Y Clorianydd

AT EIN GOHEBWYR. Caiff "beirnin-laethau cylchwvl lenyddol Elim, Llan- ddeusfoit, ac "Aelwyd y Gan," ymddangos yn ein rhifyn ne.;af.

Cyfeiriodd yr un pendefig urddasol at y cyfarfixT a gynhaliwyd yn Marlborough House o'r Gym- deitha Crenedlaethol er Atal Darfodedigaeth, a dywedodd y gwyddcnt fod "tuberculosis" mewn gwartheg yn ho.lol yr un peth a darfodedigaeth yn y bod dynol, a'i fod yn gyfranadwy o anifail i anifail, ac o anifail i ddyn. Fel amaethwyr yr oedd ganddynt yn ami reswm da dros longyfarch eu hunain ar y ffaith fod y Frenhir^ss, Tywysog Cymru, Due York, ac aelodau eraill o'r Teulu Brenhinol ar hyd y blynyddoedd wedi cymeryd dyddordeb cynes a bywiog yn niwydianit mawr amaethyddiaeth. Byddai iddynt yn awr, yn fwy nag erioed, edmygu eu Tywysog goliidogam gych- wyn un o'r mudiadau mwyaf llesol a gymerwyd erioad yn muddiant dynolryw.

Ciniaw Rhent Baron Hill. Casglwyd rhenti Etifeddiaeth Baron Hill yn Beau- maris ddyddiau Gwener a Sadwrn diweddaf. D'dd Sadwrn eyfranogodd y tenantiaid, yn rhifo yn agos i 100, o giniaw ardderchog yn y Bulkeley Arms HoteL Bwnadai Syr Richard fod yn bresenol, ond yr oedd yn analluog ar y foment ddiweddai. Yn mhlith y prif denantiaid yr oedd Mri Hugh Thomas, Y.H., W. Brocklebank, R. Roberts (Pant HoweIIf, J. Coulthard, J. Owen (Brynglas). 0. Owens (Penhwn- llys), E. W. Parry (Cremlyn), Francis Hughes (Cae Mawr), Morris Owen (Bryniau), v Cynghorwyr W. R. Jones (maer), F. Geary, Mr John Owen TCefn Coch), etc. Llywyddwyd gan Mr John S. Laurie, y goruchwyliwr. Ar ol y ciniaw, Cynygiodd y Llywydd lwncdestyn y "Frenhines," etc. Y Cynghorydd W. R. (ones a gynygiodd "lechyd da Syr Richard mewn dull canmoliaethus iawn, gan gyfeirio at y barwnig fel dyn "all round, yn llenwi gydag urddas a gallu ei amryfal swyddi uchel, megis arglwydd-raglaw, cadeirydd y Brawdlys Chwarterol, milwriad y Milisia, etc., a phwysicach fyth, tirfeddianwr da. Qyfeiriodd hefyd at waeledd difrifol yr aer, ond yr oedd yn dda ganddo glywed ei fod yn gwella yn awr. Derbyniwyd y llwncdestyn gydag anrhydedd cerddorol a thair banllef. Yna cynygiodd Mr Hugh Thomas "Yr Arglwydd es Magdalen Bulkelev a'r Plant." ac anrhvdftddwvd y llwncdestyn hwn "eto gyda'r un brwdfrydedd. oJ Mr Laurie a gynygiodd "Tenantiaid Baron Hill," a dywedodd ei fod yn falch o'i gysylltiad a hwy, ac o'r dull prydlon a pharod y deuent i dalu eu rhenti. Eiddunai iddynt hwy a'u teuluoedd Flwyddyn Newydd hapus a llwyddianus. Cyplysai gyda'r "toast" enwau Mr Hugh Thomas, Mr Brockle- bank, a Mr Owens (Penhwnllvs). Mr Brocklebank, wrth gydnabod, a bwysai ar yr amaethwyr yr angenrheidrwydd o fagu -too dda, a dymunai pe gallai eu "landlord" weled ei ffordd i gadw ystaJwyn (cart stallion) da. Cytunai Mr Owen a Mr Brocklebank, ond dywed- odd ei fod yn med dwl y dylai pob amaethwr a st udio ei fferm ei hun ni wnai peth a siwtiai un fferm ateb mewn fferm Priil. Carii weled Svr Richard yn cymeryd mwy o ddyddordeb bywiog yn ngwaith ym- arferol amaethyddiaeth. Cynygiodd Mr Brocklebank "Iechyd Da y Goruch- wyliwr," Mr J. S. Laurie, yr nwn a ddiolchodd. Yna dygwyd y gweitlirediadau dyddorol i der- fyniad.

Y "Court Journal" a, sylwa. gyda dyddordeb, fod ffasiwn neillduol yn ymwthio hyd yn nod Fr byn a wyliadwrus eilw ef y cylchoedd "mwyaf dyrchaf- edig." A ganlyn yw y dnr^anfyddiad, a dorwyd allan yn ddigyffwrdd o golofnau "dyrcbaiedig" cronicl ffafredig yr had brenhinol :Dywedir fod yr arferiad o gjmieryd Pink Pills, a gefnogir mor wresog trwy hysbyseba.u amlwg, yn ewneud cjTiydd mawr mewn Qymdeithas, ac adroddir fod cynyrch- iad yr 'unig wneuthurwr diffuaut'-y pil gyda'r enw seith-gair a arddangosir mor fynych. o flaen ein llvgaid, gydag erfyniad taer i osgoi pob pelenau gyda gair coil* yn eu teitl-wedi trciddio i'r cylch- oedd mwyaf dyrrhafedig. Pa fodd bynag am liyny, mae yn ddigwestiwn fod pobl welw yn l'hüdfeydd uwchaf Cymdeithas wedi manteisio ar ddarganfvddiad Dr. Williams ae yn cydmaru Yii(liadam a hyny nid heb foddhad oherwydd y gwelliant sydd yn canlyn yn eu hymddaugosiad porsonoL"

Cynllun y Goleuni Trydanol yn ^aii £ ;or. TRAFODAETH AR Y RHWYMEB WARANTOL. Cynh&liwyd cyfarfod rheolaidd y Cynghor Din- esig 1103 Fercher, y maer yn y gadair, pryd y treuliwyd agos yr holl amser dros bwno y golouni trydanol. Y Cyngliorydd David Owen a gynygiodd fod iddynt gymeryd barn cwnsler annibynol o berth- ynas i'r rhwymeb waranloi (guarantee bond) a awgrymwyd gan hyrwyddwyr cynllun y goleuni trydanol, yr hon rwymeo oecid yn ayogeiu y arei rha unrhyw golled am gyfnod o bum mlynedd i i fyny i'r swm o 650p. Oynygiai hefyd fod un- rhyw aolod o'r Oynghor at ei ryddid i awgrymu unrhyw bwynt neu bwyntiau i'w gosod o flaen y cwnsler, a bod y "dreft case," yn vghydag unrhyw ohebiaeth ysgrifenedig at y clerc trefol ar y pwnc, yn cael eu rhoddi o flaen Pwyllgor y Goleuni cyn eu hanfon i'r cwnsler. Eiliwyd hyn gan y Cynghorydd T. J. Williams. Y Cynghorydd Grey Edwards (cadeirydd Pwyllgor y Goleuni ac arweinydd mudiad y gol- euni trydariol) a gododd i gynyg gwelliant; ond dywedodd y Oynghorydd Owen nad oedd y Qyng- horydd Grey Edwards mewn trefn wrth siarad na phleidleisio ar y mater ogymaint a'i fod ef yn un o'r rhai oedd a'u h enwau wrtb y rhwymeb. Y Maer a apeliodd at yr isglerc trefol i reoli ar ymater. Mr Rodway a ddywedodd ei fod ef o'r farn fod y Cynghorydd Grey Edwards mewn trefn, gan fod yr achos yn cael darpar ar ei gyfer dan Ï8- adran 12 o'r Ddeddf nodai allan yr eithriadau. Yna traethodd y Oynghorycfcd T. J. Williams rai o'r rhesymau paham yr ocdd yn eilio pender- fyniad y Cynghorydd David Owen. Dywedodd y Oynghorydd Grey Edwards ei fod wedi ei siomi wrth gael na ddarfu i'r Cyngharydd William? bwvntio allan ddim byd anghyfreithlon yn y rhwymeb. dim ond yn unig gbfyn am wybod- aeth parthed i'w gweinyddiad. Oynygiai efe y gwelliant a ganlyn: "Fod y Cynghor hwn yn aw- durdodi a chyfarwyddb y clerc trefol i gymeryd opiniwn pellach gan gwnsler, un a-i ar wahan neu mewn undeb a'r cwnsIer cyntaf, fel y tybia'r clero trefol yn addaa, ar unrhyw bwyntiau o'r rhwymeb a osodir o'i flaen ef gan unrhyw aelod o'r Ovnffhor." Eiliwyd gan yr Henadur Thomas Lewis. Y IVlaer a apeliodd at y pleidiau i ymdrechu dod i gvtundeb parthed v cynygiad a'r gwelliant. O'r diwedd fe ddaethpwvd i gytundeb ao wedi i'r Cynghorydd David Owen ateb, yinranodd y Cynghor. pryd y cariwyd gwelliant yr Henadur Grey Edw:irds trwy 19 yn erhyn 3 o bleidleisiau.

