Y Clorianydd

Prifysgol Cymru. CYFARFOD BLYNYDDOL YN NGHAER- GYBI. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y Brifysgol yn Nghacrgybi ddydd Gwener, Syr Isambard Owen yn llvwyddu. Y Cofrestrydd a ddarllenodd lythyr oddiwrth Syr Arthur Bigge (vsgrifenydd preifat Tywysog Cymru, Canghellydd y Brifysgol), yn mha un y dywedid fod ei Uchelder Brenhinol yn llawen- ychu oherwydd y gwellhad mawr yn yr amcan- gyfrifon am y flwyddyn, yr hyn a ymddangosai yn bur ganmoladwy ar ran y rhai ofalent am faterion arianol y Brifysgol. Yr oedd ei Uch- elder Brenhinol yn hollol gymeradwyo bwriad y Brifysgol i afyn am allu i roddi graddaa (de- grees) meddygol. Y BWRDD DCWINYDDOL. Ar v cynygiad fod Esgob Ty Dclewi a'r Pro- ffcswr A1.Wyl y.. cael eu hail ethol yn aelodau o'r Bu rdd Dmvinyddol, Mr Tom Roberts a ddywedodd y buasai'n hoffi gwybod a oedd Esob Ty Ddewi yn awr mewn cydymdeimlad a'r Brifysgol. Dywedodd y Prifathraw Reichel ddarfod I w arglwyddiaeth, pan fit iddo ef a'r Prifathraw Fairbairn ymweled ag ef mewn oysylltiad a'r gradd Cymreig o B.D., gymeryd dyddordeb mawr yn y mater, a'i fod wedi gwneud llawer tuagat ddwyn o amgylch gysylltiad Coleg Dewi Sant gvda'r gradd o B.D. Mr Marchant Williams a sylwodd fod, yr Es- gob wedi datgan wrtho ef ei gydvmdeimlad llawn a'r Brifvsgol. Y canlyniad fu ail ethol Esgob Ty Dde-i a'r Proffeswr Anwyl ADRODDIAD Y PWYLLGOR GWEIN- YDDOL SEFYDLOG. Cyflwvaodd y pwyllgor achod amcangyfrif o'r treuliau am y flwyddyn yn terfynu y Slain e Fawrth nesaf, yn cyrhaedd 4177p. Yr oedd diffygion yn y pum' mlYlledd blaenorol yn cyr- haedd 266p, ac vr oedd y swm lnvn, o'i ychwan- egu at amcangyfrif y flwyddyn, yn codi'r cyfan- swm i 4378p. Mewn llythyr anfonwyd i'r Trysorlys i ganlyn copi o'r amcangyfrif, y Dir- prwv Ganghellydd hynaf a fynegai fod rhag- ddyfaliad y Llys o dreuliau y flwyddyn yn eu harwain i ddisgwyl y caffai'r diffyg o 26op o'r blynyddoedd blaenorol ei glirio ymaith, ond na byddai dim arian gweddill yn aros ac os bydd- ai dim, nas gallent fod ond ychydig bunoedd. Atebodd y Trysorlys y gofynid i'r Senedd ddar- par rhodd o 4000p i gynorthwyo incwm y Brif- ysgol, ond nas gellid gwneud un addcwid at nynvddoedd dyfodol. Cyflwynodd y pwyllgor, hefyd, fynegiad ar- ianol yn dangos derbyniadau a threuliadau am y flwyddyn yn terfynu Mawrth, 1904. Cyr- haeddai y derbyniadau i 6779p a'r treuliau i 6624p, vn gadael gweddill o 154p. Dangosai y "fellowship account" dderbyniadau yn cyr- haedd 77on, a threuliau o 343p. Dangosai cyf- rif yr adeiladu dderbyniadau yn cyrhaedd 6056p. 6000p o ba SFU1 oedd yn rhodd oddiwrth Gorphoraeth Caerdydd. Dangosai y treidiau weddill mer/n Haw o 4857p. Yn nghyfrif Ysgol- oriaeth Price-Davies cyrhaeddai swm y derbyn- iadau i 6724p, ac yr oedd 6677p o weddill mewn ■ llaw. Yr oedd y fantolen yn dangos cyfrifol- dob yn cyrhaedd i 12,220p, ond yr oedd gwerth 12,374p o ol-eiddo (assets). Yr oedd y draul am y flwyddyn 507p yn llai nag ydoedd y treuliau am 1903. Cafodd argymhellion y Pwyllgor Sefydlog eu mabwysiadu. GRADDAU MEWN MEDDYGAETH. Y Dirprwy Ganghellydd a gynygiodd, os byddai cais yn cael ei wneud am "supplemental charter," fel y bwriedid gan y Llys, eu bod yn gwneud cais un pryd am allu i roddi gradd- au mewn meddygaeth a llaw-feddygaeth, yr hyn a gauid allan yn awr o Siarter 1893. Yn y mater hwn yr oedd efe wedi ymgynghori a Syr John Williams, yr hwn oedd yn aelod o'r General Medical Council, yr hwn a ysgrifen- odd: "Hoffaswn fod yn bresenol i gefnogi yr apel i estyn i'r Brifysgol allu i roddi graddau mewn meddygaeth a ilaw-feddygaeth ac 'ob- stetrics,' heb yr hyn ni fydd galluoedd y Brif- ysgol yn gyflawn, a bydd gan efrydwyr medd- ygaeth sail dda i gwyno yn gymaint ag nas gall en hefrvdiaethau dderbyn stamp eu Prifysgol. Mae Ysgol Feddygol Caerdydd yn gwneud gwaith da, ac mae ei hefrydwyr eisoes wedi eymeryd safleoedd uchel yn rhestrau graddfaol prifysgolion erallh Nidyv. yn deg a't- efryd- wyr eu bod yn gorfod myned i leoedd eraill am raddau mewn meddygaeth." Y Prifathraw Reichel a eiliodd y cynygiad, a chariwyd ef yn unfrvdol. COFRESTRTAD ATHRAWON. Miss Hannah Williams a agorodd ddad!eu- aech ar gofrestriad swvddogol athrawon, yn mha un yr honid fod gwahaniaeth atgas yn cael ei wneud cydrhwng athrawon ysgolion elfenol a'r eiddo rhai ail-raddol. Gwadai Miss liams yn beadant fod unrhyw ddiffyg unfvyd- edd yn mysg yr athrawon, can eu bod yn ym- arterol srytun y dylai un golofn wneud y tro i'r ddau adosbarth o athrawon. Amryw o'r athrawon ail-raddol a anghytun- •ent a'r golygiad hwn; a dvwedodd Mr Trevor Owen fod yr Incorporated Association of Head- masters yn Lloegr wedi datgan yn ffafr dwy golofn. Pasiwyd i adael y mater yn nwylaw y Dir- prwy Ganghellydd a'r Is-Ddirprwy Ganghell- yddion i gymeryd y cyfryw gamrau ag a ystyr- iant hwy yn an^enrheidiol. Mr Edgar Jones a gynygiodd fod daearydd- iaeth (geography) yn cael ei dderbyn fel pwnc o ddewisiad yn "arholiad y "matriculation," a bod darpariaeth yn cael ei wneud gogyfer a chw-rs canolradd efrydiaeth mewn daearydd- iaeth gvffredinol, yn cynwys "physical geo- graphy." Cariwyd y penderfyniad, yn gystal ag un arall a gynygiwvd gan Mr Edgar Jones yn gofyn i'r' Senedd gynwys "French conversa- tion" yn y cwrs ar gvfer graddio. Bvdd y cyfarfod blynyddol nepf yn Nghas- nowydd. •

