwad uuiongyrehoI ar bobpeth cyfagos fyddo ar yr un gyweirnod a'r sain a darewir a dylanwad graddol, sier, ar bethau fyddont oddiar yr un gyweirnod; ac fod rhai seiniau, megis yr "f" neu v" ac eraill, yn tueddu i lygru a dadgorphori cyfansoddiadau o atomau os na cheir rhai eraill neillduol yn gysylltiedig a hwy i'w hanmhleidioli, tra y mae rhai eraill, megis "i," "o," "m," "z" etc., yn tueddu i asio pethau yn nghyd trwy gariad a'u hadgyfnerthu a'u hysbrydoli yn ddirfawr trwy ddyrchafu ea cyflymder dir- gryniadol. Yr wyf wedi sylwi fod y swn "V yn rhan o enw'r diafol yn y rhan fwyaf o ieithoedd y byd, fel prawf 0; gallu arafol a dinystriol. Lied amheuaf hefyd na ddylasai y sain hon fod yn y gair mawr Faveh" neu "Jehovah," eithr mai yr hen Gabolyddion dysgedig a'i gosodasant yno er celu'r "Shem- hamphorachd." Gyda Haw, fe wn am ddyn a fu yn brefu dros dri mis yn ceisio dargan- fod y "Shemhamphorachd!" Gyda Haw, fe ddyn a fu jrn brefu dros dri mis yn ceisio darganfod y "Shemliamphorachd Cymaint oedd gwybodaeth yr henafiaid am natur seiniau a'u dylanwadau. ar atomau fel yr oeddynt wedi gallu penodi rhifnod wrth bob llythyren o'r wyddor yn dangos gwerth cydmarol eu dirgryniadau, modd y gallent trwy hyny weithio gciriau a brawddegau neill- duol dan yr enwau Mantramau, Cabalau, etc., pa rai, trwy eu rhygn barablu drosodd a thros- odd draehefn dros amser go faith, a ddygent o amgyleli effeilhiau rhyfeddol er da neu ddrwg ar eu personau eu hunain neu unrhyw bethau, a ddymunent yn nghyraeJd y dirgryniadau a gynyrchid. Y mae yn amlwg trwy hynyna fod mwy o sylwedd yn nghyfareddion (incantations) yr hen "wit- siwrs" gynt, nag a ellid feddwl. Sicrlxeir pe y chwareuech ryw un nodyn ar y. crwth, y berdoneg, neu unrhyw offeryn yn barhaus am ysbaid o amser, y dygech yr adeilad y byddech ynddo, yn ganddryll am eich pen, gan gymaint yw dylanwad undonogrwydd parhaus ar bob graddau dirgryniadol yn yr amgylchoedd. Pan y bydd cor yn dadganu mor dueddol fydd llawer o'r aelodau i gael eu hudo oddiar eu llwybrau priodol gan lais rhyw un mwy grymua na hwy; er mawr ofid i'w harweinydd. Anaml y ceir gan Fram- hiniaid yr India lefaru geiriau cyffredin eu hiaith, ac anamlach yr agoahant at neb a fyddo o'r tuallan i'w hurdd gysegredig, rhag y byddo i'w graddau dirgryniadol gael eu gostwng na'u dyrysu. Ar y Haw arall fe'u clywais trwy gydol y dydd yn parablu man- tramau gosodedig er dyrchafu ac ysbrydoli eu graddau dirgryniadol. Nid cyfreithlon fyddai dadlenu mantramau a chabalau ar len newyddiadur, ond gellid crybwyll am lawer o hethau craill a effeitliiant yn ddirfawr tuag at ddyrchafu graddau dir- gTymadol dyn i ystad uwch o gariadusrwydd a thangnefedd meddyliol, ac yn enwedig dau beth mawr, sef anwybyddu drygioni o bob math a cheisio meddwl am ddaioni o hyd. Oblegid nid oes ond daioni, nac oes yn wir! A gredwn y sydc:. A pheidio gwylltio neu golB llywodraeth ar ein tymher, oherwydd na waeth gyda pha faint o rinwedd dis- glaerwych y dirgrynwn, byddwn ar ol gwylltio fel awrlais wedi colli atalydd, y main- spring" yn rhedeg i lawr mewn amrantiad i'r gwaelodion isaf. Dacw Moses lariaidd yn gwylltio gan dori llechau'r ddeddf dra- gywyddol yn deilchion wrth ei draed! Fe gyst iddo ddeugain niwrnod a deugain nos yn unigrwydd y mynydd, a rhaid iddo gael ysgwyd Haw a Duw ei hunan, cyn y gall ad- feddianu ei allu mawr i feistroli miloedd Israel. Traetha Senica a Bacon yn rhag- orol iawn ar ffolineb ymwylltio. Y mae gwyddor gyfriniol ein tadau, yr hen Dderwyddon, ar goll, ysywacth, ond y mae tair eraill ar gael, sef yT un Hebreaidd neu Gabalaidd, yr un Arabaidd, a'r un Roegaidd, o eiddo Pythagoras, yr hon yn debygol a fenthyciodd efe oddiar yr Aiphtiaid, y Babyloniaid, a Derwydd y wlad hon, a thir Gaul trwy gyfrwng Afarwy. O'u cymeryd drwodd a thro y mae'r tair hyn yn cyfateb i'w gilydd, ond gwahaniaethant mewn rhyw fanylion, ac ain hyny y mae yn well i ni eiddo Pythagoras gan fod y rhai Hebreaidd ac Arabaidd yn perthyn i'r tylwyth Semitaidd o ieithoedd, ac yn dramoraidd i ni, tra y mae eiddo Pythagoras wedi ei chyfaddasu i'r iaith Roeg, yr hon sydd yn chwaer o waed coch cyfan i'r Gymraeg yn y tylwyth Aryaidd neu Iiido-Gennanaidd o ieithoedd. Nid wyf heb obaith gallu cyfaddasu gwyddor gyfriniol Pythagoras at y Gyroraeg. Dengya Pythagoras fod holl raddau dir- gryniadol y greadigaeth yn unarddeg o rif, ac y mae wedi eu rhifnodi yn oTalus fel a ganlyn -1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, a 22, ar ffurf cylch gyda'r rhif 22 yn ei ganol, ac y mae'r graddau dirgryniadol hyn o'r cyntaf hyd y seithfed yn cydgordio j~u olynol a nod- au raddeg cerdd, tra y mo'r wythfed a'r nawfed drachefn yn taro ar "C" a "D," a'r unfed-ar-ddeg a'r eilfed-ar-hugain yn datgan wythawd "0" mewn dull mwy angherddol; fel y sylwais o'r blaen y mae yn annichon- adwy i unrhyw radd ddirgryniadol fod o'r tuallan i'r "gomut" neu raddeg cerddoriaeth. Gyda r rhifnodau celfydd uchod a'r wyddor gyfriniol y mae'r greadigaeth fawr yn agoryd fol llyfr o'n blaen, a gallwn mewn amrantiad gydag ychydig fedrusrwydd rhifyddoI gael ar ddeall oeth ydyw cyflymder dirgryniadol un- rhyw wrthddrych, a pha bethau sydd mewn cydg-ordiad a'u gilydd, a pha bethau nad ydynt. Er engraifft, cymerer yr enw "Wil Ifan." Gwerth yr holl lythyrenau yn ol v wyddor gyfriniol ydyw 36; dyger y l'hai hyn i lawr i undod ("unit") trwy yr hyn a elwir "theosophical addition," a chawn y rhif 9; felly y mae "Wil Ifan" yn dirgrynu yn ol y nawfed radd o gyflymder dirgryniadol, ac yn ateb i'r cyweirnod "D." Ac fel canlyn- iad y mae pobpeth yn y greadigaeth, sydd yn dirgrynu yn ol y nawfed radd, cyweirnod "D," yn perthyn iddo yn neillduol, ac yn cydymdeimlo ag ef—yn chwilio am dano mewn gair, trwy holl gyrau'r ddaear, megis y dywed Emerson: — "What'er in nature is thinenm Floating in air or pent in stone, Will rive the hills and swim the sea, And like thy shadow follow thee." Er engraifft o hyn eto, pa offeryn cerdd, dywedwu, sydd yn chwareu i Wil Ifan" yu noillduol. Ar ol cyfrif a phrisio llythyren- au amryw enwau j[n ofalus yn ol y wyddor gyfriniol, cawn fod y crwth (violin) yn ateb i'r rhif 9, cyweirnod "D," ac mor wiried a'm bod yn ysgrifenu'r llinellau hyn, y crwth a garaf o bob offeryn cerdd, a hwnw yn unig a all gyffwrdd a'm calon neu dynu deigrvu o'm llygaid. Ac fel yna y mao gyda pha beth bynag a garwn, pe'n ddim ond cragon ar y traeth, y mae yn sicr o fod yn yr un radd o gyflymder dirgryniadol ac ar yr un cywair cerddorol a ni. Ac nis gallwn byth obeithio cyrhaedd pethau uwch a gwell, heb osod ein bryd arnynt a'u caru a'n holl gaIon yn barliaus, nes y deuwu trwy ddyfalbarhad i gydgordiad perffaith a hwy. Yn awr ymholwch—os ydyw yr enw "Wil Ifan" yn perthyn i'r nawfed radd o gyflymder dirgryniadol a'r cyweirnod "D," n inha fodd y gall natur "Wil Ifan" fod yn cyfateb i'r enw yna? Wel, dygwyd hyn o amgylch yn hollol trwy yr un n;odd p.g y gellid (fel y sylwais o'r blaen), ddymchwelyd adeilad trwy cliwareu rhyw un nodyn cerddorol yn "ddidor derfyn" yn ei ymyl, sef gan fod y byd a'r bettws wedi ynganu yr enw Wil Ifan" yn ei ymyl ar hyd y blynyddau, a'i fod yntau yn meddwl am dano'i hun fel "Wil Ifan" bob arnser; y mac undonogrwydd par- haus y pcth wedi "pitsio" ei berson i radd ddirgryniado! a chyweirnod y geiriau. Nid dyna'r cyfan sydd i'w draethu ar y pen hwn chwaith, ond rhaid ymgadw yma ar yr ochr "exoteric." 0 beth yn ymddangos ar yr olwg gyntaf fel ffwlbri gwacyddol, yr agoriad rhyfedd uchod i ddirgelion natur, o law Pythagoras, ydyw y gwirionedd dyfnaf (tuallan i'r ReibI) a welais erioed. Ac er yr ymddeugys i new- yddian mor dywyU ag agoriad yr "Ars Magna," y mae mor syml a'r A.B.C. Dyn mawr iawn oedd Pythagoras, ac y mae ei weithiau yn werth eu croniclo mewn aur. Wrth reolau y wyddor gyfriniol a graddeg cerddoriaeth y gweithid pob mantramau a chabalau. Pa gyflwr bynag o berffeithrwydd neu'r gwrthwyneb a ddymunid ei gyrhaedd, ffurfid mantram neu gabal ar ei gyweirnod, a thrwy hir barablu hono mewn llais un- donog, "pitsid" y sawl a'i parablai, neu pa wrthddrych bynag a ddymunid, i'r ystad ddemsedig. A chaniatau, wrth gwrs, y byddai yr hunan wedi ei orchfygu fel y gellid cau allan bob dirgryniadau arnewis,"ol-a gyn- ygient eu hunain, yr hyn oedd vn gryn orchest feddyliol. ,¡ Wyth, naw ac unarddeg ydyw graddau dir- gryniadol y drindod o gorph enaid ac ysbryd, ninau gan gofio hyn, dan ddylanwad drych- feddwl a ddaeth imi, a gyfrifais lythyrenau enwau tair urdd y Derwyddon, a chefais fod Bcirddioa yn 8, Ofyddion yn 9, a Derwyddon yn 11; arwyddion o goiph, enaid ac ysbryd yr ofFciriadaGth. Y mae 11 yn ucheloffeiriad bob amser. Dengys y cyfrifon uchod yn eglur fod ein hen dadau yn hyddysg yn y pethau yma, ac fod rhyw sail i'r traddodiad am gydgyfarfyddiad Pythagoras ac Afarwy. Y mae'r crthygl y waith hon eto wedi rhedeg yn faith, ac felly gyda'ch caniatad fe'i tynaf i ben hyd ryw dro arall. Ya Ganee 0, ya Kabiz!

