Y Clorianydd

| AT BIN GOHERWYR. 1 |Y bryd yr Ystorm.—Mae ei-ch ysgrif yn Uawerl | rhy berso'nol, ac heb feddu digon o ddyddor-i deb cyffredinol. Rhsid dweyd, er hyny, fodi II genych ddigon o dalent a medr i ysgrifenu, a| » ehaicm glywed oddiwrtihych. eto: gofelwch.,| tnodd bynag, am anfon defnyddiau fyddontl :ymeradwy.

"DY'DD'IAU" IONAWR^'rai9^iaW,ra" I Nodion Amaethyddol &c. 1 Y mae Bwrdd Amaethyddiaeth. wedi "hysbysul y cjyhoedd' amaethyddol yn ddiweddar, drwy| gyfrwng dalen argraphedig, fod llawer o Gym-| V loriqltl,bb. | ()i ..A.-b.. DYUD IAU, IONAWR 24, 1901. I Nodion Amaethyddol &c. 1 Y mae Bwrdd Amaethyddiaeth. wedi "hysbysul y lyhoedcI amaethyddol yn ddiweddar, drwy gyfrwng dalen argraphedig, fod llawer o Gym- deithasau Yswiriol yr Amaethwyr yn awr yn caniatau "policies," a drefnant am roddi ad- daliad o iawn ar sj-lfaen Deddf Ad-daliad y Gweithwyr, am bob damwain all ddigwydd i weithwyr yn nghwrs eu gwaith yn nglyn ag am- aethyddiaeth. Byddai yn dda i'r amaethwyr wybod fod eu "policies" hefyd yn darpar at gyfrifoldeb ffermwyr i'w gweision o dan Ddeddf Cyirifoldeb y Meistri, 1880. Mae y taliadau blynyddol ar y policies hyn yn ihedeg i oddeutu 3s am bob lOOp o gyflogau delir. Mae estyniad Deddf lawn y Gweithwyr i lafurwyr amaetli- yddol yn dyfod i weithrediad ar Gorphenaf laf.

Mae tabl yr atgludiadau am y flwyddyn ddi- weddaf wedi ei hargraphu, ac y mae yn haeddu cael ei hastudio gyda chryn ofal. Dadforiwyd gwenith a blawd mewn cyflenwadau mwy y llyn- edd nag yn 1899 neu 1898. Dengys ceirch gyn- ydd trwm, ond indrawn cryn leihad. Daeth pytatw i mewn yn llawer rhwyddach, ond dis- gwylid hyn, oherwydd byrdra y cnwd gartref. Bydd yn dda gan "dairy farmers" ddeall fod ymenyn yn mhlith y dadforiadau sydd yn tnyncd ar y goriwaered. Mae gwlan wedi llei'hau mewn canlyniad i'r gofyn llai. A'u cymeryd fel cyfan, mae cydymgeisiaeth tramor wedi gwneud cam mawr, gan fod gwerth y dadforion amaethlyddol yn cyrhaedd y swm o 175,785,515p, o'u cydmaru a 166,476,737p yn 1899. Yn 1885, gwerth y dad- forion amaethyddol ydoedd 120,073,763p. Fe welir, felly, y fath naid anferth y mae y tramorwr wedi ei chymeryd i "fachu" ein marcli- nadoedd oartrefol. Ni roddwyd math yn y byd o atalfa ar y tramorwr mewn unrhyw flwyddyn ers 1893. Nid ydyw yn beth i ryfeddu ato y bydd i r ffermwr Prydeinig ddarllen y ffigyrau hyn gyda gofid. Gwyr yn dda, pe buasai wedi cael ond cihwareu teg, na fuasai y tramorwr byth wedi cael yr afael sydd gandda yn awr.

Ni bydd yn dda. gan amaethwyr glywed fod pob tebygolrwydd fed y wlad ar fin cychwyn ar gyfnod o gig rhad na welwyd ei debyg erioed o'r blaen. Dyma ganlyniad y symbyllad a rodd- wyd i Ifasnach dramor gan y oodiad diweddar yn y prisiau. Mae y farchnad yn awr wedi ei gor- stocio a chig, ac y mae cyflenwadau enfawr ar y mor. Mae hen air yn dweyd fod mooh un ai yn aur neu yn gopr. Maent yn gyffredin un ai yn burbroffidiol neu yn fawryny gwrthwyneb., Oddiwrth y ffaifch fod moch wedi Ileihau yn eu rhif yn ddiweddar i raddau mawrion, mae He if gredu y cymer gryn amser cyn y bydd pris porcl yn talu. |

Mae sylw amserol wedi cael ei alw at y oyf- newidiad er gwaeth sydd wedi cymeryd lie yn y bwyd a roddir i lafurwyr amaethyddol, yn enw- 01 eu bwyd cyffredin oedd uwd a llefrith, "ban-| nocks" haidd a bara ceirch. Yn awr cant faraf gwyn, etc., siwgr, ymenyn, a baewn. Prin byth| y gwelir llefrith yn eu hVmborth dyddiol. Y r gwyn, ate., siwgr, ymenyn, Rai blynyddoedd ynl absenoldeb yma o laeth sydd yn effeithio y cyf-I newidiadau trychinebus hyn yn ngrymder (sta-1 mina) yr oes sydd yn oodi. Cynwysai yr hen luniaeth, er ar adegau dipyn yn undonol, yr holl elfenau angenrheidiol yn nhyfiad corph cryf ac iach. Yii awr, bron yn mhob pentref, gellir gweled gwynebau wedi eu marcio ag arVyddion afi, wedi eu cynyrchu gan gamgymeriadau yn y lluniaeth. Danedd pydredig ac "anaemia" ydyw canlyniadau cyntaf y drefn newydd o lun- iaeth yn y wlad.

Fel dogn i ebolion yn dioddef oddiwrth lyngyr- au cymheliir gan geiffylwT profiadol sydd wedi rhoddi prawf ar lawer o feddyglynau, yn cynwys dau drachm o olew turpentine, un o olew san-f tonine, a dwy neu dair owns o olew had llin, a'u| rhoddi yn y boreu ar ystumog wag. Pan y byddl y meddyglyn hwn wedi cael ei arfer am dri neu| bedwar diwrnod yn olynol, dylid ei ddilyn i fyny| a phelen weithiol fechan, yn cynwys dwy owns o sudd pren alws, a'i roddi gyda'r amCaR o glirio allan y llyngyr a leddir gan y feddyginiaeth fla-enorol. |

Cred Red boblogaidd ydyw fod danedd duon gan foch yn arwydd o anhwylder, ond y ffiaith* ydyw mai canlyniad anhwylder ydynt, ac nid yr achos o hono. Oamdreuliad a chylla sur ydyw yr achos o dduwch yn y danedd, gan ddar- fyddiad yr enamel arnynt. Dylid ymosod ar y trwbl yn ei ddeohreuad, drwy roddi cyfnewidiad yn yr ymborth, dim yn sur nac yn ormodol, gan fod gor-ffidio a cshamdreuliad yn achos cyff- redin fir trwbl hwn. Rihodder i bob un o'r moch lonaid dwy lwy fwrdd o olew llin "raw." Hefyd bran mash, heb fod yn rhy wlyb, a chyda phob pr'yd lion aid llwy fwrdd o "carbonate of magnesia." Nid ydyw ymborth gweddol sur yn niweidiol i foch, ond y mae gormod o surni yn cythruHdo yr ystumog ac yn achosi y cyflwr hwn ar y danedd.

