Yr Herald Cymraeg

LLITHFAEN. Y ( Y>tKITHAS LE.NYDDOL. -No* Wen- £ a% o f; iti lywyddiaeth y Parch E. S. Morris > fwyd ptovrau ar "Adgvfion dair darlitli." [ gara Griffith Jones: "Dewis cyfeHlion," gan Rü- p&rt 5amp-<: "Solomon," -^an-Miss<t. Edwards j 00 "rtliis," ^aii Mis-s L. Roberts. j

PENMORFA. BALT. House, Porthmadog, i or 5ed o Chwe'ror hyd y 7fed o Fawrth. Bar geinion digyffelyb yn yr oil o'r Stoc fawr. Dill ad a u Pitrod ac i Vesnf, Gwlaneni, &0 &c. Deuwch a gwelwcb droaoih eich hunain.—Advt,

P. ft NR R YN OEU ORAETH, CYMDEITHAS NAZARETH.— Nos Liiu dan Mr Thomas IX Priehard, oafwyd pa.pyr ar "Gymru." gan Mr G. P. Williams. Bwlchglas HYSB YSIAD PW ?SIG.—Sfcoc ychwanego eto c Glocitu Alarwm arddercho am 2a 9 1 Glwch heb oedi yn masn^chdy J. J. Thom«s, Pretoria House, Portmadoo —advt. PRIODAS.—Yn X'gfhape-1 Gorphwysfa. ddydd lau, ga-n y Pardhm R. Roberts ac E. P. Hivgires, o'r aatpel wc-isn.iig, Porthmadog, pnkxiwyd Ciupfe-r. Wynn Jomps, Dyffryn, a Miss Raberts, mwch y diweddar Mr Rees Roberts, s-vrydd-og eLuseaiol •yn Undeb Ff^-stini'og. T Y TEMLAU.—Deudraeth Xos Wener. Llyw- ydd, Mr R. G. prioh^rd. Paipyr ar "Biertihynas llenyddiiaieth yr oes a chuefydd" gan Mr 'Griffith Jones, Brynllywelvn., — Yn Minffordd. yr un. ttdseg, ditjn lylvyddiiae't'h Mr Wtlili'aTn Hughes, cafwyd popyr gan Mr Iorwerth Morris ar "Lyfr ÐIU a dsarllen SYDYN IAW-N".—Yr oedd Mr Griffith EUis. cyn-ysgol'teist.r. 74 mibvydid oed. yn ffl echyd Soreu ddydd Merc-her, ond yn cael ei dlairo gan afieichyd tr-vrm cyn- nos, ac yn marw nos drat! Weith. Brodbr oV Brithdr. Yr ffedd vn Tvr dymanwl iawn, ac yn atih^raiw da yn ei. ddydd. iBl1 yn aelwd am gyfnod o Fwrdd' Ysgol v Pen- rhvn-

PORTDINORWTC. Y GYMDEITHAS LEINYDDOL.—Nos Wen er, yn Mryn Mertaii. cafwyd anerchiad ar v di- wed-dar Mr W. E. Glads-tone, gan y Parch W. R Owen. B.A. GWLEDD. — Yn yr Ysgoldy CeaiedlaiethoJ, paratouyd gwledd1 I) radd oreu i Gymdieitthas Pobl Iin-c Eghrys St. Mary. Wed'yn,' caf- wyd eYnsrherdd rtmrywithol. Ottdienrydd. y IPa,reh .T. T. Jrm. CYXGHOR PLWYF.—Nos Wener, dan hw- yddi'aetih Mr Jciai Roberts.—Ar gais vsgrifem- ydd Orraghor. pasa^-vd a ddiirymu a basiwyd1 yn v oyfarfrd bla-inorol mewn per- tihyoras i ysbafeil blwyfrnl.—Gwlwod-d un o'r ael- odau sylmr ar y narMi fod Mr J. Owen. Garneig I •Lwyd. yn gweitih'miu fel "clerk off works" yn y jrwaiitli dwfr, a ohymrviriocLd ea b nl yn gofvn. iddo v-md";?iswydidb o fod yn ivrirhorwr pl^vf.. Bu oryn siarad ar y nrnt^r. a riioddwyd esrl.urharl i nad oedd ? WDOO) Cyngho.r Plwyf o gwbi a Mr Owen, mai gwasanacithu y Cyngiior Dos- parth y mae, ac felly, fod ganddo berffaith liawl i'w sedd ar Cynghar.—Derbymiwyd cwyn fod rhwystr wedi ei rodidii ar y liwybr o Danymaes i Fethel.—Paiwyd fod PwyWigor y Llwybrau ) ymwe'led a'r He.—Rh odd wyd adroddiad mewn perthynas a'r gwaitii dwfr ac eglujihad boddhaol tri -wn perthynas L safteoedd y tapiau yn yr ar- d;11.

PORTHMADOG. Y GARTH.—Amryw'ibethol oedd cyfarfod di- ■v^t"d(-r«f v Gymd'ieiithas Lenrddol "MO ZART." Rhoe s MT J. McLean. A.R.C.O., ail dd;arliitih ar "Mozart" no-s Lun. yn Ysgoldy y Tabetrnacl. Llywydd. Mr Jones Parry. 'iDEF'ODA'ET'H.—-X'os Lun. yn Ighymdpith- as vr Eglwys, pan y llywyddai y Parch J. E. Williams, ficer. caed dadl ar "Ddefodaeth." Agorid gan Miss Kirby a. Miss Emily Williams. GWERTHC Y GWENITH.— Bu Mr Henry Roberts, nawn ddydd Mawrth, yn gwertiliu Y ,enith ddaeth Tr dref gyda'r agerlong aetb ar y bamieiau tywod ger y bar. 0 Gwertthwyd ihaivrer am bris da. CYMDEITHAS EBEXEZER — Nos Lun. Llywydd, Mr J. P. Roberts. Darll, "Ai tref ai grvlad yw v lie mwyaf manteisiiol T fyw yn gref- yddoil?" Atronvyd' gan Mr R. P. Lewis a Mr Thomas IJoyd. OS am fod yn Stylish ewch at W. H. Evans & Co., London Warehouse, am Ddresnes, gwaith goren, Fasbiong diweddaraf, prisian rheaymol. Hefyd, pob math o Ready-Mades i Ddynion a Pblant. —Advt. AXRHAITH OWN LLADD DF.FAID.oo Fereher, nds Iaiu. a nos Wener. bu cwn rheitbus yn baeddu ac yn lladd defa.id o v cigydd- irm a ganlvn vn y dref —Y Mri R. Newell, RiiCh- Owtn. a Morris Williams. MORIO LLONG.—Dydd Sswlwrn, mori'wyd Hong newydd o fuartih llongau Mr David Jonie's. Enwyd hi "William Pritohard," er cof am v diwedidar Mr Pnitehaird, a, "bedyddiwyd" hi gan ei furdh, Miss Nta Pritchard. FFIS^rJOR V. — Ie, y ffisig oreu o ddioon hefyd. Dyna førn rgeinian yn yr Ardal hon— nart res dim meddvqniaetn a gymb^riaetb a Ffisicor* at Fdiffvg rrrenlilld yn ei holl a- wecid u popnus Gor-belwch efelychiadau. Potelau Is 1.4c a 2s 9c gan bob fferyllydd, neu o FfisigON Works, Abe"gete, am Is 3c leu 33.— Advt. CRYBWYLLIOX —Y mae Miss Humphreys, chTnaer Mr J. Humphreys, a fu am ddwv flyn- edd yn "nurse" yn Ne Affridi, lie v cKifodd am- ryw fe'dalau, Tvedii dechreu ar ei dyledswyddaru yn meddygdy Herbert. Wooilwij^-h,.— Hysbysi.r fod Mr R, M. Greaves, v Worn, wedd pwrc-asu rhan 'he-laeth o etjifaddi-aet-h y diweddar Mr Hud- dant. Brynkir. •OYNiGHERDD lWCH\RADI)0lL.—Xos Fr-r- cher, yn 'Ngha,p?l Salem, bu -cyngherdd uwch- raddol. Cadeirydd. Mr iRichard Davies, C.S. Carttorion, Miss Maafgie Davies. Mr J. Tudor Owen. Organydd, Mr J C. McLean, A.R.C.O., ■Cysegredig oedd vr lioll ddarnau a gar.-wyd. ac vr oedd vcynnulliad Huot-og yn eu mwynhau yn fawr. Yr elw at ddyled v canel. YSGOL. Nos Ferclier, dan Ivw- yddiaeth Mr E. H. Roberts.—<Darllenwyd llvth- yrau ymddiswyddiad Miss Dora E. Roberts, o v Babanod. sydd vn svmud i Ffestiniog, a Miss Ellen Williams. Morfa iBychan. a Miss Winifred Jones, o Ysgol v OeiKthod. sydd vn "symud i leoedd ereill. Derbyniwyd yr vmddi- swyddiadau. a threfnwyd i lanw eu lleoedd.— .Ganiat;nvyd. ar v telerau arfarol. wasanaeth J Morfa Bvclian i'r eghvvs Annibvnol.

