Y Clorianydd

INDESCRIBABLE AGONY. -1 TORTURE ENDURED BY MR PETKR CHALLLS, OF 14, JUiNCTTION-BDAD, BASINGSTOKE, FROM GRAVEL. Those who suffer from it do not need to have the symptoms detcribed. What they want is to find a way of getting rid of the affection. To find such a way, eimple, sure, and painless, read the following:- "For seven years I guff-eared from gravel. I was treated at two London Hospitals and by many specialists, but obtained no relief. The doctors said my only hope was to have the stone cut out from my kidney, but were afraid to operate on me as I wae in audi a low state. I was in a frightful condition, enduring untold agonies and excru- ciating pain. As a last xecort I began taking Warner's Safe Cure. In two weeks I was able to get up for a short time every day—I who had despaired of ever leaving my bed again. The #tone then passed from the kidneys, and I keep it as a souvenir. Now I am completely cured,—P. GHALLIS." Of all fftf info and Dealers 2s 94 anit 4s 64 per battle. TBE COUNTY SCHOOL, LLANGEFNI (For Boys and Girls). Headaa.: SAMUEL J. EVANS, M.A., Lond. PREPARATIONS for the Learned Professions, P Commercial Pursuits and Home Life. Nest IV-m begins TUESDAY, the 15th inst., at NINE a. mi Headmaster at home on the 16th to receive Parents and to examine intending new Pupila. For Prospectus, etc., apply to the Headmaster, or to G. O. WILLIAMS, 1717 Clerk to the Governors. DALIER SYLW.— Dymuaa E. HUGHES. 4, ij PEN'RALLT TERRACE, LLANGEFNI, hysbysu fod yn rhoddi COVERS NEWYJDD ar Ck math o UMBRELLAS ar y Rhybudd byraf. Frisian o Is Hie i fyny. Geuir ea cael yr un cvdd ond dyfod a hwy yn y boreu. Hefyd y mae E. Hughes yn AGENT i P. and P. CAMPBELL, Dye Works, Perth. Anfonir Goods yn wythnosol gael eu llifo neu eu glanhau. 1629 NEWYDD DA! NEWYDD DA! I DRIGOLION GAERGYBI a'r AMGYLCHOEDD. EVAN WILLIAMS, SADDLER, LLANGEFNI. A ddymuna wneud yn ihyabys ei fod wedi agor CANGEN-FASNACHDY YN 30, Thomas Street, Holyhead, Lie gellir cael pob math o nwyddau at Geffylau, mQgis Cyfrwyau, Ffrwyni, Harness at Gerbydan, a Geajs at Droliau, ar ychydig Rybudd, ac hefyd pob peth perthynol i'r Trade. Cedwir gweithwyr yn y lie. Rhoddwch brawf a baxnwch drostoch eich hun. Cyfeiriad, Thomas-street, Caergybi, a 5, High-street, Llangefni. GEORGE HUGHES, Wine and Spirit Merchant, RAILWAY INI, LLANGEFNI, IMPORTER OF WINE and SPIRITS, CHAMPAGNE, BRANDY, MARTELL, HENNESSY and OTHER BRANDS. SCOTCH WHISKY. Royal Blend, Htather Dew, Mountain Dew, Glenleven and other Brands. IRISH WHISKY. J. Jamieson, Dublin. V DunviUe's and MitchelFs, Belfast, COLEMAN'S WINOARNIS INVALID WINE. STOOT, and ALE. Burton Ales and Dublin Stout. Pin. Firkin. Kil. Barrel. Bass Mild Ale 10s 6d 21s 42s Marston's Mild Ale 5s 9s 6d 18s 36s „ Pale Ale 6is l 24 48s Brown Stout 6s 12s 24 48a Bass' Bottled Ale, Guinness' Stout, Hop Bitters, Ellis's Ruthin Soda Water, Splits and Syphons. WHITBREAD'S INVALID ALE AND STOUT ALWAYS IN STOCK. TERMS-READY CASH. 1463 1901. BLWYDDYfl GYJITAF CANRIF NEWYDD II 1 Pwy adduneda, ar ddech-euad y flwyddyn nodedig hon. i wneud eu pryniadau yn yr hen fasnachdy ad- nabyddus SHOPYFOUNDRY? Wrth wneud hyny, a chadw at eich penderfyniad, fe fydd weh i raddau helaeth yn sicr o FLWYDDYN AFWYDD DDA, yr hyn a ddymunaf i bawb. R. H. Roberts, Ironmonger, Llangefni. 1706 ATLAS ASSURANCE CO "FIRE I'< ,I 1 ESTABLISHED 18'jS. Head Office :—92, Cheapaidc, London. Cspitu) eu Total 32112/99 £1,200.000. Zlt,),373,276 The CcmpxLy fcfg paid emiois upwards cf f2.Ti<aLnG. .GEè'd' AT Bangor Mt" W. PUGH15. N"rt'oAal Pro vine i a -,T ■, of Kngland Ltd Beaumaris Mi J-G. do Betbesda. M x v{. H. LLO Y:) do Conway Mr O do Holyhead • Mr. J. E. V.'II.LJ AMS do UatUZefni.. JOHK JOX ,j0 Llwidndi.e..Mr J. N" f^AD V»I do Menai Bridge..Mv J. r liOBEHT.S. do XMCbigb All' It. si #3 »lo do Messrs PAiiFlY .f ON <: aiu! PltAKCIS, Solicitor* Liwydiartb Kngob TilOS. Pi&lCKAttO? Solicitor"" •nd LlsiiercliynifstUl f Liang-efni., Mr T. 1 ICHoLIS Hi&ner. Ceman:. r O. Lt Liverpool Bnch-9, TitBebr.cH-ntrn*. J. WiLBiSRFORCE MADDEN, ¡ 1i81 .Manager. < COUNTY OF ANGLESEY. IMPORTANT AND ATTRACTIVE SALE of Valuable Freehold Farms. MESSRS W. DEW and SON ara instructed to OFFER for SALE BY PUBLIO AUC- TION, at the BULL. HOTEL, LLANGEFNI, on THURSDAY, January 24th, 1901, ai ONE o'clock in the afternoon, the following Lots, viz. Parish, of Henegjwys.—Lota 1 aaid 2, Graig FawT. Parish of Llanfihangel-yn-Nhowyn.—Lot 3, Gwaelod Mawt. Pariah of Llanddeusanl—Lots 4, Tyddyn Roger and Tyddyn Llidiart5, Gwaiun Felus (part of) and Gwaun Bel; 6 and 7, Oasbell or Yr Efail; 8, Tyddyn Garol and Plas Baoh (part of) 9, Plaa Bach (part of) 10, Horeb Ohapel (Baptist), in lease; 11, Bodfeirig Oot- tegeB and Gardens; 12, Ty'nyffordd Cbttages, Gardens and Croft (Gwaun Felus part of); 13, Shop Elim and four Cottages, Gardens, etc. (in kase); 14, Ty, two Oottagos and Gar- dens. Parishes of Llantrusajit and lAlanddeusaz, Lot 15, Glan Hafran. Parish of Llanfaethlu.—Lot 16, Fadog Freoh. Parish of Llanrhyddlad.—Lot» 17, Oae Hen and Oefn Leisiog; 18 and 19, Oae Now- ydd m Harbour; 20, Cae'r Goll; 21, Ty Mwdwal, two Cottages, Gardens and Croft; 22, Ty'nvfelir, Bodronyn and Ty Gwyrdd Oottagiea and Garden-?. Parish of Llanrhwydry&-Iot 23, Felin Bodronyn (Old Mill). Parish of LlanfethelL—Lots 24 and 25 Oafn Ooch, Pandy Oefn Oooh, and T/nrodyn (parts of); 26, Ty'nycae; 27, Pen Oefn; 28, Tyddyn Gul Cottage and Garden; 29, Oefn Gwyn and Glany-rafon Cottages and Gar- dens 30, Pandy Oefn Oooh (part of) 31, Ty'nyr- odyn (part of); 32, Ty'nyfelirj G«fn 33 and 34, Tyddyn Du; 35 to 42, well-secured Freehold Ground Rents with Reversions to the Rack Rents upon Cottage Property in the Village of Tre- pele; 43, Galen Ddu: 44, Tai Lon, two Cot- tages and Gardens 45, Ty'nygate 46, Ty Gwyn Cottages, Gardens and Crofts. TOTAL ACREAGE, 481a, lr. 24p. Particulars, plans, and conditions of Sale may be obtained of Messrs OArtex, Vincent, and Douglas Jones, Solicitors, Bangor and Carnar- von at the Auctioneers' Institute, 57, Ohancery- lane, London, W.O. or of the Auctioneers, Wellfield, Bangor, and Trinity-square, Llan- dudpo- 20839 MENAI BRIDGE SMITHFIELD. MESSRS JOHN PIRITQHARD aud PORTER beg to announce that their next SAT.R of FAT STOCK will be held at the above SMli-dJIELD QU MONDAY, Janvsry 21st, 1901, commencing at 12.30 p.m. prompt. The Stock already Entered comprises 45 HEAD of PRIME WELL-FED BULLOCKS, HEIFERS and OOWS, TWO FAT BULLS, FAT CALF, and 20 YEARLING SHEEP. Further Entries are invited. Bodbyfryd, Bangor (Telephone 47). PARC PENMON, GER BEAUMARIS. Dymuna MR) H. T. OWEN wneud yn hysbys ei fod wedi derbyn cyfarwyddid gan Mrs Williams i WERTHU AR AUCTION yn y lie uchod ddydd GWENER, Ionawr lleg, 1901, yr Holl DDODREFN TY tra Gwerthfawr, ac amryw bethau eraill Sale i ddechreu am UN o'r glook Manylion ar "Posters." ANGLESEY COUNTY COUNCIL. OLD POLICE STATION AT LLANGEFil. NOTICE IS HEREBY GIVEN that at a meeting of the above Council, held on the 25th day of October last, it was Resolved that the Old Police Station at Llangefni be sold, and that at the next ordinary meeting of the Council, to be held on the 24th JANUARY NEXT, at the SHIRE HALL, LLANGEFNI, a Resolution will be proposed con- firming the Resolution passed at the meeting of the Council in October. Dated this 24th day of December, 1900. J. LLOYD GRIFFITH, Stanley House, Clerk of the Peace. Holyhead. GWYNDY, MON. TIR PORI (oddeutu 200 o aceri) i'w osod DDYDD MERCHER, y 4Sain o Ionawr, 1901. Dechreuir am Ddau o'r gloch. Luncheon am haner awr wedi Un. H. T. Owen, Auctioneer, Llangefni. 1719 RHYBUDD. NI FYDD y Remount Officer yn Plas Hen Ddydd Gwener, fel y cyhoeddwycL Caiff pawb ry- budd pan fydid yn dyfod. 1721 ORTGA,GES.-T!refnir mewn symiau amrywiol Lf.1 yn ol' llogau o 3p 10s ac uchod, gan Mr Wil- liam Hugh Owen, Auctioneer, Caernarfon. 1720 AR WERTH. — DOGCART, gystal a newydd, cyfaddas i Geffyl o 15 i 16 dymfedd.—Ym- ofyner a John Roberts, Smith, Church-street, Beau- maris. 1696 AR WERTH.—GIG, gystal a newydd, heb ddyfod o Weithdy'r Paentiwr. Hefyd CERBYD (Dogcart) newydd, cyfaddas fel Gentleman's Bag- gage Car, neu Grocer's neu Butcher's Car. Digon oryf i gario hatoer-tunell o Iwyth.—Ymofyner a W.J. "Clorianydd" Office. 1702 TO BE SOLD, about Fifteen Tons Well-Harvested JL HAY, two year old.—Dr. Wright, Llanddeu- saat. ( 1714 FULLY-M NSED PUBLIC-HOUSE TO BE JT LET, with immediate possession, Coron Lake Hotel, near Bodorgan Station, Anglesey. For particulars apply to Mr Thos. Prichard, Llwydiarfh Esgob, Uanerchymedd, R.S.O. "TITANTED, a Good DRIVER able to Drive a Pair, VV Steady, Single Man.-kpply, at once,Meyrick Arms Hotel, Bodorgan. \\J ANTED, a Well-educated YOUTH as all V\ APPRENTICE.—For particulars, apply to Reea Roberts, M.P.S., Medical HaJl^ Menai'Bridge. 1718 PEATRADE. —WANTED^MAN to seli "Dodcs' 1 Tea" among Fanners, etc., in Anglesey. No more PEATRADE. —WANTED^MAN to seli "Dodcs' Tea" among Fanners, etc., in Anglesey. No more satiate Article in the Market. Apply, with full particulars, 39, Seething-lane, E.O. 1713 :o.W ALIA." CARTREF i FERCHED CYMREIG, 2, Hope-place, Liverpool. VTN EISIEU. — MORWYNION PARCHUS i X leoedd da. — Ymofyner a'r Arolyges. Miss Jones, 2, Hope-place, Liverpool. 1634 GWErrHREOOEDD NID GEIRIAU. w. J. F. KALVIN. YcTAFELI.OEDD I BROFI Y LLYGAID YN LLANGEFNI A CHAERNARFON.