Mae llawer mathau o ymborth yn gymhwys i foch ieuanc ar eu tyfiant. Cig yn y fath anifeil- iaid sydd yn fwy dymunol na brasder. Mae ar yr anifail ieuano eisiau organau bywiol cryfion, treuliad cryf, ac arferiad o wneud y goreu o'i fwyd. Nid oes dadl nad ydyw yr arferiad hwn yn bosibl i'w feithrin drwy ofal ysgilgar o anif- eiliaid ieuainc, a rhan bwysig o'r meithriniad hwn ydyw airfer y mathau iawn o fwyd. Yn ymatfol yn ogystal a gwyddonol, y math goreu o fwyd i foehyn ieuanc ydyw Laeth, a rhyw fwyd grawn cyfaddas. Mae "buckwheat meal" a bran mewn rhanau cyfartal wedi eu canfod yn gampusynmhob ffordd. Rhodder hwn i'r hwch beth -amster cyn iddi QafLu y moch bach, ac mor ffri wedyn ag a ymddengys yn ddyogel. Bydd i'r moch bach yn fuan ddysgu sut i'w fwyta gyd- a'r hwch.

Ymiysosfa Aredig Mon. Nos Lun cynhaliwyd cyfaifod rhagbarotoawl brwdfrydig yn Llangefni, i gael ymrysonfa ar- edig yn niwedd mis Chwefror neu ddechreu Mawrth nesai. Pen-odwyd Mr Owen Jones, Wigan House, yn gadeirydd Mr John Roberts, Tanyard, yn drysorydd a Mr John R. Wil- liams, ironmonger, yn ysgrifenydd. Cafwyd maes cyfleua gan Mr E. M. Edwards, Ty Gwyrdd, i gynal yr ymrysonfa. Diau gyda'r fath ddwy- law medrus a. gweitihgar y bydd i lestr yr aradr- wyr gyrhaedd y porthladd yn llwyddianus. Ceir y manylion yn y "Clorianydd" nesaf. DINASYDD.

| Llwyddiant Masnachol Prydain. f Y mae Bwrdd Masnach. newydd gyhoeddi ad- troddiad, yr hwn a ddengys fod swm y dadfor- [iadau yn ystod mis Rhagfyr diweddaf yn Ub,446,662p, o'i gydmaru a 40,738,896p yn ystod tyr un mis y flwyddyn flaenorol, yr hyn sydd yn [gynydd o 6,707,766p. Yr oedd yr allforiad am P" mis yn 23, 611, 972p, yn erbyn 22,038,489p yn Rhagfyr, 1889, yr hyn sydd yn dangos cyn- ydd o 1, 573,483p. Yr oedd y dadforiadau am y flwyddyn ddiweddaf 'yn 523,633,476p o'i gyfer- bynu a 485,035,583p deuddeg mis blaen- orol, yn dangos cynydd 0 38, 597,903p. Yr oedd yr allforiadau -1111 y flwyddyn ddiweddaf yn 291,451,306p, o'i gyferbynu a 264,492,211p am y flwyddyn flaeuorol, yr hyn sydd yn dangosl gynydd o 26,959.095p. Y mae y ffigyrau yma yn dangos fed y flwyddyn ddiweddaf wedi bod yn un lewyrchus mewn ystyr fasnachol. 6

Twysig i Amastliwyr Meirionydd. i Mewq, cyd-bwyllgor o Gynghorau Sirol Trefaldwyn, Amwythig, Fflint, Dinbych, a Meirion, a gynlialiwyd yn Neuadd Sirol Amwythig dydd Mawrth, yr 8fed cyfisol, gwrandawycl cais o Gynghor Sirol Meirion am gael eu rhyddhau o'r orfodaeth i dipio defaid cyn eu symud i sir arall. Rhoddwyd gwrandaw- iad sirol i'r Ddirprwyaeth (y Mri J. Williams, Gweroliefin E. Watkins, Rhiwlas E. Jarrett, Plasynfaerdref Gomer Roberts, Llanelidan; a'r Prif-Gwnstabl Best); and oherwydd fod 53 o achosion o'r clafr wedi digwydd yn ystod y tymor diweddaf, nis gallai y cyd-bwyllgor ganiatau y cais. Addawsant roddi ystyriaeth pellach i'r mater yn eu cyfarfod nesaf, a bydd eu dyfarniad yn dibynu ar pa un ai wedi oynyddu neu leihau y bydd y clafr wedi wneud yn y cyfamser. L-

Icyfamser. Masnach Yd yr Wythnos. Yr oedd yr bin a gafwyd yr wythnos ddiweddaf yn peri cryn ddyryswch yn ein marchnadoedd, a buasent yn llawer gwaatb nag oeddynt onibae fod y masnachwyr wedi gwneud. eu hunain yn barod aj gyfer y "gauaf," pryd yr oedd y mis blaenorol yn cael ei ystyried fel yn "hydrefol" yn ei hin. Yr oedd y prisiau ychydig yn uwch am wenith a blawd haidd a cheirch o'r math trymaf. Oherwydd fod cymaint o indrawn newydd a cheirch ysgafn wedi cyrhaedd drosodd, Did ydynt hwy wedi cyfranogi yn y sefydlogrwydd cyffredinol. Ar y Cvfandir y mae yr ihin wedi bod yn llawer mwy angerddol nag yn y wlad hon. Mewn gair, yr oedd Ynysoedd y Scilly 20 gradd yn gynhesach I na'r Riviera. Ofnwn y ceir clywed am lawer o niwed wedi ei wneud i'r tiroedd sydd wedi eu haredig yn ysgafn yn yr Eida], Hungary, a De-ddwyrain Ewrop; ond, vn Rwsia, lie y mae yr eira yn gorwedd yn ddwfn ar y ddaear, nid oes unrhyw niwed yn cael ei ofni. Y rhagolwg yn yr India ydyw y ceir cynhauaf da y tro nesaf. Hyfryd iawn a fyddai gweled v brophwydoliaeth hon yn cael ei chyflawni. Yr oedd y enwd a gafwyd yn Ebrill, 1900, yn un gwir ar y ddaear, nid oes unrhyw niwed yn cael ei ofni. Y rhagolwg yn yr India ydyw y ceir cynhauaf da y tro nesaf. Hyfryd iawn a fyddai gweled y brophwydoliaeth hon yn cael ei chyflawni. Yr oedd y cnwd a gafwyd yn Ebrill, 1900, yn un gwir druenus.. Ond, y mae hi braidd yn fuan i son am y cynhauaf yn Ionawr. Rhaid aros am enyd eto cyn y byddwn mewn sefyllfa i ddweyd dim yn benodol am y rhagolwg. Ar hyn o bryd, y mae ysguboriau yr India yn mron yn liollol weigion. Oherwydd hyn, yr ydys yn casglu mai ychydig iawn, mewn cymhariaetb, o wenith, o leiaf, a fyddi gan yr India i'w allforio, hyd yn nod pe ceid cynhauaf iff sylweddoli y disgwyliadau mwyaf aiddgar. 1

