Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
[No title]
Tanforolyn. Ddinystriol danforolyn—llofruddiwr Llwfreiddiaf y gelyn; Arf dilais; fedd dyfais dyn Ymosodwr mwy sydyn? TRGSERCH. Wvt ti'n medru Cwcio ? Cyflwynedig i'r Gol. Wyt ti'n medru cwcio, Fy ngeneth, anwyl, ddel, A gwneuthur torth o fara Heb fod fel darn o shell; A pharotoi y cigfwyd, A chrasu teisen rich, Heb fod yn dod o'r pobty, Mor ddu a lwmp o bitch. Wyt ti'n medru cwcio A gwneuthur bara hrith, A phwdin lwmp Nadolig Heb deimlo'n ddwl a chwith; A gwneyd y gwelyau yn daclus, A thrin y nodwydd ddur, Ac edrych yn garuaidd, Heb droi dy drwyn yn sur? Wyt ti'n medru cwcio A chadw'r ty yn lan, A pheidio bod yn slebog Or-ddiog wrth y tan? Mae llawer llencyn gwylaidd Yn chwilio am y ferch All gadw cartref dedwydd, A gwir deilyngu'i serch. iMODRYB StHANW. o "Y Ddwv Delyn." (Yn ddiweddar, cafwyd hen delynor yn marw ar Hirwaun, D. C. Tynodd ei anadl olaf ar drothwy tloty Merthyr). Bu ar y waun helyntion dwys Ond pruddach ni fu'r lloer Na p,han roi cerddor tlawd ei bwys Ar ei gobenydd oer. Mae'i fysedd ar ei delyn fwyn A roes i'w glwyfau falm; Ond awel leddf yr hesg a'r brwyn A chwery'i holaf salm. Bendithiwyd a llawryfon gynt Ar lwyfan Gwalia wen; Ond llaw rhyw estron ar ei hynt Sy'n awr o dan ei ben. Fe'i cludir ef dros ddol a rhiw Am lawer milldir faith, Ond datod wna'i linynau briw Fel tanau'r delyn laith. Mae'i ysbryd balch yn angeu'n gry', Ei galon dyr yn ddwy; A chroesa at ei delyn fry A riniog tloty'r plwy'. Aberdar, D. C. OGWEN. o Claddu vr Annuwiol. Arafa awen; pa rhyw destyn syn, Fel breuddwyd erch i'th wynfa dlos a fyn Ymwthio, gan ddileu dy dawel hedd? Ai oni wyddost ti mai megys cledd I'm hysbryd egwan ydyw gwybod ddod I'w olaf hun, un gwr didduw, diglod? Arafa awen; nid yw ysig fedd Yr annuw, ond fel porth i wlad ddi- hedd! Claddu'r annuwiol! 0, fy awen syn, Pa ryw orchestwaith erch, a du, yw hyn A roddwyd it'? Ow, weledigaeth lom; I'r galon wyl, wyt megys penyd drom. Tro ymaith enyd; aros, dduwies wen; Ac ystyr gladdu'r duwiol; tan y nen Ni chaed ei harddach; yno yr oeddi Goreuon yr ardaloedd, oil ar goedd, Yn moli am rinweddau preiffion lu, A dagrau'r dorf yn tystio, pa mor gu, A chain ei fywyd, er ei eni'n dlawd; Ac na ddaeth iddo wlithog wenau ffawd. Gysured ydyw claddu un fel hyn, A dreuliodd oes o fywyd santaidd, gwyn, A sugna'i nerth o ludded Gwr y Groes, A ymdawelai, gan nad beth y loes? Nid oedd marwalaeth egr iddo ef Ond megys cenad lor i'w ddwyn i'w nef! Claddu'r annuwiol? 0, ragluniaeth Duw, Ryfedded yw dy drefn i ddynolryw? Dy wen, dy ffafr, dy fendith gynes gref, Ar lwybr hwn, mewn llawer gwlad a thref A geir; tra'th saint, er swyn y galon bur, Yn cwyno'n drwm, gan ingoedd loes a ehur. Ef uwch ei ddigon, heb ystyried clod Yr Hwn gyfrana'r oil i'w fyd a'i fod. Rhodia yn falch ar hyd ei lwybr ir; Ystyr yn fanwl ei ganoedd erwau tir; Gwel ddydd yr addfed rawn yn dod o draw, A'i gnwd enillgar; gwel yr haul a'r gwlaw, Yn pryAir brysur ar bob bryn a maes. Ychydig enyd, a daw'r pladur laes I gasglu'r oil i'w ysguboriau clyd, Gan ymlid ymaith ofn ynllwyr o'i fyd! Ond 0, fyddared yw i'r lleisiau lu, Gyhoedda fawl a chlod ei Grewr cu. Gwel hwn ei feusydd yn ymdoni'n lwys, Fel dwyfol gynganeddion heirdd a dwys. Gwel ddisgyn gwlaw fel bedydd Duw i'w dir, A phelydr haul, fel yna'i gynyrch ir. Clyw su yr awel, ond, ni chlywa fwy Yr hyfryd lais lefara'n gyson drwy Yr oil, am fryd a chalon rasol Duw, Ddarpara'n ddyddiol idd ei fywyd gwyw. Mor falch ei drem; aflaned yw