L-, — Ceir fod "Tom Bowling' Oymreig yn gorwedd InPwn mynvrent gerllaw Palermo gyda'r aiTsgiif ganlynol ar ei gareg fedd "Cysegredig i gotiadwr- w-etli John Williams, llongwr perthynol i lestr Ei Mawrhydi Britanaidd, y 'Vanguard,' brodor o Sir Gaernarfon, Gog-Ledd Cyairu, yi- hwn laddwyd trwy s^v-rthio o ben yr hwylbren yn Palermo, Mawrth 1848. yn 25 mlwydd oed. Gosodwyd y gareg h:>n gttn ei gydforwyr fr-l arwydd o'u gufid am ei Jiyngecl ac o'u parch mawr iddo fel dyn."

p YNHELIR YMEYSO j FA AREDIG V ) Mewn Maea perthynol i Mr Robert Owen. Cae Meini, Plwyf Llanidan, I OHWEFROR 6ed, 1901. Maint y Gwys, pump wrth saith. Dosbarth Cyntaf: Agored i'r byd. Ail Ddos- barth: I rai heb gael cyntaf o'r blaen. Trydydd Dosbarth: I rai dan 20 oed. Ceir manylion pellach yr wythnos nesaf. 1721 YMRYSONFA AREYI-G Ty'nygamdda, Rhosfawr, Agymer Ie fn NECHREU CHWEFROR. Manyiion pellach eto. rns YR YSGRIFENYDD. YSGOLDY'R BWRDD, TALWRN. OS WENER, y 25ain cyfisol, cynhelir cyngherdd mawreddog yn y lie uchod gan Mr J. O. Hughes, Newborough, ac amryw ddadganwyr enwag eraill. Drysau yn agored am 6.30 p.m. I ddechreu am 7 p.m. Cystadleuaethau Cerddorol. —I'r parti heb fod dan 12eg a ddadganant oreu y don, Leoni," allan o daflen Cymanfa Ganu Anni- bynwyr Mon, 1901. Gwobr, 128. Os na bydd cystadleuaeth, atelir haner y wobr. Enwau vr ym- j geiswyr i fod yn Haw yr Ysgrifenydd, ar neu cyn y I 24ain cyfisol. Owen Roberts, Ysgrifenydd, Bod- > fair, Talwrn, Llangefni. 1716 Eisteddfod Cadeiriol Mon, a gynhelir yn j LLANGEFNI, 1 LLUN Y PASC, 190L Awdl y Gadair, heb fod dros 200 llinelL Testyn, "Y Ganrif." Gwobr, Cad air Dderw G?-fiedig. I'r oor, heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu "Yr Half" (Gwilym Gwent). Gwobr, lOp a Ohwpan Arian i'r arweinydd. OYFYNGEDIG I GORAU MON. I'r oor, heb fod dan 40 mewn nifer, a ddadgaiio yn oreu "Arglwydd, ohwiliaist ac adnabuost fi" (Edward Jones). Gwobr, 7p a 3iedal Aur. Oear manylion pellach yn ein rhifyn nesaf. 1723 AT EIN GOHEBWYR. Ceinwen. Diolch, Diffyg gofod yn unig yw y rheswm na buasai i mewn yr wythnos hon. Ym- ddengys yn ein nesaf. Hogyn o'r Llan, Un oedd yn Bresenol, Yr Ysgrif- enydd. Da.eth yr eiddoch i law ac os gallwn wneud lie yr wythnos nesaf hwy welant oleuni dydd. PRINDER GOFOD.—Bu raid i ni yr wythnos hon gadw rhai gohebiaethau drosodd. Nid ydym yn siorhau y bydd i newyddion a'n cyrhaedda foreu Mercher ymddangos yr un wythnos. Wna ein gohebwyr ein cynorthwyo drwy anfon eu cyn' yrehion fel ag in cyrhaedd ar ddydd Mawrth. Cofied ein gohebwyr fod ein gofod yn hynod o brin, ac fod yn anhawdd iawn gwneud cyfiawnder a'r holl ohebiaetliau sydd yn dod i'n llaw. Cyfaill.-Nid oes yn each llythyr ddigon o bwynt i glyfiawrthau ei gyhomdi ond os gallwn, ni a wnawn ddefnydd o hono yn mhellach. yn mlaen. I