Pwvllgor Heddgeidwadol Sir Fon. | Iddydd Iau, yn Llangefni, dan lywyddiaeth y jCyrnol T. L. Hampton Lewis. | Cyflwynodd y Prif-Gwnstabl (Mr L. Prothero) | ei adroddiad am y chwarter. Am feddwdod fe Iwyshvyd 296 o bersonau, ac euogfarnwyd 182. Anfonwyd 14 o samplau i'r dadansoddydd sirol. i|i| Cyrtlialiwyd cyfarfod chwarterol y pwyllgor Iddydd Iau, yn Llangefni, dan lywyddiaeth y jCyrnol T. L. Hampton Lewis. | Cyflwynodd y Prif-Gwnstabl (Mr L. Prothero) | ei adroddiad am y chwarter. Am feddwdod fe Iwyshvyd 296 o bersonau, ac euogfarnwyd 182. |Anfonwyd 14 o samplau i'r dadansoddydd sirol. |Yr oeddynt yn cynwys llaeth, cwrw, whisci,! Icoffi, a ginger beer. Sicrheir fod yr oli o honyntl ivn bur oddigerth y whisci, gwerthwr pa un a I Eddirwywyd i 2s 6c ao 21s 6c o gostau. Yr oeddl jy cwrw yn rhydd oddigerth arsenic. Bu 16 ol aohosion o'r clafr yn y sir cymerodd un achos ol haint y moch le yn Llanfair P.G., ac fel ddistrywiwyd yr holl foch. Darllenwyd llythyrl oddiwrth yr Ysgrifenydd Cartrefol yn datgan eil foddhad gyda'r penderfyniad a basiwyd gan yl pwyllgor ar fod caniatad yn cael ei roddi i'r Priffi Gwnsitabl i ddyrchafu heddgeidwaid teilwng ynl mhob dosbarth ciyn gwasanaethu o honynt am yl nifer rheolaidd o flynyddau. Gofynai y Prif 1 Gwnstabl am ychwanegiad yn ei gyflog, a chania-1 tawyd iddo yn unfrydol ychwanegiad o 25p yS flwyddyn. B Derbyniwyd deiseb oddiwrth Gymdeithasl Eddirwywyd i 2s 6c ao 21s 6c o gostau. Yr oedd y cwrw yn rhydd oddigerth arsenic. Bu 16 ol aohosion o'r clafr yn y sir cymerodd un achos ol haint y moch le yn Llanfair P.G., ac fel ddistrywiwyd yr holl foch. Darllenwyd llythyrl oddiwrth yr Ysgrifenydd Cartrefol yn datgan ei foddhad gyda'r penderfyniad a basiwyd gan y pwyllgorar fod caniatad yn cael ei roddi i'r Prif Gwnsitabl i ddyrchafu heddgeidwaid teilwng yn mhob dosbarth ngwasanaethu o honynt am y nifer rheolaidd o flynyddau. Gofynai y Prif 1 Gwnstabl am ychwanegiad yn ei gyflog, a chania- tawyd iddo yn unfrydol ychwanegiad o 25p y flwyddyn. B Derbyniwyd deiseb oddiwrth Gymdeithas Ddirwestol Mon yn gofyn am benodiad cudd- Iswyddog, ac yn dweyd fod rhai heddgeidwrod yn cael eu cyflenwi a diod tra ar ddyledswydd. I Mr M'Killop, tra yn cytuno ddeiseb, a wrlh- wynebai y cyhuddiad fod heddgeidwaid yn cael leu cyflenwi a diod tra ar ddyledswydd. Pen-1 iderfynwyd hvsbysu y deisebwyr nas gallai yl 'pwyllgor weled ei ffordd yn gliT i wneud y pen-1 Iodiad, a gadawyd y llythyr ar y bwrdd.

Cyfarfod C'liwartrr Bedyddwyr Mas. Cynhaliwyd yr uchod dydd IJun, Ionawr 14eg, yn Salem, Amlwch, o dan lywyddiaeth y Parch E. Davies, Belan. Dechreuwyd trwy weddi gan y brawd H. C. Parry, Llanerchymedd, a phasiwyd y penderfyniadau canlynol:—Fodi y cofnodion yn cael eu cadarnhau. Ein bod yn dra llawen wrth weled y Parch W. B. Jones, Penycae, yn ein mysg, ac yn dymuno ei lwvddiant yn ngwaith yr Arglwydd. Fod y brawd C. Roberts, o Ty'ndonen, yn cael ei groesawu yn gynes i'n plith ar ei ymsefydliad yn Pontripont. Ein bod yn cydymdeimlo yn fawr a'r biodyr Rice Rowlands, Llanfachraeth, ac Owen Hughes, Madryn Dysw, Amlwch, yn eu gwaeledd, ac yn dymuno adferiad buan iddynt ill dau. Amly_ wyd llawenydd mawr wrth ddeall fod eglwys Heb- ron, Caergybi, yn bwriadu adeiladu capel newydi, ac addawyd y cymorth arferol iddynt yn eu tro Caniatawyd i eglwysi Beaumaris a Traethcoch gael eu gweithredoedd o'r ddiogelfa. Fod Mr Pritchard, Pentraeth, i ymweled a'r eglwysi a benodwyd iddo erbvn y cyfarfod chwarter Cafwyd adrodd- iad tra ffafriol o waith yr Ys^; .i Sul gan y Parch David Lloyd, Hebron, ac anogwyd yr holl ysgolion i ddarparu ar gyfer yr arholiadau. Taer gymhell- wyd yr eglwysi i fod yn fwy gwyliadwrus wrth ollwng a derbyn aelodau trwy lythyrau. Dewiswyd yr ysgrifenydd a Mr J. Lewis, Y.H., Llanllibio, i gynrychioli y gymanfa ar Bwyllgor Unedig, i'w, gynal yn Llangefni, er trefnu dyddiad cyfarfodydd diolehgarwch am y cynhauaf. Cafwyd cyfrifon manwl a boddhaol am gasgliad yr eglwysi tuag at Calfaria, Llanfechell, a datganwyd diolchgarwch g^vresocaf y gynhadledd fr brawd Samuel Thomas, Cemaes, am ei garedigrwydd eithriadol tuag at y frawdoliaeth yno. Ein bod yn datgan ein diolch- garwch i'r Parch R. W. Davies am ei ymdrechion canmoladwy gyda'r achos yn llanfechell, yn gofidio oherwydd colli ei wasanaeth, yn y sir, ac yn rhoddi llythyr cynes' iddo ar ei ymadawiad o'n plith i gymanfa Caerfyrddin ac Aberteifi. Fod y brawd W. J. Jones, Beaumaris, i'w benodi yn ysgrifenydd y gymanfa ganu. Oafwyd adroddiad manwl gan y brawd R. R. Parry, Brynala, am y gweithredoedd oedd yn y ddiogelfa, a diolchwyd iddo ef a'i gynorthwywyr am eu llafur. Trefnwyd fod y ddiogel- fa i'w symud i lawr i dref Llangefni; fod cofrestr gyflawn i'w gwneud o fanylion y gweithred- oedd, er mwyn eu hargraphu, a bod yr agoriadau i'w cadw gan y brodyr T. Frimston, J. Gray, ac Owen Parry, Llangefni. Ar daer erfyniad y Parch David Lloyd, Hebron, Caergybi, derbyniwyd ei ym- ddiswyddiad fel ysgrifenydd cronfa yr ugeinfed gan- rif diolchwyd yn gynes iddo am ei holl ymdrechion da chychwyniad y mudiad, a phenodwyd y Parch D. P. Bevan, Llanfachraeth, yn olynydd iddo yn y swydd. Fod yr ysgrifenydd i ymdrechu cael copi cyflawn o holl lythyrau cymanfa Mon, er mwyn eu gosod yn y ddiogelfa, a bod yr eglwysi yn cael eu hanog i'w gynorthwyo trwy roddi pob help iddo er eu sicrhau. Cadarnhawyd adroddiad ysgrifenydd y genhadaeth gartrefol, ac rjinogwyd yr eglwysi i dderbyn y casglydd, sef y Parch J. G. Williams, Brynsiencyn, yn fuan er orphen y casgliadau. Rhoddwyd rhybudd o mis gan Mr R. R. Parry, Brynala, fod y cyfansoddiad newydd i'r genhadaeth gartrefol a ddarllenwyd i'w basio yn y gymanfa. Cafwyd rhybudd arall o chwe' mis gan yr ysgrifen- ydd, fod cyfrifon y gymanfa i'w can i fyny ar Rhag- fyr 31ain bob blwyddyn. Cafwyd adroddiad ar y Gymdeithas Ddirwestol, a phasiwyd fod yr ysgrifen- ydd i ohebn a'r holl eglwysi yn nghylch llyfrau ar- dystio, etc., erbyn y cyfarfod chwarter nesaf. Dy- munwyd adgoffa yr holl eglwysi fod y casgliad at y genhadaeth dramor i fod yn llaw Mr 0.. Hughes, Madryn Dysw, Amlwch, erbyn y 14eg o Fawrth. Ein bod yn gofyn i'r frawdoliaeth yn Bethel, Caer- gybi, drefnu er cael pregeth ar ddirwesb gan un o'r gwahoddedigion yn y gymanfa nesaf. Fod y Parch J. G. Williams, Brynsiencyn, i ddarllen ei bapyr ar "Hanes yr Ysgol Sul yn Mon" yn nghyfar- fod chwarter y Belan. Ein bod yn dymuno ar y Parch T. Frimston, Llangefni, i ysgrifenu erthygl ar "Ganrif 0 ymdrechion y Bedyddwyr yn Mon" ar gyfer un o'n cyfnodolitm, a bod yr erthygl i'w hail-gyhoeddi yn adroddiad v gymanfa am y flwydd- yn nesaf. Amlygwyd llawenydd mawr oherwydd agoriad y Trygarn-Griffith Coffee House yn Bodedern; datganwyd diolchgarwch diffuant i'r Ar- glwyddes Reade am ei baelioni yn rhoddi y ty dywed- edig yn rhad ac am ddim i'r pentref; anogwyd holl flaenoriaid ac aelodau y Bedyddwyr i gario* eu mas- nach yn mlaen yn y sefydliadau dirwestol hyn, ac nid yn y tafarndai, a datganwyd y priodoldeb o gael tai o'r un nodwedd yn Nghaergybi, Amlwch,Llan- erchymedd, a manau eraill yn yr ynys. Diolchwyd i'r llywydd am ei waith yn y gadair, ac i'x frawdol- iaeth yn Salem am eu trelniadau bylaw a'u dar- pariadau godidog ar gyfer y cenhadon. Terfynwyd trwy weddi gan y brawd Isaac Roberts, Felin Nant, Rhusgoch. Pregethwyd yn yr hwyr gan y Parchn. David Lloyd, Hebron, Caergybi, a D. P. Bevan, A.T.B., Llanfachraeth. Capelgwyn. DANIEL DAVIES, Ysg.

