Y Tyst

CYDNABOD CYDYMDEIMLAD. At Olygydd y Tyst. SYR,—Diolchaf am ychydig o'ch gofod prin i gydnabod yn ddiolchgar y lliaws mawr o gyfeill- ion a anfonasant ataf ddatganiad o'u cydym- deimlad a mi a'm plant yn wyneb ein profedigaeth lem drwy farwolaeth fy annwvl briod, wedi dros saith mlynedd o gystudd trwm, ond a ddioddefodd yn amyneddgar a dirwgnach hyd y diwedd, ac am eu cydymdeimlad a mi yn fy nghystudd. Cyrhaeddais yn lied bell ar ffordd adferiad, ond taflwyd fi'n ol drvhefn. Yr wyf yn awr, er hynny, yn graddol wella eto. Waeth ychydig mwy na llawer o eiriau, nis gallwn fynegi mewn iaith fy ngwerthfawrogiad o ddymuniadau da fy nghyfeillion. Yr eiddoch yn wir, Lerpwl, Hydref 7fed, 1916. PEDROG.

CYMRODD.' At Olygydd y Tyst. SYR,-Dolur llygad i mi yw cymrodd,' sydd yn dyfod yn fwy-fwy cyffredin er pan argy- hoeddwyd y wasg Gymreig mai cymryd sydd yn iawn. Perthyn cymryd i ddosbarth o ferf- enwau sydd ag e ynddynt yn y wir ferf, megis 'diffrycl-differaf,' edfryd-adferaf,' a'r hen ferfenw diofryd,' yn rhoi dioferaf,' nid diofrydaf.' Felly cyfynger cymryd i'r berf- enw yn unig, ac arferer cymeraf, cymeraist, cymerodd,' &c. Y mae eyineryld yn llai tramgwyddus na cymrodd.' Yn bur, BODFAN.

CADW'R GYMRAEG. At Olygydd y Tyst. SYiz,Baich fy nghenadwri ydyw ar fod i'r Cymro gadw'i heniaith er mwyn moes a chrefydd ei genedl. Ceir nifer cynhyddol a gred yn ddi- ysgog fod disgleirdeb ein dyfodol fel eglwysi a chenedl yn dibynnu ar ein ffyddlondeb i'r iaith sydd wedi bod, yn anad dim, yn offeryn ein datblygiad hyd yma. Llonder a chalondid nid bychan ydyw fod y cwmni a gred hyn ar gyn- nydd, a bod goreugwyr ein cenedl yn dod i cleimlo'n fwy-fwy fod yr iaith yn gyfrwng anhep- gor i weithiad allan ein hiachawdwriaeth. Cododd llawer un lef drosti yn y gorSenuol mewn rhybudd dwys ac apel daer, ac yn sicr ni buont yn ofer. Eithr i fesnr mawr, "llefau yn y diffaethwch oeddynt, a distawrwydd hir a llethol yn dilyn. Teimlwn, fodd bynnag, yn awr fod yr ym- drechion dros yr iaith yn argoeli dod yn fwy unol a chyffredinol, a'u bod yn cymryd ffurfiau mwy trefnus a phendant, ac y byddant o gy- maint a hynny yn fwy effeithiol ac arhosol. A siarad yn iaith y gad, sylweddolir yn bur unol y rhaid i'r ymgyrch amcanu at ennill a chadw a chyfnerthu (consolidate) pwyntiau arbennig, ac oddiyno ledu allan yn raddol ac ail-feddiannu'r tir a gollwyd. Y mae'r ymdrech ar hyn o bryd i ennill yr ysgolion a'r eglwysi ac ag ymdrech unol a phen- derfynol o'r pwyntiau manteisiol hyn gellir yn rhesymol obeithio cyrraedd a meddiannu'r brif gaerfa, sef cartrefi Cymru. Unwaith y sicrheir ein gafael ar y pwyntiau pwysig hyn--yr ysgol- ion, yr eglwysi a'r cartrefi-a chael ohonom gyd- weithrediad gweddol rhwng y naill a'r llall ohonynt, bydd llwyddiant yn y golwg a buddug- oliaeth fawr o fewn cyrraedd. Cafodd un adran bwysig o'r wlad lie y mae'r iaith mewn mawr berygl, sef y De-ddwyrain, gyfle eisoes i drin y mater o safbwynt yr ysgolion. Caed arddanghosfa a chynhadledd ddiddorol llwyddiannus iawn yng Nghaerdydd rai misoedd yn ol. 0 dan arweiniad galluog a nianwl Mr. Lleufer Thomas, M.A., euthpwyd dros dir lawer, a chafwycl cydymgom fuddiol iawn ar ddull a modd yr ymgyrch. Eithr o brinder amser 11i chafwyd cyfle i ymdrin a'r cwestiwn o safbwynt yr Ysgol Sul, yr eglwysi a'r cartrefi. Ar gynygiad Golygydd y TYST penderfynwyd yn galonnog iawn gynnal cynhadledd arall; ac yn awr y mae'r trefniadau ar gyfer honno wedi cu gwneuthur, a'r ysgrifennydd diflin, Mr. D. Arthen Evans, y Barri, yn llawn pryder am weld y llwythau'n dod ynghyd i Bontypridd nawn Sadwrn, Hydref 2iain, 1916. Yno caiff iaith- garwyr y parthau cylchynol gyfle i adnewj'ddu'r cyfamod, a chydymgynghori pa fodd i orseddu'r heniaith ar aelwydydd, yn ysgolion ac eglwysi Gwlad y Bryniau. Gwahoddir Cymry gwladgar yn gyffredinol, ond gwahoddir yn arbennig ddau gynrychiolwr o leiaf o eglwysi a Chymdeithasau Cymraeg Gogledd, De a Dwyrain Morgannwg a Gorllewin Mynwy (hyn o Raglen y Gj-nhadledd). Bydd cynrychiolwyr ysgolion ac awdurdodau addysg hefyd yno. Teimlir mai mewn cynhadledd a chydym- gynghoriad o'r math hwn y gellir yn oreu sicrhau trefn ac undeb yn yr ymgyrch. Ac o flaen tyrfa unol, drefnus, aiddgar, a chauddi'r amcanion uchaf i'w hymdrech, nid oes a saif. A wna darllenwyr y TYST, yn enwedig gwein- idogion a swyddogion eglwysi, roddi cymorth sylweddol eu cydymdeimlad a'u cefnogaeth i'r mudiad trwy gofio am gynrychiolwyr a chofio'r djrddiad eu hunain-Hydref 2lain ? Ynysybwl. ARTHUR JONES.