H Gymdeithas Geidwadol Gymreig Llundain. ETHOL ARGLWYDD KEXYON YN LLYWYDD. Dydd Llun cvnhaliwvd cyfarfod blynvddol Cymdeithas Geidwadol ac Undebol Cymry tIun- dain, Svr John Puleston yn llywyddu. Syr John, wrth gynyg fod yr adroddiad yn cael ei fabwysiadu, a amlygodd ofid nad oedd mwy na phum' aelod newydd wedi ymuno a'r gymdeithas yn ystod y flwyddyn. Gwasgai ar yr aelodau y dymunoldeb o berswadio eu cyd- wlidwvr yn Llundain i ymuno a'r gymdeithas. Yr oedd y gymdeithas wedi bod o wasanaeth mawr eisoes mewn politics Cymreig a gellid gwneud gwaith mawr eto ond i'r aelodau ym- drechu cael pob Ceidwadwr Cymreig dylanwad- «l yn y Brifddinas i ymuno. Eiliwyd gan Mr Richard Davies. Yr oedd- ynt, meddai, yn awr wedi trefnu nifer o siarad- wyr Cymraeg er cario allan genhadaeth yn Nghvmru ac yn vchwanegol at y rhai hyn, yr oeddynt wedi sicrhau cvfieithiad i'r Gymraeg o swm digonol o lenyddjaeth y blaid, y rhai a gyhoeddir o'r brif swyddfa. Mabwysiadwyd yr adroddiad. Y Cadeirydd a gvnygiodd Arglwydd Kenyon fel ilywydd. Gwyddent oil, meddai, y dydd- ordeb mawr gymerai ei arglwyddiaeth yn mhob- peth Cvmreig, ac yn mhob cwestiwn o duedd 1 hyrwvddo buddianau y Blaid Undebol; ac yn neitlduol gvvddeat am y dyddordeb gymerai efe mewn addysg Gymreig. Eiliwyd y cynygiad gan Syr John T. D. LIew- elyn, yr hwn a oasivvvd vn unfrydol. CEIDWADAETH YN Y DYWYSOGAETH. Credai Arglwydd Kenyon y gellid gwneud llawer iawij gan y gymdeithas hono. Yr oedd- ynt yn Nghymru, yn ddiweddar, wedi bod yn OBisio rhedai ail fywyd yn marwor cysglyd Ceid- wadaeth, ac nnwaith eto ei wneud yn allu yn I y Dywysogaoth, ac yr oedd yn meddwl v gallarr fryrndeithas hono wneuthur llawer yn Ngogledd a Deheudir Cymru i symbylu ac adnewyddu v gal In hwn (cymeradwyaeth). Pob mesur ddygid yn mlaen gan y Llywodraeth bresenol, gwnai y bbid Ryddfrydol Gymreig yn Nhv'r Cyffredin hi yn bwynt i'w wrthwynebu. Hwy a wrth- wyoebent fesurau cyn erioed eu gweled. Yr oedd yn angentheidio', gan hyny. i bob sefydl- iad fel eu cymdeitha3 hwy wneud yr oil yn eu I gallu i oleuo pobl Cymru parthed gwir ystyr, amcan. ac egwvddorion mesurau y Llywodraeth (clywch. clywch). Byddai ganddynt i brofi i'r I Y rnneillduwv"" mai cyfrwng i roddi addysg i'r bobl vn gyffredinol ydoedd y Ddeddf Addysg, ac nid un yn muddiant dosbarth neillduol yn I unig. Fe ornhwysai arnynt hwy geisio profi nad oedd y blaid Radicalaidd yn meddu gor- faeliaeth niewn Cenedlaetholdeb Gymreig (cym- eradwyaeth) 8yr Joseph Lawrence, A.S., a nygiodd #holiad Svr John Puleston fel cadeirydd y Pwyllgor Gw«invddol. Mr A. W. Williams Wynn a eiliodd y cynyg- ia.d, a chariwyd yn unfrydol. Ait benodwyd Mr P. P. Pennant yn is-lvwydd, Syr David Evans yn drysorydd, a Mr D. Wil- liams yn ysgrifenydd mygedol. I •m

Sefydlil Cymdeithas Geidwadol yn Pentir. 1 Yn Ysgoldy Glasinfryn nos Fawrth, y lOfed cyfisol, yr oedd cyfarfod cyhoeddus yn cael ei gynal gyda'r amcan o sefydlu Cymdeithas Geid wadol yn mhlwyf Pentir. Trwy ddiwydrwydd ychydig o ffyddloniaid, mewn Pwyllgor Gweith- iol, y mae yr achos Ceidwadol wedi ei drefnu gyda'r amcan o gadw gyda'u gilydd rifedi llu- osog o Geidwadwyr ag ydynt yn deyrngarol i'r Eglwys ac i'r Wladwriaeth. Daeth cynulliad lluosog o chwarelwyr a ffermwyr i'r cyfarfod nos Fawrth, dan lywydd- iaeth Mr Robert Evans, Glasinfryn Farm. Ar gais Mr John Parry, yr ysgrifenydd, daeth y boneddigion Mri Nee, o Gaernarfon; David Williams, bargyfreithiwr, a'r Parch T. Edwards (Gwynedd), i siarad yn y cyfarfod. Wedt cael ychydig o svlwadau pwrpasol gan y Cadeirydd, Mr Robert Evans, daeth Mr Nee yn gyntaf i siarad yn Saesneg. Syhvodd yn bur effeithiol ar y rhagci freintiau sydd yn per- thyn i Glwb Ceidwadol; darluniodd ac eglur- odd reolau y gymdeithas, gan ddangos decli- ieuad a dadblygiad ? cymdeithasau hyn, a bod pob aelod o'r gymdeithas yn derbyn breintiau ciybiau eraill yn y sir: bod aelodaeth yn ddyrch- afiad safon pob gweithiwr sydd yn perthyn rv gymdeithas. Anogai bawb oedd yn vririonedd- 01 i ddod vn aelodau. Yr oedd Mr David Williams yn siarad yn Gymraeg, gan egluro yn ymarferol egwyddor- ion yr achos Ceidwadol: mai prif amcan yr eg- wyddonon Ceidwadol oedd gwella safon pawb a phiotbpetih aohoa oedldi yn cyfiawnder tuagat bob cymdeithas a sefvdliad cyfiawnder i'r gweithnvr, a chwareu teg i bob enwad ac Eglwys. Dywedodd am iddynt fod yn jdnvyadl ac yn bur i'w gilydd, ac i'r achos. Nid oedd y Llywodraeth Geidwadol yn cymervd eiddo neb, na sefydliad, heb ddarparu iawn am hyny. Dywedodd mai nid tori neu ddadwreiddio y goeden y mae y garddwr. ond tocio fel ag i beri i fwy o fywyd fod ynddi i ddwyn ffrwyth: gwella y pren ao nid ei niweidio; felly yr oedd egwyddorion Ceidwadol yn gweithredu. An- ogai bawb i fod yn ddarllengar, i gymdeithasu a'u gilydd mewn undeb trwyadl; cofio pa beth vw y gwahaniaeth rhwng cydwybod a chydwy- bod. Yna derbynivvyd Gwynedd yn wresog iawn. Dywedodd ei bod yn bleser ganddo fod yn bres- enol i roddi help Haw i sefydlu Cymdeithas Geidwadol yn mhlwyf Pentir. Gwasgai ar yr aelodau i siarad allan yn ddiofn, am fod en hachos yn un cadarn: sefyll yn ddigryn yn ngwyneb y gelyn, a pheidio byth a digaloni am eu bod yn digwydd bod yn y lleiafrif ar adegau, ond siarad allan yr cgwyddorion ac amddiffvn yn eofn eu hiawnderau talu y pwyth yn ol hyd yr ymvl; bod vn gywir i'r parti, ac yn unol a'u gilydd. Yna eglurodd linellau rhai o'r mesurau ae oedd o flaen y Llywodraeth ar hyn o bryd. Siaradcdd yn helaeth ar y Mesur Addysg, gan ddangos y camwri a dderbyniai yr ysgolion gwirfoddol oddiar law yr awdurdodau sirol. Cafwvd cyfarfod da yn mhob ystvr. Wedi talu y diolchiadau arferol i'r siaradwyr a'r cadeirydd, aeth pawb adref yn fwy hapus nag y daethant i'r cyfarfod. Canwyd "Hen wlad fy nhadau" gan Mr Isaac Williams, a phawb yn ymuno yn y cydgan.