Ccfaaail "Ap Ifarmwr/' Yr oedd yn llawen genyf weled eich papyr yn galw sylw gweitlnryr amaethyddol Mon at y mater U'clnxl. Mae rhai ardaloedd yn deifro a ddifrif. Nos Sadwrn. cafwyd cyfarfod brwd- frydig i hyrwyddo yr amcan yn Dwyran. Y llywydd oedd Mr (i. G. Jones (Glan Peris). Eglurodd amcan y cyfarfod yn ddeheuig trwy alw sylw y to ieuengaf at gofgolofn Syr Hugh Owen ar y Maes yn Nghaemarfon. Amcan y golofn hono ydyw damgos i'r oesoedd a. ddel yr hyn a all bachgen 0 Gymro wnfeud trwy yni, pen- derfyniad a nerth cymeriad. Mae Oymru hedd- yw yn ddyiedus am ei safle mewn addysg iddo ef, a. phrawf fod y genedl Gymreig yn gwerth- fawrcgi ei lafur ydyw y golofn yn N ghaernar- fon. Ap Ffarmwr sydd o flaen y wlé; 1 yn awr, meddai y Llywydd. Yna galwodd ar Mr Elias Jones, Ty'nycoed, i ddarllen y penderfyniadl cyntaf:—"Fod y cyfarfod hwn yn teimlo yn faloli fod cychwyn newydd wedi ei roddi i godi i'r diweddar Ap Ffarmwr gofgolofn hardd, bod ni—gweision amaethyddol Dwyran-yn gwneud yr hy n sydd yn ein gallu i hyrwyddo y nmdiad." Yr oedd llawer o dwrw, meddai Mr Ejas Jones, yn cael ei wneud o ddigwyddiadaul mawr y ganrif oedd newydd derfynu. Iddo ef y digwyddiad pwysicaf ydoedd codi y gweision am- aethyddol o'r llaid. I ben Ap Ffarmwr y dBieth y syniad o ddyrchafu y gweithiwr. Nid oedd y to ieuanc yn gwybod dim am anhawsderau as chaledi y gweithiwr yn y gorphenol—o'r gwaithi i'r gwely, ac o'r gwely i'r gwaith. Dylent un ac oil aberthu llawer er mwyn un a aberthodd gy-i maint drostynt hwy. Eiliwyd y penderfyniad1 gan Mr Griffith Roberts, Lonuchaf. Dosbarth anhawdd i'w symud, meddai ef, ydoedd y dos- barth gweithi )1. Yr oedd y cyfaill yma yn ddon-f iol yn adrodd hanes cario Ap Ffarmwr yn LIan-| gefni. Cafodd ef roddi hwb iddo yr adeg hono,| ac yr oedd yn benderfynol o roddi hwb iawn i'fi gofgolofn hefyd. Ategwyd y penderfyniad ganl amryw. Hyderai y Parch J. H. Williams y| ceid swm sylweddol, nid yn unig i roddi cof-i golofn ar ei fedd, ond i sefydlu "scholarship" agored i blant gweithwyr Mon. Yr oedd pobl diwygiwr yn gwneud gelynion yn ogystal a chyf-| eillion. Feallai fod l'awer i amaethwr yn teim-| 10 yn ddig. Dyma hanes y byd. Ap Ffarmwrl oedd Wilberforce y gweithiwr amaethyddol. Dy-| munai ef o galon bob llwvddiant i'r symudiad.B ■Mr Jones, Gelliniog WTen, un o amaethwyr 1 mwyaf llwyddianus y rhan yma o'r ynys, a god-| I odd i fyny i dystio fod daioni wedi deilliaw nid^ yn unig i'r gwas, ond i'r meistr hefyd. Yr oedd| y gwas yn myned yn well gwas, ac yn gwneud| yn unig i'r gwas, ond i'r meistr hefyd. Yr oedd y gwas yn myned yn well gwas, ac yn gwneud gwell gwaith. Nid oedd modd i'r dyn ddal wrfchl weithio o bump tan saith. Hoffai ef weled cof-| golofn deilwng yn cael ei chodi, a byddai ynl bleser ganddo gael cyfranu ati. Mr Owen Pairyl (Ty'nygwynt) oedd y nesaf. Dvwedai fod eisiau| cofgolofn yn ateb i'r dyn. Byddai un waeLyn| anair iddo. Ap Ffarmwr oedd 'y cyntaf i weled y gweithiwr ar lawr. Gafaelodd ynddo a odd ef i fyny o blith yr anifeiliaid. Nid oeddj neb yn ei gymhell. Yr oedd y gweithiwr mor ddwl nas gwyddai yn iawn beth oedd yr Ap yna fwriadu wneud drosto. Ond fel y mae yn alarus^ meddwl cafodd ei alw cyn gorphen ei waith. I Disgyned ei fantell ar rhyw Joshua yn fuan. Oafwyd gair hefyd gan y Mri R. Owen, Bwlch- fedwen Bach; W. J: Ellis, Talponcia; W. Wil-| limn, Garreg Sad ao eraill. Pasiwyd pender-1 fyniad yn dymuno cael cyfarfod cyhoeddus i hyrwyddo y gofgolofn yn Llangefni. Dosbarth-j wyd y plwyf a rhanwyd y llyfrau casglu. llenodd yr ysgrifenydd lleol lythyr calonog yn gofidio nas gallent "fod yn bresenol oddiwrtli y Parch E. Jones, Llangristiolus; Powyeon, Elphin. Dyma lythyr Elphin :—"Anwyl Syr, —Drwg iawn genyf 11a. chaniatai amgylchiadau ij mi fod yn bresenol yn eich cyfarfod nos yfory. Yr un pryd 'yr wyf yn falch o glywed fod gweis-i ion amaethyddol Mon yn dechreu ymysgwyd. ao yn hyderu y llwyddant i godi colofn deihvng: o goffadwriaeth un a deimlai mor ddwfn dros eu hachos. Tr wyf yn meddwl fod y llythyrau| x ysgiifenodd Ap Ffarmwr i'r f'Werin" i ddadl-| eu eu hawliau gyda'r pethau goreu a wnaeth er-| ioed, ac yn fy mam i fe ddylid eu cyhoeddi yn| llyfryn fel y ibyddont yn Siarter Rhyddid i| weision ffermwyr ein gwlad. Trwy dalu hyn o| deyrnged i enw Ap Ffarmwr credaf hefyd y byddl meibion llafur Mon yn gwneud y gwasanaethl mwyaf i'w hachos eu hunain. Y mae pob mud-| iad mawr a lwyddodd erioed wedi ymgorphori| yn mherson rhyw arwr neu gilydd. Pwy a wyr| na bydd v gofgolofn hon fel v golofn d'anj gynt yn Uewyrehu mewn dyddiau tywyll i ar- wain y caethion a'r crwydriaid o dir anobaith ij wlad yr addewid. Dymunaf i chwi bob llwydd-| iant a bydd yn llawen genyf fwrw fy nghyfranl i'r drysorfa.—Yr eiddoch yn bur, R. A. Griffith. Dewiswyd pwyllgor lleol cryf i gario allan y gweithrediadau.—Gohebydd. 1

