Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Hide Articles List
4 articles on this Page
GLOYWI'R GYMRAEG.I
Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share
GLOYWI'R GYMRAEG. [Danfoner pob gofyniad a gohebiaeth ynglyn a'r golofn hon i'r Parch. FRED JONES, B.A., B.D., Rhymney.] Williain.-(a) Beth yw hanes yr s yn yr ymadrodd, Sana i'n gwbod a'r cyffelyb, a glywir mewn rhai tafodieithoedd ? Er mwyn yr anghyfarwydd ni a ddywedwn i ddechreu mai'r ystyr yw, I do not know.' Yn sir Aberteifi fe geir tair ffordd o fynegi hyn ar arfer (a) Sana i'n gwbod ';(&)' 'Dw'i(ddi)m yn gwbod (c) Wn im (' Ni wn i ddim '). Wel, ffurf dreuliedig yr ymadrodd hir, Nid oes dim ohonaf yn gwybod,' ydyw'r ymadrodd Sana i'n gwbod,' a dyna'r dull a arferir fynychaf mewn rhai tafodieithoedd, megis Sano'n mynd am JSfid a,' Sana i'n mynd am Nid äf.' Nid yw'r ymadrodd mewn un wedd arno yn llenyddol. Os defnyddir cylch-ymadrodd o gwbl, yr un cywir ydyw Nid wyf yn gwybo d.' Gyela llaw, nid yw pob cylch-ymadrodd i'w ochel, ac ni ellir chwaitli. Pel y gwyddys, yr un ffnrf yn Gymraeg sydd i'r ferf bersonol presennol a dyfodol. Er enghraifft, fe all af olygu naill ai I go neu I shall go.' Yn wir, ei ystyr yn yiaarferol ydyw I shall go.' Tybiwch yn awr eich bod yn gofyn i rywyn, I ble'r ych chwi'n mynd ? chwi ellwrch gael dau ateb, sef (a) Mi af i'r cyfarfod: neu (b) Yr wyf yn myned i'r cyfarfod.' Nid yr un ystyr sydd i'r ferf bersonol yn y cyntaf ac i'r cylch-ymadrodd yn yr ail. (Felly er bod y gwrthdystiad eyffredin i'r cylch-ymadrodd a dramynychir gan lawer i ysgrifennwr yn gywir i raddau, eto cofier fod yn rhaid ei arfer i ysgrifennu Cymraeg clir, diamwys. Y mae llawer i ferf bersonol ag ystyr ddyfodol iddo, megis af,' rhedaf,' &c. a llawer eraill ag ystyr bresennol (yn ymarferol) iddynt, megis gwn,' adwaen,' &c. a llawer eraill eto a all olygu'r naill neu'r llall. Nid yw'r gwrthdystiad ysgubol yn erbyn cylch-ymadrodd ar unrhyw delerau yn wrthdystiad yn ol gwyb- odaeth. Nid yw'r mater hwn hyd yn hyn wedi cael y sylw a haedda gan ysgolheigion. Yr hyn a ellir ei ddywedyd ydyw, Gochel cylch-ymad- rodd pan ellir mynegi'r meddwl lawn cyn loywed trwy gyfrwng y ferf bersonol. Efallai y caf hamdden i draethu'n helaethach arno ryw ddydd. (b) Paham y condemnir idd yn yr ymad- rodd, Idd eu gweld,' Idd eu Harglwydd," &c. ? Wel, am yr un rheswm ag y condemnid 'erdd yn Erdd eu Harglwydd am Er eu