Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
17 articles on this Page
ghys Dafydd Sy'n Deyd-
ghys Dafydd Sy'n Deyd- Fod dau ffermwr heb fod yn byw gan' milldir o —— wedi cymeryd eu "gwneud" yn ch/vrerthiiillyd iawn yn Ngorsaf y Gaerwen y tydd o'r blaen. Mai dydhwelyd o farchnad Llangefni yr oedd- ynt. Fod yr amser oedd ganddynt i ddisgwyl yn yi orsaf yn rhy hir heb wneud rliywbeth, ond ei fed yn rhy fyr wedi i'r ferch hudolus hono eu denu i'w chwmiii. Iddynt gael eu swyngyfareddu gymaint gan- ddi fel ag i golli y tren "due in twenty minutes/' yn fwriadol neu fel arall. Na buasai eu derbyniad gartref mor gynes pe gwybuasid y rheswm dros "ei bod yn hwyr." Mai dodrefn ty gafodd un ferch ifanc heb fod yn mhell o B- yn "Christmas box.' Mai yn twll dan y grisiau y mae yn eu cadw, po. ei bod yn ofni mai ar yr "hire system" y ptynodd y glas-Ianc hwy, a'i fod heb orphen talu am danynt. Fod un o'r hen lanciau wedi troi ei got yn dliweddar, ac wedi troi ei gefn ar yr hen fam a'i dygodd i fynu o dan ei hadoenydd llydain. Fod ei ffryndiau yn teimlo yn chwitli nad oedd ei >ftis mwynaidd a threiddgar i'w glywed y Nadol- ig yma gyda'r carolau fel arfer. Food arwyddion yr amserau yn dweyd y bydd yn gadael cymdeithas axall yn lied fuan, sef cymdeithas henlancyddiaeth. Mai tipyn yn llaw-drwm ydoedd gyda'r gwaith a sfcreicio. Fod y ffarmwr hwnw wedi dychryn yn arw pan weiodd o yr hen "porter" yn hwylio tynu ei lun o. Fod yr hen "porter" am roddi "snap-shot" arno fo y tro nesaf, gan ei fod mor aflonydd a phlerityn baoli. Fod y "mcached rheini" wedi bod yn lwcus iawn y noson o'r blaen wrth ddod gartref o'r "Bryntywyll" trwy gytuno a "coachman" mor iifudd. Fod dau o honynfc yn cynyg am y lie, ac fod y 4dau yn mcdru dreifio pob math o geffylau, a Gwyddelod hefyd. Fod yr "hoslar" braidd yn jealous wrthynt. pan <«jddynt yn cytimo. Fod un o'r merched yn gadael ei gwinedd yn rhy fa^vr, ao fod hyny yn peri anhwylusdod i'r coachman. Mai anhwylus yw gwinedd hirion i bluo gwydd'au. Fod 'rhen Jack wedi bod yn tynu'n galed ar gwpwyr hen "turkey-" y Sabboth diweddnf. Fod ifo. 4 yn cdrycth. yn dda odiaeth N-li y bctodas y dyud o'i Llaein. Fod y pair ieunnc wedi codi awydd angherddol ynddo yntau i fyn'd trwy yr un seremoni. Hei two. Fod TT hogan goch. hono wedi dychryn yn arw pan welodd pen y beudy yn myned hefdr gwynt y dydd o'r blaen. Iddi fyned i ddweyd at ei thad gan feddwl ei fod yn gallu eeryddu y gwynt a'r mor. Fed yr un eneth yn newid ei chariad bob Ihi-ad » hyd. Mai joiner sydd ganddi yn awr. Fod yr eneth yn nghartref y llano y Sul o'r Maen. Fod y llanc yn nghartref yr hogan y Mai dilynol. Mai yr eegss sydd ganddynt eu hoo hwy yn perfchyn. # Fod Rhys yn gwybod faint o berth ynas sydd rhyiigddynt. Fod diffyg mewn dygiad i fyny plant gan eu rhieni; iei, sydd yn bteffeswyr crefydd. Fod diwedd y ganrif ddiweddaf yn waeth na'i dedireuad. Ford yn rhaid i Minymynydd gasglu yr holl ertfayglau a'r oaneuon a'u gwneud yn llyfr. Mai felly gwed yr oesoedd a ddel fod rhyw hjrnodrwydd arbenig yn pertihyn i Ffynon y Rhaid er,b.Id.ordd dibaid. Mi tebyg i hyn y canwyd iddi gan Miny- N,a,nt PENSARN DWFR FFYNON Y RHAID. Mae'n aflan a sur, penau 11 awn cur, A'r marched 'n gethin a blin wrth eu gwyr Pob un yn y fro sydd haner o'i go', 'Rwy'n blino fy nghalon1 ax 'straeon. ers tro. Mae poen yn fy naint nas gwn i pa faint, ])a¡w'n y diwedd i'm hanedd xyw haint; Oblegid y dwr mae pawb yn gwneud 'stwr, Pe clywai Victoria mi synai rwy'n siwr. Dim trust i'r hen wraig ddod yma fel draig, Dymuniad ei henaid i'w deiliaid gael saig, Ga daw hi i North Wales, drwy ganol y gales, MIOr wiried a'r pader: "ni tell her some tales." Pwy sydd ar y stol yn edrych ar ol, Ai tybed, mewn difri, "Nobody at all?" Tybed mai gwir had ywr dwr ddim yn glir ? Dyna'r adiwyniad hyll-siaxad 'r holl sir. ,Na yfwch 'run drop mewn tafarn na siop, Owynwcli o'i blegid yn stiwpid ddi-stop z, Paid a'i yfed hyd dranc er cymaint dy wane, 'Rwyt sicr o chwdu cyn ei lyncu'r hen lane. -1 ftI b Rhaid myned yn mhdI I caffael dwr gwell, Anmhuredd y ffynon yw cwynion pob cell; Ta-e raid myn'd ar ffrwst i nol dwr i Lan- rwst, I Wna dwr budr lleidiog na chrempog na chrvrst. Dywedodd rhyw lafn nad yfai o hwn ddafn, Na chymrai'r holl fyd a'i syflyd i'w safn ^oes dwr dan y nen inwy afiach medd (iwen, ang-su i vmritliio a clawyno o'r frech wen. I hon nid yw brol, gwyr pawb ddim ond lol, 'Rwyn ofni'n ddiysmaldod fod malwod'n mol; Wal, rhad ar ei cllIwmp, oawn bistyll neu bwmp, Mae llyffant ma-wr iheglog 'n fy ystumog'n un stwmp. Galon dyn tlawd rwyged, gwyr ffawd, Peidio dinnygu, el gwaedu wna gwawd 'Nawr triner heb ffrae, hen ffyn oil y cae, Gadawer 'n llonydd Min y Mvnydd man mae. MIN Y NANT. ti fiwl yn gofidio oherwydd na wnaeth ei golofn rraddang,m yr wythnos ddiweddaf. Vai y rheswm ydoedd ei fod yntau yn hoffi cacl gW! fel y rhelyw o blant dynion. En. fod yn hydern ddarfod i bawb o'r dar'len- wyr fwyj!}iail Ifadolig llawen, ac y cant flwyddyn neTVf^f ■ ^vyddiaruiis. a- gweli yw i'r 'benywod rheiny o aidal i am Ie 8iC onager mwy cyfleus na Dydd a 1 l;y yr Arglwydd i son am eu cariadau. C.vftwc.i' am y pedwerydd gorchymyn, ferched. Pixi y saør fly, het a. tliwll ynddi. Mai tro gwael fod y shop wedi can nos Sadwrn, ne-n ml fesa wedi cael un. Eji fod ■wtedi derbyn y nodyn canlynol: — Ansryl Bhys Dafydd,—Bu'm yn v Llan pryd- nawu Ividwrn diweddaf. Feddyliais i erioed o'r Maen dy fod mor boblogaidd. Yr oedd canoedd o honom yn sefyll ar y square gyfexbyn a'r cloc mawr, a "dyna lie yr oeddym fel crochan ber- wedig trwy ein gilydd, naill yn gofyn i'r llall gyda. phwyslais neillduol, "Lie mae Rhys ?" "ile mao RJl'Ys 1" Ar hyn dyma newydd tor- calonfus yn disgyn ar ein clustiau dy fod wedi marw. O! ocheneddiau a dagrau oedd vno. ni chlywais ac ni welais erioed ffasiwn beth. Pan oedd cyraylau duon erchyll yn hofraa uwch ein penau, dyna wawr gobaith yn tori, trwy i ni. ganfod dyn ieaianc o gymydogaeth Sbion Kob yn hedeg tiiag.atom a'i anadl megis yn ei ddwrn, ac yn chwifio cadach poced o gwmpas ei ben a llefain yn orfoleddus, "Mae o yn fyw, mae 8"n fyw, mae o'n fyw." "Ai gwir?" meddai un oj honom. "Ie," meddai yntau, bum yn siarad g>rda'i ew, yrth o frawd ei fam, sef Will Wmphra, Glanhwfa-road, Llangefni." "O, dioloh," medda j ninau i gyd ar unwaith nes darfu i fys y cloc sefyll am oddeutu haner awr. "Daliwch sylw j eto," meddai y dyn ieaianc pert^ "mae o wedi bod yn wael iawn ar ol b'wyta gormod o bwdin, ond ci'wylir y bydd o yn well yr wythnos nesaf nag e .i-ed." Aeth pawb i'w eartrefi yn llawen. Yr oe-vlym wedi djringo i Kop erbyn haner awr wedi v.ryth.