Y Clorianydd

GEORGE HUGHES, ] Wine & Spirit Merchant, Bailway Inn. LLANGEFNI, ADDYMUNA hysbysu y Cyhoedd fod gsr.ddo deraaaa neillduol gydag un o'r ffims goreu yn Burton fel y gall werthu cwrw yn rhatach na rate yn MOR. Haner Baril 18 galwyn amiSs Firkin 99 am 9s 9d Casgen Fechan Od BASS' BOTTLED ALE A GUINESS' STOUT. iSCOTCfl9 IRISH. DUBLIN, BELFAST, GLASGOW WHISKERS. RUM, GIN, A BRANDY O'R BRANDS GOREU. KINMONiyS SODA SIPHONS, GINGER ALE, SELTZER A POTASS. Cedwir RUM GWYN a GWIN GWYN Mewn Stoc. BASS. i per Brl. per Kil per Ficin. No. 4 ALE 54/- 27/- 13/6 No. 5 ALE 43/- 24/- Mjh No. 6 ALE 42/- 21/- 10/6 RUTHIN MINERALS. SODA WATER <pcr dozes) 1/9. SODA WATER SYPHONS 6d each. 561 ATLAS ASSURANCE CO. FIRE I ESTABLISHED 1808. Head Office92, Cheapaide. London. CaP'^fl Subscribed Tctal Aseets3i/12/97 £ 1200,000. | £ 2,287,029 te Company has paid in claims cpwattis ct .£13,000,000 STERLING. AGENTS AT Ralls,Gr Mr W. PUGHE, National Provii.ua uaugor Bank of Engiana Ltd Ponnma'is r J. G. DA VIES do *^MdiT Mr W. R, LLOYD do SSSr-7. rOH KN ROWLAND do H^vhJad"' J .WILLIAMS do fgS Vr JOHN JONES do iSudi c Mr J. ADEY WELLS do S Bridce Mr J. GRIFFITH JENKINS do K .Mr R- E. HUGHES do t'l McBsrs PARRY JONES and FRANCIS, Solicitors. LlwvdiTithfe^ IMrTIIOS. PRICHARD. Solicitor, and Llanerchymedd ) Llaiig(, ,Ir T. NIC:NOLLS .TONES. Nairner. Cemae- r f). M HUGHES. Livikpool Bsajjch.—9, Titbebarn-Street. J. WILBERFORCE MARSDEN, 84; Manager. YN COMPTON HOUSE, LLANGEFNI, Cei: rhagoroi nwyddau rhad, 'Sanau, brethyn, a v-wl-tneri: Goreii welwyd mewn un wlad; Am ddefnyddiau gwerth eu gwisgo, Da a chryfion, cynhes, clyd, Cofiweh alw'n fuan yno— Cewch fargeinion gwych i gyd. BYDB i bawb, trwy brvnu yn y Masnachdy achod, cnill iddynt eu hunain CHWECH SWLLT YN MHOB PUNT. Mvnych y gofynir gan Bobl Mon a lleoedd erai'r pa fodd mae JONES, COMPTON HOUSE, yn gwerthu Nwyddau Cymreig gvmaint yn rhatach na rhawb eraill? Y mae i'r gofjmiad hwn fwy .,lg un atebiad. Yn gyntaf, maent yn Grefftwyr o'r radd flaenaf. Yn ail, mae ganddynt y "machinery" goreu a mwyat diweddar. Yn drydydd, maent yn alluog, trwy cu medr, i wneud bron gymaint arall o waith trwv y "machinery" nag un "factory" trwy Gymry. Felly, maent yn gallu gwerthu gwell defnyddiau, am eu pris, nag yn un nun arall. Os bydd unrhyw un yn amhau bya, mae croesaw iddynt ddyfod a gweled. Engraifft o'r pr:s.,au:-B bob L. i"w, o 2s i fyny; Defnyddiau Dresses Haj-dd, bob Uiw-, un lied, 0s 2c i fyny dau led, o Is 6c i fyny Gwlan- ni Gwynion, 081C, etc. etc, rhai Rhesog at Grj s- au, o 9c, etc. Defnyddiau Tronsis, o Is 2c i Is oc; Shawls, o 4s i fyny Fflaneni Bach, o 2s i 2s 6c Orysau Hardd, o 3s 3c Tronsis Parod, o 2s 6c, etc. Edafedd Hos«inau Goreu am 4c y cbwarter Hosanau Da a Lluniaidd, o 6c y par. Gwneir siwtiau i fesur ar fyr rybudd. Bydd un o'r JONES'S yn y Marchnadoedd fel y ca,-ilyn Bangor, bob Dydd GWENER Caergybi, ar y dydd- iau canlynol Ionawr 21ain: Chwefror 4ydd a'r 18fed; Mawrtln 4ydd a'r 18fed; Amlwch, Ionawr 28ain; Chwe/ror llag a'r 25ain Mawrth lleg a r 25ain. D.S.-Cynieri-r Gwlan yn erfnewid am wyddau, a Throedir HOSANAU a'r Edafedd Goreu am o 5c i gtf. Gwahoddir pawb yn gynhes i ddyfod yno i weled a barnu drostynt eu hunain. Cofiwch y eyfeiritd- SHOP Y FACTORY, OOMPTON HOUSE, "LANG EF L GEORGE IfA.DFIELD A'I GYF., Comical Manure & Yitrol Works, -1 L IGRTBODY s TREET, L IVERPC)O CYNRYCHIOLIR Y FFIRM ADNABYDDUS HON YN MON GAN Y GORUCHWYLWYR A GANLYN:- John Elias, Plas Uchaf Amlwch. Owen Evans and Son. Chapel-street, N ewhorough. D. C. Griffith, Medical Hall, Brynsiencyn. John Jones, Eugrad House, Brynteg. John Jones, Penyrargae, Llanfachraetli, VaLey. Richard Jones, General Merchant, Ty Croes Station. WiUiam Owen, Tyddyn y Gwynt, Moelfra. Richard Rowlands, Beddwgan, Pentraeth. Sam. Thomas, Timber Merchant, C'emaes. Thomas Thomas, Ccfn, Llangristiolus, Llangefni. D. P. Williams, Rhyd, Beaumaris. William Williams, Rhianva, T/nygongl. "H O. Williams, Gaerwen Mill, Gaerwen. Richard Williams, Auctioneer, Preswylfa, BuU Bay, Amlwch. Edward Owen, Ty'n Lon, Llaogoed. Gellir cad pob gwybodaeth parthed prisiau, etc., gan y Goruchwylwyr uchod. HARP, PIANO, AND THEORY. lffiss HUGHES ITjlyaores Meaai), RCHOLAR, BRONZE AND SILVER MEDALIST, of the ROYAL ACADEMY OF MUSIC, GIVE-b LESSONS at Own or Pupils' Residences. Terms on application. Minydon, Menai Bridge. lYoao ESGIDIAU a CHLOCSIAU. DYMUNA J. ELLI-S JONES, LLANGEFNI, HYSBYSU fod gasddo STOC HELAETH o ESGIDIAU a CHLOC&IAU, ac efe ydyjejT U NIC WNEUTHURWR GWADNAU ynSrR^OX Cwarentir pob un i fod yn esmwyth. He^d AIL WAHNIR CLOCSIAU ac ESGIDIAU ar y Rfaybudd Byraf. 443 NI OFYNIR TAXIADAU YN MLAEN LLAW. BENTHYCA ARIAN YN GYFRINACHOL Amaethwyr, Maau-b-n, Lletty-gadwyr, ex- eraill mewn symiau fyny 1 31 addaweb r Benthyciwr ei hua ar delerau is nag a godir yn arferol. Trefnir yr ad-daliad i gyfarfod gofymon y ^Beatbycwyr. NI CHYMERIR DIM BILLS OF SALE. Mae busne? gwirioneddot a helaeth wedi ei wV-,ad Am y 27 mlynedd diweddaf. Mae canoedd o fentnyc- yryr wedi rhoddi tystiolaeth w-irfoddel i'r modd teg a rhesymol yr ymwneir a bwy. Ceir manylion llawn wrth. ysiofyn, trwy lytbyx neii rn berionoL a GEORGE PAYNE, Accountant, 1811 CreMeat-road, RhyL MENAI BRIDGE SMTTHFIELD. ) Messrs john pritghard & PORTER beg to announce that they will hold their Easter FAT STOCK SALE at the Smithfield, Menai Bridge, on MONDAY, March 20th, 1899. Early Entries invited. Bodhyfryd, Bangor.—Telephone 47. 17857 SIR FON. TIROEDD PORI YN GWYNDY. TTB aSODIR Y OAEAU ar OOSnVN CY- 11. HOEDDUS, yn ddarostyngedig i amodau, gan Mr HUGH THOMAS OWEN, Arwerthwr, Llangefni, yn Fferm y Gwyndy, am DDAU o'r I gloch prydnawn dydd MBROHER, Mawrth 8fed, 1899. BHYBUDD.-Yr WJ1 yn dymuno gwneud yn 4 hysbys na fyddaf yn gyfrifol am unrhyw Ddy- led o eiddo fy ngwraig, Ellen Owen. Hendy, Pen- rhosllugwy, ar ol y dyddiad isod.—Thomas Owen, Chwefror 28ain, -899. 848 A R WERTH yn LLANGEFNI, TROL YSGAFN' f\. i un Ceffyl a Ffram ami, yn gyfleua at gario gwair. Hefyd OG LINGS ddim gwaeth na newydd, Rowler a Ffram dda.—Ymoiyner yn y Mona Uafe, I Llangefni. 841 ON SALE BY PRIVATE TREATY No. .WELLINGTON-STREET, LLANERCHY- MEDD, including the Land Fronting Water-street. —Apply to William Lloyd Bryndyfrydog. 843 A R OSOD. gyda meddiant dioed, SHOP Y FELIN, A PENTRE' BERW, MON, yn nghyda pum' acer o dir. Gwnaed busnes cynyddol am y 26ain mlynedd diweddaf.-Ymofyner a W. B. Jones ar y lie. 840 m IR PORI, 18 acer, AR OSOD, ger y Mona, Cerrig Ceinwen.—Ymofyner ag "A.B. Swyddfa'r "Clorianydd," Llangefni. 846 -IOLLWYD, TAIR DAFAD, Cheviots, Mark 10 j ar yr ochr.—Gwobrwyir am hysbysrwydd i Cadben R. Thomas, Bryn Glas, Llanrhyddlad, 1 Valley, R.S.O. 844 W~ ANTED, a Respectable LAD as BILLIARD MARKER, and to make himself generally- useful.-Apply, Castle Hotel, Conway. 17851 \rN EISIAU.—BACHGEN Cryf fel prentis o OF. —.Ymofyner a Owen Williams,'Refail Newydd, Four Mile Bridge, near Holyhead. 832 -4. PENUEL BAPTIST CHAPEL, LLANGEFNI. PROPOSED NEW SCHOOLROOM, MANSE, AND THREE HOUSES. TO BUILDERS. Xj ERSONS desirous of TENDERING for the afore- i said buildings may inspect plana and specifica- tions at the Architect's Office, Llangefni. Sealed tenders (endorsed "Tender") to be delivered to Rev. THOMAS FRIMSTON on or before THREE p.m., 7th MARCH, 1899. The Committee do not bind themselves to accept the lowest nor any other Tender. THOMAS JONES, Architect, 18th February, 1899. 839 CAPEL Y WESLEY AID, PENGARNISIOG. CYFARFOD CYSTADLEUOL AC AMRYW- IAETHOL, A GYNHELIR NOS FAWRTH Y PASG NESAF. CERDEKjRIAETH (Agored i'r Byd). ANTHEM, "Pa fodd y glanha Uane ei lwybr?" A (Owain Alaw). Gwobr, 3p 10s, a medal aur i'r arweinydd. I Barti o Wyth mewn nifer. Y Don "St. Cathe- rine" (Llyfr Tonau M.C.). Gwobr, 10s. Deuawd, "Hyd fedd hi gar yn gywir." Gwobr, 4s. Unawd Soprano, "Y Ddinas Sanctaidd." Gwobr, 2s 6c. Anfoner enwau yr Ymgeiswyr i'r Ysgrifenydd ar neu cyn MAWRTH 29ain, 1899. Ysg. WILLIAM JONES, Maes-y-Llan, Llanfaelog, 332 Ty Croes, R.S.O. ymrysoefa aredig bryngorobwt, LLANFAIR M.E. DYDD SADWRN, yr lleg o FAWRTH. DOSBARTH laf:, I rai heb gael mwy nag un First Prize gydag unrhyw Aradr— £ s. d. 1st Prize 1 5 0 2nd do 12 6 3rd do 7 6 DOSBARTH 2il: Gydag unrhyw Aradr-i rai heb gael First Prize erioed- £ s. d. 1st Prize 1 0 0 ( 2nd do 10 0 3rd d.) 5 0 Maint y Gv s. 5 x 6. Un Cynorthwywr drwy'r dydd, a Thyr, ys^.vr am bedwar tro. Y Gweddoedd ar y Cae 9 i ddehreu haner awr wedi naw i orphen erbyn 4. Rhoddir Gwobr am y Wedd oreu ar y Cae y Wedd i dd'od o'r un Fferm. Entrance 2s 6c, i'w hanfon i'r Ysgrifenydd cyn y 9fed o Fawrth. H. EDWARDS, Brynteg P. 0., Menai Bridge. Cycles. Cycles. 1899 PATTERNS. REDUCED PRICES. HUMBERS at £ 10 10s. TRIUMPHS, ROVERS, OSMONDS, ROTHWELLS, BRADBURYS. REPAIRS, PLATING, ENAMELLING. SECOND-HAND MACHINES CHEAP. SINGER TANDEM, Dunlop Tyres, in first- s class condition, ON SALE. J. WILD, VICTORIA ROAD, HOLYHEAD. dalier SYLW. DYTdUNA E. HUGHES, 4, Pen'rallt-t^rrace, Llangefni, HYSBYSU ei fod yn rhoddi COVERS NEWYDD ar bob math o Umbrellas ar v rhybudd byraf. Prisiau, o l/ll!, 2/11, 3/11, etc. Hefyd y mae E. Hughes yn Agent i P. and P. Camp- bell, Dye Works, Perth. Anfonir Goods yn Wyth- nosol i gael eu flifo.

