Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

6 articles on this Page

EISTEDDFOD GADEIRIOL1 GWYNEDD.

News
Cite
Share

EISTEDDFOD GADEIRIOL 1 GWYNEDD. Y BEIRNIADAETHAU. tA ganlyn yw beirniadaeth Glan Alaw arr y traethodau a anfonwyd i'r gystadleuaeth yn Eisteddfod Gatdeiriol Gwynedd, a gynnalrwyd yn NgJiaernarfon ddoe. Y testyn yw "Eistedd- ■fodau Caernarfon yn ystod yr banner canrii diweddaf" Dan sydd wedi ymgeisio ar y gwaith, sef "Un Hoff o'i Wlad" ac "Idrifi." Mae pob un o'r ddau ymgeisydd hyn wedi ysgrifenu cyfrol enfawc ar Eisteddfodau Caernarfon, ac wedi rhoddi manylion a chofnodion dirifedi o berthynas iddynt. iGrwaith. mawr oedd eu casglu a'u hysgrifenu, a gwaith mawr, mawr yw eu darllen a'u beirniadu. Mae lLawysgrif "Un Hoff o'i Wlad" yn ymddangos ar y cyntaf yn anobeithiol. Gwelais wrth geisio myned drwy y nodiadaiu ar y dctchreu mai math o gyfrinach eisteddfotdoF y golygai yr awdwr i'w d'raethawd fod; ond fel yr awn yn miaen oawn ambell dudaien yn Mdio peth, a meddwl 11 fe yr ysgrifenydd yn iywynu drwy y cymylati. iFeL y sylwa "Un Hoff o'i Wlad" ei hun, er Dior fait.h a llawn yw y cyfansoddiad. hwn, nid ydyw wedi cymeryd i mewn yr oil o'r cyn'liun gwreid.diol,a bwriaicla yr awdwr yckwanegu llawer at y cyfansoddiad eto. Wrth ddarllen traethawd "Idris," hawdd gweled y buasai hyny yn ychwanegu at werth y gwaith. Mae yr awdwr er hyny yn deall beth sydd ganddo mewn llaw, ao mai yn ei wneyd gydag yspryd! hunanaberthol dros ben. Mae y traethawd em- fawr hwn yn brawf digonol ei fod yn llawer mwy hoff o'i wlad nag o wobrwyon eisteddfod- ol. Gobeiithio nad aiff ei lafur mawr hwn yn ofer Mae yn raid dyweyd fod cael troi oddi-wrth draethawd "Un Hoff o'i Wlad" at draethawd "Idris" yn gryn ragorfraint. Mae y gwaith hwn wedi ei wneyd i fyny mewn modd sydd agos yn berffaith o ran yr allanol. Mae mor iddarllenadwy a phe. wedi ei roddi mewn ar- graph, ac mae mor fanwl a pherffaith yn ei ystadegaeth a ffeithiau ac a ffigyrau arianol a phe wedi ef ysgrifenu gan gyfrifydd proffesed- 19" os nad ydyw felly niewn gNvii-i-oiiedd. Wrth geisio cyferbynu y ddau waitli hyn, yr oeddwn yn cael fod traethawd "Idris" yn llawn cyfar- tal o ran gwaith a tlfeaethawd ei gydymgeis- ydd, a-c mai yndcfo yn ychwanegol at hyny gannoedd o bet-hau perihynol i'r Eisteddfod au nas ceir yn ei draethawd ef. Credaf yn sicr mai traethawd "IdrLs" (yw y goreu, ac Mae yn llawer iawn mwy na gwerth y wobr, fel, yn wir, mae traethawd "Un Hoff o'i Wlad" !hefyd. Y BRYDDEST AR GWYNE'DDON. Wele feimiadaeth Glan AlaW ac ALafon ar y bryddest goffa, "Gwyneddon Derbyniwyd pedair o bryddestau coffa., yn dwyn yr enwau "Owain Tudur." "Eryri," i "Su y Don," a "Gwyndaf Menai." Dengys y pedwar bardd ihyn barch calon d goffadwriaeth Mr Davies, ac maent wedi cyfansoddi prydd- stau, teilwng ohono, er yn gwahaniaethu ym mgr.akldarc leU teilyngdod. Gwnawn y sylw cyntaf ar bryddest 'Owaiti Tud'ur.