Y Tyst

Trewyddel, Penfro. I CVI'ARI'ODYDD SEFYPIXT GWEINIDOG. J Cynhaliwyd cyfres o gyfarfodydd hynod elC1Y-\ nitinol yil 3  hre munol yn Nhrewyddel a Brynsalem ar y 2qain a'r 30am o Awst vngl?ti a sefydliad y Parch. T. E. Jones, diweddar o'r Efailisaf. Ym Mrynsalem nos Fawrth pregethwyd i lond capel o gynulleidfa astud yn hynod rymus gan y Parchn. E- Afan Jenkins, Moriah, a J. R. Davies, Pentyrch. Yr un adeg ym Methel. Tre- wyddel, pregethwyd gan y Parchn. R. Williams, Maenclochog, a H. T. Jacob, Abergwaun. Am 10 o'r gloch trannoeth dechreuwycl y gwasanaeth gan y Parch. J. Caerau Rees, D.D., Brynberian, a phregethwyd ar Ddyledswydd y Gweinidog gan y Parch. H. T. Jacob, ac ar Ddyledswydd yr Fglwvs gan y Parch. B. Davies, D.D., Castellnewydd Emlyn. Cafwyd dwy bregeth odidog. Neilltuwyd odfa'r prynhawn i groesawn a sefydlu'r gweinidog newydd. Dechreuwyd gan y Parch. T. Esger James, Aberteifi, ac ymgy- merwyd a llywyddiaeth y cyfarfod gan ysgrifen- nydd hyn o linellau. Ar ol rhoddi cipdrem ar hanes yr eglwys er ei sefydliad 225 mlynedd yn ol, galwodd ar y Parch. E. Afan Jenkins i draddodi anerchiad ar Gen- adwri'r Amseroedd at Ddilynwyr Mab Duw.' Yn dilyn cafwyd anerchiad gan y Parch. Rhys Williams ar Y Pwys i Aelodan Eglwys Ddnw ddiogelu Heddwych a Chydweithrediad.' Dau anerchiad amserol a gwerthfawr. Yna rhoddwyd hanes yr alwad gan Mr. J. Lewis ar ran Bethel, a chan Mr. G. P. Biddyr ar ran Brynsalem, mewn geiriau detholedig. Hefyd darllenodd Mr. Lewis lythyr oddiwrth y Parch. E. Griffith Davies, Palace-road, Llundain (un o blant disglair Trewyddel), yn dymuno'n dda i'r undeb. Wedi cael yr arwyddion o'r alwad a'r croesaw o du'r eglwysi, a'r arwydd o'r derbyniad o du'r gweinidog, gweddhvyd am fendith ar yr undeb gan y Parch. H. H.Williails, Llechryd. Siaradwyd ar ran eglwys Bfailisaf gan Mr. Roderick Lewis, ac ar ran eglwys Pentyrch gan Mr. R. Bassett. Dygodd y ddau dystiolaeth uchel iawn i Mr. Jones fel dyn, pregethwr a gweinidog yn ystod y saith mlynedd y bu'n llafurio yn y cylch. Rhoddasant air canmol- iaethus iawn hefyd i'w briod. Yr oedd amryw frodyr a chwiorydd wedi dod lawr yr holl ffordd i'r cyrddau er mwyn dangos en parch a'u cefnogaeth i Mr. a Mrs. Jones. Caf- wyd gair hefyd gan Mr. T. Jacob, Trcorci, fel un a adwaenai Mr. Jones er dyddiau bachgendod. Siaradwyd ar ran Undeb Ysgolion Sul Gog- ledd Penfro gan y- Parch. J. Evans, Gideon ar ran y Bedyddwyr gan y Parch. W. H. Jones; ar ran y Methodistiaid gan y Parch. D. Richards, Llandudocli; ac ar ran plant Trewyddel sydd ar wasgar gan Mr. G. P. Cooke Davies, Abertawe. Diolchodd Mr. Jones am yr holl eiriau caredig. Terfynwyd drwy weddi gan y Parch. J. Abel, B.A., Tyddewi. Dechreuwyd odfa'r hwyr gan y Parch. J. T. Gregory, Peniel, a phregethwyd gan y Parchn. J. R. Davies, Pentyrch, a Dr. Davies. Odfa i'w chofio'n hir. Yr oedd y canu o dan arweiniad meistrolgar Mr. D. Davies. Gwenodd y dydd yn hyfryd ar yr odfeuon, a gwenodd y Nef yn hyfrytach fyth. Yng nghof y neb sy'n fyw ni chafwyd dymunolach cyrddau. Huliodd. chwiorydd yr eglwys fyrddau llawn o ddanteithfwvd i'r llu dieithriaid o bell ac agos oedd yn bresennol. Heblaw y rhai a gymerodd ran, gwelsom yn bresennol y Parchn. J. Williams (B.), Aberteifi J. D. Hughes (B.), Blaenwaun; D. W. Phillips, (B.), Llandudoch; R. H. Williams, Tyrhos D. G. James, Fachendre J. Brynach Davies, Llan- fyrnach J. H. Evans, Trefdraeth E. P. Jones, periglor y plwyf, ynghycla'r myfyrwyr B. Morris, Bethesda, a Clement Davies (B.), Coleg Bangor. Hir, llwyddiannus a dedwydd a fo'r undeb. Llandudoch. E. J. LlyOYD.