AT EIN GOHEBWYR. Caiff beirniadaethau cyfarfod cystadleuol Llanfair M.E. ymddangos yn ein rhifyn nesaf. J.R.T.—Gan nad anfonasoch eich enw a'ch cyfeir- iad yn nglyn ach ysgrif nis gallwn ei chyhoeddi lieb yeyfryw. i

Nodion Amaethyddol, SLC. Mae masnach y gwartheg yn dal yn gadarn, ac y mae cryn fusnes yn cael ei wneud yn yr holl farchnadoedd canoldirol. Fe gofir i Arglwydd Stalbridge, yn ei araeth i gyfran-ddalwyr Owmni RheilSordd y London and North-Western, ddweyd fod y derbyniadau o'r gwartheg a anfonid gan am- aethwyr a pliorthmyn Gwyddelig drwy Gaergybi yn dangos cryn leihad. Dywedir y bydd y fferm- wyr Gwyddelig yn well allan yn fuan oherwydd y telerau gwell a feddant yn nglyn a daliad eu ffermydd. Pa un a ydyw hyn wedi achosi mwy o lwyddiant nis gellir dweyd, ond y mae un ffaith hynod, sef nad ydyw'r magwr Gwyddelig wedi anfon cymaint o dda byw drosodd yn ystod yr haner blwyddvn diweddaf i gystadlu a'n heiddo ni yn y marchnadoedd Seisnig. Rhydd hyn, yn ddiau, gyfrif am y gwell gofyn yn Lloegr am "htures" da a llaeth wartheg dewisol. Yn awr cipir rhywheth o insawdd dda yn ddiatreg am well prisiau.

Mae cwrs o ddadleu mewn cylchoedd gwleid- yddol parthed natur y Llywodraeth ar y llwgr- gymysgu sydd ar grnyrchion y llaethdy. Addefa pawb fod hwn yn bwnc pwysig iawn i'r cynyrchwr a'r bwytawr. Yn nglyn a "margarine" y mae swm enfawr o fusnes twyllodrus yn cael ei gario yn mlaen gan bersonau digydwybod. Mae'r an- hawsder i ddweyd y gwahaniaeth rhwng "mar- garine" ac ymenyn yn gadael y prynwr yn agored i dwyll iselwael iawn. Gobeithio y bydd i'r Llyw- odraeth fynu cael "margarine" o liw gwahanol i eiddo ymenyn, neu ei adael i ymdebygu i'r hyn ydyw—cymysgfa o frasder gyda deg neu bymtheg y cant o ymenyn. Nid oes dadl nad yw "mar- garine" yn nwydd defnyddiol i'r rhai nad allant fforddio i brynu ymenyn, ond ar y Haw arall, ni ddylid ei roddi yn lie ymenyn i bobl a ofynant am y diweddaf. Mae'r ffarmwr yn colli cwsmer, ac ar yr un pryd twyllir y prynwr. Yr ydym wedi agor y wlad hon i'r tramorwr, ond peth arall ydyw gadael iddo anfon ei frasder drosodd i'r wlad hon i basio fel ymenyn. Dyma un o "fendithion" Masnach Rydd, ac nis gall cefnogwyr Cobden gael drosti. _u_-

Yn ny yr Arglwyddi, yr wythnos ddiweddaf, eglurodd Arglwydd James o Hereford ddarpar- iaethau Mesur Benthyca Arian. Os daw y mesur hwn yn gyfraith, fel yn ddiddadl y daw, bydd raid i bob echwynwr proffesedig, yr hwn a hys- byseba ei hun fel y cyfryw, gofrestru ei enw pri- odol, ac ni chaniateir iddo gario ei fusnes yn mlaen dan enw arall. Bydd yn rhaid iddo gyflenwi y benthyciwr a chopi o'r contract yn mha un y bydd i'r telerau gael eu dangos allan yn gywir a deallus. Yn mhellach, pan yr a yl llog yn uwch na lOp y cant gall y benthyciwr apelio at lys i gael ail-agor y mater, a rhoddir awdurdod i'r barnwr i bender- fynu faint, ar ol ystyried pobpeth, fyddai yn swm teg i'w dalu fel ag i roddi terfyn ar yr echwyn. Dyma fesur yn yr iawn gyfeiriad, fel y gwyr llawer a fynychant lysoedd man-ddyledion y wlad. Yn ami ceir gwalch o Iuddew o dan enw Cyinreig yn blingo creadur o ffarmwr tlawd all fod "dan ddwr," fel y dywedir. Gwae y sawl aent i'w crafangau yn y gorphenol, ond yn awr ceir rhag-olwg am foddyginiaeth i'r pla yma, sydd wedi dinystrio llawer. a gellir credu yn awr y rhoddir atalfa ar lawer i "Shylock" sydd yn ymbesgi ar drueni y rhai ant i'w gafael. Brysied y dydd pa n fydd y mesur hwn yn gyfraith.