TAL HEN-OED (OLD-AGE PENSION). Tal hen-oe3 delyna hodd—i Iwydioo Aedwydydd digamwedd; Ond yr annoeith di-rinwedd, Ni aha laib o'i haedwycih wledd. Beaditi haf ar Lanau afon-ingoedd Angau y<Iyw'r pension; Majrna Duw yn min y don I gynal "penau gwynion." Myg olexi ac ymgekdd-i weiniaid Yn anial truaaiedd; A choron yn lie chwerwedd I lu'n byw ax Ian y bedd. Gwalchmai. WM. WILLIAMS.

Y BEDD YW DIWEDD POB DYN. (Myfyrdod Diwedd Blwyddyn). Lie unig, tywyU -nmedd- 0 dir y byw ydyw'r bedd; Teuluocdd mewn tawelwch, Yn y Uawr a bydra'n llwch; Heddyw ar wedd ddaear hon. Ni welir dim o'u holion. Ac-thant oil i bant y bedd, 0 olwg byd a'i waekdd; Ninau bawb a awn i'n bodd, 0 dwrw byd i oorwedii. Oferedd yw myfyrio- Mynyd; rhaid myned i ro, Mawrion a beilchion byd, A wyrant oil i weryd; Yn y pemtwr mae'r gwron— Rhyfvgus; bregus pob bron. Doethion a'u gwylodac-thau, Ar ddjbyn oer briddyn bra U å: Pob anadl pawb a ezÜr- A clan gwys dyna y gwir. Unodl Union. Yr olaf o frodyr hyLon,—a geir O'r stamp gynt yr awrhon- Mewn bedd, yn Llanerch'medd, Moo, Gofidiwyd ei gyfoedion. Unodl Union. Un arall oedd lenorydd,-—a alwyd Thomas Williams, cigydd; 1 Athen saeth, awen sydd— Mewne.iraeth, dyma'n harwydd, Iluppynt Hir. Dau rhagorol, oeddynt, doniol, Ac ymroddol, Gymry; heddwoh- Iddynt orwodd, mewn tangnefeddt Da diddiwedd, eu dedwyddweh. Unodl Gyrch. Rho olwg lor i waelion,- Diyni; Had wenau lion, Yn fyw lu i Nef wlad, Ar d'alwad a'r dxtwiolioru Unodl Grwoca. Cawn waradwydd cyn rfiodio, A myn'd i fra-int mewn dy fro; Doniau holaeth Duw i'm hwjlio—wed'yn Aur delyn i'r dwylo. Cywydd Deuair fyrrion ac AwdJ Gywydd ynghyd. Duw da, daw dydd, Didawl, dedwydd; Reb gux gwall, a byw ga'r gwr,, Lawn gredwr, i'n Gwaredydd; Fry yn enwog frenhinoedd, Awn weds Iesra'n ocsoesoedd, 0 ddrycinocdd a'r cyni. Cywydd Deuair Hirion. Y Saint oil yn acinio tad, Gwiw ganu mewn gogonianta "Grordhest y Buirdd." Mawr boon, mae'r bedd, Cel gwlyb, cael g-wledd4 0 gyrff, a'u gwedd, gwyw a gwacl. Y farn, a fydd, Ni saif, hyn sydd, Ei ran, a rydd, I'r lor ha-el. ROBT. JONES (Eas Alaw). Llaneichymedd.

