Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
17 articles on this Page
AMLWCH.
AMLWCH. Trsteb Mr John Hughes, rrctndeg.—Deallwiiy oyflwmir vr anrhegion 1 Mr John. Hughe yn Ystafell yr Ynadon, ddydd Sadwrn, am^dri o, trloch Anrhegir ef a phwr.s yn cynwys can gmi [ran vr Anrh. Argbvyddes Neave, ac anerchiad fforvrych gan Svr George Meyrick, Bar., a dmmg- foom clock" liardd i Mrs Hughes gan Mrs; Fanning. Diau y bydd y cyf;irfod yn un hynod ddyddorol. LLYS YR YNADON. Cynhahwyd y llys misol hwn ddydd Gwener, gerbron y Mri Hugh Roberts (yn y gadair), Samuel Hughes, J. Matthews, 0. E. Jones, ac Owen WU- HamS' ESGEULUSO EU PLANT. Cyhuddwyd Mary Jones, dynes sengI, yn y. Penygriliiau, Llaneilian, gydag esgeuluso eJ, ^Erlynid ar ran y Gymdeithas er Atal at Blant gan Mr J Pentir Wjlhams ST&^E °^Tystiodd vr Arolygydd J- y ddifiynes RhingyH Williams, Amlwch^ed neb ddydd Mawrtli, y 9ied o Hge n ha le yr oedd vni y ty ond hi. Gofynodd iddi y Yna y plant, ac atebodd hithau 7 ysgolfeistr. ^ant 1 r ysgol, a dSlad oedd am Owelodd J P^nt, ac ychy^dd- d any n't, er fodiy tywydd. y h wot plant, Maggie, tno w!vb. Aethant ° dd!llatd oefd ga°d^wedasant na welsant eithr un yn ol at y fam,a d tll araU yn nhy a dbawsant hvd iddi niewn gardd. Yr ^dog' iSn, heb fawr ddillad am dam Yr oeJJ t 'ert* S™ oer f el. Methodd a chanfod y oedd yn crynu gencthod yn bump a saith Yr oedd v ty yn gynwysedig o ddwy ystafell dau wely wenscot, ac yr oeddynt yn llawn o LdSi. Daeth cymydoges a thortli ac ychydig SSyii. Yr oedd y bachgen wedi cael ei anfon i Sol* yn Nghaer, drwy garedigrwydd yr Ar- Jb^ddes N«ive a Miss Williams, Ll^nwenUwyfo, ond gadawodd yr ysgol yn mhen yr wytlinos, a cherddodd gartref.. ,i ,i,i Dr. Thomas Jones, Rhianfa, a ddywedodd ei fod wedi ymweled a'r ty. yn nghwmni y Rhingyll Wil- liams,* ac archwiliodd y ddwy eneth, cyrph a dillad thai oeddynt wedi eu gorchuddio gan bryfaid. Rhoddodd fanylion pellach o'u cyflwr truenus, a. dvwedodd fod eu tad wedi ffo;. Wedi cael tvstiolaeth ychwanegol gan y Rhingyll 0 Williams a Mr Thomas Hughes, yr ysgolfeistr, dedfrydwyd y ddifiynes i 14eg mwrnod o g^r- iad. ac fod i'r plant gael eu lianfon l Dlotty "Dy^yhuddiad cyffelyb yn erbyn Mary JonesT Back Wesley-street, a rhifai y plant yn yr os )ïJl,L gymaint a phump. Dywedodd Mr Pentir Williams fod y ddifiynes yn derbyn cymorth plwyfol. "Dywedodd yr Arolygydd Rowlands ei fod wdi vnuveled a'r lie hwn ddwywaith, ac ar y 9fed o Hydref yr oedd y Rhingyll Williams gydag ef. Yr oedd y tv yn noiio mewn dwfr, ac mewn cyflwr difrifoL Methasant ag aros vn y ty, oherwydd fod y drewdod yn fwy nag a allent ei ddal. ir oedd y tri phlentyn ieuengaf yn y ty, ac yr oeddynt yn noethlwm, a'u cyiTh yn cael eu poem gan. bryfaid. Ymwelodd a r lie drachefn ar y 7fed o oddeutu un-ar-ddeg o'r gloch y boreu, »ryd y cafodd yr oli o'r plant yn y ty. -UaeUi y tJn i mewn hefyd. Yr oeddynt oil a oeddynt fis yn ol. Cynygiodd y^tlotty lddynt imd jrvrrthodent. Camataodd fis i r ddififynes i wneud rhywbeth iddi ei hun a'r plant, ond ni wnaefch ddim. Yn ddilynol, galwodd Dr. Jones i mewn ddwywaith—y 9fed o Hydref ar 7fed o D-achwedd. Tystiodd Dr. Tom Jones ei fod wedi ymweled a'r lie, a gwelodd dri or plant. ,Yr oeddynt yn fudr iawn a noethlwm. Edrychai un eneth fechan fel pa buasai heb gael ei hymolchi ers peth amser. Yr oedd penau y plant wedi eu gorchuddio a uedd, ac yr oedd cyflwr y ty yn warthus-yn warth i'r dref. Nid oedd unrhyw fwyd yn y ty, aa nid oedd dadl na ddioddefai y plant. Dywedodd y Ddifiynes na chaffai ond 4s 3e yr wythnos o'r plwyf. 0 hyny talai 2c at yswiriant, ao felly nid oedd ond 4s lc i gadw pump o honynt. Arferai hi fyned allan i weithio, er mwyn eu. f. Wywyd ei hun oedd wedi ei vswirio.. Ategwyd gan y Rhingyll O. Williams. Penderfynodd y Fainc i'w hanfon hi i garchar am bythefnos, a'r plant i fyned i'r tlotty. Dywedodd hi fod un plentyn yn rhy wael i w symud, a chadarnhawyd hyn pran Dr Jones. o dan yr amgylcliiadau, gohiriwyd ei charcharu ;MI! fiS' MEDDW, ETC. Cyhuddwyd John Jones, Shop, Pensam, '"Nf^ith y difiynydd ei ymddangosiad, c;nd ysgrifenodd lythyr yn rlioddi ei re^nnau dros Ix idio ^PTOfi^d'ei'fod, ar y 19eg o Dachwedd, yn feddw yn vinyl* Fferm Tan'rallt, Llaneilian. Glowr yd- oedd, ac yn gweithio yn Mhontyc\aner. Dirwywyd ef i 2s 6c a r costau. LLE Y CAWSANT DDIOD? Uyhuddwyd y diffynydd yn yr achos iliweddaf a Edward Roberts, Bryn Goleu, Llaneilian, gyda bod yn feddw mewn ty trwyddedig, a chyhuddwyd Grace Jones, yr hon a ddeil drwydded y Oak Inn, Amlwch, gyda rhoddi diod iddynt. tra mewn cyflwr o feddwdod. Erlynid ar ran yr heddgeidwaid giin Mr S. R. Dew, ac amddifiynid gan Mr W. Thornton Jone-s. IVstiodd Hugh Parry, o'r Marquis Inn, Amlwch, ei fod vn cofio yr 20fed cynfisol, piyd y gwelodd I,>h, Jone.s ac Edward* Roberts p ei dy ef Yr 2d hynv rhwng naw a deg o^r gloch y boreu. (Wsant gwrw yn ei dy ef, ond ni wyddai pa faint, hwvnt yn mjaied allan yn mhen ychydig Sdt ax gyrhaedMJ tren ddeg, ac yr oeddynt yn iawn yr adeg hono. Ji ctawsant. Inrhvw ddiod y pry<l hwnw. Ir oedd can Edward) Roberts geffyl a char o dan ei ofal, ac n«d oedd ef (y tyst) yn hoffi rhoddi diod iddo rhag iddo feddwi. Yna aethant oddi^iio yn y cerbyd y» «*r. Si h,vJnt « limy. Ategwyd gan Richard Jons, Pensarn" yr hwn a ddvwffid na chafodd y diSjnwyr dim ond im o gwrw bob .»p J W' S ra«"r' N,d <dd d y 3 y Pentrefelin, a dd^odd ri fod ef wedi gweled y diffynyyr rhwng g (,atl] ddeg yn y boreu. Ymddangosent fe P n,.hosi ychydig ddiod, ond nad oeddynt yn de yg trwbl i neb. A Tystiodd Hugh Jones. Upper Quay-street, iddo weled y ddau yn myned i'r Royal Uak. 1 oeddynt yn sobr. Gwelodd hwynt yn dyfod alum yn mhen oddeutu pump nett ddeng munud, ac yr oeddynt yn bur debyg yn dyfod allan i'r hyn oeddynt pan yn myned i fewn. Croea-holwyd: Nid oeddynt yn feddw. Ni stiara/lodd a hwynt, a. chan ei fod o fewn ychydig Utiieni iddynt yr oedd o'r farn nad oedd dim allan ie ynddynt. Dywedodd Evan Jones, trwyddedwr y George tb IV Inn, fod y difiynwyr wedi galw yn ei dy rhwnir 11-30 a H-35. Sylwodd eu bod mewn ,,j ° ,1-r-wedodd wrthynt na chaent unrh-yW ?dSd yno Aethant i'r ce'rbyd yn iawn. Ccoes-holwvd Pe bua^ent yn feddw, buasai wedi gorchymvn i fyned allan. „ Tystiodd John. Francis, Tredath, ei fod wedi gweled John Jones oddeutu hacer-dydd ar ei gefn y n'ordd yn Mhorth Avnlwch, ac o fewn rhyw gan' llath o'r George the IV. Yr oedd yn hollol an- ymwybodol. Nis ir.uhii ef (y tyst) ddweyd dim earthed ei fod yn feddw. Gwelodd ef yn gorwedd yu dawel ar y ffordd. Aeth ef ac un arall i'w godi. N: wyddai ddim partlied a oedd yn feddw, ond pe buasai wedi ei weled cyn iddo svrthio o r cerbyd allai ddweyd. Vn r fan hon, a:I-ahvyd un o'r Tyst ion. yr hwn •» ddvwedodd fod J. Jones wedi cael ei daflu allan cerbvd mewn canlyn.ad i branciau y ceffvl- '^yiwodd Mr Thornton Jones nad oed'd ddim. :ddo ef i'w ateb. 2s:d oedd yr un o'r dynioii Upndint- -d <Hdd y gyiiaith yn cydnabod v ag di<ld- Aclios gwan iawn ydoedd, ■![. nid oedd vnddo nth o dys.tiolaeth ax ba, un y afrtUent g0^ 1<1uodd v Fainc am ychydig, ae, ^chweliad, penderfynasant fyned yn mlaen ag "'Rhoddodd Mrs GW* <*f°laeth i'r mh'ledd, 16ca- 0'1' rhai hyny ™ Yn ystod yr boll a^ser Ir.vrnv ni fu un- r-Ur jrwj-n 7* «.-byn y ,t^ld oedd 2^ €1 h'»d bi wedi rhoddi diod r ddau ddyn. Jl oddwvd tyBtiolactli^ Mrs Arne ^y -n-(v nierch i Mns Jones John Jones, (.irogan Vdvrard Parry, Trvsgol. ac Edward Roberts, ^d'nredent nad oedu v diifynTddion J11 y mat oil • rv^ .w,r.'l Edward Rsb;'rts <A J. Jom* 2s 6e 11 "P 'Hub un. a. thafhrvd a'ui 7 cvlmdd'uui\ yn ♦ i cosrtau v eabrn T Eoyi" (,iUv' MEDDWDOD KTO. \m fod vn fedclw, dirwj-wyd James Chard, Bull •ft-wr i a'r costau; a M^ry Jone^, atei-street, Waaerchymedd, 7s 6c yn cynwys y costau. ESGEULUSO YR YSGOL. Gwysiwyd nifer o bersonau gan Mr Abraham Botham, swyddog y Bwrddl Ysgol, Amlwch, am esgeuluso anfon eu plant i r ysgol yn rheolaidd. Dirwywyd tri i 5s yn cynwys y costau, gohiriwyd tri am fis, a thaflwyd dau allan. MEISTR A GWAS. o dan y Ddeddf sy'n rheoli v bertliynas hwng meistr a" gweithwyr, dirwywyd Edward Jones, Peniel-square, Amlwch, i Ip a'r costau. j HERWHELA. Am herwhela yn Llanbadrig, ar y laf o Ragfyr, dirwvwyd Thomas Williams, Mountain-road, Llan- fechell, a Hugh Williams, Mountain View, eto, i 10s a'r costau yr un.
