Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

8 articles on this Page

UNDEB AWN1BYNWYR CYMRU j

Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share

UNDEB AWN1BYNWYR CYMRU j CYFARFODYDD BLYNYDDOL YN MHONTARBULAIS. Agorwvd cyrddau blynyddol yr Undeo Tichod vn Mhontardulais, ddyddLlun. Yr oedd oddeutu 600 o gymiryehiolwyr vn bre- Cvflwynwvd nifer o adroadiadau, a phas- iwjid nifer" o beaderfyniadau an b^iciau ewieidvddol y dydd. Mynegwyd tod^der- fyniadau Cynghor yr Lrideo yn,^V flwyddyn, ac fod gwcaai 1 mewn talu y costau o 716p. Gwerchwyd 2*0,520 cbpi of 4>C»medy«itt Gynr^eiuiaca* a M 866 copi o "Emy.iydd yr Ysgoi fc.ul > idy tLwyddyn. 1-aauwyd 6z0p or el, oddiwrthynt at gyn^L achosion Yr oedd derbyniadaa yfrfa yr enwaa v flwyddvn vn l&ivp- owerthwjd o,LM I lawlyfrku y plaut, a 10,COO o lawljtrau Tr hwvr cvnnaiiwyd cyfarfod dirwest- ol dan lvwyddiaeth Mr A. McKiiioj), U.H., Moa Traddododd Ltfsw Tegid, ^angor, anerahiad ar "Y Fasnach Feddwol yn el: divevUtiad a dinasyddiaeta. T Yna caed anerchiad 2an y Parch D. Joaes, Khuthyn, ar y Fasnach Feddwol vn elvnol i fywyduchax y gened*. odd fod gelvniaeth y tasnach hon i t>v<;d nchaf y genedl yn dod i r golwg yn natur ei themtasiwn. Eglu.r mai m,.yddau diagen am danynt vw ei haiddo hi; ac, o ganlyn- j iad, mae ei themtasiwn yn holiol dw*gua, y fath. na baasai end v gelyn yn eu a i arweddu ar fywyd y werin ddiniweda di- anrdditfyn. Nid ydyw yn codi o gyajUti^d- ^Tan-enrheidiol bywyd, ond o'i lootnau- „ Tuae Yn gvfryw ag y geliid ei heogor. Ni x-vddai i un ar.veda ar fywyd ddioddel o i iSltieu « «> ddy^-biwth, ;■ ddadb'ygiad, ali ber-ffeithiad. I hyn yn dangos mor afresymol a beidd-a-i" F J fasnacn sydd yn Su itemtasiynau i fywyd; hetyd, a^gryma nad oes un ffurf o bechod cenedlaechol ag y brddai yn hawddach ei ddileu; ac yri mha i- Sh na ddylid g\v tieyd cytaddavtd a r Selyn na goddef ei faglau ar ly.ybr cened. iNid csn £ il rinweddol r'yddai un sobr, end cenedi ddiniwed. Yn ddiwedda,r? darfu i r deyrnas ion o-eisio rhoi mynegiant i r bywyd uchat mewn deddfwriaeth ffafriol i £ obrwydd und orofodd J fasnach yn <*yn cryt trwy atal yr ymgais; ond «ld yw diwygiaaa-u yn myn d ■yn ol Y 5X ° Tnwystro, yn ironi 'ac vn enill nerth, a chyn hir tyrr y flifairiant trwy yr hoil rwystrau, a symuda ymaita Y proiedigaecb.au o'n tir er nian.aia yr ieuainc a'r diniwed. mae gelyniaoch y fasnach yn dod i'r lietyd yn ei LrMih. yn dmy^trio ur.d^b. Tra mae gallu- oodd cryfaf a gor»«. t>.i> v* e"7"1" vn ffaf- uadtb, y y tasnach yn proh Vn un o'r galrau^d <=-yfa £ sydd yn cyn- ayrchu annhrein yn -.udeithaeoi a moesol. Y mae yn trol carma vn eiyniaeth, a'r car- tref yn