ei lef; Try'n wawdiwr hyf, tan lewyrch gras y nef! Tery y Llaw fu'n estyn at ei raid; Llusga yr Enw mwyaf mawr trwy laid Ei lwon a'i regfeydd; un dim ni fedd Sy'n santaidd ganddo! Onid gwledd I'w enaid ydyw ystyr loes Goreuon Duw mewn rhin a moes? Ond leied a wyr ef, y gwelant hwy, Trwy lif eu dagrau, wlad heb ynddi glwy' Yn ddarparedig wobr seintiau Duw, A'r annuw wedi dod i'w ddiwedd gwyw! Claddu'r annuwiol? Onid claddu un Ddirmygodd lewyrch llathraidd Go- baith cun? "Y gobaith bywiol" rydd ar fywyd wen, A bri byd arall, er ei fynd yn hen, A'i cadwai'n lion ei fryd, er gwaetha'r bedd, Gan ddwyn i'w enaid, ddwyfol, nefol hedd! Gynygiai iddo ran yn mhlith y rhai Sy'n 'byw ar fin y ffynon fawr, ddidrai, Fed na ddoi loes, na phrofedigaeth ddu I darfu ar ei lwys drysorau lu. Ow, brudded yw ei fyd, fel erchyll nos, Heb yn ei wybr lewyrch seren dlos, J ddangos iddo y tudraw i'r bedd, Y bywyd gwyn, heb derfyn ar ei hedd! Claddu'r annuwiol? Claddu adyn gwyw, A'i wysio'n ddiymgeledd ger ei Dduw! Yn noeth, yn dlawd, resynus wr, a dall, Heb ar ei enaid llwm ond delw'r fall,! Ger gorseddi Duw, y Duw a wawdiodd ef, Gan gablu swyn a gras ei dyner lef. Chwarddodd yn wyneb ei dirioni hael, 0 ddydd i ddydd, a ddeuai mor ddi- ffael; Sathrodd ei ddeddfau santaidd tan ei draed, Barnodd yn aflan, rin y dwyfol waed. Ac edrych enyd ar ei hagr wedd, Mae eiliw gwan o'r uffern lom, ddi hedd Y cerddodd iddi trwy ei fywyd erch, Fel pregeth hyawdl ar y fro ddiserch! Ystyr y dyrfa yn ei hebrwng sydd Heb ddeigryn loes, na hiraeth ar ei grudd; Heb arwydd cydymdeimlad ar ei arch, Yn fud, heb air am glod, na rhin, na ipharch. "Daear i ddaear," mor briodol ydyw'r Ilef, Onid y ddaear iddo ef fu'n nef Ei enaid? Ni cha'dd Duw, nac arall fyd, Erioed dderbyniad gan ei egr fryd. Mesur ei fywyd glwth, o ddydd i ddydd, Oedd cnawd a mater; er i lewyrch ffydd Ddadguddio iddo'r gospedigaeth sydd 0 hyd yn aros yr annuwiol brwnt, Yn boenedieaeth fythol y tuhwnt 1 leni amser. Onid hyn ei lef? Fod digon daear iddo ef yn nef; Mai ofer son am Dduw a Gwynfa glyd, Yn nghadw iddo, mewn rhyw arall fyd! "Daear i ddaear," a'r annuw idd ei fedd, A chydag ef, ei enw'n gas di hedd; Mewn annghof hollol, dderfydd fel o'r tir; Y Da yn unig sydd a'i goffa'n ir. Randolph, Wis. 4 TEGFRYN.
I -YMA A THRAW.
YMA A THRAW. I Gan Morfryn. Yn ty nodiadau yn y "Drych," Mehefin 8fed, yr oeddwn yn Akron, Ohio, ac oddi yno aethym i dreulio rhai dyddiau gyda fy chwaer a'i phriod, Proff. Griff. J. Jones, Lorain, Ohio.! Mae Griff wedi dringo i enwogrwydd mawr yn nhalaeth Ohio, dyfal (barhad mewn llafur caled wedi sicrhau iddo safle yn y rhestr flaenaf yn y byd cerddorol. Oddi yno aethym am ddeu- ddydd at deulu fy mrawd ar fy ffordd i wasanaethu eglwys barchus yr Anni- bynwyr yn Farrell, Pa., neu South [Sharon. Mae mab fy mrawd yn' llwyddianus iawn yn Youngstown, ac efe bellach yw yr unig weinidog sefydlog gan yr enwad yn y ddinas. Dywedir fod ei hyawdledd a'i allu fel ysgolor gwych yn nghyd a'i ffordd ddeniadol, ei wen siriol a'i bersonoliaeth hardd yn ei wneyd yn ffafrddyn yn y ddinas enwog, ac yn hen faes ei dad poblog- aidd. Aeth efe a iminau i'r fynwent i gydgolli dagrau uwchben bedd tad an- wyl a brawd tyner, ac nis gallaf ddar- lunio mewn geiriau iaith fy nghalon tra yn y fynwent yn synfyfyrio uwch ben bedd fy anwyl loan. Cofiais eiriau y Pregethwr, "Y bedd lie yr wyt ti yn myned iddo." Yna y ibyddaf finau yn mhen enyd fach, dim un gwahaniaeth, pa mor gynted gan fod croes Crist a'r bedld Igwag yn taflu goleuni ar