BANGOR. I
BANGOR. Lantern Entertainment. — Bydd "lantern enter- tainmcnt" aanrywiaethol yn cael ei roddi yn y Rail- way Institute, West End, ar y 26ain cyfisol (nos yforv) ac ar y nos Lun dilynol, nos on cyn y Calaji. bydd yr Is-ganon Owen yn cynal "watchnight lantcni service." An: !;eg yr Esgob. — Y mae Esgob Bangor (Dr. Watk n WiHiams). yr hwn, fel ei wraig, sydd yn arddanjos dyddordeb mawr yn y Jlong addysgol, y 'Clio," yr hon sydd yn angori yn Nghulfor y Fenai, yn mron gyfei-byn a'i balas yn Glyn Garth, wedi anrhegu y Ilong a bwrdd derw ar gyfer y Cymun. Y mae yr Anrhydeddus Eleanor Douglas Pennant yn gweithio brethyn i'w roddi ar y bwrdd. Y spytty Mon ac Arfon. — Yn ychwanegol at y rhoddion hardd o lOOp oddiwrth Arglwydd Penrhyn a 5p oddiwrth Miss Davies, Treborth, dymuna yr Ysgrifenydd (Mr James Smith) yn awr gydnabod yn ddiolchgar rodd o 20p oddiwrth y Milwriad Plütt, C.B. Y mae Mr Assheton Smith, hefyd, yn dra haelfrydig, wedi codi ei danysgrifiad blynyddol o 15p i 3dp; tra mae Mrs Platt wedi dyblu ei thanvsgrifiad; a derbyniwyd Ip Is oddiwrth Cad- ben Stewart. Y Bwrdd Ysgol.—Cvnhaliwyd cyfarfod o'r Bwrdd nos Fercher, y Prifathraw Price yn llywyddu. — Daeth y cwevstiwn o benodi athrawes drwyddedig gynorthVyol i Ysgol y Babanod (Glanadda) gerbron, phenderfynwyd peidio gwneud y cyfryw benodiad am y presenol.—Penodwyd Miss E. M. Griffith yn "ex-pupil teacher" hyd ganol yr haf nesaf; penod- wyd Miss Polly P. Jones hefyd i'r cyffelyb swydd am yr un cyfnod. — Etholwyd Miss Bessie Wynne Jones, 313, High-street, Bangor, yn ymgeisydd am y swydd o ddisgybi-athrawes. — Penodwyd Mr Thomas Whitlock yn "ex-pupil teacher" yn Ysgol Gymysg Glanadda. hyd gufnol yr haf nesaf. — Pen- derfynwyd rhoddi pythefnos o wyliau i Ysgolion Glanadda dros y Xadalig.—Penodwyd Mrs Wheldon yn ynivrelyddes ag Ysgolion Byrddol y Garth. — Darllenwyd liythyr oddiwrth Mr Glynne Jones yn cydnabod derbyniad copi ø benderfyniad a basiwyd mewn eyfarfod blaenorol yn gwrthdystio yn erbyn peidio rhoddi ysgoloriaethau i enethod o ysgolion elfenol Bangor i fyned i'r Ysgol Sirol i Enethod, ac yn dweyd fod ei fwrdd llywodraethol ef wedi gwneud amryw geisiadau i symud yr anghyfiawnder. -—Penderfynwyd fod i Ysgolion St. Paul a'r Garth gad eu cau dros wyliau y Nadolig, sef o'r 21ain o Ragfyr hyd yr 2il o Ionawr. Rhanu Gwobrwyon yn Ysgol y Friars. — Dydd Mawrth bu Esgob Bangor yn rhanu gwobrwyon y Bwrdd Canolog Cymreig, yn nghyda thystysgrifau y Hwrdd Addysg a enillvyd gan ddisgyblion Ysgol y Friars. Mr W. Glynn Williams, yn ei adroddiad, a ddywedodd mai nifer y disgyblion oedd deg-a- tluigain, ac y disgwylid ychwaneg o fechgyn i mewn y tv-mhor nesaf. Sylwodd Mr Williams fod syniad wedi gwreiddio mewn manau neillduol nad oedd yr addysg grefyddol roddid yn yr ysgol yn awr yr hyn a arferai fod, a.'i fod wOOi cael ei gyfyngu. Efe a ddvmunai ddweyd nad oedd hyny yn gywir, a'i fod ef yn meddu llaw perffaith rydd yn y mater. Esgob feangon a alwodd sylw at ed- winiad honedig uwchafiaeth Prydeinig, yn fasnachol ac fel arall. Yr oedd efe wedi arfer credu bob amser y gallai llaw-weithfeydd a llaw-weithwyr Seisnig ddal eu tir yn erbyn pob cydymgeiswyr ond yn ddiweddar yr oedd y Llywodrooth wedi ei chael yn angenrheidiol i erchi nwyddau neillduol o wledydd eraill, am nas gellid eu cyflenwi yn ddigon eyHym gartref. Profai hyny nas gallem ni, fel cenedl, fyw ar ein medr presenol, ond fod yn angen- rheidiol eyrha-edd safon uwch o ragoriaeth cyfi- redinol os mynwn gadw ein huwehafiaeth cynhenid. Dangosai hyny werth yr addysg uchel a gyfrenid i'n hieuenctyd mewn ysgolion tebyg i eiddo y Friars (cymerri-lnyaeth). Yna dosbarthodd yr Arjflwydd Esgob y tystysgrifau fel y canlyn :—Central Board Junior certificates, J. R-. Hughes, John Jones, R. Owen, H. E. Rogers, W. J. Rowlands, E. O. Williams. Senior eertifioates (with distinction in various subjects), W. P. Roberts, T. G. Williams, I.J. J. Jones, J. Graham, H. G. Evans. Honours certificate, Percy A. Harverson. Board of Educa- tion First-class in the elementary stage of mag- netism and electricity, C. R. Pughe, John Jones, H. E. Rogers, E. 0. Williams, J. R. Hughes, E. Ll. Jones, T. H. Hughes. The following obtained first-class in mathematics*:—J. Jones, J. R. Hughes, H. E. Rogers, K 0. Williams, R. Owen.
BEAUMARIS.
BEAUMARIS. Cyngherdd yr Ysgol Sirol. — Dygwyd tymhor gauafol yr ysgol hon i derfyniad gyda'r cyngherdd arferol, yr hwn a gynhaliwyd yn y Neuadd Drefol nos Fawrth. Yr oedd y gweithrediadau yn hvnod ddyddorol drwyddynt. a thystiai y presenoldeb mawr o rieni a chyfeillion, ac hefyd y cyhoedd, i boblogrwydd y cynulliad. Cymerid rhan Iy-vntaf y rhaglen i fyny gyda'r operetta, "The Enchanted Rose," a chaiwyd pertformiad hynod dda. Cvn- rychiolid y pnf gymeriadau gan W. R. Williams, Beatrice Owen. Nesta Williams, T. J. Rowlands, Mary 0. Jones, Maggie Williams, William Owen, a Sydney Hughes. Ar derfyniad y rhan gyntaf, rhanwyd y gwobrau gan y Maer (Cynghorydd W. T. Williams), yr bwn, mewn ychydig sylwadau cym- hwys i'r amgylcliiad, a anogodd ar rieni yr angen- rlieidrwydd o ganiatau i'w plant gael y fantaiS o'r addysg a gyfrenir yn yr ysgolisn sirol am o leiaf dair blvnedd, yn lie eu hanfon, fel y gwneid yn rhy fynych yn bresenol, am ychydig dermau. Yn ail-ran y rhaglen cafwyd unawdau ar y berdoneg, deuawdau, caneuon, ac adroddiadau gan y rhai a ganlyn :•—Mary M. Walking, Florence Fergusson, Sydney B. Hughes, Beatrice Owen, Nesta Wil- liams, Gladys Pritchard, T. J. Rowlands, Mary O. Jones, W. Longfield Jones, etc. Ar gynygiad Cynghorydd Dr. C. Grey Edwards, yn cael ei eilio gan Mr R. W. Roberts', Porthaethwv, pasiwyd diolchgarwch i'r athrawon am eu hymdrechion clodwiw er sieiha.u llwyddiant y cyfarfod. Cyd- nabyddwyd yr unrhyw gan Mr E. Madoc Jones, v prifathraw, a dywedodd mai Miss Sacret, o adran y genethod, a Miss A. J. Williams, yr athrawes gerddorol, oeddynt yn fwyaf cyfrifol am gynvrchu,; yr "operetta." Hefyd, dilynid ar y berdoneg gan Miss Williams.