ffau. Y mae y iasnach yn bwyta aerfti bywyà fel ag y niao ei gyiaada £ <ter i'r gwasanae'-ii uchaf yn Yr olaf i anerch y cylarloa oead y i arc w. Crwvs Wi;iica»s» B'-ynmawr, ar 'Ar- gyhoeddiad Cretyddol a Dirwe."t." Di. angenrhaid, meddai, yw dyweyd fod crefydd Oymru yn hyn na'i dirwest; a pho bellaf yn 4 yx eir, ag-" i gyd yw y cysyiitiad rhwng y daiarn a'r Egiwys. Yn wir. bu'r datara un "waith bron dod yn aniiobgor eglwvsig. Dyma letY'r ynia y cedwid lies- tri'r C)-mun,- hwn oedti yr yetabl, wrth droed y xnynvdd iio ^y^ymi-d yr asynod tra'r elid acw a"gw€ddio;. Ychydis wnaet-h y Diwygiad -,uaglit eu gvahanu. Yr oedd oin ar y tadau yr elai crefydd a chyniaiifa'is sych pc diai dirvrest i onnod aaiiygrwydd- YD gltWgiis iawn Yr edrych- ai'r Bglwye ax Ddi\vygia<l Dirwestol y gan- rif ddiweadaf, ac nid o^dd cyfarfod dirwestol yn deiiwng Or cap-di. Ond fel y cryfhaodd aygyhodddiaA y' *r v cwiati'.vn hwn, aeth y peUder yn liai, os ni.d yn. odim- Beth yw argyho«ddia.d crexyddol yr Anghydiforf- wyT ar y pwnc? y chYodig o achos, ar y cy- lan, aydd nym i wndo. pe cynaryciuo id teimlad Anghydgurtwyr Cymru yn Nhy'r ArgLwyddi pan dafiv.,Yd y Mer-ur Ti-wyddedol alian, arall a iuzs^1r dynged. Ac er nas geliix difcgwyl i .ddeddi y wlad fod mor 9 1 LT di ttddfed ar y pwnc g argynoeddiad crefydd- oi", eto geiiid disg^'yf i'r fcenedd ddiiyn yr Eglwys 0 fewn peiid-ej- rhcsymol. N d,ed,dfw-riaoti-i » benderjYlla gwestivrn dir- vrert. Mesur arddorohcg ()dd eiddo Mr As- quith, ond yiawneyd ag aiugylchiadau r meddwyn a VaaoLhai^-oeisio fycbu'r ffyn- onau hab ddiddyml1'r syched. Gail y ddoddf ddwyn y cwpan o nieddwyn, a eyinud y dafarn yn inheiiiich oddiwrtio, ond "eie a gyehoda drachfIl'" Gall' ddwyn artaa meadwdod oddiarno > ond tra r erys y t>lys, digen mwydd fydd. art' newydd, ac end ocud, wei holl gymwyj^au'r ddeddf, na fydd y meddwyn jarw at Gilboa'i syched, a'i iron yn gvo-edu ar biceli ei flys. -Mao Socialism yn ddiymadforth hetyd yma. Qweithio o'r tur.iian i ddyn a wna 'hithau. Yn ofer y gosodji" Y Haeddwyn yn ei bara- dwya. bydd *arg te;11^iwn yno eto yn ym- u n inysg y Mooau. Nid vdym yn di- 4rw lJ gaiinoedd ucliod, 'ond mae iobri'r meddwyn yn .dreC\ n'u dawn. Gall gwar- ciddiad. rodJi 9"41 tafarn iddo; gall y ddeddf ei i gerdded yn mh-eLlach am eJ. ddiod; gali Socialjci-n roddi gweli heol iddo gerdded adref y. ei feddwdod—ond meddwyn yw. dr'^n, yu nghanoi v cyfan. iuhaid caei arg}^-hotd^iad crefyddol i ddi- ogelu'i dyn drv/y ei bur0 oddiiewn mor lan feu. na bydd peryji iddo mwy oddivvrth ei amgylchoedd. Yn ygtod .V cyfari^d, ^pasiwyd penderfyn- iad yn llon^y^arch y Elywodraeth yn gyn- lied ar ei gwaitlj, yU pafio