—Ydwyf, ■,« wyt yn fyw, dy pefli(ler, ENOCH.. Mai ffwell fyddai i'r bacihgen hwnw o ardal aros adre' ar nos Sul os na fedr beidio aflon- yddn ar y merched, a'r rhai hyny mor shy. Os na; ddiwygith o bydd yn rhoi pwys ei ym- barelo a,r ei gefn o. "Felly, look out, boy." Fod yr hen lane, eef "Oynghorwr" y 01 wb "Country Boys," mewn blys gael cariad. Iddo boeni llawer na fuasai wedi treio enill serch y feinwen hono y noswaith. o'r blaen. Ei fod wedi penderfynu o'r diwedd cymeryd y gynta a ddaw, heb fod dros yr oedran tyner o gant. "Now is your chance, old maids." Fod y chap pryd du hwnw o'r un ardal mewn penbleth y dyddiau ymai. Ei fod, er ei holl egni, yn methu cael hwyl ar ei feinwen. Iddo fyned i —— y poewaith o'r blaen gan ddisgwyl pethau gwych i ddyfod, ond croes i hyny y daethant. Piti garw. Fod geneth ieuanc brydferth mewn grasan- aeth yn —— wedi cael ei gyru allan i ymorol ychydig "claret" i'w rnhtelstres, yr hon nid oedd yn teimlo yn dda. rr eneth ddyfod yn ol gyda "solution o per- manganate o potash" mewn camgymeriad—a'r hwn a gednrid at amcanion "disinfecting" mewn hen hDtel win. Fed y feistres o hyd yn fyw, ac yn ol pob tebyg yn gweled agoriad y ganrif newydd. Ei fod wedi bod am dro yn ardal Iddo glywed mai hoff waith yr hen laac yw cerdded b-ob dydd i dy un o'i deulu. aIm gwell fuasai iddo aros gartref a gweithio ychydig. Mai folly yr iachai oddiwrtli yr hen glefyd, sef ctnfigen. Fod yn mryd Corwynt Tomos ddwyn allan lyfr yn cJnwys cyfres o benillion i'w canu gyd3'T delyn. Mai enw y llyfr fydd "Telyn Talwrn." Wele rai o'r ceinion I Yn Nghors Farl mae cliwiadan wyllt A myllt yn nghae Bodeilio, Cwningen ddu yn nghoed y Plas Cyfaddas i'w choginio, A gwyddau tewion, gwyn a glan, Yn Marian maenrfc yn morio. Ceir odyn galch wrth Ben-y-Bryn A llyn yn Mhant y Morfil, Ac eitliin mawr yn Mhone Bryn Iar, Sy'n suiter llawer bwystfil; 'I Ac wrth Bryn Oliwil mae ci yn lry-vr A drecha bob rhyw drychfil. Petli odiaf welais dan y ser Er amser wyf yn cofio Oedd gweled prydydd du ei farf, Ag arf ddi-fin yn shavio Yn rhwbio ei en o flaen y drydi Gan edrych fel buwch odro. Mai anghyson a'i swydd ydyw gwaith y blaenor hwnw yn; nghapel B < pi dweyd istracon yn y seiat ar nos Sabbothau. Ei fod yn rhoi cynghor iddo beidio dweyd dim os na fydd ganddo well profiad na hanes gwyr y cotiau gleision neu'r botymau melyn ar ddociau Lerpwl. Fod y bychan wedi ysgrifenu llythyr i "Hos" am iddi fyned hefo'r Ilythyrgludwr nos Sul di- weddaf. Fod hitha yn ei balchder yn ei ddangoa yn yr ysgol nos. Iddo ddweyd yn ei Jytlhyr am iddi beidio meddwl nad oedd yna ddim merolied ond y hi yn y plwyf; ei f od ef wedi dod o hyd i un sydd yn gwasanaethu yn nhy y oanwr. Nad ydyw "grapes" wedi myned hefo neb byth I ofnd disgwyl i ferch y plumber ddod yn ei hoi i sir Fon. Ei fod yn gegog iawn am y "Olorianydd" o hyd, yn enwedig am y "garddwr." Ei fod wedi talu ymweliad a —— ar ddydd Nadolig, ac iddo fyned i'r eglwys i wranda ar ganu y caro-au. Iddo weled nad oedd yno fawr o hwyl, am y rheswm fod y Saeson yno, ac yn cael mwy o la na'r Cymry, ac yntau i fod yn gyfarfod i Gymry. Iddo glywed am y morwr tir sych sydd wedi cael cariad newydd, ond y gwaetihaf oedd fod tad y feroh yn agoa i ddal y morwr. Ei fod am ei wylied y tro nesaf, ac am haner ei ladd hefo ymbarelo Rh-vs. Ei fod yn eI'd y chaps yn gwneud yn iawn, sef stupio wrth urweinydd y canu. Ei fod yn gobeitJuo y bydd gwell fcrefn y flwyddyn newydd yma. Mai amser codi dydd Still yr hen lane hwnw o —— ydyw tun haner awr wedi pedwar. Mni y job ealetatf wnaeth ef y Sul diweddaf ar ol oodi oedd tynu y fei-fa o'r domen.
GoresSyn Cape Colony. -I
GoresSyn Cape Colony. ADFEDDIANU BRITSTOWN. Yn ol y newyddion foreu Mercher, mae yn amlv/g fod Arglwydd Kitchener yn eymeryd goJwg ddifrifol ar y setfyllfa yn Capo Oolany; oblegid y mae y gwefiebau a anfonwyd i'r wlad hon ddechreu yr wytlmos yn dangos ei fod wedi gadael Pretoria, a'i fod wedi myned i ganol y rhanbarth lie y mae yr ymgyrchoedd a hyny, fel y gellir baTnn, er cymeryd gofal o'r gweith- rediadau fyddo yn cael eu cario yn miaeu yn e-rbyn y galluoedd Bweraidd sydd wedi myned i'r drefedigrw,th. Anfonwyd brysneges olaf y Pen-Oadlywydd o Pretoria yn hwyr nos Sadwrn. Yr oedd yr un a gyhoeddwyd gan y Swyddfa Ry- fel wedi cael ei hanfon o Naauwpoort, nos Lun a dywed brysneges o Cape Town ei fod yn De Aar dydd Llun. Yn un o'i frysnegeseuau o Pre- toria, dydd Sadwm, dywed Arglwydd Kitchener fod y golofn orllewinol or Bweiiaid yn Brits- town, lie bychan 27ain o filldiroedd i'r gor- llewin 0 De Aar. Dywed yn awr fod gwyr traed Thorneycioft ar feirch wedi meddianu Britstown yn ddi-wrthwynebiad. Ymneillduodd y Bwer- iaid i'r gocledd, yn nghyfeniad Prieska, a dilyn- l wyd ax eu ho". Nid oedd gan y Bweriaid, modd hynag, ond ychydig iawn o bethau i'w cludo; ac yr oeddynt. mewn canlyniad i hyny, yn gallu symud gyda cliyflymder mawr. Oddieithr fod y oorphluoedd Prydeinig sydd yn eu dilyn yr un mor ffodus yn yr ystyr hon, bydd y gelynion, y mae'n deibygol, yn alluog i wneud dinyetr ar y ffoedd haiarn mewn aanrywiol bwyntiau, a chadw ddigon F..X y blaen, ar yr un pryd, i'n eolofnau ni, sydd yn symud yn mlacii mor araf. Nid ydyw toriad y llinell i'r deheu o De Aar mor ddifrifol ag y tybid ar y deehreu. Oafodd tan- ffordd ei chwythu i fyny ond gellid gwneud y dmysti- i fyny yn mhen ychydig oriau. Yr oedd yr oedi-ad yn ninvasanaeth y trcn.ni fel y cafwyd allan, i'w liricdoli yn benaf i'r dinystr a wnaed ar y llinell gan y fM-lavrogydd trvvmion diwedd- ax. Y mao y ffuth for Arglwydd Kitchener wedi myned o De Aar i Naauwpoovt yn arddangos ei f,¿ yn meddu rhyw obnith y gallai ymwneud ni jwTi modd eflfe'iiol a cholofn ddwyreiniol y Dweriaid. Adroddir eu bod wedi ymosod ar Steymlnirg'. ar y Lineil groes i'r wlad o Ros- mead Junction i Stormberg Junction. Cafood I v Bweriaid en cilgwthio oddiyno ac ymneilldu- asant i Zuurburg Range, a chodasant saffe gad- am yno. Gall Arglwydd Kitchener yn Naauw- I jjoort fod ar ei ffordd i arolygu y gweithrcdiada* 1 yn erbjTi y Bweriaid yn y sefyllfa hon.
ABERFFRAW.
ABERFFRAW. Yma<iawiad.—Mae y Parch Hugh Pugh, gweini- dog yr eglwys Fethodistaidd yn y lie, wedi amlygu ei fwriad i roddi ei swydd fugeiliol i fyny, gan ei fod wedi derbyn yr alwad roddwyd iddo gan eglwys Heidiaii, ger Dinbych. Bwriada symud yno ddechreu y flwyddyn newydd. Deallwn mai ystad ei iechyd sydd yn peri iddo dori ei gysylltiad a'r lie hwn. Eiddunwn iddo bob llwyddiant ac hapus- rwydd yn, ei faes newydd. Amaethyddiaeth. Gwnaedi caiis gan y Cynghor Plwyf at Goleg y Gogledd, Bangor, am gyfres o cMarlithiau ar faterion sydd yn dwyn cysylltiad ag amaethyddiaeth, a thraddodwyd y gyntaf o'r gyfres vn Ysgol y Bwrdd, Aberffraw, nos Lun, Rhagfyr 24ain, gan Mr Wm. Edwards. Y cadeirydd ydoedd Mr J. R. Jones, Y.H., Bodfeirig, yr hwn a eglurodd amcan y darlithiau hyn. Mater yr ymdriniwyd arno y waith hon ydoedd "Gwrtedthi&u, a'r modd i'w ddefnyddio," ac eglurodd y da.tlithydd yn fanwl y modd y gwneir i iyny y gwahanol "wrteithiau celfyddydol," a'r pwysigrwydd ar fod i'r amaethwj-r ofalu eu bod yn cael gwerth eu harian pan yn prynu "guano." Yr ysgrifenydd lleol yn nglyn a'r dar- lithiau hyn ydyw Mr R. D. Owen, Penrhyn Isaf. Cyfarfod Amrywia.ethol.-Nos Fercher y Nadolig .cynhaliodd y Methodistiaid Calfinaidd gyfarfod am- rywiaethol mewn canu, darllen, etc. Y llywydd ydoedd y Parch Hugh Pugh, gweinidog. Yn ystod y cyfarfod cafwyd caneuon gan Llinos Ffraw, Gwilym Ffraw, a'r Mri J. H. Thomas, John LI. Edwards, ac Owen Owens. Cafwyd cyfarfod hynod ddyddcrol, OQd mae yn debyg mai y peth y cymer- wyd fwyaf o ddyddordeb ynddo ydoedd y gystadleu- aeth ganu gafwyd rhwng y tri pharti, arweinyddion pa rai oedd dan wyth oed. Gwasanaethwyd fel bedrniaid gan Mr Parry, ysgolfeistr Owen Hughes, Penlon; John Peters, a J. H. Thomas, tra y dilyn- wyd yr holl gantorion ar y felodeg gan Mr Henry Hughes, Square. Mae Mr Owen Hughes (Llew Ffraw) yn haeddu y ganmoliaeth uwchaf am y llafur a gymer gyd:t'r plant, ac yn sicr mae yn deilwng o bob eefnioga/eth.—J.
AMLWOH.
