Y Clorianydd

SALES BY AUCTION- I Messrs. WM. DEW & SON, Auctioneers, Valuers & Surveyors, House & Estate Agents. CAXTON BUILDINGS, BANGOR (Head Offioo) AND TRINITY SQUARE, LLANDUDNO, Telegrams: Dawson, Bangor Telephone No 13 Dewson, Llandudno, Telephone No. 47 KEAR ABERGELE. I V L A S UCHAF. SALE of COSTLY and VALUABLE IIGUSE- HOLD FllC,;n,_ïŒ, of FIRST CL ASS MAKE and FINISH, supped by the i best makers; aho the- IIOKSES, CARRI- AGES, HARNESS, and a few OUT-DOOR EFFECTS. MESSRS WM. DEW AND SON WIN OFFER for SALE by PUBLIC AUCTION, at. the above R e s I de n e, o n TUESDAY, WEDNES- DAY, and THURSDAY, Jt-LY trh, 7th and 8th, the high-class HOUSEHOLD FURNITURE ii- ',i OUT-DOOR I EFFECTS (ad above). I Catalogues will be issued in due course, and may be obtained of Messrs George lladiield, I Bennett, and e, Albany Chamber, 20, St. Anne's Square, Manchester, or of the Auction- eers. at their Offices at Bangor and Llandudno* TROSYCANOL BREWERY, NEAR BANGOR. MESSRS WM. DEW and SON are instructed to OFFER f.,r SALE by PUBLIC AUC- TION, at the BREWERY, as above, on WED- NE.S DAV, JUNE 23rd, 1909, the HORSES, HARNESS, STABLE UTENSILS, DOG CARTS, FLOATS, CORKING MACHINE, BOTTLING MACHINE. CASES, BOTTLES, JARS, CASKS, OFFICE FURNITURE, SAFE, and other Effects. Catalogues in due course, of Messrs Tranter, Doiby and Co., Incorporated Accountants, 51, North John Street, Liverpool, or of the Auc- tioneers, at, their Offices at Bangor and Llan- dudno. Messrs Hughes and Jones. 9, LEONARD ST., IIOLYHEAD. IMPORTANT TO PARTIES' FURNISHING. MESSRS HUGHES and. JONES have been instructed by Mr R. G. Davieg (who is leaving) to SELL BY. PCRLIC AUCTION on the Premises as above, on FRIDAY, JUNE 18th, 1909, at One p.m. prompt, the Serviceable HOUSEHOLD FURNITURE and EFFECTS. For particulars ste Pesters. Bodorgan and Amhvch. THE SMITHFIELD, BODORGAN MESSRS HUGHES AND JONES WIN HOLD their next PERIODICAL SALE 011 WEDNESDAY, JUNE 23rd- Early Entries in- vited. IORWERTH ARMS HOTEL, BRYNGWRAN, ANGLESEY. IMPORTANT TO BREWERS, HOTEL PRO- PRIETORS AND INVESTORS IN FREE- HOLD PROPERTY. PRELIM IN A R Y ANN O U NCEM ENT- MESSRS HUGHES and JONES ha-, e been instructed by Mr R. W. Hughes to SELL BY PUBLIC AUCTION on the Premises at an early date tho above well-known Hostelry with the line range of Outbuildings, and about Piva Acres of excellent Land. Further particulars on posters and in future advertisements. Bodorgan and Amlwch. RHOSGOCH, ANGLESEY. Dymuna y MRI HUGHES a JONES wneud yn hvsfcya eu bod, ar gais nifer o Amaathwyr, wedi penderfynu &ii g vchwvn ARWERTH! A N'T A U CTYFNODOL yn RHOSGOC'H. Eifynir Entr ee buan er mwyn ncdi dvddiad a gwneud y trefn- iadau angenrhcidiol. Bodorgan ac Amlwch. w— ■ '■ —— Mr H. T. Owen. NEW SMITHFIELD, LLANGEFNI MR H. T. OWEN will hold his FAT STOCK SALE on MONDAY, JUNE 21st, .909. Early Entrie.s to hand. EDUCATIONAL, BANGOR UNIVERSITY MATRICULATION. LAMPETER and other EXAMINATIONS. MR W- BEZANT LOWE, M.A-, has Classes in Bangor for above Examinations. Also Private Tuition ;n Classics. Mathematics, Modern Languages, Natural Science, in Bangor, Llan- dudno, Conway, or elsewhere. Appiv, CAE CARW, LLANFAIRFECHAN. Recent Successes: Bangor Matriculation, Lam- peter 1st and 2nd year, College ef Preceptora and Oxford Finals. ESTABLISHED isgr. "Y CLORIANYDD." The premier and best advertising medium for the County of Anglesey The Clot ianydd has more than double the circulation of any other paper cir- culating in Anglesey REVISED SCALE OF CHARGES. lEa PER LINE JNCH Parliamentary Notices 1/- 10/- Prospectuses of Public Companies, Govern- ment and Chancery Notices 9d 7/6 flection Addresses, Legal & Public Notices ad 5/. Sales of Real Property 6d 5/- Furniture, Vart and Smithfield Sales 4d 3:4 Conceits, Entertainments, &c 3d 2/6 The above advertisements are scaled by type measure, IK actual print lines not being counted. Trade Advertisement*. 12 insertions 1/- per inch (single column) tl „ 113 11 13 „ 116 11 is Paragraph Advertisements. 44 per line. Speci.i! positions 6«1 per line. Births, Maririages & Deaths. I/- prepaid. i If booked 2;6 Prepaid Advertisements Under tlae head of WAt- TEu. To Li:-i: FOR SALE," Los-i- &c. Number NumLer of Insertions. of Wnrd 1 3 6 13 s. d. s. d. s. d. s. d. Is WoRf)s 20.. 39.. 70 80 6 3 0 5 9 11 0 40 0 4 0 7 9 15 0 60 „ 2 6 5 0 9 9 J8 0 60 a 9 5 6 10 6 20 o 70 3 0 6 o 13 6 22 0 80 3 3 6 6 12 6 24 e 90 3 6 7 0 13 6 26 o 100 3 9 — 7 6 14 6 28 o Extra insertions pro-rata. Threpènce ext,a if replies ,r to be addressed to the Office. R( mktances.—Cheques and P.O.'? robe madcpayable to ihr publishers "Y CLOSIANVDII," Stamps not received for amounts exceeding 2,6 Latst hour for receipt of Advts.—First post Wednes- day morning. P^r.T.T^IUMR; OFFICES— 4, BRIDGK STREET, LLANGEFNT. London OFFICF-47, FLEET STREET, E.C. SALES BY AUCTION- Mr John Pritchard. THE POPLARS, UPPER BANGOR SALE OF HOUSEHOLD FURNITURE, SCHOOL FURNITURE, Etc. H/fR JOHN PRITCHARD is instructed by A. 1*1 E. App'eton, E*| to SELL BY PUBLIC AUCTION, on the Premises as above, on WED- NESDAY, JUNE 23rd, 19C9, at One p-m-, an Assortment of HOUSEHOLD FURNITURE, handsome carved Walnut Sideboard, W alnut and Oak Overmantels, Oak Hat and Umbrella. Stand and Hall Chair en suite, Chesterfield Settee, Iron and Brass Bedsteads, Spring ilair and Flock Mattresses, neat Oak Bedroom Suite, Walnut Toilet Tables, Carpets, Miscellaneous Crockery and Culinary Utensih, Gas Cooking Stove, large Painted Linen Cupboard. Also the School Furniture, 21 Single Desks with Seate combined, long Writing Desk. Benches, quantity School Books, etc., Bodhyf ryd, ngor. 5004cl MENAI BRIDGE SMITHFIELD. \|R JOHN PRITCHARD'S NEXT SALE -lT-1- will be- held on MONDAY, JUNE 28th, 1909. Entries dose First Pest FRIDAY, JUNE 25th, 1909. Bodhyfr.vd, Bangor. 5005cl BANGOR.—To be Let, early possession, "Tr« Howel," Upjier Ga:th-road; two Entertain- ing and four Bedrooms, Bathroom, W C., Domes- tic Offices, and Garden.—Apply, John Pritchard, Auctioneer, Bangor- 5003o ILANGOED, ANGLESEY. To be Sold by Private Treaty seven Freehold Cottages, with Gardens and Pigstyes, knoun as TAI CAl'EL, always occupied by good tenants. Hints moderate, amounting to £ 26 5s per annum de- lightful situation. App'y to John Pritchard, Auctioneer, Bangor. ■<350e MENAI BRIDGE, ANGLESEY. — On the Menai Straits. To be Sold by Private Treaty, or would be Let on Lease, the wclil-bulit Frc-e hoid Private Residence, No- 1, Menai Yille- terrace fend bouse), until recently occupied by W. II. Smiwi, E.-q. three Reception and six Bedrooms, Bathroom (h. and c.), Domestic Ofnr-s, Wine Cellar, Ornamental Grounds, and Garden. Charming situation in most private position. Southern aspect.—-Apply, John Prit- chard, Auctioneer, Bangor. 5002c Mr Gavin Lew. -I STORE CATTLE SALE at 50, PRUSSIA STREET, DUBLIN, THURSDAY, 17th JUNE. CCONSIGNMENTS include a large number of C choicely bred CATTLE, in addition to large Entries cf forward conditioned HORNED -and POLLED BULLOCKS. 4969c GAVIN LOW. Mr William Jones. -_u COED. COED. COED. ARWERTHIANT PWYSIG CAN MR WILLIAM JONES, ar GOED LLWY- ..I.. FANAU a SEDDAU Eisteddfod a Sasiwn Amlwch, DYDD SADWRN, MEHEFIN 26ain, 1909, a.m 2 o'r gloch, ar FAES y SASIWN. Coed Da. Lotiau Cyfleus. cl