PWLLHELI. TYWYLLWCH.—-N><)s Lun. bu amffawd ar v nwy, ac aetih yn dyWyTlwdh; cyffredinol yn y cireif. j)IGWYDDTAD PRUDD.—Gwiasanaethai Mr Owen Jones, Nantygolchi. RhydiyeJafdy. 26 oed. fel llafurwr ar y d.ocilaiu yn Lerpwl. Y Sul, caed ei gotrph yn y "canal" ger Sandhills. Yn y trengiiioliad, bwriwyd y caed ef Wedi boddi. Al)rR1.rwroN.-mli<unwyd helwriweth ar ran yr Anrhydeddius F. G. Wynn i'r l'hail cyflogedig yn mgorsaf y Cambrian.—Dydd Llun. aeth Mr John Owm. ma.b Mr Rbbert Owen, New-street, i Ddoe Affrica.—Protfodd' gwyr yr "Ambulance" o gymhorth i Mr T. J. Williams, y Maes, pan v oafod y eodwm poenus vn yr orsaf. Y CYMDEITHASAU. — Nos Wener. yn Xghymdeithas Salem, dain lvwyddiaeth Mr J. E. Hughes, oaed darlith air "Teinnyscin" gan Mr W. G. Jones, Doilgellau.—Yn Penmount, yr un adieg, oaed papyr ar "John Jomes, Talysarn," gan Mr Cobden Roberts.—"Y 'Graegrwr a'r Cym- ro" oedd testyn anerchiiad dydidotpol ga,fi Mr D. H. Williams. M.A.. o'r Ysgol Sirol, nos LUiIl, o flaien Cymid^Lt'has y Gwyr Ieulainc. Llywydd, Mr J 0. Jones (Ariilfoig).—"Plygain" oedd testyn aneixahiad y Paroh T. Owen, rbeitbor, 0 flaen Cymdeithas Eglwys St. Pedr. Llywydd, Mr Badger. AXGLADD MR JOHN SAVIN. — Dydd Miaiwrth, dadichryd y diiwteddar Mr Savin. Bode- groes. Yr oedld yr direfniadau dan ofal Mr J. G. Simpson Jooes, Cae, Rhydderch High- street. Yn Modegroeis, gjweinyddodd -r Parch GanOn Da-viles, B.A., Pwllheli. YJla. ymffurf- iwy-d yn orymda'.i'th yr hon ffordd i gladdfa y tie-wlu yn Llanfrothen. C'vnnwysai y cerbydau y rhai a ganlyn -1. Dr Hunter Hughes a Canon Davies, B.A. 2. Mr J. G. Siimipson Jones. Cae Rhyddemdh. 3. Yr eliaiigerbyd. 4. Y prif alar- Tvyr. Mrs O. LL Evtains, Brooim Hall, a. Mrs R. T. Jones, Glanogtwen (merdhied y tranoedSg). 5. Y Mil. O. Ll. Evains, a'r Parch R. T Jones. Glanagwen (mieabian-yn-nghyfraith), Master Uoyd: Evans, a Mr J. G. Jones, U.H., Llwyn- fFynncn. 6. Mr Gefoilge Yale. 7. Y cludwyr. 8. Dr S. Griffith. U.H.. a Mr Thomas Jones fCynlnaria.rn), Port.hmacTog. 9. Mr E. Bowen Jones Misse's Jones, o Ynysfor. Anfomvyd torahau "heirdd gan.- hiaws mawr. Yn IJanfroth- en. gWeinyddodd y Parch G. Salt, B.A. I

RflOSHTRWAF.N. LLHYN. DL\IRLITHIAU. -Trad dod w vd cvfres o ddar- litlrau ^ii.ddorol ae addvsgiadol ar "Fridio a ma<ru anifeiliaid" sran Mr G. Jones, iB.tSc.. Ysgol 'Bottwnog. Mynychid Invv sran nifer dda o'r ffermwvr—tua banner cant. Fel diweddglo i'r cyfarfodvdd. rhoddodd Mr Jones hanes ei daith trwy y Werddon, ac ymdriniodd am v gwahanol mdeithaAAU/ana:ethyddo¡ dedd "in v wlad hono. nes v ma-e sel wedi ei enyn am'eu cvffelyb yma. yn enwedig v llaethdai cvdweitfiredol. Oadeirwyr v cyfarfodvdd oedd v Mri D. Jones, I ,Uidiarda.u (Board School; IE. R. Williams Bryn- croes; 0. Jones, Ffactri; R. Griffith, iBugeil- 1 vs a J. Owen, Tv'nylon.

RHOSTRYFAN. I LIT j WYDDT AXT. —'B yd d yn dda gan gyfeill ion lluosog Mr Morris tN. Jones. Tynewrdd, o'r lie hwn, ddeall mai efe a ddewiswyd all an o bump ar hugain o ymgeiswyr i lenwi y -swydd o oruchwyliwr vn Llanberis a'r cylch, yn yenwan- egol at Mr J. J. Lloyd, dros GwrnnfYswiriol v Prudential. Llongyferchir ef ar ai benodiad, ac eiddunir iddo vrfa- Iwyddiannus. ¡

SARN. I MARWOLAETH. —Ddydd Llun, bu farw Mr William Owen, dilledydd. Waterloo House, yn 82 mlwydd oed. Yr oedd y trancedig yn adna- fcyddus drwy Leyn, a gadawa weddw, saith o feibion, a dwv ferch. Y mas dau o'r meibion yn America. Am driugain mlyr.edd, bu y trancedig yn un o brif fasnachwyr v dosparth, ac yr oedd yn ddiacon gyda'r Metliodistiaid yn v vSarn. Angbvhoedd "oedd vr angladd. ddydd Iau, a vn ddia,con gyda'r Metliodistiaid yn v flarn. Angbvhoedd "oedd vr angladd. ddydd Iau, a chladdwyd ei weddillion yn Mynwent Mei'll- tevrn. Gwasanaeth^dd v Parch J. 0. Jones i (M.C.) WTth y ty. a Rheithor y plwyf yn yr Eg- lwy«. Anfonwvd torchau gan v rhai cani»yno! —Mr a Mrs Owen, Port-din or wic Mr a Mrs Owen, Anchorage, Caernarfon; Mr a Mrs Grif- --A-lr a Mrs Owen, Port-din or wic Mr a Mrs Owen, Anchorage, Caernarfon; Mr a Mrs Grif- fith, 'Springfield. Dolgellau; Mr M. T. Morris I a'r teulu. Caernarfon. Y prif alarwvr oedd:- Mri T. M. Owen, Portdinorwic; William Owen, Hwlffordd: 0. M. Owen. 'Llundain; J. M. Owen. Caernarfon a Griffith Owen. Sam (meib- ion) Capten Griffith. Abersooh; Mt John Owen. Lerpwl; Master Willie Owen, eto Mas- ter Willie Griffith. Sarn; Mr T. 1. Jones, I Sum; Mr Thomas Morris. Monaehdy: Mr R. J Owen, Caernarfon a. Thomas Thomas, Cast ell.

TALSARNAU. AALE FAWR Gwalia House, Porthmadog, o'r 5°d o Chwefror hyd y 7fed o Fawrch. Bar- eeinion digyffelyb yn yr oil o'r St-:c fawr. Dilladau Parod ac i Fesnr, Gwlaneni, &-c, &o. Deuwch a gwelwoh droso h ei h hunain.—Advt.