lyn cys- god angau, onide? Dyma fi yn Farrell, hen faes llafur mab y Parch. Lloyd Roberts; eglwys barchus, pobl garedig, cynulliadau rhagorol, amser bendigedig, a phreg- ethais yno bump o weithiau, unwaith yn Gymraeg yn ystod yr wythnos. Cwrddais ag amryw o'r hen gyfeillion a arferent fod yn New Castle pan yr oeddwn yn gwasanaethu eglwys yr Immanuel. Mae eglwys Farrell (A.), yn bresenol heb weinidog. Mae yno faes rhagorol iawn i ddyn gofalus, pwyllog a gweithgar, ond rhaid ei fod yn fedrus yn y ddwy iaith. Er mai Seisnig yw y gwasanaeth, eto dylai y gweinidog nesaf fod yn Gymro, fel yr un diweddaf, wrth gwrs; a chaiff dyn da le da yno. :Bu pobl Farrell yn garedig iawn i mi yn ystod fy arosiad yn y lie. Yno gyda'r Bedyddwyr Seisnig y gweinid- ogaetha un o ser dysgleiriaf y weinid- ogaeth yn mherson y Parch. Phillip Evans, ymsefydlodd yno yn adeg fy mrawd yn Youngstown, ac efe fu yn brif foddion i sierhau ei wasanaeth. Mae pobl Sharon yn dwyn y dystiol- aeth uwchaf i weithgarwch a gallu Mr. Evans. Cefais y fraint droion o fod yn ei gwmni dyddorus; dyn yn llawn perlau; ei iaith yn flodeuog, ei barabl yn llithrig, a'i galon fel y mor o garedigrwydd. Yn wir, mae ei gorff yn llawer rhy fach i'w enaid mawr. Bum droion yn mwynhau gwleddoedd dan ei gronglwyd ef a'i briod serch- us. Cefais hefyd gymdeithas ei dad a'i fam yno tra yn mwynhau ciniaw o'r fath mwyaf destlus y Sab'both di- weddaf y bum yn gwasanaethu eglwys barchus yr Annibynwyr. Gweinidog yr eglwys ar Mineral Ridge yw ei dad. Prophwydwn le llawer mwy i'r Parch. Phillip Evans. Sicr; nad yw y wlad yn gwybod ond nemawr ddim am ei dalent, neu ni fyddai yno yn hir. Mae Mr. Evans yn llawer o gynorthwy i mi a fy nai Joseph mewn darparu cof- iant fy anwyl frawd loan; bydd y gyf- rol yn cynwys yn agos i 200 o dudal- enau, os y caf fyw idd ei gorphen. O Farrell aethym i Pittsburgh, ac arosais am rai dyddiau gyda gweddw a theulu fy mrawd caredig Tom, yr hwn a flaenorodd fy mrawd loan i'r' trigfanau hyfryd oddeutu dwy flynedd yn ol. Tra yn Pittsburgh 4cefais y fraint o fod yn bresenol yn un o Recitals y Proff. Rees R. Rees. Dyma fachgen arall yn haeddu clod am y modd y cyraeddodd fryn anrhydedd. Mae ei waith ardderchog yn ninas y mwg yn dangos gwerth mewnol Rees. Ystyrir ef yn un o athrawon goreu y ddinas, a rhifa ei ddysgyblion yn agos i gant, yn ychwanegol at ei waith egiwysig. Peidier myned i Pittsburgh heb alw i weled Rees yn y Nixson Theatre Building. Haedda glod, am ei barch a'i ofal am ei fam a'i chwaer Eliza- beth wedi imarwolaeth y tad. I MILWYR FFRBNGIG YN SALONICA, GROEG, AR EiU FFORDD I'W GWERSYLLFA. 0 Pittsburgh aethym ar neges neill- duol i Newark, New Jersey, cartref y !byd-enwog Proff. James Sauvage, un o fech.gyn Rhosllanerchrugog, un o lanerchau mwyaf bendigedig Cymru. Gwn y gwaedda bechgyn a merched y Rhos "Amen," ac na ddigia bechgyn a merched rhagorol ardaloedd da eraill am i'r ysgrifenydd ddadgan ei farn am fro ei enedigaeth, gan gredu mai yn agos i'r Rhos yr oedd y bardd pan yn canu "Eden y ddaear yw Cymru." Wedi cyraedd y Continental Hotel, Newark, aethym at y phone a gofyn- ais am Proff. Sauvage, ac atebwyd fi: "He is not at home, this is his daught- er, will you leave a message." Dy- wedais pwy oeddwn, a dyma hi yn gwaeddi: "My father will be de- lighted to call you when he comes home from New York about 6.30." Felly y bu, pan y daeth y gwr anwyl ac enwog i mewn dyma archiad am i mi fyned i'w dy i dreulio rai oriau, er ei fod yn un o'r dynion prysuraf yn Newark; eto gadawodd