Arianaidd Ddyferynau. RIIYDDID. Ond odid fod yr un gair a gajKesbonir yn fwy na'r gair RJiyddid. Y syniad arucheiaf, hapusaf mewn bod >dy w Rhyddid, ond iddo gael y gwir ystvr. Mae pob dyn, pob creadur, ar wyneb y ddaear yn mwynhau rhyddid- Rhyddid 6ydd gyferbvtiiol i gaethnved, hawl gau ddyn i wneud lieu beidio, myncd neu ddod, fel y dy- muna ei hun. Tybiai rhai mai rhvddld yw hawl i ymgolii mewn pob rhyw fath o b laser an pech- a ufuddhau i bcib dhwant! Ai tybed mai rhv.Mid J\v"r ystad liono nad all y dyn ddewis cud y tr-%v,-? Os hawl i bechu yw rhyddid, nid I' oes rhyddid yn y Ncfoedd ynte. Na, oa«thwa6an- aeth i bechod a, llygredigaeith ydyw pethau o'r fath hyn. Anhawdd mwynhau rhyddid yn iawn heb wybod rhyw be th am gaethiwed, y rhai hyny sydd wedi teimlo< oddiwrth o,-thrwin yn ei wacthaf n gailil iiivynpnau r'iiydd'.d yn ei oreu; mae hm ddiareb wrth lavy i gadarnhau hyn. "Ni welir vveith y ffxnon nee el yn bp." Hwyrach nad oe-s cenedl dan haul yn mwynhau I eu rhyddid yn lenyddol, gvvleidvddo'l, a chref- yddol yn berffeithiach na'r Cytnry, a hyny am y gwyddant beth yw hir ddyoddef dan- hcuiau caethiwed a gormcus; bu adeg pryd nad oec'dynt bron yn cael cydnabod eu bodolaeth ar y ddae- ar, n oeddynt yn cael siarad eu hiaitb, nid oeddynt yu cael addoli fel y dymunant- Ci-.d erhvn heddyw mae "arwyr rhyddid" wedi dod a'r hen genedl yn lied agos i'r lan, mae braich goitnes a thrais yn rliy fyr i wneud liawer o g-am a neb, oblegid mae'n ormod o ddydd; mae haul rhyddid wedi esgyn rhy uchel ar ffurfafen cyliciwnder. Heddy w mae rhvddid i farn a iiafar heob oeod meddianau a bywyd mewn per- yg-I. Y fath gynydd amlwg sydd yn ein gwlacl yn ystod y can' mlynedd diweddaf, a Aesvvm penaf dros hyny ydyw fod baneri rhyddid yn cy- hwfan ar bob mynydd, bob clogwvn a. bry n. Ond dylid cofio fod ein rhyddid wedi costio yn ddrud i'n tadau, am ryddid yr ymLaddasant mor ddewr, yn wir, "rhyddid neu fid" oedd eu har- wyxldair. Melus ydyw tneddwl fod genym lu o feiblon y daran yn eft'ro o hyd igaglw ein rhydd- id so i'n havwain yn miaen i ddiegleiriach cyf- nod. "Glvndwr a Llewelyn sydd efo yn effro, A'u cloddyf dros ryddid yn loew o hyd; Mae rhinwedd yn tyfu a Chymru'n blodeuo, A rhyddid yn chwifio dros WaJia i gyd Nodwedd arbenig rhyddid ydyw cynydd. Dodwch ddyn mewn caethiwed yr ydych yn di. fetha ei holl alluoedd, yr ydych yn haiarneiddio ei hoil gvneddfau, ond dodwch ddyn i anadlu awyr rhyddid, ao efe a dyf yn bren cadarn i haniciu ei wlad a'i genedl. Cotb fwyaf fedr deddf gwlad ei gesod ydyw rhoddi tenfyn ar ryddid dyn; ei gaeth- iwo, ei garcharu. Oosbedigaeth letiiiol ar dd\ 11 ydyw teinilo ei fod yn gaeth; mewn gwirionedd caethiwed sydd yn cyfansoddi uffern, bod yn gaethwas i ddiafol a phechod; ac o'r ochr arall yr hyn sydd yn rhoddi bod i'r Ncfcedd yd- yw yr ymdeimlad ha.pus a gogone>ddus o ryddid. "Oe y Mab a'oh rhydeha ch.vi, rhyd-dion fyddwcJi yn wir." Dyna. yr unig ryddid, a dyna ryddid fydd )"11 dragwyddol ieuanc- GWILYM OWEN.

Pencdiad i Fywoliaeth Llanfaethlu. Mae Esgob Bangor wedi penodi y Parch A. O. Evans, aroiygydd ysgolion yr esgobaeth, i Mon, fel olynydd y di- wedidar Barch R. p. Hughes.

Marwolaeth Mesnachwr yn Mangor. Ar ol nychu'n bar dan afieehyd poenus. dydd Mawrth, bu farw Mr J. R. Pritchard, Golden Padlock, Bangor. Yr oedd yn wr blaenlLaw gyda'r Wesleyaid, yn ddinesydd amlwg, a bu'n amlwg ei zet gyda/r Feibi Gymdeithas.

Y Berdeneg Drws Nesa. CWYN CLERIGWR YN LLANDUDNO. Yn I-lys Siro), Llandudno, ddydd lau, ger- bron y Barnwr Syr G. Sherston Baker, a wein- ydda. yn lie y Barnwr Moss, gwrandawyd cyng- baws (iyddotoi. Yr erlynydd oedd y Parch Edward Tudor Owen, gynt a gadwai ysgol breifa.t yn y dref, ond sydd yn awr wedi ym- neiilchio gan gynorthwyo mewn gwaith eglwysig yn achlysurol. Hawliai 50p o iaw'n gen James A. Jackson am yr honid iddo ohwareu gormod ar y berdoneg in y ty neeaf i'r erlynydd. Gofvn- id hefyd am archeb i'w atal rfiag chv.areu y berdoneg neu ganiatau i arall wneud hyny yn ddiatal. Ar ol gwrandawiad maith yn mha un y tystiwvd i'r hawlydd ddyoddef liawer o anghveur fel canlyniad y chwareu, dywedodd y Bafnwr fod y berdoneg yn rhy gryf i'r fath dy, a'l¡ fod wedi ei chwareu yn afresymol o hir. Rhoes ddyfarniad dros yr erlynydd gyda phunt o iawn, a cbostau ar raudfa C- Caniataodd hefyd yr archeb a geisid. Caniataodd amser i ystyned yr apelid yn erbyn y dyfarniad ai peidio.

Trymaf baich, ba ;ch o bechod. Ufudd-dod i gyfoeth a balchder i dlodi. Un gyflwr pawb yn y bedd. Un peth yw addaw, peth arall ydyw cywiraw. Un wenol ni wna wanwyn. Uwch pen na dwy ysgwydd. Wedi nofio y llyn, gelhr boddi yn min y !an. Wvneb llawen, llawn ei dy. Y car cywir yn yr ing y gwelir-

PUBLIC NOT;CEV L —— THE ——— Beaumaris Agricultural & Horticultural Society Will hold its Sixth Annual Show of Horses, Turnouts, Cattle, Sheep, Dogs, Poultry, Pigeons, Cage Birds, Honey, &c., Vegetables, Fruit, and Flowers, AT BEAUMARIS. ON MONDAY, AUGUST 2nd, 1909 (BANK HOLIDAY), PRESIDENT-W. G. MASSEY, Esq.. CORNELYN. BEAUMARIS. £400 IN PRIZES. ( FOUR SILVER CUPS AND MEDALS. ATHLETIC SPORTS AFTER THE TERMINATION OF THE SHOW. Send for Schedule and full particulars to-day to T. J. JONES, Secretary, Avondale, Beaumaris.

Ar f "Gwtad y Oaws."—Rhaid cadw'r ysgrif ddytkl- oroi hon hyd ein ncsaf. Ilefyd yn arcs lie doraeth o

YNFYDRWYDD Y LLYWOD R A E TII ■ Nid yn am] y ceir dim yn nghclofnau ein cyf- ocsolyn yn worth ei ddyfynu, end ni eiiir gadael i'r canlynol fyned heibio yn ddisylw, conys ceir ynddo brawf o ddawn brotiwydol yr ysgriffenwr, a rhoddir clod i amddiffynwyr yr Egivvys am fwy iia-g y bu iddynt freuddwydio am ci. gyraedd tJwy gyfrwng y cyfarfod yn Llangefni. Dyma eiriau y brophwydoliacth ;— j "Diau fed y Liywodraeth wedi deall erbyn hvn nuxi ydyw oiul vnfydrwydd iddi fyned yn I ndaen. yn mheilacii gyda Mesur Dadgysylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn Nghymru, gan fod y Mesur wedi ei da ra w yn ei dalcen gan amddiffynwyr y Seiydliad Gwladol a fu yn ei gondemriio yn Llangefna nawa Llun, yr wyth- nos hcn.:l no6 "Erbyn hy))," y mae Mr Afquith wedi hysbjsu Syr Alfred Thomas1, fe! cadeirydd y Bia:d Gym- rtig yn y Senedd, na fwriedir myned n mlae-B M<*sur; ond gan na roddir y rheswm am byny-, nid cos i ni ond derbyn y rheswni a roddir gan ein cyfoesolyn HawuJ y gellir dirnad y cvthrwfi a achoowyd yn ngwersyl! y Dadgysyilt- wyr gan y mynegiad hwn ond o'er yv/r waedd bi'llach, gan fed y Mesur "wedi ei daro yn ei daicen yn Llangefni." Nid ydyrn yn s:cr pa un I ai Mr Ascjuith ynte h>rwyddwyr y cyfariod a noiiwyd ddon't dan y eendemniad llymai gan y Datlgysyiltwyr. Diau y dywedant na ddyla-sai I Prif Weinidcg Prydain Fawr aÏ Lyvrodraeth gy:neryd eu harwain gan benderfyniad cyfarfod r o Eglwyswyr Sir Foil ond "ynfydrwydd oedd iddi fyned yn miaen gyda 1 Mesur ar ü! y cyf- arfod." Bu gan y Blaid Gymreig gyfarfod noe Lun i ystyricd pa gwrs gymerid yn n-gwyneb penderfvniad y. Llywod-iaeth, ac yr oedd Mr Lloyd George yn bresenol gyda. ohenr.chvri oddi- wrth y Prif VV'elriidog. S',¡m a sylv.edd hono yd- fod y yn cael ei danu i'r flwyddyn netaf, a'r tebve yw na ckivwir dint mwy son am da no eleni. Ond ymdde#gys i'r aelodau Cymreig, f061 arfer, yniotiLVvng dan hudiath ryfedd Mr Lloyd George, fel y gwnaed gynt yn Nghaer- dydd pan y sicrhaotkl efe y gynhadledd fawr fu yno "y Mesur Daigy.-c-,ylitiad yn nihedwer- ydd tymor y Senodd," a chawn i r eeled dro6 Sir Beniro gynyg ac i'r aelod droo Sir Abeiteifi eilio y petidevfyniad a ganlyn:—"Ein bod, wedi oh wed eg'urhad Canghcllydd y Trjscrlys, yn dymuno ar ein cadeirydd ofyn i'r Prif W emidog a fydJ i'r Liywodraeth y tymor nefof gynyg Mesur Dadgysyllt-iad fel y cyntaf ar ei rhaglen, a'i gario drwy Dy y Cjft'rodin; ac os y bydd ei atc«b yn ffafrio1, fod y cyfarfod hwn, dan yr am- gyicliiadau, yn derbyti y cyfcyw ddatganiad fel yn foddhaol." Ynxtdengje noa; Mr Clement Ed- wards oedd yr unig aeiod a bleidleisiockl yn er- byn y penderfyniad. 0 barthed rhagolygon y Mosur y flwyddyn nesaf,gadavver i 111 roddi yma syniadau yr "Herald Cymraeg "Dywedir vvrthym mai gohirio Dadgysylit- iad wneir t-an y flwyddyn nesaf. Ofnwn mai difudd fydd ce.'sio pafiio Mesur pwysig yn y pumeu Senecld-dymhor, ac nid oes sicrwydd jchwaith y ceir pumed tymhor o gwbl. Nid oes neb a wyr beth fydd canlyniad y frwydr Senecld'vl yn yetod y tri niM nesaf, w. hyd yn nod l'e ceid etholiad cyffredincl a diwygiad Ty yr Arglwyddi, ni byddai genym ddim sicrwydd y eaCfI) Ddadgysylltiad er hyny. Ty yr Ar- -11 glwyddi yw r rhwy&tr mawr, meddir. Beth arn Dy y Cyffredjn, tybed? Er ymjadd am ddeugain mlynedd nid ydym eto wedi cael gan Dy y C'yffredin basio Mesur Dadgysylltiad. Ni ddylem anghofio ei bod yn bcxsibl i'r Toriaid gael eu dychwelyd yn yr etlioliad pan ddaw." Gwelir yma beth yw ieimlad pleidwyr y Mesur tuagat y Liywodraeth, felly nid oes Jawer o achos i'w wrthwynebwyr bryderu, gallwn dybio; a phan wneir yr ymgais ncsaf i basio'r Me^ur, rhaid iddynt gofio trefnu cyfarfod yn Llangefni i'w "daro yn ei daloen."