Marwolaeth Gynnar Cenhadwr. Tua thri mis yn ol neilltuwyd David Rops Phillips yn HeolUudeb, Caerfyrddin, i'r gwaith Cenhadol ym Madagascar. Maddvliai pawb y pryd hwnnw tod oen bir o laflir llwyddiannus yn ei aros ya y maes y gos^dai ei fryd arno er yn blentyn ond aoo1 y mis hwn (Medi) wele'r newvdd trist yn cyrraedd ei fam weddw ei fod wedi ei alw adref cyn cael yr hyfrydwch o weled wyneb y Malagasiaid yn eu gwlad eu haaain Aethai ein cyfaill ieuanc drwy gwrs o baratoad manwl yn Athrofa Caerfyrddin a Rhydychen, a thair wybhnos cyn ei symudiad croesodd i Ffrainc g:vda'r bwriad o berffeithio ei turn yn iaith y Ffrancod cyn cychwyn ar lafur ei fywyd. Cydiodd yr anwydwst yoddo yn Ffrainc, a dilynwyd y dolur hwnnw gan double pneumonia, a daeth y diwedd cyn pen diwrnod neu ddau ar ol i'w fam a'i ddwv chwaer glywed am ei gystudd Ergvd drorn i'w berthynasau, oedd wedi wynebu pDb aberth er mwyn palmantu'r ffordd i'w hannwyl David Rees i'r Maes Cenhadol. Mab ydoedd efe i'r diweddar Benjamiu Phillips, Ffactri Penycoed. St. Clears, a'i briod Mrs Phillips, sydd yn awe ers rhai blynyddau yn byw ym* Nghaerfyrddin, ac yn aelod gweithgar yn Heol Undeb Chwaer yw Mrs Phillips i'r cenhadwr adnabyddns D M. Rees, Madagascar, a'r Parch J H. Rees, Pembre Drwy ei ewythr, y Parch D. M Rees, yn ddiaa ydaefchyr ysbryd Cenhadol mor drwm ar ei nai, David Raes er pan oedd yn blentyn bron. Y mae'n hysbys fod Mr D M Ries oherwydd gwendid ei iechyd yn bwriada gadael Madagascar cyn hir, ae yr oedd yn elfeu arbennisc o lawenydd i'r owythe a'r nai i feddwl fod yr olaf yn myned allan mor fuan i barhau gwaith rha-gorol y blaenaf. Ond fel arall y bll. Dealla'r ysgrifennydd fod ysgrif mewn Haw oddiwrth David Rees Phillips a' gyfer y Missionary Chronicle nesaf a chwith fydd darllen honno a'i ysbryd addfwyn ef wed; dianc i'r tuhwnfc i'r lien, a'i gorff yn gorwedd yng ngweryd Ffrainc. Nos Lun, Medi y 18fed, cynhaliwyd cyfarfod coffadwriaethol yn Heoi Untleb a drylliog oedd teimladau pawb, ac nid oedd neb yn fwy felly na'r hybarch Mr Rowl nds, y cenhadwr ffydd- Ion sydd ar fyned yn ol et) am rytv gymaint o amser i barhau ei waith ym Madagascar. Edrychasai yntau ytnlaen ar y dyddiau y byddai David Rees Phillips yn ei gynorthwyo yn y maes; ond Madagascar, gwiad annwyl gan Gymry lu, nid edwyn ddim ohono ef mwy Ood y mae llygacl Daw—Daw'r amry v goohadon o Gymra fa'n llafurio yn vr ynys ball, Daw'r Malagasiaid crediniol, Duw D wid Rees Phillips a Duw cyrrau'r ddaear ar rywun i lanw'r bwlch. Boed yr amddiffyn dwyfol ar holl berthvnasau ein cyfaill ieuanc vn ell siomedigaeth chwerw a'n galar mawr v G