Clywir c-vyn yn ami am amgylchiadau ein llafur- wyr amaethyddol, ac nid oes dadl nad ellid gwella eu cyflwr mewn llawer ffordd. Ond nid gyda bal- dordd cynhyrfwyr digydwybod y ceir dim diwyg- iad. Er lleied y cyflog gwelir llawer i labrwr sobr a diwyd yn dwyn llonaid ty o blant i fyny, a'r rhai hyn, gan amlaf, yn iach a chryf. Sut y gall wneud hyny sydd yn ddirgelwch i'r crefftwr, efallai, sydd yn enill gymaint dair neu bedair gwaith ei gyflog. Ond nid ein hamcan ydyw gosod dosbarth yn erbyn dosbarth, ond i ddangos fel y gall ambell i lafurwr oroesi ei gyfoedion er tloted ei amgylch- iadau. Adroddir am lafurwr o'r enw George God- frey, yr hwn sydd newydd farw yn East Hanney, ger Wantage. Ganwyd ef yn 1797, ac yr oedd yn 101 mlwydd oed y Nadolig diweddaf. Treuliodd ei oes faith yn yr un gymydogaeth, a chan ei fod yn hyddysg yn hanes yr ardal byddai yn ami yn synu ei gymydogion penwyn drwy adrodd dig- wyddiadau a gymerasant le yn mhell cyn eu geni hwynt. Yn myned dros ei brofiad fel bachgen, dywedai: "Byddem yn byw gan mwyaf ar fara haidd, yr hwn a olchid i lawr gyda dwr a ddygai flas bara wedi ei grasu, ond yr oedd cig allan o'r cwestiwn." Cofiai yn dda adeg rhyfel y Water- loo. Yr oedd yn dad i deulu lied fawr, ac y mae ei ddisgynyddion yn niferus, yn cynrychioli pum' cenhedlaeth. Arfcrai fyw gyda'i fab, yr hwn sydd yn ddeg-a-thriugain mlwydd oed. Dengys hyn fod bywyd amaethyddol wedi dygymod yn dda iawn a'r hen frawd hwn.

Yn marchnad yd Llundain, ddydd Llun, yr oedd gwenith 6c yn ddrutach am bob math. Yr oedd pris yr Indrawn wedi codi 3c hefyd am bob math. Parthed haidd a cheirch yr oeddynt gan mwyaf hcb gyfnewidiad, ond yr oedd ceirch Americanaidd, 320 pwys i'r peg, yn werthadwy yn ol 3c o godiad. Yr oedd ffa, pys, a rhyg yn ffafr y gwerthwyr, a phob math "oil-cakes" 5s y dunell yn uwch ar yr wythnos. Cauodd y farchnad yn gadarn am bob nwydd oddigerth blawd.

Y Farchnad Yd. Dengys y ffigyrau a ganlyn y symiau o yd Prydeinig (mesur ymherodrol) a werthwyd, yn nghyd a chyfartaledd y pris, yn ol fel y derbyniwyd hwynt gan arolygwyr a swyddogion y Gyllidfa am yr wythnos yn diweddu Chwefror lleg, 1899 :— Y swm Cyfartaledd a werthwyd. y pris. Chwarteri. s. c. Gwenith 87,690 26 8 Haidd 66,694 27 2 Ceirch. 22,707 17 ',0 Y chwarteri a werthwyd am yr wythnos gyferbyniol yn Gwenith. Haidd. Ceirch. 1895 58,408 93,072 20,653 1896 45,100 76,396 23,063 1897 53,440 68,252 17,653 1898 59,415 75.849 22,707 1899 87,690 76,694 22,707 Cyfartaledd y pris am yr wythnos yn Gwenit/h. Haidd. Ceirch. s. c. s. c. s. c. ( .1895 19 10 21 10 13 8 I' 1896 26 7 21 11 14 0 1891 29 8 24 8 16 6 1898 35 1 27 8 17 5 1899 26 8 27 2 17 0

10,000 o Geifyhu Americanaidd i'w dwyn i Farchnadoedd Prydeinig. Hysbysrwydd o'r America a ddywed: —Bu i'r cyntaf allan o 10,000 o geffylau coaches a buses sydd i gael eu hanfon o Iowa ac Illinois i'r march- nadoedd Prydeinig ac Ewropeaidd gaol eu hanfon o Chicago am I/lundain a Lerpwl ar y 27ain o lon- awr. Llwythir yr anifeiliaid yn ol 200 yr wyth- nos hyd nes byddo yr archeb fawr uchod wedi ei chwblhau. Mae amryw brynwyr wedi croesi y Werydd, ac maent yn Chicago yn prynu: wedi hyny dygant rai o'r ceffylau gyda hwynt gartref. Yn eu plith y mae'r Meistri Hector Verveck, Llundain; Jos. Johnson, Belfast; Gaston Raj, Paris W. H. Lee, Llundain Burt Spaulding, Llundain; John Dainty, yr hwn a gynrychiola Mr Joseph Hoar, Llundain a Remi de Jonk, yr hwn sy'n dyfod i brynu amryw ganoedd o geffylau buses i gael eu defnyddio yn Antwerp. Mae yr allforwyr yn ierdydd Chicago yn llawen droB ben am yr archeb enfawr hon. Mae y prisiau, hefyd, yn foddhaol. Amrywiant o 150 doler i 500 doler am y cerbyd-feirch goreu, ac o 100 doler i 250 doler am y bus-geffylau.

Fe ofyna diareb Almaenig :—"Pan oedd Adda yn palu, ac Efa yn nyddu, pa le pryd hyny yr oedd y gwr boneddig?" Nid yr hyn yr ydym. yn ei enill, ond yr hyn yr ydym yn ei gadw, sydd yn ein gwneud yn gyfoethog. Nid yr hyn yr ydym yn ei fwyta, ond yr hyn yr ydym yn ei dreulio, a'n gwna yn dew. Nid yr hyn yr ydym yn ei ddarllen, ond yr hyn yr ydym yn ei gofio, sydd yn ein gwneud yn wybodus. Y mae yr holl beth au hyn yn syml; ond y maent yn bethau gwerth eu cofio. A ganlyn sydd ddyfyniad o hysbysiad meddygol —"Pesychwch tra y gellwch, oherwydd ar ol i chwi gymeryd o fy 'mixture,' nis gellwch." Pan yr oedd yr hen W. Broom, o Langian, rhyw dro ar daith yn Sir Fon. trodd i mewn i Lyslew. Cafodd groesaw gosodwyd bwyd o'i fiaen ond ni roddwyd iddo na Hwy, na cliyllell, na fforch. na dim o'r cyfryw, i fwyta. ag ef. Gofynodd "lltan fel hyn:— A oes llwy o fown y Llys—er chwalu, Er chwilio 'n ofalus? Gwyddoch mai nid gweddus Boaio bwyd rhwng bawd a bys.