TOWYN. SiWPEiR. — XTos "Cym- deithas Ymdrech Grefyd<iol" PJbl Ieuaino Capel v Bwlch euswper blvnyddol yn Yrsgol y Bwrdd, Rhoslefain. Ar y diwedd. cynnaliwyd cyfarfod amrywiaethol, dan lywyddiaeth Mr Edward Jones, Llwyngwril, ac arweinyddiaefch y Parch D. James, v gweinidog. YR YSGOL GANODRADD. Cynnaliwyd cyfarfod o'r rheolwyr ddydd Sadwrn. y Parch Rdbert Jones yn cadeirii>.—Dywedodd v Clerc fod 9p wedi eu clirio yn nghyngherdd v Nadolig. -1Penderfynwyd cyfodi cyflogau v Mri R. M. Kinsey a E.. Derry (Evans, dau o'r athrawon, i 160p, a chyflog Miss May Roberts i 70p.—Deth- olwyd pwyllgor i yetvried vcwestiwn oael w' ychwanegiad at yr adeilad 'presennoi am ei bod yn myned yn rhy fvchan.—Credai Mr Haydn Jones mai cwestiwn annodd i'w wynebu ydoedd. am fod y gesit yn sicr o fyned vn uchel, ond yr oedd yn angenrheidiol AT les vr ysgol.—Dethol- wyd y Mri E. Williamson a R. Bowen i edrych dros v cyfrifon. a chydymdeiirdwvd a theulu v diweddar Mr Huarh Thomas. ICYNGIHOR DTNESIIG.—'Dydd Gwener. Mr J. M. James yn llywyddu.—.Darllenodd yr Ar- o'vorvdd fanylion am v gwaith dwfr sydd i'w ddarparu eleni. a dvwedodd fod y gost am v owbl yn 4400D. ;Nid oeddynt am eario dim ond darn o'r cvnllun allan v gwanwyn hwn. ac yr oedd yn rhaid ei wneyd neu ni fvddai digon o ddwfr i'r gwirfoddol wyr.—Penderfvnwyd gofvn n I i'r aelod Senedd-ol help-u y Cynghor i gael cania- tad am yr arian mor fuan ag y b'o hoibL-Deth- olwyd v Mri J. W. Latimer, W. Jones Hughes, a D. C. Davies. i crvr.nrychioli v Cynghor yn yr helvnt svdd wedi codi rhwng y iCynghor Sirol a Chynxhorau Dinesig v oSir vn nglyn a'r ffvrffd. —Cvfeiriwyd at vr ochr vr oedd Mr Osmond Williams wedi ei chvmeryd ar v cwestiwn.—^Dv- wedodd Mr Jones Hu<?hes v dvlasai gofio mai'r trethflalwvr oedd wedi ei roddi vn y Senedd, ac I r.id Cynghor y 'Sir (clywch, clywca).—Dethol- wvd Dr Lewys I,Iox,d vn swyddog meddygol i'r CVnehor. vn lie Dr Gordon.

WAKNFAWR. CYMDEITHiAS MOiRTAH. —• 3Tcs Iau. dan lywyddiaeth v Parch J. tRhyddoroh, caed ewrdl amrywiaethol dyddorol.

