The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

CYNNADLEDD FFERMWYR GLAN TEIFI. Howel—Er pan ddarfu i ni gyfarfod o'r blaen, yr wyf wedi bod yn meddwl cryn lawer am y cyfnewidiadau mawrion sydd wedi cymmeryd lie yn ein gwlad er pan oeddytu ni cymmeryd lie yn ein gwlad er pan oeddym ni yn blant diofal. Y mae yr hen gymmydog- aeth dda a'r cyfeillgarwch oedd yn ffynu rhwng meistri tiroedd a'u deiliaid mewn llawer ardal wedi diflanu. Yr wyf yn cofio yr amser pan oedd y naill yn ystyried fod buddiannau un yn gydweuedig a chydbleth- edig a buddiannau y Hall. Yn lie cariad braw- dol, nid oes dim yn awr ond digasedd, bwriadau drwg, ac anghariadoldeb. Dysgir dynion i gasau eu gilydd gan y rhai sydd yn byw ar n Z5 efn cynhyrfiadau; ac er dwyn eu hamcanion i ben, ymlusgant i deiau, a gadawant eu llysnafedd gwenwynig ar eu hoi ar bob cam. lfor- Y r ydych yn rhwym o addef fod y meistri tiroedd yn gormesu yn greulawn ar eu deiliaid, ac yn codi crogbris am eu tiroedd. Cad ivy an—Yr wyf yn gwadu fod y meistri tiroedd yn gormesu ar y deiliaid. Fel pob corff o ddynion, hwyrach fod ambell i un yn galed ac yn ddidosturi. Fel rheol, y meistr gwaethaf yw y Rhyddfrydwr mwyaf brefog. Y mae ef yn Rhyddfrydwr am nad yw gwleidyddiaeth yn costi dim iddo. Nid ar y meistr tir y mae y bai os bydd yr ardreth yn uchel, ond ar y nermwyr eu hunain. Pan aiff fferm yn wag, ymgasglant am y cyntaf, a cheir zD Ln t5 digon yn barod i gynnyg crogbris am dani; Z5 Z5 n ac wedi iddynt gael allan fud yr ardreth yn rhy uchel, yn He ymresymu a gosod eu hachos o flaen y meistr tir, codir yr iwb fawr, a gwaeddir, Gormes, gormes." Moi-iis -Y mae yn rhesymol i ffermwr godi cymmaint a all am ei dai, am ei fod ef yn talu I rhent uchel am ei fferm. Gruffydd—Os oes liawl gan ddyn i godi y geioiog uchaf am ei dai, y mae yr un hawl 0 gan y meistr tir i ofyn am gael cymmaint a all am ei ffermydd. Pa ham yr ydych chwi yn hurio plant Balaam i regu y tirfeddiannydd am ei fod yn gwneyd yr un peth ag mae ffermwyr yn wneyd pan maent yn cael cy tie ? Dewi- Y mae gwahaniaeth dirfawr rhwng y ddau y mae y ffermwr yn gorfod talu am y tir ac mae y llall yn cael ei dalu am dir nad ydyw yn perthyn iddo. Y bobl oedd perchenogion y tiroedd, y rhai a ysbeiliodd eu tadau neu eu teidiau. Gunlym—Yr wyt yn siarad ffolineb. Nid oes dim hanes i'w gael yn avgraff- edig vac yn ysgrifenedig fod y tir yn n n ZD perthyn i'r werin na, mi heiiaf Dr. Pan Jones neu Mr. Gee i broti i'r tiroedd gael eu hysbeilio. Daeth yr ystadau presennol i feddiant y tir-feddiannwyr Cymru mewn un o dair fiordd-etifeddiaeth, pryniad neu briodas. Ar y cyntaf, yr oedd y tiroedd yn perthyn i'r brenin, a chafodd ei roddi am wasanaeth milwrol neu deyrnged. Peidiwch cymmeryd eich camarwain; chwiliwch a bernwch drosoch eich hunain fel dynion. Yr ym ni, ffermwyr Cymru, yn rhy barod i gymmeryd ein cam- arwain a'n twyllo. Llywarch—Yr wyf innau wedi gweled y Z5 llawer o gyfnewidiadau yn ein dull o fyw. Nid yw pobl hanner mor garedig ac elusengar ag oeddynt gynt. Yr ydych chwi oil yn cofio amser y