Cymdeithas Gwartheg Duon Gogledd Cymm. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y gymdeithas hon yn y British Hotel, Bangor. ddydd Gwener, tan lywyddiaeth Syr Watkin Williams Wynn, Barwnig. Yr oedd hefyd yn bresenol :-Yr An- rhydedduB F. G. Wynn, Meistri O. F. Priestley, Hirdrefaig Thomas Roberts, Aber J. R. Jones, Bodfeirig; G. J. Roberts, Trefarthen; Trevor Hughes, Glascoed R W. Pritchard, Coedmar- ion V. P. Lort, Faenol; Edward Griffith, Tydd- yn Oanol; a W. A- Dew, ysgrifenydd mygedol. Darllenwyd llythyrau yn ymddiheuro am absen- cldeb oddiwrth y Milwriad Piatt,y Miiwriad Main- waring, Meistri Thomas Prichard, ac F. A. Wal- ter Jones. Darllenwyd a ohpfianihav.yd uofnodion y cyfar- fod blynyddol diweddaf. Wedi hyny darllenodd yr Yf-grifenydd gyfrifoK a mantolen am y llwyddyn yn teifynu Rhagfyr 31ain, 1898, y rhai a fabwysiadwyd. Mynegodd yr Ysgrifenydd, serch fod y tanys- grinad blynyddol i denantiaid auiaeihyddol wedi ei ostwng i 2s 6c y flwyddyn ddiweddaf, na ddarfu i ddim mwy na phump o aelodau newyddion ym- uno a'r gymdeithas. Yr oedd hyn, yn ei farn ef. yn dangos mai nid swm y tanysgrifiad oedd yn atal pobl i ymuno. Gan hyny, yr oedd efe yn awr yn cynyg y penderfyniad y rhoddasai rybudd o hono, sef "Fod i'r penderfyniad basiwyd yn y cyfarfod blynyddol ar y 25ain o Chwefror, 1898, yn tynu i lawr danysgrifiad blynyddol tenantiaid amaeth- yddol i 2s. 6c. yn cael ei ddiddymu." Eiliodd Mr Trevor Hughes a phan roddwyd y cynyg i'r cyfarfod, fe'i cariwyd yn unfrydol. Oynygiodd yr Ysgrifenydd yn mhellach fod y ddeddf wreiddiol, Rhif 2, yn awr yn cael ei hail osod yn ei lie, sef: "Mai tanysgrifiad blynyddol aelodau fydd 10s, a bod rhoddwyr 5p i gael eu hystyricd yn aelodau am oes o'r gymdeithas." Eiliwyd hyn gan Mr Thomas Roberts, a chafcdd ei gario gydag unfrydedd. Ar gynygiad Mr Thomas Roberts, yn cael ei eiilo gan Mr Priestley, ail etholwyd Syr Watkin Williams Wynn yn llywydd am v flwyddyn ddy- fodol. Yr Ysgrifenydd a gynygiodd, eiliodd Mr G. J. Roberts, a ehytunwyd ar ail etholiad Mr Priestley fel is-lywydd. Y flwyddyn ddiweddaf rhoddes Mr Dew rybudd y .byddai iddo ymddiswyddo o'r vsgrifenyddiaeth yn y cyfarfod blynyddol hwn, am ei fod yn cael nad oedd ganddo yn awr yr amser a ddymunai roddi at y gwaith. Modd bynag, cynygiodd Mr G. J. Roberts eu bod yn ail ethol Mr Dew fel ysgrifenydd mygedoi, golygydd. a thrysorydd ac wrth wneuthur hyny, dywedai ei fod yn gobeithio y byddai; iddo adys- tyried ei benderfyniad a pharhau yn y swyddi hyn o leiaf am beth amser eto. Eiliwyd gan Air J. R. Jones ac wedi ei roddi i'r cyfarfod, cariwyd ef yn unfrydol. Mr Dew, mewn atebiad, a ddywedodd ei fed wedi gobeithio y buasai'r aelodau wedi darpar olynydd pa fodd bynag, gan fod dymuniad mor I gryf wedi ei ddatgan, efe a gydsyriiai i ddal y swyddi am flwyddyn YI1 rhagor. Cafodd Mr James Smith (Lloyds Bank) ei ail ethol yn archwiliwr. Ail etholwyd y boneddigion canlyrxd ar y Cynghor Gweinyddiadol: —Y Gwir An rhyd. Ar- glwydd Harlech, y Milwriad Henry Platt, C.B., yr is-Filwriad Sandbacli, Aleistri G. J. Roberts, Trefarthcn; T. G. Owen, Penmynydd W. R. Lawford, Oroesoswallt; a Thomas Prichard, Llwydiarth Esgob. Yn unol a rhybudd a roddasai eisocs, Mr J. R. Jones a gynygiodd, yn cael ei eilio gan Mr Thos. Roberts, "Yn y dyfodol nad oes dim ond anifeil- t iaid a entrwyd yn weithredol yn yr Herd Book, a'r rhai y gellir olrhain eu llinach yn llawn yu- ddo, i fod yn agored i gystadlu am fathodau a gwobrau Gymdeithas Gwartheg Duon Gogledd Cymru." Pan roddwyd hwn i'r cyfarfod, pleidleisiwyd T drosto gan Meistri J. R. Jones, Thomas Roberts, C. F. Priestley, Trevor Hughes, V. P. Lort, ac Edward Griffith--6; yn erbyn, Meistri G. J. Ro- berts, R. W. Pritchard, a W. A. Dow-Z: gan hvnv cyhoeddwyd y cynygiad wedi ei gario. Etefyd yr oedd Air J. R. Jones wedi rhoddi rhybudd o ail gynygiad, sef: "Nad oes un anifail i fod yn agored i'w entro yn yr Herd Book oni bydd llinach (pedigree) Mi o leiaf o'r rhiaint wedi ei gofrestru." Yr oedd efe yn awr yn cynyg hyn, eithr syrthiodd drwodd o ddiffyg cael neb i'w eilio. Yna cymerodd ymddiddan le gyda golwg ar y doethineb o wneud cais arall i gynal arddangosfa flvnyddol a gwerthiant gwartheg duon a'r farn oedd fod y diffyg cefnogaeth i'r syniad hwn yn y gorphenol yn ddyledus i rybudd annigonol er '0 rhoddi amser i arddangoswyr bwriadedig barotoi eu stoc, ac awgrymwyd y dylid rhoddi o leiaf ddwy flrnedd o rybudd o fwriad i gynal y eyfryw ar- ddangosfa. Air Priestley a gynygiodd, ac eiliodd Air J. R. j Jones, fod isbwyllgor yn cael ei benodi i ystyried y cwestiwn hwn yn llawn a chymeryd y mater i fyny cytunwyd a hyny yn frwdfrydig. Penodwyd y boneddigion canlynol yn isbwyll- gor, sef Aleistri Thomas Roberts. G. J. Roberts, C. F. Priestley, R. M. Greaves, W. Lester Smith, V. P. Lort, Milwriad Alainwaring, a'r IsfiIwriarl Sandhach, gyda gallu i ychwanegu at eu nifer. Hysbysodd yr Ysgrifenydd fod y 6ed gyfrol o'r Herd Book yn awr wedi ei chyhoeddi, a v>;ien- derfynwyd i'r pris fod yn 3s 6c yr urL Trefnwyd i'r cyfarfod blynyddol nesaf gael ei gynal yn Alangor. Dygwyd y cyfarfod i derfyniad gyda phasio di- olchgarwch cynes i'r cadeirydd.

Athrawcn Isgolion Dyddiol Mon. CYFARFOD PWYSIG YN AIHORTH- AETHWY. Cynhaliwyd cyfarfod cyffredinol eanghen Mon o Undeb Cenedlaethol yr Athrawon yn Ysgol y Bwrdd, Porthaethwy, prydnawn ddydd Sadwrn, pryd y daeth nifer luosog o'r aelodau yn nghyd. Oherwydd absenoldeb y llywydd am y flwyddyn (Mr R. Davies, Llangefni), cymcrwyd y gadair gan Air J. O. Jones (Ysgol Genedlaethol Llan- faelog), yr is-lywydd.—Penodwyd Miss M. Jones 11 (Caergybi) a'r ysgrifenjTdd (Mr D. Pryse J ones) yn gynrychiolwyr ar Undeb Gogledd Cymru.—Ail- etholwyd y pwyllgor lleol.—Darllenodd yr Ysgrif- enydd yr ohebiaeth a fu rhyngddo ef ag ysgrifen- ydd Pwyllgor Addysg Grefftwrol Cynghor Sirol Mon. Eglurwyd fod gan y pwyllgor crybwylled'g weddill o dros 700p mewn Haw, a dywedodd am- ryw y dylai rhan o'r arian hyn gael ei ddefnyddio i sefydlu a threfnu dosbartb iadaii, yn Mon cyffelyb i'r rhai sydd i'w gweled mewn siroedd eraill.- I Penderfynwyd enwi Mr O. Roberts, Caergybi. am is-lvwvddiaeth Undeb Gogledd Oymru y flwyddyn nesaf.—Yr oedd Mr H. A. Tilby, Ysgol Genedl- aethol Rhyl, yn bresenol, a thraddododd araeth alluog. Air Tilby yw ymgeisydd Gogledd Cymru vn etholiad Pwyllgor Gweithiol yr Undeb Cenedl- aethol, i gymeryd He y Pasg nesaf. Yn ei anerch- iad llongyfarchodd ganghen Mon am ei sefyllfa flodeuog, gan ei bod erbyn hyn, gydag un eithriad, y gryfaf yn y Gogiedd yn rhif ei haelodal1 r nad yw ond ieuanc iawn. Cynghorodd y rhai oedd yn bresenol i wneud pob ymdrech yn eu gallu i gael y Cynghor Sirol i wneud rhywbeth er mwyn yr athrawon yn y sir, ac awgrymodd y posibilrwydd o gael cynorthwy o'r cyfeiriad yma i ddarparu ar gyfer dosbarthiadau canolog i ddisgybl-athrawon. Rhoddodd Mr Tilby sylw inanwl i addysg wledig. a chyfeiriodd at yr anfanteision dan ba rai y gweithiai athrawon yn y wlad oddimewn ac oddi- allan i'r ysgolion. Achosir llawer o annedwydd- weh iddynt gan lywodraethwyr anwvbodus, ac mae v rhwystrau ar eu ffordd i gymeryd rhan mewn bywyd cyhoeddus yn tynu llawer oddiwrth eu cvsur. Mae diffyg gwerthfawrogiad Ilafur yr athraw ar ran rhai mewn cylchoedd cymdeithasol uchel yn ami yn peri digalondid. Argymhellodd Mr Tilbv hwynt i gynal cyfarfodydd cyhoeddus yn achlysurol er mwyn enyn dyddordeb y cyhoedd mewn materion Nidysgawl. Achosa ynadon nad oes ganddynt lawer" o gydymdeimlad ag addysg lawer o niwed i addysg wledig wrth beidio gwneud defnydd o'u galluoedd i ymdrin ag achosion o ymbresenoli yn afreolaidd. Dywedodd hefyd fod diffyg mewn cyflenwi ysgolion a defnyddiau pwr- pasol i gario y gwaith yn mlaen yn nghyda chyn- orthwy annigonol ac anghymwys fel athrawon yn ychwanegu at flindcrau yr ysgolfeistr neu'r ysgol- feistres mewn rhanau gwledig o'r deyrnas. Dad- leuai y dylai ysgolion bychain dderbyn mwy o arian mewn "grants" gan y Llywodraeth ar gyfar- taledd nag ysgolion mwy, ac na ddylai cvflogau athrawon ddibynu ar ddull mor gyfnewidiol ac an- gicr a thalu gyda'r "grantsRhoddwyd cymer- adwyaeth uchel i araeth Mr Tilby) a phasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch cynhesaf y cyfarfod iddo am ei bresenoldeb a'i anerchiad.—Ffurfiwyd is- bwyllgor i ymdrin a mater addysg grefftwrol, yn cael ei gyfansoddi o athrawon cylch Llangefni a'r ysgrifenydd.—Penderfynwyd cynal y cyfarfod nesaf yn Beaumaris yn Mehefin.

