Y Clorianydd

or TWENTY YEARS' mae has proven what WARNEVQ SAFE CuRE WILL DO to save the Kidneys and Invigorate the Liver. Don't argue with Liver Disease. USE WARNER'S SAFE CURE. Obtainable of all Chemists, 2s. 9d. and 4s. 6d. per Bottle. 19 BLWYDDYN OYflTAF CANRIF NEWYOD Pwy adduneda, ar ddechreuad y flWJddyn nodedig hon, i wneud eu pryniadau yn yr hen fasnachdy ad- nEJbyddlJS SHOPYFOUNDRY? Wrth wneud hyny, a chadw at eich penderfyniad, fe fyddwch i raddau helaeth yn sicr o FLWYDDYN NEWYDD DDA, yr hyn a ddymunaf i bawb. R. H. Roberts, Iroqmoqger, Llaqgefqi. 1706 ALIER SYLW.— Dymuna E. HUGHES, 4, PEN'RALLT TEKRACB, LLANGEFNI, liftnj in ei fod yn rhoddi roYERS NEWYDD ar bA math o UMBRELLAS ar y Rhybudd byraf. Pnsiau o Is 11 i fyny. GeiMr eu cael yr un yd-i ond dyfod a hwy yn y boreu. Hafyd y mae If. Hughes yn AGENT i P. and P. CAMPBELL, I*ye Works, Perth. Anfonir Goods yn wythnosol gad. eu llifo neu, eu glaafaaa. 1629 NBWTDD DAt NEWYDD DA! I DRIGOUON OAHROYBI a'r AMGYLCHOEDD. EVAN WILLIAMS, SADDLER, LLANGEFNI. JL ddyatuui waama yn hysbys ei fod wedi agor CANGEN-FAS NACHDY YN 30, Thomas Street, Holyhead, 1Je geilir cael pob math o nwyddau at Geffylau, megife Cyfrwyau, Ffrwyni, Harness at Gerbydaa, a Dears at Droliaat, ar ychydig Rybadd, ac hefyd pob path perthynol i'r Trade. Cedwir gweithwyr medrus yn y tie. Rhoddwch brawf a barnwoh drostooh eioh httu. Cyfeiriad—30, Thomas-street, Caergybi, a 5, High-street, Llangefni. GEORGE HUGHES, Wine and Spirit Merchant, RAILWAY III, LLANGEFNI, IMPORTER OF WINE and SPIRITS, CHAMPAGNE, BRANDY, MARTELL, HENNESSY and OTHER BRANDS. SCOTCH WHISKY. Royal Blend, Heather Dew, Mountain Dew, Gienleven and otiher Brands. IRISH WHISKY. J. Jamieeon, Dublin. Dunvills and Mitchell's, Belfast. COLEMAN'S NIB INVALID WINE. S!KyOT, and ALE. Burton Alex and Dfciklja Stoot. Pin. Iftrkin. Kil. Barrel. Baes Mild Ale 10s 6d 21s 42a Mars ton's Mild Ale 5s 9s 6d 18a 36s „ Pale Ale 6s 12s 24 48s „ Brewa Stout 6s 121 24 48a Bam' Bottled Ale, Guinamie Stoat, Hop Bitters, Eflts's Ruthin Soda Water, Splits and Syphons. WHTTBREAITS INVALID ALE AND STOUT ALWAYS IN SI0C&. TERMS—READY CASH. 1463 SPECTACLES AND EYEGLAflSHft. MR. SIDDALL, THE GROSS, CHESTER (Optician to Cheater Infirmary), will visit Llangefni, Bangor, and Amlwch, monthly. LLANGEFNI, THKRSDAY, January 10th, at Mr I). Griffith's, Roee House, High-street. BANGOR, FRIDAY, January 11th, at Mr A. Clarke's, Photographer,High-street. AMLWCH, SATURDAY, January 12th, at Mr Rd. Morgan's, Dinocfeen-square. Tl J R SIDDALL will wait upon anyone unable to jSj. call upon him by previous arrangement. 1592 ATLAS ASSURANCE CO FIRE I LIi,isS (ESTABLISHED IMS, Head O&oeM, Cheapalde, London. OftDital S«becrlbed Total Assets 31/12/94 J&,g00,000. | £ 2,373,276 TVs Gomoany bss paid in claims upwards iof lajfi00,000 STERLING. AGENTS AT Bam~OT .Mr W. PUGHK, National ProTir^ia ami?OT* Bank of England Ltd Mr J. G. DA VIES do KSSKz Mr W. R. LLOYD do Mr OW'KN ROWLAND do ^vheaZLT. Mr. J.K-WILLIAMS do SSSaSSni Mr JOHN JONES do Tlia^nrtno" Mr J. SNE1AD WILLIAMS do Miami Bridge.-Mr J. T. ROBERTS. do D^iKhT. Mr R- E. HUGHES do do PARRY JONES and FRANCIS, Solicitors Llwvdl^SlBvob i Mr THOS. PRICHARD! Solicitor, and Llanercfcynsedd J to T. NICHOLLS J«NMS. HIIMWTl Hrtmfliy ..MrO. U. HUGHES. Liverpool Breach—9, Titoebarn-streefc. J. WILBERFORCE MAR8DEN, 23BI Manager. PARC PENMON, GER BEAUMARIS. Dymuna; MR H. T. OWEN wneud yn hv.sbys ei fod wedi derbyn cyfarwvddid gaa Mrs Williams i WERTHU AR AUCTION yn y He uchod ddvd 1 GWENER. lonawr lleg, 1901. yr Holl DDODREFN TY tra Gwerthfawr, ac amryw bethau erailL Sale i ddechreu am UN o'r glook. Manylion ar "Posters." ANGLESEY COUNTY COUNCIL. OLD POLICE STATION AT LLANGEFNI. NOTICE IS HEREBY GIVEN that at a meeting of the above Counoil, held on the 25th day of October last, it was Resolved that the Old Police Station at Llangefni be sold, and that at the next ordinary meeting of the Council, to be held on the 24th JANUARY NEXT, at the SHIRE HALL, LLANGEFNI, a Resolution will be proposed con- firming the Resolution passed at the meeting of the Council in October. Dated this 24th day of December, 1900. J. LLOYD GRIFFITH, Stanley House. Clerk of the Peace. Holyhead. ANGLESEY UNION WORKHOUSE. rp ENDERS WANTED before the 30th J JANUARY, 1901, for Fixing Ventilators. Specifications to be seen at the Workhouse. THOMAS HUGHES, Minydon, Menai Bridge. Clerk. 1707 CEFFYLAU RHYFEL. T^N EISIEU, OOBIAU Cryfion (Geffylau neu I Gesyg), o 14-1 i 15 o uchdier, ac o bum^ i naw oed.-Ymofyner, ar unwaith, ag A. W. Jones, Plas Hen, Gaerwen, R.S.O., neu M. E. Jones, Voel Ferry, Anglesey. 1705 AR WHRTH. — DOGCART, gystal a newydd, cyfaddas i Geffyi o 15 i 16 dyrnfedd.—Ym- ofyner a John Roberts, Smith, Church-Street, Beau- maris. 1696 AR WERTH.—GIG, gystal a newydd, heb ddyfod Q Weithdy'r Paentiwr. Hefyd CERBYD (Dogcart) newydd, cyfaddas fel Gentleman's Bag- gage Gar, neu Grocer's neu Butcher's Car. Digon cryf i gario haner-tunell o lwyth.—Ymofyner a "W.J. "Clorianydd" Offioe. 1702 T? U L L Y- LI CEN S EDPIJBLIC^HOUSE TO BE r LET, with immediate possession, Coron Lake Hotel, near Bodorgan Station, Anglesey. For particulars apply to Mr Thos. Prichard, Llwydiarth Esgob, Llanerchymedd, R.S.O. WANTED, Good GENERAL SORVANT, age about 25; one used to young child three in family. Wages, £ 12.—Apply to Mrs W. A. Roberta, 4, Gordon-terrace, Garth,Bangor WANTED, a Good DRIVER able to Drive a Pair, VT Steady, Single Man.—Apply, at onoe,Meyrick Arms Hotel, Bodorgan. ANTHD, a Superior GENERAL SERVANT.! Duties To look after Master and Matron's: Living-rooms, and to assist Matron generally; no washing, but must be able to starch and iron; Welsh essential; wages, £ 14 a year. — Apply, Matron, Union House, Llanerchymedd, Anglesey. 1.- 1706 "GWAtlA." CARTREF i FEROHED CYMREIG, 2, Hope-place, Liverpool. I YN EISIEW. — MORWYNION PARCHUS i leoedd da. — Ymofyner a'r Arolyges, Miss Jones, 2, Hope-plaoe, Liverpool. 1634