—Mate y bardd hwn yn tfeddiaamol ar bob gwybodaeth aaigenrheidiol 0 berthyna-s i'w wrthddrycn. Dwg i mewn igyflawndfer mawr o ffeitii'iani gwerthfawr a dyddorol. Caaia hefyd ar y cyfan yn bur gy- f meradwy, ond defnyddia rai meeurau sydd yn gwneyd i'w linellau ddarllen yn afrwydd ac yn anna'^uriol. Wele jeifgi-aipht: "Mas Natur yn beaidithio dyn ambell waitJh A rhyw hrydferlhion ynddi* hun ar ei daith; Mae aryvl>ell run fel draecein ddu'n pigo o hyd, Tra'r :llall fel rihos a'r arogl oCll yn llenwi ei fyd Bydd am fel bwystfil—rhua'i lef dros y wlad, Tra'r llall fel angel gwyn o'r nef-fendith, gwlMl. RKaid i "Owain Tudnr" gofio fod lline-llau o'r lluii yna yn annioddefol. Ond y peth sydd fwyaf er hyny yn erbyn y bryddest hon ydyw, fod y bardd yn ormod o groniclydd ac yn Tv-chan o adeiladydd. Dwg' yn mlaen ddigon o ddefnyddiau. ond nid yw yn codi adail fardd. onol deilwng ohonyixf. Nid yw y gan er hyny yn amddifad o werth. "Eryri."—Dyma gmniad vn dangos llawer o dalerit--tatent at y imath yma o ganu yn ar- benig. Mae "ErA^ri" yn wisgwr bron iheb ei fath ar ffeithiau, a'r wiag liono yn farddoniaeth 40 radd' uehel ynddi ei "(hun. Dywedir fod y gwir fardd yrn: troi pob peth at ei wasanaeth, yn cyfoethogi'i feddyliau a phob ffurf ar ieith- eg a'i ffugurau a'i holl gampau. Gwna "Eryri" hyny gyda thalent a medr neillduol; ondl gwna ormod o hyny, nes amgylchu ei wrtihddrych a gormod o sidanwisg awenyddol i'w hen gynefin allu ei adnabod. Mae felly yn arbenig ya rhanati de-chrenal el gan. Yr ydym rhwng syl- wadau a ffugurau yn colli golwg ar ein Gwyn- eddon adnabyddus. Nid ydym yin cyfarfod yn y gan odidog hon ag un personoliad gwaihan- iaeithol o Mr Davies. Eto mae y gan yn gy- foetthog, a'i gwir ddefnyddiau, ond y defn- yddiau hyny, yn ymddangos i ni yn cael eu hofer weithio gan y bardd. Dyma un engraipht o'r gan hon "Symudiadau esmwyth, Klavel oedd ei symud- iadau ef, Megis cwmwl Hawn yn noflo drwy eigionau'r nef; Ond wrth symud fe gawodai gynrwynaeatr ar y byd; Nid yw'r gawod olaf wedi --Ilwng e4 defnvn- au'i gyd; Tref Caernarton sy'n aeddfetacli i'r cynhauai bwnt i'r lien, Am i'r cwmwl golau yna oedi blwydd uwoh ei phen." "Su y Don."—Dyma bryddest wedi ei chy- fansoddi dan gamp, yn brydferth ac yn gelf- ydd. Mae ei meddyliau yn ddetholedig ac yn dlysion, ac mae ar y cylan yn hollol nodwedd- iadol o'i gwrthddrych teilwng. Canodd "Su y Don' 'ei gan dan dri phenawd I. Emyn Bywyd a Bedd. H. Dan wrid y Wawrddydd. III. Y Nawngwaith Prysur. Yr ydym yn teimlo y buasai yn well i'r bardd rhagorol liwn fod wedi crynhoi gxryn larwer yn nechreu ei gan. Tuedda yn y rhanau cyntaf i flino ei ddarllenydd a meithder; ac mae hyny hefyd wedi piinhau ei ofod, feli mai o'r braidd mae ganddo le yn aros yn niwedd ei ganiadi i ddwyn pob peth i mewn.Eto rhydd nSu v Don" i ni ddarlun pur gyflawn o 'Gwyneddon, ac nid o neb arall. Mae y gan hon yn uchel ei barddon- iaejfh ac yn gelfydd a glan ei chyfansoddiad', ae J mae llawer o'r gwr a garai ein cenedl ni i'w gael yn amlwg ymldi. Dyrna. un engraipht "Carai'r hen Gymraeg urddasol, Ar ei harddull rhoddodd fri, Ei feddyliau lifdi'n swynol Dros ei gweTus hoenus hi; Symledd hardd a naturioldeb Oedd mireinder pena'i :iaith Ceid pob brawddeg fel diareb ? 