PONTYPRIDD. I Cofiant i Teilwitg.-Ceir un o ryfeddodau'r oesan yn y dref uchod, set y boot fvva ar Daf o waith yr adeitadydd eowog y Parch William Edwards o'r Groes Wen. Dyma Gymro glan o'r cylch, ac yn un o ddynion mwyaf talentog ei toea. Credwyf na fu dyn erioed yn fwy tei wng o gofadail ar gyfrif ei dalent a'i waith na William Edwards. Yr oedd yn un o syl- feinwyr yr achos yn y Groes Wen, ac felly ymysg tadau Anuibyniaeth yn y cylch. Nis gwn lai na all yr Annibynwyr bawlio'r Rtenof- iaeth yn y dref yn eu perthynas & William Edwards a Dafydd Williams-un yn saer coed a'r llall yn saer maen, ac yn gyd-weiuidogion yn y Groes Wen Deallwyf fod ym mryd y Parch C. Tawelfryn Thomas, Groes Wen, i ddwyn allan lyfr yn cynnwvs hanes William Edwards Nid oes modd cael neb gwell at hyn 0 orchwyl. Byddai yn ychwauegiad mawr at leuyddiaeth ein conedl. Gobeithiwn y caiff y bardd-bregethwr o'r Groes Wen fywyd ac iechyd i ddwyn haties y gwr euwog hwa trwy'r wasg. Awgrym. —Byddai cyfrol o bregethau y Parch C. Tawelfryn Thomas yn gaffaeliad arbennig i ni fel Cymry. yr hwn sydd wedi treulio yn agos i 40 mlynedd yn y cylch cysegredig hwn. Ser Selydog-Gwylwyr dewr yn y cylch ymysg yr Enwad yw'r Parchn T. G. Jeukyn, Llwynypia; J. Williams, Trehafod Tawelfrvn; ac E. Gronw, Pontypridd. CYFAILL JOHN.

PENIEL, PENRHOS. Ant'hegL't' Gweinidog a'i Briod.—Ychydig amser yn ol darfu i'n gweinidog—y Parch D. Wynne Aubrey—fynd i'r ystAd briodasol a boneddiges o Langollen-Miss Jennie S. A. Thomas, unig blentyn y diweddar Mr E. Thomas, co' tractor. Deallwn ei bod yn un weithgar iawn gyda'r achos da, ac yn pantores boblogaidd yn y Gogledd Dydd Mawrth, Medi l'ifed, cynhaliodd yr eglwys uchod wy I dê i groesawu ei bugail hynaws a'i briod ar eu dychweliad. Gosodwyd y byrddau allan yn hardd iawn, a gwasanaethwyd gan chwiorydd yr eglwys Eisteddodd tyrfa o blant wrth y byrddau i fwynhau o'r danteithion hyfryd am 2 30 y prynhawn. Am 5 o'r gloch drachefn riaeth y rhai mewn oed i gyfranogi o'r blasus- fwyd, ac yn on plith gwelwyd y Parchn Lewis a Mrs Jones, Tynycoed; J. a Mrs Davies, Ainon, Ystalyfera E Vaughanac R. M. Jones, Ystalvfera; T H Griflith, Pootrobert; D. P. Hopkins, Bagillt, ac eraill. Am 7 o'r gloch drachefn yn y capel cynhaliwyd cyfarfod cy- hoeddus dan lywvddiaoth y Parch Lewis Jones, Tynycoed. Daeth torf fawr ynghyd i Peniel. Can wyd ac adroddwyd gan blant yr eglwys yn ardderchog. a chafwyd anerchiadau gan Mr W. E. Jones (M C); y Parchn J. Davies Ainon T. H. Griffith, Pontrobert; D. P. Hopkins, Bagillt; Mri John Edwards, Thomas Pearce, a W. Thomas, swyddogion yr aglwya-yr oil yn rhoi gair da i Mr Aubrey fel pregethwr a bugail, ac vn dymuno Duw vn