Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
17 articles on this Page
|NODION 0 ODYFFftYN COTHI
NODION 0 ODYFFftYN COTHI [GAN "BRYTHON."] Llawenydd sydd wedi meddianu calonau amaeth- wyr diwyd glanau y Cothi a'r Tywi wrth weled y meusydd toreithiog yn tori dan yr awelon tyner, a gwenau serchpg yr haul, yn rhoi yni a bywyd new- ydd yn yr holl greadigaeth. Golwg brydferth sydd ar y dyffryn yr adeg hon o'r flwyddyn. Mae Mehefin a'i hafaidd hin wedi taflu holl ddorau prydferthwch led y pen, a chyhoeddi mynediad helaeth i mewn i breswylwyr y glanau i gael un cipolwg ar natur yn ei gogoniant penaf. Naturiol y canodd y prif fardd Hwfa Mon, pan y swynwyd ef gan olygfa gyffelyb- "Mae'r adar man yn gan i gyd, Yn pyncio'u dawn am rawn yr yd; Breuddwydia'r gwartheg dan y pren, A'r borfa'n tyfu dros eu pen." Ac yn ngeiriau un arall o blant Ceridwen- Treigla gloewon ffrydiau Dros ei serthion ochrau, Chwery'n lion ar ei fron- Belydron haul y boreu; Natur fel y daeth hi allan, 0 dan law y Crewr ei hunan, Heb ddim ol llaw dyn yn unman, Dyma le i fardd. Ond rhaid i mi beidio llercian rhy hir ar lan y dw'r rhag ofn i un o geidwaid newydd yr afon fy nghymeryd yn lie un yn pysgotta a minau yn fy hurtrwydd yn gwybod yn nesaf beth i ddim am y gelfyddyd enwog. PONTARGOTHI. Dydd Sadwrn, y 5med, ar ol hir gystudd, gor- phenodd Mrs. Elizabeth Stephen, Crychgwyn, ei gyrfa ddaearol pan wedi cyrhaedd yr oedran tog o 75 mlynedd, a'r dydd Mercher canlynol hebryngwyd ei gweddillion marwol i fynwent Siloam, pryd y daeth lluaws o'i chyfeillion a pherthynasau i dalu y deyrnged'olaf i'r ymadawedig. Bu yn aelod ffyddlon yn Siloam er yn foreu, a glynodd a'i hysgwydd yn dyn dan yr arch hyd y diwedd; dygai fawr sel dros achos ei Harglwydd; yr oedd ei ffydd- londeb gyda'r cyfarfodydd a'r Ysgol Sul yn esiampl dda i ni sydd ar ol. Gwasanaethwyd yn y ty a'r capel gan y Parch. D. Curwen Davies; a gweddiwyd ar lan ei bedd gan y Parch. Isaac Davies, Nant- garedig. Heddwch i'w llwch. Gorphwysed bellach yn ei hargel wely 0 swn a dwndwr brwydrau'r anial fyd; Daw boreu gwynfydedig pan y deffry Ar ogoneddus wedd ei Phrynwr drud. Cawn rai efelychwyr i arwr haelionus gwlad Ve yn ein hoes ni, ac un o honynt yn mherson Mr. D. Daniel, Cefngwy^h, Llanegwad, pa un roddodd arch dderw ardderchog i'r ymadawedig uohod, ao un arall y dydd o'r blaen i'r diweddar Mr. Joseph Davies. Llethr, Felingwm. Caffed oes hir i wenu cymwynasau. Da genym weled y clcifion o Nantgaredig i Bont- ynyswen ar wellhad, ac allan yn rhodio yn yr hin gynhes, a gwen serchog ar ei gwynebau. "Y DDARBY GYMRAEG." Prydnawn dydd Iau, gallem dybied ein bod yn nghanol Llundain gan gymaint prvsurdeb y dyrfa a'r modur-gerbydau. Cafwyd diwrnod braf i gynal yr arddangosfa eleni, ac wrth yr hanes fod pethau wedi eu cario allan yn fwy trefnus a llwyddianus nag erioed. Ni chawsom hysbysrwydd faint yw yr elw arianol eto, ragor na'i bod yn "record." Yr oedd dynion iawn wedi ymaflyd yn y gwaith a sicrhau ei llwyddiant a'u holl egni, a chawsant gefnogaeth j foneddigion y cylch, a rhai o dref Abertawe. Irodd allan dvrfa luosocach o edrychwyr y tro hwn, am fod yr hin mor ddymunol. HOREB, NANTGAREDIG. Dydd Llun diweddaf, ymwelodd aelodau ysgolion Sabbothol Siloam a Felingwm a'r chwaer eglwys uchod, a dymunol oedd gweled yr hen wragedd selog wedi troi allan mor gryno yn ngwenau siriol haf i dalu ymweliad a mynydd Horeb, a chael tipyn o adloniant i'r corff ac ysprydiaeth i'r meddwl yn yr awelon iachus. Aeth y tair ysgol trwy eu gwaith yn rhagorol; y canu, yr adrodd, yr holi, a'r ateb yn dangos ol Ilafur, ac fod amynedd wedi cael ei pher- ffaith waith. Holwyd yr ysgolion gan y Parchn. N. Hopkins, Nantgaredig, a D. Curwen Davies, Pontar- gothi. Paratowyd yn helaeth ar gyfcr angenrheid- iau gan fobl garedig Horeb, fel arfer. Daeth lluaws o wrandawyr ynghyd, am fod yr hin mor ddymunol, a chafwyd gwledd dda. Da oedd genym weled un Eglwyswr selog, yn ol ei garedigrwydd arferol, yn rhoddi gwasanaeth ei gerbyd er cludo rhai o ddeil- iaid ysgol Siloam. Mae yn dda cael ambell un a'r gariad brawdol yn gryfach na'i sel. [Daetn yr uchod i law yn rhy ddiweddar i ym- ddangos yn ein rhifyn diweddaf. Yr y'm yn myned i'r wasg a'r ddalen Gymreig boreu dydd Mercher.] EISTEDDFOD FFYNNON Y BYRGWM. Dydd Iau, y 17eg cyfisol, hawdd oedd deall fod llwyddiant yn coroni ymdrechion y pwyllgor, a chymydogaeth Brechfa wedi d'od yn enwog wrth weled y torfeydd oedd wedi d'od yno o bob cyteir- iad. Cafwyd cystadleuaeth ragorol mewn llenydd- iaeth, cerddoriaeth, a chelfyddydwaith, a buwyd yn ffodus iawn ar ddiwrnod braf i gario allan y gweith- "rediadau. Da genym weled fod y pwyllgor yma yn dangos cystal cefnogaeth i'r iaith Gymraeg. Fy iaith, fy ngwlad, fy ngenedl, fyddo yn aros iddynt yn arwyddeiriau o'u brwdfrydedd. Mr. Dan Davies, Brynamlwg, Nantgaredig, gafodd yr anrhydedct o cistedd yn nghadair y bardd buddugol absenol fel cynrychiolydd, a daliodd i fyned trwy y seremoni yn rhagorol, er fod "A oes heddwch?" a chleddyf noeth yn chwifio uwch ei ben. Felinwen oedd y buddugol ar y prif don, a dechreuodd un bardd ganu iddo fel yma, ond diffoddodd goleu yr awen cyn myned yn mhellach na hyn- Dan arweiniad Daniel Evans, Mae cor enwog Felinwen Wedi myn'd a'r clod a'r arian, I' Rhowch y goron ar ei ben. BRECHFA. Llongyfarchwn Mr. Thomas, Tanyrallt, fel bach- gen ieuane gobeithiol yn ei waith yn cipio y brif wobr yn yr Eisteddfod Genedlaethoi am "butter print." Nid hon yw y waith gyntaf i ni glywed am lwyddiant y teulu adnabyddus, a gwelwn nad yw talent a gwreiddioldeb ddim yn alltudion o gesail- iau'r mynyddau. LLANEGWAD. Gofidus yw genym gael y newydd pruddaidd am farwolaeth sydyn Mrs. Jones, anwyl briod Mr. Geo. Jones, saer ac adeiladydd, o'r pentref uchod, yr hyn a gymerodd le prydnawn dydd Iau, y 17eg, ar ol byr gystudd. Cydymdeimlwn yn fawr a'r teulu trallodus a'r perthynasau vn eu galar, a nerth gaffont 1 sylweddoli fod Tad yr'amddifaid yn fyw, a gwenau serchog i'r goleuni clir sydd tu hwnt i'r cwmwl tywyll. Claddwyd ef yn mynwent Eglwys y plwyf. NANTGAREDIG. Bu y Parchn. Isaac Davies a D. Curwen Davies yn cyfnewid pulpudau y Sul diweddaf. Pregethau grymus ac effeithiol a gafwyd.