Llys Ynadol Llanrwzt 1 Oynlialiwyd y 1rly,o; dsdydd Lhm, gerbron y Afilwriad Jolmson, Mr Jalf Petat, a, Mr W. B. Halhed. MEBDWON. Birwywrd! y rhisi ojimlynol am f^eddiwi :—Owen P rite hard, i 58 a'r cosfcaai; J. Casey, i Is ar oosta-u: John Davies,Llangernaew, u Rdchaid Jones, OoedfEynon. Maenan. I IAITH ANWEDDUS. P.O. Evans a, gyhuddaii Davidi Roberts, Bryn- tirion, o fod yn defnydtLio iaith anwieddus worth ei wraig yn ei dy ci hun ar Ebrill 30ain. Mor fygyt-hiol oedid ei ia.itih fel y goirfu i'r wraig a,'r plentvn baoh ddiianc o'r ty. Ymddamgo«>did Mr Liiitim-er Jones dros y cyhuM- d'Ï.g,ø. tliy..edo:-ld mai^w.?<ii.ca«l ei_ gyi.broddb yr oedd, ac yr oedd yn e^dmabocB fod y cyhu<Mia><l i raddafu yn wir. Dbrwywyd ef i 59 a'r costevu. OAIS I DROI ALLAN O DY. Gwnai Mrs Richard, Thomas, Lomgtan House, iur ran gwr, glli am gaeol eu ty yn yn naliad John H. Roberts. 5, Narrow-street, yn wag, yr hwn a oaadidl am Is 8c yr wythnos. Gan oedd yr a,pelydd yn ga-Su aicrhti-u fod y rhybudd gafodd v tentant. wedd ei didturlLen iddo, boirooddl y Fame mai gweill g-ohirio yr acbos hyd y Hys nesai, er mwyn cytH-mlfujrSo a'r gyfraath. TRJOSGLWYDDO TRWYDDED. Gwnaeth Mr W. P. Roberts gais ar ran Mrs S. Jane Davies-, Bodunod" Arms, Egiwysba^h, am dtrA-ydded y lly uehodl ar ol ei ddweddar dad a. chaniatawyd'. YMLABDFA RHWNG 8.AJJS A GHYMRO. John Jones, Penbryn, Eglwysbach, erlynaii Waiter Dajihs am ymosod iurno air y 23ain o Ebrili diwadtdiaf. Ymiddaiigosodd Mr W. P. Roberts dmos yr aohwynydd, ac yr oedid Danks wedi codi croes- wys. Tystioiaeth Jones oedd ei foci yn dychwelyd o Glulwyn Ba.y y Stadwrn dan sylw, ac iddb d'rm. i'r Taiycafn. Hotel am lasiad worth fyned i'r orsaf. Pan aeth i mewn. j/r ty yr oedd Danks yno; ondi gadawodjd ei (yr oohiwynyddi) y ty obwaxter awr o'i Stben. Nid oeddynt yn skurad gilydd ers wythnosiau, er eu bod yn byw y drwsi nesaf. Pan oedd yn ymyi Penrluwairdwr daeth Danks o hyd iddo, ac heb ddwevd gair wrtho tarawodd ef ddwy waiith ar draws ei wyneb. Nid oedd, meddad, watii abe>i amaer i dcuweyd gair wirtho aim ddim pan wnaed yr ymK>sodffladL Mown aroesliioliad gan Danks, diywedodd Jones iddo gymeryd giafaed yn ngholer ei got a'i wthio i oehr y ffoi dd. Addefai icido. liofyd iyned a.r ei ol fel pe yn "disigwyl oael rfcgoa1 o'r un petih. Ar ol yr ymosodmd Paeth Danks ag ef at rbyw ffynlOO a goUcUodtli ei wyneb yn ofalus fell &wlJ"Ívm tragarog. Eu iddo (Jones) dynu ei. got i fedriMi ymlaidd agei, end iuewidiodd ei feddwl. Thomas Williams a dystkii ei too yn eyd- gerddied a. Banks, yr wytlincs A'aenoml, a'i fod y pryd Lyny yn dweyd y gwnai yn "alright" a. wedti i'r wraig welli. Mewn aandldiffyndiil dpvTeda/i Banks Iocr Jones wedi diweyd rhywbeth yn saa-haus am ei wraig tra< yr ejai heibio iddo ar y ffiordd y diwaodl dan syhv; mai mewn hiunm-aahdlciiffynjiiadl hollol yr ymocodbddi arno. ) CaAiirnhaodd Loranea Thomas, CSa-iegdiimi, dyst- I iolaeth Ba-rks, a phan welodd hi hwy yr oeddynt yn ymiuM "ei hodhr hi." GwelockE Banks air ol yr ymladidfa yn litelpis Jones i roi oi got am dano, ao yn cyd-gerddied gilydld. Wrth iltflu yr achos. adian, a gwneud i bob ochr dalu ei gosttrn ei ham, dywedodd y Cadeirydd mai gwairionideb ffotl" oedd y ffrigwd1, ac nid oedd yn efidam oon.gen. no. gwaith yr un. oedd wedi dlerbyn, y gwaetliaf yn oodi gwys.

Coleg y Brifysgol, Bangor. Y GRONFA ADEILADU. Mae'r gronfa yn cynyddu yn gyson, ond yn araf mae amgylchiadau wedi bod ar ffordd rhai o'r pwyllgor, ac y mae y gwaith o gasglu wedi ei roddi heibio. Symudir yn mlaen gan amryw o leoedd, ac y mae yna bob rhagolygon y gwneir cryn ychwanegiadau yn y cvfanswm cyn yr aiff YJ; haf heibio. Cyrhaedda'r addew- idion i ddiwedd Ebrill bron y SWill o 27,000p. Yn mysg yr ychwanegiadau diweddaf gwelir y rhai canlynoi:—-Mr Arthur W. Davies, Tre- borth, lOÜp; Mr Jonathan Davies, Porth- madog, 25p; Mr H. Parry, Llandudno Junc- tion, 25p; Mr T. Charles Lew^s, Deganwy, <20p; Proffeswr G. B. Mathews, Caergrawnt, lop (ychwanegiad); Mr Richard Davies, Porthmadog, lOp (cyfrandal cyntaf); a'r Prifathraw John Price, Bangor, lOp. Mae y Proffeswr G. B. Mathews newydd anfon 15p, yr hyn sydd yn gwneud ei danysgrifiad yn 45p. I Cyrhaedda cronfa yr hen efrydwyr, at ba un y cyfeiria y Uythyr, y swm o 1366p.

Dydd Llun cynhaliodd Annibynwyr Siroedd Dinbych a Fflint gymanfa ganu yn Ngwrec-; sam. Yr arweinydd oedd Mr Caradog Roberts., Rhos. Gwthododd y Parch J. Hugh Edwards, Dref- newydd, golygvdd "Young Wale3." yr atwad a dderbynioddi oddiwrth eglwys Annibynol Smali Heath, Birmingham, i Ar ol bod yn ngwasanaeth y LTythyrdy am dair blynedd a deugain y mae William Draper, Bingham, ger Nottiigham, i gael blwydd-aal. Yn vstod yr amser a noJwyd cerddodd 258,000 o fillridoedd.