GWEHTIIU GWLAN. Ar hyn o bi-yd chwilia'r amaethwyr am y farchnad oreu i'w gwlan, a da fydd ganddvnt ckk-all fod rhagolwg am arwerthiantau bywiog y dyddiau nesaf yn Licegr. Yr oedd digon o ofyn am y gwlan tref^digaethol roed dan y mo:thv\yl yn Llundain yn ddiweddar, a chanlyniad hyny yw cadarnhau y farchnad gartref. Prynodd yr Unol Dalae-tha u yn he'aeth. Y mae gwlan gcreu Aws- tralia, a werthid am swllt yn Mavvrtli wedi codi geiniog a dimai a dwy geiniog erbyn hyn. Yr oedd y cyflonwad crces ryw yn fawr iawn, end er hyny nid yn fwy na'r gofyn, a cheir pob math o wian wedi codi peth yn ei bris. I GWLAW YN EIS-IEU- Ymdder.gys nad yw Gogiedd C'ymni, na Mon yn anad unrhyw sir, wedi ei bendithio a gwlaw yr wythnosau diweddaf, tra y mae'r tjwydd yn Lloegr wedi b.xl yn lied ffaftiol i dyfiant gwellt y maes. Y mae lie i cfni y bydd y gweiriau yn fychain ac yn ysgafn eleni, gan eu bed bellach yn dechreu caledu, ac ni efleithia y gv law, pa bryd by nag y ceir ef, arno fawr oil- Gwir fod yn bcsibl y trochir hen wair, eithr am walr ifanc nid oes gobnith gwanaf drom mewn liawer He-. Golwg losgcdig a llwm a gaem ar y dda-ear wrth fyned trwy y sir yr wythnos lion, yr ydau hefyd yn sychedu am wiaw, a'r mangolds a'r rwdina yn eiddil, ac mewn rliai cacati heb egino o gwbl. Mawr 1 ydcrwn yr ymegyr y cymylau ar fyrder. 11 a ARGYFWNG Y GLOW YR. Gweithia rhai canoedd o feifcion lvIon yn nglo- feydd y De, o ba herwydd blin i ni yw'r adrodd- iadau oddiyno o berthvnas i'r anghydfed rhwng y perchenogion a'r gweithwyr. Oherwydd dygiad i rym Ddeddf yr Wyth Awr, y mae'r hen gytun- deb cydrhyngddynt yn eaeJ ei ddirymu, a niiloedd lawer o'r dynion dan rybudd i yrnadael. Ni fu'r rhagolwg mor gymylog er'j blynvddau, ac oni thyr pelydr o oleuni yn fuan nid oes a fedr syl- canlyniadau difrif. Nid ydys eto yn llwyr d'liofn na bydd cload allan cyffredinol yn Neheudir Cymru a pharthau eraill y n, iis neAAf. Dydd Gwener cynhaJiodd Glo- Berchenogion y De gyfarfod maith yn Nghaer- dydd. El mai anghyhoedd oedd y gweithrediad- au, deallir mai yr hyn a. wnaed oedd ffurfie pen- derfyniad er gailuogi i Ddcddf Wyth Awr gttel ei gweithio. Purion petb. yw meddu digonedd o ymddiriedaeth yn noethineb a tbegwoh arweinwyr y gweithwyr a chynryciiiolwyr y me'«tri, ond, yn an Hod us, y maQ'r eefvllfa y fath heddyw fel nad oes argoel y daw'r naili blaid na'r llall wyneb-yn wyneb i ddadrys yr hyn sy'n peri cymaint o bryder i'r wlad. Hyn sy'n gceod gwedd anobeithiol ar yr anghydfod, ac yn gwneud i lawer o bobl lygad- gra/f ofni'r gwaethaf.

Gohirio Dadgysylltiad. MYNEGIAD GAN MR LLOYD GEORGE. Cvnhaliwvd cyfarfod o'r Blaid Seneddol Gym- reig yn Nhy'r Cyftredin noa Lun, er yetyried y safle p&rthed Mesur Dadgysvlltiad. Yr oedd Mr Lloyd George yn breaeno), ac wedi ei awdurdodi gan y Prif Weinidog i wneu-d mynegiad pwysig. Llywyddai Syr Alfred Thomas, ac yr oedd hefyd yn bresenol S.vr Herbert Roberts, Syr I). Bryn- mor Jones, Mri W. Jones, Lloyd Morgan, Vaughan Davies, Clement Ed wards, Id ris. Owen mor Jones, Mri W. Jones, Lloyd Morgan, Vaughan Davies, Clement Edwards, Id ris. Owen Phillips, S. Robinson, FJlia Davie?, Herbert I/Ciwis, Lewis Haelam, Ellis J- Griffith, Abel Thomas, Walter Roch, T. Richarde, J. Williams, David Davics, a J. D. Rees- Ymddiheurai Syr Ivor Herbert., Mr Keir Hardie, a Mr Ivor Guest am eu habsenoldeb. Mr Lloyd George, yn ei fynegiad ar ran y Liywodraeth, a. ohdiai nas gel I id cael amser y tymhor hwn i fyned a'r Mesur drwy Dv'r GyfÏ- redin, end awgrymai y cyfarfyddid hawliau eym. ru clan yr amgylchiadau 06 rhoddid yr ymrwym- iad y byddai i'r Mesur gaQI e: trwy Dy'r Cyffredin fel y Mesur pwysig cyntaf yn y tym- hor neeaf. Ar ol trafodaeth, pasiwyd y ponderfyr.'acl can- lynol; "Ar ol gwrando Canghellydd y Tryeoriys, fod y cyfarfo<i hwn yn penderfynu fod cadeirydd y blaid Gymi-eig i ofyn cwestiwn i'r Prif WTein- idog yn y Ty i'r perwyl a fydd i'r Liywodraeth vn y tymhor nesaf roddi y lie blaenaf i Fcsur Daidgysylltiad Cymneig a.'i baaio trwy ei hoil adj-anau yn Nhy'r Cyffredin; ac œ bydd i\ atebiad fod yn gadamhaol, fod y cyfarfod liwn, dan yr amgyiehiadau, yn derbyn y fath ddat- ganiad fel yn foddhaol." Cynygiwvd y [leixlerfyniad gan Mr Owen rhiilipe, ei'.iwyd gan Mr Vaughan Daviee, a rnab- wysiadwyd lie-b ond un yn ang.bytuno. Cynygiwyd gweiliant fod y cyfarfod i'w ohirio hyd nes ceid atebiad y Prif Vve;n!dog, ond aid Ot-dd ond tri-rn ffafrio hyny. oanlyniad y trefniant hwn, ni bydd i'r Meeur Dadgysylitiad gc>el ei ail-ddarlieo y tym- hor hwn.

YSG 0LL"0'N N E W Y E>1> Slil FFI,[-N,T. Mae yn trvvriad Pwyligor Addysg Sir Fflint adeiladu ysgol nowjdd yn Maeeglas, gyda lie yn- ddi i 350 o biili* ysgo! newydd yn Llaneurgain, yn lie yr hon a. losgwyd ysgol newydd yn Salt- ney, ar draul o 300Gp; <ic un arall yn Shot-ton, ar draul o 6000p- GOR-YRU MODURION. Yn vnadlys Rhuthyn dydd Llun, dirwywyd y rhai oanlynol am or-yru eu yr Percy C. Batea, Hinderton Hall, Sir Gaer, 308 a'r co-rtau A. rng-hl Crawford, Iverpwl, 308 a'r co-sfcau; a I L. J. Mayor, Axawj ikig, 208 a'r ooetau.