CAERGYBI.|;
CAERGYBI. |; Darlith. —Cvnlial iwyd "conversazione" yn nglyn a Phwyllgor v Llyfrgell yn y Neuadd Drefol nos Fawrth vr wvtlinos ddlwe-ddaf, pryd v daeth cvnulliad "da vn nghyd. Traddodwyd darlith ar "ancient Egypt" gan y Proffeswr Steele, yn cael ei darlunio gyda "lantern views. Gwelli:uitau. Mewn cyfarfod gohiriedig or Oyndior Dosbarth Trefol, dan lywyddiaeth Mr S Williams, penderfynwyd gosod seddau ,iwyddion vn v pleser-dir, ac hefyd argraphu awl-Ieni i iiysbvsebu atdyniadau y dref 1 ymwel: %?LA Rhoddodd Mr alsbury rybudd y byddaa Tddo cynvg yn v cyfarfod nesaf eu bod yn galw t lw v PoSiktV Cyffredinol gyda golwg ar gael sefydlu canglien-swyddfa yn London-ioad.
-----..--CAERNARFON.
CAERNARFON. Yr Ysgol Ganolradd Rhanu Gwobrwyon. Cymerodd rhaniad blynyddol y gwobrwyon le ddydd Gwenei mewn cy.yHtKul ag Ysgol «a»oliadd riarfon, pryd yr oedd yr ystateil T ,_■ <, Llenwid y gadair gan Mr Issard l)a.vies (c y llywiawdwvr). a! chydag ef yr oedd yr■ rQ- 7 Raglavr ac aelodau v corph llywodraetho^. lleiuidd y Prif-feistr ei adroddiad am y tlwyci } » yn nghyda rhe-str o'r gwobrwyon, y bechgyn oe wedi rhagori, a chyilwyniad tystysgrifau ▼ Bwi t Canolog Cymreig, ar ol yr hyn y rhanwyd t |w°w- wyon gan "yr Arglwydd-Raglaw, vr hwn a ddTwed- odd fod yr arbrawf wnaed yn Nghyn>ru i gynenwi y "dd-o)en wlI" rhwng addysg elfenol ac uwcliraddol wedi ei lawn gyfiawnhau trwy sefydliad cyfundi-fn yr ysgolion canolradd. Diolchwyd ir Arglwydd-Raglaw am ei bresenoldeb, ae am ei n.ra<eth rynir.s. Wedi hyny, aethpwyd tnvy raglen gerddorol, 0 dan arweiniad Mr John >v iiliani? (orgivnydd Crist).
-_._____---._----CEMAES.I
CEMAES. Muenor lirytv'd'i.—Cynhaliwvd y "Court Baron, Court Leet arid View of Frankpledge," am Faenor I neu Arghryddiaeih Camaes. ddydd Gwener cyn y diweddaf, drwy orehymvn Mrs Hunter, arglwyddes y Faenor. Ar ol ccrdde/l v trf"11 bu i'r ystiward, Mr R. Hughes- Pritch;ird (Mri Hughes Pritchard a Rodway), yr Iits siiuM;- Hugh Thomas, CamuT. a'r cwnstabl, Mr Davl.-l Junies Jones, Crown Hotel, Llan fechell, ymgyrmll yn y Stag Inn. Cemaes, yn mha Ie y csfodd y rlwjithwyr, blaenor pa rai ydoedd Mr Jonn Edmunds, eu tyngu i mewn a'u h-cliargio." Ar duiwedd y llys, mwynliaodd T rlieithwyr, v swyddogion,^ ac eraill, yn eu plith T Parch T Pritchard, fieer, giniaw ardderchog barotowyd gan Arglwyddes y Faenor yn y Stag Inn. Ar ol v cimaw I yfwyd y llwncdestynau teyrngarol arferol, yn ca-el eu dilyn gan un Arglwydaes y Faenor, y Milwr- iad Hunter, a theulu Plas Coch. Yr oedd yr achlysur yn un i'w gofio, gan y gwasaoaethar i goffliau gorphen adferiad Porthladd, Oemaes, pa un y mae Mrs Hunter wedi ei gario allan ar gryn gost, er pan drosglwyddwyd y lanfa iddi hi gan yr awdurdodau. Bydd adferiad Harbwr Cemaes yn fendith barhaol i'drigolion y rhan hon o Fon. Nos Fercher, yr 19eg cyfisol, rhoddwyd swper ardderchog i holl swyddogion Capel Bethesda, Cemaes, gan y bardd a'r boneddwr haelfrydig, Glanvor Hughes, Cafnan Hall. Arolygwr y wledd ydoedd Mr H. E. Jones, Yggol y Bwrdd (a phwy .gymhwysach?). Cyfarwyddyd rhoddwr y wledd yd- oedd ceisio pobpeth goreu ac anwybyddu y draul, a cliariodd yr arolygwr bobpeth.allanyny modd goreu Gwasaniiethwyd wrcli y byrddau gan y boneddiges- au eanlynol :-Miss Williams, Cafnan Hail; Miss Hughes, Ty Lawr Miss M. J. Owen, Gorphwysfa; Misses C. J. Williams ac E. B. Williams, Tre'gof- isaf, a, Miss Williams, Vron Garth. Gwahoddwyd diaconiaid, cantorion, a chyfeilesau Bethesda, a swyddogion Ysgolioif Penrhyn a Moriah. Yr oedd dros 60ain yn bresenol. Cafwyd cyfarfod adeiladol wedi y wledd. Llywyddwyd gan y Parch 0. Parry (gweinidog). Cynygiwyd diolchgarweh i Glanvor Hughes dros y cantorion. gan Mri W. Roberts, Vron (arweinydd y gan), VV. J. Owen, ac R. Wil- liams. Tyddyn'ronwy; dros y diaconiaid gan Mr Williams," Tre'gofisaf; dros Ysgol Moriah gan Mr S. Roberts, Glan'rafon, a tbros Ysgol Penrhyn gan Mr H. E. Jones, Ysgol y Bvrr^d. v Oyd- nabyddodd Mr Glanvor Hughes y dioichgarwch, pryd y sylwodd fod trefnusrwydd y swper, presenol- deb ,a sirioldeb y gwa,hoddedigion yn ddigon o ad- daliad iddo ef. Yr amcan teilwng ac aruchel oedd yn ei gymell i arlwyo fel hyn ydoedd argraphu ar feddyliau y cantorion ein bod yn gwerthfawrogi eu gwaith <iu llafurus gariad, eu hymdreeh, a'u ttydd- londeb i geisio gwneuthur "ei fawl Ef yn ogoneddus yn ei dy," ac hyderai gael y fraint yn flynyddol. Canwyd "Tlie Holy City" yn swynol gan Miss J. 0. Williams, a "The Lost Chord" gan Mr R. Jones, Glandon. Cyfeiliwyd gan Miss Effie Parry, A. Mus. L.C.M. Yr ocdd yr ystafell wedi ei haddumo yn orwych. Tystiolaethwyd fod yr ar- lwyaeth yn rhagori ar ddim gafwyd yma o'r blaen. "Glanvor" Hughes yn rhagorol—yw'n cyfaill A'n cofiodd vu siriol; I-Ie-b rodres mae un brawdol I ni 'nawr yn Cafnan Hall. Eilchwyl i'r bra-wd diolehwn-a'i enw Yn anwyl fawrygwn; Hedd a mwyniant ddymunwni'w aelwyd, Y wledd a gafwyd, hir fi wyd dau gofiwn*. -Edmygydd.
CAPEL COCH (Mon). j
CAPEL COCH (Mon). Priodas Ddyddorol. Dydd Mercber, Rbagfyr 1ge9" yn Eglwys LI;infihangel T.B., unwyd mewn glan briodas Mr G. J. Jones, mab ieuengaf Mr R. Jones, Caean Biychion,Niwbwrch, a Miss Rosina Owen ,Tyddyn Melus, mereh ieuengaf y diweddar Mr Richard Owen, Gwrecsam. Gweinyddwyd ar yr amgylchiad gan y Parch Ben Jones," St. "Ann's, Bethesda. Y foi-wvn ydoedd Miss Madge Lewis, Cwyrtai, a'r gwas Dr. W. H. Williams, Taldrwst, Dwvran. Yn mysg y gwahoddedigion yr oedd y Parch R. Hughes. Llanfaethlu Mr 0. xiewis,. Bod- afon Master Hughie Lewis, Cwyrtai; Miss Lewis, eto Mr a Mn; Hughes, Tyddvn Melus Miss Wil- liams, Pwllyrhwvaid, a Miss Owen, Neuadd Wen. Wedi' r serenioni ddyddorol, aethpwyd i Dyddyn Melun i fwriihau'r wledd briodasol a barotoisid gan Mr a Mrs Hugh, s. Ar derfyn y wledd, anerchwyd y cWnIni gan y Parchn. Ben Jones, R. Hughes, Dr. Williams, Mr 0. Lewis, a Mr Wright, B.A., y rhai a ddatganasant eu teimladau da tuag at y ddau- ddyn dedwydd, a'u dymunia,dau goreu iddynt. Ymadawodd y par ieuanc. yn nghanol llongyfarch- iadau cyfeillion, am ganolbarth Lloegr i dreulio eu mis mel. Yr oedd yr anrhegion yn gostfawr ac yn lluosog.
