Yr Herald Cymraeg

AT Y GOl YGYDD. OAiRN DOL'BfEINiMAEN": "GWAITH DA." Syr,—'Erfvniaf am -mongl fechan i sylwi ar nodiad eich gohebydd dan y penawd u-chod. I Greilw sylw at waith. da a wnaed gan berson neillduol mewn perthYJlas i ywfxJdog yr "Inland (Revenue" a thrwy-cldedau ewn. Wele y ffeith- iau Yn mis Mawrth, 1902, darfu i Mr Bryn Ro- berts, yr aelod dros Eifion, a-Iw sylw y Ty at y ffaith. fod y swyd-dog uchod yn gwrthod dod i'r ardjal fel arfer, am fod y dirwestwyr wedi meidd- io gCfyn iddo arymeryd ei swyddfa tualian i dafarndai. (Cyhoeèdwyd hyn yn y wagg Gym- reig.) Yn mhen ychydig ddyddiau wedi hvn, welte lythyr oddiwrth vr awdurdodau i'r ardal yn hys- bysu fod trefniad wedi ei wneyd i'r ewyddag y cyfeirir ato i ddod i'r ardal, ac i ninnau cruel ein cais. Y mae y llythyr hwn vn fy meddiant, a gall unrhyw un a ddewisa cael ei weled. Yn mhen vchydijr ddyddiau drachefn, daeth y swyddog i'r ardal i edrych am ysta-lell breifat, ac arweiniwyd ef gan un o'n masnachwyr paroh- us i weled y "ibarber's shop." Ymddangosai fel pe yn cael ei foddhau yn fawr yn vr vstafell- odd oodd yno, a thybiem ei fod wedi. xhentu y lie, ac mai yno y byddiai rhagllaw. Dyna'r ffeithiau yn syml. Br ein svndod, ni ddaoeth yn ol ei Vvnllun i'l"'ba.rber's shop," ond symudodd i dafarn ychydig yn mhellacli oddi- wrth y gelynion. tA fu rhyw ddylanwad tucefn vn ei -berswadio i newid ei feddwl a'i gynllun, a pheidio dymeiyd ei swyddfa yn y "barber's shop?" Os fou, nis gaU fod hyny yn glod ac anrhydedd i neib. E. JOSEPH. AiXNIEDBAU iHEN 1ENJWOGHON M-FRMG. -Syr,-Yehydig o wythnosau yn ol, aethum i orphwys dros nos i Landudno. Oofynwyd i mi gan fy ngwesrttywr ar fy nyfodiad i mewn, "'A ydych am fyn'd i'r ddarlith heno?" "Pwy, ac yn mha le?" ""Gan Mr S. Maurice Jones, ar- lunydd. Caernarfon, yn Pehaboth." "Bain neu 'beidio, af yno ar fy union," meddwn. Y testyn oedd rywbeth tebyg i'r penawd uehod. Nid heirniadu y ddarlith na'r darfcthydd yw amcan v llinellau hyn; digon, er hyny, yw dyweyd fod ein eyfaill fel darlithydd yn union v peth yw gyda'i gyfeillion ar yr aelwyd,—vn rhwjdd, na- turiol, a serchog. Oherwjrdd oorder yr hin, ni chafodd ymhelaethu ar amryw o'r cymeriadau y dangoswyd eu hanneddau yn baentiedig an- ddo; ond, yn sicr, yr oedd edrych ar lun hen gartref J. Oibeon, y oerflunydd bydanwog; car- tixrf Ceiriog, y bardd; a S'aWbury, y lienor, a gwrando erynhodeb byw, destlus ein cyfaill o'u hanes, yn wefth myned bellder ffordd ar noson oer i'w fwynhau. (Amcan yr yohydig lineliau hyn yw ail-ddy- weyd y syfw a wnes ar ddiwedd V eyfarfod, sef, y priodotdeb i Fyrddau Ysgolion" (neu beth Ibynag eu gelwir yn dyfodol) i fynu nifer o'r darluniau hyn i'w crogi ar furiau ein hysgolion elfenol, "Cartrefi Enwogion Cymreig." lOredwn y deffroai hyn fflam cenedlgarwch mewn ami i blentyn, a pharai i lawer bachgen a fa;gwyd mewn fbwbhyn eithaf cyffredin a dinod i ganiPod mewn hun dyhead "ysgol" gydag un pen iddi ar ga.reg' drws ei gartref, a'r pen arall yn ymgolli yn nef enwogrwydd. Pwy a ymeifl yn y mater hwn?—Yn oywir. flafodlon. L CANL4DAETH Y CYSEGR YN MYSG Y METHODLSTTAIU CALFINAIDD. Srr,-Un o neitiduolion maw-r y cryfundeb y dydd.iau byn ydyw ei bwyllgotrau. Moont ye ddkif bran. Xid ydyw v 111eith. mwyaf diiibWys yn digwydd mid ydyw yn cael ei diaflu i ryw ibwylligor neu gilydd .i gael syniadau y glicydd- laietlb am damo ac mae oaniadaeith heb fod yn 01 i belbhau ereilil llai diibwys mewn cael pwyll-

J The RUDGE-WHITWORTH J I AERO-SPECIAL is a fully guaranteed roadster I bicycle which weighs completely equipped 25 I lbs. and costs 16 Guineas. The latest I development of Britain's Best Bicycle. I AERO-SPECIALS £ 16 16 0 SPECIALS £ 13 13 0 I STANDARDS £ 10 10 0 I Art Catalogue post free from RUDCWE-WHITWORTIM, Ltd. Coventry 9 m E. Jones and Son, Carnarvon Cycle Works, Carnarvon; R. T. Roberts, 5, Bay View Terrace, PwllheJi J. W. Prichafd, 49, High Street, Bethesdia; W. Evans, 5, Trevelyan Terrace, High Street, Bangor; T. Jones and Cb., 122, High Street, Portanaioc; W. Jone», Arvonia, Port- dinorwio; L. Owen, Cycle Agent, Penygroes; J. Wild, Viotx>ri» Road, Holyhead Hugh Roberts, Mark€tt Square, Llanerchymedd; J. R. Williams, Ruikeley Square, Llangefni; R. G. liayd, Up perfieAd Street, Doigelley; D. Pugh Lloyd, 25, Maeaigrwyn Street, Machynlleth; Nortih Wales Cycle, Motor and Sports Oo., Gioddiaeith Street, Llandudno; Pilling and Ross, Abergele Rofed, Ool- yryn Bay; RUDGE-WHITWORTH, Ltd., 101, Bold Street, LIVERPOOL. a ..c===.¡;l- .== =-=- i$ :() i 1 -=7' a.. I .r. I' ¡ ¡ 1 I i/ 1 I I 1 ) ê' CAUGHT ON r j I I ( r: 1' X, SWAN SOAP. —— SWAN SOAP. Just the Thing for the Bath. I SWAN FLOA^NG SOAP. I Lish"Euoyan'' r"«~ 111 SWAN SOAP. I DAINTY, FRAGRANT, PURE* i f Always in Sight. 1 Pure. Re^eshing, EconomicaL fl ?i>v I RISES TO THE SURFACE LIKE CREAM. I SWAN SOAP. I a Pupep Soap Is Beyond the Apt of Soapmakln?." SWAN SOAP. I r I RISES TO THE SURFACE LIKE OIZEAM. SWAN SOAP. I A Purer Soap Is Beyond the APt of Soap making; SWAN SOAP. r Jfever Forgotten-No Waste. For All Toilet Purposes. | LEVER BROTHERS, LIMITED, PORT SUNLIGHT, CHESHIRE.

