Y Tyst

DRWG fydd gan bawb o'n darllenwvr ddeall fod v Prifardd Pedrog a Golygydd Newydd ein Barddoniaeih, J. J. Williams. Pedrog, golygydd medrus a hynaws barddoiliaeth y TYST, wedi bod yn wael iawn, ond dywenydd gen- Uyrn ychwanegu ei fod yn llawer gwell, ac fod pob argoel yn awr fod y gwaethaf wedi myned heibio, ac y caiff adferiad llwyr a buan. Blin oedd gennym dderbyn ei ymddiswyddiad fel ein golygydd bardd- oniaeth, wedi iddo ddal y swydd am gynifer o Jiynyddoedd gyda'r fath lwydd a lies i'n beirdd ieuainc, ond dan yr amgylchiadau nid oedd dim arall i'w wneud. Ni bu anwylach a liynawsach prifardd erioed na Phedrog, a theimlir chwithdod wrth gofio 11a cheir ei sylwadau clifyr a chraff ar gynhyrehion y beirdd ar ein tudalennau mwy. Diolchwn iddo o galon gynnes a diffuant am ei lafur a'i wasanaeth gwerthfawr, am ei ffyddlondeb i ni yn bersoiiol ar hyd tymor ein golyg- iaeth, ac am ei amynedd a'i sirioldeb mawr dan ambell demtasiwn go gref i wylltio a digio wrthym ni a'r holl staff. Prynliawn da, ein hen gyfaill hoff, a Duw fo'n dirion wrthych yn eich nychdod a'ch gwendid, gan adfer ohono chwi yn fuan i'r cylchoedd pwysig ydych yn lanw mewn byd ac Eglwys, gwasg ac eisteddfod, Hen a clian. Da gennym hysbysu e i n bod wedi llwyddo i gael olynydd teilwng i Pedrog yng ngolygiaeth y farddoniaeth ym mher- son y Prifardd addfwyn a galluog, y Parch J. J. Williams, Treforris. Ilyderwn y ca bob cymorth gan y beirdd, ac y ca bleser a mwynhad wrth gloriannu eu gwaith. Yn ei law ef y mae pob gallu a berthyn i iarddas y TYST, ac felly anfoned y beirdd eu caniadau yn uniongyrehol iddo ef, i'w gyfeiriad personol— Tabernaci, Morris- ton, Glam. Diolchwn Yllgynnes iawn iddo am ei barodrwydd yn ymgymeryd ar gorchwyl trafferthus ond hyfryd hwn. Wele lythyr ymadawol Pedrog, ond teg hysbysu iddo ei ysgrifennu beth amser yn ol, a chyn gwybod ohono am ei olynydd. NID oes' angen ond ychydig eiriau ond buasai braidd yn anfoesgar ynof i gilio Gair o'r neilltu heb gyflwyno fy niolch Ymadawol. i'r gohebwyr ffyddlon ac amynedd- gar a gefnogodd Golofn Farddonol y TYST yn ystod y blynyddoedd y bum yn ceisio ei ,o l v, ei golygu—yn ddigon diffygiol, ond cystal ag y gallwn i tan yr arngylchiadau. Pel y sylwodd y darllenwyr, gwnaethum gais ar ol cais am gefnogaeth beirdd cyfarwydd, am lai o gyfan- soddiadau meithion a cbyffrediu yn y ffurf o farwnadau, yn gystal ag ar aclilysuron o sef- ydliad, ymadawiad a thystebiad, &c. Fel y gofelais sylwi, yr oedd yr aclilysuron hyn yn golygu gwir deilyngdod, fel rheol, ac yn cynnwys cymeriadau disglair a llafur ffyddlon uwchlaw pob pris daearol ond yr liyn a'm gofidiai oedd nieithder a chyffredinedd y cyfansoddiadau, a'r dirwasgiad roddid arnaf gan hysbysiadau iliegis, 'Amlygodd y cyfarfod awydd cryf am i'r cyfan- soddiadau hyn gael yinddangos yn y Tyst Mae'r perthyna'sau'n dderbynwyr cyson o'r TYST, ac yn disgwyl am weled y llinellau amgae- edig ynddo "Roedel yr ymadawedig yn un o brif golofnau Annibyniaeth yn y cylch, ac yn ddarllenydd cyson o'r TYST Danghosais y llinellau i amryw feirdd, ac