---LLANGEFNI. ,I
LLANGEFNI. Sefydlu "Nurse." Nos Wener, yn y Neuadd1 Drefol, oynhaiiwyyl cyfarfod cyhioeddus, d* ly- wyddiaeth Mr C. F. Priestley, Hirdrefaig, i egluro y pwysigrwydd o gael "nurse" 'brofiadol at wasanaeth Llangefni a'r cylch. Pasiwyd yn unfrydol i gael "nurse," a phenodwyd pwyllgor cryf a dylanwadol j o brif foneddigion a boneddigesau y cylch i ystyried pa fodd i'w chael, yn nghyda threfnu y gwaith a ddisgwylir oddiwrthi, a'r dull goreu i gasglu tuag at ddwyn y draul. Penodwyd Mr T. Nichols Jones, Penrhos, yn drysorydd. a Mr G. U. Williams, clerr. i y dref, i fod yn ysgrifenydd. Darllenwyd llythyrau oddiwrth ainiyw foneddigion a boneddigesau yn gofidio nas gaflent fod yn bresenol, ac yn dymuno datgan eu cefnogaeth Iwyraf i'r mudiad. Gan nad ydoedd y gronfa wedi ei hagor, oedwyd derbyn addfwidion, a threfnwyd i gael cyfarfod eto heddyw (dydd Iau). Marchnad y Nadolig. Yn ein hadroddiad o'r uchod dywedasom nad aDem yn yr amser byr oedd genvm roddi rhestr gytiawn o'r siopau ar gyfer y Nadolig. Mae genym yn awr i ddweyd fod' gan y Mri Evan Williams, High-street, a Henry Jones, Church-street, arddangosiadau he-irdd o harnesi, firwyni, cyfrwyuu, a phobpeih arall yn nglyn a'u busnes. .Cymdeithas Lenyddol Moriah.Nos Wener, dan lywyddiaeth Mr Henry Jones, darllenodd Mr Ed. Hughes, Pen'rallt, papyr llafurus ar "Handel." Hughes, Pen'rallt, bapyr llafurus ar Handel." Mona House; Ed. Evans, Pen'rallt; William Wil- liams, Moriah House; Ellis Jones, R. Davies, Ysgol y Bwrdd, a'r Llywydd.
LLANERCHYMEDD. j
LLANERCHYMEDD. Llwyddiant Gerddorol.-Y mae'n hy fry dwell gen- ym gofnodi am lwyddiant cerddorol Mr R. J. Wil- liams, CSlgwyn-streeit, o'r dref hon. Llwyddoddi; Mr Williams, a hyny drwy hunan-addysgiant, i enill y tystysgrifau gofynol am y radd o A.C. Hefyd, ar yr un adeg, enillodd dystysgrifau eraill, sef ar athroniaetn sain (acoustics) a ffurf gerddorol (musical form). Ei arholwyr, oeddynt Mr J. Griffith Thomas, F.T.S.C., a Mr 0. T. Jones (Alaw Ffestin), '^T.S.C., Blaenau Ffestiniog. Er nad ydyw Mr Williams ond ieuanc eto y mae, trwy ddyfalbarhad a phenderfyniad, eisoes wedi llwyddo i esgyn i safle uchel ar fryn clod ac enwogrwydd. Dymunwn i Mr Williams lwyddiant mawr etc, ac efelyched eraill o leuenctyd y Llan ef, oblegid y mae efe yn anrhydedd i'w wlad a'i genedl, ac yn berl yn nghoron meib cerddgar Gwdia.-Peris.
LLANFECHELL.
LLANFECHELL. Yr "Anglesey Trading Company, Limited." — Mae y cwmni hwn, dan archeb dyddiedig Tachwedd 19eg, yn cael ei ddirwyn i fyny gan y IXrbynydd Swyddogol. Un preifat ydyw y cwmni, wedi ei ffurfio yn Rhagfyr, 1897, i gael a chymeryd drosodd fusnes a gerid yn mlaen yn Llanfechell a lleoedd eraill o dan yr enw "0. T. Evans a'i Gwmni." Yr Uchgadben Thomas oedd "vendor" y cwmni, a'r busnes ydoedd eiddo marsiandwr, "contractor," adeiladydd, coed, haiarn, a "hardware." a phnsi'd ef adeg y pryniant yn 1400p. Ni wnaed cynygion o gyfranau i'r cyhoedd, a delid 3105 o'r 10,000 cyf- rantlu a anfonwyd allan gan saith o gyfranddalwyr. Barn y Derbynydd Swyddogol ydyw fod y cwmni mown ffordd deg i ddyfod yn fusnes "concern" llwyddianua, ond ymddengys ei fod wedi cael ei esgeuluso am y deuddeng mis diweddaf, gan fod y partion cyfrifol wedi eu gosod dan y fath am- gylchiadau fel ag i fod yn analluog i dalu y sylw I' angenrheidiol iddo. Cymerwyd y moddion hyn, fe ymddengys, yn fwyaf neillduol gyda golwg ar ddwyn amgylchiud'au y cwmni i derfyniad nag ar gyfrif unrhyw fethdaliad. Yn ol y jcyfrifon a rodd- wyd i mewn, ymddengys fod diffyg o 1964p.
-----------------Goleg Dewi…
Goleg Dewi Sant, Llanbadr. ARHOLIAI) Y <NAIX>LK;. A ganlyn sydd restr o'r myfp-wyr Ilwyddiajius yn yr arlioliad uoliod :•— B.A. Degree.—Ordinary.—Class II. E. R. Davies ac H. T. Howells. Class HI. E. C. Da- vies, J. G. Hughes, W. Glower Jones, W. Z. Jones, a David Williams. Licence in Divinity.—Oir.es III. John Abel, A. H. Bancroft, Jolic Daries (1.m:peLer), a Tlios. Williams. ITieological Corticate (Specialists, 3rd I.: W. Vivian Davies. Class IL IX J. 13. L-wis, J. 0. Rundle, :t J. F. A. I Thomas. 01&~s III. T. C. Phillips. Modexationg..—Ordinary.—Glass IL J. G. Deighton, J. D. Evans, Daniel Jones, W. T. Phillips, D. H. Pierce, ao l K T. S<-ott. Class ill. D. R Jampt;, J. T. Jones, ac A. J. Phil- lips. Theological Certificate (Specialists, 2nd Yonr>—Clasis 1. Benjamin Davies. Claes II. y, T. A- Harris « Dsyid Jctk-s. Class III. W. A. Davios ac Alcwyn Jonee. Responsioms.—Ordinary.—Class I. T. B. ivilliams. Cb II. Alhert Lewis, W. T. Bees, J. Wilkinson, e E. D. A. Williams. Cia^ IIL D. R. Etmis, A. N. Morgan, a W. M. Wright. Part A. -Class II. T. J. Evans a D. ,v.. Re-m. Class in. IL J. K. RicliaTds, W. E. Thomae, & W. O. Thomas. First Year Biennials. -Clam 111. T. O. Evans. Class IIL Joshua Jonee ac L. P. Rws. gup- plememfcal.—Satisfied, the examiners: T. P. Reee.
"FFORDD TOM:"
"FFORDD TOM:" NOFELIG DDIRWESTOL. (Gan Mr Thomas Williams, Glan Conwy). Buddugol yn Npyl Lenyddol a Cherddorol Teml Berw, Ionawr 27ain, 1900. Yr oedd y dydd yn darfod, un prydnawn oerllyd yn yr Hydref; yr oedd yr haul wedi machludo tu draw i'r bryniau cyfagos, y gweithwyr yn prysuro adref oddiwrth eu llafur, rhai yn cerdded, araill a weithient yn y dref gyfagoe gyda'r gerbydres. Dau fwthyn bychan, a safant un ar bob ochr i'r ffordd, gardd fechan o flaen pob un, un yn brydferth a siriol gan flodeu amryliw, y llall yn wyllt ac yn llawn o ysgarthion; wrth lidiart yr hon y safai gwraig yn edrych ar y bwthyn taclus yr ochr arall gydag edrychiad llawn o genfigen ar ai gwyneb gwrthun. 'Rwy'n sicr fod ganddi swper da yn barod i'w gwr," ebai yn ddistaw; "ond nid oes genym ni ddim-na, dim cymaint a thafell o fara yn y ty." Yna, gyda gwen, "Ond y mae James wedi arfer—os gall gael cwrw, bydd pobpeth yn dda." Ar hyny dyna Mrs Harris i'r drws. "Edrych yr ydych am eich gwr, mae'n debyg?" ebai Mrs Roberts gyda gwen; "efallai ei fod yn y dafarn, y He yr ydwyf fi yn myned." Na, nid dyna ffordd Tom," atebai Mrs Harris gyda gwg ar ei gwyneb. "Mae hyny yn fwy nag a allesid ei ddweyd am ei wraig ychydig yn'ol." Gwridodd Mrs Harris pan glywodd hyny, ond ateboddi gyda llais tyner: "Gwyr Duw fod hyny yn eithaf gwir, er na fu'm yno ond pedair gwaJth- pedair gwaith yn rhy ami, ei hyny—a phe na buasai am Tom—pwy wyr?—gallasai y pedair gwaith fod wedi troi yn arferiad erbyn hyn. Efe a'm hachub- odd. Nid oeddym wedi priodi, a dywedodd nas gallai b;uiuiu i fy ngharu os awn yno, a chefais gymorth gan Dduw i ymadael a'r cymdeithion a'm deina,sa«nt yno," ac meddai gydia phenderfyniad.: "Byddai yn well genyf farw na myned yno eto." Priodasant chwe' mis yn ol, a daethant i'r bwthyn yma i fyw, end nid oedd eu cydnabyddiaeth a'u cymydogion wedi myned yn mhellach na chvfarch- iad yn awr ac eilwaith, ac nid oedd James Roberts yn feddw nac yn sobr wedi eu poeni yehwaith, oblegid y mae rhyw arswyd yn cymeryd gafael mewn meddwon pan yn nesau at fwthyn ag y gwyddant fod yno was i'r Arglwydd yn byw. Noswaith yr ymddiddan uchod yr oedd Tom Harris, yn siriol ac esmwyth ei feddwl, yn gwneud ei ffordd tua cliartref o gyfeiriad gwahanol i'r dafarn. Pan yn ngolwg ei gartref, aJlan o ffordd groes daeth dyn a golwg ti-uenus arno yr oedd ei ben yn blygedig a'i gerddediad yn swrth; cerddai y ddau yn mlaen yn yr un cyfeiriad. Cyrhaeddodd James Roberts (oblegid dyna pwy ydoedd) ei dy o flaen Tom Harris,, a llusgodd i fyny at y drws yn hytrach na cherdded, a gwelodd ei fod wedi ei gloi; edrycliodd trwy y ffenestr ddiorchudd, ac yn gweled neb i fewn trodd yn ol i'r llwybr gan ddweyd geiriau nad oeddynt yn ffafriol i'w wraig. Heno yr oedd am unwaitk yn sobr. Yr oedd wedi digwvdd cael gwaith y dhvi-no-d hwnw, ac yn groes i'w arfer, yn lie myned yn syth i'r dafarn, dlaeth