Anwyd y Gauaf Yna Meddyglyn Newydd at Hen Ddrwg. Y mae'r gauruf yn drwyn yn ol yr hem beswch 0835d 8,1' hen aribwyldeb yn y fynwee, ond caiff dyoddefwyr esmwythyd dymunol trwy ddef- nyddio Peps, y rnoddyrfyn nerwydd a gwyddonol a anediir i'r oyfanaoddiad. Deohreua peawKih y gtil--f yn gyffredin gyd-a. own fel cyfartiuad a bar i'r fynwes fod yn iriw ao a ddirgTjma'r holl gorph. Wedytn oedr y peswch yn ineddalu Jill oynyrchu fflem. Ddydd ao noa l'hrwygir j dyoddierfydd gan y peswoh gauafol hwn, sydd yn dra gwanychol. Gorcihfygir y peewch mwyaf oynd'yn gjan. Peps. Tyner ymaith yr amlen arian sydd am y dab £ d o Peps a g-adawer iddi ymdcddd yn araf or y tafod- Ar unwaith anediir noddau eamwythaol a rhinwieddol i lawr y g-ivdctf i'r ysgyifaLnt. Lled'dfir Irkd y fynwee ajchoeir gan besychu a. daw fflem annymunol i fyny yn rEwydd-" Trwy hyn ceiT y fyn.wee yn efsmy\rytjio, yn gw-clla ao yn caol ei ohiyfhau rhag ymoscdiLidau pellach- Mac liwydd mawr Peps wedi eyifaianu ar nodweddion aanlwg1 y meddyglyn—ni dieir ynddo fferyllau drwg, y mae'n llawn o alluoedd rhin- weddtxl ao esmwytihaoil, ei didefnyddia/u ;)"11 bur, yn ddihafal, yn gryfbaol, yn lfaudd hadau- bryjfetach. a choir yr holl fudd trwy en, anadlu'n uniongyrchol i'r lie y mae'r drwg. FelPy mae Peps rn rhagoxi ar bob wlybur-^j ffttriau nes ga-Ilaut fyned ar hyd y pibeUwi amdlu t'r yagyfainfc. Gear miloedd s,y'n ei ddefnyddio yn S-ywn yn canimol Pepa.

Y Pentref He Ganvvyd fy Mam. Ffug dhivedl yn gc.v,^i allan fywyd pentrefol yn Mon. Gwobrwy-dig yn Eisteddfod Gadcinoi Mon, 19C9. CyS'ocddir drwy ^ii.atad Cyia- deiMbae yr Eisteddfod. (Gan Oliver Don, Lerpwi). PENOD XII. Y GROGLITH, 1909. P;-t,u bydd a i'n meddwl mod i ar lin cryfhau rhyw wanio yr wyf o hvd; ond ddaw dim net-Lli u gwyr-o; yn enwedig i un a chanddo cyn lleied aciios cwyno ag sydd goai i. Wel, gan fod yr hill mor hjTiod o ddymuiiol heddyw, anxoniais fy ng-liyfa;ll Wril i edrycii a fedrai Marged Owan, ryckljn Durtur, ddod i gaol cwpaaiaid o de befo mi, fei yr oedd hi wcdi meddwl. Ond flyi;-ia Wil Tne-for yn ol, ac moddai fo, Fcdir hi ddim ceirdded lied y Uawr weldi; mi dreiedd dcia-g-yvaitih, gan afael yn fy mraich i, ac raedda hi bob tro, 'Mae'n rhaid i mi gael siiaiad hefo Mr Sandars, a titha heb neb ond niacin tri.' Ac medda hi pan roeddwn j yn dwad allan, C Mae 'n rliaiid i ni'lJ triocdd gael sgwrs cyn i mi farw.' Ac 'roedd hi'n deJd hyny a'i llaw ar ei Beibl," medda Wil; a gwelwn fod llygaid Wil wedi oochi llawer ear's pan yr aeth o allan. Ac medda finau, "Wil, cs na fodi Marged Owen, ga-nt ond tair, ddwad ata i, rhaid i Wil Jones Saunders, ugain ood, fynd at Marged Owen. Dyro i nil dy fraioh, Wil." "Cei y ddwy, raachgeai i," ebe yntau, a chymerodd ti yn ei freicshiau, ac ni'm gollyiigcdd nes 'roeddwn i yn ngliadair freicli- iau Marged Owen, a hitia-u wedi cymeryd stol ci hun, a rhoddi stol arall i Wil. Yr oedd tcbot baoh coch-ddu yn edstedd yn y lludw poeth ax y pentan, a ciliaed ed gyn- wys yn union mewn tair cwpan ar y bwrdd crwn tri-throed. :M:edl'i'I' hen wrijigan garedig gyrhaedd bron bobpeth oedd eisieu heb godi oddiar ei stol, yn enwodig ed Beibl. A cihyn dweyd wrth Wil a minau am helpu ein hunain, darlleuodd yahydag adnodau, ac onibae fy mod wedi clywed fy mam yn dar- llen yr un rhai, credaswn mai geiriau ar- benig oedd ganddi hi ar gyfer ein cyfarfydd- iad oeddynt — gj-faddasdd oeddymt i'r am- gylchiad. Ond wir, bu agoe iawn i mi chwerthin pan y gwelais hi yn rhoddi topyn o ba.pyr yn mhrig y tebot bychan. Ac meddad hi, "Waeth heb na thwymo'i waelod 0, a gadael i'r gwres fynd allan drwy'i big o." 1 cJiydsg ddyddiau'n flac-norol 'roeddwn i yn sou am gael ystafell deilwng i Marged Owen gyahwyn o honi tixa'r Nefoodd. Ond wedi bod yn ei cliwmni am cliwarter neu hauer awr, ni chymewn i lad na 'myvryd am ymgymeryd a llunio cyfaddafooh lie i gycvhwyn i'r dadth hono, na'r man lle'r oedd- yw. A fedra i ddim desgrifio 'nheimladau cystal ag y gwnai geiriau Wil, pan 'ro.ed.d o'n fy nghyfedrio i yn ol. Medda fo, "\Y eI, faohgan, pe cawsa nhw un Fargiad Owen yn Sodom, a medru'i chadw hi yno, mi fasa Sodom heb 'i llosgp hyd y dydd heddyw." Ddaru hi ddim cymaint a dweyd fod ganddi hi grefydd, ond yr oeddym yn gweld ei ohrcfyddoldeb hi fel goleuni disglaor yn treiddio trwom ni! Ac yn ei theimlo fel pe ba.i dwylaw angel yn ein gwasgu ni a,t edn gilydd, nes 'roedd ei chrefydd hi yn grefydd i minau! Yr oedd gan Marged Owen newydd arberng i Wil a minau. Mcddai hi, "Wdwch ohwi, mhlant i, yr ydych dhd yn gyfyrdryd. 'Ran roc-dd edch mamau yn g'nitherod o waed coch cyfa. Wn i ajn neb arall yn y byd yma yn perthyn i'r naill na'r llall o honoch dhi." A rhoea ni ar y ffordd i gaesl si<irwydd di- amheuol o gywirdeb ei cL%tganiad--daVan a felys-a lawer ar fy oes i, gan nad pa un ai bar ad hir fyddo; a dymuniad dyfnaif fy nghalon heddyw yw cael gwnetud rhywbeth yn hrawf o'm hedmygedd o drdgolion pentref gejiedigol fy mam. Cael byw a marw o'i fewn, a'm cLaddu mor agos ato ag y mae modd. W ed, rhaid rhoddd yr yegrif bin heibio am heddyw, ac nis gwm yn iawn pa gwrs gymex y benod nesaf. COFNOD. Cafodd yr hynaws W. J. Saundeirs ea dri dymuniad: diweddu ei oes a marw yn Mon a'i gladdu o fewn i derfynau Brynbrwynen, a hyny yn gyat nac y tybiodd ef a llawer 1.awn cynt llM y dymunad y rhai a'i adwaen- ent. Ydyw, y mae wedi dochreu ar ei "benod olaf," a chredaf i ddylanwadau ben- dithiol "Y Pent-ref Lie Ganwyd ei Fa-m" sicr- hau y bydd y beuod hono yn wynfyd nas gwyr y byd yma ond ychydig am dano.-El Gyfyrder a'i Gynrychiolydd, wn. TREFOR. (Diwedd.)