Y PARCH. J. EVANS (IOAN 0 FEIRION). At Olygydd y Tyst. SYR,—Caniatewch i mi ofod fechan o'r TYST i alw sylw at y Parch. John Evans (loan o Feirion), Chula Vista, California, yn awr (Nelson, sir Forgannwg, gynt). Ymddengys fod ei iechyd wedi amharu-ei glyw a'i olygon-ac A'ntau'n fethedig. Bu raid iddo roddi fyny y weinidog- aeth ychydig fiynyddoedd yn ol, ac o ganlyniad nid yw o ran ei atngylchiadau yn gysnrus. Y mae ar hyn o bryd mewn cartref i bobl oed- rannus yn y lie uchod. Hysbys i bawb a'i hadwaenent ei fod yn wr tyner, a hynod am ei ddiniweidrwydd—yn gyfaill pur a siriol, a'i barch yn fawr a dwfn. Hefyd yr oedd yn breg- ethwr swynol a phoblogaidd, ac yn adnabyddus i gylch eang. Wedi deall ei amgylchiadau ar hyn o bryd, penderfynodd yr eglw}\s yn Penuel, Nelson (ar yr hon y bu yn weinidog cyn ymfudo i America) drefnu cyfle i'w gydnabod a'i gyfeillion ddangos eu cvdymdeimlad ag ef. Gwyddom fod cyfeill- ion eraill iddo-y Parch. J. W. Price, Troed- yrhivv, yn arbennig-yn teimlo diddordeb yn yr achos, ac yn hysbys o'r amgylchiadau, ac yn awyddus am roddi amlygiad ymarferol o'u parch a'u cydymdeimlad. Gwneir casgliad, a derbynnir tanysgrifiadau yn yr eglwys ac os dymuna ei liaws CA-feillion yma a thraw ar hyd y wlad ymuno yn y deyrnged hon o barch a chydymdeimlad tuag ato, bydd croesaw mawr iddynt, a derbynnir eu cyfran gyda llawenydd. Gallant anfon eu tanysgrifiad i mi, neu Mr. L. Price, Aelybryn (ysgrifennydd), neu Mr. C. Evans, Supply Stores (trysorydd). Bwriedir anfon iddo gyda'r swm arian ddaw i law, restr o enwau'r tanysgrifwyr, gan dybied y bydd cwmni eu henwau felly yu ffynhonnell o gysur ac ysbrydiaeth iddo. Bydd y Drysorfa yn agored hyd Hyclref 31aiii. Ni argreffir rhestr o'r tanysgrifiadau, ond anfonir derbynneb am bob cyfran ddaw i law, wedi ei harwyddo gan ddau o'r person au uchod. Ydwyf, ar ran yr eglwys, Penuel, Nelson, JOHN JENKINS, Glam. Gweinidog.