yr oil er rhoddi croesaw i un o fechgyn Penycae. Brenin o ddyn yw Sauvage yn ngwir ystyr y gair, a'i enw yn adnabyddus dros y ddwy wlad o'r ddau tu i'r Wer- ydd. Aethom dros filoedd o bethau yn ystod y 40 mlynedd diweddaf. Pwy nad ydynt yn coflo am dano fel tywys- og yr eisteddfod, ar adeg yr oedd efe a Llew Llwyfo, tad enwog Mrs. Sauvage, yn myned drwy y wlad hon dan gynal cyngerddau ac yn gwefr- eiddio y miloedd. Cofiwn am dano yn Llundain, a iphan y dechreuodd ei fyd newydd gyda'u opera, a,c yr enwogodd: ei hun am byth yn y byd fel unawdwr o'r radd uwchaf, a'r galwadau mynych fyddai am dano gan y dosbarth uwchaf yn y wlad; ond er ei holl enwogrwydd yr un yw Sauvage. Nid yw y pris uchel y mae cymdeithas wedi ei osod ar ei werth ddim wedi rhewi ei serch a'i deimladau da at y rhai ydynt law- er is-law iddo. Cododd efe a'i fab Tonzo y canu i fri mawr yn nghapel mawr a phwysig y "Peddie Memorial," pan yr oedd Tonzo yn chwareu yr organ a'i dad yn addysgu ac yn arwain y cor. Olywais fod y cynulliadau mawrion oeddent yn dylifo i'r capel y pryd hyny wedi myned ganoedd yn llai wedi i'r Sauvage's roddi fyny eu llafur yno. Cefais brawf o hyn foreu Sul, Mehefin 18fed, pan yr aethym i'r Peddie Memorial. Deil y capel ys- blenydd hwn oddeutu dwy fil a haner neu dair mil i eistedd, ond nid oedd ond oddeutu 500 yn bresenol ar y boreu dan sylw, oddeutu 10,01 ar y gallery fawr, lie yr eisteddwn i er mwyn cael golwg yn iawn ar yr adeilad a bod mewn safle i wrando y gweinidog poblogaidd. Dr. Tuomey. Cwrddais ag ef wrth' y drws cyn de- chreu yr oedfa, wedi dywedyd pwy oeddwn, rhoddodd dderbyniad teilwng i mi a gwahoddiad i gymeryd rhan, ond ni wnawn hyny. Dyna un o'r pwlpuit orators goreu a glywais erioed. Siaradodd am yn agos i awr, a galwodd sylw y gynulleldfa at Charles Evans Hughes, fel Cymro. Cododd ein cenedl ni uwchlaw holl genedloedd y 'byd. Mae Newark yn awr yn dathlu ei 200fed mlwydd o'i sefydliad. Dy- wedodd am y safle bwysig a ddaliai y Cymry yn sefydliad y ddinas, a'r wlad, a chapel y "Peddie, ac yn neillduol hanes y Bedyddwyr, ac, wrth gwrs, cyfeiriai at yr arlywydd penodedig fell Bedyddiwr, ond mai nid fel dvn ,ner- thynol i unrhyw enwad crefyddol y dylid pleidleisio iddo, ond fel y dyn -Pti a feddai y wlad i lanw y swydd arlywyddol. Ysgrifenais nodyn ato ar1 ddiwedd y cwrdd yn diolch iddo am, ei sylwadau ardderchog ar ein cenedl ni. Wedi cael y croesaw mwyaf yn mhalasdv hardd y Cymro cerddorol enwog. Sauvage, rhaid oedd ymadael, gan ganu yn iach iddo a dymuno blyn- sii lawer eto iddo i fyw ar y ddaear cvn iddo fyned i blith v cor angylaidd a'r seintiau perffeithiedig yn y nef. Efallai y caf v fraint o anfon ambell lith cyn hir oddi ar lanau y Mor Tawel- og. gan fy mod wedi cael gwahoddiad cynes gan rai cyfeillion i ymweled a'r gorllewin pell, ac os y carai eglwys o nnrhnv enwad oddi yma i iSan Fran- cisco, Los Angeles, &c., gael fy ngwas- )Taeth i bregethu neu ddarlithio yn Gymraeg neu Seisneg, bydd yn hyfryd- wch genyf fod o'r cyfryw wasanaeth. Mae rhai ceisiadau wedi dod i law eis- ioes. Anfoner ataf ar unwaith i Kingston, Pa. 4 « »
YN EISIEUI
YN EISIEU AGENT NEILLDUOL i gynrychioli y "Drych" a'r "Cambrian" drwy y wlad. Un all drafaelio yn gyson drwy y flwyddyn. Am ydhwaneg o fanylion ymofyner a T. J. GRIFFITHS, "Drych" Office, Utica, N. Y.
EGLWYS BETHESDA (A.) I UTICA.…
EGLWYS BETHESDA (A.) UTICA. N. Y. Pob gohebiaeth yn nglyn a llenwi pwlpud yr eglwys uchod yn ystod y misoe.dd nesaf i'w hanfon i JOHN M. MORGAN, 1522 West St., Utica,, N. Y.