y mysg Pobl Llangefni. Yr hyn sydd oreu o berth ynaa i'r mynegiadau a. gybccddwn wytimos ax oJ wythnos yw na raid i'n da-rllenwyr fyned oddiyma i dhwilio iddynt. Y mae'r prawf yma, yn myxg ein pobl ni eon hunain. Dyma, lID arall aditiibyddus yn siarad heddyw :— Mrs E. Griffiths, hyhi yn byw yn Dingle View, Llangefni, ac a berohir yn y dref, a ddv- wed:—" Yr oeddwn wodi dioddef am ffynyda- oodd-a hynyn fynyoli—-odidiwrth boen, yn fy nglicfn. gyda. theimLad o syrthrli ao icelder. ,Gan yr argymheJlid Doazi's backache kidney pills at yr anhwylderau hyn, rhoddais bra.wf amvM. a chos eu bod yn ateb y dyben yn rihag- orol. C'iliodd y boon, a gTveilhajodd fy icchyd drwyddo draw. Mi a allaf yn galonog- arg-yirn- ht-JJ peleni Doan.—<Arwydkiwyd), Ellen Grif- fiths." A ydych chm-i yn cael each blino gan g-ryd- cymalau ? Poen i-n eioh meing«fn ? Peen yn eioh Iwynau ach oohra/u ? Penysgafnder ? A yw'ch Jlyigaid fel pe'n neddio ? Eidh ffe-muln chwyddo ? A oes lliw uchel ar a dds,* drwy'r elwSod ? A ydyoh yn anesmwyth ac yn isal ? A ydh yn bhno'n fuan? Os yw'r atob i un o'r I cvveetiyn.au hyn yn gadamhaiol, Y- nid yw'ch elwlod yn iaiah, a dyteoh ddechreu ar un waith a.r Dean's backadhe kidney pills, y eieryd eioh cymydeges mor ucihel am dwi)jnt. Ond os yr csgeuluswcl] anihwyLcbb yr elwlod giafl goetio i chwi eidh bywyd. Mae Doan's baokaclie kidney pills yn ddau gwllt a naw oeiniog y blwch, neu chwe' blwch am dri swllt ar ddeg a naw ceiniog. Gan beb fferyllydd neu ystordy, neu'n rhad trwy y post, yu uniongyrchol oddiwrth y Foster- McClellan Co., 8, Wells-street, Oxford-street, London, W. Gwnewch yn siwr y cewch yr un- rhyw beleni ag a garfodd Mrs the.

Marwolaeth Sydyn Ficer. C&ed y Paxch Dr. D. H. Lang, ficer Eglwys yr Holl Saint, Southend-on-Sea, yn farw yn ei wely.ddydd Mawrth. Bu Dr. Lang yn fioer Eglwys yr Holl Sadiiit ers 1892, ac yr oedd yn un o'r cierigwyr fuont yn feddygon. Addysg- wyd ef yn Ngdioleg y Brenin, Llundain, ac enillodd y gradd o M.R.C.S. yn 1873, ac L.R.C.P. ac L.S.A. yn 1876, tra y cafodd ed M.D. (Brussels) yn 1877. Ordeiniwyd ef yn ddiacon yn 1883, ac yn offeiriad yn 1886. Yna aeth i Reading, Plymouth, Albury, a Clifton, cyn myned i Southend, lie yr oedd yn uchel iawn ei barch, -ž

OOLEG Y BltlFYSGOL BANGOR, Ddydd Iau, penadockl Qynghor ooleg y Brifysgol Bangor Mr J. E. Rew, B.A., yn ddariithydd cjnoi-th-ayol mewn hana=yddiaeth. Brodor o sir BeIÚIO yw Mr Reeti, a chyn-ofi-ydydd ya NUcleg y BVYRZOI Caer- dydd, lie y cafodd anrhydadd y doabarth cyntaf mown hanasyddiiierth. Bu Air Rees yn Ehydychaia, ac er pan ymadawodd oddiyno yr oedi yu athraw )-a y O:>Jeg Norxnalaidd Bangor, ac y iaae wedi rhoddi cyn- urthwy achlysurol yn y BrifysgoL

ACHUB MORWYR GER PENMON. Yr oedd y eweh pysgota "Willie, No. 18," Lerpwl, mewn anxiawoder gerllaw gorsaf bywydfad Pemnon. Achubwyd y criw o bedwaa- oedd ynddi gan y Coxswain Williaan Pritchard ac eraiU. Yr oedd criw y bywyd- fad yn gwasanaethu yn gyflym, ac arosasent Wrth law hyd foreu lau.

Penodwyd Mr EHis Williams, Rhyl, dydd Iau, yn swyddog el use n dixxs Ddosbarth Aber- gele o Undeb Llanelwy, yn lie y ddiweddar Mrs Williams, a gafwyd yn faiw yn oi thy, ychydig wythncsau yn ol. Penododd Cyngho-r Trefol Beaumaris Mr W. E. Jones yn archwilydd y fwxdeisdref, am gyflog o 70p y flwyddyn.

Gwyr y Dynion. Mr A. NEWTON, Feltham, » yiigrifena:- "Mae eich peleni wedi fy llwyr welia, wedi i mi fod yu gorwedd am bedwar mis." R.F., Weybridge, a ysgrifena:—"Prynaifl flweb heddvw, ao ar ol cymeryd yr ail ddwy bilfiea teimlais yn weU nag y bum er> droa bedair blynedd. Mae y boen ya fy nghefn wedi diflitau yn hollol-" Dychwelir yr arian i ddyoddcfwyr na fodd- lonwyd gan HOLDROYD'S PILLS. Gwar- entir hwynt yn lkvyr wellhawyr at GrafsL Poanau yn y Cefn, Dyfrghvyf, Gwyntog- rwvdd, Anhwylderau Dyfrol, Afiechydon yr Elwlod, y Gareg, Gowt. Sciatica, Crydomal- au. Gan bob Fferyllydd, asti yn rhad drwy y UythyTdy, 12 etamp, HOLDKOYD'S, MEDICAL HALL CleckbqtgA,