4- Y mae tri pheint o wlybwr bob dydd yn ddigon- ol i ddyn mewn oed. Fe gyfrifir fod 3000 o briodasau yn cymeryd lie bob dydd drwy y byd.

OYNRYCHIOLAETH PLWYF RHOSYBOL AR Y OYNGHOR SIR0-L. Syr,—Y mae Rhosybol a Llandyfrj-dog mewn angen cynrychiolydd ar y Cynghor Sirol. Y goreu o ddigon, yn ol fy rnarn i, a bam llawer addifetach na fy un i hefyd, ydyw mai Mr James Hughes, Ynysglwyn Isaf, ydyw y dyn. Tyr'd allan, James. Mae dy gymhwysder nwchlaw am- heuaeth. id oedd neb hyd ond ychydig amser yn ol yn gwybod dim am allu y gwr hwn. Dewis- wyd el yn ysgrifenydd Bwrdd cyntaf plwyi Rhosy- bol. Gwnaeth ei -waith nea peri syndod ac ed- mvgedd o hono i lawer. Y"n sicr, y jnae yn un cymhwys i lenwi y sedd wag ar y Cynghor Sirol. 1 Yr wyf yiidy gynghori, James, yn llais nifer lu- ¡ osog o'th gw.smeriaidi ffyddlon, i dd'od allan. Yn wir, tyred !—Ydwyf, etc., DY EDMYOWR.

RHOSYBOL. Syr,-Hysby yw fod ein cynrychiolydd ar y Oynghor Sirol, sef Mr O. Lloyd Jones, Gwredog, wedi huno yn yr Iesu ers ychydig amser yn ol. Y mae yn gredyd nid bychan i ni ein bod wedi cael v fath un a Mr O. lJoyd Jones i'n cpirych- ioli ar y Oynghor Sirol. Nid oes amheuaeth nad dyn Duw ydoedd. Wei, gan na chawn ni ef yn ol, y imac cisiau, o angenrheidrwydd, dewis un arall cymhwys i Tanw y bwlch. Yr wyf wedi bod yn ymddiddan ag amryw o'r treihdalwvT ar y pri- odoldeb o ddewis un, ac yn ol a glywais ac a dde~ allaie, fod eu meddyliau wedi disgyn ar ol crivycii- tadau ar ddau, pa. rai ydyw eu dewisolion—Mri W. Hughes, Tiysgjwyn JTawr, a W. S. Williams, Post-office. Gobeithiaf y gwel y trethdahvyr yn llygaid eu He, drwy ddewis eu dyn heb fyned i frwydr y ballot, a thrwy hyny daflu cost afreidiol ar vsgwyddau y trethdalwyr. Cynghonrn yr etholwyr i gynal cyfarfod ar rhyw noson gyfletis, ac yna ddewis aelod trwy fwyafrif yn iivrnw. Yn bendifaddeu bydded i'r collwr, neu os bydd coll- wyr, feddu digon o ddynoliaeth i fod yn dlawel vn swn nLawreddo- a gorfoleddus y mwy- afrif. Pobl ddoeth ydwyf wedi gweled pobl Rhlos- ybol hyd yn hyn: gobeithiaf mai felly y hydd i mi eu cael eto. Y mae'r tretfnusrwydd UdlOd ar y modd y gwnaiff y swyddwyr gydymfFuilio a hwy. Gobeithio m,ai eu harwyddair fyddo yn diaspedain yn hyglyw fel y clywo pawb mai "Un dyn, un swydd." Ao yn wir, y mae yn llawn ddiiwn hefyd. Ni chlywais ddim yn amg»enach nad hvn- yna ydyw eich arwyddair. Piti fyddai rliwystro dynion a weithiant, trwy eu gadael allan i vstarfio yn yr oerni, a llawer un i fewn wi-tli. dan a hanrl] y peiriant yn eu Haw, ac heb wylwd pa fodd i'w ddefnyddio er lies" y cyhoedd. Ond am cLmoim ni yn Rhosvbol, mae genym ddynion yn llanw swyddi nad, oes arnom ofn eu cystadlu ag unrhyw blwyf yn Mon. Cedwch hyn: mewn cof fod! eto rai cystal a ohwithau heb fod yn feddianol ar swydd o fath yn y bvd.—Ydwyf. etc., TRETHDALWR.

LLANERCHYMEDD A'R OAU CYNAR. Syr,—Ceidw'r haul, y ddaear, a'r planedau pi eu cylchdro priodol, a gresyn o beth na ddouai ihyw fath o elfen hwysig-haul IlivydLliint, neu rhywbcth-i gadw unoliaeth yn y Llan, gydag un symudiad yn ystodj y blynyddoedd. Bu ynta g^ychwyn marchnad, a gobeithion disgiaer am lwyddiant. Bw-riedid prynu cyfranau, etc. YlU- ,tu, geisiodd gwyr teilwng am lyfrgeil rydd i'r faan, a dyma gychwyniad eto at y cau cynar. Beth yw v cwbl 1 Dim 0000 "cEndarddach dtein dan grochan." Dango&,ihynfod,,Iigon-awyry"cycl,-i wyn" yn y Llan, ond rhyfedd mor ychydig o wyr y "gorphen." Buwyd o gwmpas yn casglu en- wau, a chydsyniodd pawb, oddigerth ychydig ddynionach dibwys, i gau eu masnachdai am wyth o'r glooh. Rhaid i rhyw wrachion cocosaidd fel hyn gael bod yn "faen tramgwydd a chrlig rhwystr" i bob symudiad haeddianol a da. Ery-s y Lton anwyl mewn sefyllfa waradwyddus hyd ues y daw rhyw Euroclydon i wasgaru y bwbacliotj hyn i'r pedwar pwynt. Yr ydym wedi'n beiehio yma, Mr Gol., a rhyw fodau cenfigenllyd a sur- llyd, eraill wedi eu llyffetheirio a gelyniaeth fel nas .gallant ond gwrthwynebu. Goljeithiaf y penderfyna masnachwyr a goreugrwyr y Llan ddwyn y symudiad hwn i derfyn boddhaol. Cewch fwy eto pi fuan.—Ydwyf, etc., EWYLLYSIWR DA.

ABERFFRAW A'I FI YNON ENWOG. Syr,—Y mae cryn lawer o ganu ac ysgrifenu wedi bod yn eich newydiiadur yn ddiweddar o berthynas i'r uchod, a diolchgar ydym i chwi am fod garediced a rhoddi y fath gyhoeddusrwydd i'r hen ffynon enwog. Carwn inan gael c.T.niatad genycli i alw sylw at tythyr "Trewan yn eich rhifyn diweddaf, I yr hwn Iythyr sydd gamarwoiniol o'i ddeehrou i'w ddiwedd. Yn gynhf, rhydd gam-enw ar yr hen nynon ei hun. Geilw hi yn Ffynon Towyn 'lVewan, tra nad oes mwy o gysylltiad rhyngddi a'r Towvn hwnw nag y sydd cydrhwng Trewan a'r Gwirionedd. Ceisia hefyd awgrymu nad ydyTT y beirdd yn tain sylw i hpiciiaethau, tra y gwyr pawb a wyr rhyw- beth mai y beirdd gfireit, fel rbeol, ydyw yr hynaf- iaethwyr goreu hefyd. Ond cyfeiliorna yn fwy fytlt with nodi pwy a ddarganfyddodd yr hen ifynon. Gwyr pawb pi Aberifraw mai nid ¡ Thomas Hughes na'r un o'i d'ylwyth oedd y dar- ganfyddwr, ond Olwpn Williams, y gof (hynaf). Efe dderbyniodd1 y wobr a roddwyd gan y boneddwr dyeithr. a diau na buasai y boneddwr yn rhoddi y wohr i Owen Williams pe Thomas Hughes fuasai v da.rganfyddwr. Am ganeuon Owen Unbelts, vr oil a ddywedwn Nldvir: "Melus. moes, uiwy."— Ydwyf, etc., CARWR CYFIAWNrSR.