(At y Crolvgydd.) 1 Syr,—Y mae yn dda genyf ddeall fod cyfeilliùn yn ardaloedd y Dwyran yn gweithi-o mor rhagGT-i 01 trwy alw cyfarfodydd a dewis swyddogion i gasglu at yr uchod. Teimlaf yn ddiolchgar i'r oil cyfeillion sydd wedi gyru at yr ysgrifttn- ydd i ymofyn am dafleni. Yn wir y mae y rhail hyny yn gwneud llawer o lwysdod i'r swyddog, ac y mae ef wedi gyru llawer o dafleni ar antur-j iaeth i gyfeillion mwyaf cymhwys, yn ol ei dyb ef, mewn llawer o blwyfi gyda'r dymuniad ar iddynt wneud eu goreu mewn ffordd o gasglu, ac wedi rhoddi ystyriaeth fanwl i'r mater fod genym hawl foesol ar ein gilydd i arfer moddion rhesymol i gymheli ein cyd-weithwyr i symud yn mlaen yn effeithiol i sicrhau llwyddiant ein cronfa. Y mae yr ardaloedd canlynol wedi cael tafleni: —Aberffraw, Bryndu, Llangadwaladr, Caergeiliog, Valley, Rhosoolyn, Llanfachiaeth, Llanfwrog, Cemaes, Llanfaetlihi, Llanfairyn- nghornwy, Bodewryd, Llanbabo, L'anddeusant, Llandyfrydog, Amlwch, a Llanfflewyn, ac erbyn y bydd y llinellau hyn o flaen eich darllenwyr hyderaf y bydd yr ysgrifenydd wedi gallu gyru tafleni trwy yr oil o'r wlad. Gobeithiaf y bydd pob ardal yn gweithio yn ffyddlon hefo'u llyfrau casglu, ac os y bydd rhai ardaloedd heb gasgl- yddion i wneud y gwaith gobeithiaf y bydd y cyfeilliorn ddigon hunan-ymwadol i yru eu tan- ysgrifiadw i'r rhai y gwyddant am danynt fydd yn casglu mewn cyrhaedd iddynt. Neu gallant gael "postal orders." Oant un deunaw cein- am ^o, ac un pum' swllt am geiniog, a'u gyru i'r ysgrifenydd neu i'r trysorydd cyffredinol. Fe awgrymwyd y byddai i'r gronfa gael ei chau ar y 13eg o Chwefror, 8jC hyd yr ydym yn gwy- bod, felly y bydd. Otna i ni weithio o ddifrif, trwy y wlad, gallwn orphen y gwaith yn an- rhydeddus erbyn hyny, ac anfon y llyfrau oasglu i'r ysgrifenydd, George Joaies, a'r arian i Mr W. Thomas, Llangefni.—Ydwyf, etc., AP DAFYDD.

p? Y "Diweddar Sam Le^is, yr Ariaj- Penthyciwr Ncdedig GADAEL DWY FILIWN 0 BUNAU AT SEFYDLIADAU ELUSENOL. Dywed y Daily Telegraph fod gan y diweddar Mr Sam Lewis ffortiwn o rhwng tair a. phedair xniliwn 0 bunau i'w rhoddi ymaith yn ei ewyllys "TD marw. Deallwn fod cymynrodd o un flliwn wedi ei adael i Mrs Sam Lewis ty weddw), yn nsrhyda Hog am oes, os dewisa, ar y gweddill 0'1 vstad- Mrs Lewis sydd i benderfynu i ba raddau, rn y dyfodol agos, y mae cymynroddion elusenol iruthrol Mr Lewis i gymeryd effaith; ond wedi ei marwolaeth hi, pan fodd bynag, bydd i amryw o sefydliadau elusenol Llundain fanteisio yn ddirfawr. Hvsbysir Di fod, yn mhlith y rhoddion hyn, y swm 400,000p wedi ei adael i sefydlu cartrefl i dlodion Tuddewig, yn nghyda llawer o gymynroddion eraill. Cymru 100,0(X)p Bwrdd Gwarcheidwaid lueddewig, yn nghyda Uawr 0 gyroyaroddioa eraill.