Eisteddfod Goronog Llangoed Y NEUADD NEWYDD YN ORLAWN. CYSTA DLEUON GWYCII. i Dan nawdd prif fonedd yr ardal cyriijaliwvd yr Eis+eddfcd hvyddianus Ion ddydd Lhin, yn y iNeuadd Gyio^ddus haxdd a hebeh sydd newydd ei hagor yn y I!e, Daeth tyrfa t.iwr yn nghyd, c&ed' eystndleum rhagorol, ac ni bu gwy] mwy ca-cd eystndleum rhagorol, ac ni bu gwyl mwy ji\vycd'.ar,us cdid ericed yn yr ardal Trcfnwy^ yn effcithioi g;J1 y pwyllgor eanlynoJ:—Cadeir- ydd, Mr R. Jcne;, Frcn llculog; ib-gadcirj-dd1, I Mr Sam Doyle; trysorydd, Mr Joi n Thomas, Eryn Poeth yn nghyda'r Mri Kan Jones, John J nes, H. Hughes, Jciin Wiiliams (leynyúû). J. flushes, W. Wiiliams, J. T- Wiiliams, 0, Grif- fith, W. Thomas, H. Owen, a R. Meredith. Liywyddion y dydd oeddynt L-ody Magdalen Wil- iiams Bu';keley a 1r David Evans. Bir-kenhead (brodor o'r ardal), Arweinvddirn, Mr R. Mer- edith a Mr R. R. Parry, Brvn-aia. Cyfed-yddes, Miss Madsra Owen. ErN aLl. .J3eiiDia.id ;(rdd- ori.e;h, Mx Tudor Owen, A R.C.M., Blaenau Fiüstillic; awta ac adrodd, Mx 0. Caerwyn Ro- berts, Baii&or; Ikn, Parchn. J. Kelly, a?au- raar:s, I'angor Joaies. Pennon, a H. Grey Ed- wards. M A.. Llan.^oed; oaif, M-sses Everitt a Hughes, Iiaa'fxe; Mrs Jonre, T;> ddyn Gwyni; Mrs Hughes^ Iianfaes; Mrs M*e«KUth,Mrs Parry, Menai View; Musics Brown a. Jones, CoreeSyn; Mrs Williams, -Alori-ey Houss: Mrs Jones, Bryn A Mri R. Howarth, H. Roberts (China Ilc'Use), R. Thomas (T,-e-Darfor),O. 'Thon»= (Lian- faes Newvdd). Edward Owen (Ty'nlon), frhomas Williams ^Tyddyngrigor), R. Jcnes (Fronh^ulog), O Owen, Penihwnllys). Harold Iltpworth (Tre- ca-:te'l]). F. Belt's (Eeaumans), R. Hughes (Menai View). Gwniadwaitli Lady Magdalen W;yiaxns- Buikeiev, Mrs Chadwick, Mrs G. M. Oweu (Bryn- afen). Misses Massey (O-riN'Syn), Mrs a Mies Fing'and (Fenrnon), Mrs Mason, Mrs Bairton (Fryars), Jones (Tyooyngwynt), M-'sscs M- E. Jones a N, Thomas (Mcrnate,- race), Miss Hep- worth fTreciS^teil), Mrs Owen (Bryniau), Mrs Owen (Llanfai.ss Newydd), Aliss Pritohard (Bryn Hyfryd). Mrs Davies (China House'i, Mis. Wdl- iiajns (Bryniau), a Mx John Jones (PantyoeJyn). Yr yegrifenydd diwyd oedd Mr T. II- Hughes, Wem. Y DYFARNIADAU. CERDD.—Prif g.ystadie'uaeLl: gorawl, "O^eunn mwyu" (D. Lloyd Evans). Beaumar s (Mr Teg- fan Roberts) a Llanfarx P.G. (Mr Joirn Owen) yn cystadlu, a'r lxaenaf yn fuddugoil gyda clianmol- iaeth. Coxau medbien, Awn, awn i ben y -n Wyddf a fawr." Cora J Dinorben a Beaumaris, ar cyntaf a orfu. Txiwd, "Duw. bydd drugarog, parti Mr Tegfan Roberts. Deuawd, Mx T-egfan Roberts a Miss Naney Will'anis, Beaumaris- Un- awd soprano neu denor, "Bore»u r Tryoj ^d Dydd," Tagfan. Soprano. "The Kingdom Beaur tiJu1." Mis Maggie Mexodilli. Ur),a-ti tennr, "Lild Wen," Tegfan. Baritone, "Yx Orne.it. Mt Evan Roberts, Llandcona- Podwarawd 1A wyddost beth ddywed fy nghalon," part: Teg- fan. Unawd i blant, Mi a Willioms. Beaumaris. Unawd ar y t-o-d n,g: 1, M;ss E. Williams, Beau- maris; 2. Miss Nellie Williams, G^ynfa. 1-1011- goed. CLnu ton. Mx Thomas Jones, Ilangood. Unawd i blant: 1, Catherine M. Williams, Beau- maxie; 2, Jack Owen, Llangoed. AWEN.—Cynygid ooron arian hardd aim y br",ddest oreu ax "Gastell Lteiniog." Ymgeis- iodd tri, a Mr Gwilym Owen, Llansadwm, a faxnmyd ya fud,diw,)I. Gomnwyd ef r.g--Nn (le,;Od haxdd gan Lady Mag'daJcn Williams-Bulkeuey- Teiyneg, "Mwyneidd-dra:" Mr Win. Wilhajis, Penyfron, Peximon, gyda chanjnohaeth uehel. D&u englyn: "Y Cyllidiab," "Hen Gymro," ond ni abelwdd. Chwe penill, "Neuadd &yhoeddus Llangoed:" Mr Wm. Williams, Penyfion, Pen- mono I,LEX.—Sosialaetuh yn ngokunj Cristlonojg- aeth:" Mr T. H. Hughes, Rhyd, Llangoed. "Milwriaetli Oriodol," Did oedd yr unig ym- geisydd yn deilwng o'x wcixr. A wgrymxada.u am y modd goreu i wneud y nsua-cd newydd yn hunan-gynaliol: Mr R. Meredith. ADRODDIADAU —"Y Llong ar Dan, emQ- y owpan aiian yepienydd g'aD Mr H. Aethwy Pritchard, Bangor. "Carlo," ar oi cvb- tadLeuaeth gafed Miss Maggie Waiford, Bangor, endllodd y tebot arian. "People will talk: 1, Kate Owen, Ty'nlon; 2, Mollie Patterson; 3, iladige Hugjaes, Wfem. "Cad-w-ma^Bi: 1, Mary Eyanfi, liyrgol; 2. Owen 1 ritc.iard; 3, Maggie ITicmas., A MRY W. —Side,board clotli: -M-; as EUen Jones Trosyrafon. Hosanau: Mt-s Anrne Wil- liaims' Llandegfan. Heen-rted bandkercUiei Myfanwy Jones, PonmcD, a Lizzie WAlianii, Tan yf ron. Pennion. Cooking sleeves: 1, Kate Owen, Ty'nlon; 2. Mat"g^ McKeen, (kirddmog, 3, Lizzie Owen, Gateliouse. Laoe: Maggie Ko berts, Coedbaoh. EUJ Mary Owen, 2 Mrs Roberts, Beaumaris. Patrwm o dy: l; Ridhard Jonets, Llangoed- D; Gymr«g Jdoliie Parrv, Peauuoav Pajfl pkntyn: 1, Aire Williaims. Tanvgraiff; 2, Mias Owen, rei-yrajc. Pencil sketch Mr John Owen, SbDg, Smwdcic Mrs Roberts, Pai.ty-.ehn Pedaar dc-aeii r>n>n: Mr John Jones, Tyddyu > > 2, Ilugn Jonecr, Ty'npwll Cacd clyfarma.dau eraz] na. ohaJod<J y ydd eu henw au. O bosibl y c^flexiwir hyn g-aii yx ysgrifenydd yn ein rfhifyn nesaf. Canodd Mr Tudor Owen yn wefrcaddiol yn ystod y cyrddau, a chaed canu melus gan y cor plant dan axweiniad Mr J- T. Williams. Tradd- odWi,d ainexcihiadau gwy oh o'r gaoair, a rliced g'vvcrsi gfin y beimiaJd tedlTVUig o'u hyetynted. Llwsdd digyrnyag- fu'r Eisteddfod. BEllL,1.D_4ETH PRYDDEST.AU Y GORON "CASTELL IL XA-NIOG. "Mae Tspryd ym mliob castell"— ysbryd brad a go-lid a chad a chclacedd, ac Jill mhob mux a t'hwr oeir llaiw rhamauta-u peci. Y bardd fedd ddigon o feiddgax-woh. i dreaddio i gyfrinadh yr ysbrydion eudd a dhyfathxachu a hwy. a'r Awen fedd lj-s'aid digon gloewon a ciiliiKt ddigon teneu i weled digWjddiad^u axutilir a ehlywed nrar- muroE y feoipiienol dwys—dyna'r bardd a dyna'r awen all dtMicngli yr hanee L-Y n a oliyffrous a berthjm i hen gestyll Cymru. I ganu'n erehcetol ar des-jiyn o'r fath rhaid wrth fcyn,vyr yr himee- ydd yn ogystal a chymeddf yr awenydd; rhaid croesi canrifoedd a byw yn awyrgylch y cyfnod pan oedd oestyll yn noddfoydd rhyddid neu yn ilodhesau bradwriaetli a. thrais. 0 ba herwydd, nid rhwydd na hawdd oedd g-w-aitb y beixdd yn y gystadleuaetii hen, eithr hyfryd yw datgan eu bod yn meddu graddau o denlyngdod ao y oedx un gerdd dra cliymeradwy. 19u dallyg penal yw nia chodr llun a lliw y cyfnod pell ar eu ceiddi i'r graidau a ddymunid, ac nad ydyw y gyneddf hanesyddol a baixidonol yn gydbwyu ynddywt. Er hyn, liaeddant wurogaoth am ymdxechju'n dcia a clianu'ni cliwaetlrus. LLAIS O'R OR YD.— Ceir meeux hoiaoth o hwyl yn ei bryddest of. Mae oa.nu'n iu-wdd iddo, ao nid oes fawr o le i xlnvyn ax ed fyd- rau, Tery'r cyweirnod gwladgsmol ar y cyah- wn, a cheir Llawer taut uaahjs yn nihalyn ei Awen. Brychau llenyddol yn hytrach na bardd- onol sy'n anuxddo ei hryddest, megis anoldd- eiriau anmhriodol fel "teiyn danbaid," "cartref- le min y cledd," a'r cyffelyb; cymyBig*u ajnserau, a xDc3ux aeil banill da gan ddiwcdsiebau eidtiiL Traiierthed fwy i ddethol y geiriau rha.goraf i fynegi ei syniadau a saerrued ed. lxnellau fel y byddoni énber a. dillyn. Ei <)diffyg penai, fodd bynag, yw nad oes iicrnor Bail hanesyddol i'w gerdd,' ac felly nid yw mor deotynoi ag y dyrmam- id- Bardd gwych ond hanecydd gwael yw "Llais o'r (5yd," a rhaid wrtb gyfuniiad o'r ddau i foddu camp ax gerdd i lien gasiQn. Di- wodda yi., dlwB a natuxiol fel hyn:— Mae diwydrwyd^. hynod Allian WOOii pJethu aLaped werdd, A thu fewn i'r siaoed hoauio Adar man sy'n eeinio eerdd; Mae yr afon wyllt yn rhedeg, Gwlith y wawr eydd megis roel, Enw'r Castell hwn axgrephir Ar ddalcnau'r oesau dde!. ANFEDRUS.—Cyffelyb yw rhagoriaethau a diffygion yx ymgeisydd hwn, and ex yn gTyfadh ed Awen ac yn rhagorach haieeydd na "Llais o'r Cryd" ni cheir cymaint melueter yn ei gterdd. Ceir rhaä. twyll odlau hefyd yn anuxddo ei waith, ao ambell benill ni wliog heb ei loywi. oYfied fod jaircinder ymadrodd yn oddurn i awenydd- iaeth, a rliodded y wiag deod i ieddyliau, canys plant ei ben a'i gaJ-on ydynt. Ond ex y brycha.u oil oiywir taint gwladgpxwdh yn taro'n giir yn y bryddest hon, a cheir y tanbeidrwydd hwnw ynddi a bertliyn i serdh y Qyinro pDin yn adgofio nhomantau'r gbrphenoL Pettai ci gelfyddyd ragored a'i Awen, buasai ei gtsrdd yn Ilawer hardda-ch a. ptherffeithiach. ond bardd haedda doyrng-ed yw efe er liuny, ElDDiLYN-—Dyuna bryddest o dedlyngdod uwch ym mhob yBtyx nag eiddo'i ddau gyd- yrcugcis.ydd. Ceir ieuad cymharus rihwiig yr nanesydd a'r bardd ynddo ef, ao y mae'n oamu o'r herwydd yn felusach, yn gilvfach, ac yn ber- ffedthiach na hwynt hwy. Rhoes wisg ietrt.b o farddoniaeiih ax ffeitlnau hanes yr licit gastelL Can- lhw a Ilum y cyfnod pell vr ei dd, so anediir awyr y cyfnod hwnw wrth ei ddarileci. Cynlluiniodd yn ddostli ac adedladcdd yn dda. Mae ei g'eli' yn gain a'i aweti in lntuJL. Y rhan gyntaf yw'r Ueiai dymunol, ond y mae'n mymed rbagddo o neriih i nerth a LT. ia-wn yw oi bortread o dddgrv\yddia*Iau cyiiioiis ojfnod oad a. chelanedd. Ex hyn niid yw'r gcidd yn ddilryoh- euly,d-ceix jTiddi rai twyii-cdLau, owlamwa oloffion, ao ambell ddhveddeb drrym. Ond cerdd yw heel a graen dda ami a grreriih ynddi, ao y mae ei diweddy'Io yn Ora. dymunol. Ar air a dhydwybcdk yr wyf yn dyfarnu y gerdd hon yn fuidugol a'i hawdwr addawol yn deilwng 0 anrhydedd Coron Eisteddfod Lkui- geed, 1909. CAEiUYYN.