v ile^ur mawr Trwyddedol ij'da'r fath iwyafrif, ac er iddo gael el. wnhud gan yt- Arglwyddi, fod genyrn addewid bendant y rrif Weinidog ei fod yn glynu wrth y Mesur i'w ddwyn i fewn to y cyfle cyutaf; am osod yr adranau ddaliai berthynas a'r plant yn y Mesur Ilch- od mewn Mesur aralj. basiwyd yn ddeddf, J*c a ddaeth i weithrediad ar y dydd cyntaf 0 Ebriil y tlwyddyn hon; am gynnyg pen- derfynol Canghellydd y Trysoriy s i beri i berchenogioi- y ia^nsch i gytraiiu eu rhan deg am y nodded ^tbriadoi dderbyniant; ac i Llywydd i; wrdd A-ddysg am ei gynnyg ac i Llywydd i; wrdd A-ddysg am ei gynnyg i wneyd addytg udiivveiU;! yn rhaii hanfodol o waith yr ysgi^on dyddiol. Ape !iwn yn daer at. bob awdurdod addysg^ ac at boh eg- hys drwy y wlad, i bleidio yr ynidi-echioii iiyn, fel ag i gyd^ymud i sobri- a ayrchafu y werin. Yn nmeilaeh. ein bod yn galw yn ddifriol ar ein heglwysi i roddi ei 1 r C"W6sstiwix. | CYFARFOD Y GWEINmOGiON. ¡ IfcTou Mawrth, am saith o'r gloch, yn Xghapel flope, cvnnaliwyd Cyfarfod y Gwsinidogion; ac ar N r nil adeg, yn Nghap- el. Trinity \V,), cjnnaiiwyd Cyfarfod y Diaconiaid, pryd Y aarlienodd Mr H. How- ell, Treorci, bapyr ar "BeTthynas y Ddiac- cniaeth a'r Weiaidoga-eth," yn caei ei ddilyn gan ryddymddyddan. Am banner Wedi deg, yn y Capel Ngwydd, -He:ndvt; cynnaliwyd cyfarfod y gronfa, o dan lywyddiaeth. yr Henadnr Charles Evans, Llanbedr. i Am. ddau o'r gloch. yn Nghapel Hope.. J cynnaiiwyd cynnadl^dd busnes yr Undeb, o dan lywyddiaeth y parch K. Roberts, Rho?, y cadeirydd. Etiiohvyd y Parch W. Daviee, L-'andeilo, yn gadeirydd yr Undeb am y Rwyddyn nes- [ af. Etholwyd y Parch R- Peris illiams, Gwrecsam, yn ysgrifenydd am y tair blynedd nesaf.. j Derbyniwyd cais oddiwrth. egiwys Soar,, Llanbedr, am gynnal yr Undeb yno y flwydd-, yn nesai, a chydsyniwyd a'r cais. PREGETHAU YR UNDEB. T Traddodwyd y rhai hyn am 7 o'r gloch yn Nghapel Hope, gan y Parchn Peter Price, B.A., Dowlais, a James Edwards. CastelJ- nedd. Y mater a gymerodd Mr Price i fyny oedd y bywyd sydd trwy ffydd yn y Crist 11a wn. Dilynodd Mr Edwards, a phwnc ei bregeth ydoedd "Crist mewn dwy aafle." CYNNADLEDD YR UNDEB. Cynnaliwyd hon am 10 o'r gloch, yn Nghapel Hope, pryd y cafwyd gan y Cad- oirydcl, y Parch R. Roberts, Rhoananerch- vr anerchiad o'r gadair. Nid oeø dadl, meddai, nad ydyw gor-Annibyniaeth I ( wedi liecteirio ein hwyddiant mewn llawer lie, ac yn fagl i ni ar lawer achlysur, ac yn wanychdod i n aefydiiadau. a r yn i gyfiredinol. Deliach, teimlir yn gytfredin y dylem wasgu at ein giiydd, a chyfuno hoii nerth Annibyniaeth mewn cyduniad edfeith iol i gyrhaedd amcanion mawrion CriBt-ion- ogaeth. Un o bril" nodweddion