AMLWOH. Dydd Nadolig Crist.—■Cynhaliwyd gwasanaethau pliodol j'r amgyicliiad yn Eglwys St. Eieth. Gwas- anaethwyd yn yr oil g<m y Parchn. D. J. Lewis a J. C. Jones. Haelioni.—Rhanodd yr hawddgar Mrs Hills werth dros ddeg punt o anrhegion Nadolig i dlodion y dref a'r ardaloedd eleni eto, yn ol ei harfer. Mawr ydyw ein rhwymau oil i'r teulu caredig a haelionus hwn. Mae llawer o lwydd- iant y lie yn dibynu arnynt. Cyfarfod Llenyddol.—Rhagfyr 31ain cynhaliwyd cyiaifod adloniadol yn yr isgoldy Cenedlaethoi, dan lynv-yddiiwth y Parch D. J. Lewis, M.A., fioer y plwyf. Cymerwyd rhan mewn adrodd, canu carolau, etc., gan Miss M. Hughes, Master Willie Roberts, Mrs Williams (Tanybryn-road), Misses M. ac O. Paynter (Bryntirion), Cor St. Eleth, Mrs Roberts (Salem-street), Mr Hugh Da vies, Miss J. H. Evaiis (Railway View). (Jymerodd rhai man gystadleuon le hefyd. Yr Ymchwiliad.—Hwyl fawr sydd yma yn ngiyn a'r ymchwiliad am "Urban District Ooun- cil" Hen forwyr y Borth oedd y tystion, ac amcangyfrifon yr "hen graswr" oedd eu cylfes ffydd. 'Does dim cwrs a'r hen longwr fel tyst, w:di iddo dwymno at ei waitli. "Speak Welsh or English, man," gorchymyna un o'r Com- Mi-gsionRT& atebai y tyst, "or liermaJi, French or Spanish if you like." Arswydodd hyn y llys drwyddo. Un arall wedi gwneud ei ffortiwn, ac newydd adeiladu palasdy hardd ar un o fromu heulog y Borth, "af oddiyma 1 fyw os daw yma local board." A chyfryw resymau a hyn yee-isid atal diwygio 6etfyllfa y dref. Mae rhai o'r gwithwynebwyr eisoes yn crdfu Itm sedd af y "locaboard," dh-wedl hwythau. Miyfedd iawn, iawn, iawn. Undeb Bedyddwyr y Cylch.-Oynhaliwyd crwrdd ysgol y cylch hwn yn Bethlehem, Oemaes, Sabboth, Rhagfyr 16eg, am ddau a chwech o'r gloch y prydnawn. Yr oeold y cwrdd cyntaf dan lywyddiaeth Mr Owen Hughes, baker, Amlwch, yn absenoldeb yr holwr, Mr W. Jones, Penparc, holwyd gan yr ysgrifenydd ar y ddegfed benod o Efengyl loan, a chafwyd atebion da iawn. Oynhaliwyd yr ail gwrdd dan lywyddiaeth eu parchus weinidog. Cafwyd adroddiadau rhagor- ol, yr adroddrwyr yn rhy luosog i'w henwi, end gwnaethant waith da. Hefyd, datganwyd gan W. Owen, Amlwch, yn dda, fel arfer. Oafwyd un o'r cyrddau goreu fu yn y doebarth, a mwyn- hiaodd pawb eu hunain yn rhagoroL Bydd y cwrdd nesaf yn Llaneilian yn mis Mawrthu: maes, loan x. Holwr, Owen Hughes, baker, Anerchiad gan R Roberts, Oerrigmam- Ysgrifenydd.
BANGOR. ;
BANGOR. Gwasianaetli o Fawl a Gweddi.—Am un fir ddeg o'r flocli foreu'r Nadolig cynhaliodd cyfeillion capel rince'e-road. Upper Bangor, eu cyfarfod o fawl a gwxldi arferol ar foreu y Nadol'g, pryd y daeth cynuJliad da yn nghyd. Cymerwyd rhan ynddo J gan Mr E. Hurren Harding, Mr Henry Lewis (maer), y Cynghorydd W. Bayne, Mr W. P. Williams, a'r Parch J. Eiddon Jones. Yr arweinydd oedd Mr Ashley Jones( a chyfeiliwyd ar yr organ gan Mis? Harding. Hunanladdiad. Nos Sadwrn darfu i Richard Thomas, MeT maen, Back Eldon-street, Gianadda, Bangor, 61ain mlwydd oed, grogi ei hun yn y ty uchod, lie yr oedd wedi bod yn byw am 38ain o fiynyddoedd; ac yr oedd wedi derbyn, rhybudd i ymadael oddiyno. Yr oedd wedi tsymud ei holl ddodrefn i dy arall. Bernir mai ei ofid wrth feddwl am adael yr hen dy oedd yr achos iddo gyflawni hunanLiddiaid. Yspytty Mon ac Arfon.—Derbyniwyd rhoddion at y Nadolig fel y canlyn Twrci a sausages, Mr Beaver Roberts ffrwythau a chacenau, Mrs Davies, Treborth; doliau a. dilladj plant, Miss Mason a I genethod yr Ysgol Ganolradd; teganau a doliau, Miss Hughes, Bryn Menai; teganau a melusion, Mrs Trench melusion, Miss Wynne Jones; aurafalau, Mrs Rae; myglys, Mr Rae; afalau, Mrs Spencer; blodeu a ffrwythau, Miss Day (Oaer) cardiau Nadolig, Mi.ss Davies (Berlin House) llyfrau,Cym- deithas Traetho-dau Crefyddol; ffuneni a menyg, Mr Griffith (Bee Hive) doliau a llyfrau, Mr W. O. Williams. Cyfranwyd hefyd at anrhegion Nadolig gan Mrs Griffith (Bryn Dinas), Mrs Williams Ellis (Glasfryn), Miss Davies (Treborth), Mrs Lloyd (Menaifron), Mr Smith (Lloyds Bank), Parch Wm. Edwards, Mrs Rodway, Mrs Wrigley, a Mrs Herber Evans. Nadolig yn y Tlotty.-Cafodd y deiliaid, yn rhifo 112, giniaw a the arbenig ddydd Nadolig, y rhai a ddarparwyd iddynt gan y Gwarcheidwaid a nifer o garedigion. Yr oedd y ty wedi ei arwisgo gyda dail gahryd o'r Penrhyn a'r Faenol. Yn mhlith I y rhai gyrorthAvyasafrt gyda'r wledd yr oedd Miss Wallace, Miss Roberts, Mri David Williams, Tho- mas Edwards, a William Parry. Derbyniwyd y rlioddion canlynol:—Mr W. A. Dew, Wellfiel'd, lp mas Edwards, a. William Parry. Derbyniwyd y rlioddion canlyllol:-M-r W. A. Dew, Wellfield, lp 1B Mr J. Smith, Lloyds liank, 10s Mr D. Wil- liams a Miss Wallace, aurafalau Mr Thomas Ed- wards, aurafalau; Mrs Trench, afalau, bananas, teganau a melusion; genethod a "hen enethod" yr Ysgol Ganolradd, dilladau, teganau, etc. Mri R. Jones a'i Fab, Bradford House, aurafplau, melusion a theisenau; Mri Like a'u Cwmni, aurafalau a melusion; Syr Richard Williams Bulkeley, Bar., deuddeg cwpl o wningod Mr Thomas Roberts,Aber, cardiau Nadolig; Miss Davies, llyfrwerthydd, cardiau Nadolig; Paich W. R. Saunders. "Christian Heralds;" Mr L. S. Hall, Beaumaris, llyfrau. Fel arfer, rhoddodd y Mri C. Pozzi a'i Gyf. fenthyg y llestri a'r arfau angenrheidiol. Yn y boreu eafwvd gwaeanaetli y Cymun; yn y prydnawn, dygwyd gwasanaeth yn mlaen gan yr Is-ganon Williams. Ca.nodd Miss Wynne Jones a chyfeillion eraill yn y gwasanaeth ac yn yr yspytty. Rhoddwyd cyfarfod amrywiaethol difyr yn yr hwyr.
BODEDFA-N.
BODEDFA-N. Haciion:. Trwy ei cliaredigrwrdd arfterol ers blynyddoedd bellaeh, fe .gof!->dd Mrs Jones, Pi-is Main, am dlodion y lie, trw. I. iiu te a siwgr iddynt at y Nadolig. Hir oes iddi i barhau i wneud yr un gymwynas yn y dyfodol. Y "Coffee House."—Y mae hwn bellach wedi ei gwblhau. Bwriedir ei agor i'r cyhoedd gasl ei fwyniant at ddecljreu y flwyddyn. Y mae yr adeilad yn addurn i'r pntref, a bydd o werth dir- fawr i ieucnctyd yr ardal hirnos gauaf.—Homo.