TRAHTHAWD: SOSIALAETH YN NGOLECNI CRISTIONOGAETH," CawEom chwe' traethawd ar y pwnc pwyaig hwm, a'r oU gan feddylwyr ac yagrifenwyr medius, sef Democrat," "Alpheus, ""C^rom- wcl," "Egwan," "Hyderus," ac "OptdmiBt." Bu'r gwaiUi o'u bcimiadu yn blcserus odlaeth, oblegid y mae'x oil yn wir dda, a d}Tnuiiem eu llongyfardh o galcxn kr en grsaith. Dengys bob un, h&j'd, mor fyw ydyw ein hcea i bynciau cymdcithaaol. P'odd bynag y mae gryn waihaniacth yn eu teilvnadod. 1. Cromwd. — Anurddir hwn gan eiriau Eetisaiig dialw-amfianynt, megis "iscihvanie," "pr-c^gTajnme," contiol," etc. Gallasai, hetfyd, gyfieithu'r difyndadau Seisni^ i'r Gyin- racg. Yr ftixidtili mewu rhai lleocttd yn am- gylohc-g. Ikclireua trwy ddef&nio Sos'alaetli, ac j-na cd daugos yn xigoleaui Crist. Hauerog

I SNOWDON FLAKE FLOUR. I CHRISTMAS ONCE AGAIN. f iE quality of the Christmas Pudding must depend largely upon the ingredients used in i making it. It is said that a young wife once made a 1 pudding from a receipt and remembered every- | thing but the flour. Since that time she says | nothing is more important than the flour. Seven- I Pound Bags of Snowdon Flake Flour are sold in | I thousands for the Christmas trade and every bag 1 contains the London Institute of Hygiene's | Certificate of Purity and Quality. Ask your I usual Flour Dealer to send you some. II SNOWDON FLAKE FLOUR. 8&'