yr oes yn mnob cvion, ac yn mysg pob dosDarth, ydyw ymuno i enill brwydrau, ac y mae swn hyf- ryd y cyfundebau crefyddol yn ymdoadi i w giiydd i'w glywed yn y wiad hon a gwkniydd gi I ere ill. Arwyddion yr aniserau ydyw undeb. Nid oes eisieu i ni gi;io drweh y blewyu oddiwrth ein hegwydaorion ayifaenoi a wa- haniaethol, eithr eu gweithio allan yn y ifurf a'r drefn fwyaf effeithiol. Coitiodd ein ilacrwydd a'n hannibendod i ni yn ddrud trwy golii tir lawer y dyla.sem foa wedi ei tedaiannu, a thrwy wneyd cam a'r ysbryd. I goreu oedd ynom ac a'r wiad. Tyoiai riiai o'r hen Annibynwyr mai y ffordd i iedaenu. yr achos oedd casglu pobl cwmwd neu sir i ryw fan canolog i addoli. Elai ein tadau o Fon i Bwllheli er mwyn eyfranogi o ijwper '• yr Arglwydd. Cawaant y wiad iddyn:, eu hunain fei Ymneillduwyr am ugeiniau u iiyn- yddau; ac er iddynt wneyd ymdrechion mawrion, a dangos sel (ieilwng o bob efel- ychiad, a dioddef eu herlid a u goohrymu er mwyn Ei enw Ef, eto ychydig, nwwn cym- hariaeth, iu y ffrwyth, a becnan ydyw y rhandir a adawyd i ni, ac hyd y dydd heda- iyw yr ydym'a'n cleddyf ac a'n bwa yn ceis- j io dal yr hyn sydd genym. W rth gyfeirio At egiwysi gweiniaid, dywedodd Meddyd-er am ddwy egiwys fechan mewn agosrwydd priodol i w gilydd i fod yn un weinido- aetii, eto myn y naill a'r liall weinidog iddi ei bunan. Wrth gwrs, mae yr hyn a roddi'- mewn ffordd o gydnabyddiaeth yn druenus. ac yn hollol annheiawng ar bob ystyriae^h. Pe buasai y ddwy yn uno, gailasent gael dyn crvfach, a buasai ei gynnikliaeth yn fwy gweddus, a buasai yn meithrin teimladau gwell aydrhwng yr agiwysi, a pheri i ni yro- ddangoa i well mantais yn y cymydogaethau hyny. Prin y mae yn deg i ddyn dderbyn gaiwad o egiwys felly, ac yn union yr yra- sefydia yn y lie yn dechreu edrych o'j ain- gyich. se yn holi hanes pob cronfa trwy y groadigaeth faith i gyd. Yr ydym yn a-r- gyhoeddedig er's talm y dylai pob egiwyS 6ydd yn derbyn o gyllid y Cyfarfod C'hwar- terol at gynnal y weinidogaeth, fod hefyd yn foddlon i'r corif hwnw feddurbyw lais yn newisiad ei gweinidog;. Pe buzisil hyn yn bod, buasem wedi ein cadw rhag dawer pro- fedigaeth chwerw. Diivs ydyw fed genyin amryw eg'wvsi byehain mtwn lie oedd ang- hysbeil a diarffordd yn galw am bob cyd.- ymdeimlad aw ymgeledd a ellir estvn iddynt- Pa nifer o'n gweinidogion sydd yn y lie- Pa nifer o'n gweinidogion aydd yn y lie- --aa g-,gy(ick -y jkberth yn y mw«}lad t r 1'eoedd hyn yn awr ac eiiwaith ar y Sab- bath? Yr ydym yn falch o'r gronfa. '\c o'n cenadon, Miss Davies a'r Parch J. Towyn Jones, a'x gwaitih effeithiol a gyiiawnir gan- ddynt yn ein gwlad a chyda'r Cymry Efdd ar wasgar; eto, mae