Llys Man-ddyledion Porthmadog Gerbron y Barnwr William Evans, dydd Mercher, gwrandawyd yr achosion canlynoi. HAW Lib TAL YN OL. Hawliodd Joseph Humphreys, Penrhyndeu- draeth (dros yr hwn yr ymddangosai Mr W. Caer Jones, o ffirm y Mri Lloyd George a George), 3p 6c oddiar Allen Davies, gwystlwr, 524, High-street, Chiswick, Llundain, sef gwerth "cheques" a dynwyd gan yr achwyrt- ydd yn ffafr y diffynydd, ac am iawn am dor- amod. Prynodd yr achwynydd nwyddau gan y di- ffynydd am 2p 10s 6c, ac anfones "cheque" iddo am y swm. Caniatawyd saith niwrnod i'r achwynydd gymeryd y nwyddau neu beid- io; ac os nad oedd y nwyddau yn foddhaol, i'w hanfon yn ol, a'r diffynydd i ddychwelvd y "cheque" heb ei newid. Yn lie hynv, newid- iodd y diffynydd y "cheque," ac anfonodd nwyddau eraill Gwrthodwyd y rhai'n gan yr aeh iFynydd, as ysgrifenodd y diffynydd yn dyweyd nad anfonai yr arian yn ol. Yr oedd y diffynydd, fodd bynag, wedi talu gwerth. y "cheque" i'r llvs. Rhoddes y Barnwr dayfarniad am 2p 16s Ic yn erbyn y diffynydd. HELYNT YN NGHYLCH EIDDO. Daeth y mater hwn, yn yr hwn yr oedd Elizabeth Williams ac eraill yn achvvynyddion, a Thomas Davies ac eraill yn ddiffynyddion, gerbron y llys. Yr oedd y llys wedi gorchym- yn fod eiddo, rhan o eiddo Thomas Davies (plentyn) oedd heb ei ranu, i gael ei werthu, a rhami'r arian. Dywedodd Mr Caer Jones (Mri Lloyd George a George), a ymddangosai dros yr achwvnydd- ion, fod yr eiddo wedi ei werthu, a gofynai am archeb derfynol yn y mater. Caniataodd y Barnwr archeb i drethu costau yr achwynyddion, ac hefyd gostau ymddiried- olwvr y diffynyddion a'u talu; fod rhan yr achwynyddion o'r arian pryniant i'w dalu allan o'r llys; fod rhan yr un dan oed i'w gadael yn y llys, a bod yr holl dollau i'w talu i foddhad y Cofrestrydd. HAWL AM IAWN. Dygodd Richard Pritchard, Park, Llan-. frothen, gynghaws yn erbyn Cwmni Chwarel Croesor am iawn o 50p am ddifrod a achoswyd drwy esgeulusdra y diffynyddion urwy daflu rwbel chwarel i'r afon, ac felly, yn ystod llifogydd Medi diweddaf, olchi y wal ymaith a dinystrio gwair yr achwynydd, a chariwyd hefvd falurion o'r domen i'r caeau, gan niweidio yr adladd. Ymddangosai Mr S. Moss, A.S. (dan gyfar- wyddyd Mri C. E. Breese a'i Gwmni) dros yr achwynydd, Mr Fred Walker (Mri Walker a Pettit, Llundain) dros y cwmni, a Bryn Roberts, A.S. (dan gyfarwyddid Mri Griffith, ei Fab ac Adams) dros Mr Reneley, oedd wedi ei throi o'i gwely, ac yr oedd y ffordd wedi dod yn wely iddi. Yr amddiffvniad oedd yr arferid taflu'r rwbel bob amser i'r if on. Rhoddwyd dyfarniad o blaid yr achwynydd am 50p yn ddarost.vngedig i ystyriaeth bellach ar bwvntiau cyfreithiol, ar y rhai y gohiriodd y Barnwr ei ddyfarniad. HAWL AM RENT. Hawliodd Mary Morris, Cefn Coch, Dolbon- maen, 3p 103 oddiar Robert Jones, cyn- gwustabl Garn, am rent. Mr W. Morris Jones oedd dros yr hawlydd, a T. G. Jones dros y diffynydd. Yr amddiffyniad oedd y gwnaeth y diffynydd welliantau ar y fferm, ac yr oedd yr achwyn- ydd wedi cytuno i ganiatau y swm. Dyfarniad yn mhlaid y diffynydd.

Ffynon Gwenffrewi, Treffynon. DADL YN Y SENEDD. Yn CVffredSn, noes Lun, dlwt-h Mesur- Carlkfiiosydd Mwngloddiau y Miltwr o. dan ystyriaeth. Syr T. liii.onde a gyiunygdodd eu yn gwrthod! y Tresun. Cbfnogodid Syr CharLe^ McLaren, am y rheswm yn 01 y dystioilaeth aroèJdJwyd o flaen pwyllgor yr arglwyddi, y rhtui oedld wed^ y mosur yn df^wteddax, mai efSaith. y gwieithiitiu fyddad tNi y oedd yn cyflenwi- yr afon, a. danystrio y. diwydddaDnau lliosog ar ei gloJiau. Mr J. H. Lcftvther a ddywedfodd, po 'buastad efe jn nicoidwi y gwnai y cyailliun ymyiaeth a'r cyflen\Tud- o duwfr oedd yn rhiedeg i Ffyrunon Gweiiffnewi, ineui wneydl diiiyaar i'r diwyjdianau oedd yn dfibycu ar yr afon, a baoeaa yai pltddiicisio yn ed erbyn. Ond nidi oedd gajxddio un dystioilaeth ger fron, y gwnai hyny. Mr Mops, wrth gefnogi yr ail ddarlleniaxJ, ai, dldiywisdodd ei bed yn ifaiitii hiynod, aic ni chafodid ed gwrtbady .v-eydi o fkien, pwyllgor yr Arghvyddi, i fyny i'r flwyddyn 1874 yr oeddi mwngloddiiau yn nghymmydogaethi y ffynnon, ac yr oedd sugnedjydti- ion yn cael ou d-ef nyddio dynu y dwfr o lefel is law y tfynnon, heb wneyd irnrhyw JbËwed. Nis gellid, j modd byrjsug, wneyd aircthiwiliad air y myni&giad £ .u hyn, oDd gun. 'bwyiligor Mr M'Keasn a. ddywedlodd! fodi Cynghor Dooba.rth.1 Treffynnon yn wTthwynebol i'r mesur, a. dylenit hwy wyOOd rhywbeth am deimladau poibl y rhan hono o'r wlad. Yr loed'dl Ffynnon y Saoites Gwenffrewi yn iechydfi., lie yr oadid afiechydon oedd wedi myned tu hwnt i fedu-usrwydd dyn/oi wedi cael eu gwella. Mr J. Herbert Lewis a djybiai y dlylai y Ty ofyn pa un a fyddki i'n cPwfr oedld! yn ffryc'io o'r ffynnioox pa un a fyddki i'I1 cPwfr yn nryclfO o'r ffynnioox leihai aci peidio? Oyfeirjodd fod twwel wedi oaiei ei wneyd eisoes—tiwnel Holy gain—>yr bwaM oedd bectair milldir odda wrth v llainerch, a bod y ffrwd o ddiwfr ar 01 hyny, y hwn oedd gynt ya chwech neu wyth o alwyTid y Oiydd, wedi disgyn i rywtbeth fel, tua ]>!iieocuir miliivn o aiwyni yn y ctydid!. (Jwir ei fod wedi codd yn d'dliiwedd'ar, mewn canlyniad i'r gwfarwogydd trymion, i chwe' miHiwin o aLwyai, ond yr oedd hyny yn betiU eithriadol, ac yr oedd llaw- wneuthiurwyr lam. yr afon wiedd eaei eu gorfodi: i ddiefnyddio gallu ager, pan nad oeddynt gynt dclnyddio ond gaJilu dir. Os mai hyn oedd* canlyniad gwneyd twnel, pediaa- milldir oddi wtlh: y ffynnon, pa. ganlyniai a allent ddisgwyl o wa^ead! pump o dlwrieii, yr ugosaf o ha. un oedd i. fod o fevvTii hanxir IIllJiMir i'r afon? (olywch, clywch). Gan, ed fod yn mechlu rhyw gyiimiaiiiit o fudd personoi ¡ yu y matter, llIÎ3 galkui MieatdLeasio yn yr ymraniad I ondi dyjdigaciiodd) ei obaith y \bJd"<Ui i'r gymeryJ o dan ystvriaieth fmieisiioai y meliiw oedd at yr afon, ac na by did idldynt, geitdo gwneyd datoci i un iran o'r wJladi, wneyd n.1.wOOi i'r rhanbarth araH. Syr J. Rolleston a airgym-heflilail ar i'r Mesur gael ei amfon o flaen p,vyBgor, lie y geLlid1 ystyrkd" yn briodbl y pwyntiau oedld wedi cael eu codi. Mr Jamea a gyfeiriodld at yr hyn oedid efe yn ei vstyried yn gydaiabydddaeibh bwysig gain: Mr Her- bert Lawis; sef, fod y ffrwd1 yn yr yn ddiw-eddtiir yn fwy. Yr oedld y rhan yma lanau yn un hiynod o syclh. Er y flwyddyn 1882 yr oedd yna gryn ddiffyg Wiodli bod yn y gwlaw ac yn yi-tod yr amseir ham, yr oedld afonydd o ffyn- nonem y rhanbarth wedi bod yn bur iael. Eleni, am y waith gyrataf, yr oedd! y ffrwd wedi dyfod yn oi i'w saile gyffredin, ac nid oedd y diffyg yn yr dklyivodediig foriodoii o gwbd i effaath cyn- llun oarthffosrddl Helygain. Ymraffiodd y Ty. Bros yr ail dd&rtleniad 159, vn erbyn 61. Mwyafrii 98. Wedi hyny <Sarllenw"yd y mesiur yr nil waith.