HELYNT Y PENRHYN. I TATTH Y OOR MJEROED. Bu ymweliad y cor a Swindon am ddw- noson yn llwyddiannus iawn. er y carasent gael gwell neuadd i gynnal cyngherdd nos Sadwrn. Nid oedd hyny'n bosibl; fellv. anvnawd v goreu o'r manteision mewn llaw, a chaed cydyindeimlad cynhes ac elw da. Mae i'r dref yr enw o fod yn foesol dda yr unig goll, meddir, yw amlder "clyibiau yfed y gweithwyr," fel eu gelwi*. Syl- wyd wrthym gwneir gwaith heddgeidwadol da gan Gwmni Rheilffordd v G.W., gan eu bod yn dysgvblu eu gWeithwyr am feddwdod. drwy eu cau allan o'r gwaith. Rihy-dd hynv attalfa ar lawer o ffddwi. Eto, dywedwyd wrthym fod He i wella. Gweithia tua 12,000 yn ngwasan- aeth y cwmni uchod; eiiillant gyflogau da, a gweithiant dros yr amser, gan mor ibrytmr ydynt. Merched sv'n gwneyd y clustogau, &c. Dv- wedir fod cwmni Tn ystyriol iawn o'u gweitht- wyr. Cedwir gerddi cyhdeddus a heolydd Swin- don yn lan a threfnus iawn, ac y mae golwg lewvrchus ar v bobl a'r dref. IChwc-fror izif.Cvnnkliwyd dau •"•ngherdd yn IBath, y eyntaf am dri yn y "fLync." Cyn- nulliad parchus, a chyngh'erdd da. Am 6.30, aeth rhai ohonom i Gapel Argvle (A.), lie yr arferai y Parch Mr Gay weinidogaethu. Da offidgenym am orplvwysdra v gwasanaeth i gorph a urfeddwl. Pregethwyd vn syml ac eglur gan y gweinidog, y Parch Turner iSmith. Am wytli, bu yr ail gvngherdd, yn vr un neu;add,- y lie yn orlawn. a derbyniad da iawn. Cadeir- iwyd gan Mr Gales, v goruchwvliwr R;hydd- D fiydig. Dywedod<i_ei fod yno i ddangos ei gyd- ymdeimlad ag ochr wan. INid oedd iawnder bob amser o ochr y cadarn; ac os na chydnabyddid cyfiawnder achos y dynioa yn allanol, yr oedd- ynt vn fewnol yn eu lie; ac QIS na allent wneyd dim ond dangos eu cydvmdeimlad drwy gyn- northwyo vr lien, y gweddwon. a'r amddifaid. bydded idaynt wneyd hynv. :Boreu LIun. Chwefror 2il, daeth Mr J. H. Meehan. trefnydd ein evngherddau. i ddangos rhvfeddodau yr hen dref emvog i ni. a chan ei fod yn awdurdod ar hynafiaethau IBath. ac yn awdwr amryw erthyglau ar yr un pwnc, gwnawd yr ychydig amser o'n haj-osiad yn ILawn dydd- ordeb. Clywsoni, un chwedl am dywysog a (!a:i- odd ei alltudio i Bath, ac iddo orfod mvn'd yn borthmon moch. ICalodd v genfaint v clwy'. ac er gwella eu hunain, tiochasarit eu cyrph yn nyfroedd ffynnon fawr a orwed-dai yn ngwaelod cylch crwn o frvniau. !Llwyr wellhawyd y moch; yna, cafodd yntau yr un haint. Cymer- odd esiampl y moch, a Uwyr wellhaodd yntau hefyd Cyijiaint a hynyna am v chwedl: ond mae vn ffaith gydlnj^bydd'edig Ifod ffynnomau Bath yn rhinwedciol iawn at y crydcymalau a'r gowt." Yr ydys yn ibarhaus yn dod o hyd i ad- dition adeiladau yr hen IRufeiniaid vma. ac ni-s 4PIlir peidio edm"- -u cadernid eu gwaith. Caw- som lbrofi -o'r dyfroedd, a gweled v fifynnonau o ddyfroedd poethion yn tarddu o'r gwaelodion. (hvelsom derassau heirdd iawn, o wneuthur- iad diad-durn. ond cadarn yr OINI-cr. Gwelsom dai, hefyd, vn He yr ysgrifenodd Charles IDick- ens. y nofelydd. rai o bennodau "Pickwick Papers;" tv Arglwyddes Betty Cdbbe, wrth yr hon y «iaradodd 'Wesley yn gryf a chwerw am ei harferiad hi a'i chanl'ynwyr o dwyllo gvda chwareuon cardiau. Dangoswyd i ni, hefvd. dy Grant Allen, y lienor.- iSoutliey. a Shake- speane, ac amryw o ^bethau rhiy luoso-cr i'w henwiJ ond dyddorol i'w gwybod. .0 iBtith, teithiasom Chwefror 2il, drwy wlad dlos, amajethyddol, wedi ei phrydferthu a thyn- vrwch v gwanwyn agoshaol, ac yn dango-s tyner- wch yr hin yn ei igwyrddlesni, I Tiowbridge. lIe v cyfarfuwvd ni gan y Parch H. Sanders OB.). 'Cawsom de yn nhy rhyw hen fachgen doniol I iawn, a fu yn filwr vn v (Crimea. Yr oedd oran- ddo ddigon i'w ddvweyd, a bu yn groesawus ( iawn ohonom. ICafodd rhai ereill ohonom yr un croesaw gan deuluoedd ereill. Cwnlld fod ffactris brethyn. a arferai fod yn brif waith y lie, mewn cyflwi i&el, a bod dwv o'r rhai mwvaf wedt eu cau. am nad oedd ofyn am y br^thyn, ac am fod swydd York yn troi allan rataeh brethyn. Olierwydd iselder y fasnach, cwvnid fod y cyf- logau yn isel. 'Enilla'r merched lawn cymaint a'r dynion. Cawsom gyngherdd da. a gwahodd- iad i ail-ymwel'd a'r lie. LArosai dwy ohonom gyda hen wreigan 83 Oed, a chymerai fwynhad I, maiw l' wrth ddangos ei,gwniadwaitli i mi. Tref gysglvd ac ara-f yr olwg. •0 Trowbridge. IChwefror 3ydd, teithiasom i Yeovil. (Somerset. Trefnwyd ar ein cyfer gan bwyllgor o'r gwahanol ffactris menvrr prif fns- nach y_dref. Cawsom groesaw hynod garedig yn ein lletai. 'Cynnaliwyd lein cyngherdd yn Neuadd y Dref, oedd yn orlawn. iOadeiriwyd gan Mr Ewens. perchencg ffactri menvg. Sylwai ,(,a mai v rheswm ameu presennoldeb v noson hono oedd. dangos pa ochr yr oeddynt. iCredai ëi bun nad oedd yr un anghydfod yn v dyddiau diwedd- af yma wedi costio cymaint mewn arian a thru- eni, a tlwimlai v dylid rhoddi terfyn ar y fath helvntion drwy ymyriad y (Llytwodraeth. Yr oeddynt yn warth ar Gristionogaeth a rwar- eiddiad. Grcsvn na byddai i ddynion gonest, dnvyd. yn gwerthfawrogj eu carfcreft, gael ter- fyni'ad anrhydeddus i'r helynt. Chwefror 3ydd, cawsom wahoddiad i weled gwneyd menyg o dderbyniad y crwyn defaid yn eu cyflwr naturiol hyd eu gorpheniad. Ceir y crwyn o Rwaia, Yspaen, a'r Amerig. Enillir cyflogau da gam y merched a'r dynion, ac y maent yn llawn gwaith. ar hyn o bryd. Cymer y gwmgedd waith: gartre', ac enillant gyflogau da felly. γ- Chwefror 4ydd, teithiasom i Weymouth, Dorset; tref dawel aT lan y mor, a da ia;wn oedd genym anadlu yr awelon iachus. Cawsom gyn- nulliad1 da, a derbynia-d: cynhes. Llywyddid gan Mr Blakey. Anfonodd merched Rhyddfrydig Weymouth gini at yr achos. Ca-nmolid lleisiau y cor yn fawT, :a'u dull o ganu y cydganau. 0 Weymouth, awd gyda llinell sengl i Portland, a theimlem ar unwaith ein bod fel pe mewn gwlad arall. Nid oes ond braidh gul o ddwr yn gwa,hanu yr ynys oddiwrth y tir mawr, ac eto, ymddangosem fel pe wedi ein- hysgaru oddi- wrth fywyd gwareiddiedig. O'r cyehwyn, teimlem ryw drymdeT yspryd yn syrthio arnom yno, efallai am y gwyddem fod ar yr ynys nifer o'n cyd-ddiynio-n wedi eu haHtudio i benyd-was- anaeth, rai am eu hoes, ereill am dymhor llai. ac ni allem lai na myn'd i mewn i'w profiad, yn ein dychymyg. 0 leiaf. teiinlem yn bell iawn o Gymru. Cyfarfiiwyd ni. gan y ,Parch James Davies (A.), a gwn-aeth Mrs Davies ac yntau ni yn gartretfol iawn. Caiodd pawb ohjonm dll- cysurus iawn vn eu cartref, a chymerent ddwy o'n parti i aros gyda hwy. Buont groesawus ac ymdrechgar iawn o'n plaid, a bu eu hymdrech- ion yn l'lwyddiiannus iawn. Y noson gyntaf, Chwefror 5ed, canasom yn Nghapei y Wesley- aid, Easton, rhan uchaf yr ynys, gwaith tri chwarter awr o'r rhan isas, allt serth bob cam o'r orsaf, a'r rhan uchaf fel dingo ochr mynydd. Llywyddid y cyngherdd gan y Pa-rch Mr (Jill (W.), a datgahodd ei gydymdeimlad ag amcaii ein hvmweliad. Er mai k-le bychan oedd, caed elw o 18p. Arosai dwy ohonoim gyd'a saermaen I. a arferai wasanaethu fel gwyliwr ar y carcharor- ion yn ngharchar Portland; a chawsom lianes y carchar ganddo. Chwefror 6ed, aethom i'r He y triga y carcharorion, a gwelsom amryw ohonynt. yn gweithiio, ac am 4.45 gwelsom hwy yn dychwel- yd o'r chwarel. Ni t'heimlasom fwy o dosturi at gyd-dcyn erioed. Dynion wedi gM'eled a mwyn- hau safleoedd uehel. maeTod, twrneiod, etc.. yn loll dod o'u diwrnod gwaith yn nghwmni llofruddion a, pbob cymeriadau. yn finteioedd o chweoh. duddeg, ugain, deugain, fel eu hystyrid yn fwyaf peryglus, pob mintai yn ngofal ceidwad. Ni chaniateir i'r cyhoedd edrych arnynt ond o bellder. Ni chant siarad gair a'u gilydd, ac nid ydynt yn rhydd oddiwrth arolygi'aeth y ceidwad o foreu hyd yr liwyr, a hebryngir hwy i w cell o foreu hyd yr liwyr, a hebryngir hwy i'w cell unig, o'r lie iii syflant Kyd y tooreu canlynol. Gweithia hen ddynion gyda gwau a thrwsio b-osanau,; ereill yn gol'dhi, manglo, coginio, gJan- hau, scrwl)io, etc. 'Mae ereill yn gwneyd y codau a ddefnyddir yn y Llythyrdai ar hyd a lied y wIad., sachau hefyd o wabanol fathau. Gorfodir hwy i gyweirio eu gwelyau a. glanliau eu celloedd eu hunain, cyn troi allan yn y boreu. Gwnedr eu dillad, eu hesgidiau, etc., ganddynt bwy eu hunain. Rhwng gorutohwylwyr a'u teuluoedd, ceidwaid a'u teuluoedd, a charchar- orion, mae y lie yn ben tref poblog iawn ond Mae tai y ceidwaid y tuallan i furiau y carchar. Mhe dros 740 o garcharorion yn unig yn y carchar. Edrychant fel pe yn mwynhau iechyd corphorol da. Cant eu rprydau yn rheolaidd iawn. II fre-ewest caiit beint o cocoa a 4 own-s o fara; ciniaw, 10 owns o gig, 4 owns o fara, pwys o bytatws; te. peint o de, 10 owns o fQfa, (dim 'menvn) -swper, peint o rua'l neu 8 owns o fara. Ddydd Sul a dydd Tau, cant yn lie cig 1 giniaw bwdin suet, pytatws, a- bara, Dy^ wedid wrthym mai ychydig iawn o waith a wnant yn y chwarelau nu'r gerddi. Gwnai chwarelwr cyffredin fwy o waith na cliwech o garcharorion. Gdisi-odd ub icarcharor ddianc. yn ddiweddar, drwy neidio'r mur ond daliwyd ef yn Weymouth. 0 hyny allan, gorfuwyd iddo wisgo llodrau ag un goes1 wen a'r llall yn ddu. er mwyn ei adnabod; yn well. Galles-id ysgrifenii llawer yn ychwaneg, ond a mser a balbi. 0 berthynas i'r chwarelwyr ereill ar yr ynys. maent yn enill cyflogau uchel, ac yn llawn gwaith ac mae g-ofyn mawr am ychwaneg o seiri meini. y rhai sy'n enill arian da. Man'teisir | ar Iwyddiant- y fasnac-h chwarelyddol ii godi rhenti v tai. sydd brinion ac anh'awdd eu cael. ) Canasom yr ail noson, Chwefror bed, yn Neuadd y Seiri R-hyddion i gynnullia.d lluosog. Llyw- yddid gan y Parch James Davies (A.). Gwnaeth sylwadau yn dangos llawn gydymdeimlad a*r chwarelwyr. Caed cyngherdd da, ac elw o 18p. Hebryngodd 'Mr a Mrs 'Davies ni i Weymouth, yn anfoddlawn i ffarwelio a ni. Cawsom daith faith i Salisbury. Mwy am y lie liwnw y tro n-esa.f. Y CYFARFOD WYTHNOSOL. LIvwyddwyd v cyfarfod wythnosol nos Sadwrn Can Mr Henry Jones, yr hwn a sylwodd y dylid dyweyd nn peth allaaai fod yn fantais iddynt oil fod ar eu gwyliadwriaeth y dyddiau hyn. Taenid sibrydion fod rhywbeth weii ei wneyd y diwrnod hwnw gan eu gwrthwynebwyr-nis gallai ef en galw ond gwrthwynebwyr, oherwydd eu bod yr holl amser yn gwneyd yr hyn oedd yn eu gallu yn erbyn pobpeth allasai fod o lea i'r dosparth gweithiol. Sibrydir fod ryw syraudiad ar droed ganddynt; ac oddiwrth yrhyn a glywid ar hyd a lied yr ardal, yr oedd yn amlwg fod arnynt ofn i rywbeth esgor ar ddaioni un o'r dyddiau nesaf. ByddeA iddynt hwy oedd allan wylied, rhag i'r gwrthwynebwyr gymeryd man- tais annheg arnynt rhag ofn iddynt gael eu tynu i drobwll y byddai yn anhawdd iddynt allu dod ohono (cymeradwyaeth). Na fydded iddynt gymeryd en hud-ddenu. Os oedd y dynion hyny yn foddlon ar eu sefyllfa, bydded iddynt hwy ddangos eu bod yn dra gwahanol, a'u hod yn benderfynol o barhau y frwydr nes gwella yn drwyadl eu sefyllfa fel dospsrth o weithwyr (cymeradwyaeth). Dymunai Mr Owen Griffith, Gerlan, ar iddynt oil ddeall nad oedd neb pan yn siarad ar y llwyfan hwnw yn cynnrychioli neb ond ef ei hun. Nid oedd yn cynnrychioli y pwyllgor o gwbl; ond yn unig datgan ei farn ei hun ar bethau. Yr oedd gan bob un obonynt hawl i wneyd hyny, a gofidiai ef na fuasai mwy o lawer yn barod. Digon posibl fod rhai pethau wedi digwydd yn ddiweddar a thuedd ynddynt i ddigaloni y dynion oeddynt yn ymladd y frwydr. Nid oedd dim mwy digalon na gweled rhai dyn- ion yn troi eu cefnau yn nydd y frwydr-dynion oeddynt yn cael eu hystyried yn rhai cadarn, ac y gellid ymddiried ynddynt. Ond y ffaith am dani oedd fod amgylchiadau neillduol bob amser yn dod a chymeriadau i'r golwg, pryd na wnaiff amgylchiadau cyffredin byth mo hyny (cymer- adwyaeth). Bydd amgylchiadau yn dangos yn ami beth yw dynion yn wirioneddol. Dyma un daioni oedd eisoea wedi deilliaw oddiwrth yr belynt bresennol: daethant i dcleall pwy oedd y gwir ddynion yn eu plith, ac nid oedd ef yn cofio am yr un amgylchiad erioed ddangosodd hyny mor eglnr. Gwyddent yn awr pwy oedd y gwr- oniaid yn mhlith y chwarelwyr-dynion yn gadael eu cartrefi a'u teuluoedd i ymladd dros yr hyn oeddynt yn ystyried yn deg a chyfiawn rhwng dyn a dyn. Yr oedd yn werth i'r wlad gael gweled dynion fel hyn. Rhaid addef, fodd bynag, fod rhai o'r gweithwyr wedi profi nad oeddynt yn wroniaid ond na fydded iddynt hwy wneyd dim allasai fod yn achos cynnydd yn rhif y dosparth hwn. Erioed ni ddarfu i gorph o weithwyr gychwyn ymdrechfa fel hon dan amgylchiadau mor adfydus a hwynt. Y dynion ddaetbant a hwy allan o'r chwarel oedd y rhai hyny a allasent ddefnyddio eu traed yn well na'u penau. Ond yn mha le 'roedd y dynion hyny erbyn hyn? Yr oedd cydymdeimlad yr boll wlad gyda chwarelwyr Bethesda am y gwr- oldeb a'r ddynoliaeth a ddangoswyd ganddynt yn yr anghydfod. Gwyddent oil am y moli fu ar y g wroniaid fuont yn ymladd yn Neheudir Affrica, ond beth oedd ymddygiad y Llywodr- aeth tuagatynt ar eu dychwelyd adref ? Yr eedd un darlun yn "MIHtpur Pawb" yn eu dangcs yn cychwyn am y frwydr, a'r bobl yn edrych arnynt gan chwifio eu hetiau, a'r brwdfrydedd mwyaf yn cael ei ddangos. Ar ol gwneyd eu gwaith yn y wlad bell hono deuent yn ol, a dangosir iddynt ddrws y tlotty. Ond am wroniaid Bethesda, tybiai ef y byddis yn cofio am eu gwroldeb am genedlaethau i ddyfod. Yr oedd y dynion ieuainc yn credu yn ddiysgog fod yr achos yn un cyfiawn; ac yr oeddynt yn benderfynol o ymladd y frwydr nes sicrhau cytundeb anrhyd- eddns (cymeradwyaeth). Byddai cyfri'oldeb mawr uwchben rhai dynion. Yr oedd ceisio dinystrio amgylchiadau ardal gyfan yn beth ofnadwy. Yr oedd moesau y gymydogaeth yn myned i lawr; a channoedd o deulnoedd na wnant byth adferu ar ol yr helynt blin. Dyma oedd oanlyniad anfon dynion gonest o'n cartrefi i chwilio am waith, a cheisio Henwi yr ardal gyda dyhirod o garcharau y wlad (cymeradwy- aeth). Dywedodd Mr William Thomas, Braich, nad oedd y dynion a weithient vn y chwarel yn rhai y gellid ymddiried ynddynt o fswbl. Yr oedd eu hymddygiad yn y gorphenol yn profl hyny; ao yr oedd yr hyn a wneir ganddynt y dyddiau presennol yn profi yr un path. Er nad oedd .preaennol yn profi yr un peth. Er nad oedd ganddo ef ddim neillduol i'w ddyweyd, credai yn ddiysgog y dylent barhau y frwydr hyd nes siorhan cytundeb anrhydeddus. Yr oedd yr anghydfod presennol yn sicr o wneyd daioni; ac yn ei dyb ef, ni cherddwyd gwell llwybr erioed gan ddosparth o weithwyr. Yr oedd y dosparth gweithiol yn sicr o godi o'n safle bresennol; a thejmlai ef yn falch eu bod wedi codi gymaint yn ystod y blynyddau diweddaf. Yr oedd en hamgylchiadau yn llawer gwell ar hyn o bryd nag oeddynt ddeugain mlynedd yn ol, a mwy. I bwy yr oeddynt i ddiolch am en cyflwr presen- nol fel dosparth ? Nid i'r curadiaid a'r person- iaid, ond i'w hen dadau a f no,, t yn ymladd mor ddewr yn erbvn trais a gortbrwm (oymeradwy- aeth). Ymladdasant vn galed er gwaethaf pawb a phobpeth. Yn anffodus, yr oedd ganddynt hwythau y dyddiau hyn eu gelynion, ond nid rhai tebyg i'r rhai yn nyddiau en tadau. Yr oedd eu gelynion hwy wedi codi o'u plith eTi hunain; ond er gwaethaf y ewbl bydded iddyrt frwydro yn mlaen. Yr oe-id gan bob un ohonynt ei ddyledswydd, ac ond iddynt gyflawni hon, yr oeddynt yn sicr o derfyniad llwyddiannus i'r anghydfod (eymeradwyaeth). Kylwodd Mr David Jones, Llanllechid, fod gan bob un ei ran yn y frwydr bresennol. Efallai mai rhan o'r gwaith y mwyafrif obonynt oedd byw yr hyn a siaredir oddiar y llwyfan hwnw, a pbeidio Uedaenu cymaint o ystracon ar hyd y ffyrdd ao yn y tai. Yroedd iddynt wneyd hyn yn sicr o dneddu tnagat ddigaloni amryw ohonynt. Na fydded iddynt ddyweyd dim os na fydd ganddynt ddigon o sail oddidano. Ar ol clywed rhywbeth neillduol, gwell fyddai iddynt aros rai dyddiau cyn ej ail-adrodd, a phe gwnaent hyny oawsent weled yn ami nad oedd angen ei ail-adrodd o gwbl (cymeradwyaeth). Dywedodd y Cadeirydd fod ganddo y noson hono y gorchwyl gofidus o gyhoeddi angladd cyfaill fu amryw weithiau yn siarad oddiar y llwyfan hwnw yn ystod yr anghydfod presennol, sef Mr David Hughes (Salem), Carneddi-road. Cymer y gladdedigaeth le prydnawn Ian neBaf.