CAERGYBI.,
CAERGYBI. Eisteddfod Geiddorol.-Yn y Nenadd Drefol, nos Fercher (Gwyl y Banc), cynhaliwyd eisteddfod gerddorol o dan nawdd y Wesleyaid. Y beirniad ydoedd Mr W. J. Williams, Caernarfon, yr hwn a roddodd foddlonrwydd cyffredinol gyda'i ddyfarn- iadau. Llanwyd y gadair gan Mr Owen Jones, Ty Mawr, a Mr R. Mon Williams vn arwain. Enill- wyd gwobrau am ddadganu gan Miss Polly Eva.ns, I London-.road, a Mr David Jones, Holbom-road. Ni ddaeth ond un cor yn mlaen ar y brif gystadleu- aetli, a rhoddwj-d y wobr iddo, Mr David Jones yn -in. Parti yr iyi arweinydd hetyd enillodd am I ddadganu "Myfanwy" (Dr. Parry). Gor Plant Kings- land, o dan arweiniad Mr Robert Hughes, ddyfarnwyd yn oreu, gvcbi clianmoliaeth, a piiarti o Armenia, o dan arweiniad Mr Tom Thomas, aeth a'r wobr am ddadganu ton gynulleidfaol. Yn ystod y cyfarfod cafwyd unawdau ar y orwth gan Miss Vemwy Hughes, ar y cornet gan Mr Owen Thomas, ac adroddiad rhagorol gan Mr Tom Roberts. Gwas- anaethwyd wrth y berdoneg gan Miss A. G. Jones, Old' Bank. Talwyd diolch i'r rhai a wasanaethodd yn y cyfarfod gan Mr W. S. Owen, yn cael ei gefnogi gan Mr H. P. Jones. Daeth cynulliad rhagorol yn nghyd, a chafwyd cyfarfod trefnus ac adedadol.— Brython. Cyfarfod Cystadleuol.-Cynhalir,dd Ysgol Sabboth- ol Bedyddwyr Bethel eu gwyl flynyddol prydnawn a nos Sul cyn y Nadolig, pryd yr adroddwyd bardd- oniaeth a thraethodau gan y plant, ac y canwyd amryw unawdau, yn nghyda darnau cerddorol chwaethus gan y cor. Nos Nadolig yr oedd y cyfarfod yn cymeryd gwedd fwy cystadleuol. Klywyddwyd gan y Parch J. W. Williams, gweinid- og. Cafodd nifer fawr o blant a rhai mewn oéd eu gwobrwyo am ganu, adrodd, traethodi, barddoni, ac am gelfyddydwaith. Yn mysg y beirniaid yr oedd y Parch J. W. Williams, Mri Edward Prichard, R. Mon Williams, Johnny Lewis, Trevor Hughes, a Miss Lewis. Er fod y tywydd yn ystormus, caf- wyd cynulliad da a chyfarfod rhagorol.—R.J.H. Cyfarfod Cystadleuol.—Nos Nadolig cynhaliwyd cyfarfod cystadleuol yn nglyn ag Ysgolion Sabboth- ol Hyfrydle a Millbank. Cadeirydd y cyfarfod oedd Dr. R. T. Ellis; arweinydd, y Parch John Williams; a'r gyfeilyddes ydoedd Mrs Noble Grif- fith. A ganlyn ydyw enwau y rhai a enillasant y gwahanol wobrwyon: ■— Miss Nellie Roberts, Bod- eilian; Mr J. T. Davies, "Ap or Dyffryn," Mr H. H. Jones, Station-street; Miss M. Lewis, Miss Hughes, Miss M. C. Williams, Mr J. O. Jones, Mr T. Jones, Rock-street; Mr Robert Lewis, Miss Gladys Jones, Mri John Rowlands, a David Jones Mr Griffith Hughes,, m T. Parry, Mr John Row- lands, Miss Maggie Mary Pritchard, Miss Anne Evans, Miss E. A. Davies, Mr D. Jones a'i barti, Mr W. B. Thomas, Ysgol y Bwrdd Miss Gladys Jones, Bodifor; Miss Hughes, London-road; Cor Ebenezer (o dan. arweiniad Mr Robert Hughes) ydoedd y goreu am ganu yr anthem; Miss Gladys Jones, Bodifor Miss Minnie Hughes, London-road Miss Jane Lewis, Vulcan-street; Miss Katie Ellis, Mill street; Mr rr. Parry, Star Supply Stores Mr Robert Lewis, Vulcan-street; Miss Biodwen G. Williams, Cambrian-street; Mr David Jones, Hoi- born House, a'i barti. Mr Philip Thomas, Ysgol y J Dwrdd, Castellnedd, ydoedd y beirniad cerddorol. Cynorthwyo'r Tlodion. — Rhoddwyd cynorthwy haelfrydig a sylweddol i dlodion y plwyf y Nadolig diweddaf, fel arfer dros 40 tunell o lo yn cael eu rhanu i gynifer a 300 o dderbynwyr, pob un yn 1 cael dau gant, "tender" y Mri William Williams a'i Feibion yn cael ei dderbyn. Gweithredai Mr R. J. Edwaoxls, o Ariandy Gogledd a Deheudir Cymru, fel trvsorydd, a'r Parch Robert Price fel ysgriftmydd. Yn mhlith y rhai a gyfranasant yn hael at y gronfa yr oedd Arglwydd Stanley, Arglwydd Boston, Mr J. Lloyd Griffith, r rondeg; y City of Dublin Company, casgliad yn yr eglwys, Miss Adeane, Mrs Brereton, Miss Owen, Penrhyn Marchog; Mr F. M. Cotton, Mr Hugh Edwards, Towyn Lodge; Mr John Hughes, Castle House Cad ben Roche. Cadben Kendall; Cadben W. H. Binney, Mri William Williams a'i Feibion, Mr P. A. Jeffreys Smith, Mr T. J. Roberts, warden Eglwysig; y Parch Robert Price, y Parch James Jones, Mr R. J. Edwards, North and South Wales i Bank; Mr J. E. Williams, National Provincial Bank, ac eraill. Addurno yr Eglwvs.—Oaf odd eglwys henafol St. Cybi ei gwisgo yn hardd gogyfetr a'r Nadolig gan y boneddigesau canlynol :—Y ganghell gan Miss Adeane, y standards" gan Miss Eleanor Elliott, a'r bedyddfaen gan Miss Binney. Yn mhlith y rhai a gynorthwyent yn y gwaith yr oedd Mrs Owen, Miss Owen, Miss M. C. Thomas, Miss Edith Jones, Mrs Hurst, Miss Hughes, Miss Evans, Miss Thomas, Mr D. B. Thomas, Mr John o Owen, ac amryw eraill. Llys yr Ynadon.—Dydd LIun, eyn y diweddaf, o flaen Mr H. Edwards, Mr T. Forcer Evans, Cadben W. H. Edwards, Mr R. Gardner, Cadben Kendall, Mr T. Lewis Griffith, a Mr David Williams, gwnaed cais, ar ran Mri Wild a'i Fab, Gwaith dai, Caergybi, am drwydded i adeiladu ystordy tfrwydtol | (explosive) ar Fypydd Caergybi, yn lie yr un y bu cymaint o gyfreithio yn ei gylch. Penodwyd Mr Forcer Evans, Cadben Edwards, a Mr Gardner i ymweledl a'r lie cyn Thoddi y drwydded.—Cyhudd- wyd William Roberts, 2, Park-street, ganl yr Hedd- geidwad W. Evane o fod yn feddw yn y Stanley Arms ar yr 26ain o Hydref; hefyd, T. Conlan, j y trwyddedwr, o werthu diod i W. Roberts. Dir- wywyd Roberts i 2s 6c a'r costau, a thaflwvd yr achoa yn erbyn Conlan allan.—Cafodd John Jones, morwr, 27, Newry-street, ei ddirwyo i 2s 6c a'r | costau mewn dau amgylchiad am fod yn feddw ar j y 26ain o Awst a'r 16eg o Ragfyr.—Tail wyd yr achos allan yn erbyn David Roberts, Upper Jew- street, ar y cyhuddiad o fod yn feddw ar y 15fcd o Ragfyr. — Dirwywyd Ann Murphy, 3, Boston- court, a Catherine Deane, 4, Boston-court, i 2s 6c yr un yn cynwys y costau am fod yn feddw ac afreolus; hefyd, Alice Evans, 49, Baker-street, i 58 am gyffelyb drosedd. Maxchnad Nadolig.—Eleni eto yr oedd cigyddion Caergybi wedi pwrcasu cigoedd or fath oreu. Mr 0. Parry Jones, Plas Ll-echylched, yr hwn sydd wedi enill pedwar cant a haner o wobrwyon yn ngwahanol arddangosiadau amaethyddol Cymru, oedd wedi gwerthu y rhan fwyaf o anifeiliaid gogyfer a marchnad y Nadolig. Yr oedd Arglwydd Stan Penrhos, wedi gwerthu dau eidion campus. J Hefyd, arddangoswyd biffiau hardd wedi eu prynu gan Miss Roberts, Ty Hen, Llanynghenedl; Mr Humphreys Owen, Treddolphin. Gwalchmai; Mr Lewis, Quirtai; Bodorgan; Mr John Jones, Pen- yrargae, Llanfachraeth; Mr William Williams, Pare, Llandrygarn Mr Owen Wïlliams, Pencraig, Gwalchmai; Mr Evan Williams, Clegir Gwynion, Bryngwran Mr Robt. Roberts, Pendre' bwehelydd, Llantrisant; Mr William Morris, Ty Mawr, Valley Mr Edward Owen, Pentreewyddill, Rhoscolyn. Y cigyddion oeddynt fel v canlyn :—Mr David .Morgan, Stanley-crescent: Dau eidion wedi eu pesgi yn ar- benig gan Mr O. Parry Jones, Plas Llechylched; deugain o ddefaid, pa, rai abesgwyd gan Mr Mor- gan ei hun. Mr William Thomas, Bodedern Eidion gwir dda, wedi ei besgi yn Mhenrhos, ac un arall gan Mr O. Lewis, Quirtai, Bodorgan; phump o ddefaid. Mr William Jones. Stanley-crescent: Dau eidion penigamp gan Miss Roberts, Ty Hen, Llan- ynghenedl; dwsin o ddefaid, a deg ar hugain o wyddau. Mri Mathew Williams a John Rowlands: Pedwar eidion gan Mr O. Parry Jones, Plas Llech- ylched; tair-ar-ddeg o ddefaid gan Mr W. Jones, 'Rhen Gapel; ardaangosiad ysplenydd o wyddau a chwiaid. Mr William Jones, 'Rhen Gapel, Ceirch- iog Eidion campus o Benrhos gan. Arglwydd Stan- ley nifer fawr o ddefaid gan Mr Owen Griffith, Crug, Lianfaelog; ac hefyd llu o wyddau. Mri William Owen a Robert Owen, "Rhen Valley: Pedwar eidion gan Mr O. Parry Jones, Plas Llech- vlched a nifer o ddefaid a gwyddau. Mr Robert Roberts, N«wry-street: Dau eidion gan Mr William Wjdliams, Pare, Llandrygarn; deg o ddefaid gan Mr O. Parry Jones, Plas Llechylched; a deg o foch wedi eu pesgi yn bwrpaeol gan Mr William Roberts, Bryn, Llanfachraeth ac arddangosiad coeth o wyddau a hwyaid. Mr F. Reilly, Stanley- j street: Eidion gan Mr John Jones, Penyrargae, Llanfachraeth deuddeg o ddefaid gan Miss Adeane, Ltanfawr Hall. Caergybi, a phedwar o foch, yn nghyda. chyflawnder o sausages,ac felly yn y blaen. W. Pritchard. Greenfield-terrace: Eidion gan Mr John Jones, Penyrargae, Llanfachraeth a nifer o ddefaid. John Owen, Bryn Eidion gan Mr William Williams, Pare, Llandrygarn; a nifer o ddefaid. William Rowlands a'i Fab, Queen's-terrace Dau eidion, un gan Mr William Morris, Tv Mawr, Valley, a.'r llall gan Mr Edward Owen, Pentregwyddiii, Khoscolyn a dwsin o ddefaid o'r un fferm. W. waine Williams, Holborn-road: Yr oedd gan hwn aiddangosiad campus o biff a mutton. John James, Bryngwran Eidion gan Mr O. Parry Jones, Plas Llechylched, yr hwn a enillodd amryw wobrwyon 1 an yr arddangosid yr anifail crybwylledig. Hefyd yr oedd gan Mr Richard Hughes, Bodedern, a Mr j Richard Owen, Llanfihangelynhowyn, eidion bob un wedi eu pesgi gan Mr O. Parry Jones. Mr Fvan Evans,. Gwalchmai Tri eidion gan Mr Owen Williams, Pencraig, Gwalchmai; ac ugain o ddefaid wedi eu pesgi gaia efe ei hun. Yr oedd gan Mr Joseph Davies, Llanfaethlu Mr Hugh Williams, Rhydwyn a Mr John Jones, Bythincws, Llanfach- raeth. aimer (heifer) bob un gan Mr John Jones, Penyrargse, Llanfachraeth; a chan y Brodyr Jones, Bryngwran, yr oedd eidion wedi ei besgi gan Mr Evan Williams, Clegir Gwynion, Bryngwran, hefyd pedair o ddefaid Mri O. J. Lloyd a'i Fab, Ty'n- ddol, Llanfihangelynhowyn. Eidion gan Mr Robert Roberts, Pendre' Gwehelydd, Llantrisant, a nifer o ddefaid; ac yr oedd gan Mr J. O. Lloyd, -Elen, LlT-uifairyneubwll, eidion o'r un fan. Cyn diweddu rhaid i ni giybwyll fod gan Mr Owen Jones, pork- Stanley-ntreet (yr hon sydd wedi ei sefydlu ers haner cant o flynyddoedd), aetholiad gOdldog bore. sausages, ac felly yn y blaen. Yr oedd y drapers a'r grocers hefyd ar y blaen eto eleni.