yr oeddynt yn fy ngliynghori i'w danfon i'r TYST,' &c. Fe wel y craff, ac fe gydnebydd y cyfiawn-farn, nad yw hyn oil yn cyffwrdd a'r pwnc, sef teilyngdod y cyfansoddiadau. Pwy sy'n ddigou mawrfrydig i ganiatau fod pregeth yn un deilwng am yr unig reswm fod y testyn yn un da ? Gwaeth na'r cyfan, bu rhai yn sgrifennu i ymosod arnaf am wrthod cyhoeddi cynhyrchion ag y gwyddwn yn dda 11a fuasai neb yn eu darllen—o ran dim gwerth oedd yncldynt-ac yn bygwth rhot'r TYST i fyny. Wel, mi ddychwelais o Undeb Brynaman tan annwyd trwm, a dywed y meddyg am imi ofalu rhag draff Ha u. Yr wyf am geisio gwneuthur hynny ac un o'r mathau gwaethaf ar ddrafft- iau i mi yw sylwadau ac ymddygiadau sydd yn ceisio dirwasgu ar fy marn, ac ymosod arnaf am ymddwyn yn ol fy marn gydwybodol. Gofid i mi oedd siomi neb, a'm prif amcan fu ceisio sicrhau Colofn Farddonol deilwng o'r Enwad, ac yn agos i gyfartal a theilyngdod llenyddol y TYST yn gyffredinol tan law ei Olygydd galluog presennol. Gyda llaw, mae llythyrau'r Parch. Fred Jones, B.A., B.D., ar I/oywi'r Gymraeg,' o werth mawr. Y gresyn yw fod cynifer yn rliaffu prydyddu heb astudio dim ar elfennau symlaf iaith, a hynny pan mae helaethrwydd o fanteision yn eu cyrraedd. Yn awr, gobeithiaf bob llwydd i'r Golofn Farddonol. Gall y llwydda'r Golygydd nesaf i sicrhau cefnogaeth beirdd cyfarwydd ein Hen- wad. Gall y bydd ganddo fwy o wroldeb na mi i fynnu ei ewyllys ynglyn a'r math ar bryd- yddiaeth yr achwynais o'i phlegid. Ac mae'n ddiamheuol gennyf y gall gyfleu mwy o addysg i'w ohebwyr. Ond ni all ei lwydd fod yn fwy na'm dymuniad i. Yr eiddoch yn gywir, PEDROG. I

EBENEZER, ABERCYNFFIG.- YPafchn D. J. Lewis, BA., Tatnble, a T. Gwilym Jones, B.D., Ponybont, fu yn traetha ya y ddwy iaith I am olult Calfaria yn yr wyi flynyddol eleni. Hwyr y Sul llanwodd esgob y lie bulpud Nebo, I Blaengarw, ar fyr rybudd, oherwyd-d liesgedd ei annwyl gyfaill Mr Hughes.

Y Parch. Robert Griffith a'r Milwyr Cymreig. Adnabyddus drwy Gymru yw enw'r Parch. Robert Griffith, cynrychiolydd Cymru yn y Ty Cenhadol. Cydnehydd pawb werth ei drefniadau manwl, ei frwdfrydedd, a'i lafur diflino ynglyn a'r Genhadaeth eithr ychydig yw nifer y rhai a glywsant am ei garedigrwydd, i filwyr Cymru ymhell o'u cartrefi. Pan yn y Brifddinas ychydig wythnosau yn ol y deuthum innau i wybod am hyn, a theg yw i ddarllenwyr y TYST gael ychydig o'r hanes. Pan ymwelai Mr. Griffith a phabell y Y.M.C.A. yn Grove Park un prynhawn, daeth i gyffyrddiad a chwmni o wyr ieuainc ymddiddanent yn y Gymraeg. Naturiol oedd iddo yntau dorri ar eu siarad hwy, ac ymgom ddiddorol fu'r canlyniad. Dywedwyd wrtho fod drosodd i hanner cant o'i gvdwladwyr ieuainc yn y gwersyll, ond na Avnaed uiirlryw ddarpariaeth yn y Gymraeg ar eu cyfer. Teithiai rhai ohonynt i Lundain i wasanaeth Cymraeg yn hwyr y Sul, ond ni chyfarfyddent (3 gwbl, fel Cymry, yng nghwrs yr wythnos fel ag i ddyfod i adnabyddiaeth o'u gilydd. Hawdd dychmygu gymaint y mwynhad a gollent oher- wydd y diffyg hwn. I gyfarfod a'r anhawster, a chyflenwi'r diffyg i fesur, gwahoddodd