YR WYL GENEDLAETHOL CYMRY'N GORESOYN LLUNDAIN. Y GWEITHREDIADAU. BUDDUGOL-AETH COR CAERNARFON. Dyina w)1 y genedl wedi dod ac un cyfle yn rhagor i Gymry Llundain brofi eu levrngar- wch i'r H-en Wlad. Ma-c dros ngain uiiynedd wedi rnined heibio er y bu'r Eisteddfod Genedl- aethol ar ymweliad a'r ddinas hono o'r blaen, ac mae liawer tro ar fyd yn ha lies ein cenedl er yr adeg hono. Mae r rhai oedd a'u b\sgwyddau yn benaf tan y baich y ntyd hwnw \»:di ciiio o r tir, ac eraill wedi cymeryd eu lie ac mac r gwyr jeu- aiiio ocdidenit yn frwdiiydig ties gonjedlaetholdeb yn 1837 yn awr yn arv emwyr dyogel 1 drehnadau y flwyddyn hon. Ond os oeis liawer o r gweithwyr wedi cilio y mae'r genedl yn arcs, a'r dyhe-adau oenedlaelhol yr un heddyw a phan gaed yr wyl gyntaf erioed yn ein gwiad. Mawr fu llaiur Cytnry Lhindain ar gyfer yr wyl, ac yr oedd y tes>tynau yn adiewyrchu eu clod- Swyddogion y Pwyligor Gweithiol oeddynt: Cadell, ylld, Mr E. Vincent Evans; ■trysorwyr mygedol, Mri J. P i Icliarci-Jone-s, D.L., Y-H. a. John Hiuds; ysgrifenyddion -c --g cyffredinol, Mri W. K Davies a D. R. Hughes. Cadeiirvdd ac is-gadeirydd y Pwyl'gorau A'dranol osddynt :—Pwyligor Llenyddol, Prifathraw Syr John Rhys, M.A., a Mr W. I vLewelyn Wiliiauis, A.S. Pwyligor Cerddorol, j\1m Mary Davies, F.R-A.M-, a Dr. n. L. Thomas; Pwyligor Ceif, Mri W, Goseombe John, R.A., a John T. Lewis; Pwyligor Arianol, F Anrhvd. D. IJovii George. A.S., a Mr Richard Roberts, B.A., Y.H. PWKH- gor jr Oreedd, Mr Vincent Evans a'r Parch J. Machret'h ReeB. Y beirniai»J oeddynt:—L'en.vddo] (Literary): (a) Barddoniaeth. yr Athro J. Morris Jones, Parehn. J- J. Williams, Rev. Ben. Davief, ac R. Silyn Roberts; Canolw r, yr Achdderwydd Dyfed; ib) drama, Mr R. A. Griffith (Elphin), yr Athro W- Lewis Jones. R)i i(-) ',ilr Daniel Rees, Rev. T. Shankland. Mr Ifano Jones, yr Atitro J. E. Lloyd, yr Athro Edward Ed- wards, Mr L. J. Roberta, yr Atlit-,o Thomas Powel, Mr Egerton Phiiiimore. Miiwriad Brad. nc-v. Mr S. J. Evans, Mr Robert Bryan, Mr J. Arthur Price, Mr David Davies, Mi Henry Taylor, Mr A. N. Pahuer. Syr Marchant Wii- ¡"u.nI8, Mr Ellas Pierce, Mr Beriah G- Evfcms; (tl) cyfieithu, yr ALhro Lorimer Thomas, Parch Canon Morrice, yr Athro W. Lewis Jones. Mr T. J. Thoma.?. Adrodd: Mr I.ewis D. Jonee (Llew Tegid). Cerddorol (mus.loal): Syr Charles Villiers Stanford, Mus. Doc., Dr. W. G. MeNaught. Mr D. Em'yn Evans. Mr lhn Price, a, Mr Harry Evans. Canu pcnillion: Mr Daniel Evans (Eos Dar). Caneuon gv.erin: Dr. J. Llovd Wdhams. Celf: Sir Lawrence Alma Tadc-ma, O.M.. R.A., Mr J. Havard Thomas, Mr T. Erat Harrison, Mr Ernest George, P.R-T.B.A., Syr Ma reliant Williams, Mr Gos- eombe John, R.A., a Mr Christopher Williams. Datgeiniaid: Soprano: Mice Edith Evans, Miss Gertrude Hughes, Miss Gertrude Reynolds, Mi1 Amy Evans, Miss Towena Thomas. Con- tralto: Miss Dilys Jones, Miss Gw'»dys Robert", Miss Tilly Bodveoiiihe, Miss Hannah Jones. Tenor: Mr Ben Davies, Mr ■ Herbert Emlyn, Mr Gwynne Davies", Mr Cvn- la's G'bbs, Mr Gwilym Wigky. Bass: Mr Da\id Evans, Mr Ivor Foster, Mr David Hughes, Mr John WaJ-tei-s, Mr D. Braze! Crwth: Mr Philip Ivewis. PeiWoneg: Miss Hughes, Mr John WaJ-tei-s, Mr D. Braze! Crwth: Mr Philip Ivewis. PeiWoneg: Miss Llewe'a Daviee. Cvfeilvddion: Mrs Ne'He Joneo. Mrs D. p. Hughes: Mr David Richards, Miss Sal-lie Jenkin«, Mr Idris Lewis. Cnnwvr pcnillion Eos Dar a Mr W. O. Jones. Telyn- ores: Miss Bessie Jones (Telynoree Gwalia). Oor yr Eisteddfod, 300 o !e:siau, dan arweiniad Mr Merlin Morgan.

DYDD lLUH. Dylifodd miioedd o GjTnry i'r Brifddinas ddydd Llun, a chan deced yr hin yr oedd rhag- olygon am wyl nodedig o Iwyo'd.iani's- Rhoefl Arghvydd Tredegar, llywydd vr Eisted- t«cUifod Genedlaetho), wledd groesawol i dros 300 o westteion yn Sefydldad yr Arlunv.-yr, ( eid yn breeenol yn mhlith eraill Syr James HiiJ- Jobnes, Syr John Rhys, Syr Harry Reicbel. Svr Marahant Williams, Mr Timothy" Davies, A.S-, Dr. Henry Owen, Dr. Lynn Thomas, Mr Vincent EvaJn, yr Archdderwvdd Dyfed, Gwvnedd, Cad- fan, Machretb, Pedr Hir. aic Eifionvdd. Diokhwyd i Arghvydd Tredeg.ir am ei groesaw gan yr Archdderwycld ar ran yr Orsedd, Syr Marchant Williams ar ran Cvmdeithas yr Eis- teddfod Genedlaetho!, a Syr John RI)vs tr rin Gymdeithas y Cyrnrcdorion, a siaradodd vr oil vn v p r aAci hefyd drwy nifer o ganiadau oened'fielhol, rhai o'r dadgeiniaid mewn • wi^ Gymreig. c