AT EIN GOHEBWYR. H.P.J.—Nid ydych wedi anfon eich cyfeiriad, ao felly heb gydymffurfio a'n rheolau. "Prydena.Gan fod yr ymrysonfa wedi pasio, a chan fod eich llythyr yn un personol, ni ddeilliai unrhyw fudd o'i gyhoeddi. Ap Mechell.-Daeth eich ysgrif i law, ac edrychwn drostt at yr wythnos nesaf. Mr John Jones, Castle Shop, Pensarn, Amlwch.- Mewn atebiad i'ch llythyr, nid oes genym ddim ptilladh i'w ddweyd ond mai nid ar ein gohebydd yr oedd y bai, oberwvdd cafodd ei hysbysrwydd yn uniopgyrchol o "sheet" yr heddgeidwaid. Fe welwch fod y John Jones y cyteiriwyd ato wedi ysgrifenu o Bontycymer, ac mai glowr ydyw o ran ei alwedigaeth. Felly, nid oes neb yn debyg o'ch camgymeryd chwi am dano.—Gol.

Byddai yn fuddiol talu ychydig sylw i'r por- feydd y tymhor hwn o'r flwyddyn. Nid oes yr, un ran o'r fferm a dal yn well am driniaeth dde- allus, yr hyn ni raid fod yn gywrain na chostus. Yn y lie cyntaf dylai y tail a adewir ar y wyneb gan y stoo ga-el ei wasgar tel ag i ganiatau ar unwaith i'r tir dderbyn lies oddiwrth y maeth sydd yn y tail, ac felly gael ei buro. Gwneir y gwaith syml hwn yn oreu gan lafur oaled, gan fod llyfnu yn gwneud gwasgariad pur anmher- ffaith. (

Mae Mr W. J. Harris, o Seaworthy, Cemyw, wedi cymeryd cyfoesolyn i fyny am ddweyd fod addysg wyddonol mown amaethyddiaeth wedi galluogi Denmaro a.'n Trefedig- aethau pellonig ni ein hunain i guro yr am- aethwr (dairy farmer) Seisnig mewn marohnad- oedd sydd ganddo wrth ei ddrws. Pwyntia Mr Harris allan mai yr oil a gaiff yr amaethwr Danaidd am ei ymenyn yn Llundain, ar 01 talu ei dreuliau, ydyw y pris cyfartaleddol o 110 y pwys, a gofyna paiham y dymuna amaethwyr Seisnig wneud yr un peth pan y gallant wneud mwy o'u llaeth mewn ffyrdd eraill? Dywed, hefyd, fod y pris cyfflredin am ymenyn cartref I yn sicr yn fwy na. swllt y pwys. Nid ydym yn meddwl fod pris cyffredira ymenyn Seisnig wedi oael ei hysbysu yn swyddogol, gan fod y cyflen- wad a anfonir i'r marohnadoedd mor fychan nad ystyrii y cyfryw yn werth ei restru.

Cymerodd seremoni ddyddoroi iawn Ie yn Am- lwch. brydnawn dydd Sadwrn diwieddaf. Fel y gwelir mewn colofn arall yr aohlysur ydoedd cyf- Iwyno anrhegion sylweddol i Mr a Mrs John Hughes, Frandeg—na'r rhai nid oes neb yn fwy poblogaidd yn y dref. Dangoswyd hyn gan y cynulliad da a fflasiynol a ymgasglodd i weled cyflwyniad yr anrhegion yn Ystafell yr Ynadon, yr hon aedd yn rhy feahian o lawier; i gynwys cyf- eillicm ao edmygwyr Mr Hughes. Yn eu plith yr oedd rhai Radioaliaid rhonc, ao ni ddangos- ent unrhyw deimlad eiddigeddus-a. pholb am- rhydedd iddynt am hyny-pan gyfeirid at Geid- wadaeth digamsyniol y gwron o'r Frondeg. Yr oedd yntau yn hiapus iawn yn ei gyfeiriad at y ffaith ddyddoroi eu bod yn ei anrhydeddu ar flwydd-gylch marwolaeth Mr Gladstone. Dyma yn union y teimlad a ddylai ffynu rhwng y ddwy blaid. M enillir dim drwy alw enwau drwg I neu ensynio pethau iselwael am y naill a'r llall, so yr oedd y teimlad da a arddangosid yn y cyfarfod hwn yn foeswers fuddiol i bersonau sydd yn dal eysylltiad pwysig a pholitics. Teg ydyw dweyd fod llawer o Ryddfrydwyr pendant wedi tanysgrifio at y gronfa, ar y tir yn ddiau yr ystyriant Mr Hughes yn ddyn y bobl yn fwy nag aelod o blaid. Ao y mae hyny yn ffaith, oblegid mae Mr Hughes wedi cysylltu ei hun a phob mudiad er llesoli ei dref enedigol ar wahan i blaid ao enwad. Eiddunwn iddo ef ar.teulu hir oes i fwynhanx yr anrhydedd ddangoswyd tuag atynt gan amryw o bobl oreu Mon. ————— )

I Y DIWEDDAR ARGLWYDD ARMSTRONG. I Bu Arglwydd Armstrong farw yn ei breswyi- fod, gerllaw Newcastle, ddiwedd yr wythnos ddi- weddaf. Efe oedd y prif Partner yn Nghwmni Armstrong Ú Gyf., lie gwneir llongau ao arfau riiyfel. Yr oedd mewn gwth o oedran.