Advertising
CAN I NEURALGIA BE CURED ? I T,LEV^ELLYWS Neuralgia Mixture.! — I G. P. LLEWELLYN I ACRICULTURAL & FAMILY CHEMIST, 48 KiNG-ST., CARMARTHEN I It will instantly relieve you I Try a bottle. Sold in Bottles, Is. each; by ties, Is. 3d post
NODIADAU.1
NODIADAU. 1 [OAK "GWYLIEDYDD.") T mae Mesur Dadgysylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn Nghvmru wedi ei daflu o'r neilldu am yabaid gan y Llywodraeth, a dywedir gan y Prif Weinidog mai dyma y mesur cyntaf y bydd y Llyw- odraeth yn gafaelyd ynddo y flwyddyn nesaf. Yn ychwanegol at hyny, y mae yr addewid wedi ei rhoddi y bydd i'r mesur i gael ei wthio drwy Dy y Cyffredin a'i anfon i Dy yr Arglwyddi hefyd. Dyna 1 1 yr oil y mae y Cymry Dadgysylltiol eisieu: ond ofnant yn neillduol y bydd iddynt gael eu 6iomi draohefn. Siomiant sydd wedi svrthio i w rhan drwy'r oesoedd, drwy ganlyn y blaid Ryddfrydig. Y mae y blaid hono wedi eu twyllo a'u camarwain mewn dull hynod eglur a medrus hefyd drwy'r blynyddoedd. Y maent mor wasaidd a gostyngedig ag y mae yn bosibl i ganlynwyr i fod, ond tynghed "slaves" bob amser ydyw cael eu cicio. A dyna hefyd dynghed Dadgysyjltwyr Cymru ar law y Llywodraeth hon. Dynion heb fod mewn difrif ydyw yr aelodau Cymreig; dynion heb asgwrn cefn o gwbl, ac y mae y Llywodraeth yn gwvbod yn iawn, a neb yn well na Mr. Lloyd George. 0, fel y mae George wedi ffwlio Cymru. Dyma ddywed y "Goleuad" "Nid oes ffyddlonach dilynwyr i'r Llywodraeth yn ei holl bolisi na'r Aelodau Cymreig, ac nid yw ond peth naturiol iddynt deimlo'n flin a chwerw pan yn gweled pob adran arall yn cael y naenor- iaeth arnynt. Pa faint o le ac amser mae r Llywodraeth eisoes wedi roddi i gwesrtiynau a mesurau wthiwyd arnynt gan Blaid Llafur a r Aelodau Gwyddelig—dwy blaid na ddaliant i'w cymharu a'r Cymry yn eu teyrngarwch l r Llyw- odraeth? Nis gall Mr. Lloyd-George ddisgwyl dim ond gwrthwvnebiad i'w Gyllideb oddiwrth y Gwyddelod, oherwydd ei dreth ar wirod a myglys; tra y mae'r Aelodau Cymreig fel un gwr vn barod i sefyll dros holl gynygion Cvllidol y Llyowdraeth. Y pwynt mawr yw gwneyd v brotest yn effeithiol, a'i chadw ar yr un pryd yn ymarferol." Y mae yn werth cadw y paragraff uchod o'r "Goleuad" mewn cof yn barhaus, a rhaid rhoddi sylw i'w gynwysiad yn bellach. ,rNid oes ffyddlonach dilynwyr i'r Llywodraeth yn ei holl bolisi na'r Aelodau Cymreig," meddai'r "Goleuad," ac y mae yn iawn hefyd. Nid oes dilyn- wyr ffyddlonach yn bod, ac nid oes modd hyd yn nod creu rhai chwaith. Y mae yr Aelodau Cymreig < ar bob adeg, dan bob amgylchiad, yn pleidio y Llywodraeth, doed a ddelo. Y mae yr aelodau Cymreig yn edrych ar y Llywodraeth a'i chynyg- iadau a'i gweithrediadau yn gywir fel pe bae y Llywodraeth yn dwyn pob peth gerbron a cario ei holl waith yn mlae'n, yn gyfangwbl dan ddwyfol ysbrydoliaeth. Nid oes ffyddlonach ddilynwyr i'r Llywodraeth ac nid ydyw y Llywodraeth yn dymuno cael canlynwyr ffyddlonach chwaith. Pan y ceisiodd y Llywodraeth amddifadu ysgolion canolraddol Cymru o un mil ar bymtheg o bunau o "grants" blvnyddol ychydig amser yn ol, yr oedd yr aelodau Cymreig yn ddilynwyr mor ffyddlon i'r Llywodraeth, fel na wnaeth yr un o honynt gymaint ao agor ei geg na chodi ei law i brotestio yn erbyn hyny. Na, yr oedd yr aelodau Cymreig mor ffyddlon i'r Llyw- odraeth fel yr oedd yn well ganddynt adael i Gymru i gael ei "robio" o un mil ar bymtheg o bunau bob blwyddyn na chodi eu llais yn erbyn y Llywodraeth- amddiffyn eu gwlad ac achosi poen i'r Llywodraeth. Na, meddai, yr Aelodau Cymreig. fel pe tae, rhaid fod y Llywodraeth yn iawn vn lladrata un mil ar bymtheg o bunau yn flynycfdol oddi ar Ysgolion Canolraddol Cymru, neu ni fuasai byth yn gwneyd hyny; ac yr oeddynt yn rhy ffyddlon i'r Llywodraeth i edrych ar ol buddianau eu gwlad a dyfodol ei phlant chwaith. 0, ydyw y mae y "Goleuad" yn gywir pan yn dweyd nad oes ffyddlonach dilynwyr i'r Llywodraeth yn ei holl bolisi na'r Aelodau Cym- reig, ie, y maent yn ffyddlonach i'r Llywodraeth nag ydyw y Llywodraeth iddi ei hunan gryn dipyn. Hynod beth, onide? "Nid yw ond peth naturiol iddynt deimlo'n flin a chwerw pan yn gweled pob adran arall yn cael y flaenoriaeth arnynt." Dyna ddywed y "Goleuad," ac ychwanega, "pa faint o Ie ac amser y mae r Llywodraeth eisoes wedi roddi i gwestiynau wthiwyd arnynt gan Blaid Llafur a'r Aelodau Gwyddelig- dwy blaid na ddaliant i'w cwmharu a'r Cymry yn eu teyrngarwch i'r Llywodraeth." Na, y mae r "Goleuad" yn gywir eto, nid oes cydmariaeth rhwng y Cymry a'r Gwyddelod nac a'r Llafurwyr chwaith. O'r anwyl, nagos yn wir! A meddylier mai y Gwyddelod a'r Llafurwyr sydd yn cael cyflawnder o ymborth digonol a blasus gan y Llywodraeth, a'r Cymry yn cael eu cadw ar wynt addewidion gwag- eaw yn unig. Onid ydyw y peth yn rhvfedd? Ie, a pha rhyfedd chwaith fod y Cymry yn teimlo yn flin a chwerw pan yn gorfod profi dyfroedd mor chwerw a hyn. Beth ydyw y rheswm? Wel, y mae asgwrn cefn yn y Gwyddelod a'r Aelodau Llafur, ac y maent yn dangos eu dannedd ar unwaith i'r Llyw- odraeth os na wrendy arnynt. Ond nid oes dannedd na dant chwaith gan yr Aelodau Cymreig o gwbl, n& nid oes ganddynt hyd yn nod "ddanedd gosod" i'w rhincian yn ngwyneb y Llywodraeth. Y maent yn "sport" gwlad; ie, "sport" ydynt gan y Llyw- odraeth ei hun; a dyma'r bobl y mae etholwyr Cymru yn eu galw yn blaid Gymreig. Nid oes ffyliaid dylach tuallan i "Asylums" nag etholwyr Rhyddfrvdig Cymru, ac y maent yn dechreu canfod hyny hefyd bellach. Y mae pawb ereill yn canfod hyny er ys llawer dydd. "Y mae'r Aelodau Cymreig fel un gwr yn barod i sefyll dros holl gynygion Cyllidol y Llywodraeth," meddai'r "Goleuad"; ond y mae'r Gwyddelod yn gwrthwynebu'r Gyllideb oherwydd y dreth ar wirod a'r myglys. Dim ond un gwahaniaeth sydd rhwng y Gwydelod a'r Cymry. Y mae'r Gwyddelod yn meddwl am eu gwlad, ac y maent yn gwrthwynebu y Llywodraeth oherwydd fod cynygiadau y Llyw- odraeth yn niweidiol i'r Iwerddon. Y mae hyn yn boenua iawn i'r Llywodraeth, ac y mae am geisio sgwario y Gwyddelod ryw ffordd arall, gan ei bod yn eu hofni hwynt yn aruthrol. Ond y mae y Cymry fel un gwr yn barod i sefyll dros holl gynygion Cyllidol y Llywodraeth. Ydynt, yn wir; ao fel un gwr hefyd; ac y maent yn barod i lyncu'r cwbl yn un ddos. Ie, llyncent lawer rhagor, a dywedent ei fod yn hynod o neis a blasus. Nid oes arnynt eisieu gair o esboniad ar ddim un mater yn y Gyllideb chwaith. Maent yn berffaith foddlon i fyw yn y tywyllwch, a chreda yn v Llywodraeth yn barhaus. Pe cynygiai y Llywodraeth i ddiddymu hyd yn nod y Deg Gorchymmyn, bvddai "yr Aelodau Cymreig fel un gwr yn barod i sefyll dros gynygion" y y Llywodraeth. A phan y mae cefnogwyr wedi syrthio i "stage" mor isel, edrychir arnynt gyda'r dirmyg mwyaf gan y Llywodraeth ei hun. "Y pwynt mawr yw gwneyd y brotest yn effeithiol, a'i chadw ar yr un pryd yn ymarferol," meddai'r "Goleuad" drachefn. Ie, wir, protest effeithiol ac ymarferol. Ond ni wyr yr aelodau Cymreig druain o gwbl, ac nid oes ganddynt ddychymyg chwaith, But i wneyd unrhyw fath o brotest o gwbl, heb feddwl am un effeithiol neu ymarferol. Y mae Lloyd George a Sam Evans yn aelodau blaenllaw o'r Llywodraeth, ac yn chwerthin yn gellweirus a dir- mygllyd ar ben yr aelodau Cymreig penmenyn ereill yn eu gofidiau a'u siomiant parhaus. Yr hen wr, Syr Alfred Thomas, druan, yn sefyll gerbron fel arweinydd y blaid Gymreig—dcuan o hono. Dyna "joke," onite? Alfred Thomas yn arweinydd! Ha! ha ha Y mae wedi cerdded llawer i vmweled a'r Prif Weinidog i ymholi am dynghed Dadgysyllt- iad drwy'r blynyddoedd. Y mae wedi treulio llawer o'i esgidiau yn ofer wrth hyny, ac y mae swn par- haus ei droed ar risiau ei dy wedi poeni "nerves" y Prif Weinidog hefyd .oherwydd fod Syr Alfred yn drwm ar ei droed ac o gorpholaeth svlweddol. Dy- wedir fod Svr Alfred yn gwisgo "rubber heels" bellach, er mwyn cysur a thawelwch y Prif Wein- idog, yn lie ei fod, yn clvwed swn ei droed drom yn barhaus. Credwn fod Syr Alfred Thomas am wneyd pob peth a fedr wneyd i blesio y Prif Weinidog. Ond pan y sonir am brotestio, nid ydyw Svr Alfred a'i blant yn deail ystvr v gair. Pe byddai iddynt edrych i'r geiriadur, ni ddeallent ei vstvr wedi hyny. Dim ond canu molawd i Ryddfrydiaeth a fedrant. Rhaid eu talu ymaith bob copa walltog, a phob penfoel o honynt hefyd. "Rubber heels" yn wir!