Nodion AmaethyddolT&cT Yn nghiniaw Olwib yr Amaethwyr yn New- castle, ddydd Sadwm, gofidiai Arglwydd Lon- donderry oherwydd nad adai amaethwyr longyfareh eu hunain ar natur a chanlyniadau y tymh-or diweddaf. Yr oedd y prisiau am y grawn yn siomedig, ao nid oedd neb yn hyderus am godiad yn mluisiau masnaefc. yd. Yn ffodus yr oedd cnwd y rwdins yn dda, ao yr oedd y prisiau am stoc yn dal i fyny. Bu adfywiad yn allforiad oeffylau i'r America, ao yr oedd y gofyn yn ado aw cynydd. Gwyddent oil fod deddf newydd er gwelia Deddf Daliadau Amaeth- yddol wedi dyfod i weithredia.d y dydd Mawrth blaeroroi. Brallai nad oedd yn myned gan bel'Ied ag y dymimai rhai, ond yr oedd o'r farn ei bod iyn nodi gwelliant ar ddeddfau Waenorol, yn enwedig y rhai hyny a ddejiant a'r pwnc o hawliau teuantiaid aT welliantau anhysbyddedig (unexhausted improvements). Mantais arall hynod bwysig o'r ddeddif newydd ydoedd ei bod yn gwneud darpariaeth er symlhau mynediad yn mlaen ac er gostwng i leiafswm y gost o weinydd- iad. GobeilMai, pan ddeuai yr adeg i adnew- yddu Deddf Trethiant Amaethyddol, yr hon a brofodd o les mawr i amaethwyr yn ystod y pedair blynedd diweddaf, y byddai i'r Llywodr- aeth wneud hyny heb ofni gwg na gwen, a. pheidio cymeryd unrhyw sylw o feimiadaeth annheg oedd wedi cael ei gwneud ar y mesur tym- horol hwn gan yr WrfbblaicL Ni ddylid ystyried adnewyddiad y ddeddf hon i oriethiad amaefch- yddol, eithr fel cyfiawnder syml i denantiaid dalwjj-T tir. Pasiwyd Deddf Trethiant 1896 gan yr Undebwyx mewn trefn i gario allan argym- helliadau mwyaf "yrgent" y Ddirprwyaeth Freiniol ar Aniaobhyddiaotb, a phenodwyd y ddirprwyaeth hon gan Lywodraeth Radicalaidd 1893.

Cydnebydd pawb, ond efaJIai ein cyfeillion gor- Radicalaidd, na welant ddim d'aioni ond a ddaw du how hwynt, fod ei arglwyddiaetih, fel y rhelyw o'r Undebwyr, yn cymeitjd achos yr amaethwyr yn agos iawn at ei galc.TL Oydun- 11 wn ag Arglwydd Londonderry yn ei obaith y bydd i'r Llywodraeth basio y Ddeddf y oyfeiria afci heb ofni gwg na gwen eu gwrthwynebwyr, mwyafrif mawr o'r rhai na chydy-mdeimlant ddim a'n hamaethwfyr. Wrth gwrs, mae eithriadau anrhydeddus yn mhlith ein eyfeillion, Radical- aidd, and meiddiwn ddweyd heb ofni gwrtih- ddywediad yr un o honynit, mai gan y Blaid Undobol y oaiff yr amaethwyr ohwareu teg, a mwy na hyny, hiawndemu cyfiawn. Nid oes neb ai wad mai tenantiiaid ein tirfeddianwyT inawrion sydd yn cael y driniaeth oreu. Yn mha. wlad y mae'r amaethwyT yn cael gwell ystyriaetih na chan denantiaid amaethyddol Anglwydd Penrhyn, Syr George Meyrick, Syr Richard W. Bulkeley, Mr Assheton Smith, a llu, o dirfedd- ianwyr eraill Gogledd Oymru 1 Wrth gwrs, fe all Thywun ddweyd "Digon hawdd i chwi enwi rhes o dirfeddianwyr Toriaidd, ond beth am rai Rhyddfrydol ?" Atebwn nmau: "Pan y oawn eaiwau tirfeddianwyr Radicalaidd sydd yn gweithredu gystal a'r boneddigion uchod bydd yn bleser genym giyhrcddi eu henwau, a rhoddi gofod i adroddiad o'u rhinweddau fed landlord- iaid." Nid ein hamcan ydyw ymJBFrostio mewn baneddwyr sydd ar yr ochr Geidwadol, eithr yn unig nodi ffaith anwadadwy, a hyny heb mewn unrhyw fodd goisio difrio tirfeddianwy r sydd yn jjerthyn i'r Wrthiblaid.

Ysgrifena gohebydd: "A oes rhywun, tybed, yn teimlo unrhyw ofid oherwydd ei fod yn byw yn 1901, yn hytrach na cfoanrif yn 011 Gall amaethwr, yma lie acw, yn cofio fod gr/enitii ar v dydd cyntaf o Ionawr, 1801, yn werth 12S. y peg, I ddymuno ei fod yn ei allu i wneud y faUi giyf- newidiad, ond y mae y mwyafrif o hcrnom, er gwaetliaf y dirwasgiad amaethyddol, yn ber I- I ffaifch foddlawn i gymeryd yr amserau fel ag y cawn 'hwynt. Teimlai pawb, oddig.erth y gwenith-dyfwr, yr h-wiia gynyrahai ei flawd ei hun, y baich o dalu rhywbeth fel Is 9b am dorth "quartern" iyn annioddefol. Sut yr oedd y tlodion yn medru dal carph aa enaid wrth eu gilydd yn ystod dyddiaoi tywyll rhan gyfttaf y ganrif ddiweddaf, sydd yn anhawdd ei ddeall. Cymysgent yr ychydig beilliad oeddynt yn alluog i'w brynu gyda phytatw a reis, cyfuniad aniireuliol nad oedd yn golygu ieohyd da. Daetfch y Senedd i'w ornortiiwy, a ohynygiaeant "bounties" ar adgludiad yd, ond niir,dd y "byd wedi ei stocio gystal gyda bwycl-nwyddla ag a ydyw yn awr, a chyn!yr<shodd y cynygiad eithr yohydig effiaith.

Or holl wreiddiau mwyaf cyfaddas fel ymiborth i geffyl moron ydyw y rhai goreu. Mae oeffylau yn naturiol hoff o foron-yn gymaint felly fel, pan yn dicddef oddiwrth afiechyd ao yn gwrthod bron bob math arall o ymborth, gellir eu teantio i fwyta drwy roddi iddynt yoliydig o foron fires wedi ei sli&io (sliced) yndeneu. Mae arbrawfiad- au yn damgos fod moron yn feddianol ar giyn werth ffidio, yn llawer mwy felly na rwdins na mangolds. Mas hyn yn rheswm arall paham y maent mor ddefnydd/iol fel ymborth i geffylau. ■9yna pula yn ami paJiaim na thyfir moron ya fwy ovllredinol at ffidio øedfy lau. Y\åœwm, yn ddiau, ydyw, oherwydd eu bod yn gnwd hiynod ansicr, a'r gost fawr o'u tyfu, yn cgystal a'r ildiad cydmarol fyohan a'u tuedd i ddioddef oddiwrth anhwyldeib, yn eu gwneud mor hyrnod o ddmd mewn cydmariaeth. a gwreiddiau eraill, fel nad ydyw amaethwyr fed rheoa iyn ci ystyried yn ddoeth eu tyfu ar unrhyw raddfa eang. i

——————————— Ysgrifena amaethwr Seisnig i gyfoesolyn ar fethiant y tymhor diweddaf, a dywed :—"Rhaid i i ni gydweithredu a fhufio oorph unol, a'i alw, d)-wed er, 'Undeb Amaeffiwyr Pryde'inig.' Yna. I byddai i'n Jlymoeiswy-r geneddol ofyn beth ydyw ein angesnrheidiau. Gallem 0 ibosiJb1 gael canistad i'w traethu, a pheidio cael ein hanwiybyddil, Dylem hawlio o bum' cant i fil o bleidleisiatt DMwn amryw o etholaethau sirol (a bryddai i lawer o'n dynion goreu ein dilyn), yr hyn at wna,i un ochr noo'r llall yn fwy parod i ystyried ein hangenion. Parthed arian, fe dalai tanys- grifiad, dyweder, o J,-o neu la yr aoer ar dir a ddaliwn, ein swyddogion a threuliau, a dycliwel- yd i'n llogell ar y filfed ran. Y "sen" amaeth- yddol ddiweddaf oedd gadael Mr Chaplini allam o'r Cyfrin-gynghar, yr un dyn drwýr tew a'r teneu sydd wedi dal i fyny ein buddianau yn Nhy y Cyffrediim, Mae genyf ffydd eto y gellir cael dynion da i arwain a chynal y buddiant mwyaf a'r un a esgeuiisir fwyaf o'r holl fudd; ianau Prydeinig."