Cyflwyno y Dysteb i Mr John HtLghes,. Prondeg, Amlwcii. CYFARFOD DYDDOROL. Brydnawn Sadwra diweddaf gellid yn hawdd weled fod rhyw gyfarfod dyddorol' i gymeryd lie yn y dref gan faint j nifer o bobl oedd wedi ymgasglu ar y Sgwar. Ac felly yr oedd, gan mai dyma'r achlysur o anrhegu Mr Hughes ag anerchiad goreu- redig hardd a phwrs yn eynwys can' gini, ac awr- lais ysplenydd i Mrs Hughes. Am dri o'r gloch cynhaliwyd y cyfarfod yn Ystafell yr Ynadon, yr hon oedd wedi ei haddurno yn brydferth gan Mr T. F. Leche a nifer o "coastguards." Yn abeenoldeb anorfod Sir George Meyrick, Bar., Bodorgan, cymerwyd y gadair gan Mr John Rice Thomas, Bodeilio, Llangefni, is-lywyckl Cymdeithas Geidwadol Mon. Yr oedd hefyd yn bresenol: Miss Neave, Llys Dulas; Mr J. Rice Roberts, Rhiwlas Mrs Fanning Evans, Mona Lodge; Dr. Evans, Llan- erchymedd; Mrs Hughes a Miss Leila Hughes, Frondeg; Parch J. Smith a Miss Smith, Rhosybol; Mr W. Lloyd, Bryn Dyfrydog; Mr a Mrs W. Fan- ning, Amlwch Mr Rioe Hughes, Fair View; Mr W. Jones, ironmonger; Mr W. Jones, arwerth- wr, Yr Erw, Pensarn; Misses Roberts, Glasgraig; Mrs Owen, Dwvgir; Mr a Mrs Williamson, Glan llyn; Miss Thomas. Amlwch Mr Thomas, i^.echog Cadben Rench, eto; Dr. Jones, Fair View; Dr. Rossiter, F.R.C.S., Mr W. Owen, Pen'irorsedd; Mr J. Elias, Plas Ucha', Llanwenllwyfo; Mr Elias, Aberach Mr W. Elias, Llanerchymedd Mr Hughes, Home Farm, Llanwenllwyfo; Mr Thomas Pritchard Graswr"), Mr Thomas Williams, Mr W. Barnett, Llangefni; Miss Rowlands, Rhos Hill; Mr 0. R. Roberts, Amlwch Mr a Mrs Jones,Balog Mrs Jones, Deri Fawr; Mr Jarvis, Mr Roberts, Peibron, ac amryw eraill na chawsom eu henwau. Dywedodd y Cadeirydd mai prin yr ystyriai ei hun y person cymhwysaf i gymeryd y gadair. Daeth yno o Langefni i glywed anerchiadau eraill, ac yn sicr buasai wedi gwrthod yr anrhydedd onibai fod y llywydd urddasol (Syr George Meyrick) yn an- alluog i fod yn bresenol. Diangenrhaid oedd dweyd fod yr achlysur yn un dyddorol, set anrhegu eu cyfaill nobl. Yr oedd Mr Hughes wedi gwneud gwaith da mewn bywyd cyhoeddus, &0 wedi axwain yr achos Ceidwadol yn Mon (clywch, clywch). Gwerthfawrogent ei waith mawr yn nglyn a'r achos. Yr oedd ef (y llywydd) .yn un gwael am siarad Saesneg (chwerthin). Dywedid mai Saesneg a siaredid ainlaf yn eu cyfarfodydd. Ond i ddyfod at y pwynt. yr amcan oedd anrhegu Mr John Hughes. Yr oedd ganddo reswm dros ddweyd nad oedd y gwaith wnaed gan Mr Hughes yn gyfyngedig i Amlwch ond i Fon yn gyffredinol (cymeradiwyaeth). Yr oedd wetyi gweithio yn y sir art yn y Wasg yn egniol, ac yr oedd yn haeddu y gydnabyddiaeth fechan hon ain y gwaith gwerthfawr a wnaeth i'r blaid (cymer- adwyaeth). Gwyddaief (Mr Thomas) mai dyled- swydd cadeirydd ydoedd siarad ychydig ei hun. Yna galwodd ar Mr W. Jones, Yr Erw, Pensarn, yr hwn a ofidiai ei fod ef wedi cael ei ddewis i wneud dyledswydd ellid ei gwneud yn well gan rywun arall. bynag, yr oedd yn falch iawn ganddo fod yn bres- enol yn y cyfarfod hwn, ac hefyd am fod diwedd y ganrif yn adeg nas gellid ei threulio mewn dull mwy priodol. Ni wyddai am ddim mwy cyfaddas. Yna cyfairiodd ait waaanaeth mawr Mr Hughes i'w dref a'i sir, a thros lesiant ei gyd-drefwyr, ac yr oedd wedi gwneud mwy nag unrhyw foneddwr yn y sir (cymeradwyaeth). Nid oedd yn ddyn ag a wnai gig o un a physgodyn o'r llall, eithf gwneud yr hyn a allai dros bawb (cymeradwyaeth). Nis gallent byth fesur y gwaith ardderchog a wnaeth i'r blaid yn y sir, ac fel aelod o'r Seiri Rhyddion yr oedd yn dal swyddi o dan Arglwydd Harlech a'r Miiwriad Hunter. Yna galwodd Mr Jones ar Miss Neave a Mr Fanning i wneud yr anrhegion. Cyn hyny, fodd bynag, darllenodd Mr Fanning (ysgrifenydd y mudiad) lytliyr oddiwrth yr Arglwyddes Neave yn gofidio nas. gallai fod yn bresenol, ac y byddai i Miss Neave weithredu drosti (cymeradwyaeth). Derbyn- iwyd llythyrau hefyd oddiwrth Syr Thomas Neave, Bar., y Miiwriad Platt, Mr Thomas Prichard, Llwydiarth Esgob, a Mr W. H. Owen, arwerthwr, Caernarfon. Yna darllenodd Mr Fanning yr anerchiad, fel y canlyn :— Mr John: Hughes, Frondeg, Amlwch.—Anwyl Syr,-Ar ran eich niferus gyfeillion ac ewyllyswyr da drwy Sir Fon, erfyniwn arnoch dderbyn yr anerchiad hwn a'r pwrs o aur, a dymunwn gynyg, ar yr lID pryd yr awrlais hwn, fel cofarwydd o'r acidlysur hap-u. Cymerwnj famtais,. gyda phleser mawr, o'r cyiieusdra hwn o roddi ar gof ein mawrygiad calonGg a chydnabyddiaeth oh" niferus a gwahanol wasanaethau yr ydych wedi roddi i wahanol symudiadau er y lies cyhoeddus yn Sir Fon. Moesgar, caredig, ac uniawn yn holl berthynasau bywyd, yr ydych wedi haeddu ac enill parch a gwerthfawr&giad pawb y daethoch i gysylltiad a hwy, pa un ai mewn materion o fusnes neu yn eich bywyd preifat fel cyfaill a chymydog. Mewn pob materion cyhoeddus mae eich gweith- redoedd wedi arddangos eich dyfalwch nodweddiadol a sel dros fanteision a buddianau y cymundeh. Mae y gefnogaeth haelionus a di-ildio ydych bob amser wedi ei roddi i'r achos Ceidwadol yn Mon yn cael ei gydnabod yn ogystal gan eich cyfeillion politic- aidd a chan eich gwrthwynebwyr. Ein taer obaith ydyw fod blynyddoedd meithion o fywyd defnyddiol yn ystor i chwi, yn cael eu dilyn gan ihapuSrwydd parhaol a. llwydidiant.—Arwyadwyd, ar ran y tanysgrifwyr, George Meyrick, cadeirydd. —Rhagfyr 29ain, 1900." Yn y fan hon oododd Miss Neave, a chan an- erch Mr Hughes, dywedodd: Meddaf y pleser mawr o'ch anrhegu gyda'r cheque YDla ar ran yr oil o'r tanysgrifwyr (cymeradwyaeth). Yn nesaf, anerehodd Mrs Fanning Mrs Hughes fel y canlyn —Ar ran y tanysgrifwyr rhydd i mi hleser mawr i'oh anrhegu a'r awriais hwn fel adgof o'r achlysur hapua hwn, pan y mae niter o gyfeillion ao edmygwyr eich. gwr teilwng n llawen wedi oymeryd mantais o'r amgylchiad i gydnabod y gwasanaethau oyhoeddiis wnaed ganddo, mewn modd mor barhaol a sylweddol; ao yr ydym yn hydieru yn faiwr y cedwir eioh da.u i fwynhau y parch uchel a deimlir atoch gan bawb sydd yn eicth adnabod (cymeradwy- aeth). Yr oedd yr awrlais yn un hynod brydferth, gwneuthuredig gan Gay, Lamaille a'u Oyf., Llundain a Paria, ao wedi ei gael drwy Mr Daniel Jones, Amlwch. Yna oododd Mr Hughes ao ymddangoeai o dan deimlad dwys. Dywedodd: Yr wyf yn sicr na ddisgwyliwch i mi ddweyd llawer iawn ar y faith achlysur a hwn, neu y bydd yr hyn a ddy- wedaf mewn ffurf gydlynol (coherent); ohar- wydd pan y mae calon un yn colli drosodd gan ddiolchgarwch, ao yn methu cael geiriau cyf- addas i ddatgan ei hun, mae un yn dueddol i osod pethau mewn dull trwsgi. Wrth. edrych yn frysiog dros restr y tanyagrifwyr gwelaf enwau amryw o fy ngwrthwynebwyr politicaidd, yr hyn a silleba i mi dedmlad da, a'r hyn bob amser a ddylai nodweddu dynion o olygiadau politicaidd gwahanol. Yr oedd y pwyllgor—neu dynged— wedi bod yn hynod ffortunus wrth ddewis y diwrnod hwnw i gyflwyno yr anrheg, yn < gy- maint a'i bod yn dangos y teimlad Ja a ddylai bob amser fodoii rhwng cyfeillion a chymydog- ion. Y diwmod hwnw ydoedd l>l\rrddgylch genedigaeth r gwladweinydd mawr hwnw—oedd wedi myned i orphwys—gyda'r hwn yn wleid- yddol yr oeddwn yn gwahaniaethu, ond yn erbyn yr hwn ni thedmlais unrhyw elyniaeth (cymer- adwyaeth). Mae yn fy nharo hedd/w fel cyd- ddigwyddiad rhyfedd. Gadewch i mi ddweyd ar unwaith mai prin y gwn sut i ddiolch i chwi yn Ibriodol am y caredigrwydd mawr ydych wedi ei arddangos tuagataf fi a fy haner goreu (chwerth- in). Os gallaf feddwl am ryw safie o arhyd- edd yn uwch nag ui arall, fe osodir yr anrheg- ion hyn yno i aros, nid yn gymaint i fy adgofio i, end fel y gall y rhai ddaw ar fy ol edrych arnynt fei arwyddlunian i'w hadgofio mai "mewn pob llafur y mae elw," ao mai yn Mon anwyl y canfyddanb boH a allant werthfawrogi llafur diwyd mewn pob achos da. Foneddigion, yn < sicr nid wyf yn gwybod a wnaethum i haeddu hyn oil oddiar eich dwylaw. Teimlaf, I yn sior na wnaethum fwy na'm dyledswydd. I Wel, efallai fod rhai pobl sydd well ganddynt wneud llai na'u dyleduwydd. Rhaid fod y bobl hyny yn hynod annedwydd. Ond pan y mae yr achos yn un d&, a'r amcan dn blaenau yn un mewn cydgordiad a'r nee cyhoeddus, yna nid oea dim a all roddi i ni fwy o bleser i weithio yn ddiwyd am y lies eyffredin. Nid ydyw ein bywyd yn un hir iawn ar y goreu, y mae yn rhy fyr a rhy werthfawr i'w wastraffu yn ddiameu; M y mae'r dyn yr hwn y mae ei galon yn y lIe iawn, ac wedi sylweddoli amcan teilwng mewn bywyd, yn sicr o gysegru ed bun i wneud rhyw ddaioni, fel y gall y byd fod yn well. Dylem oil fod yn falch otyIhagorfrntiau mawrion 00 o'n cyfleusderau mawrion. Fel gwyr Mon, fel Cymry, dylem fed yn falch ein bod yn Brydein- wyr (cymeradwyaeth). Ac y maieV Prydeiniaid bob amser yn y ffrynt yn yr ymdrech i wneud y byd yn vsgafnach a disgleiriach (cymeradwy- aethX Nid wyf yn meddwl 7 gwna Mis Hughe.s,atWroliiad'<Sl"yr.oobJYStU'hwn-er ei bod cyfeiriad- hwnw-fel: y gallaf dystjo oddiwrth yr anerchiadau bychain a gwa- hanal yr wyf wedi gwrando yn astud arnynt o fewn y oyleh teuluaidd (chwerthin). Ar ei rfaan hi dymunaf unwaith yn rhagor ddiolch i chwi 0. I waelod fy nghalon, a bydd i'ch1 caredigrwydd mawr tuag ataf bob amser gael ei gofio yn bar- haus gyda diolohgarwch a serch. Cyn eistedd i lawr dymunaf ddatgan fy niolchiadau puraf i bawb a gyfranasant mewn ariana llafur dros y symudiad yn gyffredinol, ac yn arbenig i'r An- ihydeddus Arglwyddes Neave, Syr. Georp Meyrick, Bar., Byr Thomas Neave, Bar., Mr J. Rice Roberts, a'r ysgrifenydd mygedol diflino -5ir Fanning (cymeradwyaeth). Sylwodd Mr Hughes, tra mewn eysylltiad a'r Wasg, yr oedd. wedi edrych ar ol y "Clorianydd" am ddwy flyn- odd bron, a hyny yn ddidal (cymeradwyaeth). Sylwodd Mr J. Rice Roberts y caffai blescr miawr i sefyll i fyny, ond prin y gwyddai beth i'w ddweyd. Ond yr oedd y ddyledswydd oedd., ganddo i'w pheiiformio yn un hynod ddymunol. Yroodd dwy foneddiges a gymerasant ran bwyr-, ig yn y seremoni, ae hebddynt ni,buasair. busnes wedi bod yn gyflawn. Y boneddigesau hyny oeddynt Miss Neave a Mrs Fanning (cymeradwy- aeth). Byddai yn anhawdd iawn, pe y ohwilient yr holl sir, cael gwell pobl na. theulu teilwng Dinorben. Perchid hwynt yn gyffredinol gan bawb a'u hadnabyddent. Yr oedd Mrs Fanning yn frodor o'r dref, a gwydd- ent oil am y rhinweddau da a pha rai yr oedd wedi cael ei chynysgaeddil (cymeradwyaeth). Yr oeddynt wedi dyfod yn nghyd i anrhydeddu dyn oedd wedi gwneud cymaint o lee yn ei fywyd. Beth oedd yn angenrheidiol yn y wlad yn awr ydoedd deiliaid gwirioneddoL Yr oedd yn dda., iawn ganddo glywed fod Mr Hughes yn un, ao wedi sefyll y prawf yn y dref, a hy*y, hab gyf- yngu ei hun i'r Oeidwadwyr. Yr oedd yn sicr eu bod oil yn falch nad oedd y mater wedi ed gyfyngu i'w blaid ei hun (cymeradwyaeth). Kid, oeddynt yn gwybod faint y rhwymedigaeth oedd yn ddyledus arnynt i Mr Hughes, ond yr oedd- ynt yn ddiolchgiar i'w cyfeiJion (cymeradwy- aeth). Yna cyfeiriodd Mr Roberts at y rhyfel yn Neheudir Affrica a'r casineb a'r eiddigedd a pha rai yr ystyrid Lloegr gan Alluoedd y Oyfan- dir, ond beth bynag fyddai y diwedd byddai i ddeiliaid gwirioneddol Prydain sefyll ysgwydd wrth ysgwydd (cymeradwyaeth). Siaradodd Mi Roberts am gysylltiad Mr Hughes a'r mor, a'r sylw mawr a roddai i faterion yn dwyn eysyllt- iad a lies y trigolion. Yn ddiwoddaf cynygiodd Mr Roberts bleidlais o ddiolchgarwch i Miss N'eave a Mrs Fanning (cymeradwyaeth). Eiliwyd gan Mr W. Lloyd, Y.H., Bryndyfr- ydog, yr hwn a ddywedodd na ohymerai eu ham- ser i fyny gyda sylwadau meithion.. Gofidiai, oherwydd absenoldeb yr Arglwyddes Neave. Yna rhoddwyd tair banllef i'r Arglwyddes. Oynygiodd Dr. Evans, Llanerchymedd, bleid- lais o ddiolchgarwch i'w teilwng gadeirydd. Yr oedd yn hyfrydwch ganddo weled Mr Thomas am fwy nag un rheswm (cymeradwyaeth). Yr oedd yn wedthiwr diflino gyda phob peth a gym- erai mewn Haw. Partlied y dysteb nid oedd ond canlyniad o'r teimlad da yn y gymydogaeth yn I gvllredinal tuagat eu cyfaill Mr Hughes (clywch, olywch). Yr oedd yn deilwng o hono yn mhob agwedd. Rhaid ei fod wedi rhoddi llawer o'i amser i'r gwasanseth cyhoeddus-fel aelod o'r Bwrdd Ysgol, y Oynghor Sirol, a Ohynghor Dos- barth Gwledig Twroelyn, ac yr oedd yn ddyn! gwerthfawr yn mhob cylch (cymeradwyaeth). Eiliwyd gan Mr R. Jervis, athraw Ysgol Genedlaethol Glanog^v eri, Bethewda. Dywedodd' ei fod yn adnabod Mr Hughes ers 25ain mlyn- edd. Yn ystod yr holl gyfhod hwnw yr oedd wedi ei gael bob amser yn gyfaill. Yr oedd yn rhaid iddo gyfemo mewn cyffelyb dermau at Mrs Hughes. Yr oedd yn dda ganddo gael dod yno o Bethesda, lie y bu yohydig "HooligMiisnt yn ddiweddar (chwerthin). Dywedodd Mr Hughes fod un dd'yledswydd yn disgyn arno yntau, sef cynyg pleidlais o ddiolch- gairwch i'r ysgrifenvdd mygedo'. diflino. Rhaid fod j maiber hwn wedi cymeryd llawer o'i amser, a'i fod wedi gwario cwrs o arian. Yr oedd yn sicr nas gallai byth ddatgan i Mr Fanning ddigom o ddiolchgarwch. Eiliwyd gan Mr Jones, a phasiwyd yn 1ID- frydol. Diolchodd Mr Fanning yn fyr, ao yna terfyn- wyd cyfarfod hynod ddyddoroi.