Ymrysonfa Aredig Amlwch. Cvinerodd yr ymrysonfa hon le ar Fferm Parys yr wythnos ddiweddaf, a phrofodd yn llwyddiant diamheuol. Yr oedd y dywydd yn ffafriol, a gwylid yr ymdreehfoydd gyda dyddordeb gan nifer fawr o edryehvryr. A ganlyn ydoedd y dyfarniad- au —Dosbarth cyntaf 1, Mr William Lewis, Gorslv. yd Fawr, Rhosybol 2. Air Robert Ro- berts, Nebo 3, Air W. Davies, Nantisaf, Llan- eugrad. Ail ddosbai th 1. Air John Owen, Llan- fhell; 2, Air William Pritchard, Amlwch 3, Mr Roberts, Bodgynda. Dyfarnwyd y wobr rodd- wyd i'r wedd oreu gan Mr Evan Williams, cyf- rwywr, Llangefni, i Air John Petters Hughes, Htifodonen, Amlwch, yr Innl a faAvr ganmolid gan y barnwyr am ragoriaeth ei wedd. Cafodd y wobr r'rbenig (roddwyd gan Mr Evans, Castle Hotel, Amlwch) i'r dyn ar y maes oedd wedi ymwisgo oreu a mwyaf nodweddiadol o'r achlysur, ei dy- farnu i Air Robert Francis, Amlwch. Bamwyr yr aredig oeddynt Mr Williams, Glasgraig Isaf, 11 Rhosybol; Mr Shadrach Williams, a Air Wil- liams, Cae'rdegog. Bernid y gweddoedd gan Mr Shadrach Williams a Mr Shadrach Owen. Dar- parwyd lluniaeth yn Parys Farm gan Mr T. P. Williamson. yr hwn hefyd roddodd horthiant i'r ceffylau. Cariwyd yr holl drefniadau allan yn gampus. Yr ysgrifenydd mygedol oedd Mr O. T. Hobday, a Mr T. P. Williams, Llwyn Onn, yn dr-fsoi-yetd mygedol.

Gohebydd wedi Oamgymeryd Ty. YAIGO'Al ANGHYFFREDIN. Tybed a oes un o'm darllenwyr wedi cael y profiad rhyfedd o gad ei hun yn ddamweiniol mewn un ty tra yn meddwl myned i dy arall, ac yna yn ymddiddan ag un person tra yn meddwl am berson arall. Dyna sut y cefais i fy hun ychydig ddyddiau yn ol, dywcd cynrychiolydd o'r "South- port ATisitor." Yr oeddwn wedi cael fy anfon i wneud ymholiadau neillduol. Gan mai dyeithr oeddwn yn yr ardal gofynais am gael fy nghyfar- wyddo i le neillduol, ond pan gyrhaeddais y ty ddangoswyd i mi cefais yno ddynes oedranus, yr hon ddywedodd wrthyf yn bur sarug nad oedd yn gwybod dim am y lie nac am y bold yr ymholwn am danynt. Wrtli ddychwelyd canfyddais, bron yn guddicdig gan goed, res fechan o fythynod I gwledig mewn ffordd o'r neilldu, a phenderfynais mai yno yr oeddwn i fyned. Daeth dynes hoenus, siriol, a glan yr olwg i'm cyfarfod i'r drws. "A ydyw Mr Alillerd i fewngofynais, gan benderfynu bod yn hynod ofalus, ac edrych ar nodyn oeddwn yn amhvg wedi ei gam-ddarllen. "Miss Alillerd ydych am weled," atebai y ddynes gan wenu. "Cawsom eich llythyr"—yr oedd wedi dyfalu pwy oeddwn. Ylla dywedodd Airs Alillerd wrthyf fod ei merch, yr lion fu am .V maith yn wacl iawn, yn awr yn "fruiterer" yn Alarchnad Southport, ac y byddai yn dda gan- ddi fy ngweled am haner awr wedi dau yr un pryd- nawn. Yn ystod ymgom, aeth yn mlaen i ddwoyd fod y forch am hir amser wedi bod yn dioddef oddi- wrth ddtjur y galon, a'i bod wedi ymgynghori ag amryw feddygon yn Southport a Lerpwl, yr oil o'r rhai edrychent yn bur anobeithiol ar ei hachos. G'r diwedd cafodd feddyginiaeth effeithiol yn Alheleni Pine Dr. Williams i Bobl Welw. Yn union i'r funud benodedig aethum i weled Aliss E. Alillerd, a chefais mai dynes ieuanc dde- allus a siriol ydoedd. Edrychai yn hynod o iach- n. Dechreuais trwy ddweyd wrthi fy mod wedi easglu oddiwrth ei llythyrau ei I)od yn foddlon i adrodd ei hanes wrthyf. "Gwell fyddai genyf, o'r ddau, gael y fraint o wneud hyny," atebai hi, "er mwyn i ddioddefwyr eraill dderbyn lies oddiwrth fy mhrofiad i." "Gallaf ddweyd, plte, mai eich henw ydyw Aliss E. Alillerd, a'ch cyfeiriad Thorntreo Cottage, Cambridge-road, Southport." Gallwch." "A gobeithiaf nad ydwyf yn tramgwyddo wrth ofyn eich hoed?" -"0, diar, nag ydych," atebai yn siriol. "Yr wyf yn bump ar hugain." "Beth ydoedd natur eich afiechyd ?" gofynais nesaf. "Dolur y galon," ychwanegai. "Yr oeddwn wedi dioddef am flynyddau lawer iawn." "Ac fel y dywedodd eich niam wrthyf, darfu i chwi roddi prawf ar amryw feddyginiaethau 1" "Do, yn wir," atebai yn deimladwy. "Ar un adeg bum am wyUi wythnos yn Yspytty South- port, ond daethum adref heb fod ddim yn well na pkan aethum yno. Bu'm hefyd o dan ofal amryw feddygon, yn cynwys "specialist" o Lerpwl. Dy- wedodd un meddyg enwog yn greulawn wrthyf na fyddai iddo roddi dim i mi, gan nas gallai roddi dim fyddai o les i mi. Yr oedd yn cymeryd golwg tra anobeithiol ar fy achos." "A ddarfu i chwi ddioddef llawer T gofynais nesaf. "Nis gallwn gerdded heb boen mawr, a byddai yn rhaid i mi sefyll yn fynych iawn er mwyn cael fy anadl. Yn awr, modd bynag, gallaf gerdded faint fynoeh, ac mae cordded yn bleser." "A dygwyd hyn oddiamgylch yn unig T' .'Tnry Releni Pine Dr. Williams," ydoedd atebiad brysiog ALss Millerd. "Sut y daeth son am y feddyginiaeth yma gyn- taf i'ch clnstian 1" gofynais wed'yn. nal "Trwy ddarllen hanes adferiadau yn y newydd- iaduron," ydoedd ei hatebiad. "Ac a deimlasoch les oddiwrtho yn fuan ?" i ddweyd v gwir wrthveh "sylwai "nid oedd y blychaid cyntaf yn ymddangos fel pe wedi gwneud llawer o les i mi, ond dyfalbarheais, a theimlwn lawer yn well ar ol cymeryd yr ail flych- aid. A'r wyf wedi cymeryd pum' blychaid i gyd, ac mae fy iechyd yn awr yn well nag y bu ers pan adewais yr ysgol. Gallaf yn awr gerdded o'm cartref at fy ngwaith o fewn deugain munud, ond cynt nis gallwn wneud hyny o dan awr, a byddai yn rhaid i mi yn fynych gymeryd cerbyd." A'r oedd achos Aliss Alillerd yn un eithafol o ddolur y galon, ao yr oedd wedi ei rhoddi i fyny gan y meddygon goreu. Alae y diffyg anadl y dioddefai oddiwrtho r ol ychydig ymdrech yn beth tra chyffredin gyda'r dolur hwn, ac mae yn rhyfedd pa mor fynych y dywedir fod hyn wedi ei adferyd gan Beleni Pine Dr. Williams, gan eu bod wedi medru gwneud cymaint mewn achos mor ddifrifol, ac ar y pryd mor anobeithiol, nid syndod ydyw y gwnant y fath les mewn achosion ysgafaach. Nid oes mewn bod donic mwy dyogel a gworthfawr. Gweithreda Dr. Williams' Pink 11 Pills yn uniongyrchol ar y gwaed, ac felly adfer- aiit achosion o ddiffyg gwaed, crydcymalau, scia- tica, scrofula, tan iddwf parhao], darfodedigaeth, pob math o wendidau benywaidd. a dygant iechyd yn ol i ruddiau llwyd a gwelw. Gellir eu cael gan tferyllwyr, neu gan y Dr. Williams' Aledicine Company, 46, Holborn-viaduct, London, am 2s 9c y blychaid, neu chwe' blychaid am 13s 9c, ond nid ydynt yn bur os nad yn dwyn yr enw llawn, Dr. Williams Pink Pills for Pale People. Alaent yn feddyginiaeth ra*gorol i'r gewynau a'r asgwrn cefn, ac oherwydd hyny wedi adferyd amryw achosion o'r parlys, locomotor ataxy, neuralgia, St. Vitus' dance, a phoen yn y pen.