DYDD MAWRTH. ARAETH CAN MR BALFOUR- YF GYSTADLEUAETII: LLWYDD COR CAERNARFON. Er nad ocdd fawr o wen haul ar y ddinas bore Mawrth ymgynuikdd torfeydd Erdui Kensing- ten i vveled defodau yr Orsedd yn cael eu haii- rhydeddu. Ceid nifer o urddasolicr. o amgyleh y Mo in: Gw ynion. Cyhoeddwyd "Ileddwoh" yn y (i;ill arferol, a chaed cainc ar y delyn a phenillion pert gan Tc-lynorefi Gwalia ac Fw Dar. Cyfiwynwyd i'r Aixhdderwvdd y Corn Hirlas gan Arglwyddes Tyddcwi, yr Aborthgcd gan Mrs Llewelyn Williams, a'r offrwm o flodau a ilysiau gan Mrs t>ewi Ciwyd a Miss Corde.lia Ree«. y rh-aloeudynt mewn gwisg G>mreig. Traddod- wyd araeth ar henafiaeth y detion gan Cadfan, a chofi ha wyd Meurig Wyn, Brjchan, at- Aiban gan Bere-;li, Machreth, a. Llifon. Ar 01 y ddofod gorymdeitbiwyd i'r Albert Hall, lie y cyn- helid CYFARFOD CYNTAF YR EISTEDDFOD. Y Hywyddion heddyw oeddynt Arghvydd Tre- degar a'r Gwir Anrhyd. A. J. Bal'.V ur, A.S., ac arweinid y cyrddau gan Cynonfardd, Llew Te-g:d, a Llifon. Ar ol detholiad gan y seindorf, anercbiudeu gan y beirdd, a chan yr Eisteddfod gan Misa Bcdyeombe, traddododd Arphvydd Tredegar an- erchiad ar werth yr Eisteddfod er oadw y cymer- iad ecnedlaethol yn ddianaf. Yn ad ran oelf dyfarftwyd fel y canlyn Tir-ddariun mewn olew: Alfred Olive, C'apel Curig; 2, Mrs Girandot, Tongiiam, Surrey. Tit-ddarlun mewn dwfr-Iiwiau: 1, Miss C. L. Shephei-d, Fuiham 2, Miss Richards, Penzance. Study of a head: 1, Margaret L. Williams, Barry 2, O. M. Lloyd, Cheadle, H ulmo. Darlun o fywyd llonydd 1, Clifford Morgan, Ebbw Vaie; 2, Oliver Thomas, Sto<.kton-on-Tees- Group in plaster: J. H. Markhams, Lerpwl. Arlun o cllws i goffhau Glvndwr: 1, W. P. Ro- berta, Caer; 2, H. A. Barnaby, Aci-efair. Study of a head M- G. Wedrr.ore, Bristol. Pla#fter modei: 1, W. p. Rob- rts; 2, Mifl.; L. G. W illiams, Leesbury Vicarage, Nottingham. Canu penillion gyda'r delyn gan uedwar o blant dan 16 oed: Owen John Williams, Jane Williams (Lerpwl), a Freda a Cendwen Holland, Birkenhead- Mytyrdraith "Goronwy Owen yn ffarwelio a Phrydain:" Allan o naw y buddugol oedd Mr W. J. Gruffydd, Co leg y Brifysgol, Caerdydd (gynt o Betiiel, Arfon, a Beaumaris). Drama for yn desgrio bywyd Cymru yn yr celli hen Mr T. 0. Jonee(Gwynfor), Caernarfon. Cjfieitliu o'r Saesneg i'r Gynnraeg ran o "Avlwin" (Watts Duntor): Ymgeisiodd 39, a rhajiw.'d y wobr rhwii^z" y Parch D. Tec wyn Evans," Porthdinorws^, a. Mr K Morgan Huin- plhu-eys, Caernarfon. Calill darn a roddid as y pryd i bedwarawd Parti Mr Thomas, Llundain. TVacthawd, "Cymry yn Rhy fel y RhosyEau:" Parch Merddvn Evans, B.A., a Mr W. J. Gruffydd, CaerJ'ydd, fu'n cyd weitfhio, enillasant y 30p. LLWYDD ALAFON. Cywvdd, "Mynatjhlog Ysitad Fflur:" Eaiilhvyd y seitli-bunt gan y Parch O. G. Owen (Alafoi;), Ysgoldv, gea- Caernarfon. t'nawd tenor: Mr Tom Bunnell, Poretre, Rhondda. Unawd mezzo-&opvano: Mise Elizabeth llaii. Bury part, Ab-crt;&"e. Cyfaneoddi cr, feiiiant pi iodoJ i bedaia* alaw Gymrcig: Mr E. T. Davies, Nterfi)yr Cyfansoddi can soprano a.r eiriau Elfed, "Ynvs y Plant:" Mr E. T. Davies, Merthjr Tydfil. ARAUTII MR BALFOUR. Rhoed derbyniad godidog i Mr Balfour pan gododd i draddodi ei amerchiad o'r gadair. DioJchai am y C' i weled yr Eisteddfod Gen- edlaethol eilai a hwy yn ol i gyfnod pell hanes. t'n o nodweddicn pol»l Prycla.m oedd eu paron- i'r gorphenol a serch at barhad hanes- yddnl. Caed rad oedd y nodweddion hyn erioed wedi atal gwir ddaublvgiad a chynydd. Yroedd ein syniad am hunan lywodraerii wedi ei seilw a.r y ffaiuh na ddymunetn yagar ein hunain oddi- wrth y gorphenol, a phan wneid cyfnewidiadau perohid doethiincb ein henaliiud a dyna'r modd gew-eu i fyned yn mlaon. Credai mewn gwlad- garweh lleol ac ni ohreduJ ei fod mewn modd yn Y byd MI at.alfa i'r hyn a ehvid yn eangaoh goJvgwedd. Yr oeddv^tt wedi ymgynull t «'ys- tadlu er budd Cyniru, ac yr oedd ¡x.b rlian o r Ymherodraeth yn cyswd-lu a'u giljdd er gwafian- aethu yr oil. C-arti-ef can oedd Oymru. Nid 6edd talent fwy-yr un gelf roddai hyirydwch uwch, a rhulid ei fod yn dyrohafu pob cencJI wa-eiddiedig roddai i gerddometih et lie w ;L!,e i g r priodol Nid oedd i gerddoriaeth ftiniau cenedl- aetrhoi, nid oedd iaitdi yn ei chV,fynS-u. e.thr siaiadai a p'nob gwlad a chenod.t Dyma r fwyaf b d^oo-udd a'r fwyaf gwerinol o r holl gettau. ac olwwydd fod y Cynvry wedi dangos eu gwertn- fawro^i-ad r Nv -iore,ct(i hwn yr opr},lj-n¡t fwyaf 0 ndtwys i !e<laenu'r g-wirionedd yn mlilith pob dWoarth. Moct-hau y cyfoethog yn gyffredm oe.td darluniau, M ni elhd eu gwneutl yn gylt- redinol. Nl raul t:t!u SO.OOOp i aial 1 gerduor- iaeth fvned o'r wlad fel gyda darlun. Terfyn- odd Mr Balfour gyJa'r geixiau a g^nlyn: "Mae'r ameer yn awr wedi aod pan y mae r hyn y ceisiwyd ei ddefiinio wan n:ewn geir- iau i gael ei arddanpos yn ei ffurf Lrddunol-sef mewn ca.nu rorawl. A ph;), mor wahanol bynag fydd hyn oddiwrth ganiadau ac adroddiadau yr hen feirdd ac oddiwrth eu oanu ooniwl y oyfeirir ato gan Gerald Gymro iai-er oanrif yn ol, y mae yn wir olynydd j'r math hwnw o gunu. Carphorix ynddo in cJyw, sydd wedi ei ddiwyllio, yr ym- wyU.ckliaoth hwnw o gerddoriaetlh tu bob amser yn eiddo y Cyniry a'r hwn allant wneud yn gynysgaeth cyffredin i'r holt ddynoliaeth (ucihel gyrnoe r a^iw-yaetii). Ar gynygiad Syr Marchant Williams, yn ei eilio gan Mr Herbert Lewis, A.S., cyflwyn- wyd y cliolch gwresooaf i Arghvydd Tredegar a Ma- Balfour am lywyddu ac a-m eu lianerohiadau- W nh gydnabod svlwodd Mr Balfour mai pleser mawr oo-dd iddo fed yn bresenol. Nid oedd plekllais o ddiolohgarwch yn angenrheidiol. Efe oedd yn eu dyled hwy, ac nis gallai ond gofidio fod dylcdion mewn lie arall 13ai dymunol ei swyn yn gahv arno i ymadael eyn olywed y gystadleu- acdh gvuawl fawr. G:yda:r gofid mwyaf yr ym- wahanai oddiwrthynt, a dyled-wyckl yn hytracth na pleser oedd yn peri iddo eu t,dad (cyraer- adwj-aeth). Y BRIF GYSTADLEUAETH GORAWL. LLWYDDIANT COR. MAWR CAER- RFON. Teimlid y dycklordeb dyfnaf gan y miioedd yn y brif gy-s tad leu aeth gorawl, o 160 i 200 o leis- Lac. CyMjgid gwobr o 150p i'r cor goreii a 50p i'r ail a ganai oreu (a) "Come ye daughters" (St. Mauliew Passion Music, Baoh); (b) "Cwsg, r, c-vvrg" (J. II. Roberts); (e) 'The Tempest" (Cornelius). Y Iviirniaid oeddynt Svr C. Viliers Stanford, Mus. Dr. McNaug'nt, Mr D. Emlyn Evans, Mr Dan Price, a Mr Harry Evan.1; Canodd v corau vn v d'refn vayilyno, 1. — Doe Penfro—Mr T- G. Hancock. 2. (o i- Undebol Rhymni—Mr John Price. 3.—Cor Rhymni Gwcnt—Mr Daniel Owen, 4.—Cor Caernarfon—Mr John 5.—Cor Cac>m\.dd—Mr Roderick Williams- co-rOt, Llanelli—Mr John Thomas. Ni eihy^tadleu<xki cor Brynanian, er wedi Jinfon ei enw i mewn. Gvda r darn Q wakh Baoh y tei:ulid yr anliaws- der mwyaf, v\in ei fod yn aidiawdd iawn ac nid oedd amryw o'r yn hapue wrtli ei dde- hongli. Yr oedd cry-n bryder yn lU 1111 nee i gor Caernaifon ei ganni, a dangosodd y cor hOWIl trwy ei ddutganiad <; fed yn meddu riawns dda i gyrhaedd yr anriii^dedd. Nid oedd cor Caer- dydd, ftiiModd ddwy flyii.cdd 11 ol, wedi eael fawr o hv.yl arno, ond yr oedd cor Llanelli, enill- odd yn Llangollen ilyn'edd, yn canu'n dda.. Er livlii)- barn mwyafrif y ddfodolicn vdoedd ra c.hat-d nhaporaoh canu nag- eiddo yr unig gor o'r Gogled I. Pan lyneigod<i y Ix-irniaid fod yr ail wobr yn cacj ei dytariiu i Llanelli, dwfn üedd y dieitaw- rwydd, ond torwyd arno gan fanllefau brwd pan gyhoeddw yd cor Caernarfon yn fudduyoliaethus, ac nid ')00(; neb na cihydolygont a'r dyfarniad-

Undeb Ysgolion Anibynwyr Mon. ARHOL; ADA U 19C9. iJosbajrth II. (dan 16 oed), Hanes Samuei a Datydd." Arhohvr, Parch W. Griffith, Caer- gybi- U'.vehafnf marciau, 100.. 1 'illos. H- Jones, (.'ana, L!anddan:el 95 2 Jane Lew e, p, nid, L'anerchymac'd 84 3 01 wen M. Grdfirh, Tabernsci Newydd 93 4 Ciesie Robert«, eto SO — Sarah M. Jones, Cape I Mawr 90 6 .Noe-ille Jonr., Siloa!n, TahHil' 89 7 Ellen E. Williams, Cana 88 8 Hugh J. Williams, eto 85 9 Maggie Jones, L'banus, Btnik-oh &4 10 Maggie Roberta, Saicrn 80 11 Lizzie Hughes, Ebenezer, Pcmraeth 79 — Owen Evans, Cana 79 13 Jane Parry, Carmel, Amlwch 75 14 Mary Jones, Soar, Rhosfawr 74 — Maggie Thomas, Tabernacl Newydd 74 16 Mary Edith Owen, Carmei, Amhvch 72 17 Salerii 71 18 Margaret M. Owen, Siloam 70 Richard F. Davies, Cana 70 — Willie Jones, Sardis 70 21 Cath-crine D..Jor.üs, Ca.na 67 22 Maggie L. Hughes, Ebenezer 65 23 Ellen Owe-n, Rhosmeirch 60 24 Robert J. Owen, Siloam 52 25 Hannah Jones, Rhosmeirch 51 Kate Williams, eto 51 27 Maggie Jones, eio 49 28 Maggie Roberto, eto- 46 Kitty Jones, Siloam 46 30 John Williams, Smyrna 45 31 Annie Williams, Ebenezer 41 32 Katie Jones, Llanerchyniedd 41 33 Tommy Roberts, Y Tabernacl 39 34 Edward Parry, Rhosmeirch 36, 35 Maggie A. Edwards, Llanercliyniedd 37 36 Jane Rom la tide, Ebenezer 35 — Giynu-e Thomas, Tabernacl 35 38 Emma Griffiths, Libanus 34 39 Thomas Jones, Rhosmeirch 32 40 William Thoma.s, eto 31 ■— Irene E. Parry, Beaumaris 31 42 Charles E. Edwards, eto 30 43 Hughie Hughes, eto 26 44 Ellen A. Thomas, Ebenezer 25 45 Richard Jones, Beaumaris 24 .iinie Cen-.aeo 24 47 Fanny E. Hughes, Beaumaris 22 — Mary Jones, eto 22 — Ruche! Roberts, eto 22 50 Maggie C. Edwards, Llanerchymodd 20 — Sarah Williams, eto 20 — .John Jones, Hermon 20 — William Hughes, Hermon 20 — Richie Jones, Moriah 20 Ialic- Jone- c-to 20 Doebai t.h III. (dan 21 oed), "Yr Bpistol at y Galatiaid." Arholwr, Mr H. Hughes, Gorphwys- fa, Llangefni- Uwchafrif 100- 1 Lily Hughes, Uanerchymedd 88 2 Hughje Jonee, Libanus 80 3 Owen Thomas Parry, Cana 79 4 Hugh Williams, Amhvch 78 5Fninta Thomas, Rhosmeirch 77 6 Ellen Evans, London-road (Cefni) 76 — Tegerin Hughes, Llanerchymodd 76 8 J. E. Owen, Rhosmeirch 75 — Garnon Davie?, Cana 75 -J-.etitia Joneo, Soar 75 11 Mary Roberts, Libanus 72 12 Mary Jones, Ilermon 67 13 R. II. Owen, Rhoemeirch 61 Nlai,v Jonc cto. 61 15 John Parry, eto. 58 16 Eunice Evans, London-rood 57 — Robert Jones, Moriah, Gwaiehmai 57 18 Sarah Owen, Siloam 54 19 Maggie Griffith, Rhosmeirch 52 20 John Pritchard, Bethel 30 Doitbarth IV. (pob oed), "Yr Ep;stol at y Galatiaid." Arholwr, Parch R. Morris, Llan- erchymedd. Uwchafrif 120. 1 Hugh Hughes, Smyrna, Uangefni 116 2 Rowlands, Moriah 110 Hugh Parry, Ebener:er, Pentraeth 110 4 WTiliiam Roberts, Hermon 106 5 William Thomas, Rhosmeirch 104 6 GwIacUs J. Jones, Llanerchymedd 96 7 Anne Jones. Hermon 94 8 Richard Peters, Se:on 84 9 R. Williams, Llanfecheii 82 10 M- Wiiliams, Cana 78 — Jonathan Williams, Smyrna 78 12 Hugh Williams, Hermon 77 13 R L. Jones, Tabernacl Newydd 72 14 Di'vid Williams. Moriah 68 — Richard Parry, Rhosmeirch 68 16 Wm. Henry Parry, Pentraeth 66 17 Hannah Ilug-hem, ITornion 63 18 William IvewiB, Sard is 62 — William Rowlands, Pentraeth 62 20 Henry Parry, Soar 58 21 Margaret Hughes, Siloam 54 22 Henry Jonee, Smyrna 50 23 Maggie Hughes, Siloam 48 24 Hugh Thomas, Saixlis 46 25 Robert Roberts, Siloam 44 26 Richard Hughes, Ebenezer 40 27 Wrilliam Roberts, Siloam 36 28 Ellen Owen, etc. 30 Enillodd yr oil yn y tri doeharth uchod dyetys- grif, a g-wobr yn vchwanegol i'r tri cyntaf yn mhob d-o-.hart.il. Q, oee rhvwtin heb ei dystys- grif neu wobr dymunir arno oliebu heb oedi a'r ysgrifenydd,— JOHN JONES, Printer, Ysg. Llanerchymedd.