cynauaf pan oedd gan bob ffermwr fedel fawr ar y maes; yr oedd bwyd i blant y gweithwyr, ac ystenaid o laeth i wraig y gweithiwr i fyned adref yn yr hwyr. Yr wyf yn cofio fel y byddai yr hen ffermwyr gwrid. coch yn rhanu tybacco rhwng y medelwyr. Gruffydd- Y r wyf yn cofio yr amser yn NyffrynTeifi, pe pnasai eisieu benthyg deugain punt, yr oeddynt i'w cael rhyngddo cf a'r clawdd ond yn awr rhaid cael tystion meichiau a note of hand. Y mae ysgraglyw- iaeth, gwleidyddiaeth orphwyllog y dydd, wedi gwneyd llawer o'r Cymry yn gonsetlyd, annonest, a thwyllodrus. Dechreuodd y di- rywiad hwn pan ddaeth gwleidyddiaeth i fri yn lie yr Efengyl, ac mae yn rhaid priodoli y cyfnewidiadau hyn i arweinyddion politic- aidd. Iwan- Y mae ein harweinwyr yn ddynion mawr, yn ddynion dysgedifj, ac y mae rhwymau arnom. i'w canlyn. Gadwgan-Y mae eich arweinwyr "yn tynu yr anneallus o'r neilldu, heb fedru gwir ranu'r gwirionedd." Gadewch i mi gael gwybod ar ol pa un o'ch blaenoriaid yr ydych chwi yn myned 1 Y mae Cymru yn awr yn cael ei gorlifo gan glybiau, cymdeithasau, cynghreiriau o bob math ond nis gellir cael Z3 dau o'r arweinyddion i gyd-dynu a chydweled, er eu bod un ac oil yn blant Cymru Fydd." Mae pob un yn honi fod ei gyffeiriau yn oy anffaeledig i adferu Cymru. Bloeddia un am ddadgyssylltiad yr Eglwys yng Nghymru; ac un arall am Home Rule i Gymru a ) senedd Gymreig yn Aberystwyth. Mae yr Z5 holl ferw diddiwedd yn ddigon i roddi y bendro i ddyn. I < lj0Y—Ni fydd neb ond ffyliaid yn talu rhenti maes o law derfydd rhenti, derfydd decwm ar ol i ni gael Home, Rule gvrnawn waith byr ar yr Eglwys a'r ° ..1 personiaid. Cadwyan Cymmer bwyll ni fydd Y gwaith o ddinystrio yr Eglwys yn waith mor hawdd ag mae llawer yn meddwl. Morus—Addawodd Mr. Gladstone, meddai Dr. Solomon Jones, yn Nottingham i ddad- t3 Z5 sefydlu yr Eglwys yng Nghymru. Gwilym-Cafodd hyny ei wadu gan fon- eddwr oedd o fewn dwy lath iddo, ac ni ddywedodd ef yno ddim am ddadgyssylltiad. Pan mae eich doctoriaid yn methu cytuno a'u gilydd ar unrhyw bwnc, pwy sydd i bender- j fynu rhyngddynt ? Dewi-Dylai yr aelodau Cymreig ymuno fel un gwr i osod gorfodaeth ar Mr. Gladstone a'r senedd i ddadgyssylltu yr Eglwys, yn lie cloffi rhwng dau feddw]. Mae y blaid Gymreig yn ddigon cryf i'w osod ef unwaith eto mewn swydd neu ei gadw allan. llywel-Nid oes dim ond 30 o aelodan dros Gymru. Beth all 30 wneyd mewn Ty o 600 Iwan- Y gwirionedd yw, mae yr aelodau Cymreig yn siarad yn rhy blaen i foddhau y Toriaid ac Undebwyr. Dyna oedd bai araith Mr. Lloyd yn y Tabernacl, ac am hyny y condemnir hi. Gruffydd—Dywedir fod y boneddwr ail- rhydeddus yn gwrthod arddel ei griw. Os cafodd ef ei gamddarlunio (7), pa ham na chlywid gair am gamddarluniadau, ar ol i'r Western Mail gyhoeddi adroddiad yn llythyr- enol o'i ai-aitli ? Mae yr offeiriaid a'r bonedd- igion dan ddyled i'r Mail am roddi iddynt ddrychfcddwl o'r dull maent yn cael eu trin a'u trafod, a'u camddarlunio, a'u duo, ar lwyfanau gan y Radicaliaid. Nid oes gan foneddigion nac offeiriaid Cymru un drych- feddwl am natur a