lluaws o'n Zweinidog- ion yn LLAFTJRIO 0 DAN ANFAXTEISION mawr oherwydd byehander y gydnabydd- iaeth a roddir iddynt. Mao yn syndod pa iodd y mae rhal ohonynt yn galiu cadw olwyn" y teulu i droi, yn rboddi ysgol i'w plant, ymddangos yn barchus mewn cym- r deithas, a chadw eu hunain allan o grafangau ) andwyol dyled. Yn sncr, mae oes y gwyrth- f' iau yn parhau, rhyw 11ewydd wyrth 0'1 ofal drud o hyd yn dod i'r goleu. Llawen- ha"ffi fod ein brodyr y Saeson wedi trefnu y n Mai diweddaf i gasglu trysorfa o 250,000p i'r perwyi yma..Nid oes dadl i tod yn nghyich- teilyngdod yr amcan; ac os Uwyddir, fel mae pethau yn argoeli yn awr, bydd y can- lvniadau yn dra boddhaol i'r eglwyai yu ( Lloegr a'r egiwysi Seisonlg yn Nghyraru. Teimla. llawer yn aiamedig, os nad yn chwerw, am na buasai y cynUun yn cynnYlYs yr egItwyqi Cymreig, gan ein bod yn Than o'.r Undeb. Bellach, y mae genynx Undeb I mewn Undeb i amcanion o'i eiddo ei hun, a t ninnau wedi glu cau alian. Tybiwn y dy- I lasid, o ioiaf, ymgyfighori a Chymru cyn ¡ cwblhau y trcrniant. id ydym wedi cael y cynnorthwy ariaqol a ddylasem gael at ein mudiadaii cyhoeddus. I'a i'e y mae pio tywysogion mewn cyfranu yn Nghymru? Gelwir ni yn fynych yn Gyrnru fechan dlawd. Mae hyn yn athrod ar ein gwlad. Ofnwn mai tlodi yabryd sydd yn ein Uethu. Ni bu ein cenedl erioed mewn umgylchiadau bydol mor fzLInfforddtw a heddyw. Dylai yr ysbryd cenadol redeg yn gryf trwy ein coi- egau. a llwyr feddiannu ein myfyrwyr duw- inyddol, a'u llenwi a brwdfrydedd sanctaidd dros ledaeniad Teyrnas Dduw. Gellid yn hawdd ael cyd-ddeal'.twriaeth rhwng aw- durdodan ein sefydliadau addysgol a'u gil- ydd, i threfnu i gael personau cyfaddas i aherch ein dynion ieuainc ar y mater pwysig f hwn. Creai hyn awyrgylch genadol yn ein oolegau, a throid allan ddynion wedi t u trwytho a'r un anian ac ysbryd a'r gwron- iaid sydd genym heddyw ar y maee. Mae crefydd wedi moesoli miloedd yn Nghymru, er iddynt beidio ei pliroffesu, &0 y mae mil- oedd yn ei phroSesu h-eb eu moesoli—y naill yn pwvao ar weithedoedd, &'r lleill ar broffes- Meddylier am ein capelau yn britho y wlad, a'r moddiannau a gynnelir ynddvnt o Sabbath i Sabbath, ac o wythnos i wyth- DOS. Y draul enfawr yr eir iddi a'r Ilafur a ddangosir gan laweroedd i gynnal ein Eef- ydliadau. ein haddoldai, a'r gwasanaeth sanctaidd yn y cvmoedd pelli Etc, y mae y ffrwyth mewn ysbrydolrwydd a moesodel) I yn mhell o fod yn foddhaol- Dygwyd C Y KUDDIADAU EROHYliL yn ein herbyn yn amser yr anfarwol Ieuan Gwynedd, t'rwy frad y Liyfrau G'leision. Ysgrifenodd y gwros hwnw yn llythyrenoi I hyd angeu i amdditfyn ei bobl. Yn y dydd- iau diweddaf hyn, mae rhai o'n