DAN DY CROES 0 GERYG GWYNION. Dan dy groes o geryg gwynion CVsg, un anwyl, cwsg, Diedaw gluda'r awe! dirion Droeot dhwaon tnwsg- Hun rhai anwyl rb.&in nbir estroa Amdo'r Heidi yw'r lli, Ond dan groes o geryg gwynioa Hun fu'n anwJI i. Peidiwch d'od, gyfeillion mwvnlaa At y fangre gu, Gw<iil v gall pob un ei hunan Wylo am a fu. Adrodd wnaf gwyn colI fy mywyd 1'1' hen glochdy mwyn— Do, fe welodd lawer go6d, Olywocid lawer cwyn, Dan dy groes o geryg gwynion Gwn mai gwedi hyn Cawu ail-adrodd ben gyfrinion Eto yn ein gwyn. E. L. O.

Sassiwn Amlwch. CYRDDAU LLWYDDIANUS. Yn dilyn yn gyffym ar ol yr Eisteddfod cafodd Amlweh y fraint o groe&awu Sasiwn y Methodist- iaid, dydd Miawilh a dydd Meivdier, ac fe1 arfer oeid pobpeth wedi ei drefnu yn dda, a ohyda tywydd hyfryd daeth cynulliadau mawr i'r dref. "Y CYFARFOD MISOL." Boreu Mawrth cynhaliwyd y C M. Sirol, dan lywyddiaeth y Parch R. Matthews, a'r hwn a droed mewn rhan yn gjfarfod gweddi. Cyflwynodd Mr Ed. Jones, L'anfecheil, ad- roddiad Pwyligor Dyled y Capelau. Hvsbysid fod 30 o gapeli a'u dyled dan 500p; saith rhwng 500p a lOOOp, a. chwech dros Pcnderfyn- wyd fod c-ylchlythyr i'w dynu allan yn galw sylw at y baich hwn ar yr eglwysi. Hs'sbyswyd fod eglwys Bet he-da, Amlwch, yn urhfi-yd dros i Mr H. O. Williams fyned yn miaen am y weinidogaeth; felly e>glwys Penucheldref Av Ls gyrla golwg ar Mr J. Idris Owen, ac eglwys Llan- degian gyda Mr John Pierce yr un modd. Cyn- helir "Arhoiiad AWfot" i ymge.Í5wyr am y weini- dogaeth yn Llanfair, y Parch W. J. Williams a Mr D. Pritchard i ofalu. Nodwyd y Parch W. Hughes, Rhosneigr, i holi bliaenoriaid newydd yn Nghyfarfod Misol Niw- bwrch. Caniatawyd i'r pregethwyr canlynol sefyll yr arhoilad oixieinio:—Mri Joe. T. Davies, Caer- gybi; G. W. Griffith, Paro; G. W. Jones, eto; W. R. Owen, Talwrn; a S. V. Williams, Lfan- rhyddlad- Nodiwyd y Parch T. Ev.ans a Mr J. Matthews i fynoed i helipu eg!v.ys Moriah i alw blaenor- iaid. Pasiwvd i anfon cvdymdeimlad a'r rhai can- c lynol mewn profedigaethau a gwaeledd :-Mri Ro- berts, Moriah; R. Edwards, Coedana; G. Owen, Llandegfan; W. Pritchard, Bodffordd '• y Parch W. G. Owen, Beaumaris; a Mrs Morris, Ddracn- en. I fyned i Beaumaris i gymeryd llais yr eglwvs gyda golwg ar ddewis bug-ail:- Y Parch J. Wil- lianis, Bryn, a Mr R. W. Roberts; i eglwys Seisnig Porthaethwy ar yr un neges, y Parch Owen Thomas: ac i fyned i Bodedern ar fater arfoll, y Parch 0. Parry, Mri W. Hughes Jones a Wat-kin Williams. Dewiswyd y Parch J. Evans a Mr Abel Evans yn gynrychiolwyr ar GymanJa Ddirwestol Gwyn- edd. CALFIN A CHALFINIAETH: ANERCHIAD GRYMUS Y PARCH J. WILLIAMS. Y prydnawn cynhaliwyd cyfarfod agored yn Bethesda, y Parch R- Matthews yn Ilywyddu, yn mha un y eafwyd trafodaeth ar ",101m Calvin, a'n dyled fel Cyfundeb, y mae ei enw arnom, i fod yn deyrngarol i egwyddorion Pro- te.">1 ar.iaeth, ac yn arbenig i'n hawliau a'u heg- wydd-or leti fcl Ymneiilduwyr-" Wi-th agor, dywedodd y Parch J. Williams, Brynsiencyn, fod gwledydd Prctestanaidd y byd y flwyddyn hon yn gwneud coffa em John t.'alfin, ac yr oedd liawer o Gymrv yn myned i Geneva, y dref oedd yn nghlwm a'i enw, i vmuno mewn clathlli ei bed war can' mlwyddiant. Ileblaw hyny, yr oedd yn awr ddeffroad mewn (Jailin- iaeth dnry y byd Cri&tionogol- Yn gyntaf, gellid gofyn sut un oedd Ca lfin? Pe chwiliai am ei dcbyg yn hanps yr eghvys—er hwyrach na fyddai ei frodvr o'r un farn ago el-yr Apostol Paul fyddai hwnw ac yr oedd yn debyg iddo mewn liawer o bethau. (1). Yn ei dd'ygiad i fyny. Yr oeddynt o deu!u yn meddu safie gymdeithnsol, wedi coel addysg dda; yn wir, yr oedd Caifia wedi gadael ei ol ar ei iaith fel ysgolhaig. (2). Yn ei sel: fel yr oedd Paul yn ITebrewr o'r Heb- reaid yr oedd (Ja'fin yn Babydd o'r Pabyddion hyd ei droedigaeth. (3). Yn eu buchedd ddi- frychoulyd—"Yn 01 y cyfiawnder sydd o'r ddeddf yn ddiargyhoedd." (4). Yn eu cryfder. Prif ragoriaet-h Paul oedd ei gryfder: felly Calfin- cryfder meddwl, ewyllys, ac argyhoeddiad: ac yn nglvn a'r cryfder hwnw, fel y ceid yn am), beth gerwinder. (5). Yr oeddynt yn debyg hefyd yn y modd yr edrychent ar grefydd Crist. Yr oedd can; mawr wedj cae' ei wneud a Chalfiniaeth. Gwirionedd mawr Ca'ifiniaeth oedd Penarglwvdd- iaeth Duw, ac nid Etholedigaet,h, fel y cyfiyw. Gwirionedd Calfin oedd fod Duw yn chwilio am ddyn—nid dyn yn chwilio i'w vmwybyddiaeth ei y y I hun am Dduw. Yn awr yr oedd y byd yn dyfod i gydnabod hyn-ao yn cydnabod hefyd ei' fod wodi g-wnjud cam a Chalfin- Diystyrllyd iawn a fu Dr. Dale, Dr. Jowett, a Dr. Fairbairn o hono; ond erbyn hyn yr ceddynt oil wedi tynu yn ol ar goedd y byd yr hyn ddyweda.c;ant, ac un o honynt yn cywilyddio, meddai, iddo ddweyd gair isel erioed am Calfin. Aeth Mr Williams yn miaen i sylwi fod Calfin- iaeth, trwy lafur henyddol Oalfin, a'i sel dros addysg uwchraddol, wedi d'od yn gredo gv.led- ydd Protestanaidd y byd. Dyna wed'yn ei sel dros foesoldob: gwnaeth gymaint fe] y daeth Geneva y dref ucbaf ei moes yn hanes y byd. Yr oedd sel Calfin dros burdeb moes yn gymaint a'i ee! dros burdeb yr athrawiaeth. Gyda'r Sac- ramentau yn yr eglwvs, lhvybr canol gymerai Calfin. Yr oedd rhai heddyw yn edrych ar y Bedydd a Swper yr Arglwydd fel arwyddion yn unig, era:JI yn gwneud gormod o honynt. Nid oedd y Methodistiaid Calfinaidd yn bedvddio neb ond plant aelodau eglwysig, ac vr oedd hyny yn ol Caifiniaeth. Credent fod bedydd yn fwy nag arwydd—ei fod yn sel cyfamod ■ felly Swper yr Arglwydd. Ond a phwy y gwneid evfamed? Nid oedd modd ei wneud gyda rhieni digred. Felly, nid oedd yn rhesvmol bedvddio neb i Eg- lwys Dduw ond v rhai yr oedd eu rhieni yn aelodau ohoni, ac yn gyfrifo) droetynt- Parthed ail ran y pwnc, y ffordd i'w gvrhaedd ocdd iddynt fod yn deyrngarol i egwvddtorion n' Protestaniaeth Efengyiaidd—trwy fod yn Ym- neillduwyr o'r iawn ryw. Ntd oedd Calfin a'i feddwl yn dawel mewn Pabyddiarth, ond rhoes ei holl enaid i sicrhau rhyddid gwladol a chref- yddol. Dywedid wrthynt yn y Gvmdeithaf a. yr wythnos cynt mai perygl Sir Fflint ydoedcl y Babaeth, ac nid oedd Arfon na Mon yn fl"i- berygl. Ceid Ysgol Baba:dd yn Nghaernarfon, a Christionogion yn anfon eu plant iddi—i ddysgu French. Ac yr oedd y pervgl hwn yn bygwth Sir Fon, os nad trwy y Babaeth ei hun, trwv adran uchel-eghwsig Eglwy3 Loegr; a drwg oedd ganddo ef na fyddai yr adran Efengvlaidd o'r Eglwys hono yn codi ei lief yn erbyn y llygredigaeth- yma oedd yn eu mvsg. Yr oedd i'r gymdeithas a ehvid yr English Church Union bedair mil o glerigwyr yn aelodau; a'i hamcan oedd Pabeiddio Eglwys Loegr. Gyda'r amoan hwnvv anfonasant ddau glerigwr at y Pab 1 Rufain i geisio ganddo gydnabod urddau eu Heglwys- Ys.grifenodd un o honynt y ddeiseb yn Idadin a chj-flwynodd hi i'r cardinaiiaid- Yn ffodus, ymddangosodd y ddeiseb mewn cyhoedd- iad Pabyddol, a dyna oedd ei chynwys—"eu bod hwy, sef yr English Church Union yn gofidio oherwydd gwaith y diwygiad Protestanaidd yn yr 166g- canrif y cyfnewidiad alaethus pryd y cefnodd Eglwys Ix)egr ar Eglwys Rhufain yn amser Harri yr Wythfed, yr hyn fu'n ddinvstr i hvydd y wlaa; ond sicrhaent y byddai iddynt wneud a allent i ddadwneud yr effeithiau hyny ac i hyrwyddo Eglwys Rhufain." Eto, yr oedd- ynt, yn Mon yn byw yn mysg rhai el-ei-igwyr oedd yn aelodau o'r g-ymdeithas hon, a cheid rhai Methodidtiaid Caifinaidd yn barod i fyned ambell nos Bu\ i wrando arnynt. Gwyddai am un Eg- hvys He y bedyddiwyd pedwar o blant Ymneill- duwyr yn ddiweddar gan gierigwyr fel hyn. Beth oedd dy]edsw*ydd eu henwad? Sefyl! yn gadarn dros egwyddorion eu tadau, a myned gyda phob awel. Dvlent fyned a'u plant i'w bedyddio i'w capeli eu hunain; a dylent ofalu bod eu perthynaaau a'u cyfeillion yn cael eu oladdu yn yr un awyrgylch ag y buont fy\v. Y ffordd i anrhydeddu Calfin oedd bod yn bybyr fel Methodistiaid Calfinaidd-yn deyrngarol i'w henwad, i'w er&fydd, ac i'w Duw. Siaradwyd yn mhellach gan y Parchn. Peter H. Grtflith, J. Puleston Jones, a Philip Jonee. Y SEIAT. Borou Merch-er cynhaliwyd y Seiat, pryd y siaradodd y Parcli S. T. Jones, Conwy (Rhyl gynt.), ar "Eiriolaeth Crist," a dilynwyd ef gan amryw. Y PREGETHAU. Nos Fawrth, ar y maes, pregethodd y Parch P. Hughes Griffith, Llundain, a'r Parch Philip Jones, Llanelli; btreu Mercher, y Parch Phi. Jones a'r Parch W. E. Prytherch, Abertawe; prydnawn, y Parch J. Puleston Jones a'r Parch S. T. Jones; a'r hwyr, v Parch P. H. Griffith a'r Parch W. E. Prytherch.