THINK IT OVER. Isn't it worth Is lcl to be c-ompletely rid of Backache. Lumbago, Dropsy, Kidney Disease. Gou*, Sciatica, Gravel, etc. ? Holdroyd's Gravel Pills aro a positive cure. All Chemists. or post free 12 stamps. Holdroyd's Medical HaJl. Cleckheaton, Yorks. Money back if wanted.—Adrt. Printing I "HenaW," CaraarvoB, Printing) ■ ■1 111 ■ ■ s yigftan. CYHOEDDIADAU DIWEDDARAF a'i Sv)tee^am. LL-r:r:a. newydd yo araraexom. Newydd ei Gyhoeddi. Llian, 3/S 4 o Ddarluniau, gyda Darlun Mawr eyfaddms I'w HIMIII BYWYD A ØWAITH Y DIWSDDAB HENRY RICHARD, A.S. Gan ELEAZAR ROBERTS, Liverpool. "This work is a labour of lore, and we hope all out Wekft readerg will procure it for themselves and friends." -Hffatd of Peam PRIS PRESENOL Y Geiriadur Ysgrythyrol ( Geiriadur Charles) MEWN DAU PATH 0 RWYMIAD. "FRT- Croert Llo Persian, Llawn, Ymylau Marbl, Jfíir 20 Haner Croen Llo Persian, Oclirau Llian, Ymylau Marbt wsr 17 iG Prlsiau Preaenol yr Esboniad Poblogaidd, Y DEONGLYDD BERNIADOL A r yr HEN DES TA ME?i r a'r IVE W YD D Oan y Parch. JOHN JONES, (Idricyn). Vs gyflawn mewn pum' cyfrol hwylu*. Y 4 Cyfrol ar yr Hen Destament fTaner Rhwym (Croen Llo), Ymylau Almrbi o CA:oen Llo, Lliwn, Ymylau At irbi Aa o Y Oyfrol ar y Testament Newydd Haner Rliwym (Croon Llo), Yiiiylau Marbl £ o IO O Croon Llo, Llawn, Ymylau Slarul £ o 12 w Newydd ei gyhoeddi. 328 t.d. Yn Saesneg. Pris 3/6 THE CHRISTIAN CONSCIOUSNESS By the Rev. JOHN HUGHES, M.A., LiverpooL "DARLITH DAVIES" AM 1901. Teimlwn fod y Ddarlith benigamp hon yn cyfreiwont, a mwy na chyfreithloni yr holl drmul mewu cyaylltUd a'r Davits Leeturt o'r dechreu hyd yn hyn.Pat-ch. J. Cynddylan Jomtt, D.D., yn y Gokuad. f" YR PErOis L3 W6YS: Ei Sacramentau, a'i Gweinfdogaeth, GAN T Parch. WILLIAM JAMES, M.A., D.D., Mancbeiter. Prim 316 COFIANT Y PARCH. HERBER EVANS, D.D. eiy T Paroh. H. ELFED LEWIS, Llundain. Pris 316 Pregethau y diweddar Barch. Edward Morgan o'r Dyffryo. Cyf. 11. Llyfr da ar gyfer Matt Llafur Un-ieb Y$g»lion SaNMtKol If Metht diitwiii ValjiuaidU "m 1902-1904. Plyg 8vo. Mawr, 375 o ittidal]enaii, Afewn Lliaa, 3/6 (Pris Cvnti-fig, Pum' Swlit.) ESBOIIJIAD Elfenol ac Egiurhaol ar yr Epistol at y RHUFE/NtAID X Ynghyda Rhagdraetb ac Attodlad, Gan y Piifathraw LEWIS PROBERT, D.D. Y mne yr awdwr yn vKfrrifenu yn ejlnr y„ gryno, a hyn«4 cuwaetbus. Bunsui yn ».d>i genym w*ith o'r hwn ar lioll lyfrau > Te^Umollt Y LluUmerwick Oyfres Lwyddianus Anarfe."ol. WaDi iv RHWYMO YX ORWVCU. Rhwymiad LUan, Untath, Llythyreoau Aur, 216 y GyfraL CYFRES Y GOLEUNI. Llyfr I.—Gwyrthlau yr Arglwydd lesu: Gan y Puefc. Owen Kvans, D.D., Llundaiu. Ymdrinlr ar 33 • Wyrth- iau, sef yr oil a gofcodir. Llyfr 11. Dnmegion yr Arglwydd lesu: Gan Awdwr Qwyrtkiau yr Anjlu^ydd le.su. Ceir yma wybodaeth funtl am 30 o Ddarnhegio ). LIyfr Ill. Orlau g) dn'r lesu (Cyi. I.): Gan Awdwt 7 Qwyrthiau a'r lia7ithegion. Person y Uwaredwr" ydyw pwnc y gyfrol bon. Llyfr IV.- Oriau gydalr lesu (Cyf. II.): Gaa yr na Awdwr. Bywyd y Gwaredwr ydyw oyuwy* y gyfrol hoa. Llyfr V.-Geiriau Olaf lean Griat: Gan yr an Awdwr. 28 o Ddarlithiau ar wahanol deetynau, sylXaenedig ar loan xiv.—XTII. Llyfr VI.—Person Crlst-Duw a dyn: Gan y Parch. Jobs Owen, D. D gynt Is-Ganghellyda Prif Ysgol Khydyehas. Gyda Hanes yr Athrawiaeth gan Dr. Púpe, a Heliadau am Bersnn Crist gan Dr. Edwards y Bala. Llyfr VII.—Cysondeb y Pedalr Efengyl: Gan y ParcK. E. liobimon, O.D., ynghyda Thrartkavxl Anvtiniol or Wrthiych Hants a Hanesuryr V Pedair Efeuggi, gan Dr. Edwards y Bala, a Nodiadnu Riflurhanl gan R. Oliver Kees. Llyfr VIIL-Mynegair Peter Williams: Y Idyne&xtr Ysgrythyrol adnnbyddus. Ond coflo unrhyw air 0 adno<f, gellir cael hyd iddi drwy gymhorth y llyfr gwarthfawr hwn. e. CYNYOIAD ARBENIQ.—Am Archeb (gyda P.O. 20,) 1 anf.i-i SFT UYFI.AIVN 0 8 gyfrol, rhaddirfelaurh.g unrhyw lyfr 2 6 o'n Rheatr a ddewica'r jnynwr. CYMRU A BLWYDBYN Y CORONIAD. Addeflr yn rhwydd fod y Genedl Gymreig jm inTilHh PiffltH mwyaf Teyrngarol a Deddfgadw.l yr Ymherodraeth. A gellir hawlio fod hyn i'w briodoli i'r addyag grefyddol a gyfrenir o Bwlpudau CymrQ, nc i'r hyffoiddiant yn ygwir. looked a roddir yn ein ni-xicoli-lit Sul Ac fel Cofeb Addas H Pharhaol o'r amgylchiad, detbatM4 y Cyhoeod'vyr y Gyfrol gyrjygir gnnllynt mewn Rhwymfca* Cryf ac Arbenig, am amser byr yn unig, Y Geiriadur Ysgrythyrol a Duwinyddol Gan y diweddar Barch. THOMAS THOMAS. Gyda thros 1>I\U Gsnt o JV.m-luniau Egiurhaol, a Kay Lliwitidic « Wlad Cauaan. 8iiJ"" Mae y T,Ivfi liwn yn iv,lilith y rhai mwyaf pebloffaldd a ddvllwyd milazi "r Wasg Gymreig, hwn yw y Sad Argrnffiad o hono. Nodwediiion N toi I hluol y A rpraffiad hwn ydynt y I'ru.i a ganlyn :— iaf-Y Rhwymiaf Cnf u Pharhaol. ail —Ei Brls Isel. CORON YN UNIO. 3ydd-Yn y Clawr ceir Cofnodiad o Genadwrl y Brenin at el bobl. Am y p-is o UN GORON i'r Cymry sydd yn barw yn neu II r tiistil-in I I: H. I icrhll.11 -oni dylid anfon archeb ar unwaith, gan fod yr Arjrafiiad yit gJfYI_gd.Ii¡. U- LLYFR DlOURO FEL ANRHEO. lai |iob Bachgen a Geneth ei ddarllea, Pris 21- mswn Llian Gorwych. 