j I ihyoo ) Bob Meddwi el…
I ihyoo ) Bob Meddwi el Farn ac I 8Gb Barn el Llafar." Diolch am Dro Da. Mri. Gol.: Diolch i Ieuan Fardd am gywiro englyn Alafon i'r "Gwely." Ymddangosodd yn y "Genedl" yn y flwyddyn 1896 fel yr ysgrifenwyd ef. Dichon i rai o feirdd craffus yr Orsedd yn Nghymru ei gribo i drefn ar ol ei gyhoeddi. Gellir ei gael ond ymholi a swyddfa'r "Genedl," yn ddiau. W, W. ROWLANDS. 0 Drysor y Cof. 'Mri. Gol.: Englynion a welais ar gareg fedd yn Nghymru: Byw-ledu wna John fel blodyn-tirion, Torwyd ef wed'yn; Yr lesu fu'n tori'r rhosyn I roddi i'w Dad o ardd dyn. Yn y bedd y gorweddaf—i aros Am y boreu olaf; Yr ail gorph yn anfarwol gaf- Ar wedd Duw o'r pridd y deuaf! —Dewi Gwallter. Profiad Hwfa Mon yn ei oriau olaf: Yn Nuw y Gras cawn igroeso-calon Heb un cilwg ynddo; Fe wared neb a gredo Yn ei Fab pwy bynag fo. GLANOGWEN. At Ymofynydd Pryderus. Mri. Gol.: Mae Y. P. yn ymholi eto am y ddau sylwedd mater ac ysbryd. A allaf wneyd pethau yn fwy plaen iddo nag y gwnaethym sydd ameus genyf. Mae dau sylwedd (substance) mater, am yr hwn y mae y gwyddorau natur- iol neu anianol (physical sciences) yn trin, ac ysbryd, am yr hwn y mae y gwyddorau meddyliol (mental scien- ces) neu uwchanianol (metaphysical sciences) yn trin. Fel y dyfynodd Y. P. o'r geirlyfr "immaterial sub- stance" yw ysbryd. Nid oes eisieu darnodiad gwell. Os nad yw hyn yn foddhaol i Y. P., hwyrach y gall gael rhyw un arall i egluro yn well. D. WILLI AMIS. Y Cyfieithiad. Fel hyn y dywed Anthropos am y cyfieithiad a ymddangosodd yn Y "Drych" yn dwyn ei enw: Nid wyf yn gwybod dim am yr hel- ynt, ond a welais yn y "Drych." iMyfi a Gymreigiodd y dernyn o Walter Scott, ond nid myfi a'i hanfonodd i Utica. "Y gelyn ddyn a wnaeth hyn," a hwyrach y bydd y "Drych" mor gar- edig a hysbysu hyny. Croeso i Mr. Pun,tan Davies ei "feirniadu" hyd ddi- wedd ei oes, ond dealled mai nid i "gystadleuaeth" y gwnaed y mymryn gwaith y mae dadl yn ei gylch. Cy- hoeddwyd ef, gyda detholion eraill, tua ohwarter canrif yn ol. Tebyg nas gwyddai neb ond Golygydd "Cyfaill yr Aelwyd," a'r sawl a wnaeth gam- ddefnvdd o hono. Y mae'n amlwg nas gwyddai yr 'adolygydd' crybwylledig. "Pengrwn." Mri. Gol.: Credaf fi mai Critig sydd yn iawn yn nglyn a'r gair "pengryn- ion," VIl niwedd ei bytiau diweddar. Carwn i, fel un, i Critig ysgrifenu yn fwv helaeth ar y pynciau hyn, oblegid amlwg yw ei fod yn alluog. Y gair Saesneg yw "round-head," a'r lluosogiad yn "roundheads;" y pen yn cael ei luosogi, nid y "round" fel yn y Gymraeg; ac felly cydsynia'f a, Critig nad yw y lluosogiad "pengryn- ion" vn Gymraeg o gwbl. Ni chredaf y gall unrhyw ysgolor Cymreig wrthod gwelliant y Critig, sef "penau cryn- ion. YSGOLIAN. Y Cyfieithiad Eto. Mri. Gal.: Dywedais na fuaswn yn gwneyd sylw o ohebwvr dan enwau i anadnabyddus, ond rhaid gwneyd eithriad y tro yma am y gwelaf fod tri o bersonau wedi dangos yr un hurt- rwydd ac anallu mewn perthynas i'r llinell olaf yn y cyfieithiad. Y tri pherson ydynt Hiraethus, y beirniad a'r un sydd a'i enw yn E. O. Dywedir am ein gwared weithiau rhag ein cyf- eillion. Yn sicr y tro yma buasai yn dda iawn i Hiraethus a'r beirniad pe buasent heb gyfeillgarwch y gwr twp hwn sv'n myned o dan yr enw E. 0., oblegid y mae wedi rhoddi gwedd an- ffafriol iawn arnynt fel rhai ddim 'yn r'esill ystyr geiriau cyffredin iawn, pan fyddant megys yr un fath, ac fellv yn oqniatau iddynt ymddangos yn nechreu llinell ac yn ei diwedd. Dyma'r modd. "Heh barch. heb alar, ac heb glod," am "unwept, unhonored and unsung." Yn awr gwelir mai'r un ystyr a meddwi svdd i "heb barch," ac i "heb, flod." Fel yrna, dibarch (diglod); eto diglod (dibarch). Nid ydoedd y Sais "ll defnyddio yr un ystyr geiriau yn pi linell ef. "Unwept, unhonored and unsung," sef "dialar, dibarch, a di- gan." Os bydd dyn wedi colli yn hollol ei "barch," y mae o ganlyniad wedi colli ei "glod" hefyd, fel nad oes