Advertising
.¡¡ f7&1 .II& G AN A.13 A BRITAIN'S NEAREST OVERSEAS DOMINION. IN THE EMPIRE. UNDER THE FLAG. BRITAIN'S i-READPtlSKET. 160 asres i\m free for farming. IMPROVED FARMS on Easy Terms. tWo YEARS' RENT, f asi .n-iish Farm will Purchase outright partly improved faxm of equal area nIHU prosperoas settlements. HAPPY homes & mnmw&n. CATTU-RAIS?i!C vacces lui INDEPENDENCE early in ife. BOUNTiPJl MASVISV.3. HEALTHY CLIMATE, UCH r COOD MARHTS for all pvoiuz-i. Profitable DA3RY3UC. Unexcelled HDT. For free maps, pamphlets and tiill pa t: u apply to Mr. H. M. MURRAY, C '.nadiar. Govern- ment Agent, 8i, Queen Street, Exeter; or to Mr. J. OBED SMITH, Assistant Superintended of Ciaadian Emigration, II and 12, Charing Cress 1_-ndon, S. W. -nfjU¡ "CW-IWIIII r ""4. M
YMA AC ACW
YMA AC ACW [GAN MYRDDINirAB."I Y MESUR COLLEDIG. SOLD AGAIN!" Gan mai araf yn gwella yr wyf o'r "Clefyd Chwerthinllyd" oblegid y "siom" (V) a gefais pan ddeallais fod y Mesur i Ddadgyssylitu a Dadwadd- oli hen Eglwys y Cymry wedi ei daflu dros y bwrdd am y flwyddyn hon, a bod Jackyddiaeth Cymru wedi inyned "yn fud ac yn fyddar," a bod hyd yn oed yr "hen het" wrth ben siop Mr. Evan Morris yn Heol Awst, Caerfyrddin, yn cael llonydd bellach, efallai nad annyddorol i'n darllenwyr fyddai cael gwybod beth ddywed y "newyddiaduron" am y "Mesur colledig," am fod "aelodau blaenllaw" y "Rhyfelgyrch Fawr Dadgyssylltiad Cymreig" wedi cael eu paraliso oherwydd ymddygiad "brwnt" y Weinyddiaeth Radicalaidd tuag atynt, a "ninnau wodi pregethu Sul, gwyl, a gwaith, ac wedi gweithio cymmaint dros Ryddfrydiaeth." "Sold again!" Ha, ha! Yn y modd "la" (lleddf) y mae Cymru Radi- calaidd, fel y dywedir, y dyddiau rhain. Dechreuwn gydag erthygl arweiniol yn y "Seren Cymru" am yr wythnos ddiweddaf :— "CYMRU YN YR OERFEL. "Prin y mae achos teimlo yn siomedig yn ngwyneb I dadgudd:ad yr wythnos ddiweddaf o berthynas i dynged Mesur Dadgyssylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys Sefydledig yn Nghymru. Yr unig beth newjiid a ddaeth i'r golwg yn nadganiad Mr. Asquith o'i fwriad i beidio gwthio y Mesur yn mhellach na'r ail ddarlleniad eleni, yw, y sicrwydd ein bod fel gwlad i'n gadael yn yr oerfel. Yr oedd daroganau yn y gwvnt mai i hyn-yma y delai pethau er ys llawer dydd" a rhai o'n cynrychialwyr, yn beidio dweyd mai dyma y peth goreu, o dan yr amgylchiadau. Dywedid fod y Gyllideb mor werinol ac ysgubol, ac y codid y fath wrthwynebiad iddi gan yr Wrthblaid, fel na eilid disgwyl cario dau fesur mor bwysig a Mesur Arianol Mr. Lloyd George a Mesur Dadgyssylltiad yr Eglwys, a bod y blaenaf mor bwysig fel os gorfyddid dewis rhwng y ddau mai yr olaf oedd i'w adael. Sonir am benderfyniad ar ol ail ddarllen y Mesur i'w gymeryd i fyny y lie y gadawyd ef y flwyddyn nesaf. Nid ydym yn sicr a ellir gwneyd hyn, ond heb hyn neu rywbeth cvffelyb, buasai yn well peidio son am y Mesur o gwbl eleni. A chaniatau y try pethau allan yn unol a meddwl y rhai mwyaf hyderus, daw gair y Gwr doeth i'r meddwl yn gryf, 'Y gobaith a oeder a wanha y galon.' Os na thry rhywbeth allan yn well na'r argoclion presenol, gobaith gwan fydd am gynrvchiolaeth unol dros Gymru yn y Senedd nesaf." Yn "Llais Llafur," dan y penawd "Cwrs y Byd," < £ Trwy Spectol Gweinidog," dywed:— CAROTSEN I'R ASEN ETO. "Fe ddywedir yn ami ddigon ar lwyfan, yn y Senedd, ac yn y Wasg fod y Genedi Gymreig yn aeddfeii ar JJdaugyssylitiad er ys 40 mlynedd. Ond hyd yn hyn y mae r hen asen ufudd, dcLoddefgar, wedi bod yn cario ei phwn trwm, gyda dim ond carotsen yn caei ei dai o tlaen ei ilygaid er mwyn ei chalonogi i ddal ati. a rhodio'r tiyrdd a elwir uniawn gan y Blaid Ryddfrydoi. Y pwn, wrth gwrs, yw Egiwys Loegr yn Nghymru a'r garotsen yw addewid am Ddadgyssyiitiad a ddelir o'i blaen gan Ben Swyddog y Blaid Ryddfrydol. Ond druan <4 r hen asen! Y foment y rhydd hi gam yn mlaen i gael y melus-beth rhwng ei danedd, rhydd y gwr sydd yn ei dal gam yn mlaen hefyd, fel ag y bo'r peilter rhyngddynt yn dal yr un o hyd. A dyna'r hanes ynte am 40 mlynedd. Bu'r genedl tu fown i ychydig i gael diymuniad i ohalon yn ddiweddar, ond Och! dyma lythyr oddiwrth Arquith i'r peth a elwif yn Blaid Gymreig, yn disgyn fel daranfollt yn nghanol hir-ddydd haf arnynt, ac yn eu hysbysu nad oeddynt yn myned i basio hoff fesur y genedl y tymor hwn. 0 asen asynaidd, yr ydwyt wedi dy asyneiddio yn mhell tu hwnt i ddirnadaeth rhai o honom. Pa bryd y daw'r adeg i ti droi dy gynffon at y gwr sydd a'r garotsen yn ei law, a chicio am dy fywyd? Pe gwnelid hyn, deuai'r gwr o amgylch at ei phen, a byddai yn dda ganddo estyn y garotsen idai er mwyn diogelwch i'w gorpws. Y mae'n amlwg mai plaid o ddefaid gwinon sydd gan y Cymry, yn canlyn y bugail j rhyddfi-ydol i ba le bynag yr elo. Y maent i gyd yn y gorlan pan y byddo'n adeg eu cneifio neu eu cyfrif. Beth oedd cynwysiad cenadwri'r Prif Wein- idog, nid ydys yn gwybod, gan mai un gyfrinachol ydoedd, ond daeth digon allan i bawb wybod fod cnoo marwol yn cael ei roddi yn nhalcen Dad- gyssylltiad y waith hon eto. Yn awr am fygwth, am wbwb, am wrthryfel, a—mwg! Yr oedd y Blaid Gymreig wedi deffro, yr oedd nef a daear a hen fynyddoedd Eryri, a Banau Brycheiniog i'w codi oddiar eu sodlau a'u hyrddio at y Llywodraeth nes eu difetha yn dragywydd! Son am Scouts, a Terri- torials, wele rhyfelgyrch benaf yr oesoedd! Wel, trwy'r mwg, aeth Lloyd-George at y gwrthryfelwyr nos Lun yn enw Asquith, a'r genadwri a ganlyn a gludai:—Pasio y Mesur trwy ei ail-ddarlleniad a'i ohirio hyd y flwyddyn nesaf, neu ei adael yn y fan lie mae a chael addewid am y lie cyntaf iddo y flwyddyn nesaf. Yr olaf a fabwysiadwyd, ac y mae Syr Alfred Thomas i ofyn i'r Prif Weinidog am addewid bendant erbyn y flwyddyn nesaf, ac y mae yn debyg o'i chael-yr hen garotsen bwdr o hyd! Ac felly y terfyna hanes y gwrthryfel mawr yn mysg y Blaid Gymreig! Clem Edwards yw .) r unig wrthryfelwr yn eu mysg." Dywed "Y Tyst" :—"Y mae genym un gwyn ben- dant iawn nas gallwn lai na'i gwneyd. Ni ddylasai yr aelodau Cymreig ar unrhyw gyfrif roi eu cyd- syniad i gais y Weinyddiaeth yn nglyn a'r cyf- newiadiad hwn, heb ymgynghori yn gyntaf a'u hetholaethau. Y mae Cymru wedi mynegi ei barn yn groew yn ystod y misoedd diweddaf, mewn cyn- hadledd ar ol cynhadledd. Cynhaliwyd amryw yn y Gogledd, ac amryw yn y De, fel y rhoddwyd cyfle i bob sir ddweyd ei barn. Y mae Ymneillduaeth Cymru wedi dweyd ei barn yn ei chynnadleddau on- wadol hefyd, heb eithrio unrhyw enwad. Ac ystyr y pcnderfyniadau a anfonwyd i'r Weinyddiaeth ac i'r aelodau Cymreig oedd fod Cymru yn disgwyl i'r addewid a roddwyd gael ei