Y Tyst

Y PARCH J. OSSIAN DAVIES. I Ddigon tebyg i'r newydd am farwolaeth y gwr annwyl ac enwog uchod gyrraedd Rhymni cyn gynted ag un man yng Nghymru, am y rheswm fod ei frawd adnabyddus, y Parch T. Eynon Davies, yn gwasanaethu un o eglwysi yr ardal ar y Saboth y bu farw a'r nos Lun canlynol. Cafodd frysneges tua chanol dydd Sal fod yr amgylchiad wedi cymeryd lie y bore hwnnw. Ergyd dost i Eynon oedd clywed fod diwedd y daith wedi dod i Ossian, er iddo ddyfod o ymyl ei wely yn ddiweddar y nos Sadwrn blaenorol, ac yn gwybod hefyd fod ei annwyl frawd yn cerdded y glannau, ac mai gobaith gwan iawn oedd y deuai yn ol o'r fan honno. Er hynny ni thorrodd Mr Eynon Davies ei ymrwymiad i'r eglwys Seisnig fechan yn Rhymni, gan ei fod yn holiol sicr, pe buasai gan Ossian lais pa beth oedd oreu iddo wneud o dan yr amgylchiadau, mai hyn ddywedai: Gorffen dy ymrwymiad.' A dyna a wnaeth, a hynny gyda dylanwad ac mewn ysbryd mor rhagorol fuasai yn golled ddirfawr i'r cynull- eidfaoedd Iluosog fu yn ei wrando ei golli ac arhosodd i ddarlithio nos Lun i dyrfa fawr o bobl, a gwnaeth hynny hefyd yn urddasol ac effeithiol. Ar ddiwedd y cyfarfod cododd y gynulleidfa ar ei thraed yn arwydd o gyd- ymdeimlad a'r darlithydd ac A'r teulu, ac hefyd yn gydnabyddiaeth o'i wroldeb anghyffredin yn gwneud yr hyn a wnaeth, set aros hyd ddiwedd yr ymrwymiad, er yn brwydro Sg hiraeth poenus. Nid oes eisieu dweyd fod Mr Ossian Davies yn un o'r dynion goreu gododd Cymru i'r pulpud. Daeth allan fel fflam yn gynnar yn ei fywyd, a pharhaodd i fflamio yn loyw fel preg- ethwr ac fel darlithiwr o Lanelli, ei weinidog- aeth gyntaf, hyd nes i'w nerth gael ei ddarostwng ar y ffordd fel gweinidog Paddington, ac yntau heb fod yn nepell o ganol einioes dynion yn gyffredin. Bywyd llafurus iawn fu ei fywyd, a hwnnw yn un nodedig 0 Iwyddiannus a gwasanaethgar i grefydd ac i bob peth da yr ymaflodd ynddo, ac un llawn o swyn a syndod, oblegid pregethai a darlithiai weithiau nes swyno a synnu dynion nes ymylu ar eu pensyfrdanu gan ffrydlif ysgubol ei hyawdledd. Ni welsom erioed goncwest mor lwyr o'r natur olaf yma na phan yr oedd unwaith yn traddodi ei ddarlith bobl- ogaidd ar 'Y Bwystfil Rhufeinig.' Bron na welsid bon tafod pob un oedd yn bresennol gan mor agored oedd eu genau mewn syndod at y rhaeadr ysgubol ddylifai o'r pulpud. Er yr holl boblogrwydd a'r amlygrwydd ddaeth i'w ran, cadwodd hyd y diwedd ei naturioldeb a'r ddynoliaeth braf, a'i efengyleidd-dra iach, a'i symlrwydd swynol hwnnw sydd yn nodwedd- iadol o bob dyn cryf a gwir fawr ag sydd yn dyblu ei werth a'i ddylanwad da, a hynny sydd yn cyfrif i fesur helaeth am yr anwyldeb gwir- ioneddol a deimlid tuag at Mr Ossian Davies ymhob cylch y bu yn gwasanaethu ynddo, ac mewn cylchoedd eangach. Nid oedd bias rhodres na pjiellter ynddo pan gyfarfyddai a'i hen gyfeillion cyffredin nac anghyffredin. Byddai bob amser a heulwen ar ei wyneb, a'i galon gynnes yn ei gyfarchiadau caredig yn ymylu ar fod yn dymhestlog o groesawus. Fe gofia pawb oedd yn gydfyfyrwyr ag ef yng Ngholeg