angen dweyd hyny, yn enwedig yn yr un llin- ell. Os gwna, bydd yn sicr p wanhau y llinell a'r meddwl yn anfaddeuol, fel y gwnaeth Hiraethus. Yn awr, gwelir pa fath ddyn oedd yn ceisio dweyd "nad oedd barn gen- yf," ac hefyd fod y cyfieithiad llipryn- aidd gan Hiraethus yn rhagori ar y gwreiddiol gan Syr Walter Scott! Blin enbyd genyf am y beirniad iddo gael ei ddallu a'i faglu yn y fath ddyryswch! Gall Hiraethus ac E. O. ymguddio yn llechwraidd tu ol i ffugenwau, ond nid felly gydag ef, a'r peth goreu a all efe wneyd ydyw dymuno ar bob fel E. O. fod yn dawel. Er y gwall hwn o'i eiddo, y mae gan Puntan barch cyfeillgar a diameuol i'r beirniad, ac nid ydyw er dim am wneyd drwg pellach iddo na gofalu bod yn fwy careful y tro nesaf. Y mae y beirniad yn fachgen talentog, heb os am dani. E. PUNTAN DAVIES. Llith Modryb Sian. Mri. Gol.: Ta byth o'r fan yma, Shon sy'n deyd fod Pedr Alaw a Sagus yna yn colli i ffordd wrth son am y ddau nodiant. Mae Shon yn dal allan (a mae o yn medru dipyn o ganu) mai y Solffa ydi y llaw forwyn ora i ddysgu Hen Nodiant. Mae o yn cydnabod mai yr H. N. ydi y safon, ond mae rhai o gerddorion gora Cymru wedi dechra hefo y Solffa: Welodd Pedr Alaw y llyfr hwnw sydd i ddysgu yr Hen Nod- iant trwy y Solffa? Un da ydi o. Mi welis i lyfr Solffa i ddysgu chwareu, o waith Pencerdd Maelor, ond cofia, Sagus bach, mai yr H. N. ydi yr unig safon i ddysgu chwareu. Mae Shon yn cael bias ar "Beth sydd i mi yn y byd," a tydi o ddim yn credu fod cwyno a gruddfan yn iawn i Gristion. Mae y dyn na o Richville yn gweld fllawenydd yn yr emyn, a dyna D. L. Jones wedyn, yn beio Publico am ddeyd fod. crefydd yn faich; a baich ydi o yn ol profiad y bardd yn yr emyn. Gwell o lawer fasa deyd: Beth sydd i mi yn y byd, Ond trugaredd Duw o hyd, Llaw Rhagluniaeth beunydd sydd Yn fy ngwylio nos a dydd; Meddyg rhad i'r euog rai 'Rwyt Ti'n wastad yn glanhau, Canaf finau am dy waed Nes meddianu'r nefol wlad. .Mae Shon yn synu at englyn talcen slip Ap Collen, ac yn diolch i Taly- waenydd am roi yr ordd arno fo. Gwir, 0, Frenin! Mae slip yr englyn yn nhalcen yr Ap, yn siwr i chi. Diolch i Idris o'r Llwyn am ei nodion amserol ar Bili Sunday. Yr oeddwn i a Shon mewn tre yn y wlad yma, a daeth y newydd fod Bili Sunday i ddod i argy- hoeddi pobl, ond y diwedd fu, mi feth- odd y cyfeillion a chodi digon o arian i'w gael yno. Yr oedd ei elynion wedi rhoi tafleni mawr ar y parwydydd i hysbysu y bo'bl fod B. S. yn dod, a llun tarw oedd ar y tafleni. Fy marn i a Sion am Bili ydi mai ei dduw yw y ddolar. MODRYB SIAN. Granville a'r Sabboth. '>I Mri. Gol.: Fel y gwyr darllenwyr y "Drych," mai pentref poblogaiddt, yn ardaloedd y chwarelau yw Granville, a bu streic yn mhlith y gweithwyr yn ddiweddar, yr hon a barhaodd am dros ddau fis o amser, a llawer o siarad a gwahanol farnau a fu yn nghylch rhai o effeithiau y streic; ac un o'r pethau ydyw, a oedd yn gyfreithlawn i am- gylchiadau y streic gael ein sylw ar y Sabboth; ynte ai perthvn i bethau y chwe diwrnod oeddynt. Cynaliwyd y Sabboth diweddaf am ddau o'r gloch y prydnawn gyfarfod cyhoeddus o'r gweithwyr i benderfynu a dderbynient delerau ag oedd yn cael eu cynyg yn hwyr nos Sadwrn gan un o'r cwmniau, fel ag i ddechreu gweithio boreu Llun, a chondemniwyd y peth gan rai, fel halogiad o'r dydd santaidd. Rhydd i bob dyn ei farn. Condemniwyd dynion crefyddol (perchenogion chwarelau) o dori y Sabboth am geisio sicrhau a chyflogi gweithwyr ar y Sabbothau, a chyhudd- wyd dynion crefyddol (o blith y gweithwyr) gan y perchenogion dra- chefn am gael cyfarfod i benderfynu a dderbynient eu cynygiad, ac i ddeall eu gilyd dfel gweithwyr er cael trefn a budd cyffredinol i'r gweithwyr. Llaw- er o weddio fu yn yr eglwysi er cael y gweithwyr a'r meistriaid at eu gilydd, er mwyn achub yr ardal yn fasnachol a rhag niweidio yr eglwysi ac i osgoi dyoddef eisieu i deuluoedd tlodion yr ardal. Felly, os