Ymweliad Herr Salomon a Bangor. Rhoddodd y Prifathraw a Mrs Reichel "reception" yn Ngholeg y Brifysgof i groesawu Herr Otto Salomon a'i wraig, ac yr oedd aifer dda o wahoddedig^on yn bresenol Mewn cy- sylltiad a chyfundrefn Sloyd o addysg mae Herr Salomon yn gyfarwyddwr y Naas Sfau- narium, a pha Ie yr ymwelodd y Prifathraw Reichel ac amryw o foneddigion eraill sydd mewn cysylltiad ag addvsg yn Mangos. Yn yr hwyr cyflwynoad Mr W. Glynn Wil- liams, M.A., priratho Ysgol y FriarSj, anerohiad) i Herr Salomon ar ran Adran Bangor o'r North Wales Branch of the Teachers' Guild of Great Britain and It eland. Yr oedd yr anerchiad, yr hon d wedi ei harwyddo gan y Prifathraw Reichel (fel Ilywydd y ganghen), Mr J. A. Qseexi (trysor-. ydd), a'r Mri A. N. Johnson a D. Thomas (ysgrifenyddion), yn estyn croesawiad calonog i Herr and Frau Salomon ar eu hymweliad cyntaf a Gogledd Cymru, ac JODi rhoddi teyrnged iddo am ei wasanaeth i addysg. Cyflwynwyd "bouquet" harad hefyd i Frau Salomon. Yn ystod yr hwyr awcl drwy rsglen gerddor- bl, a'r peth cyntaf ar y rhaglen ydoedd ean Genedlaethol Yswedaick(, eyfarchiad cywhwys i'r gwahoddedigion.

Yn nghanol arwyddion o alar, yn Nghaer, claddwyd gweddillion Miss Ma^gio linbci^^ (ail ferch Dr John. Roberts, vr hwn wdd yn Menwi y swydd o faw yn y ddinas hoUQ y 'ihvyddyn! ddiweddaf).

I WHIP BEHIND! THE DEAF POSTILLION. (afterE-eerge Cruikshank)..

Llys Man-ddyledion Llanrwst. 1 Dydd Lun. diwteddaf, gerbron'ei AnT'hYJ.iJd'Vl' I Hora,t,io Lloyd. iOafodd I'jvam; Jortea, Flea/therr, Lian- rwst, ddyfaraiad1 yn erbyn John Williams, Tan-y- plsau, am daliad uiKongyrchol o'i ddyl-id. Goffchymymwydi i Frank Jones, Wyddgrng (gynt o Lmrwst), ditlu 10s y mtis i Mr 10. Isgoed Jones, yr hiwin œdd wedi eac4 dyfaa-niad y llys blaenoox> am rent. Cankitnodli y Uys fod) i John Henry Roberts, Scotland Street, diaiu 10s. y mis i Mr yT. Hugliss1, Wo,it,iiiig-st,reet, am esgidiau. ABGHEB WEINYBDIABOL. Mr Liitimer Jones, ar ran W. H. Evans, 22, Wellington Place, I/laumviKt, ofynai am gania-tad y lly« i igivdi aanser i dalu ei ddyledkm. yn. ol 10s: y mis, a tlirwy hvny eu talu yn lLtwn. Yr oedd nifer yno yn G~>\Tth'wyTbelJU y cwrs gan eu bo(I -cisc-t s wodli mynd) i'r gost o godii gwys yn ei -"Tbyn.. Y?n- ddlangosodld) Mr E'Jaas ar ran rhai o'r gofymwyr. Ar 01 ciywed am amgyilc-hiadau y teulu, gwueledd y wraig, etc., ecluiata odd, y BajrmvT y cais. GYNGHAWS Y CEFFYL. Mewn llys' bkenorcd gwrand'awyd cynghaws un .Ilrs Hughes, Ptenybryn X2anrwst,ip(ryd y dyfarnodd y Barnwr fod i Fletcher dalu toiir panit ynghyd a'r costaiu. n, r hyny yr wedi takt punit- yit y llys, a chymerai yngai liatiiol mai punt v mis ooad y tm-frLio,d,Yme-dta..i.os,od,d Mr Jolmsotn, L';n;du'c!fniO, i ofyn ar fod yr hofi aw-ni yn cael ei dal-i yn ddioed, ond c.iiiiiab-.iodd y Bairnwr ddau fis o amsor. GAlB AM OHIRIAD. Gwnaeth Mir W. P. Roberta gais ar ran Mri. R. O. Jooes a Dttviies, ar fod achos Tliomas Roberts yn erbyn Jolin Roberts, yn oael ei ohirio, am fod maiterion eraill yn galw am danynt yn Lluiidiain. Yr oedd' Mr Twiggfe Ellis yn dweyd fed ei "client" ef yn pm-iso am i'r aclios gaiei ei wraiido y ddwrnod hwnw. I Ar yr amod fod costaiu y dydd yn cacl ea talu i'r llys cvn v cwrt nesa.f, caniatawyd y cais. HELYNT Y LLETTY YN GAP EL CURIG. Hughes, Bron Eryri, Gapeli Gurig, a, hawliai oddiar F. G. Qobdten, Cobdien Hotel, y swm o 6p, pris ystafalloedd yr honid oenfci y diffynydd wodli gynueryd ar gyfer dyeitlnriaidl yr haf diweddaf, ond na ohymerwydf hwy i fyny. Bywediai Miss HuglKts i Mr 'Oobden ddod ata-; a chyifiuno am yr ystafelloedd' aft- waseuiaeth boneddig- e&p1 yn yir hri, ac, iddi irewn canlyniad1 i'r cyfryw ibekliio troi i. fyny, goili 18p. Ymddlaaigos?! Air Caer Jones, Porthmadog, arJ ran Mis.) Hughes, a, MT C. ANaiNli dros Mr Cobden. Yr amaddiiffynaad oe&i fod )Ii"iS Hughes wedi gosod rhiaai o'r ystaeeoedd, i emilit, ac nad oodd i y rhai adlnwydi yn didigon i gyfarfod y cytundeb. Yn. mhelftach dlalia.il Mr Allard nad oedld y cytundeb | wnaed! yn isafadwy, ac fod yn rhaid idido fod, yn ysgrifenedcig,. Egiurcddi y Barnwr, er fod ei gyd^mideimlad a'j i achwynyddas, fod y gyfraith fel y go^'od-ai Mrl Allard hi all-in. Taifitvyd yr achos ollaa, Hughes i dalfu y coskui. GOFYNION Y MEBDYG. Dr. HrUBOrp Pwrry, LJanawst, ofynaa Edwin Owen, Sarnau, Nant, o lp 8& am wajsaraaethi meddygol,. & rhoddodd v Barnwr ddyfarniad am y swm. Yr un medldyg a ofynai Thomas Huiglieis, Lie dp:; Gotta.ge, Bettwsycoed, o 2p Is 6ca.m. gyffelyi)., aisa.ret.1h. Rhoddodd Mens Hughes dSystdjolaeth i'r perwyl* na ddaeth Dr. Parry yno pan anfonwyd am. dajuCi j ac haf yd yr os,jIdJ yn aelod o gymdeithiafi aiiophyd ya. y i gronJia yr hon yr oedd ym talu. Rhoddodd ei Anrhydeddi ddyfanliad am 21s.