adref i alw am ei wraig. Fel yr oedd y dyfod yn 01 i'r ffordd gwelodd Tom ef; rywfodd, yr oedd Tom yn teimlo dros ei gymydog, er nad oedd cyd- nabyddiaeth rhyngddynt. "Nos dawch," ebai Tom, gyda llais tyner. "Nos dawch," atebai' Jim, gan fyned at y Uidiart cyn gynted ag y gallai. "Onid yw Mrs Roberts gartref?" gofynai Tom. "Nag ydyw," oedd yr atebiad swta. Ar hyny daeth Mrs Harris; i'r drws gyda eb siriol, a chlywodd ei gwr yn dweyd: "Efallai Y buasech yn hoffi dyfod i mewn am ychydl,g?" Tarawyd Mrs Harris a eyndod, ond, meddai wrthi ei hun, dyna ffordd Tom, ac fel y cyfryw y mae pobpeth yn iawn. Safai Jim heb ddweyd yr un gair fel pe'n methu penderfynu beth a wnai; oblegid gwyadai fod ei wraig yn ei ddisgwyl yn y dafam.. "Ac y mae i chwi bob croesaw, Mr Roberts, ebai I Mrs Harris. "Mi ddeuaf, a diolch i chwi," ebai; ond pan gyrhaeddodd y drws, edrychodd ar ei ddwylaw budron, a safodd. "Ni fyddwn yn hir yn gwneud v rhai yna i fyny, ebai Tom, gan ddeall yn y fan beth oedd yn myned trwv ei feddwl: "mae'n rhaid i minau gael ymoichi hefyd," ebai, gan arwain ei gymydog i'r cefn, tra yr oedd Mrs Harris yn gosod y llestri ar y bwrdd. I Jim Roberts yr oedd y lie yn edrych fel nefoedd fecht-n.. Y lliaa glan, y llwyau yn loewon, a'r llestri yn lan a destlus, yn y gwrthwyneb i ddim a welodd ers blynvddoedd yn ei dy ei hun. ( i -} Ac vna v bwvd blasus, y fath ni phrofodd enoed, a bwytaodd yn helaeth o hono. Tra yr oeddynt yn bwyta yr oedd Tom yn gwneud ei wraig yn fwy hapus fyth tr-wy gamnawl pobpeth, a dweyd na chlywodd hwynt erioed cystal, a Jim yntau jn teimlo yn well ac yn fwy cysurus, a dywedai yr un peth drosodd a throsodd drachefn. Tra yr oedd Mrs H;u.vis yn golchi y lle8.rL yr oedd Tom yn ceisio cael ei gymydog i ymddiddan, ond yr oedd bur ddistaw yr oedd ei feddwi wedi ei agcr, ac yr oedd yn gweled ei anghysur a i bechod- au vn bentwr o'i flaen. "Nis gwn pa fodd i ddiolch i chwi," ebai, gyda llais yn llawn o ddiolchgarwch. "Nid anghohai v noswaith hon byth." "Ni ddaeth eich gwraig byth adref," ebai Mrs Harris, pan y cododd Jim; "gwell i chwi aros ychydig yn rhagor." "Mae'n fwy na thebyg ei bod yn fy nisgwyl yn y dafarn." Ah! a ydyw yntau am fyned yno? gofynai lom iddo ei hun. „ "Nid ydwyf am fyned yno i'w chyrchu v tro hwn, ebai Jim, gydag edryeniad penderfynol. Na. yna, gan edrych au yr ystafell daclus gydag hoffder neillduol, "Mor dda 'fuasai genyf allu taclu ychydig cyn iddi ddyfod adref." .w.j. Mor dda 'oedd gan Mrs Harris glywed! "tmd pa le mae yr agoriad?" ebai vn uchel. "Efallai fod yma un," ebai Tom, gan dynu allan bentwr o honynt. Llawenvcho'dd Jim Roberts, ac yn fuan agorwyd y drws. Daeth Tom Harris a goleuni gydag ef, pa un a osododd ar y bwrdd, ac heb aros aeth yn ei ol, ac yn mhen haner awr dychwelodd gyda basged fawr wedi ei llenwi a gwahanol bethau gan ei wraig mewn llawenydd. Dcibyniodd Jim Roberts y rhodd mewn distaw- rwydd, yr oedd rhywbeth yn ei wddf yn ei rwystro i siarad. Eisoes yr oedd wedi ysgubo y ty. Yn aeth i edrych cynwys y fasged, ac yr oedd ynddi bytatws, papyraid bvehan o de a siwgwr, yn nghyda digon o 10 i wneuthur tan ddwywaith, darn o eebon, ac ychydig o bethau bychain eraill anhebgorol i gadw ty yn gysurus. Llian bwrdd nid oedd ganddo. Trist oedd gorfod addef yr oeddynt wedi eu gwerthu er mwyn cael arian i fyned i'r dafam. Yna aeth ati i lanhau y bwrdd a'r tegell, y rhai oeddynt wedi eu hangoSo ers amser; yna glanhaodd o amgylch y tan, dod- odd ddwfr glan yn y tegell ar y pentan. Rhoddodd ei law yn ei logell. O-edd, yr oedd yno( ddau swllt. Yr oedd yn Sabboth yforv. Am foment edrychodd o'i amgylch. Na, nid oedd wedi edrych fel hyn ers blynvddoedd. A fyddai yn dda gan i wraig weled v sefyllfa hon ar bethau, neu a fyddai yn rhy feddw i gymeryd svlw o'r amgylcu iadau, fei y ba yntau lawer gwaitL yn v gorphen- Ychydig amser ar ol hyn gweiid Jim Roberts yn cerdded tn-y y pentref, heib'.o y dafarn, i siop y cigvdd. Ni phiynodd ond darn bychan o gig, ond gyda y pytatws a gafoddi gwnai ginio yfory. Hefyd prynodd dorth, canhwyllau a. llefrith. Yr oedd wedi penderfynu cadw chwe' cheiniog. Cyrhaedd- odd y diufain pan arei ffordd adref. Oddiailan gwelai ei wraig. Yr oedd ei phres wedi darfod, ond yr oedd yno yn disgwvl ei gwr. "Ah dyma Jim wedi dyfod o'r diwedd, ar ol fy nghadw fel hyn am gymaint o ameer," ebai yn frysiog "godewch i ni fyned i mewn." "Nid wyf yn myned i mewn heno." "Nid wyt yn mjned i mewn? A wyt wedi colli dy synhwyrau?" ydwyf: yn eich blaen adref gyda liii," ebai, gan roddi ei law ar ei braich, a. rhoddi cam neu ddau yn nghyfeiriad ei gartref." "Y mae yn ihaid i mi gael llefai ei wraig. "Nid oes genyf arian i brynu hyny heno." Edrychodd hithau arno, wedi ei haner syfrdanu vna, yn gwc-led ei fod yn lan a thaclus, a chanddo barsef yn ei law, edrychodd arno a rhyfeddodd. Yr oedd gwelrd ei gwr yn troi ei gefn ar y ddarn mor newydd iddi fel y penderfynodd ei ganlyn adref. CjThaedria«int d'diws eu ty, ac er ei syndod tynodd o'i logdl agoriad, ac agorodd y drws; aethant i mewn, a goleuodd yntau ganwyll. "Pwy fu yma?" gofynai ei wraig. with weled golwg mor daclus yn mhob cornel. Nid atebodd am amser, oblegid yr oedd wrthi yn bryswr yn goleu y tan, yr hwn a gyneuodd ar nn- waith. "Yn meddai, "Mary, estynweh y ddwy gwpan sydd gcnym yn aros neb eu tori, a r tepot na, fu ar waith er dlwrnod ein pnodas. a gwnaf gwpanaid; o de i chwi, ac adroddaf yr hancs oil tra y byddwch yn bwyta. Dilynodd ei gyfarwydijadau fel pe yn breuddwvdio. Caiodd y ewbl yn y cwpbwrdd yn ymyl Haw, wedi eu golchi a'u g'anhau rhoddodd hwynt «r y bwrdd, estynodd ddwy gadair, ynu eisteddodd i lawr gan sylln ar ei gwr. "Fy ngwiaig," ebai, gan eymnd i gadnir hyd ati, "gwaith Tom Harris a'i wraig yw hyn oil. Pan ddarfyddais fy ngwaith daothum heibio yma i'ch cyrchu i'r dafarn, a chefais eich bod wedi myned r gan gloi y drws. Gwelodd Tom Rani. fi allan fv hun, a gofynodd i mi ddyfod i mewn i'w dy ef I disgwyl. Aethum, ymolchais, a, chefais swper rhag- orol gyda hwynt. Ni chefais gystal pryd o fwyd yn fy mywyd. Pan welais eu lie, a. gweled 1>a. fodd yr oedd yn cael ei gadw, nis gallwn oddef ein ty ni fel yr oedd yn hwy. Cafodd Tom Harris agoriad i mi, daethum i mewn, a glanheais gymaint ag a allwn, er mwyn iddo fod yn gysurus i chwi." Nis gallai ei wraig siarad, a gwelodd fod ei llygaid yn llawn dagrau. "Ac yn awr bydded i chwithau fyned ac ymolchi eich hunan. Yna, awn drosodd gyda'n filydd, ao fe gewch ddiolch i Mrs Harris eich hun." "O! ond bu i mi siarad mor gas wrthi heddyw, Jim." "Er hyny," ebai Jim, yn bruddaidd, er yn ben- derfynol, "rhaid i ni fyned." Yn y man wele y ddau yn curo yn, wylaidd wrth ddrws eu cymydog. Cawsant groesawiad cynes, a geiriau cyntaf Mrs Robei-ts oeddynt: "Yr wyf wedi dyfod yma Mrs Harris i ddweyd fod iawn genyf fy mod wedii siarad mor frwnt ——" "Yr oeddwn wedi anghofio y cwbl am dano," atebai Mrs Harris ar ei thraws. "Ac," yohwanegai, "i ddiolch i'ch gwr am roddi cymorth fy ngwr fel'ag y gwnaeth, nid! anghofiwn byth eich caredigrwydfi," a thorodd allan i wylo. Teimlai i-il-s Harris yn hapus dros ben. Yr oedd rhywbeth yn dweyd wrthi fod Tom—ei gwr da a chariadus—wedi, gyda chymhorth Duw, gwneud llavver i a.chub y dyn a'r ddynes yma o'r trueni ag yr oeddynt yn brysur lithro iddo, ac oddiwrth y pechod ofnadwy o feddwdod. yn ei wedd waethaf. "Wei," meddai gan wasgu llaw ei chymydogos, "dyma ydyw ffordd Tom." O'r dydd hwnw hyd yn awr nid yw James Roberts na'i wraig wedi rhoddi eu traed y tufewn i dy tafarn, ond wedi ei newid yn hytrach am dy Dduw, ac heddyw wrth i un fyned heibio y ddau dy y mae yn anhawdd dweyd pa un o'r ddau sydd yn edrych fwyaf siriol "da blodeu y tufewn a'r tu- allan, neu pa un o'r ddau wr a gwraig yw y miwyaf hapus.