'Sgrepan Samuel Sam.. | GOFGOLOFN AP FFARMWR: Dyraa^s fel yr ysgrifenir ataf o'r Dwyran "Ni raid i Samuel Sam betruso na wna y Dwyran eu rhan 1 hyrwyddo y mater uchod. Mae bechgyn wedi cychwyners wythnos yn ngefail Mr Thomas Jones, y gof; a chaiff dim ei droi allan oddiyma heb >ei fod wedi ei orphen. Mae y dosbarth wedi ei ranui. v casglyddion wedi eu penodi, pwyllgor cryf wedi ei ddewis, a Glan Peris yn llywydd iddo Penderfynwyd cael cyfarfod cyhoeddus yn fuan i osod y mater .gerbron yr holl gym-dogaeth, a dis- gWYlr doniau o'r tuallan i gynorthwyo. Gofalwn am i 'Sgrepan Samuel Sam' gael y manylion fel y byddwn yn symud yn mlaen.. Mae y gweision yma yn selog am fynu cofadail deilwng i un aberth- odd gymaint drostynt hwy." Dyna fel yr ysgrifena Mr 0. Thomas,ysgolfeistr llwyddianus y lie. Yr wyf bellach, yn hyderus y gwneir gwaith da yn v Dwy- ran ar cylch. Y mae y newyddion glywir o wahanol fanau yn galonogol iawn. Da genyf fod y mater wedi cychwyn yn ngefail Mr Thomas Jones.! Gofaler bellack am weithredu yn ol arfer Mr Jones ] Ouro yr haiarn tra byddo yn boethw" Credaf mai] gwaith rhwydd fyddaij cael nifer o gyfeillion o'r tu- allan i gymeryd rhan yn y cyfarfod cyhoeddus, os y teimla y owyllgor lleol angen am hyny. Diolch-1 gar fyddaf am air eto, a dylem hefyd ddiolch yn gynes i olygyddion y "Gwalia" a'r "Clorianydd" am roddi eu colofnau at ein gwasanaeth i alw svlw yn barhaus at yr amcan teilwng hwn. I ,Y' PARCH WYNNE DAVIES, LERPWL. | Dyma un eto o wyr mawr Mon. Deallaf mai genedigol ydyw o Lanerchymedd, a. phe buasai [ .blS ay lie hwmç., wedi cael y boneddwr hwn yno i sfeirmadu ar vr adrodd ni buasai eisieu i neb betruso am foment na. chawsent gyfiawnder. Na feddylier. am foment fy mod yn awgrymu na wnaed cyfiawndexj gan y rhai ddewiswyd. Hen arfer rhai ydyw cwyno ac at hwy a ar y beirniaid. Cefais gylie i wrando Mr Davies yn siarad ar ddirwest yn Ebenezer, Bangor, yr wythnos ddiweddaf. Nid yn unig yr oedd vr Iaraeth yn dda o ra.n cynllun a mater, ond yr oedd ei feistrolaeth ef ar lefaru yn sicr o fod yn enill cymeradwyaeth pawb. Nid ydyw Mr Davies ond dyn ieuanc, ond y mae yn weithiwr caled, ac y mae llwvddiant mawr ar ei Jafur yn Lerpwl, a'i enw yn anwyl gan bawb yno. Y mae yn un o'r siarad- wyr cyhoeddus goreu wyf wedi ei glywed ers llawer | dydd, a byddai yn fendith pe rhoddai wersi yn y I geliyddyd i rai eraill sydd yn yr un swydd ag ef. 3 Teneu oedd y.cynulbad i'r hyn ddi'sgwyliwn weled, S ond pa Ie v ceir cyfarfod dirwest poblogaidd, onideY S OYSTADLU. I Ý mate arnaf awydd dychwelyd at y pwnc hwn etc. Yn ddiweddar, bu'm yn edrych ar ymrysonfa Sewn defaid, a gwelais rai pethau yno ag y byddai yn fanteisiol i rai sydd yn dial cysylltiad a chys- tadleuon eraill i wneud sylw d honynt. Yr oeddwn yn synu at y feistrolaeth oedd gan rai o'r bugeiliaid ar y cwn oedd yn cystadlu, ac yr oedd y ci a'i lygaid yn gwylio yn barhaus, ac yn disgwyl am vr arwydd i wneud ei waith. Dyddorol iawn oedd sylwi ar- nynt, er fod y gystadleuaeth. yn ymddangos yn un anhawdd iawn. Nid oedd ond wyth munud o | amser yn cael ei ganiatau i bob ymgeisydd, ac oni fyddai yn llwyddianus i gael y defaid i fan neill- duol mewn dau funud o amser yr oedd yn cael lei orchymyn allan 01 gystadlduaeth. Credaf y ibyddai mabwysiadu rheol debyg yn fanteisiol iawn mewn cystadleuaethau eraill, cymaint o amser dreulir i alw a disgwyl ar ymgeiswyr i ddyfod yn | mlaen ac i wneud eu hunain yn barod yn fynych. I Beth pe dodid amod fel hyn ar destynau ein cyfar- fodydd llenyddoI, etc. "D.S.,—Os na fydd yr ym- geiswyr ar y canu a'r adrodd, etc., yn barod i I ddechreu o fewn tri munud ar ol galw eu henwai: Sbyddant allan o gystadleuaeth?" Gwelwch fy mod |yn rhoddi munud yn rhagor iddynt hwy nag i'r cwn, pryd y dylasai fod fel arall. Y fath ben- agaledwch welir ar rkii amgylchiadau gan rai o'r I cystadieuwyr. Rhaid galw arnvnt laweroedd ol iweithiau, ac aros iddynt gael benthyg copi, a thynul |eu cot uchaf, a cherdded o'r lleoedd pellaf. Pethl a arall y sylwais arno yn nghystadleuaeth y cwn oedd ana welais ac na chlywais yr un o'r cwn oedd ynl Icolli. yn cyfarth nac yn bygwth brathu y rhai oeddf lyn. eu beirniadu. Mor gall, onide, o'u cydmaru al I rhai dynion? Poenir y beirniaid byth a hefyd gani I rai ymgeiswyr. Welais i chwaith yr un ci yn| |rhwbio ac yn llyfu y beirniaid1 cyn y gystadleuaeth. BMae rhai dynion, os teilwng o'r enw, yn gwneud gpeth felly. Defnyddiant wahanol ffyrdd i gyraedd fjen hamcan. Weithiau anf<5nir i'r beirniad yn mlaen | llaw yn gofyn; am ei delerau am fyned i le neillduol iji feirniadu, ac awgrymir yn y llythyr, os y bydd y (telerau yn ffafriol, y gwna ef ei oreu dros ei gael hno, a dywed hefyd "Yr wyf yn bwriadu cystadlu to danoch yn y fan'va'r fan, a chaf siarad a ohwi yn mhelLach yr adeg hono." Dro arall fe ddywed "Yr | am eich^cael acw i feirniadu, ac y mae genyf thanes lleoedd eraill i chwi hefyd. Y mae bmwd, | i mi yn cystadlu o) danoch yn — a mi fyddai yn| |dda genyf pe rhoddech y wobr iddo." Wyddoch |ch;i beth, fe ddylid rhoddi y sawl sydd yn euog o | hyn yn Ngharohar Rhuthyn am dair Oiynedd ac I os y clywaf y bydd yn gwneud petk tebyg eto arboddaf ei enw ef a'r sawl yr anfona atynt, modd »y bydd eich darllenwyr yn eu hadnabod. Ond i |ddyehwel at y cwn. Sylwais hefyd nad oedd yr1 un a o'r rhai oedd yn enill yn edrych yn ddiraddiol ar y^ I Thai oedd yn colli. Chwareu teg iddynt, onide ?| »Nid oeddynt yn ymddangos yr un gronyn mwy pen-| luchel na hunanol. Mi welais rai dyniofelly. Wedijj iddynt enill 5s neu 7s 6e o wobr oddiar rhvw nifera (o ymgeiswyr, prin yr oeddynt yn adnabod^y rhail | oedd yn cystadlu yn eu herbyn wedi hyny. "Looks I out," y nhw oedd y bobl wedi hyny. Allai ddiBal f sicrhau oedd yno berthynasau ir cwn yn edrychl | arnynt. Os oedd, ni sylwais fod yr un o honynt yn ymyryd dim a'r beirniaid pan oedd. y gystadleu-f f aeth yn myned yn mlaen. Mi welais dad, neu frawd,| I neu berthynas arall weithiau yn ymyryd pan fyddail I cystadleuaeth mewn. canu neu adrodd, etc.| ItSylwais hefyd nad y ci; oedd yn derbyn y gymerad-| I'wyaeth fwyaf gan y dyrfa oedd yn enill y WObI. Yr oedd y beirniaid yno yn ddigon gonest a gwrol i fyned yn erbyn y farn gyhoeddus. Mi welais raq mewn cvlchoedd gwahanol yn gwneud yr un peth, ond gwelais rai fel arall hefyd. "Un gair arall, as dvna fi'n tewi," ys dywed pregethwyr. Cefais' S allan mai y ci oedd yn rhagori yn y gystadleuaeth; welais i oedd yr olaf mewn cystadleuaeth gyffelyb y dydd dilynol. Y wers oddiwrth: byn ydywna/ feddylied yr hwn sydd yn enill heddyw ei fod yn> myned i enill yn mhob man. Derbyniodd y ci ei, Iorchfygiad yn anrhydeddus. Ond tydi yn resyn na," wTiai dynion yr un modd? Ydach ch'i ddim yn meddwl mod i wedi rho'i darn o. bregeth go- lew ag ystyried na chefais ddim coleg? LLADRON GLAN Y MOR. j Yr oedd son yn fynych am y dosbarth hwn yn Nghymru flynyddoedd yn ol. Ai tvbed fod hiliog- aeth newydd o hpnvnti yn codi yn Nghaergybi? Os ydyw yr hyn a ysgrifenir yn nglyn a dxylliad y meddwl mod i wedi rho'i darn o. bregeth go- lew ag ystyried na chefais ddim coleg? LLADRON GLAN Y MOR. j Yr oedd son yn fynych am y dosbarth hwn yn Nghymru flynyddoedd yn ol. Ai tybed fod hiliog- aeth newydd o hpnvnti yn codi yn Nghaergybi? Os ydyw yr hyn a ysgrifenir yn nglyn a dxylliad y "Primrose Hill" yn wir, y mae yn ddifrifol. Goreu po gyntaf i glirio yr argraph sydd ar feddwl y wlad, os gellir. Y mae meddwl fod Cymry mewn lie mor uchel ei freintiau crefyddol a Chaergybi yn ymostwng i ladrata a meddwi yn vr amgylchiadau yn ddifrifol. Hysbyswyd fi fod yn mysg y meddwon 'rai pobl ieuanc iawn. Dylid ymosod cymaint ar y fath ymddygiad fel na feiddia neb wneud etc pe digwyddai amgylchiad cyffelyb. Gobeithio y gwneir a hyny ar unwraith. Ni ibydd codi cofadail ar fedd y morwyr colledig yn ddigon i guddio y weithred hon. SAMUEL SAM.