7 o Ddarluniau Ysblenydd Tudaieu Llawn. VICTORIA = Ei Bywyd fiardd fel Qwraig, Mam a Brenhines. Gan GUIFFHH FLLIL- M.A., Bootle. "One of the handsomest volumes ever issued out of a Welsh othce, and merits a wUle circulatioa. "-south Waits Daily Ncics. Fluir-Chwedl Newydd I Gyda 4 o Ddarluniau. Pris 1/- GORCHEST GWILYM BEVAN Gan T. GWYXN-JOXES, Awdwr Owedi Brad a GqAd." NOFEL I'R Meistr, Qlowr, Amnethwr, Pregethwr, Cli warelwr, Crefftwr, tlxfurwr, Owraodawr. Ac i bob gradd a aefyllfn sydd am bt: idio cyflawnler. Llyfr ar gyfer Arholladau yr Ysgolion CanolradtM am 1903. Dewlsedig gan y "Central Welsh Board." GEMAU CEIRIOG I BLANT: WEDI Ell DKTllOI. OXS EDMUND D. JONES, M.A., Pri.fAthraw Ysgol Sir, Abtrmaw. Mewn Llian Hardd. 64 t.d. Pris 6Cm Detholedig at Arholiad y "Central Welsh Board." DWY GAJC OR I "1 MAS/NOGliJN, Gan J. M. EDWARDS, B.A., Ysgol Sir, RhyL Llyfr I., gyda 4 o Ddarluniau, Llian, 1/- Llyfr I.. Lllan, 1/- Newydd ei Oyhoeddi. Mewn Llian, 1/0 LLAWLYFR Y LLAIS. Gan D. W. LEWI9. F.T.S.C. (% Argrafflad Newydd Poblogaidd yn awr ya band. Cyfarwyddiadau eglur a chryno at iawn ddefnyddio y JIIIII mewn ymadrodd a chan, tri-ar-ddeg o ddarlunlM, pyatiMS 0 buodau, rmarferiadau yn y ddau nodlaat.

gwau metwn enw, beth byna.g, i edrycli ar ei ol. Mate yn perthyn i bob Cyfarfod Misol hron Bwytlgor v Canu. Beth yw ed waith mae yn aivhafwdd ldywu. Un peth pwysig ddarfu ddleill- iarw oddiiwrthynt, oedd oael llvfr t-onau ac emyn- a,u penthynol i'r oyfundu<b; ac yr ooddganddym ddau reswm dros hyny, set, iod dau lyfr yn ormod o "lumbers" i'w terafod, as T bua^al esuel y naill a'r HIIJH yn iui, yu fwy ihwylus i'w tr»A>d. Ond a ydyw wedii cyrhaedkl yr amcan? Yr wyf yn sicr fod Oia,u lyfr yn fwy hwylus, os na ddefn- yddlr y tonau syd!d uwchiben _yr emynau, ao ychydiiig iawn o gynnuHeidfaoedd sydd yn gwneyd hyny Yr wyf yn digwydd myned i addol- dly bob Sabbath, lie mae dau arweinydd canu. Mit-e un yn Med dda am ddilyn y llyfr ond am y l'liall, mae yn myned mor bell ag y gall oddi- wrth yr emyn i chwtillo am don, ac mae yr ieuad mor anghydonarus a phe buasech yn o;LRu "Y Sabbath ihyfryd wyl yw hon," ar nos Fawrth. MJa", gweled arweinydd canu mewn ogtwys 400 o ri'f yn yr uigetinfed1 igunrif yn analluog. i ädvtn- yddio s-erlnfforoh yn resyaua, ac yn1 ychwanegu at dTuenuarwj'dd mniadaeth, un ai maent yn rhy ucheil ntu yn rhy isel yn barhaus, fe fydd ■wedi gyru y gynnulleicifa i wiuhian fel pel-chyll, neu i garthu ei gyddfau, ac mae hyn yn wrthun. Pan ma-e dynioai ieuainc medrus wrth llaw. yn Bior fe ddylai y pwyllgorau callll tin CyftirA)d Mi-Sol tgymeryd mwy o ddyddordeb yn eu gwaith, a gwneyd tair rheol bendant yn nglyn a'r ar- weinyddian. (1) Nad 008 yr un arweanydd canu i fod yn ei svrvdd ond am ddwy flynedd, ac yn mhen dwy flynedd, fod yr egiwys i'w ail-ddewis neu ddewia un arall, yn ei le, os bydd ei gym- hwysach yn y golwg. Fel y maent yn bresennol, maent wodi myned .1 orwedd ar eu swyddi, ac i deimlo nad all neb eu taflu ohoni am eu bod yn swydd am oes, yn eu tyb hwy. (2) Nad oes yr un i fod ymdcN ar ol deugain oed. Mae ynil dyn yn dechrem. dariod yn yr adeg yna. fel os oes rhyw waitlh perthynol i'r cysegr yn fwy ar- benig i'r krourc, xjajniiada-eth ydyw. (3) Y dylai ariholiad fod ar bob ;arw:ei.nydd canu, fel rhyw flaienor arall, mewn cysylltuad a'r Cyfarfod Miisol y perthynai. Yr wyf yn cydnabod fod arholiad y blaeiuoriaid wedi dod i lawr yn ei on yn fawr wrth fel y mae we-di bod, a'r rheswm am hyny yw, am fod eafon y swydd wedi myned i lawr yn ngalrwg yr eglwvsi. Nid am y dyn m^vyaf galluog a duwiol T-T edrychir yn aiwr, ond am y dyn sydd yn yr am- gylchiadau goreu, neu y swvdd f-wSiaf jyvvlpsiig mewn rhyw waith, ne* y maanaafcwr mwyaf Urwyddiainnus yn v gymydogaetlh. Gan fod caniadaiath yn rhtan mor bwyg o waisanaeth y cysegr, fe ddylixl ar bob oyfrif giaed y cymteriad goreu yn gystal a'r gaililu mwyaf i'r arweinydldiiaeth. Yr wyf wediroel mantais fwy na lliaiwer i weied a dhlywvd gwahanol gyn- 'nwl'IeadSfaioedd, a.c wedi clywed aynnulle(iidifaioe(did a defnyddiau ardderchog ynddynt yn cael eu nychu gan fwngterWaith arweinyd)d'. Yn sicr, ni ddylai v petliau hyn fod; yr ydym yn fwv dfwl a difeddwl gyda threfnusrwydd y eysei,r na dim Fe gawsom wers iairdderchog oddiwrth y ityfol ddiLwedlclar. Ni feddyldodd neb bron fed cymaiint IOswyddogion yn y Fyddm Brydietiniig. ac m Q-addwyd cvmaiiit ørioed mewn uurhyw frwyxir; iand ndd myned i ochneidio a dyweyd" eu boil ar bem yr oedid y Llywodraeth. Yr oedd ganddynfc ddigon o ddyniion wedii eu dlys- blu yn biarod at eu gwaith. Fel arall yn holM "vda gwasan- aetlf v cysegr. OwA gweled eu \mmim ydyw nodpemaf rbvwraii; ac fe boffent na fyddai neb tebyg