Harglwydd' neu Yndd eu Harglwydd am Yn eu Har- glwydd.' O'r trydydd person iddo,' erddo,' ynddo y daw'r dd. Eithr yn i yn unig y llithra'r dd i mewn, a hynny mewn rhai tafod- ieithoedd yn unig. Trueni mawr yw iddo ddyfod i mewn i un o'n hemynau mwyaf poblogaidd— Yn debyg idd eu Harglwydd Yn dod i'r lan o'r becld." (c) Pa un aiun n neu ddwy sydd yn ynof," ynot," ynom," ynoch ? Mi ddywedais yn bendant rywdro o'r blaen mai un ac nid dwy. (d) Beth yw hanes yr dd mewn rhai tafod- ieithoedd mewn cyffelyb ymadroddion a Ei chloi dd'hi" am Ei chloi hi"; "Mynd i'w rhyddhau dd'hi am Ei rhyddhau hi ? Wel, hyd y sylwais, ar ol geiriau yn gorffen ag i neu u y dodir hi i mewn. Felly mi dybiaf tnai'r anhawster i cynhanu dwy sain i neu u ar ol ei gilydd sydd yn cyfrif am yr dd. Efallai hefyd fod effaith ymadroddion fel Rhoi iddi,' &c., wedi penderfynu i ryw fesur y llyth- yren dd yn hytrach na rhyw lythyren arall. D.D.—' Yr wyf yn sylwi fod rhai ysgrifenwyr diweddar yn ysgrifennu ag am ac yn gyson iawn. Pa awdurdod sydd dros hyn ? fejYn wir, mympwy hollol ydyw ysgrifennu ac o gwbl. Ei gymryd o orgraff y Cymraeg Canol a wnaed, lle'r ysgrifennid c yn gyson am g yn niwedd gair. O'm rhan fy hun, mi garwn i pe gallem gytuno i ysgrifennu nag, ag, yn ddi- eithriad. Nid yw'r gwahaniaeth swyddi' ac a nac ar y naill law, ac ag a nag ar y Haw arall, ond dadl fasw iawn, gan y defnyddir yr un gair mewn ffurf arall yn ei wahanol swyddi, megis yn y brawddegau Na ladd' a Nid Dafydd na Moses.' Nid yw amlder ifurfiau chwaith yn gwneuthur yr iaith yn haws i'w dysgu na'i deall, eithr i'r gwrthwyneb. Chwi sylwasoch, mi wn, y goddefir i c yn y gair ac (ac yno yn unig) i ateb g mewn llinell o gyng- hanedd. Yr unig reswm am hynny ydyw fod miloedd o linellau ar gael cyn gwneuthur y gwahaniaeth rhwng ac ag ag lle'r oedd g yn ag (ac yn yr Orgraff Ganol) yn ateb g arall yn y llinell. Felly, wedi cael ac, yr oedd yn rhaid cyhoeddi'r llinellau gynt yn anghywir neu estyn goddefiad (!) i c yn ac ateb g yn y llinell. Gymaint o aberth sydd raid, onite, i roddi lie i fab anghyfraith (b) Fel y dywedwch, tebyg yw mai dang- gos y dylid cynhanu'r gair dangos,' am mai ei wreiddiau yw dan a 'gos,' fel y daw Bangor o ban a cor.' Nyni'r Deheuwyr sydd yn iawn felly, fel y dywedwch Y mae'n wir ddrwg gennyf i mi golli'ch gofyniadau eraill, ac yr wyf yn methu eu holrhain ymhellach na phawen y gath fach Ysgrifennwch eto. F.J.