oedd y peth' yn deil- wng o ddod i sylw yn nghysegr Duw ar y Sabbothau tra y parhaodd yr an- nghydfod, onid dyledswvdd grefyddol crefyddwyr yr ardal, oedd dal ar bob cyfleusdra er gogoniant Duw i achub yr ardal? Os y gallwn weddio am unrhyw beth a gofyn bendith ac arweiniad gan Dduw ar unrhyw beth, onid ydyw yn gyfreithlawn hefyd i amcanu at gael y peth hwnw? Pa un ai i gwmni danio boilers a phumpio dwr a clirio cwymp- iadau er hwylusdod ac elw iddynt eu hunain, ynte i weithwyr gynal cyfar- fod er gwybod a oes gwaith iddynt dranoeth sydd fwyaf o halogiad ar y Sabboth? Carem i rywun roddi ateb i'r gofyn- iad yn y "Drych," gan fod rhai ag enaid go fach ganddynt wedi bron myned i lewyg wrth weled Granville yn ymddirywio gymaint yn ddiweddar. UN O'R ISTREICWYR. "Beth Sydd i Mi yn y Byd." Mri. Gol.: Y mae ysgrifau rhagorol J. T. Jones, Chicago, 111.; Dd. J. Griff- iths, Richville, N. Y.; a D. L. Jones yn fy moddio yn fawr, a gwn fod pob Cristion difrifol a sylwgar yn mawr ganmol yr ysgrifau ac yn ddiolchgar iddynt am yr amlygiad o'u bywyd moesol. Mae eu syniadau cywir am un o emynau goreu ein cenedl ni yn Iprofi eu bod yn ddwfn ystyriol pan yn barnu pethau goreu y cysegr. Y mae rhyw- beth allan o le yn moesoldeb yr hwn na ddichon weled gwerth yr emyn rhagorol dan sylw, "Beth sydd i mi yn y byd., Paham y mae Pro Bono Publico a'i gyfeillion yn ymosod gymaint ar yr hen emyn gwerthfawr, "Beth sydd i mi yn y byd," ac yn canmol y don rhagorol Aberystwyth? Dyna sydd wedi tynu fy sylw yn benaf. Ysgrifen- odd Dr. Joseph Parry y don Aberyst- wyth ar gais neillduol Parch. Stephens, Tanymarian, ac y mae yn amlwg i'w weled yn y don fod y tad cerddorol wedi cael ei lywodraethu'yn gerddorol gyda syniadau dwfn ysbrydol yr emyn aruchel, "Beth sydd i mi yn y byd." Paham nad ydyw Pro Bono Publico a'i gwmni yn hoffi'r geiriau sydd am- lwg i mi. Dyma'r syniadau a fuasai yn eu boddio hwy: Beth sydd i mi yn y byd Ond Ilawenydd mawr o hvd; Mae nghyfeillion oil yn lion, Minau'n ddedwydd ger eu bron; Crechwen uwchddysgeidiaeth sydd Yn fy lloni nos a dydd; Eisieu gwrtaith sydd ar ddyn Fel y gall ddadblygu'i hun. Rhyfedd ydyw gallu dyn, Medr fod yn feirniad cun; Mewn dysgeidiaeth mae yn gawr- 'Fe yw IBrenin daear lawr; Mae'r arwyddion yn parhau Fod 'rhen grefydd yn gwanhau; Egwyddorion newydd sydd Gyda ni, wna gario'r dydd. Pan dderfydd emynau dwfn ysbrydol fel yr emyn, "Beth sydd i mi yn y byd," derfydd hefyd donau swynol a melod- aidd fel Aberystwyth. Ysbryd yr emyn sydd yn y don yn ei gwneyd hi yn llawn o swyn a dyddordeb. Gresyn fod Pro Bono Publico a'i gwmni mor I ddall nad ydynt yn gweled hyn. "Nid I oes neb mor ddall a'r hwn na fyn weled." [ 0.0 ARWESTYDD.
I LLITH 0 LINN GROVE. IOWA.
I LLITH 0 LINN GROVE. IOWA. I Gan Philip Phillips. iMai 12fed, 1916.—Brydnawn y dydd hwn oedd wedi ei benodi fel dydd agoriad yr ygolddyddial newydd. Yr oedd yr ysgol wedi ei chynal yn yr ysgoldy newydd am rai wythnosau, a'r prydnawn hwn oedd wedi ei benodi fel dydd yr agoriad ffurfiol. Yr oedd band y dref yn canu a chawd amryw areith- iau wedi i'r Parch. E-. B. Osborn ofyn am fendith y nef. Cawd glywed Mr. Wm. Anderson fel cadeirydd swyddog- ion yr ysgol, ac anerchiad gan y prif athraw, a chawd araeth gan brif swyddog yr ysgolion yn y cylch; hefyd araeth dda gan yr Anrhydeddus W. L. Harding, yr hwn a gafodd Y ipenodiad i fod yn llywydd y Dalaeth. Bu orchestra perthynol i'r ysgol yn canu, ac aeth y plant' trwy eu gwahanol gangenau gan eu athrawon. Cawd tywydd da a chynulliad cryf, a gwledd o fwynhad; pawb yn canmol yr ysgol ragorol. Hwyr nos Sul, Mai 28ain, 1916, bu y Parch. W. C. Rowlands yn pregethu yn nghapel y" Presbyteriaid i'r plant oedd wedi pasio arholiad, ac wedi pasio o'r ysgol uwchraddol am eleni. Pre- geth dda, yn dangos y'proffwyd Daniel fel cymeriad gwerth i'w efelychu. Bu y Parch. Wm. T. Harriet, o Des Moines, Iowa, yma am