chwerwder yr ymosodiadau a wneir arnyntyn barhaus, mewn areithiau yn yr iaith Gymraeg am nad ydynt yn eu darllen. Ifor—Yr wyf yn gweled fod y Toriaid yn myned i lwgrwobiwyo y tafarnwyr ag arian y wlad. Gwilym-Nid yw y Llywodraeth yn amcanu gwneyd dim o'r fath beth a 1 lwgrwobiwyo y tafarnwyr ag arian y trethdalwyr. Cam- ddarlnnir y mesur. Amcana y mesur hwn gyflawnu yr hyn a fethodd dirwestwyr 5y gyflawnu am ugaiu mlynedd. Bydd i'r mesur rwystro tafarndai i amlhau o hyn allan. Mae Lawson ac ereill wedi marchogaeth eu hobby-horse am flynyddoedd, ac heb fod dim yn well. Bydd yr awdurdodau lleol gael y gallu i roddi trwyddedau a'r gallu o'u cym- meryd ymaith. Os cyll dyn ei drwydded heb un bai o eiddo ei hun, fe gyll ei fywoliaeth. Darboda y mesur iawn iddo am ei golled. Mortis—-O ba Ie mae yr arian i'w dalu yn dyfod O'r trethi, bid siwr. llywel-O drysorfa a ffurfir o dreth a godir ar wirodydd y sawl a fydd yn yfed gaiff dalu. Y mae hyn yn hollol deg ni ddaw yr arian allan o'r trethi ereill. Pan mae yr awdur- dodau yn tynu siop i lawr, gwneir colled y perchenog i fyny. Dewi-Mae masnach y siopwr yn un gyfreithlon. Llywarch—Mae masnach y tafarnwyr yn un gyfreithlon, mor bell a hyny. Cefnogir a chymmeradwyir hi gan y gyfraith. Nid yw yn deg ac yn onest i ddyn wario yr hyn a ennillodd am oes ar adeiladu tafarndy ag a drwyddedwyd gan y gyfraith, iddo golli y cwbl ny yn sydyn. Ifor—Nid yw y fasnach feddwol yn cael ei hystyried fel masnach gyfreithlon, ac ni ddylai iawn gael ei dalu iddynt. Cadwgan-Nid oedd masnach mewn cig a gwaed y Negroaid yn gyfreithlon, ond tal wyd 5 n t5 ugain miliwn am eu rhyddhau. Mi wn hyn, ein bod ni fcl ffermwyr yn cad digon o feichiau i'w dwyn. Nid oedd eisieu Dwrdd Ysgol yn y plwyf yma, ond ni wnai dim o'r tro ond cael Bwrdd. Addawyd na fyddai y dreth ysgol ddim ond ceiniog a dimai yn y bunt; ond fe aeth y di-etli i fyny i ddeg ceiniog. lIywel-Nis gwn beth mae y trethdalwyr yn gael am eu harian; ond mi wn hyn, fod y plant yn cael gwell addysg foesol yn yr hen Z5 ZD ysgolion nag maent yn gael yn awr. C(t(Itoyaii,Nid oes dim rhyfeddod cauir y y Beibl allan o ysgolion y byrddau yn sir Aberteifl, a gadewir y plant dyfu i fyny mewn anfosoldeb. Er cywilydd i Ddeheudir Cymru yr wyf yn dweyd hyn. Caiff y wlad weled ei chamsynied cyn bo hit.

PENCADER. At Olyyydd Y JOURNAL. SYR, Mae llawer wedi ei ysgrifenu mewn cyssylltiad a'r Ile uchod yn ddiweddar, a buasai yn dda genyf allu gwrthbrofi rhai o'r cyhuddiadau a ddygwyd yn erbyn y gym- mydogaeth, ond nid oes modd gwneyd hyny. Ond teg yw dweyd hyn-fod yn ein plith lawer o ieuenctyd a'u rhodiad yn addurn i'r ardal. Rhaid yw hefyd gyfaddef fod ereill a'u bucheddau, fel y mae gohebwyr doniol y JOURNAL wedi eu darlunio; ac y mae yn ffaith i'r heddgeidwad orfod gwysio wyth neu naw o bersonau, yn ystod y mis diweddaf, o herwydd eu camymddygiad ym mhentref bychan Pencader. Barna un o'ch gohebwyr mai llenyddiaeth aliachus y papyrau Radical- aidd sydd i'w gyfrif am anfoesoldeb v He. Yn ol fy meddwl innau, mae'r wasg Radical- aidd y dyddiau