Cydnabyddiaeth.I
News
Cite
Share
Cydnabyddiaeth. Cydnebydd Merthyr I Adroddiad a Brofwyd. Ar ol darllen yr adroddiad canlynol o eiddo y preswylydd hwn o Ferthyr, rhaid eich bod wedi cael argyhoeddiad. Sicr y gellir ymddiried mewn meddyginiaeth sydd wedi liachau dair blynedd yn ol, ac wedi cadw yr arennau yn iach byth er hynny. Darllenwch y dystiolaeth. Mai 28ain, 1913, dywedodd Mr. J. A. Jones, 27, Mary-street, Twynyrodyn, Merthyr Tydfil Yn ddiweddar cefais ymosodiad llym o'r llwyn- wst, ac o'r braidd y medrwn blygu. Bu raid i mi roddi fyny fy ngwaith. Gan y gwyddwn fod Doan's Backache Kidney Pills yn dda at anhwylderau yr arennau, rhodd- ais brawf arnynt, ac mae'n bleser gennyf ddweyd i mi eu cael yn dra effeithiol. Rhyddhaodd cwrs byr ohonynt fi oddiwrth fy anhwylder. (Arwydd- wyd) J. A. Jones.' Ebrill 6ed, 1916-yn agos i dair blynedd yn ddiweddarach—dywed Mr Jones:—' Yr wyf yn ysblennydd yn awr. Ni fetha pelennau Doan fy rhyddhau yn dra chyffym. Cymeradwyaf hwynt yn ami am eu bod mor werthfawr.' Achosa anhwylder yr arennau lawer o afiecli- ydon, oblegid pan y mae'r arennau wedi tagu ac allan o drefn, teflir yn ol ar y cyfansoddiad y sudd troethol a'r hylif wast, gan achosi cryd- cymalau, y garreg, enyniad y bledren, dyfrglwyf, y glunwst, a phoen cyndyn ac anghysur. Gall anechydon anwelladwy ddilyn os na edrychir ar eu hoi mewn pryd, ond y mae trin- iaeth amserol yn peri llwyddiant bron bob amser. Achubodd Pelennau Doan filoedd o wyr a gwragedd oddiwrth wenwyn sur troethol ac afiechydon yr arennau, ac y maent hyd yn oed mewn achosion pur ddrwg wedi achosi iachad i laweroedd. Gellir eu cael gan yr holl werthwyr, neu am 2/9 y blwch oddiwrth Foster-McClellan Co., 8, Wells-street, Oxford-street, London, W. Peid- iwch a gofyn am belennau at ddolur y cefn neu yr arennau, ond gofynnwch yn eglur am Doan's Backache Kidney Pills, yr un fath ag a gafodd Mr. Jones. 2
CYNHADLEDD GENHADOL CYMRU.
News
Cite
Share
CYNHADLEDD GENHADOL CYMRU. Cynhaliwyd hon am y tro cyntaf eiioed yn Llandrindod ar y 13eg dros yr 16eg o Fedi, a chymaint fa ei llwyddiant a dwysed yr argraff a wnaed trwyddi fel, yn ol pob tebyg, y bydd bellach yn sefydliad blynyddol. Ceir Ysgolion Haf Cenhadol yn flynyddol yn Lloegr. Dyma'r ymgais cyntaf i gynnal un yng Nghymru, ac o'r dechreu hwn y cyfyd pethau mawrion. Daeth tua chant a hanner ynghyd i gynrychioli egtwysi a chyfundebau, a theimlad cyffredin y rbai hyn ydyw fod yr ysbryd Cenhadol wedi ei ddyfnhau ynddynt, ac mai syniad hapus oedd eiddo y Parch Robert Griffith, ysgrifennydd Cymru yn y Ty Cenhadol, yn trefnu'r Gynhadledd hon. Yr oedd olion "gofal manwl yr ysgrifennydd ar yr holl drefniadau, a chan- molodd pawb y gwleddoedd amrywiol a gafwyd. Dechreuwyd y gyfres gyfarfodydd nos Fercher, pryd y Jlywyddwyd gan yr Hybarch D Avan Griffith, Troedrhiwdalar. Daeth tort ynghyd, a chafwyd anercbiadau gan Dr Cochrane ar Alwad Asia,' a chan y Parch H. Blvet Lewis, M A., ar 'Rodd Cymru i'r Genhadaeth.' Mae Dr Cochrane yn