iiddviit hwy yn debyg o igodi er m niddySt gWwed rfm yn tuckm ac ochneid«o. OadeMicli i greifydd gael yr un chwareu teg a phethaiu erefflil. a magu- dynton i r gwasaraet yn lie distfwyl iddynrt ddod <>'r^ llouad. lJoes ond ychydig iawn o eglwysi yn Nghymru a dos- pnrthiadau i dd^sgu elf^niiu yn 31s" ylltieidig a liiwy ac y mae hyny yn drustu. Rhe^wm arvill dircs ga^l llyfr tonau ^oedd cael elw y cyirvw i'r cyfundeb. Mlae llawer i ddy- weyd am y" goflled o amay^iaetli a. g-afwyd mewn caniadaeJtli wrtii y symudiacl liwn; ond rhag ofn blino gormod ar eiidh gofod y t-ro hyn, fe roddaf fy ysgrifbin o'r neilldii. Brynhlfydd. THOMAS JONES. I COSP DiRAGWiTDDOL—AI GWIR YW? Syr,—-Duw greodd ddyn ar y cyntaf ac a I i roddes iddo ei etifeddiaeth ar y ddaear. Duw a'i doniodd a rbeswm a deall fel y dysgai re.olau y byd v mae yn byw ynddo. Eiddo Duw, trefn I Duw, yw'r doddfau yn llywodraetb y byd-y byd ysprydol yn o-araal a'r byd anianol. Efe sydd wedi cysylltu aohos ac effaith., ac Efe yn raddol sydd yn dvsgu i ddyn v berthynas cydrhwng y I ddau a'i ddyledswydd yn y cysylltiiad. Nid yw I deddf, cofier, i'w hystyriied megis hunan- weitSiredydd ne-u "agent-" annibynol; nid yw I deddf yn ddmllmovu nag enw a esyd dyn ar y dull neu'r modd r gwel efe'Sin peth yn canlyn y lkt.ll yn n,hrefn Natur. Duw ei hunp,n yw yr "agent," a'r ddeddf, Haas Duw yw, a dyledswydd dyn yw gwrando ar y llais ac ufuddhau iddo. J Gesyd y plentyn ei fvs vn y gatiwyll, nid o fwriad hcalol, ond o anwybodafrth; ac, wrth hyny, fe ddysg, cyn bo hir, fod tan yn llosgi, 1 a'i bod yn ddoertih iddo er mwyn ei gysur a'i ddy10gelwch i beidio gosod ei fys yn y ganwvil drachefn. Fel hyn y meistroia- ei wers oc y dysg ei berthynas a'r gwrtlhddrychau y daw i gysylkiad a hwynt, a'i ddyledswydd dan wa- I hanot aim gy loh iiadau os aiff aHan i'r mor mewn I Hong fregus nas gall ddisgwvl llai nag y bydd ) ItraJFerth, a pherygl o bosibl, os oaiff ei ddal gan j rhyfertbwj yr ystjaqm os adeilada dy wrth dToed mynydd tanllyd, na fydd achos synd'od os oaiff ef ryw ddydd wedi ei ddifodi gan orLif o'r lafa dinystriol; os, ar ol deall fod v nwyau tan- ddaearol yn berygl i fywyd. yr anturai i'w canol heb lamp Davy neu Olarry, na fydd ganddo dinystriol; os, ar ol deall fod v nwyau tan- dinystriol; os, ar ol deall fod v nwyau tan- ddaearol yn berygl i fywyd. yr anturai i'w canol heb lamp Davy neu Olarry, na fydd ganddo ond ei hun i'w feio. Fe geisia dyn doetb fod ea berthvnas a'r byd I ond ei hun i'w feio. Fe geisia dyn doeth fod ea berthvnas a'r byd a pbethau'r byd yn un o heddwcli a chydgordiad I I)arlaaus-bod mewn cymmod ys dywedai Paul. Te orphwys ei esmwytlhyd yn y ffaith fod yn rhaid iddo ymgydJaddasu o byd at ei amgylch- ynood- he mu adjust himself to his environ- iment," yn ol geiriad Herbert Spencer. Gall fod ei amgyldhyneidd yn newid yn bariiaus; os felly. rhaid idd>o yntau ymgyfaddasu yn barhaus. Ni wn1 gwisg plentivn tair blwydd oed y tro i'r baahg^en tair ar dd-eg; nac eiddo hwnw ohwaitli i'r gwT ieuanc tair ar hugain. Yn gyffelyb yn y byd meddyliol, bydd pob yohwanegiad gwybodaeth yn debyg o ddwyn dyn i safbwyrrt newydd, safbwynt fydd yn gosod gwedd d I ar betliau, ac yn galw am gyfaddasiad newydd. Yn gyffelyb hefyd yn y byd ysprydol, ni all lai nag y bydd safbwynt" new\dd vn rhoi gwedd newydd, mwy neu lai, ar bob p'+h. Ond dyLid oofio y gwahaniaeth rhwng trosedd a pliechod. rfcwtig drygau na,turiol hefyd a drygau moesol. Y mae pob pechod yn drosedd. ond nid yw pob trosedd yn bechod. Gall yr an if ail droseddu; ond ni phriodolwn bechod i'r anifaii, er y gall ddioddef oddiwrth ei weitbred. Nid yw yn gread/ur cyfrifol. Y mae pob trosedd yn doriad ar draws un o ddeddfau Duw ac yn gynnar neu yn ddiweddar yn dwyn angliysur ar ei ol. Gellir troaeddu mewn anwybodaeth, ac ei ol. Gellir troaeddu mewn anwybodaeth, ac er y gall fod yna. ddioddef mewn canlyniad. ni diyhoedda cydwybod un farn ar y mater. Xid yw cydwybod yn cvdnabod un trosedd ond a fo yn wirfoddol ac yn wyneb gwybodaebh ivell wa.is bregetfehwr gyda'r Annibynwyr un- waith yn dvwedyd fod dau fath o bechodau- pecbodau cythreulig a ph echo dau cwn a moch. Geilw Miss Cobbe hwy yn "fiendish sins and carnal sins." Y mae'r doaparthiad yn un hapus ac yn un hawdd iV amgyfired, a chytunwn bawb pa, un sydd waethaf. Fe gofia'r darllenydd eiriau Goronwy Owen — "Mygyn o'r cetyn cwt-a Wna o un -oes ddwv oes dda," ac feallai yr addefaj fod y "cetyn" yn lie dwyn !ctwyl oas, yn fynyob yn gosod y cancar ar y wefus, eftc., ac yn bvrhau yr un oes. A'r cwpan, o'i fynyoh giod'i, a wna'n fvnyCh ddinystrio cysur dyn a'i deulu, ac amharu fechyd ei gorph fel na ddichon un meddyg na mor o ddita-rtueiifeir-Nreh ei adferu yn ol iddo; ac y mae hyn befyd yn bosibl heb i gydwybod gymeryd un sylw ac heb fod un teimlad o ediifeirwch vn canlyn. Gall poen, wrth gwrs. gydfyned a throsedd, megis pan