Llewelyn Ein Llyw Oiaf. CAEL EI FEDD YN MHENTREFOELAS. Y mae darganfyddiad pwysig a dyddorol wedi ei wneud yn Mbentrefoelas. Y mae yno gareg hir gydag argraph arni sydd wedi dyrysu gwyr dysgedig ers dwy ganrif, ao yn ddiweddar, aeth Mr°E. Williams B. Nicholson, o Lyfrg«U Bod- leian, i'r dosbarth am dre, ac archwiliodd y maen, ao yn rhyfedd iawn, galiodd ddeal! yr yagrifen oe-dd arni ar unwaith. Y mae wedi ei dori m&wn iaith ryfedd, ac o'i ysgrifenu yn ein dull preeenol ni dyma fel y buasai:— Yn Nghrist x. 0flaen y garreg hon yn Moel Emrys Am ncrth ei fraich yn enwog, Llewelyn, Tywysog Gogledd Cymru. Mewn Ilythyr yn y "Times," dywedodd Mr Nicholson fod y gareg wedi ei symud o'i safle wreiddiol, ac nad oedd yr ysgrif yn gwynebu Moel Emrys. Ychwanegodd Mr Nicholson nad oedd ganddo amser i oh-ebu a neb, ond byddai yn dda ganddo gael dangos y darluniau oedd ef wedi eu tynu i r'hywun a wnai alw i'w weled yn Llyfrgell Bod- leian. Fel y gwydldia, fe laddwyd Llewelyn ein Llyw Olaf yn vmyl Builth. Crodir iddo gael ei gladdu yno ar y pryd, ae yns. gaoei ei gludo i Fynachlog Aberconwy. Ond yu fuan iawn daeth y Myn- achlog hwu i feddiant lorwerth I., ac y mae yn debygol i'r corph gael ei gludo gan y Mvnachod i Bentrefoelas rhag bod ei elyn yn caei gafael a.rno. Cred Mr Nicholson rnai i nodi allan y fan y c'.addv.yd ef y mae y gareg hon wedi ei gosod i fyny.

RIIWYDO BRITHYIJL YN Y GONWY. G-erbron ynadon Llanrwst, ddydd Llun. cy- hudowyd Waiter lovell, lwbert Lloyd llughee, a Richard Ilughce o rwydo brithyil yn yr afon Gonwy. Gwelw.vd hwy 3-30 y boreu gyda rhwyd, a chaa-d yn eu meddiant 45 o frithyli, yr oil mor fychain fel na phwysent oil ond pum' pwys. Add- efockl y tri eu heuogrwydd, a dirwywyd hwy i 2p 12s 6c neu bythefnoe o garchar. Rhy dyn a dyr, rhy lawn a gylJ, a rhy uchel a syrth. Os inyn dyn wybod beth yw, digied ei gnu- yd-gt