SETLO HELYNT VENEZUELA. BARGEiX GÐRfMANI. Arwyddrwyd y cytundebau ddydd Gwener, ao archwyd peidio a. chau'r porthIarldau yn ddioed. Talwyd prif hawliau Prydain (5500p) a'r Almaen (65,000p) cyn arwyddo. ilawn vw'r symiau hyn, meddir, am sarhau deiliaid v ddwy wlad. Pen- derfynir 8u1 v mae'r hawliau ereill i'w talu gan Gynghor yr Hag. Gwelir mai'r Almaen igafodd y goreu o'r fargen o ddigon.

RHYFEL NEWYDD ETO. TRI CHANT 10 (LAID'DEDIGION. Ddydd Gwener. cafodd Swyddfa. Rhyfel hys- bysrwydd oddiwrth Syr F. Layard, Llvwiawdwr Gogledd Nigeria, fod yr ymcrvrch i dref Kano, dan y Cyrnol Morland, wedi cyrhaedd vno Chwefror 3ydd—v diwrnod y disgwylid. Pelen- wyd y muriau 15 troedfedd o uchaer, rhuthrwyd a meddiannwyd y dref. Lladdwyd dros 300 o'r amddiifynwyr. 'Roedd yr Emir eisoes wedi diane. Clwyfwyd dau swyddog a 12 o filwvr Prydeinig. Nid yw'n eglur pa'm yr oedd ir vmgyrcli yma'n angenrheidiol.