Yr Ystorm. LLONGDDRYLLIAD YN NGHAERGYBL I COLLI 39 0 FYWYDAU. Yn gynar foreu Gwener rhuthrai ystorrat ffyrnig o wynt o'r de-o-rilowin o gwmpas y traethau Seisnig, Cymreig, a Gwyddelig, ac yr oedd yr hin yn ystod y dydd Q nodwedd dymhestlog iawn. Ru amryw longau yn anffocfus; ond y mwyaf trychanebua yd- oedd drylliad y barque "Primrose Hill," o Lerpwl, ger Caergybi, a cholliad oddeutu 59 o fywydnu. Ymddengys i'r llestr wneuthur ymdrech ddewr yn erbyn cynddeiriogrwydd yr ystorm, ond y cwbl i ddim dyben. Yr oedd y llestr wedi met o fewn tua milldir i'r South Stack Lighthouse, pryd y pas- iwyd hi gan agerlong cwmni y rhoilfflordd, sef yr "Hibernia." Yn fuan wed'yn torodd y llong an- ffodus oddiwrth ei hangorau, a hyrddiwyd hi yn uniongyrcfhol yn erbyn y creigiau, a thorwyd hi yn didarnau. Cariai y "Primrose Hill" griw o rhyw ddeugain, o'r rhai ni ddiangodid ond un dyn rhag marwolaeth. ENWAU Y CRIW. A ganlyn sydd restr lawn o ddwylaw y llong, y rhai a ddeuant gan mwyaf o Lerpwl:- Captain Wilson. H. Hughes, Pendennis-atreet, mate. Christian Moss, Mulda, Norway, boaitswain. Joseph Harwood, Leonard-street, carpenter. W. Blandford, Hurst-street, steward. C. Lyahannan, Nelson-street, cook. John Lloyd, Mere-lane, junior officer. Edward Barnes, Nelson-street, able seasan. Edward Lockyer, Sailors' Home, able seaman. Joban Ditterson, Nelson-street, able seaman. I F. Rogenthal, Nile-street, able seaman. y A. PihaJa, Kent-square, able seaman. A. Muler, Nelson-street, able seaman. F. de Gar, Pitt-street, able seaman. John Burns, Back Seel-street, able seaman. Lauret Nilsen, Upper Pitt-street able seanstta, Julius Garlsson, Upper Pitt-street, able seaiiBU2L Saras Bangur, Howe-street, able seaman. Emtanilo Legajor, Howe-street, able seaman., T. H. Heden, Toirnsend-lane, able seamaik. A. Partington, Pitt-street, ordinary seamaot. W. Burdett, Bury Old-road, Manchester, (wzxaxy seaman. PRENTISIAID. A. D. Harding, Norfolk. Henry Kilson, Sussex. Charles F. Ashdown, Isle of Man. Endre R. J. Berry, Devon. John 0. Craw, We of Man. Reg. N. Henning, Somerset. John C. Richards, Middlesex. Herbert Huggins, Middlesex. Cyril Edwards, Dorset. Stan. 0. Cakebread, Middlesex. Fr. S. Wood, Surrey. W. F. Freeae, Tipperary. Dony Brown, Manchester. Hon oedd! y fordaith gyntaf i ohwreefc o'r preatis- iaid. Yr oedd1 i fodt ar yllong tyiiarsMeg o brentis- iaid, ond poidi&ld R. N. Henning a dyfod, a'r nifer adawyct ydoedd deuddeg. Feiaiodd tri o'r criw hefyd ag ymuno, sef Edward Lockyer, Thomas Hodeik (able seamen), a W. Blandford (steward), a chymerwyd y rhai canlynol MoY bwrdd yn eu lie: Caanperiie, Liverpool Saifors' Home; E. Culm, Sailors' Home, ac H. Bowers, Sailors' Home.