Mewn rhai tai yn y wlad mae i'w gweled, yn ddiamheu, ryr adeg hon ddeuddeg o wynwyn mawrion wedi eu gosod yn rhes gyda phinsied o halen ar ben pob un. Pa neges sydd gan y I gwreiddiau sawrus hyn i'wchario aillan ? Maent yno fel "prophwydi'r tywydd." Gosodir y wyn- wyn yn eu lie ar Ddydd Nado'lig, a chedwir) hwynt "on guard" hyd ddydd gwyl Ystwyll. Yna bydd i'r un a gredo yn eu gallu prophwtydal- iaiethol eu harchwilio gyda gofal manwl. Ar rai o'r wynwyn bydd yr halen wedi toddi; ar eraill bydd wedi parhau yn sych. Mae pob "nionyn" yn cynrychioli mis. Arwyddooeir mis gwlyb lie y bydd yr halen wedi toddi; a mia syoh lIe y bydd yn aros heb doddi. Dyna ddywed gohebydd mewn oyfoosolyn, ac nid oes genym Le i'w anghredu. Berth pe byddai. i rai o'n pobl ieuaino dreio yr "exparimant," oher- wydd ni chyst ddim. Mae digon o wpnwyn, dabygem, yn mhob ty yn y wlad, ao nid ydyw yn bosibl cael "prophwydi" mor rhad.

Byw rihan o Dair Caurif. Dydd Mawrth diweddaf yr oedd Mr Charlee Richards, Worthenbury, ger Gwrecsam, yn gallu dweyd ei fod wedi gweled tair canrif. Ganwyd ef yn mhlwyf Worth enbuiy, lie y mae yn trigianu yn awr, ar yr lleg o Dachwrdd, 1798 aoc, felly, cafodd ei eni yn y ddeunawfed ganrif, bu fyw trwy y bedwaredd ganrif ar bymtheg; ac y mae yn awr wedi gweled yr ugeinfed ganrif; ac nid ydyw yn un syndod ei fod yn cael ei adnabod yn ihanbarth Gwrecsam fel yr "Hen wr hvnod e Worthenburv." ZlAKW YN Y TLOTTY. Ganwyd Sarah Rebecca Wiirwick, fu fai-w ddydd Gwener cyn y diweddaf, yn Nhlotty Marylebone, yn v ddeunawfed ganrif a pho buasai wedi byw hyd ddydd Mawrth diweddaf, bua<siu hithau wydd oyw rhan 0 dair canrif. Bu i'r hen chwaer gael ei geni ar y 23ain o Fa wrth, 1799, yn Brownlow-street, Holbora, Llundain. Priododd yn 36 mlwydd oed a.c yr oedd! wedi bod) yn aelcd o'r tlotty byth er marwolaetb ei gwr, 52 mlynedd yn ol. Meddai v-'rtllw-ynebrwydd cryf i lwyrymatalwyr, ae yr oedd hi yn "Jioffi ychydig o gin hyd y diwe'dd." Yr oedd yn colio Sior y Pedwerydd, ac yn cofio claddedig- aeth y Frenhmes Adelaide yn pasio heibio ty ei thad.