AT FEIRDD IEUAINC MON. Syr,—Caniatewch i mi ychydig o'ch gofod eich papyr clodwiw i awgrvmu mai aynimiol n, fyddai cael rhyw fath o gyfarfod adionin.dol cyd- rhwng beirdd ieuainc Mon a'u gilydd. fel y gallont ddyfod i adnabyddiaeth gwell o'u gilydd. Credaf, i ond i ni ddyfod i adnabyddiaeth a'n arilydd, y gall- em fod o gynorthwy y naill i'r llall. DiamMi genyf y buasai ami i fardd urddedig o Fon yn falch o ddyfod i'n cynorthwyo, trwy feirniadu ac adolygu em cynyrchion. Beth a, fyddai i ni craei diwraod o I wyliau gyda'n gilydd mis "Mai neu Meheftn" resaf (os caWll fyw ac iach) ar un o frynia.u rhamantus 1 Mon i ymdrin ar y peth? Pwy o'r beirdd ieuainc a. r wna draethu ei len ar yr awgryni? Credaf yn gryf." y deilliai Hes oddiwrth gyfarfod o'r fath i lawer heblaw i'r lleiaf o'r fruwcioliHeth (os wyf yn deilwnig o'r enw hwnw). Beth a ddy-wei Meiriadog a, Mach- raeth Mon am fy awgrym? A fyddant hwy mor garedig a da-tgan eu barn ar y peth trwy gyfrwnij eich papyr clodwiw.—Ydwyf, etc., gan ddymtuao Blwyddpi Newydd dda i chwi oil. IIUW AP IOAN.

Canlyniad Gystadleuaeth Rwdins JOSEPH ASHWORTH A'l FKFilOX CYF., FRUDSHAM BRIDGF, YNYS MON. Champion Prize: G. J. Roberts, 1 ,w" Trefart-h-- en. Llanfaiv P.U., 45 tons 17 cwt. ki qrs. Rhanbavth Rhif 1.—iiwobr laf: Thomas Jbnes, Ysw., Gelleniogwt-:n, Dwyran. 42 ton, Ail wohr: Tliomas Owen, Y.j'.v., Rhuddga -r, tu 'ons. 16 cwt. 0 qrs. 19 lbs. Rhanbarth Rhif 2.—Gwobr laf Mrs Annie Row- lands, Llwynysgaw, Llanrhwydrjs, 38 tons 12 cwt. 1 qrs. 15 lbs. Ail wobr: Owen Hughes, Ysw., Penyrorsedd, Cemlyn, 36 tons 11 ewt. 1 qrs. 20 bs. Rhanbarth Rhif 3.-Gwobr laf Owen Rowlands, > Ysw., Tyddynisaf, Dulas, 47 tors 2 cwt. 1 qr. 16- 1 lbs. Ail wobr John Jones, Ysw., Y Groes, T*y ny, f gongl,42 tons 10 ewt. Ail wcbr ychwirjegol: Hei-ri Jones, Y"jnv., Lligwy Farm, Liangofni, 4C tons.

Mynydd Parys. [At y Golygydd.] Syr,—.Mawr pv'r si a'r son sy'n llawn trwy on fod cwmni newydd ar gymeryd lien fpiyddyf- oethog Parys eto. Yr wyf yn credu yn ddijsOg fel y graig fod dyfodol d-isgjiaer eto vn aros gil- ydd Parys. Nid oes dadl nad oe3 digonedian- hysbyddadwy o adnoddau yn guddiiedig ci grombil. Nid wyf yn gwybod fod yr un mydd a ddeil am eiliad i gystadlu a Mynydd Par am ragoriaeth ei fwnau. Mae ei ddyfroexJd oiion yn rhagori; ceir paent, copr, a chopras it y garoeg las yn cynwys amryw fathau o fetedd. Byddai i gwnini newydd afael ynddo esr ar lawenydd annesgrifiadwy. Da genyf glyv foci Mr T. F. Evans, Mona Lodge, am barliqrn y dyfodol i fod yn un o'r ewinni newydd. Owir y Fi, bydd llawer un yn ei gvadnu hi am 1ren gartref i swn mortkwylion Mynydd Pary Nid oes amheuaeth nad oes digonedd o drysu yn gonvedd yn dawel yn nghrombil yr henivdld. J}o¡wedhen fwnwr nrofiadol wrthyf fod yr pen gorllewinol i shafft y Gwen rop!r. ilae miloedd lawer o dunelli wedi eu tynifyny trwy y shafft hon. Ychydig o dreialon sjdredi hod rhwng y shafft a Morfa D11 Ceir ttwrs copr yn shaift Gwen un ym yr "lianging, yn y canpl, a'r Hall yn "heading." Oofier fod jaflfc uchod yn headio o'r tua'r cant,. -Ydwyf, ;wu llawn gobaith y gwelir y mynydd eto yn twn fri, yr eiddoch, etc., MWST.

CljWsoch Chi. Glyw^od; chi mai canu Hod dda oedd yn 6-, and Glywsoch chi mai cwrdd lied afreoldiddjki yno? Glywsoch chi mai Jyma y lie mwyaf oftm am dwrw o un lie mewn cyrddau t Glywsoch chi fod y Parch R. ^latthew^li d'od o Lundain. a'i fod cyn edrych gan iaclile iechyd ? Glywsovh chi fod B heb fu,g|ail ? Glywsoch chi fod swn yr organ yn ameemuu pohl i'r capel ? Glywsoch chi na t'u > bregeth y goganair eL 10 dim er gwella pet11 au 1 Glywsoch chi fod llawer o gythreuliaid y capeii, y dyddiau hyn yn fro, 1-ieblaw seti. Glywsoch chi na wyf pobl y capeii yma « am eu rheoLtu neu ni fnasent nos Wener t yn rafflio yr wydd, h-irvadeii, biff, iar, ewnin a llawer o bethau eraill ? Glywsoch chi mai cyfranu arian wnaiff y yrwan ? Glywsoch chi fod rhai yr. dweyd y hwydyd4 a'r diodydd a fwytaont pan ailf y mynydd mlaen ? Glywsoch chi mai duw y bol ydi hi ganddj Glpvsooh chi y gallant fethu eto ? I MARI JOSE, PANTYMWDi

Cyngherdd Nadolig y Bedyddwyr Cema-E-s. BEIRNIADAETH Y GAN DDESGRIFIADO CINIAW NADOLIG." Derbyniais dri cyfansoddiad ar y testyn hwn, sef eiddo "Arlwywr." "Anfèdrns," ac Llwydaádd Fy Lliw Ydwyf." "Un Llwydaidd," etc.—Mae swn awen natflj yn y gan hon :u ond awen eisiau ychydig ddisgj aeth ydyw. Nid perseiniol vdyw p un odl t-i"^ penill. Newidia ei fesur yn y pedwerydd penilb hyn sydd yn cloffi ei gan yn fawr. Dalied atb hyny daw yn gvfansoddwr Lrwyeli. "Anfedrus."—Mae mm fiyehau yn y gan eto, ond brychau diofalwch ydynt. ac nid anfedi rwydd. Mae pumed penill y fpan lion eto yn ei N urddo. Ceir yn y gan, er hyny, ragoriaethau j gorbwyso ei gwendidan. j "Arhvywr."—-Can naturiol a desrifiadoI. Iwywr" yn unig sydd yn desgrifio y cinia.w. :u4 gan ddesgrifiadol y cynygid gwobr, ao nid caial, gylchyniadau y wledci "Arlwywr"' yw y gorf"* llawn haedda, y wobr. Rlvagfyr 26ain, 1898. RHYDF _:iP1 Mr E. Hughes. Groes. oedd y buddugwr, yr 1Jj yn garedig, a drodd y wobr i'r cyfarfod. CINLAW NADOLIG. XN CHWE' PENILL I GYSTADLEUAETH 'I CEMAES, NADOLIG. Mae llawer math o giniaw, Mewn blwyddyn, rhaid i'm ddweyd, Ciniawau acblysurol, Gwahanol ddull o'u gwneud, Sef cinio'r Pasg a'r Sulgwyn, A'r clwbiau oil, "fair play," Ond nid oes 'r un wystadla A cinior "Christmas Day." Can ol-bryd Dydd N adolig Rydd bwn ar fyrdda'r byd, Ncs byddont yn si^ledig, j. Bron methu da.l vn nghyd, n j Dan bwysau g wyd dau breision, Pasgedig at y wledd Wrth weled fath ddanteithion | Fe lema. pawb eu gwedd. Ar ginio Dydd Nadolig Cliyfrifa neb mor gost. I Bydd rhaid i'r "turkeys" tewion < Oil fyn'd yn aberth lhost A'r bwy a id gj'da hvny, 1 Goreuon o bob rhnr. I Dan orchwyl mawr pobty. Dydd eu hangladdoedd yw. Ar ginio Dydd Nadolig Y bydd "plum pudding" mawr, Fel brenin ar yr arlwy, Digonwr pob bwytuwr Y "lemon peel" a'r "raisin," A'r "orange" mefyn "nice," Y "figs" a'r "grapes" yn ddibrin, Afitlitu a "mince pies." Ar ginio Dydd: Nadolig Bydd "jellies" o bob lliw Yn loew-wlyb sigledig, Crvnodiir fel pe'n fvw: Pob ffrwytliau gwledydd "foreign," A'r cnau, a'u topia'11 llwyd, Y "celery" L'r "eeiiin' Yn "lielp" i dreullo*r bwy(l. Ar ginio Dydd Nadolig Pob teulu a IV-Del gwrdd, Hwy dd.'nnt o bell ac agos I eistedd with v bwrdd; Fel arwydd o'r aehlysur. Llawenydd, parch, t bri, Y byrddau oil addurnir A'r pigog "holly tree." ARLWYWR, Sef Mr E. Hughes, Grow, Cemaes.