LLANHARRI.-Pregethwyd gydag arddeliad gan y Parchn W. J. Rees, Alltwen, a J. J Roberts (M.C). Pembroke-terrace, Caerdydd, Medi 20fed a'r 21ain. You Ca n Rftlu nn Clarke's B?lPillsasa You Can Rely on Safe and Sure Remedy in either Sex, for all Acquired or Constitutional Dis- charges from Urinary Organs, Gravel, Pains in the Back and kindred complaints. Over 50 Year's Success. Of all Chemists, 4/6 per box, or aent direct, post free, for Sixty Penny Stamps by the Propirietors—The Lincoln & Midland Counties Drngi Co., Ltd., Lincola, Clarice's B41 Pills (1MB mom mmwujzi) I #

J. Ellis Williams yn y Gynhadledd, gan amlygu eiti llawenydd o'i weled yn ein plith fel un a ddechreuodd bregethu yn y Cyfundeb hwn a chyinerai fantais hefyd i'w longyfarch ar ei Iwyddiant yn ennill Cadair EisteddfodfgAber- ystwyth. Cafwyd gair gan Mr. Williams. Hys- bysodd hefyd fod nifer o frodyr wedi eu dewis yn ddiaconiaid yn eglwysi Abersoch a Bwlch- tocyn. Dymunodd y Cadeirydd yn dda iddynt yng nghyflawniad gwaith pwysig y swydd y dewiswyd hwy iddi. SHjCafwyd ychydig eiriau gan y Parch. W. Ross Hugkes ar y Drysorfa Gynorthwyol. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad, yn y dull arferol, a'r Parch. Morgan Price, Chwilog, yn wyneb marwolaeth ei dad a phasiwyd fod yr Ysgrifennydd yn anfon llythyrau cydymdeimlad at y rhai canlynolMri. Owen Pritchard, Naz- areth Griffith Jones, Fourcrosses; J. Williams, Morfa Nefyn, a Mrs. Morgan Owen o'r un lie (pob un wedi colli mab yn y rhyfel) Mrs. Elias, Abererch, a Mrs. James, Morfa Nefyn (y naill wedi colli brawd yn y rhyfel, a'r Hall wyr a fagodd) Mrs. Heinz, Borthygest (marw tad) Mr. R. Griffith, Abererch (marw chwaer) Mr. T. Williams, Ty Mawr, Rhiw (wedi cyfarfod a damwain). Diolchwyd i'r eglwys 3-111 Mynytho a'i gwein- idog, y Parch. R. M. Edmunds, am eu derbyn- iad croesawus iawn i'r cyfarfod. Yr oedd pawb ar eu goreu yn dangos eu caredigrwydd i'r ymwel- wyr. Da oedd gennym weled y capel yn cael ei gadw mdr lan a phrydferth. Daeth cynhull- iad lluosog ynghyd, a chafwyd Cynhadledd gwir ddymunol. Terfynwyd trwy weddi gan y Parch. J. Glyn Davies, Llaniestyn. £ s. c. Cyfraiiiadau'r Eglwysi.. 2 16 6 Casgliad Mynytho I IS o Cyfanswm £4 14 6 Y MODDION CYHOEDDUS. Nos Ltill a dydd Mawrth pregethwyd gan y Parchn. W. Walters, Gosen John Rhydderch, Pwllheli; R. W. Jones, Borthygest; J. M. Williams, Penygroes, a W. J. Nicholson, Porth- madog. Yr oedd Mr. Walters yn pregethu ar y pwnc, sef Gwerth gweddi yn argyfyngau bywyd.' Cafwyd gwenau Duw yn amlwg yn y cyfarfod. Abererch. HUGH DAVIES, "jYsg.