Sitrydion o Gaergybi. oil- Cydnabyddir yn gyffredinol mai angen mawr y dref hon ydyw adeilad eyfleus, mewn He canolog i'r llytliyrdy. Mae yr awdurdodau goruchel yn Llun- dain erbyn hyn wedi dyfod i gydnabod y rFaitli, ao yn gwneud eu goreu er sicrhau tir i adeiladu arno. Gobeithir yn fawr y llwyddant. -A,la,e y cymdeithasau llenj-ddol yn parhau o hyd yn eu dyddordeb, ac yn cael cefnogaeth seio" icuenctyd darllengar a niyfyrgar y dref. Clywsom am rai o honynt wedi cael cyfarfodydd nodedig o ddydd- orol ac adeila.dol yr wythnos ddiweddaf. Talwyd ymweliad a'r dref nos lau gan Air E. Jones Griffith. A.S.. a Mr Moss, AS. Anerchwyd eynulleidfa fawr ganddynt yn y Neuadd Dre fol. CVmerwyd rhan hefyd yn y cyfarod gan amryw o areithwyr lleol o fri. Mae llawer o holi drwy y dref yn nghylch yr ysgol ganolraddol. Nid oes yma neb yn gwneud dim tuag at. ei chael. Dyna y gwir. Mae yn llawn Dryd i'r pwyllgor lleol a benodwyd ar y dechren • ei newid, er rhoddi cyfleusdra i ffurfio pwyllgor cryf a dylanwadol—llawn cariad at y gwaith. Heb hyny, ni welir yma ysgol byth. Pa bryd y mae y Cynghor Dinesig yn myned i dalu tipyn o sylw i'r cwestiwn pwysig o oleuo y dref? Mae edrych ar rai o lampau y L'yngllor yn Thomas-street a Newry-street, yn warthus I'r eithaf. Mwy o waith a llai o siarad gwag. dibwrpas fyddai yn ddymunol yn mysg y cynghorwyr. ARTHUR.