1r ddywedir mai y goleudy sydd yn ConiEna ydyw yr hynaf sydd yn awr yn cael ei defnyadio. Adeiladwyd ef yn nheyrnasiad Trajan ac ail-adeil- adwyd ef yn y flwyddyn 1634. Byddweh ar eich gwyliadwriaeth rlsag pobl sydd yn or-foesgar. Nid oedd yn arwydd dda o gwbi pao y cerddodd y llwynog i mewn i letty yr ieir. ac Y dywedodd :—"Boreu da i chwi oil, fy nghyfeillio0 anwyl, anwyl i!"

THE SMITHFIELD, MENAI BRIDGE. IMPORTANT TO BUTCHERS, FARMERS, it SHEEP DEALERS. MESSRS JOHN PRITCHARD and PORTER 1 have received instructions to SELL BY PUBLIC AUCTION (entirely without reserve), at the Smithfield, Menai Bridge, on MONDAY, January 16th, 1899, commencing at ONE p.m. prompt, 233 GRAND WELSH MOUNTAIN EWES AND LAMBS, which will be sold in lots to suit purchasers. Terms Cash. All lots to be cleared day- of Sale. Bodhyfryd, Ban(got. -Telephone 47. LLANBADRIG, ANGLESEY. IMPORTANT SALE OF TITHES. MESSRS J. PRITCHARD and PORTER are iristrueted to SELL BY PUBLIC AUC- TION at the Bull Hotel, Llangefni, on THURS- DAY, January 26th, 1899, at 2.0 p.m. prompt, sub- ject to conditions to be there and then produced, Apportioned TITHE RENT CHARGES, amount- ing to £380 la 6d per annum, secured upon farms all in the parish of Llanbadrig, and which will be offered in Lots to suit purchasers. Further detailed particulars will shortly be is- sued and may in the meantime be obtained of "Messrs Carter, Vincent, and Douglas Jones, Soli- citors, ccr the Auction all of Bangor. 17599 THE NEWLANPS, GORS, HOLYHEAD. IMPORTANT SALE OF VALUABLE AND MODERN HOUSEHOLD FURNITURE. "ft < R H. PARRY JONES has been favoured with jH instructions from H. A. Malaher, Esq., R.N. (who has left the town), TO SELL BY PUBLIC AUCTION at the above Residence, on FRIDAY, the 20th of January, 1899, the whole of the, valuable HOUSEHOLD FURNITURE and Other Effects, Comprising briefly of Walnut A-Vood Drawing Room Suite, Dining Room Suite in Leather Mahogany Top Telescope Dining Room Table, Two Wafnut Wood Bevelled Plate Overmantles, Walnut Wood Sideboard Bevelled Plate Glass Back, Brass Rail Fenders,several Sets ofFireBrasses, Dining andDraw- ing-room Carpets. Hearth Rugs, Floor Cloths, Stair Carpets, Walnut Wood Hall Stand, Wicker Chairs, Bamboo Whatnots, ditto Stools, Piano Stools, Wicker Tea Stand, Occasional Tables, Butler's Tray and Stand.Oil and Water colour Paintings and Etchings, Two Satin Walnut Bedroom Suites (comprising Wardrobes. Duchess Tables and Drawers, Marble Washstands, Pedestal Cupboards and Chairs), Cottage Bedroom Suite, Chest of Drawers (in Maho- gany and Deal), Painted! and Polished Dressing Tables and Washstands, Toilet Glasses. Mahogany Commode, several Brass Rail and Iron Bedsteads, with Spring Mattresses. Combination Bedsteads and Mattresses. Hair and Wool Mattresses, Invalid Bedchair (with cushions). Foot Baths, Sponge Baths, Beddings, Blankets, Sheets, Counterpanes. Bed i Curtains, Hangings, Window Curtains ,Feather Pillows and Bolsters. Cooking and Culinary Uten- sils, Scales and Weights. Toilet Ware, Dinner and Tea Services. Table Glass, Breakfast and Dinner Cruets, Sundry Crockery. Cutlery. Plate, etc., Kitchen Tables, Chairs, several Table Lamps Lawn Mower (Ramsom's Patent), Garden Tools. Sheers; also a beautiful sweot Toned full compass trichord COTTAGE PIANOFORTE (Ebonised Case), by Cramer, of London. In splendid condition. To- gether with several other Sundry Articles too numer- ous to mention. SALE to commence at ELEVEN o'clock prompt. For further particulars apply to the Auctioneer, Old Market-place, HolyheaJ. 793 O -BWYS I BAWB 0 BOBL MOR. Caed o'r diwedd yn Llangefni Nwyddan didwyll, gwaith y Cymry Nwyddau hardd i ddyn a dynes- Nwyddau clyd i'w cadw'n gynhes. Hysbysir mai yn COvPTON HOUSE, LLANGEFNI, 'MAE'R JONES'S I (Y MANUFACTURERS OYMREIG) yn dangos y Nwyddau Cartref goreu a harddaf yn Nghymru. Na chymerwch eich twyllo gan y mas- nachwyr hyny a ddywedant wrthych eu bod yn gwerthu pethau cartref, pan mewn gwirionedd na wyddant eu hunain y gwahaniaeth. Ewch at Gwneuthurwyr Cymreig i brynu, ac arbedwch gael eich twyllo, ac arbedweh hefyd broffit y masnach- wyr, pa rai sydd yn byw yn fras ar eich llogellau. Ewch i Compton House, a chewch y broffit i chwi eich hunain mewn pob math o ddefnyddiau Cartref at wisgoedd Boneddigion a Boneddigesau. Brethyn- au Da Cryf am 2s 6c; Brethynau Duon a Lliwiau Goreu a Harddaf welwyd erioed am 3s 6o, etc. Defnyddiau Dresses Hardd i Foneddigesau, hefyd Shawls (Mawr a Bach) o 2s ac uchod; Hosanau Da a Lluniaidd o 6c y par; Gwlaneni Gwynion (Fine), eto rhai Rhesog at Grysau Hardd, am 9c; Crysau Parod o 3s 6c Defnyddiau Trowsus Cryf a Chynhes Is 2c Trowsus Parod, 2s 6c, etc. Edafedd Hosanau, Goreu am Is 4c. Syndod. Gwneir Siwtiau Dynion ar Fyr Rybudd, a Gwarentir Style a Gwneuthuriad. 'Byddwn yn Gwerthu yn y Marchnadoedd fel y can- lyn :—Bangor, bob Dydd Gwener; Amlwch, ar "dates" canlynol: Nov. 5, 19, Dec. 3, 17, 31; Holyhead fel y canlyu: Oct. 29, Nov. 12, 26, Dec. 10, 24. Cymerir Gwlan yn Gyfnewid, neu Gweitliir eich Gwlan yn unrhyw un o'r Defnyddiau Uchod. Troedir Hosanau am 5o a 9c y par o'r Edafedd Goreu. Yn Eisiau, Pedair o Ferched i Ddysgu ac i Wau y Machines Hosanau. Ymofyaer yn ddioed. 712 I I OS OES ARNOCH EISIAU CYLLILL, Chaff Cutters, :.Y., Pulpers, Slicers, &c., 4ftegl Nis gellwch wneud yn well na galw yn Shop y Foundry, ILANGEFNL 534 WI OFYNIR TAIiAi AU IN MLAENLLAW. BENTHYCA ARIAN YN GYFRINACHOL i lAmaethwyr, Masnachwyr, Lletty-gadwyr, ac eraill mewn symiau o lOp i fyny i 500p ar addaweb y Benthyciwr ei hun ar delerau is nag a godir yn arferol. Trefnir yr ad-daliad i gyfarfod gofynion y Benthycwyr. NI CHYMERIR DIM BILLS OF SALE. Mae busnes gwirioneddol a helaeth wedi ei wV-id am y Z7 mlynedd diweddaf. Mae canoedd o fentbyc- wyr wedi rhoddi tystiolaeth wirfoddol i'r modd teg a rhesymol yr ymwneir a hwy. Ceir manylion llawn wrth ymofyn, trwy lythyr neu yn beraonol, » GEORGE PAYNE, Accountant, 2811 Crescent-road, Rhyl. CYNGHOR PLWYF LLANFAELOG. RHYBUDD. BYDDED hysbya drwy hyn y bydd y Cynghor uchod yn cymeryd cwrs cyfreithuol yn er- byn perchenog pob anifail a ganfyddir yn pori yn Towyn Llyn, Llanfaelog, odSdigerth anifeiliaid y plwyfolion yn unig, ar ol y dvddiad hwn, Ionawr 2il, 1899. THOS. H. OWEN, 789 Cadeirydd. A R WERTH, TY a GARDD yn Modffordd am A arian byeban.—Ymofyner ag Ann Hughes, Llwynbedw, Cerig Ceinwen. 781 A~_R~OSOD, y BODFFORDD CAFE. Rhoddir v flaenoriaeth i Wr a Gwraig yn deall Sa^sneg. A —Am bob manyiion pellach ymofyner a William Hughes, Bwlch y Fen. 794 N EISIAU, BACH GEN i ddysgu gwaithAIV GRAPHU. Rhaid iddo fod yn medru dar- llen Oymraeg a Saesonaeg yn rhwydd.—Ymofyner, Williams, Caxton House, Amlwch, Anglesey. 795 N FJSIAI-T.-LL.INC Cvmreig i weitliredu fel Y CyfleithyddL Rhaid iddo fod o ymddangoÅad parchus. Mne tystiolaetnau o gyneriad da yn I an,(r,enrho',dio.I.-Y,n<)f e-t, gan ncdi Cyflog, i W. vn I I J. Fox-Kalrir, Anglesey Temperance lIo"el, Ltan-, gefni. 7y7 TALSAIIN, LLANGEINWEN, MON. YMRYSONFA AREDIG. IONAWR 17eg, 1899. Dosbarth I., agored. Dosbarth II., cvfyngedig 1 rai lieb tnill OT blaen. Erydr No. 2. Tair gwobr yn Dosbarth I., a phump yn Dosbarth II. Maint y gwys 5x6. Gwobrwyir y Wedd Oreu ar y Cae; hefyd Ca 101 Cefn, Rhych, a'r Aradr. Gwobr i'r Wedd Oreu ar v Cae, CLOCK, gwerth 50s, rhoddedig gan y Meistri W. ac H. M. Gould- ing. YR enw, yn nghyd a'r "entrance fee (2s 6c), l fod yn llaw yr Ysgrifenydd, IONAWR 14eg, 1899, O. THOMAS, 776 .I Dwyran Board School. TY MAIN, NEWBOROUGH. Cynhelir YMRYSONFA AREDIG Yn y He uchod IONAWR 2 5 a i n 1899, Agored i Sir Fon. Dosbarth lal: Unrhyw Wydd i dori 5x7. Ail Ddosbarth: Gwydd No. 2 yn unig i dori 5 x 6. Gwobrwyir y Wedd Oreu ar y Cae, a'r Un Anifail Goreu. ENWAU yr Ymgeiswyr, vn nghyd a'r Entrance Fee o 2a 6o, i fod yn llaw yr Ysgrifenydd ar neu cyn IONAWR 22ain. Manylion i'w cael gan yr Ysgrifenydd— MR JOSIAH HUGHES. DALIER SYLW. DYMUNA E. HUGHES, 4, Pen'rallt-terrace, !7 Uangefni, HYSBYSU ei fod yn rhoddi COVERS NEWYDD ar bob math o Umbrellas ar y rhybudd byraf. Prisiau, o 1/lli, 2/11, 3/11, etc. Hefyd y maa E. Hughes yn Agent i P. and P. Camp- bell, Dye Works. Perth. Anfonir Goods yn Wyth- nosol i gael eu Bjfo. ATLAS ASSURANCE CO. FIRE ^fjj^ LIFE ESTABLISHED 1808. Head Office 92, Cheapside. London. Capital Snbscribed i Total Assets 31/12/97 £ 1,200,000. I £ 2,287,029 The Company bag paid in claims upwards of £ 13,000,000 STERLING. AGENTS AT Bangor Mr W. PUGHE, National Provincia Bank of England Ltd Beaumaris rJ. G. DAVIES do Betbesda W, R. LLOYD do Conway MtUWEN ROWLAND do Holyhead .1 .WILLIAMS do Llangefni MrJOHNJONES do Llandudno Mr J. ADEY WELLS do Menai Bridge..Mr J. GRIFFITH JENKIN8 do Derbigh Mr R. E. HUGHES do do Messrs PARRY JONES and FRANCIS, Solicitors. Llwydiarth Esgob I Mr THOS. PRICHARD. Solicitor, and Llanerchymedd f Llangefni.Mr T. NICHOLLS JONES. Nanner. Cemaes ..Mr O. LI HUGHES. LTVXBPOOI. BBNCH.-9, Titbebarn-Street. J. WILBERFORCE MARSDEN, M ——L'