fo saer trwy anffawd yn gyru'r aing i'w law fe ootmh boen, fe gyll waed, a. gedy y c'lwyf graittb, a g-wendid o bosibl, ar ei ol; ond ni ddywed cydwybod un gair ar y mater nid yw anffawd o'r fatit yn eyrhaedd byd faes ei gweithrediadau bi. Yn n'hrefn Rhaglunineth nid yw poen byt-h yn ddialeddol. byth yn edrych yn ol, ond bob amser yn edrych yn mlaen; rhy- buddtol yw, a ahynnorthwyol i ddwyn dyn i gyd- gordilJd a'i aangylchynedd. Yn debyg i'r goleu- dv ar lan y mor, y mae -;Tedi ei fwriadu, nid er dial v crorphenol ond er rhybudd ac er dyogelwch yn y dyfodol. Nid yw Wedi ei adeiladu i fod yn I fath o "Hie jSvcet," neu "Faen Coifa" am v Uongau orweddant yn ddryllied'ig isilaw, ond yl1 Ihytraioh er rhvbudd i'r llongau a. ddeuant heibiu eto, rhag iddynt hwythau hefyd daro ar y graig guddiedig ac yrftddryllio yn yr un fan. Y mae pecbod yn fwy na throsedd syml. Y mae yn drosedd gwirfoddol o'r ddeddf fyddo'n hysbys, yn drosedd yn frhyn Lw-rl)od;aetli wei! Pechod vw i ddyn beidio byw i fynv i ofyia-;n ei wybodaeth a'i uwchaf—peidio buch- eddju'n iawn. Natur anifeilaidd sydd gan yr ariijfiail, ac y mae hwnw yn byw i fyny i ofvn.t.a ei natur, ac ni ddisgwylir dim smgec odd- wrtho; ond pertbyn i ddyn natur uwoh a dis- gwylir iddo fyw yn deilwng ohoni. he Duw i wedi gosod o flaen dyn ffordd einioes a ffordd 'angeu, ac wedi ei adael at ei ryddid i ddewis. Pan ddewisa y ffordd waeti, a'i lygaid yn agored, o flaen y ffordd weil, pechod yw iddo. Y 4yn ei bun an sydd yn creu ei nefoedd a'i uffern, ac y mae at ei ryddid i ddewis neu I ochelyd yr un a fyno. Teyrnas Nefoedd o'ch mewn chwi y mae, felly eich uffern hefyd. Nid uffern ddychymygol o dan a brwmstan ydyw uffern ddychymygol o dan a brwmstan ydyw hon, ond uffern mwy sylweddol a mwy ofnadwy. Uffern cydwybod euog wedi ei llwyr ddeffroi yw y pet'h mwyaf dychtynllyd y gellir ei ddych- ymygu. r ydys wedi ei brofi vn annioddefol ofnadwy vn ybyd hwn. bydd yn anfeidrol fwy felly yn ngblanol purdiabau y nesaf. Fel y dywed John Milton yn ei "Goll Gwynfa" I "Y meddrwl yw ei le ei hun, Ac ynddo ei ihun all witoyd o uffern nef, Ac o nef uRern." Eiddo Duw, wrtih gwrs, yw yr holl ddeddfau, a dyledswydd dyn yw ufuddlmi iddynt. Trwy ufuddhau fe geidw ar y llwybr cul, a thrwy beidio y mae yn myned i Iwybr llydan coll- edigaeth. Rhoddes Duw iddo ei reswm i ben- beidio y mae yn myned i Iwybr llydan coll- edigaeth. Rhodde.s Duw iddo ei reswm i ben- derfynu pa un yw y igoreu o ddau Iwybr ym- ddygiad, a rhoddes iddo gydwybod i'w orchymyn a'i helpu i cldovvis y U«-ybr iawn. Y dyn ei hunan sydd yn crugio'r defnyddiau i gynnal y ton poeth ar aelwyd cydwybod. "Cydwybod dd'a gwyn fyd a .'i medd, Bydd hon gyfeilles hyd y bedd." Y mae fy llythyr wedi nuvned yn faith., a gwell ei dori yn y fan hon. SPERO MELIORA. MR CYiNFFIG (DIAYERS A CHOFIANT HIKIAETHOG. "yr,—'Trwy garedigrwydd cyfaill, daeth rhif- yn o'r "Herald Cymraez" am Ionawr 13eg, 1903, yn o'r "Herald Cymraez" am lonawr 13eg, 1903, i law. Gwelaf oddiwrtho fod y Parch Cynffit: Davie.s yn adolygu yn lied lawdrwm ar yr ysgrif genyf a ym^d'angosodd vn y "IDrych" ar yr an- farwol Hiraethog. j Yr hvn a'm cvmhellodd i ysgrifenu yr hanes ydoedd l ofymad ymddangos yn "Drych" o-an un yn cyfenwi ei hun yn 'lEvan." "Pwy oSdd y pregethw-r hwnw," fu mewn cymanfa neillduol yn N g-hymru. ond a gafodd dderbyniad o3raidd gan ei letywr, &c. ond wedi iddo bregethu vn y gymanfa fod tenlu ei lety wedi edifarhau? Dywedai "Evan" fod yr hanes yn cael ei TVS- Dywedai "Evan" 'fod yr hanes yn cael eirrvs- ylitu ag amryw o br'egethwvr, ac enwa bumn ohoavnt. (Wrth weled nad oedd '1EW'' yn Wi yr enwog a'r anfarwol Hiraethog, a minnau wedi gwrandaw a. darllen am dano ef mewn cvffelyb anxcrvlchiadau, teimlais mai dyledswydd" arnaf I oedd anfon ga-ir i hawlio yr anrhvdedd i un a I' fawr edmygwn y.n fachgen yn Nghymru. Atebiad i ofyniad '"ICvun ydoedd yr yscrrif y maejAfr Davies yn ei chollfarnu. Wedi ei hyrnddangosiad yn v "Drych," daeth gotiebydd o Wisconsin allan, gan ddvfynu beirn- rndaeth IDr John Thomas ar yr Ull chwdI-hyny yw, vr un ffeithiau yn gyinfiwys ag oedd yn yr ysgrif a ymddangosodd genyf"fi, awdwr pa un ydoedd Dr Ce^ni Parry. Wrth trwrs, amciin v gohebydd hwn oedd gwneyd i ffwrdd a dilvs- rwydd yr hanee. 