'Sgrepan Samuel Sam. RHIANGERDD LERPWL. Deallaf fod' pwyllgor Lerpwl wedi anfon at, Dyfed i ofyn iddo ddjychwelyd v wobr anfonwyd iddoj yn enw "D. Price,' ac y hyny yn eithaf teg a rbesymol. Pe buasai yn dewis cysfiadlu heb i neb wy-bod, paham, tybed, yr anfonodd ei gyfansodd- iad i fewn yn ei lawysgrif ei hun? Tybed nad oedd y beirniaid yn adnabod y llawysgrif? Y mae vn sicr eu bod. Nid oes dadl yn meddwl neb, feallai, na wobrwywyd y cyfansoddiad goreu; ond y mae gweled Dyfed ao eraill yn ceisio chwerthin y twyll ymaith yn ormod. Yr oedd yr amodau vn bedant yn gofyn fod enw priodol y budduigwr yn lla.w yr ysgrifenydd, neu ei fod) yn cael ei gynrychioli. Fe wyr pawb nad enw priodol Dyfed ydyw "D. Price." Y mae efe ei hun wedi ysgrifenu il geisio esbonio yr helynt, ond y mae yn amlwg ei fod wedi ei gynhyrfu i waelodion ei enaid. Y mae y brawddegau a ddefn- yddia yn gosod argraff felly ar feddwl pawb ddar- Uenodid ei ysgnf. Ga,llai dyn fedJawl nad ydyw yn gofalu am neb, a'i fod yn barod i ymladd a'i holl wrthwynebwyr. Yn araf, frawd. 'Buasai yn ilawer mwy anrhydeddus i un o'i safle ef i gydiiabod; el fod wedi gwneud yr hyn na ddylai, na, dod allan i geisio eyfiawnhan ei hun. Y mae y llythyrau sydd eisoes wedi ymddangos ar yr lielynt yn profi fod ami i beth cyffeiyb wedi 'digwydcl o'r blaen. Dywedodd baxdd-bregeth-,vr wrthyf yr wythnos hon fod beirniad wedi gwobrwyo ei hun mewn eistedd- fod amser yn ol! Os oes pethau fel hyn yn digwydd fe ddylai Cadfan gael clod cenedl am godi ychydig ar y Hen. Yr oeddwn yn siarad yn ddiweddar gyda. dau o feirniaid cerddorol, ac yr nedd y ddau yn dtweyd eu bod wedi cael ew cymhell i roddi gwobr lberson neillduol cyn iddynt ei glywed yn canu. Dywedwyd wrthyf fod ysgrifenydd rllyw gyfarfod Henyddiol yn anfon at un o'r beirniaid yn gofyn am gyfarwyddiadau ar y darn yr oedd yn bwriadu cystadlu arno. Yn awr, os ydyw hyn yn cymeryd lie, y mae yn bryd i rhywun geisio'puro yr awyr, ac y mae pob lie i gredu y ceir eglur ddatguddiad ar lawer o ddigwyddiadau eisteddfo^ol cyn y ceir "Yr olaf ar yr helynt" yn Lerpwl. 1 CYFARFODYDD LLENYDDOL. Oynhaliwyd amryw o'r rhai hyn yn ddiweddar, a chlywais fod! Maer eich dinag chwi, yr Hena,dur H. Lewis, wedi gwneud sylwadau amserol iawn yn ,un o honynt. Dywedai fod goranod o lawer o ganu yn y cyfarfodydd, ac fod hyny yn magu nifer j o gantorion sydd yn meddwl ond ychydig am ddim ond myned o gyfarfod i gyfarfod i gystadlu, Onid ydyw hyn yn wirionedd? Yr un rhai geir byth ac yn dragywydd yn cystadlu yn y mwyafrif o'r cyfar- fodydd, o ganlyniad, y niae pob beirniad cerddorol yn eu hadnabod, a gobaith gwan sydd i neb dyeithr na newydd i oanturio i'r niaoes cystadleuol. Y mae y rhai sydd yn dilyn y cyfarfodydd wedi clywed yr un caneuon laweroedd o weithiau, ac er hyny fe gewch weled v cantorion hyn yn gwneud cymaint o helynt yn nghylch cael copi a phe buasent heb weled y gan erioed o'r blaen. Clywais hefyd fod y Maer yn cymhell rhoddi gwobrwyon mwy teilwng ar lenyddiueth. Rhoddir yn fynych 109 6c neu 21s am ganu can, pryd na roddir ond 5s neu 6a am draethawd neu ateb gofyniadau sj*dd yn golygu llawer o lafur; o ganlyiuad yenydig ydyw nifer y rhai sydd yn llafurio gyda'r petha.u hyn. Yn y dyddiau presenol axacan penaf pob pwyllgor ydyw cael cyfarfodydd pöblogaidd, a gwneud elw arianol, ao y maent yn deall mai cannsycid yn d!enu,'r lluaws. Yn gyffredin ni oddefir i feirniad ar y traethodau ond yn unig hysbysu enw y buddugol, pryd: y goddefir ac y disgwylir i'r beimi-,td cerddorol fanylu llawer ar y; cystadleuwyr, ac y mae gwrando ar ambell un yn boenus iawn ar lawer adeg, gan fod eu hiaith mor brin. Cyn. hyn yr wyf wedi clywed rhywbeth yn debyg i hyn Pan oedd nifer fawr yn cystadiu dyma fel y dywedai y beirniad, "Gyda golwg ar y cyntaf," etc. yna, "gyda golwg ar yr ail;" "gyda golwg ar y trydydd," etc. Dechreuai ei sylwadau arnynt oil gyda'r geiriau "gyda golwg." "Ar v cyfan" ydyw .geiriau llanw eraill. Yn ben ar bob brawddeg ceir "Ar y cyfan," "llais da ar y cj-fan," dadganiad gweddol ar y cyfan," "geiriad' a braw- ddeigiad' da ar y cyfan," "ac ar y cyfan yr oedd hwn raawn gweU ysbryd ar y cyfa.n na'i gydymgeis- wyr," "er fod1 hon yn gystadleuaeth dda ar y cyfan yr ydwyf yn credu fod rhif y 4ydd ar y cyfan yn rhagori ar y lIeill, ac iddo ef yr wyf yn dyfarnu y wobr." .Dichon nad oes neb o'r blaen wedi galw sylw y dosbarth hwn at hyn. Pa fodd bynag, hyderaf y cymerant yr awgrym yn garedig. Yr wyf wedi clywed ac wedi gweled yn eich papyr fod rhai yn tybio eu bod wedi cael cam tua'r NUdolig. Olywais fod rhai yn Brynsiencyn yn cwyno, ac eraill yn Llanerchyrnedd. Cymerwch galon, gyfeillion, y mae genycli nifer dda i gyd- ymdeimlo a chwi, gan fod y rhai sydd yn colli yn ddieithriad yn1 dweyd eu bod wedi cael cam. I AOHOS Y PARCH W. O. JONES. Dyma yr hyn sydd yn desfcyn siarad cyftredinol y dyddiau hyn. "Dreyfus Metliodistaidd," oedd yr enw glywais arno y dydd o'r blaen. Y mte un peth yn amheus i bawb sydd wedi darllen ei lythyrau, sef a ydyw wedi cael prawf teg ar ei achos. Y mae lie i ofni y gall yr achos beri cyffro mawr yn yr enwad. Cafodd Mr Jones gyfarfod brwdfrydig ia-wll yn Mhwllheli yr wythnos ddiweddaf, ac y mae yn cynal cyfarfod yn Ffestiniog yr wythnos hon. Rhoddir derbyniad calonog iddo gan y bobl. Y mae amryw o leoedd wedi pasio penderfyniad- au ar yr helynt. Gofynai eraill: "Ydach chi'n meddwl y buasai dynion o safle y rhai oedd ar y pwyllgor yn penderfynu dia.rddel y dyn onibai fod ganddynt resymau digonol dros Hyny. Y mae yn rhaid fod gauddy-nt brawfion di-^mwad dros ei euog- rwydd, onide ni fuasent byth yn anturio dinystrio amgylchiadau y dyn." "Wei," meddai'r Hall, "os oes ganddynt, paham na wnaent hyny yn hysbys i'r wkd? Maent yn dweyd, eu bod yn rhy warthus; wel, os ydynt felly, gan ei fod ef ei hunan yn eU) herio i'w dwyn i'r amlwg, fe ddylent wneud ar j unwaith, bydded y canlyniadau y peth b'ont." Yn y ey-farfod yn Mhwllheli y mae Mr Jonea wedi gwneud yn hysbyg na fydd iddo gymeiy*d cwrs cyfreithiol yn erbyn neb o'i gyhuddwyr; gan hyny, dylent adael i'r wlad wybod y cwbl, a goreu po gyntaf i'r enwad i hyny gael ei wneud. DECHREU'R GANRIF. Digwyddais godi y liinellau canlynol a.r v ffordd yn agos i Borthaethwy«. Nid oedd enw yr awdwr wrthynt; dichon y gwel' hwyllt, ac y daw yn mlaoeu; i'w harddel "Ar ddechreu'r grif newydd F ddylem oil i gvd I wneud yr hyn a allam I geisio gwella'r tbyd Ei wella oddiwrth bechodau Sy'n Uygru dynoiryw, Ond i ni wneud ein goreu Ni gawn 'bob help gan Dduw. A gawn ni oil i gofio, Os heddyw'n. iach a lion, Fod bedd i bawb o honom 0 fewn y ganrif hon? Ymdreehwn o blaid rhinwedd Nes delo'n dyddiau i ben, A choron gawn gan Iesu Mewn byd tu draw i'r lien." Os yr <anfona yr awdwr ei enW| i mi bydd yn bleser genyf ei gyhoeddi; y mae naws grefyddol arnynt, os nad. oes baxddoniaeth ynddynt, ac mae yn ddiau y bydd i'r brophwydolfaeth sydd ynddynt gael ei chyflawni yn hanes bob un a'i darlleno,— "Fod bedd i ibawb o honom 0 fewn y goarif hon." Na fydded i neb o honom anghofio hyn. SAMUEL SAM. O. Y.-Pwyl, anfona. i mi ychydig am yr hyn sydd yn cael ei wneud1 yn y Dwyran gyda chofgolofn Ap Ffarmwr?

CANLYNIAD CYSTADLEUAETH RWDINS Y MRI JOSEPH AiSHWORTH AND SONS, IJrD., FRODSHAM BRIDGE. Champion prize, William Jones, Bodlew, Llan- ddanielfab, 72 tons 15 cwts. yr erw. Dosbarth 1 Gwobr laf, John Evans, Bodowyr Fawr, Bryn- siencyn, 68 tons 3 cwts. 2 qrs. 8 lbs. yr erw; 2ii wobr, Thomas Jones, Celleiniogwen, 65 tons yr erw. Dosbarth 2: Gwobr. laf, William Davies, Cefncoch, Llanfechell, 54 tons 6 cwts. 1 qr. 20 lbs. yr erw; 2il wobr, Williamj Jones, Taidrwst, 51 tons yr erw. Dosbarth 3: Gwobr laf, Rowland Thomas, Plas y Brain, 60 'tons 14 cwts. yr erw 2il wobr, William Lewis, Heodre', Tregaian, 57 tons 10 cwts. 2 qrs. 241bs. yr erw.

Hysbysir fod Craig y Nos, cai*tref Cymreig Madtume Patti, yn cad ei gynyg ar werth yn gyf- rinachol, ac fod Syr George Newnes yn debyg o'i brynu. Oyfandraui Llvwodraeth y Talaethau ydyw vOO,CK.K).000 o ddoleri, ac eiddo Din<is New York o dan Tajnma-ny yn 100,000,000 o ddoleri. Pe y Uywodraethid yr 1. 11 wlad gan Tarn., os-tiai 2,000,000,000 o ddoleri. "Mawr yw Tanimany, a Die Croker yw ei bropawyd "bo "Bryan. Tra yr oedd dyn yn S,tepney yn eistedd wrth y tan gycla'i wraig syithiodd i gwsg. Pan ddeffrtxld canfyddodd foa ei \/raig wedi crogi ei hun wrth ddnrs y cwpbwrdd. Y mae"r Cadiben G. T. G. Edwards, 20th Hussars, sydtd yn bresenol yn swyddog g?"da'r 15th Yeo- manxy Brigade yn Ngwrecsan^ i gkel ei ddyrchafu 1 lanw'r gwagle a acbocswyd trwy farwolaeth y Milwriad I^gge, D.S.O., yn Neheubarth Affrico. J )

RiHjOSYBOL. Syr,—Mymryn o'ch gofod oe gwelwch yn dda i air neu ddau air y cyfarfod cystadleuol yn Rhoeybol, nos Calan. Dy-wedir nad oedd y cyf- arfod hwn mor Jewynshiua a'r ddau gyfarfod cyn- taf yDQ. Onid oedd rhyw swn yn ein clustiau yn dweyd wrthym mai fel hyn y troai y cyfarfod, pan yr oedd y ddau bwyllgor yn methu cyd- weled? I ba beth y mae y dirywiad hwn i'w briodoli? Hwyraoh nad yw y rheswm neu y rhesymau hyny yn anhawdd d'od o hyd iddynt. Goddefer i mi, heib ywholaethu, daflu un neu ddau o awgrymiadau trwy eich papyr. Myner un pwyllgor a pheidio jshoddi y testynau yn agored i'r byd, fel y gall beehgyn a genethod Rhoaybol a'r ctloh ym geisio am y gwobrwyon, yn^ bod yn myned o'r sir, heb son am gy^choedd Rhosybol. Terfynaf ar hya rhag myned a'ch gofod, Mr Golygydd, er na fynegwyd mor haner.—Ydwyf, etc., SOLOMON.