Nodion Amaethyddol, &c. Yr wythnos ddiweddaf casglwyd rhenti Eti- feddiaclh Baron Hill, a gwelir adroddiad o weith- redladau dydid Sadwrn mewn colofn arall. Yn anffodus nis gallai Syr Richard Williams Bul- keley, Bar., y tirfedclianydd- poblogaidd, fod yn bresenol i glywed y dystiolaeth uchel am ei worth- fawrogrwydd mewn amryfal gylchoedd yn ei sir enedigol. Er yn ieuanc mae wedi dringo i swydai uchaf y sir, a chfill ei fod, yn dal y fath swyddi efallai nad ydyw yn bosibt iddo dalu y sylw manwl hwnw i amaethyddiweth ymarferol ag y dymunai Mr Owens (PenhwnllyP) iddo gymeryd. I foneddwr sydd, yn TIanw cymaint o swyddi, nid hawdd ydyw iddo gael amser i wneud yr hyn a hoffai Mr Owens, ond rhaid cofio fod ganddo or- uchwyliwr manwl a gweithgar yn Mr J. S. Laurie. Difyr yw gweled y teimlad da sydd yn ffynu rhwng y meistr tir a'i denantiaid, a cbeir yn hyn brawf ychwianegol o'r berthynas ddedwydd a fodola rhwng Syr Richard a'i denantiaid. Mae Cymru yn hynod ffodus yn y eyfeiriad hwn, oblegid cawn y tirfoodianwyr yn troi yn ddyddiol bron yn mysg en tefnantiaid, ac 09 bydd gan denant gwyn i'w gwneud madr meistr tir yno i'w dd-erbyn, ac nid ei chaal. yn ail-law. Po buasai hyn yn caeIJ. ei wneud yn yr Ynyg Werdd mae'n debyg na chlyw sid son am Ymxeolaeth. Da hefyd oedd clywed fod yr etifeddi—Master Dick, fel yr adnabyddir ef-yn troi ar wella. Diau fod, gwaeledd ei eti- fedd wedi ymyryd 11awer a dyledawyddau yr Ar- glwydd Raglaw, ac y gal? fod hyn wedi ei les- teirio i ymgymysgu yn fwy a'i denantiaid yn y gorphetool. Fodd bynag, nid yn fynych y gwelir bonecMwr mor ieuanc yn llanw cylchoedd ey- boeddus mor uchel, ac i gyfla/wni ei ddyledswydd- au amryfal rhaid fod ei amser yn brin.

Dywed un o bipyrau mwyaf poblogaidd Lioegr, sef y "Field:" "Mae gan amaethyddiaeth Gogledd Oymru gyfaill da yr. y Milwriad R. Platt.. Mae perchenog parch us gyrr Gorddinog o wartheg Cymreig, o bryd i bryd ac mewn gwahanol ffyrdd, wedi rhoddi symbyliad defnyddiol i amaethydd- iaeth yn rhan ogjeddol y Dywysogaeth. Feallai mai buddianau magu stoc ydynt wedi bod y rhai penaf i fuddio drwy ei haelfrydedd ac esiampl. Mae yn eitbaf hysbys fod safle cyflym-gynyddol | y gwartheg marwr duon Cymreig y maent ynddo yn awr i'w briodoli i fesur mawr i'r yni a'r antur- iaeth ddangosid ar eu rhan gan y Milwriad Platt, gyrr yr hwn. sydd yn hawlio y lie blaenaf. Mae bridio ystalwyni hefyd wedi cael ei gefnogi yn fawr gan y Milwriad Platt. Nid oedd y gwpan arian, yr hon a dderbyniodd y dydd o'r bliaen oddiar ddwylaw amaethwyr a magwyr stoc yn y rhanbarth, eithr arwydd gymhwya o'r diolchgar- won a'r mawrygiad o'i gynorthwy haelfrydig a'i J esiampl dda. Mae'r Milwriad Platt wedi rhoddi amlygiad pellach fyth o'i awydd diledryw i hyr- wyddo y buddiant amaethyddol drwy roddi ysgol- oriaeth i Goleg Prifysgol Gogledd Cymru gwerth 30p y flwyddyn am ddwy flynedd, i gystadlu am dani gan feibion amaethwyr sydd yn awyddus i dd-erbyn addysg amaethyddol yn Fferm y Coleg." Yr ydym ni eisoes wedi cyfeirio at y materion hyn, ond ar yr un pryd mae yn dda genym gtael y cyfleusdra i roddl datganiad i opiniynau y new- yddiaduron amaethyddol Seisnig dylanwadol.