poetau ni ein hunain yn ein cy.chgronau yn dwyn cyhuddiadau celyd i'n herbyn—fod medd w- dod, anmhurdeb. twyll, a rhagrith yn an- dwvo y byrwvd Cymreig a lie y mae Ym- neiliduaeth gryfaf mae y drygau hyn am- lycaf. A ydyw hyny yn wir? Nid ydym yn barod i gredu pob cyhuddiad, nac i goel- io pob aniddiffyniad, ac yr ydym yn amheu yn gryf fod sail i'r oi? o r cyhuddiadau; e^ hyny, nia gellir gwadu nad ydyw sefyllfa I pethau yn ein plith yn hynod o anfoddhaol, ac yn peri i ni yn fynych gvwiiyddio a gos- twng pen—heb son am v difrawder a'r oer- •{elgaTM'xjb presennol evdd wedi vmdaenu fel ia difaol dvos yr egiwysi, a'r biys anni- J wall am bleserrau a naoethau a welir ac a deimlir ar bob llaw. Yr Egiwys ydyw y golofn dan sydd i arwain y byd; hi yn ngrym ei hysbrydolrwydd ddylai fod yn ngrym ei hysbrydolrwydd ddylai fod yn i feistr v sefydb, ac felly y bydd pan ddelo ei phentecost. Yn ddiau aId oes deimlad cryfach a mwy cyffredmol yn ymsymud yn y moddwl Cymreig na'r awydd i Ddadgy: ylltu a Dadwaddoli y-r Egiwys Sefydledig yn Nghymru, ac y mae sefyllfa y cwestiwn yn awr yn y Senedd yn mhell o fod yn fodd- hana gan lawer. Yr ydym wedi ein cyng- bori a'n cy-mhell i fod yn dawel ac amyn- eddgar mor hir nes y mae v rhinweddau gwerthfawr hyn wedi eu ireulio allan. 'Er | hyny, yn ol y wir ddiareb, "Goreu canwyll pwyll i ddyn," ac felly i genedl. Er gofid i bob gwir ddvngarwr, cvnhyrfir y wiad ?;n yr ysbryd milwroi. Mae adran o'r wasg vma ac ar y Cvfandir fel wrth ei awydd yn chwythu bygjthion a chelanedd. Ymegnia Bwyddogion milwroi i gael ein dynion ieuainc 1, dan arfau, ac nid ydyw y Weinyddiaeth heb gael ei blino ganddo. Ymwthia i reng- ( oedd Ymneilldua-eth Cymru, a gwneir rhai if o'n gweinidogion yn gaplaniaid, ac edrycliir ar ▼ swydd fel safle o anrhydedd. Trefn- wni tjorymdaith filwrol yn ddiweddar o dref i dref, a hyny ar ddydd yr Arglwydd; aed i addo'dy Ymneillduol i gynnal yr hyn a elwid yn wasanaeth crefyddol. Yr amcan trwy y cwbl oedd enill adgyflenwad i'r fydd- in, a chryfhau ysbryd rhvfel. Gwerir ped- war can' miliwn bob blwyddyn gan genedl- oedd Cristionogol y bvd ar ryfeJ. Dvwedod<i Canghellydd y Tryeorlys, yn ol y ddpethineb neillduol a roddwyd iddo ef, y dylid gwario mwy o arian i leddfu poen na'i gynhyrfn. Un o'r plaau mwyaf dinystriol i'r natur ddynol ydyw rhyfel. Mae y march ooch yn cerdded trwy waed, ac y mae dinyefcr ac aflwydd yn ei holl ffyrdd. Y syndod ydyw fed dynoiryw mor hir heb weled ei wrthuni I t'i S=uwioldeb, a'i yegwyd ymaith oddi- 7 -iij,

Advertising

Advertising

¡. j pENNop xxv.—soma fayvr…

|YIX,ADLYIS LLIAXIGREIFINI^

-----GWNEYD SIAN GLEB.

Advertising

UNDEB AWN1BYNWYR CYMRU j