CAERNARFON.
CAERNARFON. Llys Ynadon y Fwrdeisdref.—O flaen y Maer (Mr W. J. Williams), Mr R. Roberts a Mr Edward Hughes (dydd Llun), dirwywyd v rhai canlynol am feddwdod :•—Richuixi Roberts, Crown-street, 2s 6c I a'r costau; Robert Howard, eto, 5s a'r costau John Pritchard. 2s 6c a'r costau; WiUiam Ethall, barn-street, 2s Óí: a.'r costau. Tatlwrd allan vr aohos yn erbyn Owen Pany, Mount Pleasant Court. Y Nadolig.—Tywydd annymunol a fodolai yma, fel mewn manau eraill, ar y diwrnod uchod. Cyn- haliwyd y gwasanaethau arferol yn yr holl eglwysi I yn ystod y dydd, ac yn yr hwyr cymerodd canu carolau Ie, hefyd, yn ychwanegol. Profodd gwas- anaeth y carolau yn Eglwys St. Mair yn fwy at- dynol fyth, oherwydd y cynorthwy roddwyd gan seindorf cerddorfaol. Cadwyd tranoeth wedi'r I Nadolig (Boxing Day), hefyd, yn wyl gyffredincl. Bu i lawer o'r swyddfeydd ac amryw sefydliadan o fusnes gau o nos Lun hyd foreu Gwener. Pryd- nawn Mercher cafwyd ymdrechfa gicio yn yr Oval, yr hyn a dynodd dorf fawr o edrychwyr; ac yn yr hwyr, diachefn, cafwyd "variety entertainment" yn y Guild Hall. Marw Foreu'r Nadolig. — Boreu ddydd Nadolig bu farw Mrs Roberts, priod Mr Roberts, Orug, Caernarfon, yn Llundain, mewn canlyniad i weith- rediad meddygol. Yr oedd Mrs Roberts yn chwaer i Dr. John Roberts, Porthaethwy, a Mr G. J. Roberts, Trefarthin, ac yr oedd yn perthyn, hefyd, i amryw o'r piif fasnachwyr yn Sir Gaernarfon a Manceinion. Bydd i'w marwolaeth gael ei deimlo yn ddwys y tlodion yn nghymydogaeth ei chartref. I Odyddiaeth.—Dydd Mercher diweddaf cynhaliwyd cyfarfod haner blynyddol dosbarth Caernar- fon o Odyddion yn y Prince of Wales Hotel. Cymerwyd y gadair lywyddol gan yr Uwchfeistr Robert Owen, Arvon- terrace, ac yr odd yn bresenol oddeutu 40ain o gynrychiolwyr o Leyn, Mon ac Arfon. Ar ol cadarn- hau gweithrediadau y cyfarfod diweddaf awd trwy y rhaglen. Gwnaed y penodiadau canlynol am y flwyddyn ddyfodol: — Yn uwchfeistr, Mr Richard Jones, Llanberis; yn is-uwchfeistr, Mr Richard Hughes, Dironvig; yn archwilydd y dosbarth, Mr H. Griffith, Pwllheli; ac i gynrychioli y dosbarth ) I y Pwyllgor Blynyddol Symudol, a gvnhelir y Sulgwyn nesaf yn Norwich, Mri Cadwaladr Davies (^ienai Bridge), Owen Evans (Caernarfon), T. H. H-ughes (Bethesda), a William Jones (Bangor). Tasiwyd yn nghanol brwdfrydedd fod yr Uwchfeistr Robert Owen i dderbyn "jewel" aur yr urdd, fel C} dnabyddiaeth o'i wasanaeth yn y gadair yn ystod biwyddyn olaf y ganrif. Cynhalir y cyfarfod nesaf yn Mangor.
CEMAES
CEMAES Magio Lantern." — Nos Fercher arddangoswyd darluniau ysblenydd yn y Village Hall o Ryfel y Transvaal gan y cyfeillion rhadlon, Mr O. R. Morris, "photographer," a Mr Jones. Y mae ganddynt lusern gref iawn, ac yr oedd y darluniau lliwiedig yn cael eu dangos trwyddi yn nodedig o fyw a naturiol. Oawsom wibdaith ragorol trwy faes y rhyfel, ai daethom oil adref heb i neb gael ei glwyfo nac i'r un anffawd ddigwydd. Teg hysbysu fod y darluniau hyn yn hollol newydd. Ni wel- wyd hwynt yn flaenorol yn ein gwl. Bwriada em cyfeillion ymweled a'r oil o'n hynys, a theilyngant y croesaw goreu, gan fod ganddynt wledd dda ar gyfer pawb.—Un Oedd Yno. Swper.—Nos Nadolig arlwyodd Cor Glan Wygyr swper ardderchog i dros dri ugain o wahoadedigion yn ystafell y cor. Darparwyd y wledd yn y modd goreu gan Miss Hughes, Ty Lawr, a Miss C. Owen, Minydon. Gwasanaethasant hefyd wrth y byrddau. Nid yn ami y ceir gwledd a chymaint o amrywiaeth ynddi. Wedi'r swper, cafwyd math o gyngherdd doniol gan y gwahoddedigion. Adroddwyd gan Mr John Owen, a chafwyd unawdau gan Miss J. U. Williams, Miss Price, Craigydon, a Mr Owen Wil- liams, Lerpwl, yr hwn sydd yn meddu llais cyfoethog. Cafwyd gwasanaeth gwerthfawr Mr W. Jones (Glan Wygyr). Chwareuwyd darnau chwaethus atf y felodeg gan Mr George A. Roberts, Victoria House. Diolcha aelodau y cor i Miss Jones, Fair View, am roddi benthyg yr offeryn, ac am ei ch iredigrwydd bob amBer i bobl ieuainc y lie. Addurnv. yd yr ystafell gan Mri R. Roberts, paent- iwr, a William Hughes, Penrhyn, ac arolygwyd pobpeth yn yr ystafell gan Mr Thomas Williams, cigydd. Ysgrifenydd a thrysorydd y cor ydyw Mri Henry Hughes ac R. Owen, ac mae'r ddau yn llenwi eu swyddau yn gampus. Eiddunwn i'r oor bob llwyddiant, ac admygwn eu parodrwydd bob amser i wasanaethu. CynhaJiwyd cylchwy1 fawreddogv Bedyddwyr nos dydd Nadolig, yn y Village Hall Yr'oedd y neuadd wedi ed haddurno yn ardderchog gan Mr Roberts, ac yn glod mawr iawn iddo. Ar y muriau, 0 gwmpas y llwyfan, yr oedd y geiriau: "UweII dysg na golud," "Goreu arf, arf dysg," "Y budd a ladd y lludded," "Mona gu yw man y gerdd," "Mor o gan yw C^mru i gyd," "Diogela dwy galon, araul hedd yn yr wyl hon," ac amryw eraill. Llywydd y cyfarfod ydoedd Mr W. Hughes Jones, Bryn Gwyn, yr hwn a roddodd araeth gamnus, a rhodd deilwng at y gylchwyl. Arweiniwyd gan Rhydfab. Wele restr o'r buddugwyr :—Y ilJThyr goreu: Mr H. Thomas, Penlon. Unawd, "Dyfod atat Ti:" Miss Jane Hughes, High-street. Goreu ar y "money-box:" Mr John Parry, Hafodol, Rhos- goch. Adrodd, "Y gath a'r llygoden:" 1, Miss M. E. Jones, Shop Newydd 2, Miss M. A. Jones, High-street. Unrhyw unawd (i fab neu ferch) 1. Mr Owen Williams, Lerpwl, yn ardderchog. Oaiodd ganmoliaeth uwchaf y beirniad. Goreu ar y sampler ydoeddMiss Williams,High-st.,Porthaethwy. Englyn, "Pwdin:" Parch J. Talwrn Jones. Ysgrif ar y ''Pier:" 1, Mr H. Thomas, Penlon. Seinfforch 1, Mr W. Jones (Glan Wygyr). Can ddesgrifiadol, "y Orydd" (allan o saith o ymgeiswyr) Mr R Hughes, Groes. Ymgeisiodd dau o gorau: plant ar y don "Coron i'r ieuanc," sef "Cemaes Juvenile Choir," a Parti Seion. Y goreu, gyda chanmoliaeth uwchaf y beirniad, ydoedd y "Cemaes Juvenile," dan arweiniad Mr George Roberts, Victoria House. Adroddiad, Ffoadur" (allan o saith o ymgeis- wyr) Mr W. J. Owen, Shop y Bont; adroddodd yn ardderchog. Yr oedd hon yn un o'r cystadleu- aethau goreu gawsom yn Nghemaes. Rhan wyd y wobr yn; y gystadleuaeth ar y don "Bozrah" rhwng Parti Glan Wygyr a Pharti Seion. Dadganwyd yn y cyfarfod gan Miss Mabel Rees, Caergybi, yn swynol iawn a Miss Nellie Hughes, Amlwch, er boddhad a difyrwch mawr i'r dorf. Chwareuwyd ar y berdoneg gan Mis Davies, Bryn Mor, a Miss C. Hole, Amlwch. Chwareuwyd y crwth gan "Pad- rig Mon, yn dda iawn. Yn absenoldeb Mr Llew Jones, oherwydd gwaelead, cafwyd gwasanaeth y cerddor adnabyddus, Mr W. S. Owen (Gwilym Cybi), a gwnaeth ei waith yn gampus. Y beirniaid oeddynt:—Alawfardd a Rhydfab ar y barddoni aeth llenvddiaeth, Parchn. T. Pritchard, M.A., O. Parry, J. 8. Evans, ac R. W. Davies; celfyddydwaitn. Mrs Davies (Bryn Mor), Mrs Helsby Pritchard (Wygyr Factory), Mr Owen (Rhosbeirio), a Mr R. Morris (Cemaes). DycliweJodd Mr O. WiHiams wobr yr unawd yn ol, a Mr Hughes, Y Groes. wobr y gan ddesgrifiadol i'w rhanu rhwng plant oedd yn adrodd. Da iawn yn wir; dyma. geifnogi llafur y rhai bychain. Edrychir ynmLaen yn flynyddol at yr wyl fawreddog hon. Kolchwyd i bawb gan Mr Owen Owen, Shop y Bont, yn ddoniol iawn. Cafwyd cynulliad ardderchog. Llwvddiant i'r wyl. Yr ysgrifenydd ydoedd Mr S. Thomas, a llanwodd ei swydd yn wir deilwng.—X.Y.Z. Cyfarfod Ymadawol y Parch R. W. Davies. A.T.S., Cemaes a Llanfechell.