Mr. Griffith hwy i gyfranogi o bryd o dS y prynhawn Sadwrn dilynol. Geis- iasant hwy ganddo yntau i ofalu am emynau i'w canu ar ol y tê, a gwahoddasant ef i draddodi pregeth Gymraeg hefyd ar yr achlysur. Drwy hyshysiad ar ddrws y babell gwahoddwyd, yn y cyfamser, bob milwr Cymreig yn y gwersyll i ymgynnull i de ac i wasanaeth crefyddol mewn addoldy cyfagos. Ar yr awr benodedig daeth 44 ynghyd. Mwynhawyd y te a'r ymgom yn fawr, cafwyd hwyl arbennig gyda'r canu, ac arwyddion o fendith ysbrydol yn y gwasanaeth. Da oedd cael te wrth eu bodd, a chroesaw car- tref gydag ef, a llestri glanwedd a hylaw, a llian gwyn ar y bwrdd ond gwell fyth y canu Cym- reig, a'r Efengyl yn iaith eu mam-wlad. Nid unwaith yn unig y gwnaeth y cenhadwr y caredigrwydd mawr hwn ac er y dymunai wneud yn ami, trom fyddai'r draul iddo ef yn unig. Tybed nad oes yma gyfleustra i eraill i'w gynorthwyo yn hyn o wasanaeth ? Hwyrach fod ymlilith darllenwyr y TYST amryw a garent gynorthwyo, drwy danysgrifiadau personol a thrwy ddwyn achos teilwng ger bron cyfeillion yn yr eglwysi fyddent yn barod i gyfrannu tuagat y treuliau, fel ag i alluogi Mr. Griffith i ofalu yn y modd dymuno1 hwn am gysur ac anghenraid cymdeithasol a chrefyddol ein cyd- wladwyr ieuainc yn Woolwich a Grove Park. Gadawa'r gwyr ieuainc hyn safleoedd cysurus ar alwad eu gwlad, a pharod ydynt i wynebu disgyDlaeth y paratoad a chaledi maes y rhyfel, ac i ymdrechu ac aberthu hyd yr eithaf. Man- teisiwn ninnau drwy eu hymroad a'u haberth hwy, a theg yw i ni gynorthwyo i ddwyn cysur a diddanwch tymhorol iddynt yn oriau ham- dden, a breintiau crefydd Cymru i'w hysbryd- oedd. Anfoner Lii-irhyw gyfran i Rev. Robert Griffith, London Missionary Society, 16 New Bridge-st., London, E C. Hefyd, byddai copiau o unrhyw emyn-lyfrau Cymraeg yn dderbyniol iawn. -1 WYN T-AOMAS. Briton Ferry. T. GWYN THOMAS.

Trelewis a Phenmain. Priodas.-Bore Sadwrn, Medi 2il, cymerodd am- gylchiad diddorol iawn le yn Ebenezer, Trelewiii, pryd yr unwyd mewn glan briodas Miss Lettice Davies, merch y diweddar John a Mary Davies, Maes- ybryn, Trelewis, a'r Parch D. W. Edwards, B.A., Penmain. Rhoddwyd y briodferch i ffwrdd gan ei brawd, Mr Davies, cashier, Cwmni yr Ocean. Gwas- anaethwyd fel morwyn priodas gan Miss Davies, chwaer y briodferch, ac fel gwas priodas gap y Parch John Davies, Grangetown, Caerdydd. Gweinyddwyd gan y Parchn C. Tawelfryn Thomas, Groes Wen, a Thomas Jones, Senghennydd. Hawdd oedd gweled fod yr amgylchiad yn un o ddiddordeb cyftredinol, gan nifer yr ardalwyr oedd wedi dod i'r capel. Daeth amryw o gyfeillion o Benmain i fod yn llygad-dystion o briodas eu gweinidog. Ar ol y gwasanaeth awd i Faesybryn, lie yr oedd gwledd wedi ei pharatoi. Aeth y par ieuanc ar ol hynny i'r Fenni, ae oddiyno i Ogledd Cymru, lie y bwriadant dreulio eu mis mel. Gwened yr lor ar y ddeuddyn hardd Wrth ddechreu tymor newydd; Arhosed ei wen fel haul y nen Yn llewyrch iddynt beunydd l Eu bywyd fyddo o ddydd i ddydtt Yn llawn o bob gwasanaeth- Yn arogl per, yn odlau mwyn, Er dwyn y nef i'w talaith. Senghennydd. T. JOIUS.