Cyfarfod Cystadleuol Llangristiolus Y BEIRNIADAETHAU. DAU BENILL: "Y GANWYLL." Br fod chwech o gyfansoddiadau wedi d'od i law, mae rheetr y testynau yn can dan o honvnt o'r gystadleuaeth. Yr eiddo "Deheuwr," drwy fod yn rhy ddiweddar o ddyddiau ac "Un o deulii di-dalent," drwy anfon tri phenill, ac nid dau. Hwyrach y caniateir i ni sylwi fod "Deheuwr" vn sicr o fod yn medru amryw bethau yn well nnr; v medr farddonl. Tipyn yn eiddil yw'r syniadau", ac nid ydynt wedi eu gwisgo yn gelfydd ychwaith. Gwallus yw y sillebiaeth, y gorfan, a'r odl. Un o deulu di-dalent a fedd well amcan o dipyn. Dyrv ddarnodiad o nodweddion a gwasanaeth y ganwrll a chyfeiria at y foeswers a geir drwyddi. Alae ychydig wallau sillebol yn y penillion yma, ac yr wyf yn amheu cywirdeb syniad y burned a'r chweehed linell o'r ail benill. Etc, mae rhain yn benillion go lew. Erys yn y gystadleuaeth bedwar cyfansoddiad. "Brwynen."—^Peniliion wedi eu cyfansoddi yn ofalus, a chywir parthed sillebiaeth, corfan, ac odl. Teimlo yr wyf hefyd fed y peniliion ryw- fodd heb fod yr un led a'r testyn. I mi darllenant yn fwy naturiol wrth eu cymhwyso at y "lloèr" neu y "seren" nag at "Y Ganwyll." Gwasanaetha y pedair llinell olaf o'r penill cyntaf i ddangos fy meddwl. Eto, nid "Brwynen" o fardd wnaeth y ddau benill jrma. "Lleithig."—'Dau benill yn y mesur 12 ac 11. Mae rhyw symudiad mawreddog yn y mesur yma, a phrin y teimlaf fod y ganwyll yn gartrefol vn- ddo. Yr ydym yn teimlo fod perygl i'r bardd ddweyd mwy nag a ddylai er mwyn llenwi camran y mesur arwrol hwn. Credaf y gallasai "Lleithig" ddweyd mwy wrth ddweyd llai. Rhaid addef fod rhyw naws awenydaol ar y llinellau hefyd. "Adfydus."—Peniliion da iawn, yn amlygu y "llenor" beth bynag, ac i raddau lied ganmoladwy y bardd hefyd. Hwyrach Illai prif ddiffyg y pen- iliion yw canu "am," ac nid eanu "i'r" testyn. Ond ni bu;wsai genyf betrusder yn dyfarnu y wobr iddo onibai fod un cyfansoddiad arall a dybiaf sydd ycli- ydig ar y blaen. "8em Llwyd."—Dau benill yn y mesur 8 a 7. yn odli bob yn ail llinell. Nid yw yn dweyd cy- maint o eiriau ag amryw o'r ymgeiswyr, ond dywed hwy yn fwy i'r pwynt. Er mai bychander y gan- wyll yw'r cyweirnod, eto yn ei gwerth ac yn ei gwersi aros ma.e ei bri a'i henw. Yr un sydd wedi ein boddhau oreu yn y gystad- leuaeth yma yw "Sem Llwyd." ENGLYN I "DR. WILLIAMS, PARC GLAS.' Derbyniwyd 21 o englynion, o ba rai y mae saith—wed d'od yn yr un envelope—yn rhy ddi- weddar. Ani y saith yma dywedaf yn unig eu bod yn englynion da i ryw feddyg, ond y mae henafiaeth rhai o'r geiriau, anghywirdeb copio rhai llinellau, yn nghyda phethau eraill, yn fy nhuedduf i feddwl mai nid i Dr. Williams, Pare Glas, yl cyfansoddvt'yd hwv gyntaf, a bod eu hawdwr, os yn fyw, yn hen iawn, iawn. Am y gweddill v maent ar y cyfan yn englynion yn fyw, yn hen iawn, iawn. Am y gweddill y maent ar y cyfan yn englynion go lew. Gwnawn sylw byr, byr ar bob un o honynt. I "Rhys Gam."—Gwall cynghanedd yn y llinell olaf: "Ei glod a fydd tra gwlad Alon." "Aleinyg."—Y gvnghanedd yn gywir ond eg- wan, a'r syniadau yr un modd. Edmygvdd."—Oyng'naneddiad cryf a da, syn- iad y ddwy linell gyntaf yn lied dda, y drydedd linell braidd yn ail-adroddiad, a'r bedwaredd linell heb fod yn ddigon clir. "Glan y Gors."—'Cvnghaneddiad cyvrir drwy- ddo, y ddwy linell gyntaf yn gryfion, ond y ddwy olaf yn dywyll eu syniad. "Oadmarth."—Beth am gywirdeb y gvnghanedd lusg yn y llinell gyntaf ? Ond a gadael hyny, y mae'r syniadau yn lied anghysylltiol i wneud cng- lyn da iawn o hono. )1ae'n un go lew hefyd. "Abednego."—Alae gair yn fyr yn y llinell gyn- taf i'w gwneud yn hollol ramadegol. A'r drydedd linell. heblaw ei bod dipyn yn "strong" mewn syn- iad, sydd anghywir mewn cynghanedd, gan fod dau swn gwahanol yr "y" yn peri nad ellir cynghanedd lusg o honi. "Ned Rolant naid i rywle."—^Englyn pur gryf, yn enwedig yn y ddwyr linell olaf, er fod y ddwy hyny yn wyth-sill. Nid yw eysylltiad y ddwy linell gyntaf a'r ddwy ddiwcddaf mor glir ag y buasai yn ddymunol. "Brodor."—Drwy ryw ddiofalwch gollyngodd wall i mewn i'r gair cyrch anafodd englyn pur dda —"Williams miloedd." "Hen wr o'r Allt a'i wallt yn wyn.—Englyn yn dechreu yn gryf, ond yn diweddu yn lied wan cywir parthed cynghanedd ar ei hyd. "Cystuddiol."—Englyn o gynghaneddiad cryf a chywir, ac nid oes well llinellau yn y gystadleu- aeth na'i ddwy linell gyntaf ef. Ond nid wyf yn hollol ddeall beth a feddylia pan y dywed: "Gwawrio mae perl y goron, Bob cynyg i'n meddyg Alon." "Saul."—Englyn lied dda eto ergyd. gref yn ei gynffon, ac y mae yn englyn i Doctor Williams. Oredaf hefyd fod y gair "ymddug" yn y drydedd linell yn un na fuasai yn ei ddefnyddio onibai am orthrwm cynghanedd. "Cymro."—Gwall yn y gair cyrch, oblegid di- ofalwch mi gredaf, a chynghanedd yn hytrach na synwyr na barddoniaeth sydd yn y bedwaredd linell "Hyd darnio nerth y deyrnas." "Neb."—Englyn da iawn, ac fel englyn yn un o rai goreu y gystadleuaeth. Gwyr ei awdwr o'r goreu am y bai a berthyn iddo yn y gystadleuaeth hon. Nid yw i Doctor Williams, Pare Glas, mwy nag i unrhyw feddyg rhagorol arall. Rhaid cael y penawd cyn yr adwaen gwyr Alon y gwrthrvch. "Influenza."—Englyn cywir parthed cynghan- edd. ac er fod yn y gystadleuaeth rai englynun yn cynwys rhai llinellau llawn can gryfed, a rhai englynion i feddyg yn meddu rhagoriaethau am- lwg, eto. fel englyn i Feddyg y Pare Glas, yr wyf yn gydwybodol yn dyfarnu "Influenza" yn oreu, gan wneud "honourable mention" o englyn "Neb." Derbyniwyd hefyd un cyfansoddiad arall, nid englyn. ac heblaw bod yn rhy ddiweddar i'r gys- tadleuaeth, cyfranoga yn ornlOdol o nodweddion barddoniaeth yr arch-fardd cocosaidd i'w dderbyn fel ymgais ddifrifol yn y gystadleuaeth. DUCHANGERDD "HUNAN. Daeth pump o duchangerddi i'm llaw, a theimlaf mai nid gorchwyl hawdd penderfynu ar yr oreu. Bydd sylwadau byrion ar bob cyfansoddiad yn fantais i mi roddi rheswm dros y dyfarniad. "Tuchanwr.—Cerdd wedi ei chyfansoddi yn lan a gofalus. Cynwysa ddesgriiiad o effeithiau "Hunan" ar gymdeithas a chrefydd. Teimlo yr wyf wrth eu darllen mai "Penillion i Hunan" fu- asai y penawd goreu iddynt. Nid yw min gwawd- us y duchangerdd i'w deimlo yn y cyfansoddiad, er y condemnir "Hunan" heb floesgni. "Abel."—Gellir dweyd am ei gerdd yntau mai "Peniliion i Hunan" fuasai y penawd goreu idd- ynt. Nid yw lawn mor drefnus a thraethodol a "Tuchanwr," ond y mae, hwyrach. yn fwy bardd- onol. Yn wir, y mae bron croesi'r terfyn weitli- iau wrth ddesgrifio. Ar y mwyaf o ansoddeiriau y gellid eu hebgor yn d'od i mewn. Ond, fel "Tuchanwr," cleddyf trwm difrifweh yr emyn sydd vn ei law, ac nid cleddyf blaen-fain y duchan- gerdd. "Cwta Cyfarwydd."—Cerdd firain a doniol iawn. Mae yn llawn o elfenau tuchangerdd. Ond- gair cas, onide?—ond nid i "Hunan" y mae "Cwta Cyfarwydd" yn canll. ond i'r "hunanol." Cana i'r dyn fel y mae yn y bai, ac nid i'r bai fel y mae yn y dyn. Er yn credu mai gwir ddrychfeddwi duch- angerdd yw "gwawdio person dychmygol am rhyw fai gwirioneddol," eto gan mai "Hunan" yw tes- tvn Llangristiolus, rhaid dweyd fod can ddoniol "Cwta Cyfarwydd" am y clawdd a'r testyn. "Tal o fab teiliwr."—Alae tuedd yn yr awdwr yma hefyd i dd'od a "pherson" yn fwy i'r golwg na'r "bai." Yr "Hunan" a gondemnir ganddo mewn can pur dda yw yr "Hunan froliwr trystiog" sydd yn peri i chwi wenu wrth ei weled yn sythu, a'i glywed yn clochdar. Oefais fvrynhad wrth ddarllen y gerdd, ac wedi ei glocwi oddiwrth fan frychau llenyddol, cymerai ei lie yn anrhydeddus y1\ ngholofn farddol newyddiadur, gallwn feddwl. "Un o'r Teulu."—Os "Hunan" brolgar trystiog oedd gan "Tal, o fab teiliwr," "Hunan oer, dwfn, caled," sydd gan "Un o'r Teulu," ac mae yn tynu gwaed o hono yn awr 81 phryd arall mewn cerdd orphenedig a da. Heb fod lawn mor ddoniol, hwvrach, a "Cwta Cyfarwydd" a "Tal u fab teil- iwr," eto, fel duchangerdd, a duchangerdd ar y testvn, credaf ei bod yn lied ragori ar y cyfan yn y gystadleuaeth yma. Y mae y ffurfiau mwyaf ad- gas ar "Hunan" yn cael eu chwerw-wawdio ynddi yn fedrus. Mae yr oil o'r cyfansoddiadau yn dangos cryn lawer 0 à.Uu ond dyfernir y wobr i "Un o'r Teulu." R. HUGHES.

CYNGHERDD RIIOSYBOL: LZYTIIYR SERCH." feh^iSSt. 7 heirniad ^garediced a chyhoeddi ei ieirmadcuth ar y cyiansoddiadau dderbyriiwvrf ganddo ar y testyn uchod. Crcdw3"f mai gan yr ymge^wyr fyddai hyny, oblc/id galK^ oeddynt oil yn bresenol yn y cyngherdd. Hefyd da cvSff yi°ed-dl 7 >l7tHZ 'b^ol Gobeithiaf y cjdjmiiurfii am cais.—-Adwj-f, etc., HYWEL.

GWEITHWYR Y FFORDD HAT4IIN A'R SABBOTH. Svi-Gresyii fo(I 7 giYeitlnryr uchod yn cael T*?1 1 1 Faa°ur ar -v Sul erbyn boreu vr U1; J cwmpeim yn dda nad oes vn Alangor ddigon o dai ar gyfer yr oil o'u gweith- ar^i ? f 'rllaid fellJ iddynt fyned i rywle "V-T" ,n nS^^nel> h.vn nid anfynych y ojelwn nifer o honynt a'u hymborth ar eu cefnau adeg myned i r capelydd a'r eglwysydd er colled sCm, fh £ U eu ilunain ao balogedigaeth ax y Sabboth. Pe yr anfonid tron i'w hebrwng i Gaer- gy.n a thrwy y wlad i Fangor boreu ddydd Llun, M\V, dd fyddai digolledu cwmpeini mewn ams.et trwy aros ychydig yn hwy ddydd Sadyrnau. Gwn am lawer o ddynion yn mhlith y rhai hyn yn ddvnion gwir grefyddol, fel mae eti gorfodi a'u treisio yn y modd hwn yn friw dwfn i'w cvdwy- bodau wrth duri y Sahbothau heb son am eu hamddifadu o'r amser byr sydd ganddynt i fod gyda u teuluoedd.—Ydwyf, etc., W. M.