ran o'r dydd, Mehefin laf, ar ei ffordd i bregethu i'r plant oedd yn pasio arholiad o'r ysgol uwchraddol yn Peterson, Iowa. Da genym weled y brawd Harries yn edrych mor dda. Mehefin 14eg, 1916, oedd y dydd wedi ei benodi i sefydlu y Parch. Wm. C. Rowlands fel gweinidog ar y tair eglwys, sef Seion, Peniel ac eglwys y dref. Cynaliwyd cyfarfod y prydnawn yn Peniel, y Parch. A. M. MoKintoch o Hawarden, fel cadeirydd y cylch o dan y Presbyteriaid, yn rhoddi siars i'r eg- lwysi, a'r Parch. Wm. Jones, Lawton, Iowa, yn rhoddi siars i'r gweinidog. Yn yr hwyr, cynaliwyd y cyrddau yn eglwys y dref, y Parch. A. M. Mc- Kintoch yn pregethu, a'r Parch. James J. DeRoll, Sioux City, yn rhoddi siars i eglwys Linn Grove; cwrdd da, a chynulliad cryf. Da genym weled y Parch. Wm. Jones yn edrych yn dda. Blin genyf gofnodi fod y brawd D. L. Davies wedi cwrdd a damwain ddi- frifol pan oedd storm o fellt a tharan- au dydd Mawrth, Mehefin 10, ac efe yn myned a'r ceffylau at y ty a'r gweithiwr y tu ol iddo. Neidiodd ceffyl Ý gweithiwr dros ben y brawd Davies nes gwneyd cryn niwed i'w ben a'i gefn, gan tori rhai o'i asenau, ac y mae yn rhyfedd ei fod yn fyw; eto y mae yna obaith am adferiad iddo. Y mae yma gydymdeimlad a'r brawd a'i fam, yr hon sydd yn ofalus iawn o hono. Mae ein merch a thri o'i phlant yma ar ymweliad a ni am ryw gyfnod. Da genym ddeall fod y gwaith yn Elwood, Indiana, yn myned yn dda, a bod dau o'i bechgyn yn gweithio yn Steuben- ville, Ohio, yn enill arian da. Da oedd genym gael cymdeithas y brawd, D. L. Davies, o Orllewin (Nebraska. Yr oedd, yma ar ymweliad a'i chwiorydd, sef Mrs. John E. Morris a Mrs. James Evans. Da genyf nodi fod y Parch. E. B. Osborn wedi addaw aros fel igweinidog i'r ddwy eglwys Fedyddiedig nes gor- phen ei flwyddyn trwy gymelliad taer y ddwy eglwys, ac yr ydym yn mawr hyderu y ceir gweled llwyddiant ar ei weinidogaeth. Y mae y Parch. Wm. C. Rowlands wedi dechreu cyfarfod i bobl ieuainc eglwys Linn Grove, bob dydd Sul am 7 yn yr hwyr am awr cyn y cyfarfod pregethu. Bu y brawd ieuanc, Bentley, yma) am rai dyddiau yn dangos ei serch am ei lafur yma am rai misoedd fel un yn gwasanethu y tair eglwys. Da genym gael llythyr oddiwrth ein perthynas, ,mab Thomas D. Bowen, yr hwn a fu am ddwy flynedd yn ysgol Moody yn Chicago, a'i fod wedi ei dderbyn ac yn aelod o'r Beaver Baptist Association Pa., ac yn pregethu yn dra chymeradwv. yn eglwysi Farrell, Pa., a'r cylch, a'i fod yn cael gwersi o Crozer University, Pa. Y mae ein dymuniad am i'r Arglwydd fod yn gymorth mawr iddo. Y mae wedi claddu ei dad, eto yn gweithio ei ffordd er cynal gwraig. I I
[No title]
Pte. Tom Jenkins. Mab Arthur Jenkins, Cilfach yr Haidd, Ystalyfera, D. C. Wedi treulio rhai misoedd yn Winnipeg, symudwyd ef i Loegr. Mae'n aelod o gwmni meddygol, gyda'r Canadian Expedi- tionary Force. I
YMOFYNIAD AM
YMOFYNIAD AM WM. 0. HUGHES, mab i'r diweddar Owen Hughes, gof, Gallt y Foch, Llandinorwig, sir Gaernarfon. 0 her- wydd marwolaeth ei frawd John, bydd o fantais iddo ohebu a'r isod. Neu, os oes rhywun arall yn gwy- bod rhywbeth am dano, yn fyw neu farw, byddai gair oddiwrthynt yn dderbyniol. Cyfeirier-W. W. Griffith, Penlan, Buckingham Co., Va.
PICNIC BLYNYDDOL CYMDEITHAS…
PICNIC BLYNYDDOL CYMDEITHAS ELUSENGAR CHICAGO. Dydd Sadwrn, Gorphenaf 8fed, cyn- elir picnic blynyddol Cymdeithas Elus- engar Chicago yn Northwestern Park. Mae chwareuon a champau dyddorol wedi eu trefnu ar gyfer y dydd. Bydd y tren yn gadael o'r Northwestern Depot am 9:30 A. M., a 2:00 P. M., ac yn dychwelyd 6:30 ac 8:00 P. M. Tocynau, 50 cts; Plant o 5 i 12eg, 25 cts.
Advertising
Let the Lackawanna SOLVE YOUR Vacation Problems. Special Low Summer Excursion Rates NOW IN EFFECT TO Atlantic City, Cape May, Ocean Grove Ask your local Ticket Agent for com- Lackawanna plete information, or address ■TV d S. CUMMINGS Bailroa Division Passengr Agent, ——— SYRACUSE, N. Y.