siaradwr gafaelgar, a rhydd ei brofiad yn China rym i'w neges. Cafodd Elfed destyn wrth ei fodd, ac hawdd oedd gweld fod ei driniaeth ohooo yn bodloni'r gynulleidfa. Bore dydd lau, cafwyd papur meistrolgatr gan yr Athro D. Miall Edwards, M.A ar 4 Missionary Apologeties.1 Mawr hyderwn y cytuna a'r cais i'w gyhoeddi. Ar ei ol cafwyd pregeth gref gan y Prifathro T. Rees, M.A. Llywyddwyd y cyfarfod hwn a'r gweddill o'r cyfarfodydd gan y Parch H. Elvet Lewis, cad- eirydd y Gynhadledd. Prynhawn dydd lau cafwyd cyfarfod arbennig i ystyried y moddion goreu i ledaenu gwybodaeth Genhadol yn yr eglwysi. Agorwyd gan y Parch Robert Grimth. Rhoddodd gynllun o wersi profiadol i ddosbarthiadau plant yr Ysgol Sul. Rhoddodd awgrymi&dau gwerthifawr iawn. Ar ei ol siaradodd Miss Spicer o Lundain, Dr Cochrane, Mr Sydney Clarke (lleygwr cyfoethog deimla ddiddordeb mawr yn y gwaith Cenhadol), a Mr Evan Spicer, Trysorydd y Gymdeithas Genhadol. Cafwyd cyfarfod gwir adeiladol. Am hanner awr wedi pedwar, cyfarfu yr holl gynrychiolwyr, ar wahoddiad caredig Mr Spicer, mewn ymgomwest yn yr Emporium. Wedi mwynhau'r te a'r danteithion, cafwyd hanner awr o ryddymddiddan. Cymerwyd rhan yn hwn gan y rhai a ennwyd eisoes, a'r Parchn D. H. Williams, M.A., Barry; J. H. Parry, Llansamlet; D. R. Jones, M.A., Caer dydd; Prifatbro T. Lewis, M.A., B.D L. Williams, Bontnewydd; a T. Hughes, Caer- dydd. Holwyd gofyniadau a ihoddwyd awgrymiadau i'r cynrychiolwyr o'r Ty Cen- hadol, a theimlwyd fod yr holl ymddiddan yn fuddiol. Ar gynygiad y Parch T. Davies, Llandeilo, ac eiliad y Parch D Teynan, Cwm- yglo, rhoddwyd diolch cynhesaf y Gynhadledd i Mr Spicer am ei garedigrwydd yn paratoi'r wledd. Nos lau, anerchwyd y cyfarfod gan Dr Cochrane a'r Athro J. Oliver Stephens, B.A., B.D. Teimlwyd fod ysbryd y cewri gynt yn bresennol, a bod Ysbryd Duw yn rhoi min ar y genadwri. Bore dydd Gwener, cafwyd cyfarfod olaf y gyfres. Pregethwyd yn ddwys ac hynod effeithiol gan y Parch Joseph James, B.A., Llandysilio. Nid anghofir ei eiriau, ac atgof melus i bawb fydd ar ol yr oedfa hon. Ar ol y bregeth cafwyd gwasanaeth Cymundeb. Gwasanaethwyd wrth y bwrdd gan y Parch H. Elvet Lewis, M A. Yr oedd ei eiriau yn dwyn diddanwch, a'i weddiau yn creu hyfrydweh. Yr oedd naws y nef yn yr oedfa-yr oedd yn wir yn 4 gwrdd mawr.' Dyna fraslun o hanes y Gynhadledd. Yr Buig gwyn a glywid oedd nad oedd digon o Gymraeg ynddi. Deallwn y gwneir trefniadau am odfeuon Cymraeg y flwyddyn nesaf. ac y gwahoddir cewri pulpud ein cenedl i siarad. Credwn yn wir fod i'r Gynhadledd le, a sicr yw yr erys dylanwad y Gynhadledd hon yn hir. Yr oedd yn dda gennym weld Trysorydd y Gymdeithas wedi dod o Lundain, a llongyf- archwn v Parch Robert Griffith ar lwyddiant y Gynhadledd. CYNRYCHIOLYDD.
Advertising
Advertising
Cite
Share
I HAFODYRYNYS, PONTYPOOL.-Sul, Medi lOfed, cynaliwyd yr 21ain o gyfarfodydd blyn- yddol yr eglwys Annibynnol uchod, pryd y pregethwyd i gynalleidfaoedd lluosog gan y Parch D. Johns, CanaanlMaesteg.,