presennol yn cyhoeddi llawer o bethau sydd a'u tuedd i wneyd drwg. Cefnoga y bobl sydd yn gwrthod talu y degwm. Dywed mai y genedl ac nid y perchenogion presennol yw ei iawn berchen. Nld wyf am ddadleu pwy yw ei iawn bercben, ond a chaniatau fod yr yraresymiad yn iawn, fy nghred yw y buasai y gwrthddegymwyr yn fwy boneddigaidd a chysson A, ffyrdd crefydd oa pe defnyddieat eu hamser a'u harian, a'u doniau a'u talentau i geisio newid y cyfreithiau a dybiant yn anghyfiawn, yn hytrach na'u defnyddio i'w herio a'u tori. Mae gweled y rbai sydd yn cael eu talu am grefyddoli a moesoli ein gwlad yn ufuddhau i gyfreithiau ein gwlad trwy orfodiaeth yn unig, yn esampl niweidiol ac iselwael i'r werinos anwybodus. Mae yn ffaith, yn ol yr ychydig brofiad sydd genyf, fod llawer yn y ymmydogaeth uchod oddi ar ddechreu y cynhwrf gwrthddegymol, Z5 tY yn llai eu gofal am dalu eu dyledion nag oeddynt cyn hyny. Clywais rai yn dweyd nad oeddynt yn ei chyfrif yn un sarhad fod beili yn dyfod at eu tai o herwydd fod arnynt ddyled-fod hyny yn cymmeryd He mewn cyssylltiad a dynion anrhydeddus, megys Mr. Jones, Nantygragen Mr. Jeffreys, Saron, &c. 0 Hefyd, mae'r gyfundraith sydd gan yr Ym- ny r, neillduwyr i dalu eu gweinidogion yn sicr o 0 fod yn rhwystr iddynt i fod yn hyf i ddysgu 0 eu dyledswyddau i'r bobl lie y gweinidog- aethant. Yn gyffredin baich pregethau y gweinidogion Ymneillduol yw gwasgu ar ddynion i ddyfod yn aelodau i'r capeli, ac nid byw yn addas i Efengyl Crist ac y mae hyny ZIY yn eithaf naturiol i ddyn sydd a'i fywoliaeth yn ymddibynu ar nifer yr aelodau. Eto mae yr un gyfundraith yn rhwystr iddynt i ym- ddwyn yn briodol at y rhai sydd yn cyfeiliorni yn eu ffyrdd, a gwasauaetha yr enghraifft ganlynol i brofi yr hyn wyf yn ei ddywedyd. Dydd Nadolig diweddaf, gwelais weinidog ac un o aelodau ei eglwys, yn cyd-deithio mewn oerbyd. Yr oedd y gweinidog yn sobr, ond yr aelod yn feddw iawn, fel arferol pan oddi cartref. Er hyny, ni wnaeth y gweinidog un sylw cyhoeddus yn ei eglwys o barthed i'r brawd. Pa ham 1 Ai nid am na, allai hyny fod yn foddion i gwtogi ei gyflog ? Mewn 6 Z5 n y cyfarfod cyhoeddus er ys ychydig fisoedd yn ol, rhoddodd offeiriad ein plwyf ychydig o gynghorion i ieuenctyd y lie uchod ar y pwysigrwydd o "lawn ddefnyddio oriau hamddenol." Dywedodd y byddai yn llawer mwy anrhydeddus iddynt, wedi gorphen eu diwrnod gwaith, i ymuno a,'r science classes yn Ysgoldy y Bwrdd, na threulio eu horiau i rodiana, cicio pel, a mynychu tafarndai. Gwnaeth ereill sylw yn yr un cyfciriad ond cyn diwedd y cyfarfod, cododd gwr dylanwadol o'r tird4 Ymneillduol i fyny, a dywedodd nad oedd yn deg i neb feio ieuenctyd y lie am rodiana a mynychu tafarn- dai, o herwydd nad oedd yn y pentrcf readiny room. Dywedodd ym rnhellach r mynai efe readiny l'oom iddynt, ac yna y byddai yntau yn dysgwyl cyfnewidiad. Er fod misoedd wedi myned heihio er pan roddodd y gwr parchedig ei addewid am y readiny room, nid oes un symmudiad cyhoeddus wedi ei wneyd i ddwyn hyny oddi amgylch j felly, yn ol yr awgrym a gawsant, mae tipyn o