'Wedi* hyn daeth gohebydd o Holland'Patent ailan, ac a ddyifynodd yr hanes air am air fel y ceir ef yn y cofiant. Ac mae un frawddes yn ysgrif Mr iCTynffig Navies yn gwneyd i ni feddwl nad yw hyd yn nod y cofiant yn wirionedd; "Ac heblaw hyny, nid vw yr ysgrif yn deg tuagat yspryd Ilety-gar Mon." a Wrth gwrs, wedi ymddangosiad yr ysgrifau •/i1 y? -y "^rych," teimlais rwvmedigaeth i ateb iddynt, pa fodd bynag. Yn tfilyn, gwelwcb yr atebiad, yr town a. vmddangoaodd yn y "Drveh" am Rhagfyr 18fed, 1902 —• Cydnabyddaf yn ostyngedig fy mod ar lawr mewn rhai pethau yn hanes yr anfarwol Hir- aethog; er hyny. petfh, eithaf natnriol i minnau fel ereill yw gwingo tipyn hyd vn nod ar lawr, jl Ymddencrys i mi fod y jParcli il Hughes, Hol- land Patent, wedi ysgrifenu yr vsgrif ddiwedd- af cyn darllen ohono ysgrif D. !R. Roberts, Mil- waukee, onide gallisai, wrtli VN-Mliaru yr hvn a ddyfyna ef o waith Dr Thomajs, yn beirniaclu yr hanes fel v rhoddwyd ef jraii Dr Cefni Parry weled fod yr banes yn v prif ffeithiau ohono vn cyfatelb i'r hwn a ymddangosodd genyf fi. Yr wyf yn nodi hyn yn benaf er dangos (os ffug yw) mai nid myfl, yn bersonol felly, sydd Vyfrifol ) am dano. Fel v gwehveh, gwrthoda Dr Tho- ] mas fel gwirionedd v cyfeiriadau hyny yn yr banes sydd yn dangos ymddygiadau oeraidd ei letywyr ato. &c. Dyvred, hefvd, y dylid dvfod a phob chwedl a, tbraddodiad i brawf. Wrth j gwrs, rhaid addelf tegweh y rheol hon, ond dy- munem wybod beth ydyw v prawf hwnw y dygir y chwedl hon ati, N lei gwrthbrofi, pe profid yn anwiredd v digwyddiadau hyny yn hanes y gy- manfa hono? Gellir dywevd fod gozoniant a. neillduolrwydd yr amgylchiad yn ei berthynas a'r gwrthddrych mawr hwnw wedi ei gymylu; ond ar ddima welsom y mae'f ffeithiau yn aros. I Nid digon i wrthbrofi gwirionedd yw dyweyd ei fod yn anhawdd i'w gredu. Nid.yw fod dyn yn gwrthod credu peth fel ffaith yn profi dim i'r gwrthwyneb Hefb eisieu dim o'm tu i. gwelir fod 'gwaith Mr Hughos yn dytfynu vr hanes o gofiant awdurdodedig v gwrtliddrvch vn -profi na« gall enwogion ddim <rwrthbrofi ffeithiau er iddynt ymddangos yn anbygoel iddynt. "Gwnaethum ddau gamgymeriad, ond a vs- tvriaf yn ddi'bwys; er Ihyny, mae yn ddrvvg genyf iddynt litliro i fewn. 'iT/an^efni' medd- wn, yn hytrach 'LHanerchym-edd ond diolch i 'G. Meohell,' bu y camgymeriad yna yn fodd- ion i dynu allan ohono fnodiad o le-dd gweinidogaethol yr anfarwol Caledfryn. \Ba- gillt' hefyd roddais yn He 'Mostvn.' Can (belled ag y mae a wnelwyf fi a'r hanes. nis gallaf weled fod dim arall ag angen vmddiheuro yn eT"frylcii. Naill ai fe ellir ei ymresymu fel yn g-vfrrfol ar arall, neu ynte ei Tesymu va ffaith wybyddus i rai. pryd yr oedd vn anwybyddus i ereill. "Wrth gydnabod awdurdod Cofiant Hiraeth- og, ond SVlwi, cydnebydd ei awdwyr eu bod ar goll am rai digwyddiadau yn ei hanes. Naturiol iawn gan hyny v -gallasai rhai manylion o ber- thynas i'r hanes mewn dadl fod ar goll oddi- wrt.hynt, a.c y erallai y manyli-cn hyny fod yn wybyddus i ereill oedd mewn gwell mantois i feddu gwybodaeth vn eu cylch. Er en^raipht. mantaw fawr i'r Hybaroh Hwh, Mon oedd bod yn weinidog yn Llanerchymedd am evnifer o flynyddoedd, er cael pob^gianylion o berthvnas i'r gymanfa hvnod bono. Ac i'r rbai hyny sy'n cofio ei ddarlith ar y gwrthddrych, 'Gwilym Hir- i'r gymanfa hynod hono. Ac i'r rbai hyny sy'n cofio ei ddarlith ar y gwrthddrych, 'Gwilym Hir- aethog,' mae yr adroddiad ddyry ef o'r aingylca- iadau yn cynnwys llawer o bethau yn fwy nag a geir'vn v cofiant. Mae rheswm yn dySgu fod gan Hwfa Mon y fantais oreu i wybod am eu gan Hwfa Mon v fantais oreu i wybod am eu dilysrwydd rhagor ntib arall." Bangor, iPa. R. GINGER (PARRY. Y G<WETTrTWY!R Am SENEDD. Syr,—Yr vdym vn cvfeirio yn ami yn vr adez lion at ddyledswydd ein iSeneddwyr i vmvryd yn derfvnol mewn anghydwelediadau gweith- j fa si tebye i'r un sydd yn Methesda er's dros ddwy flvnedd bellaeb a diau v dylid cael rhvw allu terlynol, pan gvfarfvdder a meistr gwaith na wna ddim ond yn oi ei ewyllys ei hun. 'Ond dymunwn argyhoeddi fv nghydweithwyr o'r -pervgl o ddisgwyl gormod wrth y Senedd, tra y byddo percnenogion svfalaf a lanckordiaid yn gwneyd i fvny fwyafrif vr aelodau. Fel rheswrn dros hvn, mi a osodaf i lawr betli a wnaeth v Senedd yn yr a.mer oforphenol 1)an yn rheoli Llafur, a. phan oedd dvnion o «yniadau I Arglwydd Penrhyn am hawliau y gweithwyr yn tevrnasu. Mae yn cLebyg mai yn amser .Edward v lIT., Brenhin (Lloegr. y gwnaed y irvfraith gyntaf i reoli Llafur. Yn v drydedd flwyddyn o'i devrn- asiad ef, darfu i'r Parliament basio deddf i i-eoll cyflogaiu pob math o weithwyr. Y rhennn a roddwyd dros faibwysiadu v fath ddt'ddf oedd fod v gweithwyr wedi myned yn rhy hyfion, ac i hawlio cvflogau rhy uehel am eu llafur, nes effeithio yn niweidiol ar incwm v boneddigion, ac yn gosod v ffermWyr mewn an- hawsder i dalu rhenti priodol am v tiroedd. Cyfvngid y ddeddf ar v cyntaf i weithwyr ar y tir yn unig. sef jweision a m-orwvnion fferniwyr. Y cyflog a benderfvnwyd gan v Parliament oedd wllt yn v mis a hwvd ar hyd y flwyddvn i ddynion mewn oed wyth geiniopr; yn v mis i bwyd i brif forwynion. Yr oedd pwy byna.j a i-oddai fwy na'r safon i gael ei ddirwvo i ugain punt, a phwy bynag a wrthodai weithio am y cyflog bwnw yn agored i dri mis.o garchar gyda llafur caled. Exbyn amser Hi^iart n.. yr oedd V ^weithwyr wedi dod yn ddigon hyfion i ofyn am oryflo?