AMLWCH. %r>—Gwelaf yn eich colofnau diweddaf gof- nodiad o bob man-ddLgwyddit 1 dibwys a chwrdd fu yn yr ardal: llawer o honynt mor ddinod fel mai trwy gyfrwng y wasg y gwybyddem ddim am danynt. Ond yn eu mysg, wele uai o'r cyfarfod- ydd mwyaf a rhagoraf yn mhob ystyr a gyn- hfUfyd yn nghape-1 yr Annilbynwyr h^b sill na chofnod am dano., Ni fu yma amgen cyfarfod iin amser, a, thra y cyhoeddir y man-gatilau m jT ^t^dl, fe anwfybvddir owrdd anferth. sydd yn sefydliad blynvddol ao yn glod i'r fnTli Ar mae y ooiÍ, Mr GoIygydd ? Ar ba fa-th ddynion y mae eich ooIofnnu yn dibynu yma 1 Ai dyeithriaid, byddaxiaid, partiaid, a ffyliaia ? Gwnewcli chwareu tag o bob tu yn ol eich luen arfer dda, syr.—Ydwjyf, etc., BEN GADB.

LLONGDDRYLLIAD Y "PRIMROSE HILL.' Syr,—Ai gwir yw y stori ofnadwv fod dyn- ion Ca^rgybi jn gwrthod landiocyrphy trueniaid anffodus a foddwyd yn y dryohineb enfawr hon heb dal? A oedd Cymry Oaergyl>i uchel-frednt- iau yn yspeilio, y "cargo" a olahwyd ar eu glan- au gan y storm fawr 1 Ai pobl sir Fon oeddynt fedrw-feddwon ar greigiau glan y mor gan wlyh- yron tanllyd v "wreck?" A ydyw lladron glaii y mor yn preswylio daear Mon yr oes oleu hon ? Apeli-af am atebiad gan ti-n o arweinwyr crefydd yn Nghaergyibi.—Ydwyf, etc., YMOFYNYDD.

OOFGOLOFN AP FFARMWR. Syr,—Y m lie i ofni fod fy nghyd-weithwyr mewn ami i ardal heb ddeffro eto at y symudiad uOOod, neu, o leLaf, y maent yn disgwyl y naill wrth y llall. A gaf fi. unwaith eto apelio at yr ardaloedd hyny i gymeryd gafael yn y mater o ddifrif, ac i dr,efnu yn mysg eu hunain y ffordd fwyaf effeitihiol i gasglu y tafnysgrifiadau. Y mae yr ardaloedd sydd yn gweifchio yn llwyddo yn gampus. Yn wir, mae yn rhaid i'r oasglwyr fyned at y botbl neu ddaw iyr arian ddim i mewn i'r drysorfa. Ni welais i erioed mo'r boohgyn gweini mor baxsad i gyfranu yn sylweddol at ddim ag ydynt yn yr achos yma. Nio oes dim yn eisiau ond easglwyr i afael yn y gwaith a myned o gwrnpaiS. Yn siwr i ohwi y mae y gweithwyr yn disgwyl am y casglyddioii. Gobeithiaf fod rhai ddigon gwrol i gychwyn hefo r gwaith yn ddiymdroi, a gwneud arohebion am y tafleni sydd wedi eu hargraphu i'w rhoddi yn y llyfrau cagglu. Chwi, y rlmi sydd wedi dechrou gwedthio, daliwch ati, ac na lwfrhawn. Symbylwn ein gilydd nes deffro yr holl wlad at ei dyledswydd i dalu teyn^nged o barch yn y modd mwyaf teilwng i enw da "A.p Ffarmwr," yr hwn a wnaeth gymaint trosom. Dangoswn i'r byd y mecLrwn ni, fel dosbarbh o ddynion, werthfawrogi gwasanaefch dynion ardderchog fel ein gwrthrych, a r ffordd y medrwn gwneud hyny ydyw gwneud ein goTeu yn yr argyfwng preseoiol. Os es- geuluswn y cyfleusdra hwn ni chawn byth ail goynyg. Felly, mynwn gael oofgolofn fydd yn Lefai u i'r oesau a ddel. Diolchai i chwi, Mr Golygydd, am fod y "Gwalia" a'r "Clorianydd" at ein gwasanaeth. Hyderaf y oawn ami i lytlivT o ivallian-ol ardaloedd y wlacL-Ydwyf, etc., AP DAFYDD. [Rhag ofn fod rhai o'n ilarilenwyr yn tyibio mai Mr George Jooies, Oae Gwyn, Trefor, ydyw "Ap Trefor," dymunwn ddweyd mai gohebydd arall ydyw. -GaL y 'IdorianydcL "] j i yn ddrwg genyf ddeall na ddaeth yr hysbysiad i'ch llaw mewn pryd i gyhoeddi cyfarfod yn Llangefni Ddydd Calan yn nglyn ar golofn uohod. Yr oeddwn yn falch gweled enw un o'n qynghorwyr sirol wedi addaw rh<wldi ci bresenoldeb ynddo, sef Mr Thomas Evana, Gaerwen, ond gobeiithio y. cawn ni gyfarfod yn fuan eta, ac y gwnaiff rhywirn ysgrifenu i <5i newyddiaduir i hysbysu yr adeo- fwyaf cyfleus i'w gynal. Yr oedd yn hy fry dwell mawT genyf weled enw Mr George Jon,03 fel ysgrifenydd cyffredinol i'r mudiad. Daeth y frawddeg hono fydd y Sais yn arfer dweyd i fy meddwl ar unwaith, "the right man in the right place,' ac yr wyf yn sicr nad oea yr un llafur na thrafEerth yn ormod ganddo wneud er cario y gwaith yn mlaen i barffeithrwydd, fel gyda phob achos teilwng aa-all Yr oedd yn dda genyf weled ei fod wedi sicrhau tafleni i'w rhoddf ar y llyfran c^sglu, a. goheibliio y bydd galwndau am danynt wrth yr ugeiniau o bob cwr o'r wlad. Fe ddrJem wneud ymdrech neillduol gyda'r mudiad hwn, oherwydd mae llygaid gwyr mawr ein gwlad yn ein gwylied yn awr, no ar ein llaw ni y mae hi yn dibynu pa fath farn fyddiht yn ei poleddu am danom. Gadewch i ni gael gwneaul ein holl egni yn awr fol y byddo rid yn unig trigolinn Mem ond Cymnl i gyrl dde",ll v gallwn fel do-lutrth werthfawrogi gweithred dda°ar ein Mi furn yn ymddiddan a'r trysorydd q\-tfredino}. y dydd o'r blaen, ao fe ddywedodd ei fod wedi derbyn rhai tarirsgrifladau eisoefi, a'i -,c.o. j fod wedi eu rhoddi yn y National Provineaal Bank of England, ac os bydda rhm or casglydd- ion yn agos at un o'r banciau yna y gallent roddi yr arian yno a dweyd mai at gofgolofn Ap- farmwr y maent, ac mi gaiff Mr Thomas wvbod +n hTI1T J11 arbed trafferth 1 r casglyddion hyny.—Yd^yf, ete., I AP TREFOR. Syr,—Mae yn ddft genyf glywed cymaint o hwvl am yr uchod yn yr ardal yma, a phe bae pob ardal yr un fath mi fyddai y mudiad yn un llewyrchus, mi gredaf. Dylem wneud ein goreu at gael oofgolofn 1 un sydd wedi bod mor rm- dreohgar on plaid. Gwn am un sydd wedi casglu yn agos i dair punt 'rwan, a phe bai pob casglydd mor ymroddgar i'r gwaith, yr wyf yn siwr y liyddai digon yn Haw y trysory-dd yn union dag i gael cofgolotfn hardd. Drlem fel gweimon ffermwyr roddi ein toll vni ar waith • T 7 dTr^odd "AP Dafvdd," mae y rhagor- fraint gyffredinol sydd wedi deilliaw i ni txwv y milwr dewr "Ap Ffarmwr' yn haeddu gwneu- thnr o honom hyn iddo.-Ydwyf, etc., OAKMELWR.