A.T I' WYLLGORkU YAIRYSO-NFEYDD AREDIG. '^■VJV 11 ostyngedig yr erfyniaf ran fechan o'ch gotod yr "v^j-thnos lion, i ddatgan ty nheimlad obarthi i'r annhrefn a r anghysondeb a welir yn ngwaith y pwyllgorau ucliod gyda. threfnu a rhanu y gwobrau rhwiig yr ymdrechwyr. Y mae cynvrch Ilafur ym- drechwr mewn ymrysonfa aredig yn walianol i n'n- y yrcluon ymdrechwyr mewn cystadleuaethau eraill. Pan gynygir swm penodol yn wobr am draethawd, 9 neu ddarn o farddoninet-h, mewn cyfarfod llenyddol, ac y derbynia y buddugwyr yr unig wobr, eitnaf teg a rliesymol ydyw i'r rhai aflwyddianus ymfoddkmi neb yr un gydnabyddiaeth am eu Ilafur, yn gymaint ag nad oes neb a Lll-ntw yn wir a gelsia--elwa mewn un modd ar eu eynyrchion, oddigerth iddynt hwy eu hunain gael cyfleusdra i'w hanfon i gystadl- euaeth arall a ddigwydda ar yr un testyn. Ond y mae cynyrch Ilafur caled yr arddwr yn gyfryw ag nas gall ei alw yn ol. Ac ar "bryd hau ac amser medi bydd i'r cefn a arddwyd gan un na dderbyu- [odd ond yr haner coron a roddwyd ganddo yn "en- trance, ateb yr un dybenion yn gymwys ag eiddo y goreu ar y cae, 11 yr hwn a dderbyniodd bedair neu bum sofren. Mewn ymrysonfeydd na byddai ond un neu ddwy wobr (gwerth eu galw) yn cael eu cynyg, ILiyt er engrailft a welwyd o ddynion medrus wedi cyrchu ar draws gwlad, costio yn nglyn a ckludo eu hcrydr, talu am fenthvg gwedd. etc., yn gorfod troi adref heb unrhyw gydnabyddiaeth, pryd na byddai ond yr annhrefn a grybwyllwyd yn nllrefniad y gwobrau, rhyngddynfc a chael tal sylweddol am eu traiferth. Wrth gwrs. nid wyf yn awgrymu na ddylai y brif wobr ragori ar yr ail, a'r ail ar y drydedd, ac felly yn y blaen. Ond na fvdded y gwobrau cyntaf yn rhy uchel. fel ag i dreulio yr arian cyn cael o leiaf gyflog diwrnod i ddyn a gwedd, ar gyfer pob un a ymdrecbo yn deilwng, ao a lwyddo i droi cefn o ar eymw)" at yd. A gwyddom yn dda, mai yn. yr ynuysonfeydd hyny lle byddai gwobra.u teilwng hyd yn seit-lifed a,c yn wythfed yn cael eu cynYi y byddai y nifer luosocaf o ymdrechwyr wedi dyfod jti nghyd; fel yr erddid y inae.s o "glawdd i glawdd. Gadawaf ar hyn. gan hyderu v bydd i rvwun pwysicach a galluocach ddweyd gair pellach i'r un perwyl.—Yr eiddoeh yn dangnefeddus, H. j'

PRIF-FFYRDD MON. -Erfvniwyf ofod byr o'ch newyddiadur poblog- aidd i iilw sylw yr awdurdodau, pwy t)N-na., ydynt, at gyflw" gwarthu? y ffyrdd. Ychydig wytbriosau yn ol yr oeddym yn methu a, cherdded ganol y ffordd gan y rliychau dyfnion, llawn o ddwr, mewn llawer lie, ffosydd yn gauedig gan ddrain a mieri. Ar ol hir ddisgwyl w!'Je'r "mottling bras yn cael ei fwrw mor annhrefnus a phe buasai yn disgyn o'r lleuad. Cyn eu bod wedi haner treulio, a'r ffordd yn tyclf, bydd yn rhaid talu am eu clirio eleni eto. G^nwlai "Rhys Dafydd" was;maetli mawr pe cymerai daith ar ei "electric byke" i edrych ar ol y segur-swyddwyr sydd yn llethu y wlad. Gyda y fath lu o ynadon, inspector, C.C., P.C.. etc., prif-gwnstabl a'i'is-afiaid aneirif, nid rhyfedd fod y trethdalw^T yn grwgnach yn erbyn y trethi trymion, a cLan lleied o'u hoi ar y wlad.—Ydwyf, etc., PEEK GRIN AS.

DERBYN RHENTI EfIFEDDiAETH BODORGAN. Syr.-Yn ddiweddar gwelais hanes derbyn rheiiti Bodorgan ar dd;denau y "Clorianydd." Synais wTth ddarllen araeth y goruchwyliwr pan yn dweyd fod tenantiaid: BodorgaD yn esgeuluso eu cloddiau a'u hadeiladau. Yn sicr mae lie i feddwl mai gwir oedd ei stori, ond beth sydd yn achosi ei fod yn wir? Ai on id tiodi yr amaethwyr? Ie, yn ddiamheu a ehymeryd y rhan fwyaf o honynt, dyna eu cyflwr. Ond y mae eithriad, sef rhai wedi cael arian ar ol eraill. ac yn defnyddio y rhai hyny at amcanion y trin a'r taeluso ond am allu gwneud arian allan ùu ffermydd i gaii cloddiau na rhoddi yr adbiladau mewn trefn dda, y mae hyny allan o'r cwestiwn. Er cystal goi ucliwyliwr ydyw Mr Prichard, ac er mor gyrnedr- ol ydyw ardrethion Ystad Bodorgan, y mae hi yn sicr o fod eto yn rhy ddrud, o yn ago;* i'r haner, j, neb allu rhoi costau o adeikidau, cloddiau, ac ad- gjrweirio adeiladau, etc. Y mae hi yn ddigon cale(I a chael y pethau yma wedi eu rhoddi mewn trefn gan y landlord. Peth. arall. yn ol sefyllfa, pethau fel y maent yn awr, pwy mewn svnwyr a wariai ariaii ar unrhyw etifeddiaeth heb gael rhyw sicrwydd am ad-daliad? Fe ddylai pob tenant amaethyddol gael amser penodol (lease) ar eu ffermydd, a pherffaitli ryddid i drin v tir yn y ffordd mwyaf effeithiol i ddwyn allan ei adnoddau. Pa reswm sydd gan land- lord i ddweyd wrth ei denant mai fel ar fel y mae yn rhaid iddo ffermio? Ai onid yr amaethwr ei hun a wyr oreu pa gae i'w dori a plia un i beidio? Y mae synia.d wedi bod mai hen dir pori sydd yn gwneud yr anifeiliaid goreu. ond fel un sydd wedi cael proiiad, tir cydmarol ifanc sydd yn gwneud anifeil- iaid gyntaf, a mwyaf gwerthadwy yn ol marchnad- oedd y dyddiau presenol, ac v mae yn rhaid i'r amaethwr yn awr gael rhywbeth i di-oi yr arian yn gy.'iym iddo. Ni wnailf Iii ddim fforddio i'r un. ainaethwr 3-11 bresenol gadw ei wartheg hyd yn dair a. phedair oed. Po fwyaf a thrymaf yr ant salaf yn y byd fyddai eu pris* Peth arall ddywedodd Mr Prichard* oedd fod ardrethion yr ystad yn cael eu gwario yn yr ynys. Os felly, peth od na fuasai gwell gwawr ar fasna-ch. Ni welwyd ond un yn unig yn y cyfarfod crybwylledig yn gallu siarad allan ei feddwl, tra yr oedd y goruchwyliwr yn rhoddi mantais lawn i rai i wneud hyny. Ar ba amser ac: amgylcbiad, amaethwyr. y gallech gael cytfe mor fanteisiol i wneud? 'Ac yn sicr i mi dyna oedd ei amcan with siarad fel y gwnaeth.—\Tdwyf, etc. E.W.

Prif Fwyd a Eiod gwatanol Genhedloedd. Dyma ystadegau dyddorol allan o fisolyn "AlcClure" am lis Tachwedd. Deiigys beth ydyw I prif ymborth gwahanol genhedloedd, a pha gyfar- talechl y pen a fwyteir neu a yfir ganddynt bob blwyddyn — Pytatws (I)vvys) -Iiverddon, 1467; Germani, 1300; Holland, 840; Sweden a Norway, 740; Ffrainc, 700 Awstria-Hnngary, 663; a Canada, 650. Gwenith (pwvs) :—Fframc. :1. Itali, 307: Prydain, 250: Unol Did-iet/.pu, 2 Holland, 240 Awstria, 230 Germani, 100 Rw- sia, 93 a Japan, 22. Cig Ffres (pwys):—Unol Dalaethau. 147 Pry- dain, 100; Sweden a Norway, 80: Ffrainc, 77; Yspaen, 70 Germani, 64; Switzerland, 62; Bel- gium, 61 Awstria-Hungari, 60 Rwsia, Portugal, a Holland, 50 ac Itali, 24. Siwgr (pwvs) -Prydi,in, 80 Unol Dalaethau, 73 Ffrainc, 25; Germani, 18; Sweden, 20 Awp, tria-Hungari, 15 ac Yspaen, 7. Te (wns) -Prydain. 88 Awstralia, 88; Can- ada, 70 Unol Dalaethau, 24 a Rwsia, 9. Coffi (wns) :-Holbnd. 370; Denmarc, 247 Belgium, 176; Unol Dalaethau, 155; Switzer- land, 112; Germani, 78; Ffrainc, 53; Awstria- Hungari. 32 Itali, 17; Prydain, 11 Yspaen, 9 a Rwsia, 3. Cwrw (galwyn) —Prydain, 30; Germani, 27 Denmarc. 24; Unol Dalaethau, 15; Switzerland, 14; Holland, 8; Sweden a Norway, 7; Ffrainc, 6; a Chanada, 4.