Masnacb Yd yr Wythnos. Parhau i wella. j rr.ae rhagolygon y cnyd^ui ] Et. defciireu mi Mai nid oes lai na thri chwArtori modfedd o wlaw wedi disgyn, gan brofi yu fodd -i ion adnewyddiad mawr i'r ddaeiir oedd wods myned yn lied syeh. Nid yw y tymheredd vredi bed yn ucbel, ond ymddengys cynydd llyeieu-! aeth ar yr adeg hon o'r flwyddyn y» wastivd y.n' gyflvm, yn enwedig os ceir ychydig oriaii mewn wytlsnos .o ha.il cyhes, tanbaid. Goh/^j w^ll geir ar amaetbyddiaeth dros y cyfandir o'r j YLstula i'r Werydd. 0 Rwsia, a'r rhanau l\ hwat y Vistula, parlieir i dderbyn adroddiad an eitihaf anffafriol. Yr ohvg oreti ar wenith a geir yn y Gogijedd a'r Gogledd-Orllewin; ysyw^th, y. tiridgaetfiian yr hauwyd lleiaf o Mono yr hydref. Hau yn y gwanwyn a lesteiriwyd g. y sychder. Ceir adroddiad o'r Ameiica yn rhoddi golwg wall ar ivthau nagi yn nee .n,eii UbriII; ond er hyny,, gryn lawer islaw, yr hyn jt olyga y n^ir b;jwydd-j yn a'i chnwd yn cyrhaedfl y cyfart-aledil cyff- redin. Gostynp:wyd pris y bl.d yn Llttndaija i 31s y sach. fn Paris 29s y sach ydyw. G05tynd pris y gvenith Is am y mathitti o Awstrrdia, v Weriniaeth Arianift, a'r India. Y sampu o New Zealand, h1. ydynt yn is. Anhawdd oedd gwei EHTI mdraw«j aasa o 20s 3c i 20s 6

Citch Arwynebeddi Addysg Cymru. 1 Bu i Syr W. Anson, yn, Nhy y Cyffredin, hysijysu Mr Lewis fod y Ijobf&^aeth o fewn, cyich a/ wynebed^ awdurdudtw addysg lleol vn., Nghvmru a Sir Fynwy, :1n1 oli Cof-rifiad 1901^ f y canlyn:- CY^t^HORAF SJiROL. Monmouth 187,867 & Anglesey 50,606 | « Brecon 54,213^ j Cardigan 61,078, Carmarthen 99,686 Carn&rvdn- 114,880^ t Denbigh 116,816 Flint 81v485- 1 Glamor-gan 270;574 Merioneth 4S>,852 Montgomery 54,901 Pembroke 72,>041 Radnor 23,281^ Radnor 23,281^

Y"n IV#erthyr, eydd Llun, traddodwyd John' James, Ty Cwrw y Canal, i sefyll ei br^wf ar. y cyhirddiad o dderbyn oriadur a chadwtfflI aur gan Imvr o Feimdalft, ac yntau yn gwyfead mai eiddo. lladrad oeddynt. » j Dywedir nad ydyw Mabon byth mor hapus a ph.iIJA yn estya Yhyw wasanaeth i; weithwyr fydd wedi cyfarfod ag anftodion. Yn ei ranbarth ei hvpn, roae weii traddodi ugeisiau a dderlithiatl y* rhad, pan y byddai yr elw yn myned at sym- Kidiadau elusenol; ac fel y gallir meddwl, y :nae ^ahv parhans a,m ei wasanaeth. Trefnir i bric>das gymeryd; lie rhwng y Parck E Ceredig Jones, gweinidbg yr eglwys Undod- aidd, Town Hall Square, Bradford, a Miss Caroline Aspland Lawrence, merch leuengaf y diweddar Mrs Alfred Lawrence, Kensington Palacr- Gardens, a itifch Syr Edwin Duaning Lawrenee, Bar., A.&, a Syr William Lawrence, ac yr oedd y ddau wedi bod yn llenwi y swydd o Arglwydd Faer Llundain, ac yn cynrychioli v ddinas yn y Sed. Y mae Miss Lawrence yn foneddiges sydd yn cymeryd dyddordeb inewn llawer » svmudiadau oyngarga, ac y mae aelodau oghvyg Mr Jones yn llavenhau yn y rhagolwg y bydd iddi ymsefydlu 1\1 qxl toysg.

Y RHYFEL. YMDATTH FTJDDUGOLIAETHUS Y JAPANJAID. GLANIO YN DALNY. Y PERYGL 0 YMGODIAD YN CHINA; Mae y Japaniaid wedi meddianu Suiyen, 60 milldir i'r dwyrain o Liao-Yaiig. Un adrodd- iad a ddywed fod brwydr ffyrnig wedi cymeryd lie, a dywedir i'r Rwsiaid golli 1500 wedi eu lladd a'u clwyfo. Dywed yr adroddiad am dan.-beleniad Dalny ddarfod i'r milwyr Japanaidd gael eu .glr,uio dan gysgod magnelau y rhyfel-longau, ac wedi hyny gwnaed ymosodiad unedig. ar y uref. Dy- wedir fod ugain mil o'r Japaniaid yn amgvlchu y drefe. Y Morlywydd Alexeieff a bellebra i ddv^eyd fod y llynges Japanaidd yn parhau i warchae Por.th Arthur, ond nad ydynt yn gweithredu. Aeth y "Czarevitch" a'r "Retvisan" allan i chwilio am ffrwydr-gloddiau yn ngenaus yr harbwr. Maent wedi ffemdio un, a'i danio allati. Mae minteioedd o Chinnaid, fel v dywed negesenon swydclogol, wedi dechrcll. yraostxl ar y bluan-fiiwyr HwsÍaidd. Adroddir fod ym. goditid Chineaidd yn cael ei drefnu yn serbyn y R^fsiaid a'r Cristionogioii.