1 DINYSTR SO-LO-PWN. (Gan Wil Ifan o Fen.) Saif ynys dal Lantao, mewn gagoniant ac ysblaawier dinafai bron, yn nghanol y mor mawr ymchwyddol, rhwng Hong Kong a phwynt machlud haul-y gor- wm coch mynyddog. Ac ar lan ynys Laaitao mewn padell gysgodol, saif adfeiiion Iiwydion! mwaoglyd hen dreflan So-Lo-Pwn; vn gartref i fioll ysbrydion y nos, i'r ystlum, ac i'r Y mae genym chwedl yn y dwyrain yn nghykb treflan, So-Lo-Pwn a William J. Pemyn, cenhwhrc Amencanajdd a breswyliai ynddi yn yr hen ainaer gynt, yn ngh/lch ei Iwyddiant digyffelyb bron. tn my,sg y paganiaid. ac yn nghyfch eiddigedd chwerw y diafol oherwydd hyny; ac yn fwyaf neillduol yn nghylch y modd y ilwyddodd y diafol gwedi fcr i ddinJstno So-Lo-Pwn a'i thri^olion trwy-weithredu ar dymernwydwyllt y cenhadwr, S™ ^Tthaf dyfgyblaeth haiarnaidd ei pher- ,n ,a dorai allan ar adegau yn fflaa dan hollo! aflywodraethadwy. Adeg y dinystr yr oedd William J. Penryn yn tynu atei dri-ugain mlwydd, ac yn dechrea tori i lawr o die 1 doc Mewn gair yr oedd yn bryd ae yn fwnad ganddo noswylio o'r maes cenhado], a dychwelyd adref 1 w wlad enedigol, gyda'i wraig. In* J Maria?' 61 iodes bymtheg oed,^r hon oedd yn brydferth nodedig. Yr oedd w^i gwario blynyddau ar flynyddau yn mysg brodonaa me.ynion Lantao, wedi tywynu yr Efeh^yl anSS yn der a sefydlog, er gwaethaf y diafol a pkofe erM- lgaeth goch wedi dadinar enaid ar ol enaid, hy-d nes y biodeuodd yr holl ynys ddiffaeth, oer, biW aidd yn ymwelfa ac yn baradwys i engyl ar i Or diwedd, wedi iddo gyrhaedd uwchafnod uchel- gais ei fywyd aeth yn segur, yn ddedwydd, ac mewn neddweh gydag uffern, daear a Nefoedd. Yn v cyflwr hwnw aeth allan un prydnawn heuW, tangnefeddus ar 1 fyny tua chopaon ban j biyniao i yted y Ueddfon awelon trosd rol, ac i edrych oi amgylch gyda boddhad ar y baradwys newydd, e-i waith ef a i>uw yn unig: i edrych o'i amgylch yno, am y tro olaf yn ei fywyd hwyrach, oblegid yr oedd yn disgwyl yn ddyddiol am ymweliad y llong fendiced- ig ax trosglwyddai yn ol i'w ahwvl wlad enedig- oJ. Crwydrodd yn hir, yn mlaen ac ol, hyd yr uchel- 10njt weit>hiau yn sionc a Uawen, feA v meddyhai am y cyfeillion a'r perthynasau hoi a ddisgwyl lent 1 w groesawu draw yn mhell yn ngw]ad m dadau, ac weithiau yn araf a dwys fel y meddybai am ddyfodol yr ynys. Toe, gwedi iddo flino ym crwydro yn mlaeix ac ol, eisteddodd i lawr a'i wyneb tua.r dwyrain ar ymyl dibyn y badell fawr y gor- weddai So-Lo-Pwn ar ei gwaelod. Yr oedd yr olygf,b isla.w a chyflrbyn iddo yn bry-dfwth ddi hefelydd bron; y dreflan ddedwydd yn dawel, fel pe yn ngliwsg yn yr haulwen, a'i mygau gwy^iion yn ymgodi yn sythion tua'r nefoedd fel vstolion croes- aT°1 V J mor. mawr gias yn l'yfn a llon- ydd, heb gymaint a chysgod ton yn cusanu gLau a llu 0 longau man tan hwy'dau gwellt melynion yn crwydro hyd ei wyneb, weithiau yn, jinig, weith- umbobyn ddwy neu bob yn daIr, tan ymgpmir, yn ddifyrus, fel angylion hyd ddolydd hyfryd Gwya- m. A lhnell y gorwel, Ha. t Tros linell y gorwel, fel pe yn llamu allan tres orddrws uffern, rhuthi-odd cwmwl ofnadwy YB sydyn ir golwg yn ddu fel uffern, gyda. tharanan oygythioi yn ymdreiglo i'r pellderoedd o'i aafn. 1 rnuthrwynt! Y rhuthrwynt ofiiadwy I" liet- odd y cenhadwr mewn braw a dychryn, a dis mewn brys tua chartref, gan arfer traed, <Twyiaw a danedd 1 w byrwyddo i lawr y crai-iau. "Y rhuthrwynt! Y rhuthrwynt ofnadwy! tniH- glwyddwyd y waedd o long i long hvd wyneb v mor, a phrysurasant oil am ddioo-elwcli v lan A avfodd r dychryn dU yn y° dwyrai ™ wy bob muuud, a dynesodd ei gysgod yn cryflym fel y nos tuag ynys gwsg Lantao. Yr oedd yiw rywbeth arall hefyd, rhywbeth mwy ofnadwy, mwy dy cnrynllyd ganwaith n<Vr rhuthiwynt yn nghyflawn- der ei nerth, yn bygwth Lantao yr awr hono, sef cerdyn o,af y diafol yn erbyn William J. Penrvn-y Iriad inawr ofnadwy. Byehan a wyddai neb am fodolaeth y gymdeithar. waedlyd hono m yr ynys era misoedd, a bvchaa a wyddai y cenhadwr y byddai So-Lo-Pwn yn sarn, a 1 holl anwyliaid yn feirwon ac yn oerion, hir dtoc cyn y tarftwai y rhuthrwynt lan: yr ynys. J'.rpyn y cyrhaeddodd i waelod y badell yr oedd llwydni1 yr h«yr yn ymledu o amgylch, ao yr oedd yr haul mawr machludol wedi diflanu yn mhell o'r golwg, ond eto tvwynai ei belydrau* cochion fel llewvrch uffern ar dalcen uchel yr ellyll mawr a ddynesai mor gyflym o'r dwyrain. 0 yr oedd yn agos erbyn hynv, ac ar y dde a'r a.swy iddo eweEd tort o gymylau mawrion eraill yn-llamu, y naill ar ol y llaJ, tros y gorwel trochionog. Ymdeithient megis by ddi n anferthol, eu tnued bajarnaidd yn rhygnu tan a tharanau o gredgiau dyfn- deroedd, a sathrent y llongau man anffodas i'r gwaelodion. fel y sethrir daii 1 laid y Uwyoraru bydai wynt yn ei ddwrn, rhedo'dd y cenhadwr dychryn edig, strim, stram, streUach. 'droa dwm path., maen, a chlawdd. tuag adref. A thoc ym dyheu am ei anadl, a'i wynebpryd yn goch fel Maxa da,n, cyrhaeddodd at borth y dreflan, a rhuthrodd i mewn tan waeddi nerth ei ben "Y rhuthrwynt! Y rhuthrwynto ofmdwy I Parw- tnwcb, parotowch 1" Ac mewn amrantiad rhuthrodd ahan drachefn fel dyn gwyllt, ei wynebpryd yn wyn fel yr eira a, wallt brith hir yn sefyll fel gwifrau dur ar ei ben. Ac ai ei warthaf rhuthrai haner dwsin 0 wyr melyn- ion haner noethion, yn clivrifio cleddyfau llydaiji. hirion, gyda gwaed a menydd fferedig yn dew hyd eu llafnau. Bu yn rhedegfa boeth dros vsbaid, ond fel yr ymsythai y rhiw wrth draed v creigiau dechreuodd y cenhadwr enill t:r o gam i gam. Toe diangodd yu Ihryr o u gafaelion ti"wy eh-edeg bron i fyny trwyneb certh y dibyn mawr, i i fyny ffordd na freuddwydiodd gwiwer erioed am ddringo. Gyda rhyw nerth goruwehnaturiol yn ei figyrnan r'rr meSjs Pryf wrth y graig, ac ymgrogai mewn seiydfaoedd mor ofnadwy enbvdus wothiau nes y rhedai gwa.ed uffernol y llofruddion islaw yn oer yn eu gwythenau wrth iddvnt ediych arno. O agen i agen cyrhaeddodd b,4 y dibyn ofnadwv a syrthiodd i lawr yn b, ntwr diymadferth ar y elas- wellt gyda'i ddillad yn foddfa o chwy. a gwaed. Yr oedd yr haul erbyn hyny vn defhreoi ymddi- ffocld yn yr eigion, ac yr oedd gwaelodion y badell mewn tywyllwch, ac yr oedd c-.vmwl mawr y dymestl yn rhutbro yn mlaen mewn cyrhaedd taxaw bron, yn goch fel uffrrn ac yn ofnadwy fel gwawr y farn. & ( tnrn amranbtd draclicfn neidiodd v cenhadwr rhuihrjj gydai >"n pefrio gan wylltineb, ihutlirodd yma jmj acw tan rwygo ei gnywd, a'i aaiiiaci, a than ruo fel llew cyncldeiriog. Wedi hyny satodd jrn sydyn ar ymyl y dibyn mawr, a chvdia. ebrocilltis rhyw enaid colledig hyd rosydd crasboetk uliem torodd allan 1 lefa;n nos yr oedd gwaelodion duon v badell islaw, a'i creigiau tragwyddol o!; hamgylch, yn diaspedain drachefn a thrachefn "Gwaed! Gwaed! Gwaed 0, Nefoedd. 0, uffern, edrycliwch ar heolydd So-Lo-Pwn Ediychwch Edrychwch! Y mae gwaed coch fy anwyluwd yn mygu yn boeth ar hyd-ddynt! ,vV^?'wch >" » yn llefain, llefain am ddialedd. 0 gjfi,i.%rnder, 0 Nefoedd druo-aroe, ai yn cysgu yr ydych?" 0 Dialedd Dialedd! 0, a oes neb a. wrendv ar y w-wdd?" 'Deffraw, deffraw. 0 ddaeargiy-n, deffra.w "n nghyflawnder dy nerth." Cyfodwch, O fry man tragwyddol, niydiwcfe, rhuthrweh, dychweiwch mewn gwylltineb fel meirfh cynddeiriog, ysgyTioiiwch y dreflan gythre!ijr sarn tan eich carnaii." (Fw barhau.)