-------------_----Ai)LAIS~"GWVNFA.
Ai)LAIS~"GWVNFA. (Gan Wil Han,) (Parhad. ) A diwedi iddo daflu mawnen neu ddwy ar y tan, a goleu yr ail ganwyll fTwyn, dechreuodd cliwaivu ar ei grwtli er glvano yr amser hir, di- gysur. O! mor rliyfedd y swniai llais main yr hen grwtli y noswaith hono, pan yr oedd yr ystorom yn ymgfxli o'r tuallan a'r cysgodion rhyfedd a daffai yr hen ganwyll frwyn yn dawnsio i gur- iadau tahyrddol y sgrympiau ar y ffenestri. Yr oedd enaid yr hen lane yn ocheneidio yn hir- aethus trwy ei thannu meinion. Yr oedd. yr hen gre-adur metliiantus yn marw yn raddol o hiraeth am gydymaith ei fywyd, Sion Bleddyn, ei frawd. Yr unig linyn main a'i cysylltai wrth y byd hwn oedd ei awydd am gael ail ddarganfod Ad- lais Gwynfa. a'i dn-ffwyno i'r byd. Ac yr oedd rhywbeth mewnol yn dweyd wrtho, fe wyddai, yr oedd yn sicr fod ysbryd ei frawd am ddod i lawr i ehwareu y don ardderchog y noson hono, fel y gallai ei hysgrifenu i lawr, a gorpher. ei waith ar y ddaear lioaa am byth. Yr oedd y fin cadw noswyl, teimlai na. fyddai ei augen, yn y byd wedi y noson hono, gan hyny yr oedd ei enaid Ilesg yn gollwng ei afael ar y corph yn raddol-yn wirfoddol—yr oedd yn cyno'rt.hwyo angeu yn ei waith. Dychymygai weled ei frawd yn nghwmni myrdd o angylion g^vynion, yn sefyll ar y can- llaw grisialaidd uwchben, yn disgwyl, disgwyl am dano, ac yr oedd yntau yn prysuro tuag at- ynt. j Sefyllfa fendigedig: Dim ond awr neu ddwy cydrhyngddo a Pharadwys, ar fin lledaenu ei edyn ar y ewynt, ac ymgodi o ystormydd y byd a'i gymylaii duon i fyny, i fyny i liofran yn he-u'.wen dragwyddol yr uchelion. Rhwng naw a deg o r glocli yr oedd yr ys- tarom yn ei llawn nerth yn ysgubo dros y wlad, ao yr oedd dor a ffenestri y Fronheulog yn clep- ian yn ddidor dan bwys ed hergydion, a dawnsiai ysbrydion y Cjysgodion i fiw.sig cwynfan.us y ihew-wynt oer yn gyflymadi nag erioed. Yr oedd Twm Bleddyn yn chwareu yr "Hen amser gynt" yn dorcalonus ar ei grwth, a mcdd- yliai yn hiraethus t.an un am yr hen nosweitli- iau difyrus a dreuiiodd gynt dain gysgod yr hen graig wen, yn nghwmni Sion Bleddyn, ei frawd. yr hwn a orweddaii mor dawel yn ei feddiod oer, tan yreiTa gwyn, yn mhen uwchaf y dyff- ryn. Ac fel yr oedd yn g-orphe-n clxwareu yr hen don adnabyddus, am y drydedd waith, distaw- odd yr ystorom enbyd yn sydyn, nes yr oedd y distawrvvydd a'i dilynodd yn i'w oddef. A chyda hyny llanwyd yr ystafell ag arogl blodau persawrus, a tharawyd tri thani. o delyn segur Sion Bleddyn, a fieiniasant yn eglur trwv yr ystafell, ond nid oedd neb byw i'w weled yn agos iddi teyma-^ni distawrwydd b-eddaidd yn mhob man, yr oedd hyd yn nod y cysgodion du- on a da.fLii yr hen ganwyll frwyn yn sefyll ati llonydd ar y pared melynddu. Yn mhen enyd tara.wyd tii thant drachefn, a: gwyddai yr hen lane crynedig fod ysbryd Sion Bleddyn, ei frawd, yn eistedd yn anweledig wrt.h ei hen delyn hotff yn y cysgodion duon. yn mhen draw yr ystafell, yn barod i ehwareu y don ar- dderehcxg am y tro olaf ar y ddiaear hon. fel y gallai ef ei hysgrifenu a'i chyflwyno i'r byd cyn myned i ff^rrld yr holl ddaetar. Nid oedd arno angen adgymhelliad, eydiodd yn ei yrrgrifbin a gwn aeth ei hunan yn barod. i ddexihreu ysgrifenu yn ddiatreg. '< A chyda hyny, yn nghegin y Fronheulog, tan gysgod yr hen graig wen, yn nghanolnnigrwydd a. thawelwcli y noswaith. ocr, aua-fol hono-. heb neb byw i'w weled yn agos iddi, chwareuodc1. yr hen "Adlais Gwynfa" mor glir a pkersein- iol ag y chwareuodd Sion Bleddyn hi yn yr ben amser gynt, a dododd yr hen lane crynedig hi i lawr ar ei ba-pyr gwyn bob nodyn yn gywir. A chyda ei fod wedi ysgrifenu. ei nodyn olaf yn ofalus, fe adawodd hen delyn lwyd Sion Bleddyn am byth. Ac ail ffyrnigodd yr ystorom ofnadwy o'r tu allan, torawaa rhew-wynt nerthol yn yr uchel- ion, ac yn mhadelli y dyifrynoedd, ac ysgubai dros y wlad gan ddadwreiddio cewri cedyrn v ooed-wigdedd, a dryl'.io clogwyni ysgythrog y mynyddau ban a i ergydion ofnadwy, a thar- awai ofn yr Arglwydd i galon fawr v .gre3di aieth. I Oddeutu naw o'r glOoC h foreu dranoetli, fel yr oedd cymydog yn myned heibio, canfyddodd nad oedd yno fwg yn ymgodi o fimnai v Fron- heulog fel arfer, ac fod y cysgodleni 'heb eu oyfodi oddiar y ffenestri bychain felly daeth i'r pen derfyniad fod rhywbeth wedi digwvdd i Twm Bleddvn yn ystod y noson ystormus. felly efe a aeth i fewn i'r bwthyn, ac yno er ei svn- dcxi eanfvddodd yr hen lalc yn oi^tedd yn farw yn. ei gndv-ir a'i grwth yn ei law fel arfer, ac TI oedd gwen foddlawn hyfryd yn tywynu fed houl- wen ar ei wyneb oer. Ar t .bwrdd n'i flaen yr oedd Adlais Gwynfa yn ysprifenedig yn ol yr hen nocliant, yn nghyda nodyn byr wedi ei ar- wydd-o vt he'n larws ymadawedio". i hysbvsu y bvd o'r dull a'r mcxid y darganfyddwyd y don ardderchog. (Diwedd.)
[No title]
Mawrth yw y mis mwyaf afiaoh yii Paris. Y mae pH1 v pryd hyny 132 o bobl yn y clafdai ar gyfer 80 yn Awst. Edrvdd gohebydd o Cliina fod dienyddwyr prif- ddinas y wlad hono wedi sefyll allan am ychwaneg o gyflog neu lai o waith. Ar gyfartaledd* torir 30 o benau yn y dydd, yn ol 50 "cent." y pen. Pan hySbyswyd am y streic, cynygiodd cant a haner o Chinea'.d" wneud y gwaith yn ol 25 cent." y pen. Tua saith mlynedd ati ol cafwyd' tri o weithwyr vn Belgium yn euog o gyfiawni cyfres o lofrud'd- liiethaii. yn inhlith y rhai yr oedd lloiruddiad hen foneddigee yn Hantmont.. Dalient oil hyd y diwedd eu bod yn berffaitli ddieuog, ond, eT hyny, torwyd pen dau, ac ajifc.invyct y llall i garchar am ei oes. Erbyn hyn, mae dynes newydd ddinocthi ei gwr. yr hwn, meddai hi, a gySawnodd y trosedd- au. Ma« yr awdurdodau yn awr yn g-vreud ym- clrwiliad i r achos. Un pan yn tcithio, blinwyd y Pandi Dr. Bioiisoe yn fawr 'gan givadur gwyntog a rhwysg- a fynai ymwthio i'w gyfeillach, gan wneud •rddangosiad o'r hyn a. ystyriai ei wybodaetli eang. Dioddefodd y doctor ci ymffro-t cyhyd ag y gallai; oni, o'r diwedd, edrychodd yn inyw ei lygaid: "Fv ncrliyfailu yr ydvni ni ein d-urHyn gv.ybod y cwbl ag y gellir ei wybod'' "fcJut felly V ebai y dyn. wedi ei foddliau yn fawr yu r.ywediad y doctor. "Wei." pbai Dr. Bledsoe, "yr ydych chwi Vll gv.'vbod poh peth ond eich. bod yn tIwl, ac yr riiviu yn gwybod hyny."
j Llaftrer mewn Ychydig*.