chyflawni, ac i'n Mesur gael ei gario yn llwyddiannus trwy y Ty Isaf. Ac yn awr, yn nannedd y penderfyniadau pendant hyn i gyd, heb ymgynghoriad o unrhyw fath a'r etholaethau, wele ein cynnrychiolwyr wedi cydsynio i'n mesur gael ei ddropio y Senedd-dymhor hwn, heb son pellach am dano! Ai iawn hyn? Ai gwerinol hyn? Atebed ein cynnrychiolwyr. Yn ol ein barn ni, nis gallasent anwybyddu eu hethol- aethau mewn ffordd llawer iawn mwy beius na thrwy ymddwyn fel y gwnaethant. Gwyddom fod nifer ohonynt wedi eu gosod mewn He cyfyng dros ben, ond mae adegau pan y dylid anghofio pob peth ond egwyddorion, a hawliau gwlad." Dywed "Y Gwyliedydd":—"Loes i galon Anghyd- ffurfwyr Cymru ydyw deall na wneir dim pellach yn y Senedd-dymhor presennol gyda Mesur Dad- gyssylltiad yr Eglwys yn Nghymru. Tra yn cyd- nabod anhawsderau y Llywodraeth, ofnwn fod gor- mod tuedd ynddi i esgeuluso hawliau Cymru 0 ar draul bod yn rhy awyddus i gyfarfod a cheisiadau yr Iwerddon, a rhanau ereill o'r deyrnas. Mawr- ygwn ymdrechion rhai d'r aelodau Cymreig am ddwyn pwysau i orphwys ar y Llywodraeth, ond ofnwn fod ereill ohonynt yn llawer rhy barod i enill ffafr trwy fod yn rhy wasaidd i wneyd unrhyw beth o ofynir ganddynt. Yn nghanol siomedigaeth y genedl, ceisir ei ddiddanu gan addewid y Prif Weinidog mai Mesur Dadgyssylltiad fydd un cyntaf a ddygir gerbron yn y Senedd-dymhor nesaf. Rhaid ymdrechu meddiannu ein hunain mewn amynedd hyd hyny; ond nid heb ddatgan ein barn fod y genedl yn teimlo ei bod wedi ei chlwyfo yn nhy ei charedigion."
IEISTEDDFOD GADEIRIOL FFYNNON…
EISTEDDFOD GADEIRIOL FFYNNON Y BYRGWM Dydd Iau, y 17eg cyfisol, cynhaliwyd y bedwerydd eisteddfod yn y lie uchod. Cafwyd hin ddymunol, a da genym allu dweyd ei bod wedi troi allan yn llwyddiant mewn llawer ystyr. Y mae cisteddfod y j Byrgwm yn deilwng o'i hefelychu gan brif eistedd- fodau ein gwlad, ac hyd yn nod yr Eisteddfod Genedlaethoi ei hunan. Dywed y Cymry mai er diogelwch a chadwraeth eu hiaith a'u cenedl yw aincan penaf yr Eisteddfod Genedlaethoi; ond pan ddaeth ei rhaglen i'n dwylaw eleni, gofynem mewn syndod, ai drwy adael yr iaith Gymraeg o'r neilldu yw y ffordd fwyaf effeithiol i gadw'r iaith yn fyw? Ai drwy ei chymysgu i fyny blith-draphlith ag ieith- oedd estronol yw'r modd i ennyn gwladgarol dan yn mynwes pob Cymro at ei iaith a'i genedl? Ond am eisteddfod Ffynnon y Byrgwm, gall ymffrostio ei bod yn dwyn ei gweithrediadau yn mlaen yn unol a'i harwyddair, sef "Er mwyn ein hiaith a Chymru fydd." Nid oedd gair hyd ag oedd yn bosibl o unrhyw iaith estronol ar ei rhaglen, ac yr oedd yr holl gystadleuaeth yn cael cu cario yn mlaen yI1 Gymraeg. Brysied y dydd pryd y bydd holl weithrediadau ein heistcddfodau yn cael eu dwyn ymlaen yn Gymraeg diledrvw. Pa fodd y gallwn ganu, "Oes y byd i'r iaith Gymraeg," tra ninau yn hollol ddifater o'n dyledswyddau tuaj? ati? Y llywydd yn nghyfarfod y boreu ydoedd yr Henadur H. J. Thomas, Y.H.. Penrlio-s, Llanfynydd, j a'r prydnawn Mr. Daniel Davies, Brynamlwg. Nant- garedig, yn absenoldeb y llywydd apwyntiedig, Mr. T. Lewis. Brvnglas, Nantgaredig. Yr arweinydd am y dydd oedd y Parch. J. II. Davies, Vicarage, Abergorlech. Y beirniaid oeddynt: Cerddoriaeth, Parch. Glynfab Williams, Dinas Cross, a Mr. D. D. Jones, L.T.S.C., Rhosamman; amrywiaeth, Ap Ionawr, Llansamlet; celf, Mrs. Gwynne-Hughes, Glancothi, Nantgaredig; Mr. D. Jones, R.S.S., Felingwm Forge, Nantgaredig. a Mr. Dd. Thomas, Tanyrallt; cyfeilyddion, Miss Evans, Castle Green, Llansawel, a Mr. D. Vaughan. A.L.C.M., Cross Hands. Digon yw dweyd fod y swydd o vsgrifenydd yn llaw Mr. Dd. Thomas, Tanyrallt, Brechfa. Y trysorydd ydoedd Mr. B. Evans, Bvrgwm, a chadcirydd y pwyllgor, Mr. S. Jones, Ty'rcae. A ganlyn sydd rcstr o'r buddugwyr:— Adroddiad i rai dan 15 oed, "Y Bwthyn Adfeil- iedig"—Lewis James, Brondawe, Felingwm. Unawd i blant dan 15 oed, "Cartref"—Rhanwyd rhwng Tom Roderick, Blaencwm, Llanfynydd, a I David Tom Evans, Pontgarreg, Cwmdu, Llandeilo. Y Son gollen oreu—I. Beynon Evans, Llanfynydd. A myr englyn oreu, "Merched y Bleidlais"-Tru-' mor Thomas, Glanamman. Unawd contralto, "Yr Hogyn Drwg"—Miss May Lewis, Post Office, Brechfa. Y blwch cyllill goreu—Charlie Griffiths, London House, Gwernogle. Enwi geiriau Cymraeg-Evan Evans, Gwernogle- bach, Gwernogle. Unawd ar y crwth, "Clychau Aberdyfi"-Miss Maggie Harries, Felinwen. I Am y cyfieitliiad goreu-William Jones, Bedw, Rhydargaeau. Pedwarawd, "Ti wyddost beth ddywed fy Nghalon"—Asa Williams, Cross Hands, a'i barti. Am y pedolau goreu—1, Trevor Williams, Cross Inn Forge, Llangathen; 2, Daniel Williams, Park- cwm Smithy, Caerfyrddin; 3, "Llanc o'r Mynydd." Cor y plant, "Dewrion Filwyr Iesu"-Felinwen, o dan arweiniad Tom Pugh James. Am y bryddest oreu, "Blwydd-dal Hen Bobl" (gwobr, cadair dderwy gerfiedig)-Goreu, D. D. Lewis, Bryn Seion, St. Clears. Yr oedd y gystadleuaeth hon yn gyfyngedig i rai na enillasant gadair o'r blaen. Aethpwyd drwy'r seremoni o gadeirio gan "AV Ionawr," a cbafwyd anorchiadau gan y beirdd. Unawd baritone, "Y Bachgen Dewr"—W. Dun- vant Davies, Penygroes. Am y gwddfglwm goreu—1, Mary Williams, Blaenceibment, Esgerdawe; 2, Mrs. Evans, Blaen- ddol, Castellnewydd-Emlvn. Unawd tenor, "Can y bardd wrth farw"—Harry Williams, Cross Hands. Am y darn aflroddiadol goreu-D. D. Lewis, Bryn Seion, St. Clears. Cor wyth, "Seren Bethlehem"—Parti Felinwen, o dan arweiniad Miss Maggie Harries, White Mill. Am y testyn gardiau goreu-Mary Roderick, Pandy, Abergorlech. Her-unawd, o ddewisiad eu hunain—Rhanwyd y wobr rhwng W. Dunvant Davies a Madame Agnes Thomas, Ammanford. Am y traethawd goreu, "Sosialacth"-T. Hefin Thomas, Nantyffeinen, Llidiadnenog. Cor meibion, "Dewrion Feibion Gwalia"—Ponty-„ berem, o dan arweiniad Tom James. Adroddiad, "Y Crwydryn"—D. Coedfab Davies,1 Gorslas, Llandebie. Y prif ddarn corawl, "Y Blodeuyn Olaf." Cys- tadleuodd tri—Pontyberem, Brechfa, a Felinwen. Aeth y wobr gyntaf i Felinwen, a'r ail wobr i Pontyberem. Hwyrddydd yr eisteddfod cynhaliwyd cyngherdd mawreddog, pryd y cymerodd yr enwogion canlynol ran ynddo:—Miss Bessie Jones, Nantgaredig; Madame Agnes Thomas, Ammanford; Mr. W. T. Rees, Gorslas, Cross Hands; Mr. D. Evans, Duil- goed-uchaf, Llandebie, a Mr D. Vaughan, A.L.C.M., Cross Hands (ar y berdoneg), a Miss M. F. Harries, Felinwen(ar y crwth); a chafwyd adroddiadau effeith- iol gan Miss Gwen Thomas, Llandeilo. Cadeiriwyd gan Mr. Delme Davies-Evans, C.S., Penylan, ac arweiniwyd gan yr Henadur H. J. Thomas, Y.H., Penrhos; a chafwyd dydd ar ei hyd i wledda ar fwrdd Hen, awen, a chan. "Melus. moes eto." UN O'R LLE.