ryddid i 0 "ddablena" o hyd gan ein pobl ieuainc. Pa ffrwyth gwell na phroffeswyr crefydd meddw sydd i'w ddysgwyl oddi wrth ddywed- iadau o'r fath ? Gobeithio bydd yr ysgrifau sydd yn ym- ddangos yn y JOURNAL mewn perthynas i'r He uchod fod yn foddion i flaenoriaidein heglwysi o bob enwad i fod yn fwy egniol dros yr hyn sydd dda, ac y gwelir hwynt yn amlach ac yn fwy wrth eu bodd yn nhy Dduw nac yn y dafarn, ac y gwnant lai o ddefnydd o'r costrelau gwirod yn y dyfodol, cynnwysiad pa rai sydd yn andwyo y byd gwareiddiedig.— Z5 Z3 Yr eiddoch, GLASLANC. At Olyyydd Y JOURNAL. SYR,—Yn eich newyddiadur, y naill wyth- nos ar ol y llall, yr ydwyf yn darllen goheb- iaethau o'r He uchod gan ysgrifenwyr galluog. Y mae mwyafrif o'r cyfryw yn curo arnom ni y llanciau a'r llancesau, yng nghyd a'n harfer- iadau gwrthun ac ammhriodol. Mae lie i ofni fod gorrnod o wir yn yr hyn a ysgrifenir am danom, ond dymunaf ddweyd nad ydym yn waeth yn y cyfeiriad yna na phobl iauaine lleoedd ereill; ond nid ydyw fod ereill yn wael en hymddygiadau yn ddigon o reswm ZD dros i ni fod felly yn y lie uchod. Nid fy amcan yw dadleu ac ymgecrn ag un o'r gohebwyr galluog, ond yn hytrach dweyd gair mewn cyfeiriad arall. Prif faich yr ys- grifau ydyw ein beio a'n condemnio ni fel ieuenctyd. Gofynaf, Onid oes yna fai mewn cyfeiriad arall 1 Nid oes yr un o honom heb fod genym dad neu fam, meistr neu feistres; pa faint y mae y cyfryw rai wedi eu wneyd er moesoli ein hymddygiadau ar nos Stiliati 7 Onid oes lie i ofni nad ydynt wedi gwneyd y nesaf peth i ddim 1 Onid ydynt fel pe yn diystyru yr hyn a ysgrifenir o'r lie i'ch new- yddiadur 7 Dywed hen air, Fel bo'r fain y bydd y plant o dyfiant ac o dafod." Pe byddai pob penteulu yn rhoddi esampl dda o flacn, yng nghyd a chynghori, y rhai sydd dan eu n n gofal, oni fnasai hyny yn lies i gael diwvgiadl Mae genym llaenoriaid a swyddogion eglwysig yn y He uchod, ond a ydyw y cyfryw yn gWlIeydyr hyn a allant dros rinwedd a moes- oldel,, sydd yn gwestiwn genyf. Mae Daf- Z3 ydd"yn awgrymu mai stwff gwael sydd yn gwneyd i fyny ddiaconiaid y lie uchod. Nid wyf yn hOlli fy mod yn gwybod am lawer, na chwaith wedi gweled rhan helaeth o'r byd, ond nid vdwyf yn credu, yn ol fy ngwybodaeth fechan, fod diaconiaid Pencader yn waeth na swyddogion rhyw leoedd ereill, ac nid wyf yn credu fod eiddo yr Annibynwyr yn waeth nag eiddo yr enwadau ereill y mae rhai cymmcr- iadau da gan bob enwad. Myn pob sect mai gyda hwynt mae y dynion goreu, ond dywed Cat-lyle: We see men of all kinds of profes- sed creeds attain to almost all degrees of worth or worthlessness under each or any of them." A gwell genym gredu Carlyle na rhyw gorachod enwadol. Mae y meddwl ieuanc yn dyner ac yn fy wiog, ac os na ddarperir iddo y da, dilyna y drwg. Pan yn ieuanc mae y dderwen yn hawdd ei pblygu neu ei diwreiddio; ond pan aiff yn hen, anhawdd yw gwneyd hyny. A clian maio arferiadau cydmharol ddiweddar sydd yn ein handwyo ni yn y lie uchod, onid ydyw yn hawdd eu difodi o'n plith 1 Ond yr ydym eto yn dweyd nad ym yn cael y gefnogaeth a