Mae Ardalydd Londonderry newydd fod yn areithio i amaethwyr Durham. Dywedodd ei fod wedi gweled y bydd i Fesur i ddelio a chymysgu cynyrcliion lluniaethol gael ei gyflwyno i'r vSen- edd yn y tymhor nesaf gan Wednidog Amaeth- yddiaet'n. Hyderai y byddai i'r mesur fod yn un bcxhthaol, ac y byddai i'r Llywodraeth ddangos eu hunain yn fwy o ddifrif yn nghylch ei basio yn gyfraitlh nag a fuont yn nglyn a dau Fesur cy- trelyb a gyflwynwyd gamddynt. Hyderai, hefyd, y byddai i amaethwyr y wlad ddwyn pob pwysau cymhwys ar y Llywodraeth i'r pwrpas o sicrhau y bydd i'r twyll gwart-hus o werthu cig tramor rhad fel "prime English" gael ei roddi i lawr gyda llaw gadarn. Yr oedd llawer o faterion eraill fel, er engraifft, tollau rheilffyrdd gorffafriol i gyn- yrchion tramor, parth-ed, pa rai y gallai y Llyw- odraeth wneud gwasanaeth' mawr i amaethwyr J ond ni byddai i unrhyw Lywodraeth ddelio a'r fath faterion os na fyddai i'r amaethwyr eu hun- ain ddangos eu bod o ddifrif yn eu cylch.

Dealhvrn fod symudiad ar droed i ddangos mewn dull sylweddol fawiygiad o wasanaeth mawr y di- weddar Iarll Winchilsea i amaethyddiaeth. Mae Oynghor yr ITndeb Amaethyddol Cenedlaethol yn bwriadu codi cronfa er oof am ei ymroddiad hael- frydig i fuddianau pob dosbarth cysylltiedig a'r tir, ae mae'r pwyllgor yn bwriadu rhanu y gronfa fel y car.lyn —(1) Rhan i'w rhoddi i'rAr,(r,lwydd-es Winchilsea i'w gtwario fel y gwel hi yn oreu (2) haner y gweddill i'w ddefnyddio er budd amaeth- wyr mewn angen, neu er prynu blwydd-daliadau neu amcan cyffelyb: a (3) swm cyffelvb i'w roddi at gynorthwyo llrifurwyr mewn cyni, ond rhaid i aelodaeth o'r N. A. U. fod yn gymhwysder ang- enrheidiol yn mhob achos. Giwlir nad ydyw'r amcan yn cael ei fwriadu i deulu y diweddar larll, eithr er parhau y gwaith da a gyclnvynoddef ac a gariodd yn mlaen mor llwyddiaiius i ftmy i'w farwolaetih gynamserol.

BASIC SLAG. Syr,—Yn eich rhifyn diweddaf gwalais ysgrif gan un a ymgyfenwa yn "Critic," yn ceisio oon- demnio y nwydd uchod. Oyn defnyddio yr enw dylasai geisio dwya rhyw fath o bi-ofion i ategu ol haeriadau yn hytrach na benthyca sylwadau (dychymygol) "made in Germany." Ai tybed nad yw amaethwyr Mon WAdi cael digon o brawf bell- ach, fel y gaEant ffurfio barn drostynt ea hunain ? A pha un byna.g a oes gwahaniacrbh rhwng y naill waith haiarn a'r llall, gallant wybod nad yw pob slag yn gyfwerth a'u gilydd. Yr wyf wedi dclt- ddlio slac, bob tymhor ers saith mlynedd cefais 6-f oddiwrth yr un cwmni bob blwyddyn ond un, a chefais brawf sicr fod,digon o wahaniaeth rhyng- ddynt i wneud dyp yn ochelgair gan bwy i brynu. Am y tiroedd y defnyddiais ef arnynt, gollif dweyd: "Yn lie llafrwyn y cyfyd irwellt, ac yn lie mwsogl y cyfyd meillion," A hyn sydd dystiol- aeth bwysicach yn ei fflafr na dim a all un "critic" ysgi-ifenu yn ei hyn. Mae ei ensymad nad yw ffermwyr Mon yn darllen na meddwl drostynt eu hunain ond yn gadael eu cred a'u ffawd yn nwy- law man "agents" yn wrthun i'r titbaf. Ond, dichon fod y man "agents" wedi ystwytho tipyn ar yr "agenW mawr, ac y gellir yn awr gael yr hyn a werthent am haner y prisiau arferid dalu iddynt cyn darganfod rhdnwedd y basic slag. Mae ein profiad o'r gorphenol yni sicrwydd nad hawdd fydd siglo fy nghred1 bersonol na'r eidkio lluaws o'm cywydogion ynddo. Ydwyf, etc., HEN FFAR-AF WP.

Y mae meddwl ag sydd yn ymwybodol o'i gyf- ander yn ffieiddio dweyd mwy nag y bwriada ei gyflawnd.

N,dion o Cemaes. Mr Golygydd,—Yr hyn a'm synodd a yn fawr WTth ddai-l|!Jen -eich papyr clodwiw ydoedd na fuasai yma rhywun o'r cyfeillion ag sydd yn arfer eofnodi han-esion. a digwyddiadau o'r lie uchod wadi ,cal cynhyrfu eu teimladl i gofnodi am gar- edegnvydd a haelioni Miss Roberts, Vigour. Y miaa yn bur debyg mai parehu eu gilydd yr oedd y cyfeillion, a neb yn gwneud y gwaith. Ond gan mai fel hyn y mae pethau wedi digwydd, y mac, rhyw hetn ddihareb yn dweyd mai "gwell hwyr na hwyrach." Ao fel' g»hel>ydd newydd yn cynyg ei hun yr ydWji yni dyniuno cael congl fechan yn eich papyr godidog i ddatgan v teimladau cynes a'r dioichgarwch gwxesocaf srfdd yn llenwi uWn- wesau tlodion Cemaes o barthed i haelioni a eh-ar- edigrwydd jliss Roberts. Y mae yn sicr fod y foneddigea ym. yn .haedtlii cael v parch mWYlLf a'r ganmoliaetli; uchaf, oblegid mae ei charedig- rw v dd a'i haelioni yn hawlio hyn oddiar law pawb sydd yn ei hadnabod. Mae hi bob amser gyda sirioldeb yn barod i gyfranu yn helaeth at unrhyiv achoa teilwng fydd yn yr ardal. heb edrych ar enwadaeth na dim o'r cyfryw. ac y hi yn cofio am y gieiriau llyny. "Y mae genych chwi y tlodion gyda chwi bob a-mser," ac nidi vn unig rhyw lll- waith1 yh y flwyddyn tua'r Nadolig y mae :"i yn cofio am y rhtai nm, ond m-ae hi rn <rwneud! hvnv yn barhaus. Mae ganddi galon ag sydd yn llawn 11 o gydymdeimlad a'r cyfryw, fel v mae ei rhoddion parhaus yn profi hyn yn sylweddol. Mae yn llawenydd genyf allu ccfnodi i ddarllenwyr eich papyr mai nid gwneud rhyw un orchest faWl" flyn- yddol er mwyn cael ei gweled gan T oyko--dd T bvdd1 Miss Roberts, ond y mae hi a'i llaw yn agor- ed ar hyd y flwyddyn i gyfranu i rai fydd mewn angen. fel k-rbvii liyn y mae-, cyfranu i'r tlodion wed5. dyfod vn ail natur iddi, a gwir ddymuniad ein oalon ydyw ar iddi gael hir oes i fyned yn mlaen gyda'r eorchwyl rhngorol yma. a phob llwyddiant a'i dilyno, a llifed cyfoeth iddi fel yr afon. SYLWEDYDD. fGobeithiwn y bydd i'n goliebydd sylwi yn y dtvf- w odol mai ar un tu i'r ddalen yn unig y dylai ysgrifenu.—Gol."|