'Yn cloi synwyr mewn clysineb, Gan addurno'i lengar waith." uGwyndaf Menai." — Dyma eto bryddest ragorol, a'r un sydd yn caâw ei darllenydd wyneb yn wyneb a'i gwrtFnidrych bob cam o'r dedhreu i'r diwedd. Mae yn y gan hon rai brychaui by chain y byddai yn dda i "Gwyn- daf" eu symud, ond by chain ydynt. Ni ohy- ifeiria y bardd hwn ond ychydig at berthynas Mr Davies a Dinas Deiniol Sant, and agora ei gan lar lan y bedd, fel cyfaill yn wylo am gyfaill, ac heb hamdden a.r y pryd i Jyfeirio ond ychydig i un man arall. "Yr helyg sydd yn wylo Ar lan y Seiont lwys" Gan blygu i gucanu r Hi', Fel adlun,b.iraeth dwve, ) Am un a garai rodio Ffordd hono wrtho'i hun, Fel o dan bwys myfyrdod dwys Ei enaid canaid can." Ond nid yw "Gwyndaf Menai" yni cymeryd golwg gyfyng ar fywyZ- a banes a dhymeriad prydferth y gwr a garem; yn hytraoh dilyna ef gydag edmygedd ipur i ilkin igyfeiriadau ei fyw- yd glan a defnyiddiol. iDehgys y gan hon deknlad byw a gwreeog, ac mae y bardd yr ixti pryd fel un yn t-eianlo nad yw yn gallu teimlo digorL "Ob na altwn dragwyddoli Ei ddaioni yn fy Nghan, Llewyrch Illa-cliar ei alluoedd Fu'n oleuni Sion Jan." Dyma benill llawn o edmygedd "Annibyniaeth hen y Wyddfa Ond ieb ei gerwindeb hi, DdoÍln ddel weddwyd ar bur enaid Gwrthrych ein hedmygedd ni; Nid rhyw don anwadal ydoedd, Cliwelir, deflir gaai y gwynt, Ond yr ydoedd gwraidE ei hanfod Yn glymedig am y Duwdod, Llaw y nef a lywiai'i hynt." Dyma etc benill hollol nodweddiadol: "Prysurdieb oedd ei hamdden, Manyldra oed,d ei nerth, Ni hedai y siliedyn chwai Na wyddai ef ei werth, Esgynodd i anrhydedd, Yn gefnog yn y byd, Enillodd gyfoeth, parch, a bri Trwy lafur gonest drud." Mae y gan hon ,yn difyru ei darllenydd ao yn ei gario ar edyn teimlad tyner o alar ac edmyg- edd mewn modd nas gwneir gan yr un o'r pryddestau ereill, er mor rhagorol ydynt. Mae hon yn sicr o fod yn gan fwy byw a gwreaog, cref, a nodweddiadol na hwy. Wedi darllen y pryddestau drosodd a Ihrp&odd gyda phob gofal, ac wedi ymgyngrnori a'm cyfaill Alafon, credaf mai gan "Gwyndaf Menai" mae yr offrwm mwyaf cysegredig yn y gystadleuaeth hon i goffadwriaeth y gwr y galarwn mor lbriodol am dano, a ohredaf fod yr awdwr yn deilwng i eistedd yn nghadair yr Eisteddfod. ENGLYN: "YR ADERYN DU. Doeth dau ar hun o englynion i law ar yr "Aderyn Du." Ceir yr englyn hyn yn ym- ranu yn dri dosparth. Yn y dosparth cyntaf oeir y rhai canlynol: "Dryw Bacih," "Y Der- yn," "Anian," "Brig yr H'wyr," "Un Hoff o'r Deryn," "Ma-bv Wig," "Gwawrddydd," "Syl- wedydd ar Asgellyn." Englynion gwajlus a digiol ydyw yr oil o'r rhai hyn. Yn yr ail ddosparth ceir "Egwan Agwedd," "Coed wig- vr, Taith y GWys," "X.Y.Z. "Rhwng y Dail," "Sadwrn," "Dryw Bach," "Teila," a '"Llwyd y To." Mae y rhai hyn yn agos iawn i fod yn hollol gywir, ond heb fod felly yn ihollol. Dyma un ohonynt: "Owel noM aur rhwng gloewon blu—parotoi Mae'r pert was i'w ganu, A gwnaj im y Deryn Du' Drwy dy enaid drydanu." Yn y trydydd dcsparth ceir y pedwar englyn canlynol: '"Awel Haf, "Rhydd-dir," "Llwyn y Deri," ac "Yr un Unig." Credaf mai y '1 ddau mwyaf nodweddiadtfl yw yr eiddo "Llwyn y Deri" ac "Yr un Unig." Dyma englyn "Uwyn y Deri:" "Yn y meingoed, edn mwyngu—ef a'i gerdd Fy w gar ein difyru Cenad ydoedd yw'n canu Ei gyhoedd wawd mewn 'gwisg ddu. Dyma eto englyn "Yr un Unig "OPr wia" mewn galar-hugan—yn gywrain Garol i wen hunan, Y Deryn Du'n gu a gan 0 Ei glir chwibanogl arian." "I Credaf mai englyn "Yr un Unig" yw y goreu.

DWFR I CHWARELAU.

[No title]

Advertising

O'R WLADFA GYMREIG.

Advertising