- at gvnnal eu gwragedd a'u plant, yn hytrach na' bf>d yn gorfod myned'i gardota eu hymborth o'r naill fferm i'r 11 all. Yn v ddeuddegfed flwyddyn o devrnasiad v Brenhin iwn, trwnaed cyfraith arall i benocli safon cyflogau pob math o weithwyr.fel y canlyn —Gweithwyr ar ffermydd, 13s 4c y flwd,h n vmborth, ac un nar o ddillad certwvr a btior?il- iaid. 10s v flwyddyn gyrwyr (jwart.heg, 6s ??:- v flwyddyn; sryrwyr moch. 6s y flwyddyn. ru r- wynion goreu, 68 v flwyddyn. ac, wy j'l lath o ft-ttl cartref at wneyd pais a bet<w, Yr oedd yn ofvnol i bob gweithiwr arrs i weithio i'r un meistr hyd nes v caffai drwydded i vmadael ac os deuai ung-weithiwr i chwil- io am waith i blwyf arall heb drwydded. rhoddid ef yn v cyffion nes cynnal treial arno o flaen vr ynadon. Hefyd. os gweit-lnai bacluren ar dir neu gvda. ffermwyr hvd ne« v byddai vn 12 nilwydd oed, nid oedd 'ganddo hawl wedi hyny i brentisio i un grefft arall. Gwnaed amryw geisiadau i wella v deddfau I vortlirymu shyn yn amser Harri VIT. a Harri VIET., ond deddfau Edward IJII. a Richard IT. fu mewn grym hvd amser y Franhines Elizabeth. Yn v bummed flwyddyn o'i thevmasiad hi, gwnaed deddf i awdurdodi vr ynadon heddweh, Uchel-iSiryddion, a marchogion v siroedd, i gyf- arfod unwaith bob blwyddvn i benderfvnu safon y cyflogau, a'r oriau gweithio bob aydd, a'r amser a ganiateid i fwyta. Yr oedd swm y cyflogau i'w gosod i fvny ar ddrws yr holl eglwysi y ;Sa-bbath cyntaf o'r flwyddyn, a phwy^bynag a dderbyniai fwy na'r saioii gyfreitliiol, yr oedd i dalu pum' punt o ddirwy a myned i'r carchar am ddeng niwrnod. Yr oeddynt i weithio o -ganol mis Mawrth i ganol mis Medi o bump yn y boreu hvd wyth yn yr hwyr. a dwy awr o amser i -fwyta y gwa- hanol brydiau. ° Nil oedd neb, yn ol v ddeddf hon, i gael ym- adael oddl wrtli un meistr a myned allan o'i blwyf i weithio i arall heib drwydded yr ynad heddwdli. Yr oedd v ddeddf hon yn cvnm"y ammod nad oedd neb i weithio mewn un math o grefft heb ei fod wedi gwasanaethu saith milymdd fel pren- tis hab ddim cyflog. Yn amser Georgs I., gwnaed deddf i osod safon I gytiogau gweithwyr Llundain, yn benaf y teilwriaid. 1 r oeddynt i weithio o ganol mis Mawrth hyd ganol Meliefin o chwech yn yboreu hyd wyth yn yr hwyr, a chael awr o amser i fwyta, am ddau swllt yn v dydd. Am y o^w^dd- 1'4 o'r flwyddyn, nid oeddynt i dderbvn ond swlit ac wyth geiniog yn y dydd. Yn ,an}ser George Tlf., newidiwyd amser gweithio i fod o chwech yn y boreu hyd saith vn yr Irwyr, _a.e a.wr o amsler i fwyta, a'r eyyog vn 2s 7jc y dydd. Yr oedd y meistr a roddaj fwy na r safon i gael ei garcharu, ac ni ddwbynid arian vn lIe curclicir lEu y ddeddf hon mewn grym hvd flwyddyn 1825, pryd y pasiwyd penderfvniad i beidio ei gweinyddu. Ar ol hyn, dechreuodd gweithwyr ffurfio clybiau neu Undebau i amddiffyn eu Ilafur ond mor fuan a;rr v daeth hyny vn wybyddus i'r aw- durdodau, g-wnaed deddfau arbemg i'w cospi yn greulawn. Pa-siwyd y ddeddf ganlynol yn y Senedd heb wrthwynebiad, sef Fod pob gweith- iwr a geid yn euog o fod vn perthyn i unrhyw Undeb 'LIafur i gael ei garcliaru am "dri mis gyda llafur ca'ied ac os y 'byddai i unrhyw weitliiwr -fygwth ei feistr os na wnai yn ol rheolau yr Undeb, neu berswadio rhai i beidio gweithio i'r meistr a wrthodai, yr oedd i gael ei alltudio am saith mlynedd. Yr oedd, hefyd, yn drosedd o'r ddeddf hon i unrhyw nifer o weithwyr drefnu rheolau gwaith na chyfreithiau iddynt eu hunain mewn clwb neu Undeb, nac amcanu mewn un moddg-OOi v cyf- logau na 'byrhau amser gweithio, na.c i ddylan- wad u mewn unrhyw fodd ar feistri neu weith- wyr i geisio codi y cyflogau, i gael eu cospi gyda blwyddyn o garehanad. Yn a-mser William IV., diddymwyd y ddeddf orthrymus hon, a rhoddwyd rhyddid i'r gweith- wyr 1 weithio i'r neb a fynai am y cyflog uchaf a allai gae-i; ond !lad oedd i geisio perswadio ereill i beidio gweithio am lai os y byddant yn ewyllysio hyny. 'Parhaodd y sefyllfa hon ar bethau hyd o fewn hanner can' mlynedd yn ol, prvd y cydnabydd- wyd fod gan y gweithwyr hawl i ymuno i am- ddiffyn eu llafur, a chael cofrestru eu Hundeib- au ond na'd oes ganddynt hawl i geisio dylan- wadu ar ereill y tualian i'w Hundeb i beidio gweithio am y telerau a ddewisant. Mae yn a-mlwg mai vn ngrym yr adran hon y mae y llyeoedd wedi dyfamu yn erbyn yr Un- delbau yn ddiweddar. Yn awr, dynafi wedi ceisio dangos pa beth a wnaeth y cyflogwvr a'r gweithwyr yn yr amser a basiodd, vn neillduol y landlordiaid ac mai lie gwael sydd gtan y gweithwyr i ddisgwyl am gyfiawnder o'r Senedd hvd nes vr anfonant yno fwy o gynnrychiolwyr il,la)fur, tebyg i'r un sydd genym ni dros sir a, bwrdeisdi efi Arfon. Dylid cofio nad oedd giun y gweithwyr y prvd hwnw <idim pleidlais i anfon neb i'r Senedd ond erbyn hyn, mae cleddyf amddiffynol wedi ei roddi vn llaw y gweithwvr, a gallant efehol mwyafrif aelodiau T.v'r Cyffredin. Mae llawer o arwyddion yr adeg hon 'fod ymgais i gael v gweithwyr i'r un sefyllfa ag oeddynt yn amser Risiart