rhwydd iddo ef a'i briod. Yna galwodd Mr W. Thomas, yr ysgrifenydd, ar vr aelod hynaf, sef Mrs Williams, Penrhos, i yilwyno, ar ran yr eglwys, rodd i Mr a Mrs Aubvey, set Jlestri te arian gwerth £ 11 a chyflwynodd Mr Thomas Pearce, ar ran yr eglwys, gyfrol werthfawr i Mr Aubrey, set Grimm's Greek Lexicon. Diolchodd Mr Aubrey yn bwrpasol i'r eglwys, ar ei ran ef a'i briod am eu caredigrwydd tuag atynt, ac nid oedd ef wedi cael ond tiriondeb oddiar en Haw er pan ymsefydlodd yn eu plith. Canodd cor y plant dfiernyn tlws o dan arweiniad Mr Oliver Jones. Wedi'r diolchiadau arferol i'r cadeirydd, dygwyd y cyfarfod diddorol hwn i derfyn. BEN.

SARON, MAESTEG. Mai-wolcietit Diacon-Y mae'n chwith ac yn anodd gennym osod y gair diweddar o flaen 6nw oin cyfaill hoff, Lewis John, ond felly y mae Bu farw yn dra disymwth vn y lofa, bore dydd lau, Gorffeunaf 27ain, yn 64 mlwydd oed. Yr oedd yn un o aelodau hynaf yr eglwys uchod, yn ddiacon ffyddlon, ac yn wr parchus yn yr holl ardal. Yr oedd yn un o ragorolion y ddaear, ac yn un o heddychol ffyddloniaid Israel. Gwasanaethodd yn dda y swydd o ddiacon am y cyfood maith o dros 40 mlynedd. Yr oedd yn ddyn tawel, pwyllog a doetb, ac yn un o'r colofnau cadarnaf ym mywyd cymdeith- asol yr eglwys. Dyn o ddylanwad dyrchafol, glAn ei gymeriad a gwresog yn yr ysbryd oedd Lewis John, ac nid rhyfedd iddo gael cyn- hebrwng mor barchus. Daeth tyrfa o bobl o bob dosbarth yn y lie i ddilyn ei weddillion i gladdfa gyhoeddns y He Gweinyddwvd yn yr angladd gan ei weinidog, y Parch T. J Rees, yr bwn ddygodd dystiolaeth ardderchog iddo. Seiliodd ei sylwadau ar y frawddeg, I Oblegid yr oedd efe yn wr da.' Dangbosodd i'r dorf ddaeth ynghyd rai o nodweddion cymeriad yr ymadawedig, set ei ysbryd tangnefeddus. ei sêl, ei ffydciiondeb, ei haelioni ai doyrugarwoh i'r wein'dogaeth. Dywedodd ei fod fel blaenor wedi gosod safon uchel gerbron yr eglwys, ac am i'r eglwys barchu ei goffadwriaeth drwy gadw'r safon i tyay a'r bywyd yn lan. Mae lleoedd gwA- mewn amryw fannau ar ei ol. Y mae'r set fawr yn wag, yr eglwys yn llwmach, a'r ardal yn dhttach o un o'i cUytuwynaswyr goreu. Ond y taulu sydd wedi cael y golled fwvaf. Diddanedd yr Arglwydd ei weddw a'r teulu sydd yn en hiraeth, a bydded i'r plant oil f(-)dd u'r ffyd (I ddiysgog oedd gan eu tad a dilyn yr un llwybr.au, fel y cant eto gwrdd i beidio ymadael mwy. CYFAILL.

HERMON, PI. AS MARL.—Cyrihaliodd yr eglwys uchod ei chyfarfodydd blynyddol ar y 24ain a'r 25ain o Fedi, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn J. J Williams, Tabernacl. Tre- forris, a D. Johns, Canaan, Maesteg. Popeth yn ffafriol. Boed bendith yn dilyn.