j Llaftrer mewn Ychydig*. DIFYR AT Y nadolig. Wele fi, Mr Gol., wedi casgln ycbydig o "ddix- llei. dyddorol" at y Nadolig, gan obeithio y can- iatewch iddo ymddangos o dan y penaard uchod. Y mae enw misoedd y flwyddyn nwr gyiarwydd i bawb yn Saesneg ag ydynt yn Gymraeg, oe nad mwy felly ac felly dodwn hwy yn Saesneg, ac mae yr eglurhad ar darddiad yr enw Seismg. MISOEDD Y FLWYDDYN. Jan-Liary.-Getwir y mis cyntaf o'r flwyddyn yn I January am mai yn ystod. y mis hwn yr arferai Roman Janus lywyddu yn gyntaf dros bobpeth. February. — Tardda'r enw hwn o'r gair Lladin "Februarius," sef mis y puredigaeth ar y 15fed o'r mis hwn yr arferid cynal "Gwledd yr lawniad" (Feast of Expiation). March.—Enw yn cael ei roddi ar ol y duw milwrol Rhufeinig "Mars." April.—Gair Lladin, "Aprilis," yn tarddu, yn ddiamheu, o'r gair "aperire," yr hyn a arwydda "i agor," am y rtieswm mai dyma'r pryd y deohreua r gwanwyn, ac yn ystod y mis hwn yr agora yr egin- May.—Gair Lladin eto, sef '"Maius," o Maia, duwies yr arfericUei haddoli yn Rhufain ar y dydd cyntai o'r mis. June.—Tardda lawn oddiwrth ouno,duwies Rafein- ig yr arferid ei haddoli fel "Brenhines y Nefoedd." July.—Yn ystod y mis hwn y ganwyd yr ymheT- awdwr drygionus Julius Caesar. August.—Enwyd y mis hwn gan yr Ymherawiwr Augustus Caesar, C.C. 30, ar ol ei enw ei hus a meddyliai yr ymherawdwr y mis hwn yn an y byddai llwyddiant bob aniser yn sicr o ddod gydag ef. Yn ys'tod y mis hwn yr enillodd Augustus bron bob un o'i frwydrau gwaiedlyd. Sept-ember.-Dyma ydoedd y 7fed mis o'r ben ddydd-lyfr Rhufeinig. Tardda o "Septem," yr tyrt a arwydda saith. October, lardda o'r gair "octo," sef wyth. Yr wythfed mis o'r hen flwyddyn Rufeinig. November. Yn tarddu o "novern," sef naw. Dyma y-doodd y nawfed mis o'r hen flwyddyn Jtufein ig- December.—Yn tarddu o "decern," sef deg. Hwn ydoedd y degfed mis o'r flwyddyn gynarol Rufeinig. Tua'r 21ain o'r mis hwn y mae yr haul yn cyrhaedd y "Tropic of Capricorn," ac yna y daw y gauaf. DYDDIAU YR WYTHNOS. Rhoddir y rliai hyn eto yn Saesneg, am eu bod yr Uawn mor gyfarwydd' i'r Cymro :— w 81mday.—Tardda o'r gair Anglo-Saesnesg *'Sun- nandaeg," ac arwydda dydd yr haul. Monday.—Anglo-Saesneg "Monandaeg," sef dydd y lleuad. Tuesday.—Anglo-Saesneg "Tiwesdaeg," o "Tiw," y duw milwrol. Wednesday. Anglo-Saesneg "Wodnesdaeg," o "Odin," duw yr ystormydd'. Thursday. — Anglo-Saesneg "Thunresdaeg," o "Thor," duw y taranau. Friday. -Anglo-Saesneg "Frigedaeg," a "Freya," duwies y priodasau Saturday. — Anglo-Saesneg "Saterdaeg;" I.tariin "Dies Saturnus," o "Saturn," duw amser. [Pa un o'n gohebwyr a enfyn i ni esboniad • [Pa un o'n gohebwyr a enfyn i ni esboniad < darddell yr enwau Cymreig o'r misoedd a'r dyd^aa? —Gol.] I GAEL GWYBOD OED PERSON. Rhodder y tabl canlynol yn llaw unrhyw un ac yna. gofyner yn mha rai o'r gwahanol golofnan y mae ei oed', yna cyfrifer yr amryw ffigyrau cyntaf yn y colofnau y mae yr oed ynddynt, a cheir oed gwirioneddol y person. Fel hyn :—Nid oes eisieu iddo ddweyd ei oed, cofier. Dyma fel v dylai ddweyd "Y mae fy oedran yn ngholofn 3ydd, 4ydd, a'r pume<l;" felly, cyfrifer y ffigyrau cyntaf yn y colofnau hyn, S8f 4, 8, a 16, a cheir oedran gwirion- eddol y cyfryw, sef 28ain. eddol y cyfryw, sef 28ain. 1 2 4 8 16 32 3-3 5 9 17 33 5 6 6 10 18 34 7 7 7 11 19 35 9 10 12 12 ,20 36 11 11 13 13 21 37 13 14 14 14 22 38 15 15 15 15 23 3e 17 18 20 24 24 40 19 19 21 25 25 41 21 22 22 26 I 26 42 23 23 23 27 27 43 25 26 28 28 28 44 27 27 29 29 29 45 29 30 30 30 30 46 31 31 31 31 31 47 33 34 36 40 48 48 35 35 37 41 49 49 37 33 38 42 50 50 39 39 39 43 51 51 41 42 44 44 52 52 43 43 45 45 53 53 45 46 46 46 54 54 47 47 47 47 55 56 49 50 52 56 56 56 51 51 53 57 57 57 53 54 54 58 58 58 55 55 55 59 59 59 57 58 60 60 60 60 59 59 61 61 61 61 -61 62 62 62 62 62 63 63 63 63 63 63 PRIODASAU MEWN GWAHANOL WLEDYDD. Yn Awstria caniateir i wryw neu fenyw briodi pan yn 14eg mlwydd oed. Yn Lloegr caniateir priodasau pan y cyrkaedda y bachgen 14eg a'r eneth 12eg. Yn German i—Y dyn ieuanc yn 18 a'r lodes yn 14eg. Yn Belgium—Yr un oedranau ac yn Germani. Yn Yspaen—Y bachgen yn 14eg a'r lodes yu 12eg. Yn Ffrainc—YT dyn ieuanc yn 18 a'r lodes yn 15eg. Yn Groeg — Y bachgen yn 14eg a'r lodes yn el 12eg. Hungary Y Catholiciaid Y bachgen yn 14eg a'r lodes yn 12eg. Y Pr-o-testaniaid-. Y gwr ieuanc yn 18 a'r lodes yn 15eg. Yn Portugal—Y bachgen ieuanc yn 14eg a'r lodes yn 12eg. Rwsiar-Y gwr ieuanc pan yn 18 a'r lodes pan yn 16eg. Saxony—Yr un oedran ac vn Rwsia SNvitzerland-Y bachgen yn 14eg a'r lodes yn 12eg. Twrci—YTr un oedranau ag yn Switzerland. CADERNID RHEW. Cynhalia rliew pan yn fodfedd a haner o drwch ddyn i gerdded hyd-ddo. Pan yn bedair modfedd o drwch cynhalia faseh- In (cavalry). Pan yn bum' modfedd o drwch cynhalia vn pedwar ugain a pliedwar o bwysau. ¿ Pan yn ddeg modfedd cynhalia fil o bobl. Pan yn ddeunaw modfedd cynhalia dren yn cyn- wys ugain o gerbydresi. OEDRAN DYNOL. Ganwyd dyn o'r enw Peter Ozartau, yn Hungary, yn y flwyddyn 1539, a bu farw yn 1724, felly yr oedd wedi byw 185 o flynyddoedd. Thomas Parr, a anwyd yn Shropshire, a fu byw 169 o flynyd-dau. M. Cheureul, a amvyd yn 1736, a bu farw yn 1S39, felly yn 103. Francis* Coufit, o Burythorpe, Swydd Efrog, a anwA-d yn 1617. a bu farw yn 1767, felly yn 150. Elizabeth Macpherson, o Caithness, Ysgotland, a fu farw pan yn 127. Henry Grosvenor, o Swydd Wexford, Iwerddon, a, fu farw pan yn 115. Priododd y gwr hwn ei wraig ddiweddaf pan yr oedd yn 100. Syr Moses Montefiore a fu farw pan yn lOL Bu y Llyngesydd Prydeinig enwog Syr Provo Wallis pan yn 101. OEDRAN RHAI ANIFEILIAID. Gall y nioiiii, fyw nes cyrhaedd 400 o flynydtha.u; y cawrlil nes cyrhaedd 200: y camel, 40; cedfyl, 30; ychain, 20; c:, 12; cath, deg; da!a4 naw; a'r wningc-n, wyth. PONTYDD EN FAWR Y BYD. 40- Pont Trajan, dros v Danube, sydd yn 4770 o droed- feddi. Caiodd ei ha.deiladu O.C. 115. Pont LIundain.—Adeiladwyd v bent a adnabydd- ir fel "London Bridge" yn 1824, a chymerwyd saith niiynedd ïw gorphen. Costiodd tua. 1,4.3,000 o bunau. Pont Bui-ton.—Arierai hon fod y bont fwyaf yn Lloegr, ond yn awr y mae wedi ei thynu yn. rhaaol i lawr. Yr oedd, pan yr adeiladwyd hi gyutaf, dros y Trent, yn 1545 troedfedd o hvd. Pont Brooklyn. DechreuAvyd ei hadeiladu yn 1870, a cliyunerwyd 13eg o flynyddau i'w gorphen. Y mae. yn 3475 troedfedd o hyd, a'i huchdei yAv 135 troedfedd Y mae Pont Havre de Grace, dros y Susqvihaiuv yn 3271 troedfedd o hyd. Y mae y Canti-Lever Bridge, dros y Niagara, Avedi eostio 180,000 o bunau. Ei hyd yw 810 troediedd, a'i phwysau 3000 tunell. Pont Menai.—Fel y mae yn wybyddus, adeiladwyd y bont fawreddog hon gan Telford yn 1825. Ki Inichder yw 100 o droedfeddi. Y mae yn gorwedd ar saith o fwau (arches), pa rai sycld 52^ troed- fedd oddiwrth eu gilvdd. Pont v Tubular, eto, dros y Fenai.—Y moo y bnnt hen vn 1513 o droedfeddi o hyd. Yn ei chynal y mae tri thwr cadam, heblaw y pentanau I :ydd ar lanau Mon ac Arfon. Y mae hon eto yr 100 o droedfeddi o uchder. Ei phwj'sau yw 10,540 o dunelli. Declireuwyd hi yn 1846, a chymcrwyd pedair b'ynedd i'w hadeiladu. I o RS 'w JSg0tI™d' 10,612 troedfedd m85 Jros Y mae ei huchder vn 1871° Decffreuwyd ei hadeited* vn J871, a chymerwyd chwo' blynedd i'w florin I 35°>000 o jranaiL Oafodd ei dinystrw yn I rhanolgan yStonnydd' ail adeiladwyd hi yn Y Forth Bridge Ysgotland.—Ei hyd yw 2765 o lathem (nid troedfeddi, cofier). Y mae rhvehwant- au (spans) y bont hon y rhai mwyaf yn y bvd (pob un o honynt yn 1710 troedfedd). y bont hon 51,000 o dunelli o ddur. Ei huchder yw 370 o droedfeddi. Y mae wedi costio dix* dair mihwn o bunau. Oymerwyxi dros saith mlynedd iav hadeiladu. Tower Bridge, Llundain,—Ei hyd vw haner mill- dir. Dechreuwyd ei hadeiladu yn 1886, a chymer- wyd wyth mlynedd i'w gorphen. Yr oedd tua 600 o ddynion yn gweithio wrthi pan vn ei hadeiladu. Yn ystod amser ei hadeiladu cafodd 19 eu lladd, a 19 00 hanafu. Ei huchder yw 290 o deddj: Bangor. DE1NIOL. 1 —.