Oyfarfyddodd dyn e'r enw William Johosoo, 60ain mlwydd oed, a damwain yn Fferm Frondeg, Bersham, ger Gwrecsam, ddydd Llun. Ym- ddengys ei fod vn gweithio gyda pheiriaijt dyrnu, ac iddo, rywfodd neu gilydd, syrthio o beo y peiriant, a niweidio ei feingefn. Cludwyd ef i Ys- bytty Gwrecsam ond bu farw yn fuan ar ol hyny. Yr oedd gwraig orphwyllog dlawd yn mhsntref Abadiano, yn nhiriogaeth Bilbao, w ei medidianu gan y syniad mai y diafol wedi personoli ei hunan merwn cnawd ydoedd, Yr oedd ei chymydogion yn chwerthii>i am ben y peth. Ond ychydig ddyddiau yn ol oaafyddasant hi yn sefyll uwchben corph t>i phlentyn, yr hwn oedd newydd ei lofruddio gyda morUvwyl. Gwaeddai yn gynhyrfus; "A gpwjwch 1 chwi yn aWr? Osnad satan rdTyf ni buaswQ wwii Uadd fy mhlfttityn fy hwaaa.

Liythyrec ni y Golygydd, [Nid ydym yn gyfrifol am ayuiadau ein gohebwyr yn y golofn bøn. J 0OFGOLOFN AP FFARMWR. Syr,—Mi rroedd yn dda genyf weled "Porth- wr" wedi dyfod allare i ysgrifenu ar y testyn nchod JIll oich rhifyn diweddaf, a deall ei fod yn teimlo dyddordeb ya y peth, ond nis gallaf yn fy my", gydweled yn hollol ag ef yn mhob peth a ddywed. Er engraifft, fe ddywed y bu- asai 3c reeu 6c y pen yn shesymol fel na theimlai neb ei fod yn gwneud lliawer o aberbh. Mae yn wir fod psawb at ei ryddid i roddi yr hyn fyddo yn ei ewyllysio, ond ai ni ddylem ni wneud tipyn o aiberth dros yr hwn a wnaeth gymaint o aberth Mosom ni, fel y dywed "Porthwr" ei hun 1 Dy- wed hefyd fod "Ap Dafydd" yn cwyno a grwg- nach ychydig am y siomiant a gafodd yn nglyn a'? cyfarfod a gynhaliwyd Hydi-ef 22ain yn Llan- gefui. Wel, peth oedd' hyn fuasai yn digaloni pawb heb fod ganddynt bemtderfyniad eryf i gario y peth yn mlaen: gweled ugeiniau lawer o'r dbwbarth gweithiol yn Llangefni y diwrnod hwnw a dim ond tri o hemom yn y cyfedriad, er i "Ap Dafydd" dailu i'r criwr am wneud y cyfarfod yn hysbys; ond mi 'rwyf yn cymeradwyo yn fawr etel cyfarfod eto dydd Oadan, gan obeithio y caf weted yr ysbvfell yn orlawn o rai llawn bywyd mudrad Gobeithio r.a. fydd i "Porthwr" draaargwyddo wrthyf am yr ychydig sylwadau hyn. Mi "rwyf yngobeitJhio y car yagwyd Haw ag ef ddydd' Ca^an. —Ydwyf, etc., AP TREFOR STC,—Gan fod eich newyddiadur yn dyfod o'r v--asg, yn gynaxaoh nag arfer o achos y Nadolig methodd fy llythyr a chyrhaedd y swyddfa yn ddigon buan i vmddangos yn y papyr diweddaf. Yr oedd un a eilw ei hun yn "Borthwr" wedi gwneud cais am gyfarfod yn ysgoldy y Wesley- aid,. Llangefni, ddydd Calan.. Yn unol a'i aw- grym. penderfynodd y pwyllgor i gyfarfod fod, ac yr oeddym wedi cael addewid o bresenoldab Mr Thomas Evans, Boston House, Gaexwen, yn. ein cyfarfod, ond oherwydd yr anhap a nodwyd uchod cawsom siomedigaeth ag sydd yn peri gond i mi a lluaws eraill. Gobeithiaf y bydd i'r gwahanol ardaloedd trwy y sir drefnu cynrych- iQIWJT neu gasglyddion a thrysorwyr lleol, ac anfon eu heinwau i'r ysgrifenydd cyffredinol. Bydd hyny yn fanbais i ni drefnu i gaol cyfar- fod yn Llangefni eto yn fuan, fel y ma,earnom wir angen am un or mwyn deall ein gilydd yn iawn. Y mae gan ysgrifenydd y pwyllgor gyflawn- doer o dafl'eni wedi eu hargraphu yn bwrpasol i'w ihoddi yn y llyfrau casglu. Gwnewch archeb am danynt. Cawsom; lytliyr oddiwrth Mr Ellis Jones Griffith, A.S., yn dymuno llwyddiant i'r symudiad. Y mae Mr Griffith wedi tanysgrifio yn deilwng., Teimlaf yn ddiolohgar i "Porthwr" am ei lythyr hynaws1. Sonia am i'r gronfa fod yn un gyffredinol. Yn wir, dyma ydyw un o'i harwydd-eiriau: rhagorfraint cyffredinol sydd wedi deilliaw i ni trwy Ap Ffarmwr. Dylem fel arweinwyr roddi cyfleusdra i bawb o honom fel gweitliwyT, o'r gwasbach i fyny i'r hwsmon, i gyfrarru fel y bydd ein cronfa yn un lewyrchus a theilwng i'n gwrthrych ac yn anrhydedd i ninau ar ddechreu canrif newydd. Taflwn ein hysbryd i'r gwaith o ddifrif. Os yn oer a di- fywyd y byddwn bydd y gronfa yn eiddil a'r golofn yn fechan a diaddurn—yn oodi gwrid i wyneb yr edrvchwyr, pan ystyriom fod yn y sir filoedd o weithwyr hoenus ac iach o'r tucefn i godi un anrhydeddiis. Dywedodd un o fferm- wyr mwyaf yr ynys wrthyf y dylem gpdi dau gant o bunau yn eih mysgv nen fe fydd yn gywil- ydd i ni. Oredaf fod ei frawddeg yn cynwys y gwirionedd. Deallaf oddiwrth rai casglyddion fod yna danysgrifib campus mewn rhai lleoedd, o chwe^heiniog i fyny i bum' swllt yr un. Dis- gwyliaf air oddiwrth "Porthwr" ac eraill. Y mae fy llythyr wedi myned yn faith eisoes. BIwyddyn newydd' dda i chwi, fy nghyd-weith- wyr.—Ydwyf, etc., AP DAFYDD. O.Y.—At Ysgrifenwyr a Ohasglyddion Lleol.' —Y mae genyf gydawnder o dafleni i roddi yn" J llyfrau casglu. Bydd yn bleser genyf eu ban- fon trwy y post i unrhyw ardal. Gyrwch eioh cyfeiriad i m Jones, Cae Gwyn, Tre- for, Llangefni..