LLANSADWRN A'R CYLCH
LLANSADWRN A'R CYLCH [GAIT EMKYS."] AMBULANCE CLASS. Clywaf yn barhaus fod bechgyn ieuainc y Llan yn awyddus am gael "ambulance class" i'r lie yn ystod y gauaf nesaf. Hyderaf bydd rhai o aelodau y Cynghor Plwyf yn cymeryd v mater mewn llaw yn y cyfarfod nesaf. Nid oes dim yn fwy angen- rheidiol na hwn, pan fyddwn yn mhell oddiwrth feddyg. DECHREU CYNHAUAF GWAIR. Gwelaf fod amryw o amaethwyr y cylchoedd yma wedi dechreu a'r cynhauaf gwair, a chlywaf am rai eisioes wedi cael llawer o gaeau i'r dyddosrwvdd. Er fod yr hin yn pob peth a dymunwn, achwynir yn ami mai ysgafn yw y enwd. CWMDU.-PRIODAS. Yn swyddfa y cofrestrydd, Llandeilo, dydd Iau. di- weddaf, unwyd mewn glan briodas Mr. J. H. Davies, Pontgarreg, a Miss Maggie Thomas, Disgwylfa. Dymunwn bob llwyddiant i'r uniad, a hir ddyddiau i'r ddau ar y ddaear. MYDDFAI.—CYMMANFA GANU. Cynhaliwyd cymmanfa ganu flynyddol y Metho- distiaid Calfinaidd, dosbarth Llanymddyfri, yn y lie hwn dydd Mawrth diweddaf. Mae y gynmmanfa hon yn hen sefydliad bellach yn y cylch hwn, ac y mae yn hyfrydwch genym ei bod yn dal yn ei nerth a'i phoblogrwydd. Cynnwysai gantorion o Langadog, Llansadwrn, Llanddeusant, Llanymddy- fri, a Myddfai. Y llywyddion yn y gwahanol gyfar- fodydd oedd-Boreu, Mr. Thomas, Cefn House, Llanddeusant; prydnawn, Mr. Morgan, Ystradwal- ter, Llanymddyfri; hwyr, Parch. R. Salmon, Llan- sadwrn. Yr arweinydd ydoedd Mr. John Thomas, Llanwrtyd: trysorydd, Mr. Davies, C.S., Rhyblid; ysgrifenydd, Mr. T. Jones (hen), Llwynmeredydd. Daeth torf anarferol o luosog ynghyd i'r gwahanol gyfarfodydd, a barn pawb ydoedd ei bod yn rhagori arnynt oil. Yn unol a'u caredigrwydd ar- ferol, yr oedd pobl y lie wedi barotoi digonedd o luniaeth i pawb. TALYLLECHAU.-CYNGHERDD. Nos Wener diweddaf, cynhaliwyd cyngherdd I mawreddog yn Ysgoldy y Cynghor. Llywyddwyd gan Syr James Drummond, Edwinsford. Cafwyd unawdau gan blant y cor, ac hefyd canodd y cor yn swynol dros ben, o dan arweiniad Mr. D. Evans. Chwareuwyd yn hynod o fedrus ar y berdoneg gan Mr. J. Harries Thomas, Cwmifor. Yr oedd yr elw yn myned at treuliau y cor. LLANYMDDYFRI.-FFAIR GWYLBARNA. Dydd Sadwrn cynhaliwyd ffair Gwylbarna y lie hwn. Bychan oedd eleni, ond yr oedd cyflenwad helaeth o ystoc, a galw am danynt yn weddol dda. Y prisiau oeddynt: Buchod a Hoi, o Fll i £ 14; swynogydd, £ 10 1;C!2; bustych dwyflwyddiaid, JE12 i B15 10s. bustych blwyddi, o £ 5 i JB7. Araf iawn oedd y galwad am geffylau. LLANGADOG.-LEET COURT. Dydd Iau cynhaliwyd Leet Court yn ngwestty y Red Lion. Etholwyd y boneddwr, Mr. E. P. Lloyd, Glansevin, i'r gadair. Llywodraethid y Court gan Mr. Thomas, Haverfordwest, a'i clerc, gyda 14 o reithwyr. Yn mhlith lluaws o bethau ereill etholwyd Mr. Tudor Lewis, postfeistr, yn faer y dref, a phenodwyd Mr. Dan Price, contractor, yn lanhawr y dref. Y mae Mr. Price wedi gwasan- aethu y swydd hon am flynyddoedd er boddhad cyffredinol. Mr. John Thomas ddewiswyd yn griwr y dref. Nid oedd ond un ddafad diarddel yno gan y swyddog, Mr. Williams, Brane Mill, a gwerthwyd hi am 9 swllt. Cyfeiriwyd yn garedig, a gosodwyd ar lyfr y Court, enw y diweddar Mr. Richard Thomas, yr hwn fu yn griwr y dref am 64 o flyn- yddoedd. Wedi terfynu y gwaith, mwynhawyd ciniaw rhagorol, pa un oedd wedi ei darparu gan Mr. a Mrs. Jones, Red Lion. Wedi i Mr. Rees Jones ganu "Syr Harri Ddu," ac i Mr. Price ganu "Hen Wlad fy Nhadau," ymadawodd pawb. CWRTCADNO.—CYFARFODYDD MISOL. Cynhaliodd y Methodistiaid Calfinaidd Sir Gaer- fyrddin eu cyfarfodydd misol yn y lie hwn pryd- nawn dydd Mawrth a Merehor diweddaf o dan ly- wyddiaeth y Parch Samuel Evans, Cwmdwvfran. Darllenwyd gohebiaeth y mis gan yr ysgrifenydd, y Parch T. Phillips, Siloh, Llanymddyfri. Daeth y pwyllgor oedd wedi cael eu dewis yn y cyfarfod di- weddaf i talu ymweliad ag eglwysi Llanelli Llande- feilog, Bethel, Cross Hands, ynghyd a llais yr eg- lwysi, gyda dyben o ddewis gweinidogion iddynt. Cafwyd adroddiad oddiwrth eglwysi Ebenezer, Llanedi, ynglyn a'r genhadaeth, a chafodd ei basio. Gwnawd parotoadau ynglyn a'r cyfarfodydd nesaf. Pasiwyd anfon llythyrau i rai oedd mewn galar ac ereill oedd mewn afiechyd. Pasiwvd pleidlais o ddiolchgarwch i Cvrnel Morris, Brynyffin, Bettws am ei garedigrwydd yn rhoddi cofadail i Eglwys Hendre ar ol y diweddar Parch. Dafydd Morris. Yn y seiat prydnawn y cadeirydd ydoedd y Parch. T. E. Thomas, Llanymddyfri. Cafwyd pregethau grymus iawn yn ystod y cyfarfodydd, a daeth cynnulliad lluosog ynghyd. LLANDEILO.—FFAIR GWYLBARNA. Dydd Llun, cynhaliwyd y ffair a ecwir uchod, ac y mae hon yn un o brif ffeiriau y dref. Daeth rhai cannoedd o bobi ieuainc i'r ffair, ac yr oedd pob math o ddifyrwch wedi cael eu barotoi iddynt. Yr oedd hefyd cynnulliad rhagorol o wahanol anifeil- iaid, ond nid oedd fawr o alw am danynt. Y prisiau oedd fel y canlynBuchod a lloi, o J612 10s. i £ 15; swynogydd. o £ 10 i C13 IDs.; bustych dwy flwvddi, o JE9 i £12; bhvyddiaid, o £ 5 i £ 7. Ychydig iawn oedd y galw am geffylau. Yn ystod y boreu cafwyd arwerthiad yn Mart y Cynghor Trofol gan y Mri. James a James, arwerthwyr, Llangadog ac Abertawe. Dyma y tro cyntaf iddynt i wneyd eu hymddangosiad yn y Mart yma. LLANWRDA. —MARW01.AETH MR. J. SIMON, CWMDWR. Drwg genym gofnodi marwolaeth ein brawd add- fwyn, dyner, a siriol, Mr. John Simon, Cwmdwr, un o aelodau hynaf a pharehusaf gyda'r Methodist- iaid yn Llansadwrn. Bu farw prydnawn dydd Sabbath, wedi prin tair wythnos o gystudd trwm a blin, yn driugain a deg oed. Ystyrid ef yn un o'r rhai fTvddlonaf a rhagoraf yr eglwvs, ac yn un o'r tadau yn Seion. Claddwyd ef dydd Mercher di- weddaf yn mynwent eglwys Llansadwrn.