Agor Ysgol Sir Newydd, Caergybi. ANmCIIJADAU GAN AIMiLWYBB STA5TLEY A SYR ISAilB^RB OWEN. Baietfo cymuBiad anirhydoddaia i fod yn,.dy$&on, o a^oriad ffurfioil yr y^gol. luon ddydd I;%u. u!yw- vrkiiji Mr W. R. Jones, (cidleirydd, y lly wxjd'Kntvth- wyr lleoi), ac hefyd1 yn braseuioil/ yr oedd Aigtwyrld SfrEwdey o Aldttrky (cadeirydd P,wy-ilgo.,r, A&ysg ilon), Syr ItQii-ibird Owxac, Stytr Lewis Morris, Mr Ivor James, Pidfathraw Raicliel, Mri A, G. Iggaxd ac EiaWaxd Roberts (,,z,(xJy-gwyr .)A. Ro- he ntis, H. Bulfceley Prit^c. Hivriy iGjiegg.1G. J. Ro-. hts, Miiwriad a Mrs pistonpvon Lewis. W. TTtnomas fLtirpwl), R. Gatrdner, Gadibisi J. Thomas, Jtph Owon (cynlhmydld yr .ysg-oiJ), Lewis H»gl»«s (is- g^deirydd: Pwyllgor Ad'DY^g MOQ), Miss -IVTEAJIE, 1U. R. E. Joaes, R. Pu-gh Jones, E. vtfadec Joaiies, S, J. Evans, y Claingheilydd; Eiiehbrdlsy 'smon.' Yv"alter TliomaSi, a llawer Wirth agor y gweiithrsdiLatflau dtttgar'Ofdd j Llyw- rdd luw«my'dd o wteiiod, yr Ysgol Sir yri,Nglw<jrgyibi, ¡ it ed,i rhwys^vau fyrdd^ yst cael ei litgor. 'JjraJrarth i gaol aria^ a £ aftJeiladai, a pfoth. tra.fferth iligael i'w hadbikiu^ «ad[ caedi teostyEA>-4,tha:wyj ■dtasifysgriflbdata a der^-niatSiu eruaJS) b»4«iu.t' jn al iuog I ü godi adealaid gwerth., 40QC-!f hJetb echwyna caid 15001) Stain gyclh wynwyd -jgydag Y sgcq sil nlKlt oedld ynddi .naunyi\ o Macit; yn -LWr yr..oedd .yr-l ••mifier wtedi codi i 118.. Pwysai tr j pVfysi^J rwydld o :2eífuel eii. FI#at -I yr Ysg- » Ieiaf blytLed'd. Yna gatwod'd Mt: Jo/aes ar AiicljKydisJ.Stanley; I gylioeddi yr ysgol ,j*n: aigoiped, ac ar: Yr l prydf S4H~ rhegodd 00 tirglw^e(diai«tU gydag illwtdiii ariasm i goiia' r acWysur, Arglwydti Sta-f^y a., ddywedod11» ipi, fodi ef yn dyftwi i Gymrm feij uni »ewy.<ld yr, ei ch^Sjbca- dffefn atddysg, r.-c, y,r coda/ o'i flacv. Jswer o ddyirys- wch nad oeM ..afet4 ei Ondi teijialai exi bpi olil y d-?d!dUiu. finn a'u @f;, at ga-^L, TUIj olir.iat;h yn eu cyiund^'«fa addysg, ,.•a'Vvad paw-b'b.afyd o'r fujrn y dylyl,»cael y cydw«itli.>^aad hwnw -is; rim. yr holl gyrph ■cyn j <»id addysg briod- 01. vvri.il wrt«iiaOi aos JLTJI ax Jvsgoo.; J"J,n- elw-y, ym wj\ei gpfnogi gan E«g,ob. Tyd^Jffiwi, la syhvi ar y pwllof gyrnerai Argheisgoib Gbergaiait ya y c^ssstiwn, nis gallai. ef<?v Widio teimilo fed iljob llaw ymckia^iad; o'r or am igydw,eitbro|iii»d yn hytrach 1:;t. gwrtii «\^n«biad_ *5»54 oedd «•?<? • yn gwyibodi y ossajb cyd- ^eLthrediad: ondl yr oe- yi^ ssicr aa chain- fyddid rhy.w ffordd i Z-jel cR,e;th y Qymry i'r gyfuindrefn ladftSj-sg yr oe^d.ieu plaaxV, i g-bel. eu dwyn i f; yadidi nua c6mydd am xumscr Yr oeddtynt. gy<iag fiddg gaaaot- ra-ddi ■wtedi gorfod gwynebu I'^wer o bwyntulIU dyaysi.. Un yd,d! cyfiogau yr aihntvvon. Ysr. oedd. a.m. gylchiadaji vrcdi caclia- cyfl-^gau yr ;;ia.,t.b,.rawQn y isal iawn. Aeth ei argllwj:-ddia|e.th. YlrnhI1 i. ylwi ar y psfyigl i cemod, o aux»er-, gael] yn yf; ysgol gyda mateidon g\r/ddk>}W>l. Q'redai y dtylisi y rhf.ii. o'r wlad lie yr yr ViSga>! gaol U*i;s ,rnev.qi, pendmiyrm iiicdwedd faddysg. Ya Nglivxani yr oedd i'r, pifeftt. anbAWsd-er nad oedid. gan. y iSaescati, sof dod ya» gyfarwyddisi'T iaith Saiesr- Y, neg-^isdth e.s-t ronol id«ynt hw^. Kelly yr i y gajLw'aidatt, ar f-achgyn a g«enietht>4 "Oymru, gyda gctw'g ar, yr i&ilth. hor^ yu fewar mwy ni^g, ar Lloegr aic r ^isiesaeg yn rlfon han^oi o swiiysg elfenol pJlaajAf Cymru. Felly yr oe^B i'lai o xntsxr yma i'^ jor i; ilijmciau eraill. 8yr icambard Ow,; dorprvK^-gangliellydd Prit- •Cymru, a sfe'T^idodid j^toesa-f. O'r-b&^ikH1, :ijl$d'dfeti, yr oedidys- yi\t!lawin ^tweddoii beth:v>ly^ai ?;g<xr ysgol fel hon-. Pan gjieliwynwyd y dii$vyig$ad ■iddyAgol yn Nghymru rai IsJynyddau yxi; ol jch- ,yd%; oedd gnnddyniv kwwih g«lwg oddd.g<sHihidiw7gio y- gjfundfreln oedd; iaewn.y pryd Nid yiv Vnig yr ooddjjf^ wiedfi g^vneydl hwy4, onS yr oeddyret ar y Maen i'r Gyrtuao-1 ya yr Hyn ia olygai ef fei prif cynydd Ymhe.rutdrol, vii addysg. Os oeddi y gj^funSa-efn,, ipddt «&ynag, i t fodl o f.IntaZLS Vr diraud, rhiwd; r. oedd I- il-do fod yn ddethofecftii i fesur 'hel;«g»th., Rliaid ij ö2-ddl diethol y ralentoi tebycaf i dbiu yn ol i'w i; gwJxd am eu <Jlwy-Miaji#5. Ym aeth y( ,si>«ssdwr yn j mltoon i sylwi ay adsshw^g wyddorucifl, a- khdlcuii v I dylid edrych aar ad&fsg o'r fatli fel mmddion yn hytraeh nag iol aR")00IIl, fiiodddcao drwy ba un y dysgi-l y plaaii, nadi yn gymaiinit gyfaiwoddiad el- fenoni; ond pa fbddl i gyriiaedld' y wylKwJaeth hono wedi i ddiyddkiu ysgol fyned liiCjibk>. Cydolyg'ai ivg Arglwydd Stanley o IOOrthYIba, i'r nawib d-eb anfoni pliaafc iJ> ysgoli ganio'jr?(dd;: aim flwyddyn, unig—dim ondI i boevi ychyd% Gynygiodd! Syr Lenvis Mojriis, ac eiliodd y P athrtuw Reichel. fod' diiio'leh y,- cymaSkd yn ca^'l vi redd: i Arglwydd Stemley am ed ajaarchiad, yr iiyn a basawydr. Mr A. G. Legaird/, prif apolygwf ysgolion CVinru, a. gynrygiodld ddioLaJt i; 1. i( a'r Oa.&I"dd. am eu gwaseanaieth, a hyjM a dtfiiweddodd y gweitli- rediadiaiUv Yija le y pweeoiolieitt, yn rhifo. tjua 250, wrth y bwrdd tie; Mr W, R. Jones clLrio'r dre¡{i!1.. Yn yr hwyr traddododd' y Prifaithraiw R«iclseil an- erehisd ar gyfumdirefnaxi addysg yr Unol Dalaeithau, ac yr oedd nifer. dth- yn ^vi-randaw. Ar y ffordd i StMith Stack y codiwyd, yr adeiltad newyx3d, gyda che-iryg o'r lie a "dTe-ssiags" o geg-yg Grin Rhiivab,o,n. planian Mr Jos. Owen mewn cysitadlotfaieth Wredi, iac y mae'r cynlkm. yn aOlc,Nir(-bu mawr glod arno, M y mae y gwaijt^u hofvd ar yr a,a1e.adW)T, Mri IEI. a, Williams, L11.:t- rhyddlad.

u -4-- Mr T. M. Keene, mab y- diweddar Mr A. T. Keene, a benodwyd yn gterc yr ynatfon yn Wyddgrng, fel olynydd lW dad. Anfonodd eghvys y Bedyddwyr Cymreig vn Johnstown, Gwrecsa.m, alwad unfrydol i'r Parch 0, P. Jones, Trawafynydd^ gr Feinon*