Betsan Jones ar Bobol a Phetha. (Gyni Hi ei Hunan.) AR OL YR HOLIDES. Dyma fy holides i drosodd a rydw i re it bafch am hyny. Toodd gen i mo'u heisio nhw tasa ch.ln dalit y cwbwl, a faswn i byth eu cymyd chwaith ond mod i ofn digio y Golygydd with beidio. Mae'n well digio pawb na'i ddigio to wyddoch, achos mae gyno fo ailu dychrynliyd teb son am siswm ma.wr ofnatsan, a tydi dyu befo gailu a siswrn yn ddigon siwr ddim yn un I i'w dynu yn ein pen. Toeddvvn i ddim yn dallt yn iawn pam roedd o mor daer am i uu gymyd epei a pheidio sgwenu am wsnos neu ddwy. Mi ddyliais unwaith mai ofn i mi goJli ngwynt yr oedd o a mae hyny run yn union a marw wydd-txh, a mi fasan ddigon am y mywyd i taswn i'n gneud hyny fei y deudis i lawer gwaith o'r blaen. Mi ddyiiais wedyn mai am y tned i'n mund i dipyn o oed yr cedd o'n dymuno ama i gymyd rest, ac yn wir tydi henaint fawr o help i nob weithio liawer- Ond waeth un gair na cnant, roeddwn i'n misio'n lan a dallit pam roedd isio i mi stopio sgwenu a siomi cymint o bobol yr hen sir anwyl- Oncl fel mae' I' llyfr hymns yn deud am betha anodd eu dallt: "Oeir eglur ddatguddiad o honynt rhyw ddydd." A mi ges y datguddiad ddydd lau dw-aetha pan d'duth "Y Clorianvdd" allan. M'i welia fod eisio y papyr de«t i gyd i ddynion mawr y sir ddeud eu barn ar y Steddfod, ao felly rhaid oedd i'r lien Betsan dewi am dro. wn cwyno dim cofiwch, achos mi ge3 flas ar ddarllen eu gwaith nhw. Mi glywis Huw yn son am ddau yn mund i gwffio rhyw dro a.3 wedi dew;s dau arall i gadw chwareu teg uldyn nhw. Roedd un o'r ddau oedd yn mund i gwffio yn ofni'r 11 all yn ofnatsan, a dest cyn dechra mi droth at hwnw oedd 37n ei facio fo a mi ofyn- odd "Wyt ti'n second go dda, dwad?" "Ydw, siont ora," medda fynta, a phan glywodd y dyn ofnus hyny dyna fo'n deud, "Os wyt ti'n second mor dda, doe yn ffyret yilta.11 Wel, mae na ffyrsts a seconds yn y pyra nwddion yma heIyd. a tydw i'n mvyno dim fod M.r J. T. Williams, Llangoed; Mr Samuel Evans, Llangefni; Mr Lewis Hughes, Meiür Mon, a dynion eraill wodi mund yn ffvrst am dro, a mae Betsan Jones yn ddigon bodlon i fod yn second unwaith mewn blwvddyn rei byn. Faswn i fy hun ddim yu g-allu sgTvenu'n well nag y darun nhw, a mno hyny'n ddeud go fawr, a mi ddyLsen i gyd dé.imk/n rejtt ulw diolchgar mod i'n taiiu'r fath gonipliment iddyn nliw. Mi roedd fochra i'n brifo ar ol chwerthin wrth ddarllen hanes y bagia guano i neud tent yn Llanrhyddiad., Tydi ryfedd yn y byd, erbyn i chwi feddwl am y polh, fed y Steddfod weidi TYFU MOR DDA, a rh i enwd mor nobtl wrth golio fod guano o g win pas ei gwraidd hi. Piti garw na fasa pot-ib cael mwy o'r guano yma hefo petha da eraiil. Synwn i damad na roed lot o guano yn yr wyl yn Amhvch hefyd—mae o'n Do enwog am y stwff yma. Roeddwn i'n faich na fu rotsiwn beth wrth weled M e,, I rMort wedi sgwenu mor dda. Roeddwn i'n dotio ate fo yn y Steddfod hefo'i fedais crand. Mae'n rhaid fod o'n gry os ydi o'n mynd vi., hen neu fast fo byth yn medru cario cymint o aur ar arian ar ei frest a cherdded mor syth. Yn tcedd o cyn sythad a thasa fo wedi bod yn yr Arrui ar hyd ei oes, a mae o ran hyny wedi bod yn Armi y Brenhin Mawr ac yn para i saethu at Satan bob SuI, Ond am ei nod- iadalt o roeddwn i'n son. Dyna i chi Gymraeg arddeichog Dyna i chi frawddega a'u llond nhw o farddon.'aet'h a miwsig Mi glywis lawar o son am "afaiau aur mewn gwaith arian cerf- iedig." Ddaru mi rioed dda lit y geiri-a nes i mi 1( ddarllen ysgrif v bardd htnaf a mwyaf ym Mon —v syniada ydi'r afala cofiwch a'r iaith ydi'r gwaith arian corned.g. Mi faswn yn rhoi liawer a am fedru sgwenu haner cystal a fo. A ddaru chwi sylwi ar ei zel o dros Llanerchymedd! Dyna i chwi deip o wladgarwch hcb ei fath yn y byd i gyd. pheiff dyn ddim son am gwyi crydd 11a fydd Meilir yn gafael yn ei war o, me-wn fIordd o siarad, achos mae urddas y Llan yn bwysig iawn yn ei olwg o. A mae o'n iawn hefyd, a mi ddylsa y wers ddaru Malik roi eticio fel cwyr crydd wrth gof a meddwl pawb, a'u gneud nhw'n ofalus iawn i beidio angholio fod Llanerchymedd yn edrych ar ol pena yn gystal a thraed pobol. Chaiff yr hen Lan fawr o gain tra bydd Meilir Mon, Rhytl Puw a Betsan Jones o fewn mil o filldirocod iddo. Mi ddeuda ina am Meilir fei y dywed- odd rhywun arall, "0 Frenhin, bydd fyw byth." Roeddwn i wedi meddwl son lot am y Stedd- fod, ond wna i ddim achos mae digon wedi ei son eisys os digon ydi Ilawer. Ond rhaid i mi gael deud hefyd na ches i rotsiwn grceso yn unlla rioed, a rydw i'n diclch i bawb am fc4 mor glen wrth hen wreigan. Mi roedd y, dre i gyd fel tasa hi'n hen aelwyd gjnes Gyp- reig—-pawb yn Hon cu gwyneb a'u llais, a dim diwedd ar eu caredigrwydd nhw. Roedd Sir Fon yno i gyd, ac fel y deudodd Mr Williams, Llangoed, roedd Amlwch yn vsgwyd llaw a'r Borth, a llaw Caergybi yn cydio yn llaw Biw- maris, a phawb yn ffryndia neisia rioed. Tydi'r Mil Blynyddoedd ddim vn mheli yn siwrr i chwi, a thaea Steddfod fel hyn yn amlach mi faÆ!a'r hen benill yn ddigon gwir;- Pawb o'r brodyr yn gytun, Heb neb yn t»nu'n groee. a'r chwiorydd herfyd ran byny, yr hyn sy'n nobliacki fyth. Peth reit ulw anodd ydi all ddechra gweithio ar ol holides. Mi glywis rhyw ddyn o Scotland oedd yn aros liynood yn Rhosneigr yn deud mai y diwrnod ar 01 holide mae dyn fwya o eiaio bolide. Peth digon od ydi hyny, ond mae o'n ddig-on gwir, achos rydw i'n gwybod hyny trwy brofiad rwan. Mae'n anodd stwytho i weithio, a choeliach chwi byth gynunt o job ydw i'n gael i roi y llith yma wrth ei gilydd. Mae'r pin dur yma fel trosol yn fy law a'r iiaw fel tasa rhiwmatics yn rnhob cynial iddi: ma.c'r meddwl yn mhcil, ac fel tasa fo eisio oel i ddwad a fo at y pwnc, ac mae'r pwnc hefyd fel t-asa fo'n mund o'r golwg, a phetha eraill yn dwad a mynd a mynd a dwad. Ond tri ddaw petha'n well at yr wsnos nesa, toes bosib. Gan y mod i wedi aros tipyn hefo'r Steddfod, waeth i mi orphen fy llith hefo g-air neu ddaru am WYLLYS BARDD. Roeddwn i'r arfer meddwl nad oedd barddon- iaeth ddim yn talu, fod bardd fel lheol cyn dlotad a llygodan eglwys, a'i fod o'u canu* y cwbwl ar ei fwyd ei hun. Misteo oedd meddwl naahiwn beth ddyliwn, achos yn y "ClIorianyùd" dipyn yn ol mi welis fod rhyw fardd yn Lloeg*r wedi gadal dros bed- air mil ar hugain o bUlla. yn ei wyllys i fardd arall. Alae barddoni yn talu yn dda yn Lloegr ddyliwn., a tih-asa na dipyn o blwc yn y beirdd yn Sir Fen mi fasaixt yn mund drosodd i Lun dan at: yn treio gneud eu ffortiwn. Ond mi rydw, i'n a-ina hefyd y basa raid w,¡n nhw ganu yn S-asneg, a thipyn o job ydi hyny- Mi glywie fod yna gystal beirdd yn Nghymru ag sydd yn y l yd ond toes dim siawns iddyn nhw gad fawr iawa am ganu yn Gymr. Y dyn mwya edilei.riol fu yn Sir Fon erioed, medda nhw, oedd rhyw, fardd ddaru gJoeddi llyfr trwilt o'i waiih. Ddaru ond cbydig iawn ei brynu a'r diwedd fu iddo werthu ei stoc o lyfra am geiniog yr ugisa pwys i laipio oanwyUa yn shop y pentra. Wn i ddim oedd y canwyUa yn fwy goleuedig ar oJ eu la-pio mewn barddoniath felfy, ao wn i ddirn ch'Waitih ddaru nhw doddi ai peiii;>, ond roedd yn biti gen i dros y bardd. Tasa fo we<]. canu yn Saesneg toes wybod na faaa fo'n abal i brynu'r shop. Mae'n biti fod barddoniaeth Gym- reig mor rad a ohymint o ir rdd Cymru mor dlawd, tra mae gwalltia hkrioi Lioegr yn werth eu pwyaa o aur- A mae nhw yn salach beirdd o'r haner n& liawer t'y'n Uyw yn fain yn Nghymru. Mi fasa'n gamp i'r un Saia ddesh gritio natu-r yn well na Dafydd ap Gwilym, na Sir Fon a dydd y Farn yn well na Loronwy Owen, na'r byd ysbrydol yn well nag Islwyn, na chanu telynegion yn well na Ceiriog, Eifion Wyn, R. R. Thomas, ac Awen Mona- Peidiwch a synu dim mod i'n enwi y ddau ola.f-mae nhw wedi canu cyn dlysad a neb yn eu ffordd eu hunain a rnac syniad tlwe yn aros yn dlws pnm bynag a'i gwieg GymTeig ai Saesneg fydd aro dano- Ac eto er y owhw I i gyd tyd-w i ddim yn meddwl fed yr un o feirdd Cymru wedi gadaeJ mil heb son am bedair mil ar hugain ar eu hol yn eu hwllus erioed. Nid am eu bod yn salaeh beirdd y mae oyfri am hyn, ond atn eu bod yll canu i Lai o bobol a liawer mwy obonyn nhw yn ol yr herwydd nag sydd yn Lloegr. Ond well gem i feirdd Oymru er y cwbwl i gyd—mae ,ihi-; a ddigon gwladgar i ganu yn eu Liaith eu hunain ar eu bwyd eu hunain ao i .) w yn fain er mwyn yr Awen. Bendith axnyn nhw am hyny.

Gwyr Llangefni yn Barod. Trwy yr adroddiadau diamwys a gawn gan pin tiefwyr ein hunain, a'r byn a welir yn y Wasg er'J peth amser, mae'r newyddion da a fynega ein cymydogion yn Mangor wrthym yn vvybydd; US ddigon yn Llangefni, ond nid ydym yn llai dyl-dus i'r dyn ytna o Fangor am ei fynogiad clir. Mr W. Read. 3. Trevelyan-terrace, High street Bangor, a ddywed: "Yr wyf A,ed I dyoddet liawer gan boenau yn fy nghdn, y rhai ar bryd- iau fydclent doited fel na fedrwn symud yc oeddwn yn lioll-61. analluog. Wrth-godi pwysau trwm y teimiais ef gyntaf; yr oeddwn fel pe wodi ysigo fy nghefn, gan o'r braidd y gallwn gerdded gartref. Ar ot hyny deuai y been bryd yma a phryd arall am fisoedd. Yr ceddwn yn fiinedij beunydd, a cbyda mawr drafferth y gallwn ymr hvybro o gw bl. Ceisiais ymwared drwy lawer meddyginiaeth, ond nidi oedd dim yn tycio; yna anogwyd ti gan rywun i wneud prawf ar Doan's backache kidnoe piUs. Gwnee inau, a mwyach ni fyddaf heb ral o'r paleni hyny. O'r braidd yr oeddwn wedi cy- meryd haner blychaid o honynt nad oeddwn \B teimlo'n well, ac yn awr yr wyf gystal ag y bu' erioed. Pan deim'.af yr arwydJ leiaf fod yr hen boeon yn dychwelyd cymeraf ychydig o beleni Doan, ao ni pheidiant wneud Lies i mi bob amser, Galiaf argynteii.1 y peleni yn galonog.—Arwydd- wyd) W. Read." Mae Doan's backache kidney pills yn ddau swllt a rutw oeiniog y hhveh, neu üh\\c' blwch a.m dri swllt ar ddog a naw ceiniog. Gan bob fiery 11 wr, ac yn mliob ystorily neu drwy y post am yr un bris, yn uniong'yrchol oddiwrth Foeter- McGlellan Co., 8, Wells-street, Oxford-street^ London, W. Gwnewch yn siwr y cewch yr UQ- rbyw beleni ag a gafodd Mr Read- l 0 0