Eisteddfod Goronog Ciergybi, lSSS. BEIRNIAD.ABTH AR Y TRAETHODAU AR "LLE A GWAITH MERCHED YN NGLYN A'R YdGOL SABBOTHOL." Nid wyf yn meddwl i mi erioed gatel mwy o bleser yn darllen a chelsio beirmadu nifer o draethodau ar gyfer unrhyw gystadleuaeth nag a gefais wrth fyned drwy y ciiwe traetliawd a ddiaethant i'm Haw ar y testyn hwn. Y mae yr oil yn dangos llawer o allu a meddylgarwch ac ymohwiliad, yn nghyda dealltwriaeth glir o am- canion yr YsgQI Sabbothol, a'r gwaith mawr ellir ei ddwyn oddiamgylch gan y rhyw fenywaidd yn- ddi. Y mae y salaf yn draetliawd gwir dda, a phe mai hwn fuasai yr unig dmethawd yn y gys- tadleuaeth, ni pbetruswn i ddyfarnu y wobr iddi yn gyflawn, tra y mae y goreu yn un o'r traeth- odau mwyaf godidog a ddarllenais erioed, ac yn gwir deilyngu swm y wobr lawer gwaith drosodd. Yr wyf wedi dosbarthu y traebhodau, nid yn gymaint yn olou safle lenyddol a chymariaethol, ond yn eu perthynas a'r modd yr ymdriniant a'r testyn. Nid yw Aurora a Gwenonwy wedi ysgrifenu ond ar ran o'r testyn. Yn He ysgrifenu ar "Iia a gwaith merched yn nglyn a'r Ysgol Sabbothol," ysgrifenent ar "WaitJi merched yn yr Y Bg'ol Sah- botbol," ac oddiiar y safbwynt hwn ysgrifena y ddwy yn fedrua a da. Cymwysderau atlirawei a'u dyledswyddau yn benaf yw baich eu traethod- au. Ysgrif ena Aurora Gymraeg rhagorol, a rlian ar- ddull y mae hwn yn un o'r traethodau goreu yn y gystadleuaeth, ond arddengys ol brya ac esgeulus- dTa mewn rhai manau. Argyhoeddir fi y gall- asa-i Aurora ysgrifenu traethawd Hawer gwell pe cymerasai ychwaneg o Gwyll i feddwl allan ei thestyn ac i gyfleu ei meddyliau yn glir a diam- wys. Y mad traethawd Gwenonwy hefyd yn un da iawn. Buasai yn dda i holl athrawesau yr Ysgol Sul yn ein a-ae athrawon hefyd, o ran hyny i ddarllen a chedsio gweithredu ar ei awgrym- iadau. Gresyn na buasai Gwenonwy wedi as. tudio y testyn yn fwy manwl cyn dechreu ysgrif- enu. Cymer y pedwar traethawd arall olwg eang a chyflawn o'r testyn. Tra y buasai y rhan fwyaf o draethodlau Aurora a Gwenonwy yr un mor gymwys i feibion ac i ferched, cyfynga y pedwar hyn eu sylwadau yn arbeu-ig at le a gwaith merch- ed yn nglyn a'r Ysgol Sabbothol. Y mae traetliawd Mair o Wynedd yn un o'r rhai mwyaf gwreiddiiol yn y gystadleuaeth. Y mae yn Hawn o ergydion pert a "witty" o'r dech- reu i'r diwedd. Nid: yw ei M. ITno-dod llenyddol feallai mor uchel a'r ddau a nodwyd eisoes, ond y mae yr awdures yn amlwg yn feddianol ar argy- hoeddaadau cryfion yn n<?lyn a hawlian ?i rhyw. ac ar y gwroldeb angenrheidiol i'w trabthu. Ei thuedd yd-vw i fyned! dros derfynau ei thestyn. Prin y gallaf deknlo fod ei sylwadau ar waith y "Primrose League" a'r priodoldeb o gael Cym- deithaa Ryddfrydol ar yr un llinellau yn dwyn jjerthynas agos a'r mater dan sylw. Ar yr un pryd, ceir llawer o bethau tra rhagorol yn y traethawd. Cynghorwn Mair o Wynedd i ym- gydnabyddu mwy a ysgrifenu Cymraeg. I Nid yw Cymraeg Ymdrechgar ychwaaish yn ber- ffaith o lawer. Nid yw eto wedi dysgu brawdd- egu yn dda., ac mown amryw fanau y mae ei sill- ebiaeth yn wallus. Braidd yn gymysglyd yw ei syniadau oherwydd nad ydyw wedi arfer meddwl yn glir ac yn drefnus. Ymdrinia, fodd bynag, a rhai rhanau o'i thestyn yn bur ddeheuig, ac fel y gweddill dywed lawer iawn o bethau gwerth eu dysgu i ferched yr oes. Dalied Ymdrechgar ati 1 i ymdrechu, a thrwy ymdrech daw yn berffaith. Eunice. -Traethawd maith, llawn o feddwl ac o swyn. Ysgrif ena 46 o dudalenau, ac ymdrinii a'r mater yn fanwl a galluog. Drwg iawn genyf nad oes gwobr i Eunice. Nid yw i llawysgrif I gystal a'r gweddill, ac nid yw ei harddull yn rhyw fiOeth a llyfn iawn. Pe y bwriedid cyhoeddi y traethawd byddai yn angenrheidiol caboli cryn lawer arno, ond y mae wedi meddwl y mater allan yn ofalus, ac yn cyfleu ffrwytli i myfyrdod yn glir a syml. Y mae yn amlwg ei bod wedi cy- meryd traiferth dirfawr gyda'i thraethawd, a di- ameu genyf ei bod wedi cael tal da am y drafferth. Aed yn mlaen ar yr un llwybr, a daw yn oreu rywbryd. Y imae traethawd Blodeuwedd yn rhagorol. Dau fai yn unig sydd arno. EI thuedd i bregethu i'w chyd-chwiorydd, a'i diffyg gofal achlysurol gyda/i brawddegu. Eto nid yw y heiau hyn ond bychan, ac ant o'r golwg yn ymyl rhagoriaethau y cyfansoddiad. Cymer olw« car^ a deallus o'i thestyn. Arddengys wybodatlh fanwl o'r Beibl, ac o lenyddiaetli gyffredinol. Defnyddia gym- hariaethau tlysion a phwrpasol. Y mae y traeth- awd—er yn faitlii, 52pp.-yn ddyddorol a phle- serus i'w ddarllen. Ymgyfyd i hyawdledd uchel mewn rhai manau. Defnyddia Gymraegcoeth ond syml, ac y mae yn amlwg ei bod wedi arfer ysgrtfemu cyn hyn. Carem weled y traethawd wedi oi gyhoeddi, er mantais i hoH ferched Cym- ru. Buasai yn anmhosibl ei ddarllen heb i les dirfawr ddedBiaw o hyny. Yr wyf yn ddiolchgar i Blodieuwedd, pwy bynag yw, am y fraint o ddar- llen y fath gasgliad o bethau bvw a gogoneddus. xtnoaaer y woor 1ddl, oherwydd os teiiyngwyd gwobr erioed, teilynga hwn un, ac un Hawer "mwy ei gwerth; er mor sylweddol, nag a gynygir yn y gystadleuaeth hon. Ar air a chydwybod Oaergybi. t HUGHES.

Dweyd "Celwydd Goleu." Aeth Patrick UMars (preifat yn y 9th Re- gulars) at filwriad ei gattrawd i ofyn am bythefnos o wyliau. Disgyblydd llyrn oeddy milwriad, ac nid oedd yn credu mewn ,estyn gormod o freintiau i'w ddynion. Ni phetrusai ar adegau i ddweyd tipyn ;) anwiredd er mwyn osgoi rhoddi un. "Wei," ebai y Mihvriad, "i beth mae arnoch I eisiau dwy wythnos o vyliau I' Patrick a atebodd: "Mae fy ngWraig yn bur sal; nid yw y plant chwaith yn hci-nor da.; ac os nad oes genych wrthwynebiad, fa fuasai hi pi leicio fy nghael g;,rtrcf am 'cliydig wythnosau i roddi tipyn o help iddi." I/lygadodd y milwriad Patrick am rai eiliadau, nc yna dywedodd: "Patriek, fo allaswn ganiatau eich dymuniad chwi, oni fy mod wedi derbyn Ilythyr oddiwrth t ich gwraig, boreu heddyw, yn dweyd nad oedd ami eich eisiau gartref o gwbl; nad oeddych ond nuisance n chodi'r gwr drwg pryd bynag y byddweh yno. Mae hi pi gobeithio na wnaf roddi dim 'chwaneg o furloughs' <i chwi." "Mae hynyna yn setlo'r peth, mae'n debyg. Gan hyny nis gallaf gael y furlough»" meddai Patrick. "Na eliwch, mae aniaf ofn. Ni fycldain bri- ) cdol i mi adael i chwi fyned o dan yr amgylchiad- au." Yn awr daeth tro Patrick i lygadu ar y milwriad, I fel y cychwynai y sAvyddog hwnw tua'r drws. Ac meddai: —■ "Milwriad, a allaf fi ddweyd rhywbeth wrth- ych 1" "Ax bob cyfrif, Patrick beth ydyw?" "A ydych chwi yn siwr, swyddog, nad ewchocli co' 00 dywedaf cl1" "Dim o gwhl, Patrick pa beth ydyw 1" "Eisiau deyd sydd arnaf fod dau geyddwr ysplenydd yn yr ystafell hon, ac yr wyf fi yn un o honynt. Ni phriodais i erioed yn fy mywyd."