Llys Ynadon Llangefni. Cynhaliwyd y llys hwn ddydd LIun, gerbron y Milwriad T. E., J. Lloyd (yn y gadair), Mri T. Owen, G., J. Roberts, Dr. Williams, Mri Lawrence Williams ac O. J. Jones. OADW NOS GALAN. Oyhuddwyd unarddeg o lanciau o ardal Dwyran gyda chymeryd lurry,, eiddo James Wil- liams, masnachydd gwair a gwellt, Frongaer, Dwvran.—Eirlynid gan yr heddgeidwaid ac am- ddiffynid gan Mr Riohard Roberts, Caernarfon. —Tystiodd baohgetn enw Thomas E. Thoctas ei fed yn Dwyran yn nghwmni y diffynyddion nos Galan. Aethaait i iard Talyboncan trwy'r giat.. Gwelodd lurry yn cael ei llusgo o'r iard i'r ffordd. Pan ddaeth i'r ffordd cymerodd ef lleill ran yn ei thynu am bellder o oddeutu deg rhwd i gyfeiriad Talyboncan, Bajoh. Gadawyd hi ar ochr y ffordd. Yna aethant i Bryntirion. Ni wnaed unrhyw niwed i'r lurry. Oroes-holwyd: Ni wnaed diija niwed i'r oerbyd. Cymerodd y peth Ie rhwng haner nos ac un o'r gloch foreu y laf cyflsol. Yr oedd gynau yn cael eu tanio o bob cyfeiriad i ddathlu y ganrif newydd. Ychydig ddigrifwch oedd y cwbl, ac ni feddyliai yr urn 0 honynt am wneud unrhyw niwed i'r lurry ni wnaed dim niwed iddi ychwaith. Y rheswm dros ei gadael ar y ffordd ydoedd oherwydd nas gallent ei llusgo yn ei hoi iard. Nid oedd gain yr un o honynt fwriad o'i niweidio.—Ategwyd gan John R. Jones.— Tystiodd James Williams, perchenog y lurry, y byddai yn i chadw pan nad oedd gwaith iddi yn Talyboncan. Yr oedd hi yno nos Galan. Can fyddodd hi yn y boreu rhwng y ddau Dalyboncan. Ni ioddodd ganiatad i neb symud y lurry 0 Talyboncan. Yr oedd wedi cael ei niweidio yn gymaint ag fod un llorp wedi cael ei thori ao un boltan. Hawliai 7s 6c am y niwed. Daeth rhai o'r diffynyddion ato yr wythnos ddiweddaf a ohynvgiasant dalu am y niwed a wnaed. Yr oedd y lurry rhyw wyth neu ddeng rhwd o'i lie foreu drantb. to ar i phen yn y ffos, Gwyddai !aw o'r gloch foreu dranoeth ei bod wedi cael ei iweidio, a gofynodd i'r heddgeidwad fyned yno w gweled. Talodd ef 7s 6c am ei dxrwsao.— ystiolaethodd yr Heddgeidwad Richard Thomas l fod wedi gwneud yinholiadau, a drwgdybiai n o i dystion gyda bod yn gyfranog n y peth. Mewn canlyniad i beth ddywedodd wnw galwodd ar yr holl d diffynyddion.— •ywedodd Mr Richard Roberts nad oedd yr ehos hyd hyny yn un difrifol, a hyderai y bydd- i i'r ynactaai gymeryd yr un olygwedd. ystiolaethodd yr Heddgeidwad Richard Thomas l fod wedi gwneud ymholiadau, a drwgdybiai un o'i dystion gyda bod yn gyfranog yn y peth. Mewn canlyniad i beth ddywedodd, wnw galwodd ar yr holl d diffynyddion.— Dywedodd Mr Richard Roberts nad oedd yr achos hyd hyny yn un difrifol, a hyderai y bydd- i i'r ynactaai gymeryd yr un olygwedd. Dywedodd y bachgen roddodd dystiolaetJi yn flaenorol eu bOO, ar ol gadael Talyboncan, yn myned yn nghyfeiriad Bryntirion pan welodd ef hwynt. Dywedodd tyst arall na feddyliai y bechgyn dim ond ychydig ddifyrwch i ddathlu y ganrif newydd. Bit ef o flaen yr ynadon o'r blaen—ond fel tyst (chwerthin), Dywedodd Mr Roberts mai ychydig ddifyrwch diniwed oedd y cwb1, a ohymerasant fenthyg y lurry a chanasant lalawon gwladgarol (chwerthin). Yr oeddynt yn I barod i wneud pob niwed i fyny. Yr oedd yn Iddrwg ganddynt am beth oedd wedi cymeryd lie. IT-I^wywyd hwynt i 2s 6c bob un, ac i dalu 7s 6c i'r perchenog, a thalu y costau rhyngddynt. r; PARHAD O'R "RHIALTWOHL" I Cyhuddwyd bagad arall o ddynion ieuainc gyda I chymeryd "benthyg" gig, eiddo Richard Row- lands, yn awr o Rhosgaer, Gaerwen.— Dywedodd I William Owen Pritchard, Ty'nycowrt, ei fod yn tcoito nos Galan a'i fod gyda'r llanciau yn Bryn- |tirion, Dwyran. Tynodd y "gang" y "gig"' "o'r |eerbyd-dy, a thynasant hi ar hyd y ffordd gan | belled a Penrhenc, yn nghyfeiriad Niwbwich. lYn ddiweddarach dychwelwyd hi i'w lie. Yr I n un 0 r "gang." Ni sylwodd fod y | SXS wedi cael ei niwreidio. Croesholwyd gan | Mr Richard Roberts (yr hwn a amddiffynai). I Cymerasanu lx>b gofal o honi, oherwydd ei bod I yi^hen "gig. Ar. ol gorjjhen y rhialtwch aeth- |ant a. hi yn ei hoi yn barchus i'r cerbyd-dy, a I chauasant y drws (chwerthin). Ni wnaethant I unrhyw niwed i'r cerbyd. Yr oedd wedi gweled p Tn cario glo i Mr Rowlands Nid oedd |neb ynddi y noson hono.:—Dywedodd Richard I >"n 'jyw yn Bryntirion hvd y PtTu cyfisol> ond Jn yr oedd yn byw yn | Rh^gaer, Gaerwen. Yr oedd ganddo "gig" dau |olwyn yn Bryntirion ar y 31ain cynflsol Pan I yn ,ei gweithio arferai gadw y "gio" yn v cerbyd-dy, ac yroedd hi yno y noswaith honD. | Yr oedd mewn cyflwr da pan welodd hi ddiwedd- OJ11r ^yned wely, Oddeutu IS11 °,r fioch. Gwelodd hi drachefn P deg 0 r gloph boreu dranoeth. Yr oedd j ha.ier y cefn wedi ei dori ymaith, a'r gwlan wedi f ei dynu or "cwshins." Yr oedd wedi cael ei |thaflu, ac yr oedd y paent wedi ysgriblio. Barn- [ai ei bod wedi ei niweidio mor fawr fel y costiai | iddo 2p am ei thrwsao,. Yn cael ei groes-holi gan Mr Roberts dywedodd y tyst na ddarfu iddo |ef brynu y cerbyd. Hen gerbyd i'r diweddar l-Barch Robert Hughes, Gaerwen, ydoedd, ac ni Uymerai unrhyw arian am dano (ohwerthin). Pld oedd gan y dynion ieuanc hVn unrhyw hawl II fyned i'w iard ef. Bu y ierbyd gan y diweddar t Barch Robert Hughes am ychydig flynyddau. J JS id oedd o unrhyw walianiaeth beth a gariai ef ■ I j1! 