¡ SIR GJ ERNARFON A'R DDEDDF ADOYSG PENDERFYNIAD PWYSIG. Cynnaliwyd cyfarfod cyntaf y pwyl'lgor a ben-odtodd Cyng/hor Sir Gae'raiarfon i ygityrii.d Deddtf AddKrsg ddydd Sadwrn. D\,Ù,yd Mr D. P. Willinims vii gadeirydd, a phenodwyd y Mri J. R. Pri.tdhard, J. Ptmtir WikUiams, J. E. Greaves, a C. A. Jone,, yn is-bwyillgor i direfou'r penau y dymunir gwybod/tetli yn nghylch yr ys- go-lion arnytnit. Penodwyd Mr E. R. Dr<v,es yn ysgrif^nydd i'r pwW'llgor, a cili'v!fnirw'vdd,wvd' ef ¡ i obwiilio igweithred'o^dd yr ysgolion dros y Cyng- hor. Peifiiodwyd aro3ygvdd v sir i chwilio oyflwr fir adieii'ladiau. Gwiaho'ddwyd Cyngili'or B'nngior i gvdwe'iith'neidiu a'r pwyllgor.—Ar gynnygiiad Mr Lloyd Geon-je, A.S., a che.fn'o(gia.d Mr J. E. Greaves, pasiwyd yn unfryd fod y pwyllgor yn laiwntofg y C'yngfhor ,i ceisio gan. aw-durdi dau'r ys- golikm enwadol gydqynio i drosglwyddo'r ys- ,ool-io-n i reolaeth y Cynghor. ar r- ammod f od, dla/rpar:iae(tih i'w gwneyd i r'ti'r addysg grefydldol a fvriio rliiefliiV plant, ar draul yr enwad a fo'n giotfyn hyny, yn 041 oynlkin trefedigaethaiu.

MARCHNAD CAFRFYRDDIN. Yn y farchnad ddydd Sadwrn. gwerthid yr ymenyn am bris is o lawer na'r wythnos ddi- weddaf, saf o Is i Is Ie. y pwys.

Y BEL DROED! Wele ganlyniadau vmrysonau dlydd Sadwrn Middlewich, 1; Whit Star Wanderers, 0. Newton, 1; vCroesoswallt. 0. Bangor, 1 Chirk. 0. Burslem. 4; Rhyl. 0. Gwrecsam, 9; Drefnewydd. 0. Caerrarfon. 2; Penmaenmawr. 1. Porthmadog, 4; Portdinorwic, 0. LI

iYTA^NTWROG. I <JYliC,Hl'VTYL YR A^'NIBYNWYR. — Cyn- gui.i'V'v.i yr no*. Sadwrn, vn yr ysgold. 0 jjxta iyvvyJJiaetli v 'Parch W. Williams, ac ar- urainiwycl yn fedms gan y Parch W. Ross JEfughe*. Boi thygest. Cloriunnwyd y cantorion pydi deheurwyd;! gran J. Charles McLean. tAjR.'C.O.. Porthmadog. iGwoibrwywyd v rhai canlyr.K: Her-unawd, nil.virl 'Morris, Traws- fyavda 'Hu^h Roberts, 'Bla-enan Ffestiniog, yn '/vf irt il- duawd. David Morris. Trawsfyn- rydd, i'i cvfaili; unawd tenor. David Morris, œtta.\oys-Îvr: vdd: uwd tbaas, 'Hugh ^Roberts Ffestiniog; unawd alto. Miss Sarah Mor-s. 'Bla^nau Ffestiniog; unawd soprano, IMii.-w Anriie WiUiams, Maentwro: iinawd i rai hib -iu'1 73 6e o'r blaen, Griffith Williams, Pen- rkwndeudrieth partion, Twrog Party enillodd p1"1: !;•(• t!:awd, nidateibodd i'w enw ail draeth- teewd. -J. 'E. Jones. Maentwrogr; prif adroddiad. hf K. Pri-rchard, (Maentwroo-; "bedroom mat," K. Williams. Maent wrog; ffon bugail. Mr JDe-vris 'L^wis, Maent-wrog malwr shot. Mr John :)::2", Taisarnau; englyn, 'Heddweh." Mr J. lB. 'Williams, Maentwrosr: pryddest. "Wele Dy f-Kn," Mr Jones, (Penrhvndeudraeth.

MINKFORDD. Ctt'X TJLADD 'DEFAHD.—'Nos 'Sadwrn. bu CwrL rh-ei-bus yn Mill as iPenrhvn vn 'baeddu def- aid jadw ü Ddolgellau oedd Mr Robert (Lewis. Xivveidiwyd naw, ac ohonynt y mae dwy tewoes wedi marw. Y .C1 A'l GAiRTREF.—Cvchwynwyd mewn ciwell "i o 'Bwllheli i Ffest-iruoe ddechreu yr IWythnos ddiweddaf. Yn iNsrorsaf Minffordd, tra y newidid am iLiaell Ffestiniog, diangodd y ei yn sydyn. iCollwyd golwg arno yn deg. ac ni therfvnodd ei vmdaith nes cyrhaedd vn ol i wUhdí i'w gartiV*f. T>e!lder o 17 o filldiroedd. er r/a thramwyodcl v daith o'r bh e-n.

N ANT L LE A H C V LOH iZAfiLimXI. -iRhanodd Mr Thoma- Robin- BO i. Talysarn, dri urjain tunell o 10 i wahajiol d'. -dion y gauaf hwn. MlS Sale FlynyctdolOwen J,.me9, Talysarn' wedi dech'eu Uan Jnti unwaith yn y flwyddyn y byld boa yn cymeryd lie. gwneir gostyngiad anghyffredin —AdvS. ;}AXUOS IILUIyIA'U. Yn addLIrlv Wesley- aid Penygroes, nos ILun, bu Mr Prydderch. èB..A.. yn dangos lluniau lantern, er budd gv/r ciaf yn vr ardal. Y iOHWARHLWYiR. —-Nos Sadwrn, yn Ys- tifrll Cymry Fydd, Penvgroes. cyfarfu Cyfrinfa J>yffrvn iXantlle o Undeb v Oiwarelvvyr. Clyw- liPm tod .yno drafodaeth frwd arbvvnc v eyflogau a helynt Rethesda. tDR WIS'BUG?AIL.—Nos Fereh-er, bu v Parch O -t,\idiog 'Roiberts, Llanlilyfia. a Mr Hugh Ow. n. Penarth, Olynn^g, vn gwratulaw llai" Iwy-Brvnaeiau ar ddewis bugail yn lie y Parcli J ID Evans, sydd wedi ymaa.aoell L-erpwl. VjYMDFilTHLUS POBlL dEUAIXC SOAR.— IN os Fawrtli, dan lywyddiaeth Croesfryn. caf- wyd papyr gan Mr Owen (W. Jones ar "Hen ofergoelum fCymru." Siaradiwyr: Mn Oriffith íPnlrchard. Llewelyn Jones, "VilEam Griffith. Williams, Griffith T. Roberts, Parch iR. |W. Joa^s. Y TAI>AU METBCKDCTTOATDD. —'No s Lun, Mr John Blias Jlones, Penygioes. yn dangos llaniau o'r Tadau Methodistt;udd yn addoldy t> i i-m, iLlanllvfni. iBglurwyd ychydJg o banes pob un wrth fyntd yn mlaen ,4:In. Parch G. C'^idiog IRoberts. IDiiynwyd hyn gan ddarlun- iLu: o Ibrif adeiladau 'D^heudir Affrica. Yr elw ab drysorfa'r "Band of 'Hope." CYMDETTHAS StAiRON. — X08 Fawrth. 0 dan lywvddiaeth Mr R. IR Williams, cafwyd cyfarfod aoirywiaethol, wedi ei drefnu gan Mrs A Jones a W. R. Jones. Cymerwyd rha.n gan Misses R 'E. Jones, L. 'M. berts,F. Roberta. JLily Owen. Mri T. E. Jones. J. W. Parry, D. W- Roberts. R 'R. Janes, aJ. Morris Parry. DIANGFU OYFYNKj. —Ma-- v ddiangfa. evf- vag- a igafudd lodes bach 'Mr Owen Hughes. Halfway-terrace, Talysarn, yn. destyru siarad a svndod. Yr oedd y feohan wedi myned i'r jgledrffordd yn nghroesfa iPantdu. Pan welodd y tren yn dod, amcanodd groesi i'r ochr arall. Yr oedd vr agerbeiriant mor agos ati fel nad oedd bosibl i'r gyriedy-dd ei attat ondaeth ei oreu. ac yr oedd wedi arafu. Yr oedd y fechan wedi syrthio rhwn y ddau haiarn. a plian yn oeisio codi daffu i'r bacih mawr oedd yn hongian o flaen v T>eiriant ei tharaw i Ia-wr. ac aeth saith o'r cerbydau heJbio uwch ei chorph bychan heb wneoithur iddi niwed. Darfu i'r bach ei tliaraw nes oedd yn ddivrnwylbod: a da hynT, neu buas^ii wedi ei malurio.