Advertising
THE MOST SUCCESSFUL COOK THE MOST SUCCESSFUILCOOI^ always uses | ffBORWICK'S ijj BAKING POWDER 1 BKa»«»-«Egzsaa iii'wiiwii IHI1 hii « m -ignma——I
0 SIR I SIR
0 SIR I SIR Yr 21ain o Fai oedd "At Home" plant Ysgolion Blaentwrch, Cwmcothi, Farmers, Llancrwys, Crigy- bar, a Chaio. Dydd i edrych ymlan a o y.v Dyad Gwyl De a Chware Dolaucothi. Yr oedd pob peth yn ffafriol iawn eleni i ni gael un o'r gwyliau gcre gawd erioed. Diwrnod braf, pare sych, ymwelwyr lliog, a'r Ladis a Syr James mewn ieohyd rhagorol yn ein mysg drwy'r prydnawn, ac ar eu hietha i'n gneud yn gartrefol yn nghartref cynrychiolwvr gore o'r ddwy genedl oreu'n byd, cartre'r "hen iaith," cartre lien a chan, cartref hvnafiaeth oesau, cartre croesaw a sirioldeb, cartre lie ca plant ao athrawon y cydymdeimlad llwyraf, nid ar ddydd gwyl yn unig, ond bob dydd o'r flwyddyn. Mwyn- hawyd y danteithion a'r chware yn fawr iawn. Wedi diolch a chanu'r Anthemau Cenedlaethol ym- wahanwyd. Caffed y teulu caredig flwyddi lawer to i wasanaethu eu cylch a'u cenedl, a'u gwlad. "Rhown fanllef fyddarol i gar tra rhagorol, Em marchog urddasol fab gwrol y gad, Hwre i'n Harglwyddes a'i chwaer rown yn gynes, Maent fel dwy angyles o les i'r holl wlad; Hir oes a dedwyddwch, a haeddol lonyddwch, A digon o degweh gwir heddweh i'w rhan, Hir oes floeddiwn eto, a'r cymoedd adseimo, Hir oes ymhlwyf Caio i gofio y gwan." Dranoeth trwy wahoddiad, ces y pleser o fod yng nghwrdd blynyddol Athrawon Ceredigion, yn Llan- bedr. Yr oedd y Proffeswr Stanley Roberts, Aber- ystwyth, yn rhoi anerchiad. Ei destyn oedd, "Some turning points in Welsh History." Cafwyd anerchiad rhagorol iawn. Yr oedd yn bwnc dyddorol, ac yr oedd Mr. Roberts yn deall beth oedd e o beutu. I chwanegu at ddyddordeb y cwrdd oedd y ffaith fod ein hen gyfaill, y Parch. Dan Evans, Hawen, yn y gadair. Dylai athrawon y sir fod yn ddiolchgar fod Mr. Evans ar Bwyllgor Addysg y sir. Y mae e'n "hen law," ac yn gallu cydymdeimlo. Nid yw wedi anghofio anhawsderau'r gwaith. Yn ei anerchiad byr, cynwysfawr, o'r gadair, cymharodd yr ysgol yn y dre a'r ysgol yn y wlad yn ol yr "attendance, staffing, and salary." Dangosai gymaint yn hawddach oedd i blant y dre fynychu'r ysgol yn gyson na phlant y wlad, fod y "staff" yn lliosocach yn y dre, ao fod y trefniant (organisation) yn hawddach, gan fod athraw ar gyfer pob dosparth. Ni welai un rheswm dros ffixo'r gyflog yn ol yr "average attendance." Gyda golwg ar y gyflog, rhoddodd "hint" ddigon plaen, "It is for the tea- chers to say what 'scale the salaries should be fixed at, but at present I do not see why lesser salaries should be offered in smaller schools, for the rate was uniform." "Llunier i gall haner gair." Mae'n amheus gen i a geir digon o undeb a cliyd- weithrediad ymhlith yr Athrawon i fyn'd a'r maen i'r wal. Mae bechgyn y cyflogau mwya yn absenol o'r cyfarfodydd bob amser. "We will take every case separately" yw llwybr y Pwyllgor Addysg, wrth gwrs. Hawsach delio ag un nag a chant. Byddai "salary according to scale" teilyngdod a phrofiad yn eith& teg ond gwncir penodiad "according to scale" dylanwad, perthynas ac enwad. "A wado hyn aed a hi," etc. Mae rhanu ysgolion y sir i chwech neu saith o 'raddau' fel bo'r "average atten- dance" a rhoi "salary according to scale average attendance" y peth mwya diraddiol ac anheg. Dyw hyn ddim ond cospi athrawon ysgolion gwledig am anamldra y boblogaeth, am fod teuluoedd bythod Cymru ym myn'd i'r trefi, am na cheidw y rhieni v gorchymyn rowd i Noah slawer dydd! Mae'r Llywodraeth yn cydnabod y gwendid hwn yn y rhanbarthau gwledig drwy roi 'special grant ar gyfer yr anamldra hyny; a phe bai ein Pwyllgorau Addysg yn ymddwyn yn rhesymol, rhoddent, nid 'llai' ond 'mwy' o gyflog i'r athraw yn y wald, i'w helpu i fyw bymtheg milltir oddiwrth bob cyfleus- terau. I dd'od a'r peth i brawf. Cymerwn yn ganiataol fod eisieu athrawon yn Aberystwyth, Llanbedr, Aberteifi, Capel Cynon, Blaenau, a Pen- uwch. Hysbysir y chwech ysgol, gyda 10 punt yn fwy o gyflog yn y tair olaf. Neu os mynweh, rhodder eu dewis i'r athrawon presenol. Yr un wythnos ag oedd hen scwlmister Cwmbach (y Parch. Dan Evans) yn pregethu hawliau plant ac athrawon yr ysgolion gwledig, dyma hen scwl- mistir Goginan (y Prifathraw Owen Prys) a'r Pro- ffeswr Anwyl yn codi eu lief yn erbyn "over- pressure" ac "over strain" ar blant ysgolion Cymru. Pwy feiddia amheu hawl profiad 'y tri wyr hyn' i siarad? Os yw "payment by results," "per cent- ages," ae arholiad blynyddol wedi cael gneud ffwrdd a hwy yn yr ysgolion elfenol, fel pethau amhriodol, pa faint mwy bygwn i, mae eisieu gneud ffwrdd ag arholiadau "by marks," gwobrwyon, amhriodol, pa faint mwy bygwn i, mae eisieu gneud ffwrdd ag arholiadau "by marks," gwobrwyon, medalau a chyhoeddi rhestr ymgeiswyr llwyddianus ¡ sef ynglyn a'n Hysgolion Sul, yn enwedig i rai dan 13eg oed. Nid pawb sy'n gwybod am yr anhegweh, os nad anonestrwydd, sy nglyn a'r dull y dygir rhain ymlaen. Cofied y darllenydd taw yr arhol- ladau a'r dull, y'u dygir ymlaen wyf yn gondemnio ac nid yr addysg a gyfrenir. Yngolwg Ilawer mae "bara chaws" yn fwy pwysig na 'doctrine.' Felly, pa ryfedd fod y Prifathraw Prys yn cwyno fod rhy fach o sylw yn cael ei roi i addysg grefyddol. Dylid galw sylw y Proff. Anwyl, fel cadeirydd y Bwrdd Canolog, at brotest yr athrawon yn Llanbed. Meddai ef yn Barry, "Cases continually come under my notice of students failing in health from this cause (over strain). It was for the Board to see that the work in the schools was done under the best conditions for body and mind." Ai nid yw wedi taro ar feddwl y Proffeswr Anwyl y gallai pethau wella pe'r ad-drefnid gwyliau ein hysgolion a'n colegau? Yn ol fy marn i (ac os yw blynyddau o brofiad yn werth rhywbeth, dylai hono fod o werth) mae y trefniant presenol yn gywir go chwith. Elfenol 7—9 wythnos; Canol 13—16 wyth- nos^ Colegau 26 wythnos. Ni ddylai plentyn gael myn'd tu fewn i'r muriau cyn ei fod yn saith oed, a newidier y gwyliau yn "right about," h.y., os oes eisieu 26 wythnos o wyliau, ar blant un o'r tair ysgol, plant dan 14eg yw rheini. Yn lie hyny gyrrir y plentyn i'r ysgol ddyddiol yn i ffroc a'i bais cyn ei fod yn 3 oed. Gynted daw yn 5 mae 'whereas' y gyfraith yn ei ddilyn, nes bydd yn 14eg, os na fydd wedi ei grammo a digon o 'notes' (chwedl Proffeswr Stanley Roberts) i gael derbyniad i'r ysgol ganol, nid oes son am atten- dance officer yno chwaith. Os ca'r Bwrdd Canolog ei ffordd, bydd yno am 5 neu 6 mlynedd yn cael ei grammo hyd ei wddwg ag "ics" cwrs y Junior a'r Senior Exams. Nid wyf mewn un modd yn beio'r Ysgolion Canol am hyn. Ar y gyfundrefn a chyn- lluniau'r siroedd mae'r bai. Onid yw'n hen bryd bellach gael 'cwrs' arall, mwy ymarferol, i ferched a bechgyn sy meddwl hela'u tamaid yn y gweith- dy neu ar y ffarm, yn lie eu cadw ar wahan i edrych ar y Ileill yn cael ei gwala a'i gweddill, fel trydydd mochyn-ar-ddeg yr hwch a'r deuddeg teth. 