II. a'r 'Frenhines Mizabeth. Cymru ydyw maes y frwydrgweision v rheilffordd yn y De, a chwarelwyr y IPenrhyn yn y Gogledd. Pa bryd y daw holl Awarelwvr 'Cymru i ys- tyried pwysigrwydd ymdrechfa v Penrhyn, a phwvsigrwydd vr amseroedd enbyd hvn ? OYRUS. FY YMWELIAD A MON. Syr,—Tra yn treulio ychydig ddyddiau gyda chyfeillion yn Mon cawsom y fantais o weled tri o ddifyrion arbenig mewn un wythnos, sef helfa carw, ymrysonfa aredig y -sir, a phanto- mime. Y mae clwb helwyr Mon yn arfer cadw nifer o geirw yn eu cytiau; cyniera-at un allan ar y Sadyrnau i le penodol. a gollyngant ef yn rhydd, ond gofalant am ollwng ci gydag ef rhag iddo ymdroi ar y ffordd. Ar ol iddo gael ychydig "o flaen" goUyngir yr holl -gwn ar ei dL, ac y mae y bonedaigesau a'r boneddigion yn sicr o gael rhedfa dda aT draws gwlad. Cyrcbasom i le ne-llduol ychydig o'r cychwynfan a chawsom olwig ragoBol ar y carw, truan, yn rhedeg a'r ci ar ei. 41. Yn mhen ychydig cyfarfuasom a'r Loll gwn a u hudiada.u yn cael eu dilyn gan aelodaa y Clwb Hela. Rhaid i mi gyfaddef fod yr helfa yn ymarferiad dda a chynhyrfiol i ddyn a'i i farcb er hyny rliaid i mi ddyweyd fod canlyn- iad yr helfa hon yn profi nad yw hela creadur doi er mwyn pleser yn unig. yn waith teilwng o gwbl—nad yw yn ddifyrwch o g-wbl, ac y dylaij gael sylw y Gymdeithas er A'ttal Creulondeb at Anifeiliaid. Yn gyntaf oil amddifadir y carw o'i gym, y rhai a dorir yn fyrion. Hefyd, y mae yn greadur mor ddof fel y cymer noddfa. mewn unrhyw feudy, ac mor yswil fel y mae yn naturiol yn enwilio am leoedd unig. Gwnaetjh hymy yn' yr amgylchiad dan sylw. Ceiaodd ddyogelwch trwy nofio i rbyw ynys fmn yn y mor, allan j o gyrhaedd ei erlidwyr y diwrnod hwnw, beth] bynag. Daetth yn ol ar y Sul, ond dychrynwyd ef gan rhyw fechgvn yn oi d-rachefn i'r ynys. Ond- yr oedd y tonau yn rhy gryfion i'w natur oedd wedi ei gwaiihau gan newJn fel y bodd- wyd ef cyn iddo gyrhaedd yr ynys, a goldhwyd ffigorph i'r lan gan yr ystorm dydd Llun. Dyna ddiwedd yr hyn ellir alw yn ddifyrwch, ond, yn sicr, nid yw heb ochr ddu iddo. Ymrysonfa, Aerdig Yr oeddym yn cymeryd dyddiordeb mawr yn yr ymrysonfa aredig; yn fwy felly am fod tua 60 mlynedd er pan ddefn- yddiwyd yr aradr Y sgotaicid yn Mon am y tro cyntaf erioed, ae am mai efe ddefnyddiwyd, gan mwyåf, yn yr ymrysonfa hon. Gwelais fod tlawer o'r petliau oedd yn nglyn a'r Ilradr yn bdbpetih ond gwelliannau-, yn enwedig pan ystyrir y tir trwm o&dd i'w dori. Er engraipht, yr oedd ceffylau rhai dair neu •edair troedfeddj yn mhelTach oddiwrth yr aradr nag oedd eisieu iddynt fod. Fel cystadleuaeth, barnaf fod y cynliun Ysgolteidd o osod dv-n --vda'i-aradr a'i ¡ geffylau i wneyd snrm neillduol o waith, a gadaelj iddo wneyd y -ivaitk i gyd ei hua yn rha.gori ar y cynlki* oedd yn yr ymrysonfa hoa, lie y can-! iateid It dyn e-dd yn aredig y nifer a fynai oj ^•ynnofthwywyr—rfvai i arwam ei geffylau, ereill 11 i fesur ei ddarn o dir, ereill i'w deneuo lie yrl oedd eisieu, toa vr oedd 'ereill yn barod i newid lleoliad rhanau yr awidr. Pa fodd bynag, y Hiae yn ddiamebu genyf fod gan y batriaid ryw I syl'faen i weithredu arni i roddi dyfarniad teg. Pantomime Anglesey Castle: Bu'om mor ffodus a sicrha-u tocymu i'r "pantomime" hwn; aa ymunasom a'n gilydd. amryw ohonom. i gy- meryd mantais ar garedigrwydd yr ardalydd; a rhaid i ni ddyw^eyd mai dyma y noswaith fwyaf difyr a dreuliasom yn y Dywysogaeth. Ar ei adloniant ei hun yn ogystal ag er adeiladaeth i'r wild oamgylch. y mae yr ardalydd wedi gwneyd rhan o'i gastell yn chwareudy bychan, cysuru. i ac wedi casglu yn nghvd gwmni o chwareuwyrj y buasai yn anhawdd rbagori arnynt mewn amrywiaeth galluoedd. Y mae y chwareu wedi ei ysgrifenu yn dda, y gwisgoedd yn wychion, a gosodir v chwareu allan yn rhagorol ac ys- tyried maint y lie. tra y rhoddir bob cyfleusdra i bob chwareuydd i ddaiigos ei dalent yn ei gyfeiriad neillduol ei hun, bvdded ganu, dawnsio, j>ersonoli ereill. &c. Rhaid i| mi ddywevd fod unrhyw un sydd yn boff oj gerddoriaetb ac sydd h'eb fod yn y castell wedi colli gwledd ragorol. Y mae gan yr ardalydd ei rinweddau fel pawb, ac nid y lleiaf a'r mwyaf dibwys ohonynt yw y ffaith ei fod yn byw yj rban fwyaf o'r flwyddyn yn mysg ei boM ei hun. a. rhaid ei fod yn llawer -o gynnorthwy i fasnach Ba.ngor a'r cylchoedd, heblaw rhoddi i breswyl wyr lleol gyfleusdra i fwynhau di'fyrwch moesol; yn ddi-draul. Hysbysir fi ei fod yn ca.sglu y tscynau am fynediod i mewn ac yn rhoddi swllt dros bob tocyn at Glafdy Bangor a Cliaernarfon EfaUai 'fod eisieu uil peth eto yn Mon, sef mwy o dir rhad i adeiladu a chychwyn llaw-j weitMeydd er mwyn rhoddi gwaith i'r bohloCT- i aeth gynnyddol a rhoddi i'r Cymry. sydd mor i hoff o'u cartrefi, tryfleusdra i enwogi eu hunain I yn eu gwlad eu hun am. Credaf yn one fod h\Ti. vn deilwng o ys'tyri-aeb -tirfeddiannwyr Mon." DYN 0 GLASGOW. Glasgow. Chwefror, 1903.