NEFYN. DARI.ITH.—Xos SaJdwrn, yn iladatytn Hall, I. cafwyd darlith gan Dr Thomas ar "Laoidiain a'i rhyfeddodau." CYMDEITHAS CAPEL ISA'.—Nos Ferclter, oafwyy] anerdwadau gati Mr D. W. Hughes ar "Daith drwy lkTn." a cshan Dr Thoanas ar "Y fFordd. i laeh," CYNGHOR PLWYF.— Nos Fa wrth, Tn afb- swfnnoldeb y eadeirvdd a'r is-,gadcirydd, lliyw- yddrld gan Oa<pt<en ETlds. Y .prif faterion yvioedid ) (fewis yrnddi-piieidolwyr i'r ysgo-1 n^wyd'd fel y'i I gehnr. Atteiliadwiycl yr yssol hon drwy roddiiioii pwii'wddol. a ehyrtwyr.'wyd y tir gan Sir Love J (mes Parry. Maidryn, yn rfiad ac am ddim: ac o dan y IWeddif Addlysg brv-sermol. buasai yr y-sgO'l yn myned yn eiddio i'r sir. oherwydd nad oes ond tri o'r ben ymddi-riedolwyr vn iyw. Mri n. W. Roberts, Llanberis; R. 'Marine Cottage; a. Capten Thomas IcTwerth. a gofyntwyvl ganddynt i'r Cynghor Plwyf ddewis pedwar at y saith ddewivstwyd ganddynt hwy, ac wedi maith siawwd, oynnygiiwyd gan Capten William-s. ac e.;1iwyd gain Mr Thoma.s Thomas. a iplhasiwyd drwy fwyafrif, i sydlymffurfk^ a chais y trd yrnddirvdolwyr, a d'ewiswyd Mri G. R. Williams. H. D. Janes, Robert Owen, a Wi-1 i1í1am Hiagih?is. Yn an. a.wd a-t gwes^iwn y traeth. Fel yr hysbyswyd yn fl^ienorol. pasiwyd gan v Cvno'jior i anfon o dde-iseb v pysgot- I wyr i Mr Wr. Thomas. Bajngor, yr hwn a oiteb- odd yn llawn. ond nid i foddfenrwydd, a phas- iwyd yn unfryd i ohirio y matetr am fis, gan fod PwylliT'Ci' Du-fr i dldlilyn. Ttrvd y pas'wyd ym tunfryd ,i a.n-fbro d.rprwyaeth i'r Cynghor Dos- parth o be-rthynas i waith dwfr v rvlwyf. a idewiMwvd Mri (>. Wi'Tliiams, W. R. Davies, a Dr Thomas.

Gwrthododd ynadon Abertawe ganud.vi un ar bymtheg o drwyddedau. Bydd v doc newvdd a ndei'.edir vn Abiriawe yn wert-h dwy filiwn bunnau. Gwrthododd vr Ysgnfenvdd Cartrefol newid dedfrvd William :Hc?h^?. svdd vn Ngharchar P.huthyn vn arn, ei goili am lofruddio'i wraig yn I Ngwrec^am. Orogir ef heddyw.

I LLOFRUDDIAETH YN LAKENHAM. Bu ercliylldra ofnadwy yn X orwich yn hwyr n o-s Sul. Yr oedd dyn ieuan-c yn dychwelyd gartref i 'Lakenham, pan v syrthiodd ar draws rhywibeth oedd yn gorwedd wrth ei borth. Pan wna<-th ymchwiliad. canfu mai geneth ydoedd, a ï gwddf wedi ei dori'n arswvdus. Rhedodd i gyrchu'r plismyn, ond nid oedd wedi rhedeg yn mhell cyn y canfu ddyn yn gorwedd ar y fford(I gyda'i wddf yntau wedi ei dori'n ddychrynllyd. Yr oadd v dyn yn marw. • Daeth y plismyn a meddyg i'r lie rhaghlaen. Dygwyd j dyn i'r yspyttv. lie ygwelwyd fod ei gyflwr yn ddifrifol. Yr oedd ei bibell wynt wedi ei thori'n glir. Yr oedd yr eneth, a adnaibuwyd fel Edith Fitt, 18 mlwydd oed, wedi marw, a gorweddai ei chorph ychydig o latheni oddiwrth ei thy ei hun. Gwel- wyd mai Samuel Nelson (23) dodrefnwr a ohyn- filwr, oedd v dyn. Bu yn caru yr enetli.

BWRDD CANOL ADDYSG CYMRU Llywyddodd" Mr A. C. Humphreys Owen, A i., y eadfirydd, gyfarfod o Bwyilgor (iw ithiol y Bwrdd Canol. yn \r Aniw ytli". ddy.td Sadwrn. Cyflwynwyd cytnf yn ilangos y ."hoii-r i-on a, eniilwyd gan yr Ysgolion Canol radl o tian retdau newydi dys'gu gwvddor. Oddiwrth hyn ymddengys fod swm o 8124p wedi ei talu i'r ysgolion. Amcangyfrifid y cyfanswm yn 8500p. Bu trafodaetli ar y gwelliannau bwriadedig ar y cynllunia-u sircl yn y mater o gyfvnga oedran. Dywedid fod mwyafi 'f y byrddau Í1yw- ] odraethol wedi pasio pend rfyniadau yn gofyn am y gwelliannau yn eu cvnlluniau. a gwnaelli- ant- y ceisiadau anferol at ivid(I Addy-sg. Fodd bynag, hysbyswyd. na fyddai Bwrdd Addysg yn alluog i fyned yh ntlaen yn fuan gyda'r gwell- iannau. Gwnaed trefniadau yn y rhai y dodai y Pi it Arolygydd ei hun mewn gohdbiaeth gyda'r ir a Bwrdd y iLIywodraeth Leol gyda'r bwTMd o hv\yluso gwaith Bwrdd Addysg. I L

Y MUTUAL LIFE INSURANCE COMPANY, NEW YORK." Nos Wener, bu goruchwylwyr dosipirthiadol y cwmni uchod, yn nghyda. nifer o bersonau sydd wedi yswirio gyda hwy, yn mwynhau ciniaw irhaigorol yn yr Ahercomny Hotel, Conwy, dan Tvwyddiaeth Mr D. E. Davies, Caernarfon, y prif oruchwyliwr Cym- reig. Yn ei anerohiad, sylwodd y Cadteirydd fod y cwmni yn parlhau i gynnyddu. Ar ddi- wedd mis Rliagfyr, 1902, yr oedd y gronfa. a 11 fy iberthynai i'r I'bai oedd1 wedi yswiiio gyda'r cwmni yn 78,528,00Qp, neu gynnydd o 6,000,000p ar y flwyddyn cynt. Ar ol cyfarfod eu holl ofynion byddai gweddill o 13,991,000p neu gynnydd o 1,016,050p ar 1901. Derbyn- iwyd yn ystod y flwyddyn 15,052,000p, sef cyn- nydd o 1,577,000p ar y flwyddyn cynt. Caed busnes newydd, a tJhalwyd 42.438,000p yn ys,to;d y flwyddyn cynnydd ,jo 2,527.000p. TaIwyd i raii wedi ysrwirio 5,977,000p, cynnydd o 88,000p. —'Siaradod-d amryw ar wertth y gymdedthas, yr oil yn cydsynio fod eu hyswirebau yn llawer gwell nag o dan yr un cwmni arall.