0'' yn cario oddeutu cant o lo ynddo g jdwywaith (chwerthin). Cafodd y cwshins rhyw I flwyddyn a haner yn ol oddiwrth of o Gaernarfon | (chwerthin adnewyddol). Talodd bum' punt am I adgyweino y cerbyd oddeutu blwyddyn a haner |yri ol.—Ategwyd gan yr Heddgeidwad Richard a Thornas.—'Dywedodd William Evans, un o'r | diffynyddion, ei fod wedi gwasanaethu yn Bryn- Pan aeth yno, yr oedd hen gerbyd yn I yr un cyflwr ag a oedd y noson dan sylw. Yr | oedd y "cwshins"' yn rhai tlodaidd a "raglyd" | (chwerthin). Yr oedd y stwff yn dyfod o honynt ( I i?ari ^f^ant i r lie. Oarient bron bobpeth yn vr pen "gig." Weithiair cludent gant neu ddau"o sio ynddi (chwerthin). Ni wnaed dim niwed iddi j |y noswaitli dan syIw, ond dychwelwyd hi yn I | iawn. Yr oedd ef yn sicr na wnaed dim niwed |iddi. -Dirwywyd y bechgyn i 5s yr un a'r costau, a dywedodd y Cadeirydd fod y Fame yn ben- derfy-nolo roddi terfyn ar ymddygiadau o'r fath. I CYHUDDIAD O DORI FFENESTR. I Oyhuddwyd pump o fechgyn ieuainc gyda thori Iffenestr yn Bodrida-, Llanidan.—Tystiodd Miss I Emma Williams fod un c-warel o ffenestr yno wedi cael ei thori ar y 17eg u Dacliwedd. Aetli hi i'r drws, a siaradodd a rhai o honynt. |Siaradodd hefyd ag Owen Pritchard, yr hwn a |ddaeth ati i'r drws. Yr oedd y lleill wedi rhedeg |i ffordd. Bu raid iddi dalu 3s 6c am drwsio y I ffenestr. Wedi i Mr Richard Roberts anerch y I lainc taflwyd yr achos allan. I S UN FFORD'D O LADD TWRCtlOD. | Cyhuddwyd Mirs Mary Jones, fowl dealer penmaenmawr, a William Jones, Plas Nant, I Llangefni, gyda chreulondeb at dwrciod.—Er- | lynid gan Mr W. Thornton Jones.—Ymneilldu-. godd y Milwriad Lloyd o'r faino yn ystod. gwran-: | dawiad yr achos hwn..—JXhoddodd yr Arolvgydd I Michael Kennedy dystit>laeth faith i'r perwyl ei,- |fod wedi gweled William Jones, ar yr 20fed ov fi Ragfyr, y tuallan i orsaf y rheilffordd, LangefnL f Y? oedd ganddo dwrci rhwng ei liniau, a dir- Edynai ei wddf. Aeth y tyst ato, a gwelai fod gwaed yn ffrydio o bug y twrci. Gofynodd y tyst, "Beth ydych yn ei wneud i'r twroi .yna?" Atebodd Jones: "Yr wyf-.yn ei ladd." rfca dywedodd y tyst: "Nid dyna'r ffordd iawn i'w ladd. Yr vdych yn arfer creulondeb maw?." Dywedodd y diffynydd "mai dyna'r ffordd y j lleddid twrciod yn y rhan hon o'r wiad." |Ychwanegddd ei fod yn eu lladd i Mie Jones. jDropiai y gwaed am ddeng munud a rhagor.— I Tystiodd Mrs Jones mai dyna'r ffordd arferol. I Yr oedd wedi lladd 17 o dwrciod yn y dull vma y | diwrnod cynt. Gofynai i'r arolygydd pa'ddull | a gymeradwyai et—Yr Arolygydd Dirdfoi eu j,gyddfau.—Mrs Jones: Yr wyf yn falch iawn o~ | gael gwybod y gallwn ddirdroi eu gyddfau. s oblegid golyga hyny y bydd mwy o arian-yn fy I llogell.—Y Oiadeirydd (ar ol i'r Faino ystvried |yr achos) a ddVwedodd eu bod o'r fam- fod yr | achos wedi ei brofi, ond gan na wyddai y diffyn- | ydd ion eu bod yn troseddu taflent yr achos- I allan. Hyderent, fodd bynag, y byddai i'r- |Gymdeithas Freiniol er Atal Creukvndeb at I Anifeiliaid wneud rheol newydd yn y ovfeiriad: j yma,. a ijho<Mi digon o gylioeddusrwydd iddi. I YMOSOD AR FERCH IEUANO. | Cyhuddwyd William Jones, gwas yn Pla«, |Llanfihangeltre'rbeirdd, gydag ymosod ap | Amelia Jones, geneth ieuanc mewn gwasanaeth lyn Ty'nllan; Tregaian, ar nos Nadolig.—Erlynid' 1 gan Mr Th&rnton Jones, ac amddiffynid gan Mr- IS. R. Dew.—Rhoddwyd tysfcioldethau gan. I Amelia Jones, Jane Jones (ei chwaer), Miss M. J. |Jones (Ty'nllan), Mrs Ellen Edwards, Ll&en- iti-ehaf, Rhosymeirch Owen Ed^rards, Ty'nycoedi. Tregaian a'r Rhingyll W. Hughes.—Gwadai y- Ihffynvdd y cyhuddiad, a dywedodd dau o'i gydi-, weision ei fod yn iawn pan gyrhaeddodd gartr. —Dirwywyd ef i 2p a'r costacL Y CLAFFse Cyhuddwyd Hugh Jones, Erddreiniog, Ti^ gaiall, gyda chaniatau i ddetàidyn (3ioddfefo<Mi~ wrth y clafr grwydro ar y ffordd fawr.—Addief- odd Mr Jones y trosedd, ft. dirwywyd7 ef i ife MEISTR ivGWAfS, Hawliai John Roberts, Castell, Llanbedrjfodi, 3p 10s ) iawn oddiar William Roberts, bachgen ieuanc yn byw yn Caefa^i; Holyhead-rt>a<i, Bryn- gwran, am adael ei wasanaeth ylt ystod y Icofefcau. tymhoa\ ^Dywedodd y gofynydd fod y diffvnydd wedi cael ei gyflogi ar Mai 20fed am y tymhar, a chaifai gyflog o 8p", Ei waith ydoedd "edrych ar ol y gwartheg a chynorthwyo yn y ojrnhauaf. I Pan ddaeth y tymhar hwntr i ben gofyBOdd ef i'r diffynvdd a hoiffai aros am dymhor y gauaf. ac atebodd yntau yn y cadarnhaol; a chodwyd ooron yn ei gyflog. Ymadawodd ar y 14eg o. Ragfyr. Gwelodd y diffynvdd yn rhoddi cic i: geseg tra yn aredig. Aeth ato, a, rhybuddiodd 6 i beidio gwneud y fath beth drachefn. Ar hyny gofynodd y diffynyJ3 am ei gyftog-yr oed'l ana fyned ymaith. Dywedai y tyst na loddai di gyflog iddo hyd nes y gorphenai ei dymhar ao os yr aethai ymaith cyn hyny y rhoddai gyfVaith arno.—^Dywedodd y Diffynydd fod y gofrnydd yn "allright" gydag eof yn ystod yr haf pan yr oedd gwas arall yno.—Gorohymynodd j Fainqi ef i dalu 2p o iawn ar costau.

Yn Llys Old Bilev. Llundain. ddydd Mawrth. lechreuwyd prawf Benjamin Green Lake, cyf- rpithhvT, ? mlwydd oed, yr hwn n. oyhuddir o ladrata dros tigain mil o bunaxi pcthynol i'w gw3m<>riaid. TIn yn gadeirydd yr "Incorporated Jjhw Rncinv." Y mae y prawf yn enyn cryn !t\'W1' o ddyddordeb.