Amrywion Dyddorol.
Amrywion Dyddorol. GWAHANOL FAKNAU am brybferth "r OH. Ystyrir cerph Kuniaidd a hardd yn erchyll- ar dueddau Guinea, ond mae gwefusau tewjon a thxwynau fflat yn hardd dros ben. Yn miLiith. rhai wnhcdlcjedd edrychir ar glustiau ninon yn hongian i lawr hyd vr vs^wvddan 1;n un mwyaf dymuno:. 0 Yn China, bydd benyw yn ddigon mawr i'w gallu- T,} gerdded a 'hwy, odrychir ami fel un er- /-T 1 1 rr!!a' 0 trodc-rion anwaraidd Gogledd Ainei-hj.a yn i-Iiy/vm,. pedair o estvll coed o 111 pas penau eu pnnt tra y byddo'r 0.0; gyrn yn feddalion, a. thrwy hyny ou gwasgu nes y byddont bnn yn ys.giv;ir. Y MEDDYG A'R BOIvEDDWB. Galwya meddyg dinviol yn Ysgotland at fon- eddwr oedd Avedi c-acl ei golynu yn ei wyneb gan wenynen, a clia^odd of yn bur wan ei amyniedd ac yn rhegi odierwydd ei boen. "O! dcclQf," meddai, "yr Avyf mefwn poeai enbyd, a ellwdi ørnV1 rywfodd e^nwyWiani amaf ?"' "Poidiwoh ag ofna," m-eddai y meddyg, "bydd y ewbl dros- odd yn fu-an." Er hyny, parha* :dd y boneddwr i r, a piien derfyn odd y meddyg ei gryddu. "Nld wyf fi yn oanfod dim o bwys," meddai, "ond gallai fod mown gwell lie." "Yn mha gofynai y dioddefydd. "Wei, ar eioli tafod," atebai y meddyg. OYNGHORION I FEMHEED IEUAINC. Byddweh meAvn pryd yn y capel 09 nad ydych yn psrohii eich hunain yn ddigonol i fod yn brydlon, perchwcli deimJadau eraill. Pan y byddweh yn siarad, cadwch eich dwyiav." yn llonydd. Treiweh oich. goreu. i fod yn synwyrol nid yw yn un amvydd ot ragoriaeth i siarad vn ffol. Ymgedwcih rhag sisial mae hyn lawn cyn- ddrvvg a chil-chwertihin ddau i'w con- demnio, Os bydd genycih rywbeth i'w ddweyd, dyAvedwell ef os Tiad oes genycii. deliwch eich tnfoJ. yn gyfangwbl d istawrwydd sydd el1.r- aidd- PAlD1 Paid byth a hoCi gwas neu blentyn yn ngjiylch maferion teuluaidd. Paid byth a bod yn ddiffygiol mewn rhoddi atebiad h-ynawy i cfynladmoesga. Paid byth a darllen llythyrau a get wedi eu cyfeirLa at eraill. Paid bytih a galw eylw wynebpryd na inlTf neb fydd yn bresenol mewn cwTmni. Paid byth a chymetryd arnat sylwi ar graith, anffurfiaetih, no; crholl neb fyddo yn bresenol. Paid byth a cihymdeitihssu a cliAvmni drwg; bydded genyt gwmni da, neu bydd bab yr un. OFERGOELION. Os bydd cosi o dan eich gar, bydd i chwi fyned i daith yn fuan. Os bydd üosiar eich: trwyn, fe ddigwydd rhyw- betli annymunol i chwi yn fuan. 0: bydd cosi ar eioh llygad dde, llawenydd neu rhywbeth a fydd dymunol a ddigwydd i chwi. Os bydd cosi ar eich llygad ehwith, rhyw groes- iiiob neu alar a ddigwydd. OR cosi yn eich dust dd, newydd da wrth fodd calon. Os yn eich clust ehwith, newydd annymunol gewch. ewrddweh a pJicrsoR, csgiaiau yr hwn fydd wedi ou gwisgo allan yn y blaenion, gedlwch fod yn sicr ei fod "yn gwario y ffordd y cer dda;" ac m'ae y ferth a-'i iiesgidiau "wedi eu gwi-sgo ar eu hochrau" wedi ei thyngedu i fod yn "wraig dyn cyfoethog." D-FLLLUJ 0 GYFAPvCH. Nid oes gan drigoiior? Greenland nnrhyw ddul-iau o gyf.'ireh on gilydd, ac ystyriant foes- gyfarchiadau yn afreidioL Pwysa pobl Lapland e-a trAvynau yn erbyn mynAves y person a gyferchir ganddynt. Sihwhia poU o Taheite en tnvynau yn nghyd. Plyga trigolion y Philippines yn bur isel, ac ar ol dodi eu dvrylaw ar y gTvyn-eb, codanfc un i fyny mor ucheJ eg y gallant. Y mae gan y Dutch, y rhai a ystyri.r yn fwyta- wyr mé1:,IT, gyfarchiad bc-reuoi a. arferir yn gyff- redin gan yr holl bobl, sef, "Smaiakelykoeten" ("Bvdded i chwi f-wyta ciniaw da"). Cynier pobl Japan yr osgid yniaith, a piiobl AxiiuLtm eu sandalau yn yr heol, a'u liosanau yn y ty, pan yn ymgyfan h. Dull cyflredin pobl Cairo o foesgyfareh yw, "Pa. fodd yr ydych chwi, yn chwysu Y^tyrir croon sycl1, yn arwydd sicr o afiechyd. OYFAHAVYDDIAI>AU TEULUAIDD. I Lanhau Marmor.—Cymerwch yr un faint o soda cyffredin, "pumice stone" a sialc, wedi ei faJu yn llwch, a chymysger a dwfr. Khwbiwch. y marmor a'r cymysgedd, yna golchwch ef s dwfr a sebon, a bydd yr ystaeniau eu symud. Pryfa.id ar Lysiau G-crddi.—Gosoder llomid Lwy o "saltpetre" yn bowdr mewn bweedaid byelian o ddwfr, a tuaeneller gv.rysg tatws Heu blanhigion eraill a'r trwyth am ychydig fose-uau yn olynol, a. diilana y pryfaid. GIaRihau Mnr-bapyr.—^Cymerer crystyn dau tkhi dri diwxnod oed, ac wcdi tynu neti chwythu y llwch ar y mur, tyner y itrY8- tyn (yr ochr biiAvsionliyd o i lawr vij ys- gafn dros wYlleh y papyr, lua. haner llath bob tro. Decihreuer yn nhop yr ystafell. G^fa'er am dynu y crystyn tuag i. lawr, nid tuag i fyny un amser, nao yn gro-es i'r papyr. Gwneler hyn dros yr holl fur, gan dori ymaith arwynebedd y bttrn, mor gynted ag y daw yn fudr, a cbym- eryd darn neyrydd o fara. pan fyddo hyny yn angenrheidiol. PeidieT rhwbio yn rhy Os gwneir hyn ynofalus, gellir gwneud i hen bapyr ymddangos yn hollol newydd. • Dylai lalllp11 gael eu bob dydd, a'r simneiau cu glanhau 1:gwaith bob wythno'F. I 8icrhau goleuni da, dylai lamp gael "wick" new- ydd bob mis, (J. chvn ei golerac gofaler am syohu'r lamp fel na byddo arogl anhyfryd. Mae golesg (charcoal) wedi ei fain yn LTvyr yn ddn at lanliau cyllill heb niweidio eu llafnan. Bharorol liaotb enwvi) at lanhau yt-bwng (sponge). Phcdder yr ysWng yn y llaeth a. gadawer of yno .am rai or ian, yna. gwr. y llaeth allar a golcher yr ys-liwrig mewn awfr oer. Y RHBSEL RRY rCHEL. Yr oedd pregeihwr, oedd yn ehedeg yn llwer uwch. na'r bobl', yn pregethn unwaifh ar v geir- iau, "Portha fy AN'vn." Ar ol yr oedfa aeth hen fferm wr yn ei got lwyd at y progethwr a dywed- odd, "Testvn da iawn oedd hwTia, ond yr oedd- "ch yn jhoddi y gwair mor iichcl yn y rheeel na-s ga'.lai yr wyn ei gyrhredd—-na'r hesn ddefaid ohwaith,"
[No title]
Nid ydyw (lyr, yn cam ei hunan yn iawn < s nad yoyw yn caru arall yn fwy. Y mae 962.000p o'r 5.oC0,000p dfgwm Eglwysig vn niynecl i leygwyr. Gehvir 68 o bob 1000 o blant Saesnig ar yr enwau 66 Wilbam, a 62 John. Y mae. y morwyr Pryleinift yn cottio 211p y dyn bob blwyddyn"; Ffrainc. 165p Twrci, 20p. Cafodd hen fferniwr ei ddirwyo am wertha gwenith wedi ei wenwynQ yn MarchnadJe Caer- grawnfc. Dywedai y diffynyefd, yr hwn, yn ol fel yr hysbysid. oodd wedi cap I e: iros* n-Tth gwaitli o'r blaen, cod y gw-env.^wi yn cael ei ddarparu ladd iiygod mwr a phrvfctach eraill.