GWEITHWYR. BGDEDERN A'U HORIAU HAM- j DDENOL. Syr,—Wrth ddarUen ysgrif "loan," pe teilwng o'r enw vsgrif, dan y penawxi uchod yn y "Clorianydd" am Rhagfyr 27iikiv yr oedd y geiriau hyny,dO& yn fyw iawn i'm cof, "Os cregyn gweigion fydd yn y sach cregyn ddaw allan, boOOl bach," gan moram- ddifad a gwag ydoedd o bobpeth ond culni a. huaan- oldeb. Bviaswn yn meddwl wrtho mai clwl. oedd pawb ond "loam, ac ar yr un pryd ni welais- neb erioed yn bradychu cymaint o ddwlni ac amryhod- aeth. Ni, wyr faint sydd yn angenrheidiol i wnoud i fyny lu nea fintai. Cynghorwn i'r "loan" edrych i mewn ei hunan i ystyron, y geiriau hyn. Edryched yn; gyntaf oes towy nag un ystyr iddynt, ac wedi cael hyny allan fe ganfydda ar unwaitte fod yn Bodedern fwy na digon o weithwyr i gynwys y naill a'r llall o honynt. Heria.f loan i wrth'broti y gosodiad gyda golwg ar y rhegfeydd yn rhsrygo'r awyr ar gonglau'r heolydd, ac hefyd gyda srclwg ar y rhai haner meddw yn dod o'r tafamaai adeg cau. u. A wado hyn aed a hi, A gwaded i'r haul godi." Gofyna. "loan "Pa Ie mae ein Cymdeithas; Ddir- westol a.1 dylanwad? Cwestiwn eithaf pnodoi yn wir, yn aeillduol felly wrth edrych beth.yw sefyllfa pentref Bodedern yn y cyfeiriad hwn. Nid oes ardal yn Mon yn ddiamheu yn gweithio yn fwy byw, ymdrechgar, a. chyson gyda'r achos dirwestol na, Bodedern; ond rhaid addef, ar yr un pryd, fod tnedcEvdod mor uchel ei ben ynddi ag unrhyw ben- tref ya y sir. fod y Gymdeithas Ddirwestol wedi gwneud ac yn gwneud daioni, 00: eto i gyd bychan ac yohydig iawn ydyw ei dylanwad ar hyn o bryd. Beth, "loan," a, oes ardal yn Mon a chymaint o wragedd yn ymwneud a'r diodydd meidwol ag sydd yn Modadern? Nao: oes, meddaf. A gwrided y cyfryw rai mewn cywilydd. Ceisia "loon" gam rai i amheu fy athrawiaeth, medd ef. Nid athrawiaeth mo b¥;)ni, "loan," ond gwirionedd noeth ac amlwg, ac, o angenrheidrwydd, nis gall neb ei amheu, ac mai fod arweinwyr yr a.rdal, ar ol darllen fy ysgrif gyntaf, wedi oymeryd sylw o honi, at) wedi sefydlu Cyfarfod Darllen Undebol, yn brawf sicr, cryf, a. diymwad i mi ac i bawb fy mod yn traethu gwirionedd. "Dweyd y gwir sydd yn lladd." Pwy wye nad y rheswm fod "loan" yn teimlo cymaint odsiiwrth y gwirionedd yma. ydyw ei fod Tn un o'r. rhai hyny ag sydd yn cymeryd dyddordeb neillol.,n heolydd a'r tafarnau, drwy dreuho ei oriau hamddenol yn y cyfryw leoedd:-—Ydwyf, eta, BRUTUS. j

OYNGHERODD NADOLIG LLANEROHY- MEDD. Syr,—A {yddwoh mar garedig a chaniatau ychydig dcl1 gofod i mi i draethu fy lien r, feirniadaethau yr adrodd yn y cyngherdd uchqd. Teianlaf y buasai yn. gamwri dybryd a'r oyfarfpd yn |gyffredinol, ao yn noillduol, a'r adroddwyr na chawsanteu gwejorwyo,. ao a'r rhai hyny hefyd oeddynt fuddugol yn y ddwy gystadleuaeth —Y Ffoadur" a'r "Milwr"-pe gadewsid i'r peth syrthio yn fyr. Y brif gystadleusaeth adrodd, "Y Ffur," agored i dan un ar hugaviii oed, Yn y gysfcadleuaerth hon yr oedd cyfrifoldeb y beirniaid yn fwya.f, egid yr oedd gwobr syl- weddol yn cael ei ohynyg, ac mewn canlyniad yr oedd adroddwyr galluog wedi dyf'«l: i ym- geií$io. Allan o luaws o ymgeiswyr dewisodd y beirniaid bedwar i gael adrodd ar .y llwyfaQ^ ao yn eu mysg yr adroddwr penigan^) "Betan.- ydd," ao fel y disgwyliwn yr oedd ei adroddiad ef yn tra rhagori ar y tri arall, ond ejynwyd; ft yn fawr pan glywais y beimiaid yn cyhoeddi y cyntaf a'r olaf adroddwyT yn gydradd oreu a "Relanydd" yn gydradd ag un asrall am yr ail wobr, ao fel eglurhad (i) fe ddywedodd "Meilir Mon," yn nes i ddiwedd y cyfarfod, ryw beth yn debyg i hyn os wyf yn eofio yn iawn: "mai o dosturi yn llawer am ei fod yn ddyn dyeithr y cafodd wobr o pM." NidP wyf yn adnabod "Belanydd," 8C hyd ag yr wyf yn cofio ni welais ef hyd y no son. grybwylledig ond gwn gymaint a hyn am dano, ei fod fel adroddwr hyn lleiaf uwdhlaw tosturi gam Mieifir Mon na nøb aral". Bto, yr ail gystadlemaeth adrodd, "Y Milwr," agored i rai dros ddeuddeg a than un ar hugain oed. Yn y gy»tadleua<?Gh hon fe fu yr awdnrdod- au yn ddigon doeth i ganiatau i'r tloll adroddwyr (saith mewn nifer) gael adrodd ar y llwyfan, felly, yr aedd pah un yn cael bnrnu drosto ei hun pwv oedd yn adrodd oreu. Drwg genym nad oeddwn yn h1 cydweled gyda'r parohedig fedrriaid yn y gystadleiiaetih hon eto. Oredaf yn jrroes i Meilir Mon mai hanfodion adroddiad da ydpr JX adroddWT nid i ddw^og gydag ystwytbde5C"tafod dlyaineb y aV odlau yn y dam, ond yn hytrach mynu oael myned i yspryd y darn a adroddir, rhoddi bywyd trydanol yn ngeiriau marw yr adroddiad: a gwae- garu hwnwdrwy y gwrandawyr hyd nee y bydd yn gwneud I E caletaf o honynt deimlo ei effaith ae yn gwefreiddio enaid y dylaf yn-bteeonol, ae aberthu odlau, cynghaneddion, a phob peth ail iaddol arall os y bydd hyny yn angenrheidiol ar mwyn goeod allan synwyr y darn-a adroddir -rhodi pob gewin ac ae:od (nid y tafod ysfewvth yn umg) os "Y Milwr" fydd v darn a adroddir i bortreadu y milwr fel yi gosodir allan yn y dam, yr hyn J "Yn llyn oer pan allan a, Ei wael ddiferyn ola Yr erys ei oerion fysedd, I'n glwm am gam ei hen gjedd." Dyna, Mx Gol., yn olfy marn i, ydyw hanfod ad- Toddiadcla., ac ni phar unrhyw ymgais o eiddo Meilir Mon. n:t!i gyd-feirniad, y Pai-ch D. Hop- kins, i rrri newid fy marn ac ondbarnu yr ad- rodd wrtm y safon yna fe wyr pawb1 ooddiya, bresencl yn ghyngherdd y Nadolig, Llanercfcy- medd, mai -:d yr un gafodd ei gwobwyo ad- roddodd oreu, er ci bod yn ferch i ddiacon gyd- a'r Anmbynwyr.—Ydwyf, etc., UN OEDD YN BRESENOL.