ER OOF: Dyfyniadau o gerdd gofia. y ddiweddar ATirs K. A. Roberts, Gaerwen Farm, Dwyran, oaxitores swynol, a ymadawodd a'r fuchodd hon Pmhag- f) oOain. 1907, yn 33 mlwydd ocd. M,w a ddL.ed nod ocs nma Y ma'n unman yn y byd, Dim ond adfyd i g-readur, Dim ond trallod yma o hydj Ond mi godaf fi fy ngiolwg I gyfeiriad unig fan, Lie mae'n oleu eo yn amiawg1 Yng-hymdeithas edn Ka.te Ammft Plam y tnafnwyd dioddfifaint J bexffedthao'r enøili dloe ? P'am na chafodd ddyddiau henadnt, Yn lla'r boro droi yn nos? MadhJad haul yn sydyn. eydyn, Ganol dydd a ddaeth i ran Genetli gerddgar feJ -Kiery-n,- G-wyah ^vrntores oedd Kate AJme. 0, mor addfwyn, dwys, a thyner Oedd arwres wyoh ein oerdd; LIon. a gwastad yn ei thV.-rrw! tar, Iraidd olewyddiein wardd; Khedai geiriau dros cd gwef -jB. GctixitLu Ik-,ol fi-A y gvvin,- Olerw leddfaa y giafidus Oedd a lifai dros ei m-in Dedwydd, dodwydd oedd y teoul I Yn nrwynhau benzlithipn haf, Alr ffurfaien las yn llodu Amddiiff r iiiad llydan braf Ufwyddiant fel yr aion loyw, Lifai i'w preswyifa Lara; Owyn a galar glyvrir heddyw, LIe oedd s'ynt yn gartnef caiu Daoth y gelyn fel yr aJODr- Yn Lia eysur fe ddaeth poen, Daeth gofiddau lJyttn echijysJoiL; Darfu pleeer, darfu hoem; Daxfaiwr oedd y cyfnewidiad Trees y mel yn ahwerw iawuj Cwpam wesrmod fu y profiad, Cwpan erdhyll, cwpan lawn. Hi oedd ddiaglaer h»ud y teulu. Cainiwyll llygad maffn a thad 1 Cafodd nerth i orfoieddu YnjgttLefumi oofol wlad; Daeth o ofid wir orfoledd. Cafodd nerthol fywiol ddglwn-- Sednhaa wrth ei thad-"TamgikdedcL" Himodd ax ea fynwes lawn. O. WILLIAMSON.

I Marchnadoedd Diweddaraf. AJMIFEILIAID. BTTSMT^GH A M, Dydd Mawrth (Riiagfyr Cyflenwad byoiuun oedd o wartbe^ yn Birmingham heddjyw, a masn^eli yn farwaidd. Gwartheg* Henffoxdd goreu yn gwerdiu o 7c i y pwye; eto byigora, o 65c i 7c; teirw a bueiioa, 4go i 5^c; mydit, 6Jc i 7^c; mamog-au &• myherin, o 4^o i 5io y pwys. Dangosiad gwael oe™d o feen, ond y gaiw yn fywiog: mocb baewn yn qyrliaedd 118 3c yr 2 pwys; cutters, lis 9o i 12s- a hycliod, 10B 3C yr ugarn pwvs. SALFOI4D. Dydd Mawrth (Rhaglyr 28ain).— Nid oedd ond cfynuiliad bychan yn y f a.rc,hilll yr hon a nodweddid gan dam-clwch dj-Wjddi draw; y f^gnach yn rheoila yn axaf, a¡ prisiaq yn gyffredin 1-b gyfuewi¿iad Xiier)"r anifeil- iasd oedd yn y farchnadGwartbsg-, *12S1 (lied- iiaid 279}; defaid. 5452 (cynfdd, 23); lloi, 108; mocfc, dim. YD. LERPWL, Dydrl Mawrth (Rhagfyr 23ain). — Yr oedd y fund mewn Elw,-Iiitii -n --Cfydlov yn Lxvesrpool heddyw, g'yda gaiv cymrnedrQJ yp cll p--u dtydd Mawrth diweddaf gvmuith M-ni. toba., Be ogo i 8s 4c y oanpwys. Galw arai oedd am fla,rcl ond ea hrisiaa yn safydlog- Ceircsn a blawd ceaxdh yn oohdlog eu prasi^u, and dim luwiar o alw- Iiwlrtawii, ibefya, yn sefyduog. Yt priaaii:—Indrawn Galvasten goreu. o 5s °10c I 58 lie y oanpwyE; indrawn Gogieddiol newydd, o fs 9ic i 5s 9:2c; indrarwin Plate melvn goxeu yn ddratech, yn oJ 5is 7 i 5B Be; wdnwll Odessa, 5B 7o i 5e 7fo; a phys Oanadaidd, o 7s 9c i 7s 10o y caraprwys. Fia Chiineaidri, o 29s 5c i 29.5 9-2 y dbwarter. QyirulSad gwaei oedd yn 3 fircihnli f BANGOR MARKET. MEAT, BUTTER, AND EGGS.-Frcsh -buttc.. Is 4d per lb.; fresh eggs, 6 to 7 fox lc; Irish Danish and Canadian butters, Is Id t" Is 4d • beef, 7d to lad per lb.; mutton, 7d to yd •' pork, 8d to lid, ham, 8d to lOd; bacon 10d to lid; fat pigs, W to 4^. ) ABLiiS — Potatoes (new), 12ibs. for 6d; carrots, 91 be. lor turnips, Id per bunch; painsmps, Id pei 14. caLbagep, l<i to Sd (''Ich; cauliiioweis, 3s -ù. rhubarb, 2d per bnnoh, ceierv, lTJ-d to 3d per stick; leek*>, Id per bunch, grapes ^En»- lish^. 2s per lb., do. (foreign), tk- to Sd; iS- Ul2 Bd to std apples, 2d to +C&. 1 AND GAME. — ds to 5s per couple; lowls, Is 6d cacL, duck- lings, 38 to 4s eacil; hares, 2s 6d to 4s. rab- bits, lOd; pigeons, 1B 4d per oracc tn- ridgfcb, 4s; pheasants, 5s; geese, 7 £ d per lb. tnrJceyB, Is 2d; soles, Is 4d; turbot, L~ 2d*' brill. Is; halibut, 9d; lemon solas, 9d'; j laioe. .d to bd; whiting, 4d to 6d; dabs, 4d, gur- nets, 4d; haifc, 4d; skate, 4a. ooa, 4d to 6d; lobsters, Is 8d each; white bate, 6d per pint; shrimps, 5d. CAR-NARVON, Saturday.-Freci, buite: is id pa lb.; paited batter, Is Id per lb.; egg-, Kg j&r 120; beef, SJd to 9d per lb.; mutton, 7d to 9d pork, 5d to 9d; veal. 5d to 9d; Iamb, 9d to lOd fat pigs, 4¡c1 to 5d per lb. potatoes, as per owt. ducks, 2" Cd to 3s bd each; porkets, 1SB to 22e each bacon pigs, td; sows, 3td per lb. LLANGEFNI, Thursday.—Fresh butter, is 3d per lb.; eggs, 9 or Is; fowls, Is 3d to Is 6d each; ducks, 2s; beef, bd to 8d per lb. mutton, 7d to 9d; veal, 7d to 8d; pork, 6d to 8d; fat pig-s, 4N to 5d per lb.; little pigs, las to IS each; potatoes, is 6i to 5s per sack; oats, 15s to 16s 6d per quarter.. PWLLHELI, Wednesday.—Butter, Is 3d; beef, 6d to M; perk, 6d to 9d; mutton, 6d to 9d porkets, ISs to 23e; fat pigs, 41.d; goeae, 5s bd to 8s fowls, 2s ta 8s 4d per couple; ducks. 31 6d to 4s 6d per couple; efgs, 12s per 120.