'Rwy'n cofio am rywbeth tebyg yn yr ysgol elfenol, yn amser y "payment by results." Pan ddeuai plentyn dros yr o'd i'r ysgol i ddysgu cownso a scrifenu tipyn cawsai ddesc iddo 'i hunan, a nesa peth i ddim o sylw o fore Llun hyd nos Wener. Nid oedd yn 'talu ffordd.' Yng nghwrdd y bore, bu'r athrawon yn cicio yn y trasus yn erbyn yr arferiad sy gan rai o honynt o gadw'r plant nol" i 'weithio cwarter" ar gyfer arholiadau yr Ysgol Ganol. Cymhellir hwy i neud hyny gan y Pwyllgor Addysg ar gynllun yr asyn a'r garetsh. Cenir clodydd, a gwneur list o'r rhai sy'n llwyddo i yrru'r nifer fwya bob blwyddyn i'r Ysgol Ganol. Pwy, tybed, sy mor ddwl a gneud gorymdrecn i bartoi plant o'i ysgol i fynd i'r 'intermediet' pan mae hyny yn goiygu dw ei ysgol rhag mynd i 'higher grade' 'according to scale' y pwyllgor. Pan oedd "percentage elementary school mewn bri." gwn am ragor nag un athraw yn teir Aberteifi wedi myn'd i fedd anamserol wrth weithio allan o amser. Diolch fod 'payment by results,' 'percentages,' a 'ffarmo' ysgol, wedi ei stoppo ers blynyddau. Pam y cymhellir plant dan 12 a 13 oed i fynd i'r Ysgol Ganol ♦♦♦ Wedi clywed, dro nol, fod fy hen gyfaill "Em- lynydd," "Yn dost yn y gwely'n dyn- Yn go wael aan iaw'r geiyn." roedd yn rhaid mynd lawr i roi tro am dano. Nid own wedi bod ona unwaitti yri Abergorlech or blaen. U Lausawe1 ymlaen ces gwmni diddan cyiaill arall. Tipyn yn arw yw r tair nnlitir hyn 1 'rubber tyres. ljicwy ymdrechion dilUno y Cyngnorwr Tom Davies mae gooaiui y ceir pout ar y Lili ma's law. Cyrhaeddwyd yr aber toe, ac weui tioii cyleiriwyd ni at garire r hen scwinllsLlr- xvlaesyradwy. Ty bygwn ei glywed yn dweyd gydag "Alaton" I Go Ion ydyw "gwely" unnos—ond wir Maen dasg»o'i fewn aros, Mewn noeUmi am naw wythnos, 1 ddiodde'n hallt ddydd a nos. Cawsom ef lawer yn well nag oeddwn yn ofni. Yr oedd y llygad a'r tafod yn tystio llyny. Mae llythyr cydymdeimlad oddiwrth y Managers a'r Jfwyllgor Addysg wedi bod yn fwy o lechydwriaeth iddo na 'moddion' meddyg. Llonder mawr i'w yspryd oedd cael rhain. Gyda goial a thynerwch y ierch (Sue, ys dywed yntau), gobeithiwn lyn'd lawr yn gloi eto, a'i gael yn y gegiri i glebran am ddwy awr, "A cheir hwyl at ddechreu ha' Maesyradwy a'r ysgol yw ei bobpeth, ac mae ol ei latur gonest a diwyd ar y ddau le. Saif ei gartre ar lecyn pryd- ferth, ac mae'n gwel'd maes ei lafur o'r ty, a phan mae e ar ben drws, ni all hyd yn nod Inspector iyn'd i'r ysgol heb iddo ei weld. Yr oedd yn bleser gwel'd yr ardd. Mae yno y gwely winwns gore welais leni, gyda thato a llysiau o'r mwya graenus. Pan mewn xechyd, mae 'yr hen Jones' yn un o'r ychydig ysgolfeistr sy'n gallu codi'n fore, ac yn gweithio yn yr ardd y ceir ef hyd amser brecwast. Yr oedd eisteddfod y Byrgwm yn wag hebddo leni. Mae'n steddfodwr o'i fodd, ac yn gwmposiwr di- hafal. Gyda'r oil gymoedd, nentydd, a llech- weddau dorwenog yn ei swyno, pwy ryfedd fod "Em- lynydd' yn gallu 'nyddu cynghaneddion' mor bryd- ferth. Daw eto'n union i'n mysg i neud ac adrodd llawer cwpled. Mae y Cynghorwyr Ben Evans wedi bod ar hyd y blynyddau yn gwaeddu fod pethau "yn mynd," ac yn eu "taro lawr" yn go ddiseremoni, ond o'r diwedd, dyma'r newydd yn dod fod yntau yn cael ei "daro lawr," ac "wedi mynd" i ogoniant. Mae I arnaf awydd diolch mai "Nid office, a'i chlarc diffaitli,-ddiiveddil Oedd cychwynfa'n hymdaith, Rai hygar, ar foregwaith; Ond ty Duw gwyn, Tad y gwaith." Dymunaf longyfarch y par, a rhoi y croeso mwya calonog iddynt i'r "hen glwb." Mae yna rai o aelodau'r Pwyllgor Addysg eto'n shengel. Motor car am dani, fechgyn. Nid wyf yn achwyn dim, ond fel 'rheol disgwyliwn fwy o gydymdeimlad oddiwrth dad na "hen fab." Gallwn neud y tro a rhagor o sort Ben Evans yn y sir, a'm dymuniad yw— "Boed bendith, rhad ac aden Y Duw byw ar eu dau ben." "Tyaid o blant bach tewion,—rhai'n wryw, Rhai'n eurwallt forwynion, Fo'n wobor eu serch,—Faint? (ebe'r son) 0, naw neu ddeg sy'n hen ddigon."
BRYNGWENITH, HENLLAN
BRYNGWENITH, HENLLAN BYDD yn llawen gan lawev weled yn rhestr yr amrywiol fuddugwyr yn Eisteddfod Genedlaethoi Llundain, enw y Parch. William Evans, mab y Parch. Dan Evans, D.D., a Mrs. Evans, Bryn- hawen, Bryngwenith. Enillodd ef JS7 o wobr am gyfres 0delynegiori ar "Tymhorau Bywyd." Mae tlysni a meddylgarwch newydd bob amser yn nod- weddu telynegion Mr. Evans, ac nid dyma ef lwyddiant cyntaf. Yn mlaen yr elo i ddringo i fwy o fri, medd oalon pob un o'i hen gyfeillion a'i edmvg- wyr.
Advertising
HYARCHER6 MMKETSffiMS H REGIGTENEP T^—" >^1 JLJP .j;$" Fac-sim-le. oj One-Ounce Packet. Archer's Golden Returns Tha Perfectioxi of Pir Tobacco. CCOFR, EhV:;F:T. AS:' PK JUAXT.
! DYFFRYN TAWE I--
DYFFRYN TAWE Yn yr awyr agored, yn Abercrave, dydd Gwener, Mehefin lleg, bu y Deon Gwladol yn egluro Mesur y Dadgyssylltiad, ac yn wir mesur ffol ao anghyfiawn ydoedd. Da ei fod wedi osod ar y eilf. Mawr fu'r twrw yn Felinfoel gyda'r Bedyddwyr yr wythnos hon am hyny. Beth gweU fyddai y pregethwyr pe cawsent ddadgyssylltiad? Dim dimai, ond llawer gwaeth. Pwy ryddid rhagor y maent am gael? Y maent yn cael codi capeli Ile y mynont, ac addoli fel y mynont; gadawent yr Eglwys yn llonydd. Y mae y grefydd gapelaidd yn faterol, politicaidd, ao yn marw. Y mae mwy o ysbryd heddwoh ac ysbryd- olrwydd yn yr Eglwys o lawer, ao yr ydym wedi cynghori dwseni o bregcthwyr am adael "yr Eglwys" yn llonydd i Eglwyswyr. Cafwyd cyfarfod cryf n Abercrave. Eglurodd y Deon Gwladol y mesur vn 7',°,™ ^'yddiaeth yr Yswain o Abercrave; hefyd rhoddodd Mr. a Mrs. Gilbertson de yn v pryd- nawp: ? chymerwyd rhan yn y cyfarfod gan nifer o oftetnaid a lleygwyr. Pasiwyd pleidlais unfrydol yn erbyn Datgyssylltiad, er fod nifer o Ymneillduwyr yn bresenol. NI chododd un ei law yn groes i'r penderfyniad. Y mae hyn dweyd llawer < Y Sul diweddaf, yn y boreu, yr oedd Eglwvs Abercrave yn orlawn. Gweinyddwyd gan y Parch. rilKTV Dav:es- a darllenwyd y Uithiau gan Mr. Gilbertson; yn y prydnawn, pregethodd Mr. Davies J/' °r2T;a<' ar 7 P«T'^rw-vdd ° ?ael Rafael yn y SLl 1' meWnL n'(Ks,arai ar aHanol, ond cael gafael yn y pechod a r pechadur, a d'od ag ef i weled ei gyflwr colledig a'i unig waredigaeth yn Nghriet. Pregethodd yn yr hwyr yn Eglwvs Abercrave yn Seisoneg. Ar ol y bregeth hon caf- wyd anerchiad byr ar "Undeb Crefyddol" gan Mr John Griffith"' /TanralU' L]««geler. Y mae y brawd John Griffiths (yr un enw a hen Ficer Llangeler) vn orlawn o ysbryd cyhoeddus. Y mae ei lais In gyfarwydd yn Llangeler; bu vn cymeryd rhan un tro yn nghyrddau cenhadol yr Eglwys yn ei fro, ac mewn cyrddau yn amser y diwygiad yn Nghwm Tawe. Daeth hefyd i gyfarfod gweddi Penycae nos Fawrth diweddaf, a chvmerodd ran flaenllaw ynddo. Buom yn dangos y '^stage" iddo yn Penycae, lie y clywais ei Ficer yn dda mewn cwrdd diolchgarwch. TAWE.