Gwerthfawredd Anan Pared. Mae'n. debyg na ddigwyddodd dim.yn haneø. masnachwyr Oymreig yn fwy amlwg i biofi. "strictures" mynych y Barnwr Syr Horatio Iioyd yn nglyn ai fusnes ef nag eofndra y masnaok- wy-r hyny mewn gwahanol drefydd a phentrefydd yn y Gogledd a ymfwriasant allan olr oaethiwed Xmas-box-yddol. Pe y gellid daxbwyoo mwyafrif trigolio-n y broydd, dyna ddymunaawn ei wneuthur, ahyny heb ddigter nadadL Gan nad wyf fasnachwr fy hunan, gwrandawed y eyffredin ar ychydig resymau dros weithred "V rhai hyn." Yn gyntaf, hen arferiad y cyn-oesoedd ydyw v "Rhodd Nadolig." Adegau a fu nad oodd ein cyndadau vm golygu o gwbl mai rhyw ddaro- ladrad oedd codi swllt am werth tair oeiniog o liawdi Pa beth ydyw y sefyllfa yn awr? Onid ellir cael am swllt yr un pwysau o'r blawd goreu yn y siop bach ar ochr y ffordd yn y wlad ag a geir 0 felinau mwyruf poblogaidd siroedd Mon Be Arfon ? An tybed fod y melinwyr hyn yn itooddi Christmas-boxes" i'r masnaohwyr i'w rhanu? Gwyddom fod eu goruchwylwTT ar hyd ac ar draws y wlad yn gwerthu "brawn" a "sausages," blawd a bacwn, a "currants" a "raisins," ond a roddant hwy yr hyn ofynir i'r masnaehwr lleol wneud? Yr ym bron yn sicr na wneir hy. ganddynt.. Eto, gwell gan rai dalu am eu clud- iad gyda'r rail i fyned i'w siopau hwy i btrynu! tra y mae cynrychiolwyr hefyd o drefydd mawr- ion yn Ileibio y wlad o dan lygaid y masnaehwr gwledig. Eto, pan y mae y gwr adref yn waei ac angen enllyn, gwyddom at bwy yr eir i gael coel! Pan dtrewir un yn wael a'r meddyg ryw dair milldir nexi well o'r ffordd y cyntaf gyfeirir ato yw y grocer, fe'l rheol, yn- enwedig oe bydd y gwraITan o wai^h Dyma'r dosbarbh mwyaf eyffredin sydd yn tyrfu am "CSiristmae-boac." Gofynai gwraig i fasnachwr am y eyffredin rodd elehi, dywedodd yntau wrthi yr amgylohiadau. ,.wt-li., gynoch clii y byddailii-prynu y cwbl bob amaerr ac atebai'r siopwr, "le, mae'n wir, ond welwch chi, tae chi yn talu y ddwy bunt sydd arnoch ers mwy in, blwyddyn galbswnni roi Ohnstmas-bwx iawn i chwi." "Y gofyniad natiiriol yw i ble'r aeffi y ddwy bunt, tybed? Oeisiai un hen longwr ar ymyl cei Bangor egluro hyn y dydd or blaen-hen forwr o Fon ydoedd— "Sure, sir, don't ye seo; mae'r mereihed, a'r gwragedd ran hyny, fel ostrich yn llawn plyf! Ohd, sure, sir, tae nhw byth at yr ironmongier i ofyn am 'Christmas-box' o ibadell ffrio neu pospasi, nac ychwaith at y milliner a'r draper i ohwilio am rodd o bluen, ond er mewn dyled i'r dyn a geidw yr enllyn ato yr ant hwy, or gwario yr arian 'am yr hyn nid yw fara. COfiOO y cyfryw rai mai nid ar blyf heti-tu a boneti a 11001'3.8. gwych a Uodrau melyn-y- bydd' dyn na dynea- fyw, ond ar fara, er nad ar hwnw yn unig. Cyfeiriai un dro yn ol ait godi co-operative stores fel bwch diangol i ddwyrt y fasnach oddiar y pec'haduriaid masnachol hyn ond ai nid oes raid wrth arian parod cyn y geilir oodi "stores11" i ddechreu, ac nas gaW y prynwr gael ceiniog- wertli heb dalu y geiniogar Pe y gwneid- hyn a'r masnachwyr deuai y prynwyr a'r maa- nachwyr, yn untongyrchol, yn gystal operative company" a'r un ellid ei gael trwy gvd- ddealltwriaeth. Dygn. anwybodaeth rhai poM' ydyw eu mynych" gyfeiriadau at yr arian a'r' rhoddion roddir -gan "wholesale merchants" i'r- masnachwyr. Gellir bod yn eithaf tawel ax-y, pen hwn nad oes y fath beth yn bod. Y XLII". meddai rhai o honom, sydd yn prynu, ao ed- liwiwn mai y ni sydd" yn cadw y siopwrs. Oftd. nid yw hyn yn wir- (Mid' can belled ag y mae yn. deilwng i bob gweithiwr ei gyflog. Yn yr ua. mndd yn union y gall y gwr mawr sydd yn talii. cyflogau i ddeugain o ddyriion ddweyd "y it sydd vn y'ch cadw chi." Buan y gwrthwynebaf y gweithiwr hyn, gan nad dyna ydyw y fESitlL. Rhag ofn i ni fyned yn rhy faith, Mr Gol' efanai mai gadacl i'r ntater He y mae ydyw otreu gydag ychydig grybwyllion fel hyn:—0& üe5 "Christmas-box" i fod yn siwr i chi, John Jiine»r pobol y "plyf"'ddyl'asai ei roddi! Os read wyfc yntaluvscor, Harri Jones, i'r grocer, pobof y "plyf" ddyksai ofabj; am bwdin 'Dollg i ta! Os nad y-dyelf yn talu arian parod i siop y wlad am yr hyn a fWytewch, Jane a Mary, ac yn myrred o'r ardal i brynu, "pobot y plyf" ddylasai eich boddloni "wyliau y Nadolig! Gyda golwg sr yr "hen gostwm" eitha hawdd vdvw i ften siopwr yn nghanol gwlad sydd wedi "ffortu-na"am dros ddeugain mltnedd gyfranu o'i dda: I-Aver, ond nis gally rhai sydd yn awr yn ymdfeehir "byw yn mhob masnach oiierwydd y gystadlfeoaeth enbvd "s.vdd yn eu gwynebu i gyfranu o'ti, hych- vdig eniillion, ao y mae yn beth nas gall pobol a barotoant ddefnyddiau Uuniaeth ei wneuthur. EfaiStsi y cawn air ar y miater gaP- ryw gyfaill cyn i mi ysgrifenu eto. KITCHENER

n- CYNYDD PRYDAIN YN YSTOD Y .BEDWAJk EDD GANRIF AR BYMTHEG.