—Fel y gwyr lJuaws darllenwyr y "Clorianydd" derbyniodd ac atebodd Mr Davies yn gadarnhaol alwad a gafodd gan eg- lwys barchuB Calfaria, Pontardulais. Nos lau, Rhagfyr 27ain, cynhaliwyd cyfarfod ymadawol iddo ef a'i briod hawddgar yn Cemaes, pryd y daeth cynulliad da yn nghyd i ddvmuno ei lwyddiant yn ei faes newydd:. Etholwyd yn Dywydd y Parch E E. Jones, Rhosybol, a galwodd ar yr ysgrifenydd i ddechreu trwy ddarllen a gweddio. Yna cafwyd gair gan y llywydd. Dywedai fod cyfarfodydd o'r natur yma yn peri iddo deimlo ei hun yn myned yn hen, gan ei fod wedi gweled holl weinidogion y sir wedi ymadaw, a hyny y naill do ar ol y Hall. Ni theimlai yn fwy gofidug i ollwng neb ymaith na Mr Davies. Cafodd ef, wedi pedair blynedd o ad- nabyddiaeth, yn frawd cywir a chyfaill calon. Edmygai yn fawr ei yspryd siriol. ei amcanion pur, a'i weithgarweh difefl. Rhoddodd y llywydd, mewn ychydig sylwadau arweiniol, gyweirnod hapus a chymedrol i'r cyfarfod. Yn nesaf galwodd ar y brawd hoff, Mr S. Thomas, i ddarllen llythymu yn esgusodi am absenoldeb ac yn dymuno yn dda i Mr a Mrs Davies. Ni ddarllenodd ond un, a hwnw oddiwrth y Parch T. Pritchard, offeiriad y plwyf. Gofidiai y igwr parchedig golli cymdeithas Mr Daviffi ar amryw ystyriaethau. Pwysleisiai ar y ffaith mai efe ydoedd ysgrifenydd y Bwrdd Ysgol, yr hwn waith a srvflawnodd yn hynod ddeheuig. Cafodd ef bleidiwr aiddgar dros addvsg, ao yn gydweithiwr tangnefeddus yn mhob •gwaith dA Nodai hefyd fod Mr Davies yn gymydog rhagorol. Er nad yn gweled lygad yn. llygad ag ef bob amser. eto yr oedd yn gwbl argyhoeddedig ei fod yn ddyn cydwybodol. Dymunai o galon ei lwyddiant yn ei faes newydd. Cafwyd gair wedi hyny gan y Parch J. S. Evans (A.). Rhoddodd Mr Evans fynegiad, nid yn unig i deindadau ei eglwys, ond hefyd i'r holl ardalwyr. Sylwai gvdaj phriodol- deb fod cyfarfod ccdeinio Mr Daviee m llawer lluosocach na'i gyfarfod vmadawtol, a'r unig esbon- iad boddhaol ailai ef roddi ydoedd fod y ditf yn hollol wrthwynebol iddo ei gadael; Yr oedd yn well gan y bobl fed mwyafrif gadw draw na dvfod i roddi cynorthwy i Safrddvn fyned ymaith. Liefarai hyny yn uchel am Mr Daves: fel dyn. Crist-ion a phregethwr. Dyivedai Mr Evans na chafodd yn ci nes bura.ch cvmeriad na pharotach cydweithiwr. j Temih).) yn anmharoi i dori y cvfeillgarwch, ond gan mai myned a fynai, dymunai fendith gvfoethog Duw arno ef a'i briod. Y Parch D. Hopkin. Llan-, erchymedd, a fyn^godd ei syniada.u uchel am Mr1 D tvies fel cydefiydydd. Yr oedd vn un o'r "senicr I students" pan dderbj-n'wyd ef. Coleddai v SVIl- ;111 rwchaf am dr..v>o yi» ader hono, a bvth" odcljar hyny ni bi raid iddo newid ef fam, end yn hytrach ei chuc Mnvhau. we h dyfod o hono i weinidogaethu j yn yr un gymanfa. Nawdd v Net fvddo drosto in awr dacthpwvd at brif waith y cyfarfod. sef cj-flwyno antrchiad goreurcdig i Mr a "Mrs Da-vies! gan v ddwy eglwys a chyfeillion erail1. Darllenwyd a chyflwynwyd hi gan y brawd Mr S. Thomas, yi hwn hefyd fu a rhan helaeth yn ei chyfansoddiad. Nodai yr anerchiad ragoriaethau cymeriad Mr Davies fel dinesydd, cymydog, Cristion, bug ail, a phregethwr. Nodai hefyd werth gwasanaeth Mrs Davies yn chwareu yr offeryn yn y cysegr, a'r rhan flaenllaw a.gymerai yn mhob mudia.d daionus. Cydnabyddodd Mr Davies drosto ei hun a Mrs Davies yn doddedig-ddiolchgar yr eglwysi a'r cy- feillion eraill am yr arwydd werthfawr hon 0'0 hedmygedd a'u hoffder o hono. ,sicrhai hwynt mai gwaith anha.wdd iddo ydoedd ymadael, ei fod yn gwaedu ei galon i adael maes cyntaf ei weinddog- aeth mai nid arian oedd yn ef gymhe-ll i fyned, ond yr ystyriaeth ei fod yn eangu cylch ei ddefnydd- ioldeb. Dygai dystiolaeth uchel i'r eglwysi a'r ar- daloedd, ac hyderai na byddent yn Mr cyn galw gweinidog etc. Cafwyd gair yn nesaf gan y brawd Owen Owen, is-gadeirydd Cymanfa Mon, i ddatgan teimlad eglwys Cemaes. Dywedai fod Mr Davies wedi myned yn ddwfn i serch yr eglwys yn bur fuan, ac fod y serch hwnw yn ""wreiddio'n ddyfnach, ddyfnach. Sylwai fod Mr Davies yn ddyn o chwaeth bur a dyrchafedig, ei bregethau yn goeth a gorphenedig, gan amcanu yn uniongyrch- ol at achub eneidiau, adeiladu y saint, a gogoneddu Duw. Buasai yn well ganddo ef roddi anerchiad iddo am aros ac nid am fyned.. Yr addfwyn Isaac Roberts a'r duwiolfrydig i'. Hughes oeddynt vn cynrychioli eglwys Calfaria; y ddau frawd yn ond- us fod y cysylltiad anwyl yn eael ei dori mor fuan, ond yn ymgysuro eu bod wedi cael y fraint o fagu ac rfogi dyn da a duwiol i gylch eangach. Sylwai T. Hughes gyda theimlad at ddyfodiad Mr Davies i'r cylch fel yr "hogyn Corwen" yma, ei fod yr adeg hono yn un Ilygad-graff, a bod y gallu hwnw, fel pob gallu arall. ar gynydd yn Mr Davies. Isaac Roberts a edmygai benderfyniad Mr Davies. Ar yr amod eu bod hwy fel eglwys yn y Garregfawr yn eydymdrechu ag ef, i godi capel newydd mewn lie mwy cyfleus) y derbyniodd eu gal wad Coronwyd eu llafur, a llwyddasant y tu- hwnt i'w disgwyliadau. Gweithiodd Mr Davies mewn amser ac allan o amser i godi'r capel, a thalu ei ddyled, fel nad oes ond 40p yn ddyled arno. Dyna ffaith brofa tuhwnt i amheuaeth ei weithgarweh a'i benderfyniad di-ildio, ac a erys yn gof- golofn o'i ddiwydrwydd am oesau a ddel. Y Parch 0. Parry (M.C.) a hoffai yspryd eangfrydig Mr Davies; yr oedd yn ffyddlon i'w enwad a'i argy- hoeddiad. Er hyny cydnabyddai fod daioni mewn enwadau eraill. Yr oedd yn ddyn digon rhydd i edrych a chynorthwyo rhai o'r tu arall i glawdd ei enwada-etli- Edmygai ef oberwydd ei gywirdeb a'r ffyddlondeb i'w enwad, hyny yw, arwydd o fawredd yspryd a gras. Cynghorai Mr Parry yr 1 eglwysi i beidio gadael llwydni difaterweh wvwo eu hyspryd unol, ymdrechgar a gweddigar, iddynt ofaJu galw mor fuan ag sydd modd ddyn ieuanc o nodweddau rhagorol Mr Davies. Y Parch J. Tywi Jones, A.T.S., Llanfair M.E., a bwysleisiai ax y ffaith fod Mr Davies yn myned yn well-well, fel y byddai rhwymau cyfeillgarwch yn tvnhau; 6.r- wyddai hyny fod ynddo ddur a dynoliaeth iach, gref, a phur. Daeth .i gysylltiad gyntaf ag ef yn Aberdar, y ddau a'u bryd a: y weinidogaeth. Fod ei syniad yn uchel am dano yr adeg hono, ond yn uwch o lawer erbyn heddyw, ar ol gyrfa athrofaol yr un pryd, a blynyddoedd o lafur yn yr un sir. Adwaenai Mrs Davies yn dda biyny<Jd€>ed<l, »■ dyga.i y dystiolaeth uwchaf i'w chymeriad a'i gwas- anaethgarweh gyda'r achos. Y Parch E. Davie?;, Belan, a ddywedai fod lluaws o gyd-ddigwvddiad- aii hapus yn cyfarfod yn mywyd! Mr Davies ac yntau. Yr oeddynt yn ddau Davies, yn ddau bre- bethwr o'r un gymanfa. Dechreuasant yr un diwrnod yn yr Ysgol Ragbarotoawl, eistecldasant ochr yn ochr, derbyniasant freintiau yr un athrofa yr un a.dttg, cychwynasant eu einidogaetb. yn yr un gymanfa, ac yn olaf, ond nid y lleiaf, priodasant yn mae. cyntaf eu llafur. Cawsai bob mantais i'w aduabod yn drylwyr. Gwyddai ei fod yn gynllun- ydd, medrus, a gaJlai weithio allan ei gynlluniau yn lhryddianus. Nodai ei weithgarwch fel aelod o'r gymanfa efe ydoedd yggrifenydd y gymanfa gerdd- orol. Pob peth yr ymaflai ei law ynddo troai yn llwyddiant. Yr oedd ei adnabod yn hawlio lddo: gad ei garu a'i anrhydeddu. Gofidiai fod y gyfres cyd-ddigwyddiadau yn cael ei Dyinunad o galon- "Duw yn rhwydd, llwydd a lies, A chvnydd fo'i wych. hanes." Terf\-nwva trwv weddi gan y llywvdd.—E. Davies, Belan. &
GAERWEN. !