-I' Mae y Due o estmijiKier wedi cvdsvnio frod yn llywydd v Pvoyal A'ayidra Hospit:t. Rhd. fel olynydd diweddar adae. i)ywedir fod Y mLf i'a*Ivvr Rwsla vn gw>j !a vu dda. Y tvrir ff allan o beiygl yn awr. GaJ gerdded i giyn beil.hr-; pan fo yr bin yn caniatau, bydd yn irtym d alhtn yn ei Bwriada ef a'i deuli; y Crimea, a ntvn-d i Sõ. Petersburg^ cyn diwc.'d v mis hwn, oni -:fcvn»r cyfnewidiad mawr le yn yr bin.

Y Dadforion O gynyrchion amaethyddol i'r Deyrnas Gyfuaol yn 1900 w^t^inos °^dd yn diweddu Rhagfyr 29ain, Amfeiliaid Byw (eu nifer yn 1900). Bustych, teirw, gwartheg, a lloi, 3012; defaid ac wyn, 6981. Cig Ir, neu Fires.— Gwartlu-g, o bob math, 40,182 canpwys; defaid, 31,201; moch, 12,525. ^o.Hallt, neu Amddiffynedig (preserved).—Moch,/ 98,454 canpwys; gwartheg, 2222; cluniau moch (hams), 27,692; moch ieUainc, 3902; heb ei ddes- grifio, wedi ei hall'tu ac yn ir, 5241; cig amddiffyn- edig, heb fod wedi ei halltu, 7788. Cynyrchion y Llaethdy, etc. — Ymenyn, 70,027 canpwysi; margarine, 13,725; caws, 21,451; llaeth wedi ei ddwyshau (condensed), 16,219; Uaeth a hufen, 469 wyau, 283,443 canoedd mawr; dofednod a helwnaeth, gwerth 42,477p; cwningod meirw, 6478 canpwys; bloneg (lard), 39,912. Yd, Gi-awn, a Blawd, etc.—Gwenith, 1,141,800 canpwys; blawd gwenith, 384,J00; haTdd, 354,800; c*ZCh 3n'500; py9. 57,200; ffa, 36,600; yd India, I,245,700. Ffrwythydd. Afalau, 37,109 cwt. bananas, 9942 tomatoes, 8163 eurafalau (oranges), 175,601; egrafalau (lemons), 8654 eirin, 115 pwyseli; gerllyg, 688 cwt. grawnwin (grapes), 333; heb eu henwi,' 164. 164. ■Tyflys (vegetables). —Gwair, 1934 tunelli; hopys, II,074 canpwys; wynwyn (onions), 95,005 pwyseli; pytatw, 100,505 canpwysi; heb eu henwi, gwerth 8793p. pytatw, 100,505 canpwysi; heb eu henwi, gwerth 8793p.

EGLWYS BIWMARES A'R GWASANAETH CYMREIG. Sy-r,-Caniat,ewc-h i mi ddiolcli i "Elis Wyn" am ei I-vthyr pwrpasol a gwladgarol o dan v pena.wd uchod yn eich rhifyn diweddaf. Tra yn sylwi ar ei lythyr y waitli gyntaf nis gallwn gredu m synwyrau fy hun am ei gynwjs. Eg- Iwys yn Mon mam Oymru heb wasanaeth rheol- aidd yn Gymraeg ynddi ere wyth mlynedd! Oymry druain Digon a ptheri i ysbrydion eiu hen dywysogion wvlo. Clywais amryw wedthiau am Biwmaris fel tref Seisnigaidd, ond ychydig feddyliais ei bod cynddrwg. Mae yr enw Biw- maris yn ddigom mu-rsenaidd; ao mae y He, gellid tybio, wedi troi yn fagwrfa. Philist'aid di- enwraeaedig a ddifriant ein oenedl ac a laddant e n hiaith, pe medrent. did ceir yno rai fel "Elis Wyn" heb blygu i'r duw Seisnig. Duw a ych- wanego eu tebyg. Benditlx fo ar y rheithor new- ydd geisia symud y gwa-rth hwn "o faes ei lafur. Ofer fuasai iddo ddisgwyl Ixaidith Duw a'r fath orthrwm yn cael ei oddef. lawn y dywed "E. W." y dylai yr "wouldbe English" wrido a. chywilyddio, ond y mae yr "would-be English" wedi colli y gallu i hyny ers talm, fel llawer gallu arall. Y mae fod 22 wedi Ifotio am wasanaeth Oymreig, a dim ond pump yn erbyn, yn ddigon o reswm dros i'r gwasanaeth 'Oymreig gael ei Ie. priodol. Mae yn ddigon o reswm i bawb ond i wrth-Gvmreigyddion a ohreaduriaid afresymol eraill. Paham y ceir rhai yn gwadu yr iaith roddodd eu Oreawdwr iddynt? Neu paham y ceir rhai Cymry gwrth-Gymreig ? Dywed Dante fod teimladau tebyg i'r teimladau goleddir gan rai yn Miwmaris yn (tarddu o bum ffynhonell aflan :—Yn W, Dallineb barn; 2il, ymryddhad ma-leis-ddrwg; 3ydd, chwenych gwag-ogoniant; 4ydd, tyb casineib; 5ed, Uygxedd enaid, sef yw hyny, gwracihiaeth. Oymered pob gwrth-Gym- reigyn hwynt i fyfyrio arnynt, os oes ganddynt y gallu i wneud hyny. Gadawer i Saeson addoli faint a fynant, a go ychydig fydd hynv yn eu hunig iaith ond na fydded i hyny sathru ar iawnderau y Oymry, a'u rhwystro i addoli yn eu hiaith eu hunain. Na ddigaloned y rheithor newydd a'i braidd gwladgarol yn ngwyneb rhwystrau yr "would-be English." Yn hytrach rhoddant y rhwystrau d'an eu traed i "rwystro" iddynt soddi yn nghors anobaith Dic-Shoai- Dafyddiaeth. Gwena-u Duw fo iddynt yn ceisio Ei wasanaetliu yn y peth hwn.—Ydwyf, etc., TALWRN.