Marwolaeth, John Gaerweliyd Pritchard. Wrth edrych dr dun o'n newyddiaduron ddech- reu yr wythnos ddiweddaf, tarawyd fi yn fawr pan y gwelais y penawd, "Manvolaeth Gaorwenydd." Yr oeddym, yn deall fod ein hen gyfaill yn wael ers amser maith, a rhywfodd yr oeddym yn cael golw-g anobeithial arno. Cawn iddo fyned i dy ei frawd i Langybi, Eifionydd, er ceisio cael ad- feriad i'w iechyd, ond fel y dywedir, dirwyn i'r pen wnaeth y daith a hyny yn yr un awr a'r flwy- y ddyn 1898, sef nos Sadwrn, yr 31ain o Ragfyr, yn 62ain mlwydd oed. Yr oeddwn yn gydnabyddus iawn a'r hen gyfaill doniol Gaerwenydd ers tua deugain mlynedd, ac ar y cyfrif hyny yr ymeflais yn fy ysgrifbin i wneud ychydig bach o sylwadau am d-ano yri y "Clorianydrl." Ganwyd ef yn y Gaerwen, Mon, Ebrill 5ed, 1837. Pan yn 14eg oed, dechreuodd ar y gwaith o ddilledydd gyda'i dad yn y Gaerwen, Yn mhen ychydig flwyddi da-eth at ei ewythr, Mr R. Humphreys, i Beth- esda, ao yno yr ymsefydlodd. Wedi bod gyda'i ewythr am amryw flwyddi yn v gwaith, sefydlodd mewn busnes ei hun fel "tailor and draper." Yr oedd y Parch Daniel Rowlands, M.A., Upper Bangor, yn ewythr iddo o frawd i'w fam, a gwnaeth gryn gyfeillgarwch ag ef. Safai Gaerwenydd yn uchel yn rhestr y beirdd. Yr oedd yn fardd arian- dlysog, ac yn gadair-fardd. 4Dyfinsotrdodd lawer iawn flynyddau yn ol, ond yr oedd wedi stopio gyda'r gwaith di-fudd ers llawer o flynyddau. Bu- asai yn well iddo pe buasai heb gyfansoddi llinell farddonol erioed. Cafodd llawer iawn o'i gyfan- soddiadau yr anrhydedd o fod yn fuddugol mewn Eisteddfodau Cenedlaethol a Thalaethol, a chyfar- fodydd llenyddol. Cawn enwi rhai o'i brif weith- iau barddonol:-Ponillion: "Y Cryd" (buddug- ol), "Y Beibl" (buddugol). Englynion "Ooffad- wriaeth am y diweddar Barch Morris Jones, Jeru- salem, Bethesda" (buddugol), yn nghyda lluaws o benillion ac englynion eraill ar wahanol dostyn- au. Pryddestau: "Dedwyddwch" (buddugol), "Crist yn y Demi gyda'r Doctoriaid" (buddugol), an yn Ynys Patmos," "Y Pharisead a'r Pub- lican yn y Demi" (buddugol), "Marwnad i'r di- weddar Mr W. W. Thomas, Cae'rllwyngrydd" (nai o fab chwaer i Llechidon), (cyd-fuddugol a Mr R. Llystyn Jones) "Carchariad Garibaldi" (buddugol), "Bugeil-geirdd" (buddugol), Cywyddau: "Y diweddar Colyddan" (buddugol), "Y diweddar Mr D. O. Prichard. Braichmelyn, Bethesda" (buddugol), "Yr Enaid" (buddugol), "Yr Oruwch-ystafell" (buddugol), "Cwymp Llew- elyn" (buddugol), "Pont Menai" (budduool) Awdlau "Adda," "Oen y Pasg," awdlau cadeiriol a ymddangosent yn y "Traethodydd" am 1866. Am yr awdl ar "Oen y Pasg," dywed y "Faner," yn ei hadolygiad ar y rhifyn hwnw o'r "Traethod- ydd: "Y peth nesaf yn rhifyn ydyw awdl nr 'Oen y Pasg,' gan Gaerwenydd, yr hon a enillodd i'w hawdWr yr anrhydedd o fod VI1 fardd cadeiriol yn Eisteddfod Cymre:igyddion Bethesda, dydd Gwyl Dewi, 1866. ac m wir rhaid ? n; o-vfWIdAf er nad ydym yn or-hoff o'r gynghanedd nac yn 'j meddu syniad'au uohel iawn am awdlau cade rial yn gyffr-edin. fod yr awdl hon yn meddu grade! u helaeth o deilyngdod awenyddob Mae yn rid-T- t nyn tlws. cyfoethog, a gwir farddonol, ac ni-I TU- I ym yn tybied fod yr amser vn mhell pan y fr111, (xaerwenfdd yn eLstedd fel buddugwr yn nghaciair yr Eisteddfod Genedlaethol, ac yn cael ei restru yn mysg prif feirdd ein givlad." Rhywfodd yr oedd ein hen gvfoill wedi taflu y gelfvddyd aweii- gar hon—ba^udoniaeth—^O'r neilldu CTS llawer blwyddyn, fel mai ychydig iawn lin ellau n gyfan- soddSodd era deng mlvr-edd. ac yr oedd hyn yn weithred gall iawn o'i e:ddo. Yr oedd yn aelod cymeradwy gyda'r Hen Gorph er yn blentyn, yn Jerusalem. Claddwvd ei weddilbon yn TO yn went Glanogwen, ddydd Merc her diweddaf! Heddwch i'w lwch hyd ganiad yr udgorn d;weddaf.-Tile.-b- idon.

EXGEDI, CEIRCHIOG. STr,-Gobeithiaf y caniatewch i mi wneud ych- ydig nodiadau ar iythyr a ymddangosodd yn eich papyr am Rhagfyr 15fed, o daji y penawd uchod, gan "Un Oedd Yno." Cymer hwn arno roddi hanes cyfarfod dirwestol, ond amlwg oddiwrth ei lythyr nad hyny oedd ei wir amcan, oithr, pi hytrach, rhoddi ergyd lawchwith, fel y dywedir, i bersonau a chyfnudebau crefyddoL Dywed "Fod y rhai brasaf o'r gynulleddfa yn absenol." Atolwg, pwy a feddylia wrth y rhai brasaf? Os blaenoriaid En- gedi, gwyr "Un Oedd Yno" nad ydyw pawb o'r rhai hyn yn pi-offesu-ett bod yn ddirwestwyr, ac nid oes ganddo liawl i'w beio yn hytrach, beiad ei hun, am amcanu "enllibio ei jzi-mydog yn ddirgel. Dywed, hefyd, "mai y cyfarfod misol ydyw y cyn- ulliad puraf a all gydgyfarfod. Carwn wybod gan y brawd hwn pa beth a olyga with y cynulliad puraf? Os bod yn Fethodistiaid, yna y maa yn iawn; ond os pucdeb moea a chymeriad a olyga. mentraf ddweyd ei fod yn methu yn ofnadwy. at; y mae genym ei dysttiolaeth ef ei hun ar y pwnc pan y dywed: "Fod rhai aelodauy cj-farfod misol y tath gefnogwjT i'r ddiod. feddwoL" Clywais un iarall, hefyd, yn dweyd, mai gwaith gwael fuasai cadw tafarndai yn Mon oni bae fod aelodau y C. 2G. yn gwsmeriaid mor dda. Dywedir fod Mon Fethodist- aidd, hefyd, yn ddyfnach nag un wlad yn y pee hod o anlladrwydd, gofidus ydyw dweyd fod llawer o aelodau y C.M. wedi gwneud eu rhan tuag at i'w gwlad enill y fath gymerLad. Y mae y benod a'r ad nod gerj-m wrth law. Y mae gan yr Annibyn- :w;yr a'r Bedyddwyr eu cyfarfod chwarterol, a clienym ninau, y Wesleyaid, ein gwal anol gjrddau. Ond, yn ol "Un Oedd Yno,' nid ydyw yr holl gyrdd- au hyn ond ail-raddol mewn purdeb. Y C. M. ydyw'r safon mawr? Ond da v gwyr pob un sydd yn gynefin a hanos Mon mai haeriad disail hollol ydyw hyn, a rhoddaf her i "Un Oedd Yno i brofi ei haeiiad, neu ynte ei alw vn ol.—Ydwyf, etc.. WESLEY.

T .) ALMANAC R. ROBERTS, CAERGY"BI. Syr,—Gwelais gyhoeddwyr yr almanac uchod yn cywiro y ffeiriau a yindciln.gosodd yn yr almanac. 1899. yn y "ClorianyddL" Tarodd i'm meddwl ofyn iddynt, neu rhyw un o'ch darlleriwyr sydd yn alluog, beth sydd i'w ddeall wrth yr arwvddiftn cavlvnol sydd yn yr almanac "Traed, colon dirg^I, clun. coes. gwddf, breichiau, ysgwydd, garaa, Pen boi? Nid ydynt- yn olynol yi un fath a'r uchod yn mhob tudalen ynddo, ond dynÙ' geiriau er iddynt gael eu trosi. Yr wyf wedi methu cael dim eglurhad, er gofyr, lawer gwaith i amryw. Da chwi. goleuwch y dall, a diolchgar a fyddaf.-Yd'wyf. etc., HECTOR.