Genedigaethau, Priodasau, a Marwolaethau. GENEDIGAETHAU. Davis. Rhagfyr 17eg, yn Morfa, Bangor, priod Mx E. R. Davis, Coleg Normalaidd, ar fab. Jones. Rhagfyr 19, yn Llwynogan, PGI- mynydd, priod Mr J. Hughes Jones, ar fercii. PRIODASAU. WdHiaans—Hughes.— Yn Eglwys St. G.rcdifaeJ, Pecumynydd, gan y Paxoh M. Cr:fhtll, fioer. Mir Arthur Williajne, Elusendai, a Mrs Ellee Hughes, Pone Tarw. MARWOLAETHAU. Davies.—Ar y 19eg cyfisol, yn 7, Belmont- stneet, Bangor, ar ol maitth gystudd, Mr Albert Davaes, yn 22&in mlwydd oed. jrones.-Ar y 17eg cyfiaol, yn 21, Club-street, Hrraei, Bangor, Gertrude Elizabeth Jooes, merch hynaf Mr W. Pryce Jones, a'r ddiweddar Mrs Sarah Ann Jones, yu 18eg mlwydd oed. Owen.—Rnagfyr ri-adn, Y11 Ch urch -etxeet, Llangefni, wedi ledd byr, David Owen, cigydd, yn 37ain mlwydd oed. W-flliamiB.-Ar y 27ain cyfisol, yn 2, Minafon- terrace, Llanberis, Mrs Williams, priod Mr David Williams, yn 68 mlwydd oed. Dyrrnma Mrs Jones, Errjom CSiwith. Bodedem, ddadgan ei dtolchgarwicih i'w DuawB gyfeill. iioin am eu cydymdekniaid a hi yn ei pbrofed- igaeiih- CJ DIOLCH. Yr ydym yn tedmlo yn ddioldhgax iawn ana Loanedigrwydd a dderbyniasom oddioj: law pawb yn Uanfiiajigel a llooedd er- aill yn y brofedigaeth o golli an: han wvj enath chwocih oed, a gyfarfu a damwala yn Mihorth Towyn, Llanfihangcl. Richard a Kate Lewis. Oerrig Raciu

-< STOP, <JPI1 THAT C aUCH. S f?s|!ect Is e dsagervsp th}its It ceaceres your throat, chest ffl H Wa I HOSTS, BO matter fca# sllf&t Che cou^b er cald at&y be. vou B B| «cver c*a t«l! viutt aeg^eCt wift develop i&Lc «sd if you dofl'i M-^ot H B| to ttkc rblu I Take FRANCIS' BALSAM j) H Witfiout delay. It ^rHl certainly (top that coogb by sootkias and S ■ (leallas the taftamed oembmies, clear atay the phlegm cbokine H Hi your vital air passage*, aed completely core yon. There's danger H P In the almplest cos £ h or cold, but there's Kbsulitle safety im Fraetis* KB Couffb Btltaa. ■ H Bu> OWES nut. &.B- wa&tfp» H B H&YLNJ TFTED FBMTCW MLMM I BU. GHH TTOW. —a WMIM WWMBWUJ FA fP g HU wctiUat ramods for Ooitgbi and CoUa. TOWWSWB 9 -;0:- Wk CiOLD CVERVWHEREj In bottleoj 10*4. B îJIà. -:0-

ac anghyflawc yclyw'r deffiniad, ac y mae rhanau o'r rlian olaf yn waagarog a dibwynt. Eto, y mae'n feddyliwr gwar, a chanddo In o svlw-adau rhagoroi. NTid ydyw chiwaitih yn rhoddi argrafr o astudiaeth Uwyr a manwl. 2. Dea-n-ocrat.-Y mae yn hwn Gymraeg da mewn arddull glir a dymunol. Nodwcddir y cyfanssddiad gan ddonioldeb, amlochredd, a j.t". ydd-deb. Gwyn fyd na fua&ai wedi deall y v.:yn yn well. Haich mawr ed genadwri ceisio proti fod Crist yn Sosialydd, ac loo ^'osialaetdJ a Ghristionogaesth yn un. Prin y profa hyny yn 01 ein tyb ni. Cr-edwn mewn Soaialaeth Gristionogoi, caid y mae hYllyn beth gwalianol i'r hyn a ddysgir gan y cyfulll hwn. 3. Alpheus.—Tybiwn mai un o fedbion llafur ydyw'r awdwr hwn. Y mae axwyddion felly ar ed gyfansoddiad. Ysg-xifenan dda., ond y mae ganddo ambcll i air aoiiidiriodol, ac ambedJ i frawddeg glog-yrnaidd yma a thraw. 9 Y mae ganddo lawer o rhyw fath o wybod- aetth am Sosialaahh, ond g.es'yd y pethau wrth en gilydd yn fler ac annhrefnua. Heiyd, y mae ganddo lawer o sylwadau heb fod i'r pwrpao. Er hyn, y mae ganddo lawer o sylwadau grymus iawn, hafyd. Credwn y gailai hWll wneud traethawd llawer gwell. Gofal a tihraSerth vvdd eisieu yn ei aohoe ef. 4. Eg wan.—Tueddir y cyiaill hwn i ddefn- yddio geajiau mawT, megis "gwyliadwrus- rwydd," "cenhedlaetihu," "anhunanolrwydd," etc. Dylaa gofio mai symkdd ydj^w nod mawr diwilliant. Mewn llawer man, gwallns yw ei siilebu. Dylad gywiro hyn trwy ddar- lien mwy o Gymr. Cynghorem el"hefyd,1 i ymarfcx ei hun mewn yegrifeuu. Y mae yn -wr byw, ond nid yw'n hapus yn I at g^-nilun erwedjthio aUan. Prm y mae'n danger SoP rv.aetJi yn ngoleiini Crist- ionogaeth. Y mae ganddo Lawer o bwynt- da, ond prin y mae weda galael yn enaid e& deatyn. 5. Hyderus. Y mae hwn yn yeigxiitn^: rhagorol, ac yn jddvliwr cryf a llawn. N<xJ weddix y cyfanaoddiad gan rymuedecr am.o-^arog. Agorodd faee eax,^ o i flaeo gan ci gerided yn leist-'mlgai. Y mae'n rhn^ori ° gryn dipyn ar y rhad a nodwyd. Ar y llaw arall, teuniivn aa- ol ea ddaxlk-n fod y cyfa.il] wodi tiafod "Y Pwnc. Cyaadf tthasoi yn ngoleun: lawn mwy na Sosialibetth. well iddo ysgrifeau I llai a hyny'n fwy ax yspr) d a delfrydau mawr Soeialaeitih. 6. Optimiast.-—Cyfaaisoddodd y tyiaiU hWll I yn Seisnig. Y mae'n ysgrifenu'n rhigl ic yn rhagoxol. Meddyliwr cryf ac aoddfod ydyw, ac yn gallu trin ei bWDC yn hynod o feastrolgar. Y mae wedd deall enaid y tes- tyn yn well na'r un o'i gydymgciswyr. Ax y testyn hwn, diegwyliwn i'r cyfedllion ddangop delfrydau mawr Sosialaeth »r un Haw a delfrydau mawr Grist ar y llaw arall, a dangoe eu cydgord neu ynte eu ang-hvdgord a'u gilydd. Fel cynillun o hyn, cynghorean y oyfedllion i ddarllen Uyfryn "bychan y parcii S. E. Keeble ar "Grdstconogaefth a Sosial- aeth." Wedi pwyso a chymharu goreu y pllwn, credwn heb betrasder mai Optimist ydyw'r goreu.—Ar air a chydwybod, JOHN EELLY.