Aberhonddu am ei fywiogrwydd a'i natur dda, ferwedig, a'i nerth corfforol dibrin. Hoffai weithiau ddal codwm a rhai ohonynt, ac nid oedd nemawr hyd yn oed o'r rhai cryfaf yn cael y goreu yn yr ymdrech honno ond yr oedd yno un hefyd yn ei chael yn ami, a hynny nid trwy ei gryfder, ond trwy driciau cyfrwys o'i eiddo, ac nid oedd neb yn chwerthin yn fwy iachus nag ef ei hun pan gymerai buddugoliaeth feily le arno. Cofir hefyd am dano yn bloeddio yn ami ar bwynt uchaf ei lais cryf a nodweddiadol, gan dorri yn sydyn ar ddistawrwydd yr adeilad wrth fynd i'w wely yn yr hwyr, ac ar adegau eraill hefyd pan fyddai yr awdurdodau gor- uchel heb fod o hyd clyw. A'r geiriau a arferai yn gyffredin ar achlysuron felly fyddai rhannau o Alarnad Dafydd ar ol Saul, brenin Israel: 1 0 ardderchowgrwydd Israel, efe a archollwyd ar dy uchelfaaedd di! Pa fodd y cwympodd y cedyrn ? Nac adroddwch hyn yn Gath; na fynegwch yn heolydd Ascalon rhag llawenychu merched y Philistiaid, rhag gorfol- eddu 0 ferched y rhai dienwaededig. 0, fynyddoedd Gilboa, na ddisgynned arnoch chwi wlith na gwlaw.' Ac yr oedd y geiriau olaf yma yn cael eu bloeddio ar y nodau uchaf oedd yn bosibl i'w lais, a chyda phwys- lais neilltuol ar rai o'r geiriau. Y mae ei eiriau a'i lais yn dod yn ol i mi heddyw, a hynny gyda th6a o hiraeth am un o gedyrn gwirioneddol y pulpud sydd wedi mynd ymhell. Er i'w nerth yn y pulpud gael ei ddarostwng yn gymharol gynnar, parhaodd i wasanaethu ei oes 4'i ysgrifbin medrus am flynyddoedd wedi iddo gael ei gornelu a thystir gan y rhai agosaf ato iddo gadw ei ysbryd yn iach ac yn siriol hyd y diwedd, ac eithrio ambell bwl o ddigalondid am na chaffai ei nwyd bregethwrol gref lwybr rhydd unwaith eto i'r pulpud, lie y bu am flynyddoedd mor effeithiol, a lie hefyd y profodd yntau ei nefoedd buraf ar y ddaear wrth ddweyd yr Hen, hen Hanes,' a'r tyrfa- oedd a'i gwrandawai I yn glust i gyd Clywsom lawer yn canmol yn fawr ei nod- iadau byrion, byw ac ymarferol a ysgrifennai yn wythnosol am gyfnod maith ym mlynydd- oedd olaf a neilltuedig ei fywyd i'r British Congregationalist a'r Christian Endeavour Topics. Gyrrwyd ato gan lawer o dro i dro i geisio ganddo gyhoeddi cyfrol ohonynt, a diau y buasai cyfrol felly yn cynnwys gwir fara'r bywyd goreu, pe cawsid hi ganddo, oblegid yr oedd llawer ohonynt yn berlau gwerthfawr, ac elfennau bywyd parhaol ynddynt. Maddeuer i mi am gymryd cymaint 0 ofod i arllwys allan ychydig o gynnwys ein calon am un a edmygwn mor fawr, ac un a anwylid mor gyffredinol gan nifer luosog o ddarllenwyr y TYST, ac un sydd a'i ymadawiad yn ffres yn ein meddyliau, ac un yr hiraethir yn fawr ar ei ol fel cymeriad cryf, rhadlon a swynoi, ac un yr oedd yn werth iddo fyw fel y gwnaeth er dangos ei bod yn bosibl i fynd i fyny yn uchel mewn poblogrwydd ac amlygrwydd heb anafu ei ddynoliaeth ar y ffordd, nac hacru ei natur ioldeb a'i symlrwydd Parhaodd ef hyd y diwedd « Yn wylaidd fel y gwlithyn, Yn feiddgar fel yr aig Yn dyner fel yr ewyn gwyn, Yn gadarn fel y graig.' Rhymni. R. E. PEREGRINE.