Cychwr c Fangor Mewn Ystorm- Bu gorfod i Robert Eames, cychwr o Fangor, drculio ei N»doIig ar Draeth Lafan, wrtli enau yr Afon Manai, yn nghanol ystorm enbyd o wynt a gwlaw. Bydd cychwyr Bangor yn arfer defnyddia oriau soger drwy gymeryi eu cvohod i Dtaetjv Lafan ar awegau o drai, gadael 1sw cychod fYfl lawr TBO, yn eu llenwi a. thywod, ao yn dychwe^yd gyda'r iWw ne«if. Nos- Sul (cyn y diwe<Jd&f> cychwyBodd Eames y& y modd hwn am IV?aet^ Lab, ac fel surfer ni chymerodd ddim math v, bin- ian, gy(isg ef oddithr ychydig o frecwasl- Ond daiiwyd1 ef gan yr yatorm, ;»4 bu raid i Harni4 dlawd aros ar y Traoth, yn unig a di-ymborth, byd ddydd Marcher diweddaf, pan y ga.Uodd, wedi i'r g-wynt liniaru, redeg yn ol 1 Fangor, lie y cyrhaed^Q^ y yr hwyT yrk ft UuHdedig iawn.

Nodion Amaethyddoi, 8tc. Dywed gohebydd aydd wedi bod yn aroa yn Moo., nwwn ysgrif ar "Fywyd Amaethyddol yn MOTI" yn y "Pail Mall Gazette:"—Dyna y ty- ddynwr Cymreig, yohydig berscoiau sydd yn fwy cynil a diwistrafl nag ef. Yn y tyddynod byoh- ain, fodd bynag, fa genfydd un lawer o ddarnau hynod o ddodrefn. Yr oedd cwpbwrdd, dydd- iedig 1774, mewn un a wel&is ddoe, ac mae y rhai hynatf heb ddyddiad o gwbL Ymddangosai tipyn o'r hen ffasiwn yn CM holl ddulliau. Er caigraiffh, yn ngwaith ylloothdy-yn mha un y nKMDfa yn gwir ragori, fel y profir gan y ffaith fod eu faymenym yn hawlio drwy gydol y flwy- ddyn well pris na delir am yr ymenyn Danaidd -datiant at hen arferion. Dirmygant edrych- wyr, a cduxrddanrt yr oil o'r llefrithi yn hen fuddai fawr eu henafiaid, gan adaal y llafeth aeddfedu mewn llestri mawrion. Wrth of faint a gyn- wysaî pob un o'r rhiaa hyn fe atebai y tenant neu'r wraig dau alwyn, ond y mae gaJwyn i'r meddwl gwledig yn derm anmhenodol, yn gwa- haniaeifahus o ran ystyr gyds.'r ardal yn mha un yr arferiip y mesur. Bghirodd y cyfaill wrth. fy mbenelm fod d&u alwyn Oymreig yn golygu ohwrf galwyn Seisnig, a galwodd sylw at y ffaiifeh nad oedd y llesitri o'r un mesuriad, ond yn gwa- båniu mewn lied a dyfnder.

"Yn araf y, daw drydhfeddyliau i'r doabarbh hwn, ond gellir gweled eu bod ar y ffordd iawn. Gofynasom ein dau nifer o gweetiynau ddylasent fod wedi cael ou liateb yn ddiymdroi, raegis, er engraiffh, faiub.dr Uaeth c/u gwartheg duon Oym- reig a gfmerai i wneud pwys o ymenyn 1 Nis gwyddai yr un o hoaiynt, er ei fod yn glir fod y Oynghwr Sirol neu rhT* oruchwyhaoth arall wedi oynhyrfu ynddynt ymwybyddiaeth y dylent wy- bad. ,Y «yfartaledd, fodd bynag, ydyw rhyw- r, ddau aJwyn; oawsom wybod hyny wrth^yfrif oynwys y llaeth-leetr ycihydig dros chwa gal An nis gallai netb ddweyd yn fanwl faints a ildir gan fuwch; ni fyddant yn pwyso na mesnir y Uaetih, ac ni chadwant ond dryoJtfieddwl 'rough' o hono yn ou penau. Llai fyth y maent wedi meddwl o gyfrif cost y ffidio, felly y maent hwy—ac yn hyn y maent yn union fel pedwar-.rx-bymthog allap o bob ugain o am- aeth-iryr fMtmig-yu arfer a ohario nwyddau i'r farchjiad, cost ddechTeuol iddynt eu hunain y maent yo hollol analluog i'w amdangyfrif. "Yr addysg, wrth gwrs, ydyw fod ar amaeth- yddiaeth Brydeinig yu y dyddiau hyn lawer mwy 0 angen am glerood a ohyfrifwyr na dim arall. Mae tramorwyr ers talm wedi oanfod yr angen- rheidrwydd o gadw y cyfrifoo mwyaf maarwl oa ydyw y gwahaniaetii <byclian diwng y goat a'r pris geir am danynt i'w gadw i gyd arun ochr. Nid oedd i'w sytau ato nad ydywi amaethwr yn Mon ddim gan belled yn inlaen a'r amaethwr Danaidd; yr hyn a synodd un ydoedd, fod y dynion hyn, ilawer o ba rai na allanifc siarad Saesneg, er hyny wedi llwyddo i gymeryd gafael yn y 'situation.' Dadleuant y peth allan yn bur ddeallgar, aa y mae yn deg disgwyl y bydd iddynt, cyn bo hir, ddechreu gweifchnedu yn ddifrifol ar eu argyfooeddiadau, canys natur am- aethyddiaeth ydyw gwneud i ffordd a phob ffrwst dioglyd a dymuniad am brysurdeb o'u meddyl- iau. Peth pur dda hefyd. Yn sicr y tawelwch ao absenoldeb cynhwrf sydd yn gwneud y gwaed gwledig mor rymus ragor nad ydyw yn y ddinas dwymynol." —

Diau fod llawer o wir, a chwrs o addysg, i'w gaol o'r syniadani uohod, ond ofnwn aa fu y go- hebydd ond mewn ardal hynod Gymreigaidd o Fon pan yn ymw&led a ni. Mae addysg, ni gredwn, wedi g-wneud cynydd yn Mon fel yn mhob rllón arall o Gymru, ac yn tenwedig dy-lai y goheibydd hwn, pan yn nghymydogaeth Oaer- gyhi, fel y dywed ei fod, gael rhywun i egluro pethau iddo yn yr iaith fain. Ond nid ydym am gweryla ag edt, oherwydd dywed lawer o wir. Pe deuai yr ysgrifienidd i ganol y &ir, sicr genym y gallai gael digon o brofion nad. ydyw ein homaetuwyr a'u gwragedd a'u plant gymaint ar ol y Daniaid. Ond ohwareu teg iddo, sieryd yr un fath am amaethwyr Seisnig, ao oherwydd hyny gallwn faddeu iddo am oin beirniadu dipyn. i Gobeithio y cymer ein hamaethwyr yr hyn a ddywed at eu hystyriaethau, a diau y manteis- iant ar hyny. j

Os teimlir fod tail yn angenrheidiol, gellid ei osod ar y tir yn awr, yn ol fel y disgyn y dewis- iad ar "basic slag" neu "superphosphate" fel y prif fertiliser. Gan fod y cyntaf yn fwy araf yn ei weithrediad, dylid ei ddefnyddio cyn diwedd y flwyddyn, sef o bump i chwe' chant yr acer, tra i'r diweddaf Ionawr sydd yn amser da i'w ledaenu mewn symiau o 2g i 3g canpwys yr acer. 2 Partlied penderfynu rhwng y ddau wrtaith hyn, rhaid i'r amaethwyr arfer eu doethineib eu hun- ain. Byddai tiroedd ysgeifn yn debygol well gyda'r yohwanegiad o ddau canpwys o "kainit" yr acer, yr hwn hefyd ddylid ei ddefnyddio ar unwaith.

Y mae y Parch W. C. Jones, gweinidog yr Eglwys Gynulleidfaol Gyirtaf yn Sharon, Pennsyl- vania, wedi ymddiswyddo. Y rheawm a ddyry dros hyny yw tuedd gyaglyd ei gynulleidfa. Cvhuddai ddiacon o'r enw John Williams o gysgu yn y capel am bymtheg Sul ar ol eu gilydd. Ychvdig Suliau yn ol daliodd Mr Jones ei flaenor yn hepian tra yr oedd efe yn pregethu. Diwedd- odd ei bregeth yn y fan, a gollyngodd y gynulleidfa ymaith. Un o ddinaswyr Rhufain, yn ddiweddar, a ben- derfynodd fyned i Naples i chwilifl am waith. Nid oedd ganddo arian i daJu ei glud, na dim ar ei elw, ond gwely bratiog, dwy gadair, a gwraig 42 mlwydd oed. Penderfynodd werthu y gwely, y c&deiriau- a'r wraig. Cafodd ddeg swllt ar hugain am y cyfan gan gymydog, a rhoddodd yntau dderbyneb wedi ei stampio am yr arian! (f