NODION OB DEHEUDIR. Y Rarnwr Kennedi fydd yn llywyddu to Mrawdlysoedd yr Haf yn Neijeud ir CVsara. J Penodwyd Mr Jame s Thornton,, t> Ma .on, y» oruchwylnvr Ci -idv/adai-yn Ngh'aerdydd, Jf^odd y Milm nad Fvor Herbert 50 ^rolau yn ailrheg i Lyfrgoll Maesycwmmer.. ^rldd^vr iim hn ifirW C«If-frt William3, Ponty- > ol^yrl ^Joti-selog- o!r- Gwirfodi- • « < I- « y :i Hcmfray yn -adeitydd Do^arth Gwledr'g* Po''t Cyn«hm* j < < 'J mae cwmpeini p?-eifat. a* gael ei z -odeg cerbydau moduir o JUanbradach ijianghenydd, ac Aber, 1 Caarphili. Tra yr oedd Mabonf yn rtiesi Pont Waterloo Lhmdam, aydd Gwener, fc".rawyd ef &r lawr !S;m beisycl, a chafodd v.^ytiad Had drwm CiiL mn Qy^dmthas Perehenogion Gloreydd Deheudir Cymrc, i benodi Mr F L ?« VflynyddoL iry parbaE<i g?2og o 2000^ < <t.. B" farw plentyn o Oasnewydd ar ol bwyta. Tomatoes, o enyniad y coluddion. Yn v rengholiad, dydd LJnn, priodofai y medtivc yr.- enyniad i groen. y ';tomaW < < Yn llys yr ynadon vn Whitland, dydd Mer- dier cymerodd Mr .Williams, y Grove, St. Clears, v lhv, etc., fe,l;ynad dros Sir Gaer- lyrddia. < Torodd tan alan YJ1'y'F."OI1U1tain Inn Abe1<: gafeliril" barei-i N1ør) a. hu rafd i w Al^wn cyfarfod o drethdalwyr yn Wannar- Iwyd, nos Iau, penderfynwyd mabwysiadu Cyf- raith y Llyfrgelloedd Cyhoeddua; a threfnwyd ar bwyilgor i gario hyny allan. .? Cymerodd lluaws mawr yr ardystiaa dirwest- ol yn iNghastellnedd yn ystod cenhadaeth ddir- westol Mr Harrison Lee, vr hwn oedd o dau nawdd Pwyllgor Dirwftstol Unol Castellnedd # # Gwneir trefniadau h,^ gynal marchnad wyth- nosol yn Ammanford., Bydd i'r gyntaf gael er chynal y dydd Sadwrn cyntaf yn Meheiin. Pen- odwyd pwyllgor i wneud trefniadau ar gyfer byny. Yn mysg v clad dodigaethau yn nghladdfa gy- hoeddus Caerdydd, y.- mis diweddaf. yr oed'l corph Cornelius Coripell, ,yr hvrn oedd yn oi 103 mlwydci oed. Aeth -.7- tlotty ryw flwyddyn cya ei farwolaeth. P. ,V. Cynhaliwyd trens^toliad yn Neuadd Drefol Pontypridd, dydd Linn, ar gorph Jamfs Lear yr hwn a laddwyd. trwy svtfchio i t-iaflt GloiL y C-riyn, Pontypridd. Dychwelwyd rheithfam IY o ^Farwolaeth dda^ytweihiaL,, w. -> < Fel yr oodd cwmni o Wirfoddolwyr yn taniti yn rhawd GallesvKiapk; Aljerdaugleddyf, pryd- nawn dydd LIun, syrthiodd un o honynt-tei-ed Harris, 40, City-road,. Hwlffordd—i lawr ya farw, o afiechyd y galon,. fel y tvbid *) Traddododd J\.f.r;"At. Birigfvfcocke anerchiad 711. nghyfarfod Cymdeithas Amaathyddol Sir G: fvrddin, dvdd Mdrclrr,. ar "Gy( 1 uei th rod iad Wh te H' B gyfoiriad arbenig at waith Syr Hor ww, Phu^tt ar hyd ei oes *■ » Boreu dydd Mereher, darfa i Daryl Jones, dyn leuanc o Gastfllrledd, yr hwn oedd wedi bod lix aros yn y GWf'styDihwiStol Ymherodrol, Pryn- mawr, saethu ei hun yn- ei ben gyda llawddryll, ac yr oedd yn ^orwedd mewn cyflwr nervfzl is. Cyflwym'vd ..Rrheg o bwrs o anr ac oriadur aur i Mr ;a.¡)¡;rj.R cIotc yn ngwasanaeth }.vm.- jwini h fordo Haiarn Llund-iin a'r Gc iV>dd- Urllewn:, ar ci ymneiHdrrad, ar ol 30 ud/ned-J" o wasanaeth,' Trodd cyrra.afa ganu y Wesleyaid yr.. Fern- dale, dydd yn li^mod o Iwyddianus. Yr arweinydd oodd Mr J. R. Lewis, Fernd a'r llyvv*yddior ? oeddynt Mr J. Dayies, F rpdale; Tr i' c Hughes, Forth; ai'r Parc/d3enry Hughes, Fecndaio. Yn Seion^ TreWss, yr wytaftos ddi- weddaf, a ij4'hcgi\ yd Mr R. Gwilyaj^. Glais Kan aelcdy^ y -'eor a ohyfeiUionu, a dar^uo o hono ef a Mrs Gwilym,. VK gydnab&ddiaet,?,Ii o'i was- Miaeth 11?! ,;aj7iv,einydd, yr hon swydf oedd wedi ei rhodiii 1 fyny, yn bresenol. if. of. Y irft-? yna-bedfrar 0 weioSdogicc .yn' byw vn: Rlundda :ydd w:odi brf yn Rriuiw dros '35 0 tiyn -rudmad bob un yi. y dylFryn~(h\vnw • set'. Canon l/nv»is,.y fiio-r; Dr. W Mjrris <B.) Tre- o,-i- orci; y^Par^W:. Jones To%; a'r Parcl| John? (Ak.)i Treherhert. < «- Djtgwyd William Blbck, glowr" Rhymni, 0.. flaei yi- yMadon; yn Nhredega;, dydd Mawrth ar cyhuddiad o osod taa o v/air, g--vei-th 3()0p* ar dun, eiddb--(C^vnini Glc a HAIIIHI Abyiimi Aljerfeye&wg-. Gohiciwyd yr aclifiH am vV'Yth~ j » 1t E^tvfjodd Mr B. Jones, yr ueh gwnstabl drt c?> enwfft i; Vys yr ynadon yn Aterdar, dydd- ILaw-rfeft, a; gofynai iddynt ddev.id un o hnnyntkv 1 fod yn c\Svnydd iddo arr ei >-mddiswyd di r^d. y- 1'ainc Mr I$aao Getwgo, y Grove. MouBtain Ash, a Whito Hoyse^ Llanfihan.jjel^ Mynwy. Khyddfrydwr ydyw pr uch-gwns\,al)l,v new,ydd' » » Ptydn.v: n dydd Sadwrn cvitlialiwyd ei^rodd^ im I'crddmims yn nshapel Pariah (B.), M.f3rv v ^.ri Abertawe. CJ&r Clydacn oxull- ooa yn y brif gyst«.dleuaet«f gorawl; yr p'tdL d\r8r o gorau yn ymgeiisio- LlywyiM'd gweithrediadau gan Mr J J. Williams/ ldun-v 410- JA. Teimlid cryn ddyddordtffr yn Nghaor-u^dd ylJt mhriodas Miss S'elina Gíns (yr hún oodel wedi bod yn aroe am ia,wer o nynyddoedd yn ngwasanaeth Edgwr-Newp«rt'roau)L a Mr John Brudfifvd,. yr bvfl a erodd le yn n^hapel Awwyno] Richinond-road, yn y dref hOltOf d'ydd Lhm, yn gymaiRt ag wa& hvry oedd wevfl eu dofcuw elenj i dderbyn gv/itdd- ,ol ol hriodasol Jfi'glwydtt Bute. Ar ol mvned trwy y seremoni d^rbynioiyd y ewp] dedtv'-vdd' gan Maer, a clcyftwynvryxf v gwuddol, hwn eleni oedd yn cyfh'aedd .x>j) 14S iddynii. • Bydd i ymwoJwvr a Llandrirwlod' y tymhor hwn gae5 y cvfci-rs-dra i wrand&w mr pr<igethwr Seisnig poblogatdd, ac un o'r pregethwyr Am erican artid T)ob?(jgaidd. Y moo yr -Eg- lFysi, Rhyddton wedi sicrhajo p^va?anaeth Parch- Dr. John Hunter, o King's Weigb Houst*, yn Grarplienaf; a Dr. Pierson, yr hwn ar t, adeg, lot ystvrid yn debyg o fod yn olyn- ydd i'r diweddar C. H. Sturgeon i fod yn im o'r prif si»radwyr yn y gynnadledd yn Awsfc. Dywedir fod yrta debygoJllwydd y bydd i'r Parch: Sylvester Home, a'r Paixsh J. D. Jone% Bournemouth, dalu ym-werad a'r dref yn Mth liefin, mewn cysylltisd' a Chynghrair Eglw- Rhyddion Cymru. Argpaphwyd.a Chykoeddwyd dms y Woftii Wal«» Chronicle Oomp-any, LM., gan John Ft-evwusen Kdward's, yn y "North Wales Chronio! a'r C'orianydd" Printing Works, Oaxton Houøe. High-street, Bangor, yn Mhlwyf Ranger, yn Sir Gaernarfon ac yn Swyddfa y "Cl.tJt>ianydd." Bridge-street. Llsungefni, yn Mhlwyf MttrazsSoL Sir I«a, Mai 19, 190^