GAERWEN. Cyiviriad.—Yn ein rhifyn am yr 20fed cynfisol fe ymddangosodd "paaagraph" i'r perwyl ddarfod i fachgen bychan chwe' mlwydd ood gyfarfod a'i ddiwedd. yn Ysgol Park y Bont, Llanddaniel, trwy fyned i wrtlidarawiad ag un o feinciau yr ysgol. Wedi gwneuthur ymholiad, cawn ar ddieall nad oedd marwolaeth y plentyn i'w briodoli o gwbl) i unrhyw ddamwain o fath yr hyn a awgrymid yn y "p:an.1ir- graph" dan sylw. Y Temlwyr Da.—Yn y Neuadd Gyhoeddus, nos Sadwru, cynhaliodd y frawdoliaeth hon gyfarfod agored. pryd y daeth yn nghyd dorf fawr. Natur atdyniadol y rhaglen oedd yn cyfrif am boblogrwydd y cyfarfod mae'n ddiamheu. Yr oedd y rhan gyntaf yn cael ei wneudl i fyny o berfformiad yr hen ddrama "D c Shon Dafydd" (wedi ei newid gryn lawer, hefyd). Aed trwy y gwaith hwn gan y Brodyr John Thomas, Rhosydd Richard Davies, Chwys; T. D. Williams, Hologwyn E. O. Jonee Thomas Pritchard. Yhysfantadi; Hugh Roberts (ieu.), Ty Hen; Hugh R. Parry, Trefnant Wen; iiavid J. Williams, Gaerwen Isaf; John Thomas, Rhosfain H. Lloyd Jones, Uosgyrodyn; gyda'r Brawd 0. Roberts, Myfyrian Isaf, yn flaenor v rheithwyr. Fel amrywiaeth dirwestol y desgrifid oreu yr ail ran (J'r rhaglen: Can gan y Chwaer Annie Thomas, Groeslon eWJdd anerchiad gwresog gan y Brawd John Roberts, Ty Ooch; adroddiadau gan rai o'r brodyr eraill enwyd; cystadleuaeth hwyliog, etc. Gwnaed casgliad at y treuliau ag oedd yn arwyddo gweithfawrogiad y presenolion o lafur y cyfeillion yn darpar cyfarfod mor adloniadol ac addysgiadol. Bydd yr wyl lenyddol flynyddol mewn cysylltiad a'r deml hoa yn cael ei chynal ar yr ail o Chwefror3 ac mae y pwyllgor a'u bryd ar ei gwneud yn fwy o lwyddiant os yn bosibl na'r ddiweddaf. Ceir ar- goelion yn barod mai felly y bydd.—Gobebydd.
GWALCHMAI.
GWALCHMAI. Yr Wythfed Gylchwyl Lenyddol a Cherddorol. — Cynhaliwyd yr uchod yn Ysgoldy v Bwrd-d nos Fawrth y Nadolig, Rhagfyr 25ajn. 1900. Y Dywydd ydi>edd' Mr R. Jones, C.S., Ty Newydd, Maelog; urweinydd, Mr W. Hughes (Gwilym Einion), Llan- gristiolus. Wedi canu ton gyffredinol awd yn mlaein iel y ca,nl11: -Beirniadaeth ar y llawysgrifau o emyn, rhif 919 o'r "Cajiiedydd:" Buddugol, Alice Pritchard, Pumllog. Can, Alaw Ffestin. Gwobr- wyo y rhai canlynol am yr atebion goreu i ofyniadau odd iar "Hanes Iesu Grist" (i rai dan ddeuddeg oed): Alice Pritchard. Elien Rowlands, Ann Jones, Mary Ellen Hughes, Jane Jones, Edward Griffith, John Richard Rowlands, a Richie Jones. Cystadl- euaeth, unawd i rai dan 16eg oed, "Wyres fach Ned Puw Alice Pritchard, Pumllog. Rhoddwyd ail 'I wobr i Maggie Pritchard ac Ann Lewis, Henysgoldy. Am yr atebion goreu i ofyniadau oddiar "Hanes Moses," i rai dan 16eg oed: 1, Maggie Pritchard 2., Owen Pritchard, Pumllog. Cystadleuaeth un- wd i soprano neu denor. "Bedd fy nghariad:" Mr David Lloyd Jones, Bodffordd. Cystadleuaeth adrodd, "Mae digon o le'n uwch i fyny" (allan o'r "Adroddwr"), i rai dan 15eg oed: Master Owen Hughes, Wylfa- terrace. Cystadleuaetlh unawd i baritone neu bass, "Pinacl anrhydedd Cydfuddug- ot Mri Themas Jones ac Evan Jones, Bodffordd. Am yr atebion goreu i ofyniadau oddiar "Hanes Iesu Grist, o Wyl v Cysepriad hyd y Pasg olaf," i rai dan 21ain oed 1, Mr Hugh Rowlands, Tan y Bryn; cyfartal adl, Misses Kate Pritchard, Pum- llog, a Mary Williams, Chwarel Las. Cystadleu- aeth denawd, "Y ddau lowr:" Mri Willie Thomas a David Lloyd Jones, Bodffordd. Beirniadaeth Gwil-m Einion ar yr englynion "Baden-Powell:" Bnddugol, Mr Owen Pritchard (Owain Mon), Hen- eglwys. Cystadleuaeth unrhyw unawd (gwobr, tlws arian) 1. Mr David Lloyd Jones. Bodffordd. Cvs- 1 adleuaeth adrodd, "Y Ffoadur,' agored r. bob oe"d: 1. Mr Richard Owen, Pengarnisiog. Dyfarnwyd Cor Plairt Gwalchmai yn deilwng o'r wobr am ddad ganu y don 'Mor brydferth yn v Nefoedd" (D. T. Edwards): I'r mab neu ferch', heb fod dan 50ain gao yn 01-611 unrhyw alaw ar yr emyn 559 "r C<irit edy,dd Buddugol, gyda chanmoliaeth, ? v. f Jones, Pwll Llif, Gwalchmai. I'r parti, htb -od dan ddeuddeg mewn nifer, a ddadgano yn oven y don. "Min yr A fon" (o'r "Caniedydd)—gwobr, lp Is, a thlws am i'r arweinydd, rhodded;g gan Miss Jones. Bodwina House Dyfarnwyd Parti Bod- ffordd, dan arweiniad Mr illie Thomas, vn wir deilwng o'r wobr a'r tlws. Cafwyd cyfarfod da :a.w1\ a chynull:ad rhagorol, ac ystyried y tywydd- Beirniadwyd y gwahanol gystadleuwyr gan Mri O. T..Jones, G.T.S.C. (Alaw Ffestin), Blaenau Ffes- hniog: T. Jones, B.S., Gwalchmai; Hugh Hughes, Neuadd, LIanfaelog a Gwilym Einion. Y gyfeiles oedd Miss M. E Williams, IV Newydd, Gwalchmai. Cwnaethant oil eu rhan yn rhagorol.—Hugh Evans, ysgrifenydd.
LLANDEGFAN.j
LLANDEGFAN. \madaw;ad Mr Richard Roberts, Pant Howe!— Deadwn fod Mr Roberts yn rhoddi ffermio i fynv yn Sir Fon, ac yn myned i fyw i Glyn Afon, Caernarfon. Gwuawii hyn yn hysbys am fod Pant Hõwd wedi cael ei hysbysebu fel i'w osod, a c-taiivvn nad yw Mr Robeits yn bwriadu rhoddi amaethu i fyny.
% 1 I . LLANDRYGARN.
LLANDRYGARN. Gwyl y Nadolig.—Mae Llaaidrygarn yn hvsbys Gwyl y Nadolig.—Mae Llaaidrygarn yn hvsbys drwy'r wlad gyda chanu mawl ers can' mlynedd bellaeh, ond a'r carolau y mae a fynom yn bres- enol. Mae yn lie nodedig am garolau ers dros haner canrif yn olvnol. beb golli un flwyddyn. Ar nos Llun cyn y Nadolig. cynhaliwyd cyfarfod yn yr ysgoldy, pryd y daeth cynuiliad da yn nghyd. ar tywydd yn fawr. Am haner awr chwech daeth y Parch 8. Jones, ficer parchus y plwyf, yn nghyda 1 briod hawddgar, Mrs Jones, i mewn. Aeth Mr Jones drwy ran o'r gwasanaeth cyn dechreu canu; Yr oedd Mr H. Hughes, Plas Llandrygarn, wedi parotoi rhestr o'r cantorion. fel nad oedd eisieu colli amser i grefu, a gwnaeth pawb ei ran yn ganmoladwy iawn. Fe ganwyd pedair ar ddeg o garolau ac un anthem. Gwnaeth Mrs Jones ei rhan harmonium yn ol ei harfer; ni raid iddi wrth ganmoliaeth. Yr oedd y canu yn my Bed yn mlaen fel y canlyn: Weithia un. dro arall ddau, a pharti o dri neu bedwar, a'r cor rwan ac vn v man, fel yr aeth pobpeth yn mlaen yn bur ddeheuig, -ao yn ddiweddaf rhoes y Parch Mr Jouf-s anerchiad da iawn ar yr achos. Nos dydd Nadolig cafwyd cyfarfod cyffelyb gydag amryw byd o garolau. Sylwasom ar rai oedd wedi filldiroedd o ffordd i wrando er gwaetha'r tywydd. Mae'n ddyledus talu diolch i'r cynulleidfaoedd v ddwy noson am eu hymddvgiad yn gwrando mor astud, yr oedd yn ganmoladwy dros ben. Pob parch iddynt. — Un oedd yno.
|LLAN DY FRY DOG.
| LLAN DY FRY DOG. Y Pare. — Yn nghyfarfod Cymdeithaa Ymdrech Grefyddol addoldy y lie hwn, nos Iau, yr 20fed o Ragfyr, cafwyd cyfarfod amrywiaethol dyddorol a chwaethus, wedi ei drefnu gan Mr Thomas Hughes. Bryntirion. Er fod y dywydd yn anffafriol, daeth cynulliad d; nghyd. Y pith cyr'-H-f ar y rhag- len ydoedd emyn gyffredinol ar y don" .oer- yet wyth. Yna caiwyd adroddiad. '•u.rwydr Pen Calfaria," gan Mr William Jones. Penygraigwen. Darllen dernyn, Mr William Hughes, Brynteg. Dadl, "Ffordd i Wneud Cyfeillion," Misa Annie Hughes a Miss Maggie Rowlands. Ton gan y plant. Adroddiad, "Hen Ystori," Mr Rebert Hughes, Can, Mr Hughes. Y sgol Genedl- aethol. Adroddiad, Moody, y Fam, a'r PIentyn," Miss Mary Owen. Fronddrain. Ad- roddiad, "Y Plentyn Amddifad," yr Y sgrifenydd. Dadl, "Yr Ysgol Ramadegol," Mr Hugh Piichard, Pandy, a'i gyfaill. Ton gan y plant. Adroddiad, Miss Mary Williams. Oan, "Yr Eos," gan y L'ywydd (Mr Cliarobers). Adroddiad, Llong Mewn Ystorm," Mr William Jones, Penygraigwen. Can, Mr Hughes, Y sgol Genedlaethol..adroddiad, "Harri Dafydd, Bwlchgarw. Yna dygwyd y cyfu- fod i derfyniad trwy ganu "Tafl e' i lawT," alian o daflen ganu y Methodistiaid.—G. Griffiths, Y8g.