MA ESY CWMWR. Cyn-weinidog Taboi-Modi 21ain, dathlodd y Parch T. J. Hughes, Maesycwmwr, Mynwy, ei bedwar-ugeinfed ddydd genedigaeth. Ganwyd ef Medi 21ain, 1837, yn Nyffryn Clarach, gerllaw Aberystwyth. Derbyniwyd ef yn aelod cref- yddol yn Saron, Glyn Ebwy, pan yn ddeg mlwydd a chwe mis oed, gan y diweddar Barch T. Jeffreys Dechreuodd bregethu Ionawr, 1860; urddwyd ef yn Abertileri, Mai lOfed, 1866; symudodd i Maesycwmwr, Gorffennaf, 1869, a llafuriodd yno yn ddiwyd i ymyl deugain mlynedd. Mae ei hanes a'i waith yn wybyddus yn sir Fynwy a Morgannwg. Mae heddyw mor iach, hoyw a siriol ag oedd ugain mlynedd yn ol. Pregetha yn fynych i'r Annibynwyr, Bedyddwyr a'r Methodistiaid fel y bydd y galw. Dymunwn iddo brynhawn hafaidd i derfynu bywyd, a gollyngdod mewn tangnefedd nan ddel vr alwad i lawenydd ei Arglwydd. v W. Lt.

DAVIES'S COUGH MIXTURE PBSWCB I PESWCH SgjiNi raid i neb ofni canlyniadau Anwyd a Pbeswob ond gofalu fod potelaid o Davies's Cough Mixture yn y t £ Bydd pob dyn yn feddyg i'w deulu at holl anbwyl- derau y Gwddf a'r Freat, os bydd Davies's Oongh Mixture wrth law. Y mae miloedd lawer wedi oael iaohad ac yn gwneud eu goreu i'w gymell ar eraill sydd yn dioddef. Ni raid oymeryd ond UN DOSB er profi ei ddylanwad union- gyrchol ert rhyddhau y Phlegm, yn olirio y Llais. yn oynhesu ao yn oryfhau y Frest, gan weithio pob Anwyd a Ohrygni ymaith. DAVIES'S COUGH MIXTURE at BESWCH. DAVIES'S COUGH MIXTURE a* ANWYD. ]¡)A VIES.S COUGH MIXTURE tat ASTHMA. Os tcwyddoch am rywun yn dioddef oddiwrth Beswoh a Bronchitis, anrhegwoh ef & photelaid o COUGH Mix TUBB HUGH DAVIBS, ao fe'oh bendithio ryw ddyda. 18 lie a 28 9c y boiei. HUGH DAVIES, CHEMIST, MACHYNLLETn

gwnaethai fyd o les pe y ceid ef wedi ei wneud yn dda a'i droi allan yn sylweddol. Rhyw damaid i aros pryd yw llyfryn bach fel hyn ar y goreu, a chwyd awydd arnom am ragor. Awgrymir ynddo hefyd fod Coflant T. Bills ar ei ffordd. Talu sylw yn bennaf i nodweddion y gwladgarwr o Gynlas y mae'r awdur, a chyf- eiria. at ei grefyddolder a'i fawr ofal am fudd- iannau ei wlad, a phethau eraill. Clywais Aelod Seneddol yn dweyd un peth nad anghofiaf am Tom Ellis a'i ddylanwad pur a distaw mewn cwmni. Dywedai fod twr o gyfeillion llawen a chwedleugar ynghyd yn adrodd ystraeon o bob math, ac yn dweyd ambell stori oedd yn eithafol, a geiriau go wylltion yn hedeg o gwmpas weith- iau ond pan ddaeth Tom Ellis i mewn distaw- odd pob cellweiriaeth, ac ni fentrodd neb ddweyd stori wedyn oedd a'r cysgod lleiaf o afledneis- rwýdd ac amhriodoldeb o'i chylch. Yr oedd y Seneddwr ieuanc yn fwy fel cymeriad o lawer nag fel athrylith. Dylanwad deniadol ei fywyd a wnaeth y gwaith mawr. Y mae heddyw ei enw'n aros yn y wlad hon fel arogl hafaidd rhyw bren ieuanc sydd wedi hen wywo yn y fforest erbyn hyn. GWYX,FA. J