CYMDEITHAS AROLYGWYR IECHYDOL
CYMDEITHAS AROLYGWYR IECHYDOL Cynhaliwyd cyfarfod o Gymdeithas Arolygwyr lechydol Deheudir Cymru a Sir Fynwy yn ystafell y Cynghor, Holton Road, Barry, dydd Sadwrn wythnos i'r diweddaf, o dan lywyddiaeth Mr. J. Bowen, Llwyneinon (cadeirydd). Yr oedd amryw o aelodau v gymdeithas wedi dyfod ynghyd o wahanol ranau o'r wlad; ynghyd a'r ysgrifenydd, Mr. J. Towy Thomas, Pentro Rhondda. Dechreu- wyd y cyfarfodydd am 12 o'r gloch, a pharhasant hyd 3 or gloch yn y prydnawn. Darllenwyd papyrau dyddorol iawn gan Mr. Sommerfield, O.R.to.l prif arolygwr iechydol Barry, ar Rvnvdd iechydol y lie, a chan Mr. Hockly, C.R.SI ar archwilio bwydydd (food inspection), ynghyd a chan amryw ereill. Ar ol gorphen y cyfarfodydd, cludwyd yr oll mewn cerbydau i'r Royal Hotel, Cadoxton, lie y cafwyd gwledd rad o'r fath oreu. Ar diwedd y llwnc deistynau arferol ao areithiau gan y meddyg iechydol, cynghorwyr y Barry, ac ereill, eto, mewn oerbydau, ymwelwyd a phrif le- oedd y dref, ac yn eu mysg y clafdy, y lladd-dai, a chlafdy y frech wen, pa un sydd allan yn y wlad. ac yn ol i Ynys Barry ao i lan y mor. Cafwyd y derbyniad mwyaf gwresog gan y Barry Council, a benthyg eu hystafelloedd goreu, a gobeithio y gwna Cynghorau Dosbarth Gwledig Llandyssul, Llan- fyrnach, a Chastellnewydd-Emlyn eu hefelychu yn mis Awst nesaf, pan y cyferfydd y gymdeithas yn Nghastellnewydd-Emlyn i gynhal y cyfarfod di- weddaf am y flwyddyn. Gohebydd.
---_.----PLWYF CILRHEDYN.
PLWYF CILRHEDYN. Yn gymaint ag fod cymaint o dwrw a chelwyddau yn cael eu cyhoeddi, a dylanwadau annheg yn cael eu cario allan, a minau fy hun yn cael fy ngham gyhuddo o roddi adroddiadaa anghywir mewn cya- ylltiad a phenderfyniad y Cynghor Plwyfol yn nghylch ffordd fechan yn mhentref Cwm-morgan, beth bynag, cewch grynodeb byr o'r ffeithiau, a phwy bynag a'u gwado, gwaded i'r haul godi. Yn nghyfarfod blynyddol y Cynghor Plwyfol y plwyf uchod a gynhaliwyd yn Ysgoldy Capel Evan, ar yr 21ain o fis Ebrill, yr oedd yn bresenol yr aelodau canlynol :-Mrl. D. M. Davies, Clunfehn (cadeir- ydd); C. Jones, Cefngwndwn (is-gadeirydd); T. Thomas, Halfway House; J. Clarke, Dangribyn; D. O. Jones, Cwmcych; T. Jones, Dolwen; D. Phillips, Glaspant Lodge, a minau fel ysgrifenydd. Cynygwyd, eilwyd, a chytunwyd yn unfrydol, heb i neb i ddywedyd un gair yn groes wrthdystio yn erbyn y Cynghor Dosbarth i gymeryd drosodd yr heol fechan o Tymain i Black Horse, yn mhentref Cwmmorgan, am nad oedd anghen y cyfryw ar V cyhoedd. Mewn cyfarfod o'r Cynghor Dosbarih pasiwyd penderfymad i dri o'r Cynghor Dosbarth, sef y Mri. H. Davies, Sychnant; D. Jones, Nanty- gragen, a D. James, Voel, l gyfarfod tri o'r Cynghor Plwyfol ar y 18fed yn Cwmmorgan. Ar y 9fed o'r mis hwn, cynhaliwyd cyfarfod o'r Cynghor Plwyfol, a phenderfynwyd ar y Mri. D. M. Davies, Clunfelin; D. Jones, Clunpurfaith, a T. Thomas, Halfway, i gynrychioli y Cynghor Plwyfol, a chyfar- fyddasant a'u gilydd yn Cwmmorgan ar y 18ed. sef y dydd aPfVyntiedig, ac yn eu cyfarfod yr oedd tri neu bedwar arall o gefnogrwydd mwyaf pybyr y ffordd diangenrhaid, ie, diangenrhaid. Yn flaenorol i'r cyfarfod brwdfrydig hwn yr oedd y tri cynrychiolydd y Cynghor Plwyfol wedi mynegu yn eglur i lawer, a dau ohonynt i mi, mai gwastraff ar arian byddai cymeryd y ffordd hon drosodd, ond beth ydyw y canlyniad ar ol yr holl ddylanwadu a'r croesawu cynhes a ddangoswyd mewn llawer modd gan genffonwyr y ffordd diangenrhaid hon yn y cyfarfod yn Cwmmorgan? A ydyw cynrychiolwvr y Cynghor Plwyfol wedi bod yn sefydlog ac yn unol a'r hyn oeddent wedi fynegu yn flaenorol? Beth bynag. gobeithio na chaf gyfleusdra i fynegu hyny yn gyhoeddus trwy y wasg, ond eu bod wedi bod yn unol a'u heg-wyddorion. Drwg genyf am anwybodaeth cynrychiolydd ieuengaf ar y Cynghor Dosbarth, pan yn dywedyd nad oes a fynwyf ag vmyraeth a'r hyn ag y mae ef yn wneyd, ie, un ag sydd ac yn bod am ddeugain mlynedd yn holl achosion y plwyf, ao y mae a fyno pawb a phob cynrychiolydd o'r Cynghor Plwyfol i'r Aelod Seneddol. Beth bynag cewch ychwaneg o hanes yn Ty llith nesaf os bydd anghen.—Yr eiddoch ,etc., JOHN BOWEN, Ysgrifenydd y Cynghor Plwyfol. LlWYll Einon.
BRYN YWAN
BRYN YWAN BLlN iawn genym gofnodi marwolaeth sydyn merch fechan Mr. a Mrs. Jones, Clyngwyn, yn ddwy flwydd a haner oed, yr hyn a gymerodd le pryd- nawn dydd Sadwrn, bfed o'r mis hwn. Dydd Mercher canlynol daeth torf ynghyd i dalu y gym- wynas olaf i'w gweddillion marwol, pa rai a osod- wyd i orwedd yn mynwent gyssegredig Bryn Iwan. Gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Parch. David Peregrine, B.A., Trelech. Cydymdeimlir yn fawr a'r teulu ieuanc yn eu galar ar ol eu hunig ferch. Myned wnaeth eich anwyl May At yr Iesu fry i fyw, Lie caiff bythol fod fel angel Yn nghwmpeini teulu Duw; Anhawdd ydyw bod yn foddlon Pan yn colli ein rhai bach, Ond yn nghwmni glan yr Iesu Byddai bythol wyn ac iach. .—R.W. J.
MYliYDD CERRYG
MYliYDD CERRYG Nid yn fynych y mwynheir hanes y Mynydd hwn ar dudalenau gwasanaethgar y JOURNAL, er nid yn fynych y mae dim yn tori ar draws y distawrwydd deyrnasa drosto. Ond nos Lun, Mehefin 14eg, ymgasglodd ei drigolion ynghyd i'r Ysgol y Cypher sydd yn y lie i fwynhau eu hunain mewn cyngherdd arddterchog gynhaliwycI: gan Gwmni Dramayddol Drefach, yn cael eu cynorthwyo gan rai o brif gantorion ac adroddwyr y cylch. Cawsom fel cynulleidfa luosog fwy na'n boddloni wrth wrando a gweled y rhaglen a ganlyn:—Cawsom unawdau ardderchog gan Mr. D. J. Lewis, Talysarne; D. v. Harris, Cwmbach; Miss Nell Walters, Berllan, a Miss Rachel Griffiths, Wern. Cawsom fwynhad anghyffredin hefyd wrth wrando'r adroddiadau gan Mr. W. J. Charles, Gors; Griff Daniel, Drefach, a'r adroddwr neillduol, Mr. Tqm Thomas. Cwmmawr. Ymhellach cawd dull newydd yn myd cerddoriaeth i mi, sef parti mud dan arweiniad Mr. David Wal- ters, Drefach. Yn wir gallem feddwl wrth y well foddhaol wisgai wyneb yr arweinydd eu bod yn canu yn dda dros ben, a chawsant "cheeri' frwd- frydig am eu gwaith. Cawd hefyd gan y pedwar cerddor a nod wyd i uno mewn quartette, "Ti wyddost beth dywed fy nghalon," yr hwn maent bron yn ddiguro arno. Canwyd pennillion gyda'r berdoneg gan David Walters yn dda fel arfer, ao wedi hyny cawsom yr hyn oeddem yn hir ddisgwyi -yr act o dori amod priodas. Gallaf sicrhau na fu cynulleidfa yn fwy unol eu barn erioed nag am y perffeithrwydd y cariwyd hon allan gan y cwmni uchod: eu clod fyddo iddvnt yn wobr am hon. Cyfeiliwyd yn ystod y cyngherdd gan Mr. j) Griffiths, yn cael ei gynorthwyo gan Miss Rl A Morgans, Malvern Villa, Porthyrhyd, yn fedrus iawn eu dau. Llanwyd y gadair gan Mr. J. W. Lewis, Llanddarog. Nid oes angen dweyd gair am ei ddeheurwydd ynddi, mae ei enw yn ddigon o brawf am hynv. Wedi diolch iddo am ei barod- rwydd ynglyn a j»hob achos da fel hyn, terfynwyd drwy ganu "Hen Wlad iy Nhadau," a phawb wedi eu boddloni yn arddercliog.-W.
Advertising
Cheap Printing Executed AT THE OFFICE OF The Journal" Co.