GENI: PRIODI MARW. Y prla am gvboeddt Genedlgiethau, Priodasan a Marwolaethau yn y golofn hon ydyw Is yr un (blaendil) nen 2s 60 ar goel GENEDIGAETHAU. HUGHES-Chwefror 7, yn 5. Dinorwi, -street, Caernarfon, ptiod Richard Hughes, ar fab — cyntaf anedig. RIDGE-loriawr 28, yn 55, Chelaham road, Clapbam, Llnndaio, priol Edward flenry r dge,ar fab. PEIODASAU. DAVIES—HUMPHREYS—Obwefror 11, yn Nghapel C »6risalem (B.), Blaenau Ffestiniog, gan y Parch Stephen Jcnes. Borth, Porth- madog (ewythr y p iocifab), yn rael ei gyn- northwyo gan Mr Riohard Joneq, cofreatrvdd. Mr Stephen Davies, contractor. Ponkey, Rbitvabon, a Miss Jacette Humphreys, pummed ferch Mr Wjliiain Hamphrys (Elthu) Blaerau Fteitiniog. Yr oedd yr I anrbepio- yo lluosog a gweitbfawr. DAVIES-OWEN -Chwefror 6. trwy dr;, y- ddel npilldool, yn awyatifalt ccfreatrvdd, Oaernarfon. gn Mr T. (- Joner, cofre^trydd, Capt. David Davies, Menni Hotel. Mon eg Anne Mary, merch hvriaf y oiweddar Capt. Thomas Owen, Barlin Hocse, Eistgate-street, Caernart n. MOSELEY -PREECE-Cbwef tor 11 va St. Tif ary'e, Wimbledon, gan y Parch J. W. Wynne Jones, ficer Caernarfon yo c Itel ei g vnnorth. v-yo gan y Parch H. London, David, mab hynat v diweddar Joseph Mo;eley, Cringle Hall, Levensbulme, ag Agnes Gwen, merch hynaf Syr W. Preece, K.C B., F.R.S., Gothic Lodge, Wimbledon Common, a Pe.rhoB, Caer- narfon. ROBERT S-PARRY-CH wef ror 4, trwy drwy- dded, yn awjddfa'r cofrettrydd, Caernarfon, gan Mr J. R. Jones, cofreetrydd, Mr Lewis John R berts, Minafon, Llanrog, i Miss Mary Parry, Tancae Llanrug. MARWOLAETHAU. ELLIS—Ohwefror 7. yn 75 mlwydd oed, yn 7, Alfred-place Mrs Sarsth Ellis, gweddw Mr T. E. Ellis meietr yr Ysgol Generllaetbol, a mam Mr J( hu Morgan, Swyddfa'r I Observer, Aberyet ik ytb. JONES-Cbwefror 9, yn 70 mlwydd red Ellen, anwyl briod Mr Hugh Jo (s, Coed Howel, Llsngristiolus Oladrfwyd yn Myowent Kglwys Lldngristiolua ddydd Gwener, Chwef. 13eg Dymunir ar i'r papyrau Atrericanaidd gofnodl yr uchod.— MORRIS—Chwefror 12, yn Eitbin Duon, Llan- rug, yn 87 mlwydd oed, David MGrris.- OWEN-Chwetror 8, yn Glan Menai. John Owen, Ty Mawr, Bodorgan, RlJwyl fab Mrs a Gapten Owen, Glan Menai, yn 29 mlwydd I oed, ao a gladdwyd vn MynneDt Eglwys Tref- draeth, dydd lau Chwefror lgfed RIDGE-Chweflor 8, yn 55, Che'sham read, Claphnm, Llundain, Mande Phyllis, anwyl briod Edwird Henry Ridge. ROBERTS Chwefror 9, yn 68 mlwydd ofd. ar ol b)r gystadd, MAry,pried Mr Robert Roberts, Farmyard, Llaridan, Brvmiencyn, Mon, a mam Mr H. W Roberts, Wafipevtoa House, Caernarfon. Dymunir ar i'r papyrAU Ameri- ca midd gofnodi'r uchod. ER COF. WILLIAM S --Er cof serchog am Owen Erasmus Williams (diweddar Brvn Du, Clwtpbont), 29, Motre us street, CaTnarfoi, yrbwn fa farw Chwefror 12fed, 1900. Werii myned, oni nid yn anghof.—A. W. a K P.

MONUMENTS. I LARGEST STOCK IX WALES. BEFORE BUYING CALL AT HUGH JONES. MARBLE WORKS, CARX.4 .V:)N The Trade supplied with sawn Anglesey -5 tone- Curbing at low prices. M O N U M R N T S~ LARGE STOCK. RICHARD WILLIAMS, II Monumental Works, LLANFAIRFECHAN. Branoh:-LLANGEFNI. < ANHWYLDERAU Y GAUAF Cryfhewch y Cyfansoddiad i wrthaefyll 18- osodiadau ANHWYLDERAU GAUAFOL trwy wneyd defnydd prydlon a phriodol o'r meddyglyn rhagorol ac adnabyddus hwnw BITTERS GrWILYM EVANS Dywed miloood yn y wlad hon mai y medd. yglyn enwog hwn yw y moddion effeithiolal sydd yn adnabyddus er cryfhau y cyfansoddia4 i wynebn PERYGLON Y GAUAF, a thystia lluoedd y gellir cael ymwared 0." Anhwylderau Gauafol, ac yn wir eu hosgoi ya wir eu hosgoi yn llwyr. Os cymerir defnydd prydlon o'r QUININE BITTERS, cydnabyddir gan filoedd nad oes dim cyffelyb i BITTERS CWILYNI EVANS er attal ymosodiadau afiechyd, ac adfer ncrth ac yni i rai sydd yn dihoeni mewn grrendid ol unrhyw afiechyd neu dwymyn. BITTERS CWILYM EVANS Mae lluoedd wedi profi ei nerth, Ond byth ni ellir dyweyd et werth. .J.t Hi II irnnrrmum mi HI nin I II I Miiniail.'iHjffifjBfH j w; -J 1:. ¡H .t" QUININE BITTERS I VEGETABLE..TONIO. !» tad FTOUIUU FLTIOOLAHOC, et*TACMMI UU AGJU ThtH B'.tUri uat*ii digtiUoe, n»rv9« %ad portfjr tit M4 «MH %io< up tke tpUza At a jnut}f HH Tcnl« bavf BO MML (BSBme B«1b6 vlth blfUy toalo a&4 tflfc* SUB Un PROPWTTW THSY MT PECULIARLY UHB to porgoa* from diptttrtm of DtnOU TClaaaUoB, UHlUt HH Toakn^n, flatalovey, dlMwM tit*H BHff hoatUabo, «sd ail affiottoas of tti m H DSIIIRE Blircas ttANUFAlTRiyifli H SOBPIWf. IIMITIS. BH mae'r Quinine Bitter* Fel toriad boreu wawr, Yn dyfod ag adfywiad I blant y custudd mawr. Tyatiolaethau. Elmsgrove House, Berry, Mawrth OOied, 1897. Foneddigion,—Cefais Bitters Gwilym Eva. yn Feddyginia.eth rhagorol. Gwnaeth lea maWJI i mi. Dioddefwn Beswch, trwm a Diftyg Archwaeth. Blinid fi hefyd gan wendid mawr, yn cael ei achosi, yn ddiamheu, gas or-lafur ac astudio gormod. Pallodd fy iechyd, a gorfu i mi roddi i fyny gweithio. Annog- wyd fi i roddi prawf ar Bitters Gwilym Evans, ac yn fuan cefais ymwared oddiwrth y peawch poenus, a theimlwn fy hun yn cryfhau. Erbyn hyn, yr wyf wedi cwbl adfer. Quinine Bittent yw y physig goren a gefais erioed. Ni8 gaBaf lai na'i ganmawl wrth bawht WILLIAM GEORGE. BITTERS CWllYM EVANS. Penzance* EbrilI 7fed, 1897. Foneddigion,—Yr vn a-in^au yr anria*. gofynol am daiv pofpi .j.) fawr o Quinine Bitten Gwilym Evans. Y maent wedi profi mor werth- fawr, ac wedi gwneyd cymaint o lea i mi, fel y teimlaf na ddylwn fod un amser heb eu oadw wrth law. Yr eiddoch yn ffyddlawn, T. DAVY WHITE. BITTERS CWILYNI EVANS. Blakehey Nook, near Oldham, Chwefror 24ain. Anwyl Syr,— Byddaf yn ddiolchgar os anfon- wch i mi botelaid 4s 6c o Quinine Bitter. Gwilym Evans. Da genyf eich hysbvsu fod y botelaid ddiweddaf gefais wedi gwneyd lies mawr i mi. Yr wyf wedi gwella mwy ar ol cymeryd eich Bitters nag ydwyf er's chwe* m» ar 01 treio llawer o ddoctoriaid yma, yn awydd York, ac yn Liverpool. Yr wyf yn rhoddi y clod yn benaf i'ch Quinine Bitters chwi, a. gallaf ddyweyd ei fod yn well na'r un feddyg^rniaieth wyf wedi dreio erioed. Yr eiddoch, etc., JAYES ROBERTS. BITTERS CWIlYM EVANS RHYBUDD PWYSIG. Dymunir galw sylw y cyhoedd, gosod ar en gwyliadwriaetb rhag cymeryd en twyllo ystrvwiau diegwyddoc ac anonest rhai masnach- wyr, y rhai a gynnygiant i'w cwwneriaid ddar- pariaethau ereill yn eu lie. Pris poteli, 2s 9c. a 4s 6c yr un; blwch yn cvnnwys tair botel ddwbl, 128 6c; potel fecham yn esiampl, Is lc. I'w gael yn mhob man. Goruchwylwyr yn mhob parth o'r byd. Os ceir unrbyw anhaws- der i'w gael, danfonir ef am y priSiau uchod, yn rhad a dyogel drwy y post. tmrhvw gvfeiriad yn y Deyrnas Gvfuno^ ya uniongyrchol oddiwrth y perchenogion. QUINTNR SITTERS MANUFACTURING COMPANY, LIMITED, LLANELLY, SOUTH WALES. Prif Oruchwyliwr yn America:—Mr R. D. WILLIAMS, Plymouth, Penn. y30 I\ Argraphwvd a Chyhoeddwyd dros y Perchenoy gan DANIEL REES, yn Swyddfa'r "Herald, Caernarfon. DYDD MAWKTH, CHWEFROR 17, 1903,