LLANDDEUSANT._
LLANDDEUSANT. Oymdeithas Lenyddol Deusant. — Cy nhaliodd y gymdeithas uchod ei chyfarfod nos V\ tner cyn y diweddaf. Yn absenoldeb y Parch T. H. Roberts, y cadeirydd, dewiswyd Mr J. C. Jones. C.S., Ciwoh- dernog, i .gymeryd y gadair, pryd y darllenwyd papyr gan Mr Joseph Hughes, Urocs Beuno, ar "Nicander," a. Mr John R. Parry, Tyddyn Blawd. ar "Ceiriog." Cafwyd sylwadau ar y papyrau gan y Mri J. C. Jones a G. J. Williams. Daeth cynulliad da yn nghyd, ac aeth p? .vb oddiyno wedi eu llwyr foddhau.
LLANDDONA.
LLANDDONA. Priodas. — Dydd Llun o £ aen y Na-dolig unwyJ mewn glan biiodas, yn eglwys y plwyf, Miss Ann Parry, o'r Casteil, march i un o hbli deuiuoedd iiyiai. plaen, a. pharchus y plwTf. mam yr hon sydd eto yn fyw, 30"I\ yr oedran teg o saith a phedwar mlwydd, a Mr John Owen, o'r Gareg Felan, Llandegfan, Mon. Hir oes a llawer o hapusrwydd a lyddo i'w rhan hi a'i phriod. Gwyl y Nadolig.—Mawr fu t disgwyliad am yr vyl hon yn y plwyf hwn eto eleni, a liawer o ym- ba.rotoi fu gan, deuiu yr awen ar ei dyfer. Bu Mr Robert Williams, arweinydd y gan, yn ganmoladwy iawn, yn parotoi y cor, am amstr maith, mewn caiolan ac anthemau, ar gyfer vr wyl, a chawsom fwynhad mawr wrth eu gwrandaw ar noa dydd y > adolig. Ar ol y weddi brydnawnol, cafwyd anerchiad gan Mr Jones, y Persondy. ao Jna. awd yn mlaen trwy y rhaglen yn y wedd a ganlyn — Emyn < ynulleidfaol; yna carol gan y cor allan o r "Emyniadur;" carol, "Wele fi yn dyfod," gan Miss Lydia Roberts carol, "Ser y Nos," gan Mr Richard Roocrts, organydd yr eglwys, a'i gwmiii; eto, "Cenwch am y Per Newyddion," gan y cor eto. -Rhosyn." gan Miss Jane Grace Williams a'i ChWlOrydd, a'r gynulleidfa yn uno yn y gydgan etc, gan y cor; eto, gan Mr John Roberts, Bryn, a'i gwmni; eto, gan Mr Evan Roberts a'i gwmm; etu. gan y cor; anthem, "Mor weddaidd a.r y jnynyddoedd," gan y cor; carol, gan Mr William ,J ames Roberts a'i gyfeillion; eto, gan y cor, allan "Emyniadur;" eto, gan Mr Richard Roberts a'i mni; anthem, "Molwch yr Arglwydd," gan y eor. Terfynwvd y cyfarfod trwy ganu emvn (ynulleidfaol, a dadganiad o'r fendith arferol. Yr ofdd yr oN o'r carolau a'r anthemau a ganwyd gan y cor dan arweiniad medrus Mr Robert Williams. Er fod yr hin yn hynod ystormus a gwlawog, yr yr eglwys yn orlawn o gynulleidfa barchas ac astud, a pliawb wrth en bond yn gwrandaw ar enw yr Iesu yn cael ei foli. Syr,—FeaJlai y goddefweh eto. unwaith yn rhagor, i mi gael comel fechan yn eich papyr clod- fa vvr. Mae yn ymddangos fod y bardd Celvnydd. well ymweled yn ddiweddar a rhan o .t.rdal ei fiboed. Mor fanwl y mae yn troi ar u* dalen o honi Onid yw ei ddarhmiad yn dsCro e<l nygedd dyfnaf y darllenydd craff, a'i swyn-hudo yn llwyr, pan y sonia am yr hen gelynen oedd yn plygu ei pi en yn wylaidd, gyda'r ilaes frigao a i siiwr dymvnol? Yr.o o dan ei changhenau y hyddai llys-awen Mor fin ae yntau, ac O! yr olygfa awenol a rhamantus oedd yn ymagor iddynt— -y cryniau cylchynol ydynt yu ymgodi fel cewri neu g'dofnau ir aAvreddog i goiio am y dewrion gynt u amynt yn gwrthsefyll goresgyniad y gelynion. Ac ot mi greda-f mai melus iddynn fyddai sefyll yno uu ys.baid mewn myfyr melus am synmdiadau y gtrrofion gynt fuont yn y brwydrau poethion. A danynt mae y dyffryn taweJ yn gorwedd, yn llawn. tbleidion, rhwng y brynian, tra biodau anaryliw a pheraroglus yn tremio gyda gwylder i wyneb hawdd- gar y teleidion hyn. Ond er y tynerwch a'r sorchogrwydd sydd yn vmdaenu trwy law ania.n yr mhobn an jno, mae y bordd Ceianydd wad' gcrfod cefnu ar Dona, er mor graff a threiddgar yw ei lygaid, heb gymaint a cl troed duwics yr Eisteddfod yn unman, a phriodola ef ei hymadawiad l lwfrdra y rhai a lu yn rhoddi gwynt o dan ei haden, a chredaf fod hyny yn eitha' wlr; ond na chondemnier pawb yn hyn. cirerwydi y mae yno ami i flodeuyn tyner yn ymddadblygu t: wy y cyian, megis yn tarddu o wiaidti yr hen iKlerwyddtai, ac y mae yr enwau, oedd megis ser disgl&er yn eich papyr yr wythnos ddiweddai, yn codirnhau hyny, er nad oes yna neb yn debyg o roddi un math o fo.jthriniad i'r blodeu tyner hyn. Ond, er y cyfan, sef y drysni a'r mwl sydd wedi gordroi uwyr iJenyddiaeth o'i bla-enau, y mae gw ir athrylith yn sicr o weithio e: ffordd trwy bobptth, y rhai, cyn hir, a. bryd- ferthant yr hen laneich drachefn, a'i dwyn ew yn lengarol, ac O! mor ddyddorol fydda.i edrych ar flodan iraidd, gwridog, a pheraidd yn ail- ymddaagos hyd yr hen iangre omwyl. Fy nym- ixniad ydyw ar fod i'r bardd eto i ollwng oawod o felusion-nodau a'i feddyl-ddrychau mawr- eddog iddynt.—Ydwyf, etc., GWILYM.
LLANTEITdAN.
LLANTEITdAN. Siloh..—Nos Lun Nadolig rhanwyd y Band of Hope yn yr yegoldy hwn. Oj-nhallwyd cyfarfod llawen i ddathlu yr amgylchiad, a llanwyd yr ystafell gait gynulleidfa ••bercfaus, oil yn llawn « nwyf Nadoiig. Arweiniwyd gan Cadben Jones, meistr y gan yn y lie, ao nid oes ei rag orach. Mae yr "heai giapien," fel y'i geiwir, yn ganwr di-eilfydd, yn areithiwr ffraetih, yn ddiaeon rhagorol. ac yn ddiweddar yn bregethwr poblogaidd. mae ei cn dda, a'i hael- ioni i'r tiawd, a r achoe ma.wr, yr. gorcei i'w hioll ragw.&e±ji.au. Nid oes and y "dydd hwnw" a ddat- guddia n llwyr faint a gwerth. ei wasanaeth "i'r rhai hyn, fy mrodyr lleiaf." Gwyn j rhai nia gwyddai a ciiwiliai allan. Ac ni ddaeth yn waglaw i'r Band of Hope, eithr dan fieiahiaai o afalau, oranges, a. chnau, gan loddi presant teil- wng i bob plentyn oedd yn bresenol, ie, heb anghofio y plant back gweixiiaid nad anient ddod allajiiy nos. Mawr yw ei fra nc, ei Iwydd, a'i rad. Cfejiw^u g"n amrya* oedd yn bresenol, e dangos- ai Mr Eccles, Point Lynnas, dros gant o "p:a.tes," o bob amrywiaeth, drwy ei "naric lantern" ai dderail* M>ae Mr Eccles yn e-nwog fel ariun- ydd ac "exhibitcr," a cholled faivr i holl gvrddau yr a-rdal ydyw esgeuluso ci wa«nnr:.3tih. Mae ganddo ens§iiad o "plates" gwenh 6U gweled, or oynfyd hyd yn awr, ac yntau Tn feiftr nr v gelf o u dangos. Diolchwyd wresog iddo am i ei dret botlogaidd. Cafwvd'eglnrhad ar lawer o'r Hen luniau hyn gan yr hen frawd paixOiu?. v Mae yr hen Thomas Pa-ynter wcdi marw. Yr oedd yn ben iawn. ac yn aeddfed i fyned i'w fedd. CsrVdd icclnd da err br,; hyd y diwedd.a bu yu ffydd lawn tuhwnt i achop crefvdd vn Bethania. Oerddai Y11/ hwyr a. bureu., ar bob tywydd. er 1>00. hamadi yn drrm ei 1rhVl. F: cran 'fyddai, "Gwyn fvd rreswylwyrDv dr." a, a iau iddo cyf- new d '-yflwr o dlodi i'r Dedrddivr log iawn ydoedd, ac yn y gorlan hon, "yr hyn ft-