ddylenu gan benau C, y 1-1) teuluoedd a swyddogion crefyddol. A ddy- Z5 wedwyd rbywbeth yn erbyn ein harferiadau anweddaidd ar nos Suliau gan ein hynafiaid gartref 1 A gondemniwyd ein harferiadau, ac a gynghorwyd ni i wella yn ein Hysgolion 0 Sul ? A ddywedwyd rliywbetti o'r pulpudau 1 A goffawyd am y peth yn rhai o'r cyfeillachau crefyddol? Ychydig iawn, mae lie i ofni; felly, yr ydym yn barod i gredu nad oes drwg yn ein harferiadau. Mae yn y lie ucbod rhyw lacrwydd tuag at sefydliadau da. Dyna'r Ysgolion Sul yn y He ond ychydig, i'r hyn ddylai, o benau teuluoedd sydd yn eu mynychu; ac onid oes llawer o'r swyddogion eglwysig yn absennol o honynt o'r Z5 0 0 1 naill wyl Dewi i'r llall 1 Felly, yn ol eu hym- ddygiad hwy, nid yw yr ysgol yn werth i'w mynychu. Gyfeillion, os ydych yn tybio eich hunain yn rhy ddysgedig, dywedaf wrthycb 0 yn iaith y bardd-- "Pan oeddych ieuanc, dysgwyd chwi Gan rai oedd hen, mawr oedd eu bri; Dewcb chwithau 'nawr i'n dysgu ni, 0 dewch i'n dysgu ni," &c. Neu os mai eisieu dysgu sydd arnoch, dewch i'r ysgol; uewen roesaw, cewcn aaciysg yn rnaa." Dyna'r gymdeithas ddirwestol eilwaith. Na feddyliwch fy mod yn benboethyn dirwestol, ac fy mod yn credu fod dirwest yn anhebgorol er meddu bywyd tragwyddol; na, dim o'r fatb beth ond yr wyf yn credu mewn pob peth sydd yn ymladd yn erbyn y gwahanol ddrygau, ac ar yr un pryd yn llesoli a moesoli cvnideithas; ac y mae yn amI wg ddigon mai y ddiod fe(ldwol yw prif felltith ein gwlad. Ond am y gymdeithas ddirwestol a sefydlwyd yn y He uchod, onid dynion cydmharol ieuainc ydoedd lllwyafrif y rhai fu yn ceisio gweithio yn egniol o blaid 11 svyrymwrthodiad 1 Ond ni ehawsant ond ychydig os dim o gefnogaeth 11 gan y blaenoriaid yn y lie, eithr yn bytrach eu diystyru a gawsant. Onid oes eisieu cym- deithas felly yn y lie, a cliael dynion gweith- gar i weithio o'i phlaid? Onid oes dynion yn y lie uchod wedi myned i'r farn yn anamserol, ac ar ychydig rybudd, o herwydd ymwneyd a'r ddiod feddwol 1 Mae ymrwygiadau mewn teuluoedd o herwydd fod rhai o lionylit yn rby hoff o'r pethau meddwol; ond er hyny, ryw fodd, anhawdd yw cael ein blaenoriaid i bleidio unrhyw sefydliad daionus, a thrwy hyny nid oes ond gwanobaith i'r mwyafrif o honom i wella ein harferiadau. Digon priodol y dywedodd "Gwladwr," nad ydym i synu a rhyfeddu fod y diaconiaid yn pwdu, &c. Felly y maent yn gyflVedinol drwy y wlad gan y gwahanol enwadau. Dyma ddywedodd un gwr mawr am flacnoriaid oedd wedi ymgyfar- fod mewn rhyw fan, "Synwn mor failed ac eiddiled oeddynt" (mewn gras). Dynion o broffes ardderchog oe(ld yr Ysgrifenyddion a'r Pliariseaid yn amser ein Hiachawdwr; ond am bob daioni, dywedent, "Ymaith ag ef, croeshoelier ef." Fell.), y mae yn ein hoes ni y mae llawer o'n blaenoriaid ym mysg y gwa- hanol enwadau yn meddu ar broffes ragorol, ond am bob sefydliad daionus, y maent yn dweyd, Ymaith ag ef, croeshoelier et." Os J selycllir cymcleitnas dairwestol mewn rliyw le, mae "pliariseaid ac ysgrifenyddion" yr en- wadau yn dweyd, "Ymaith a hi, croeshoelier hi." Os bydd yr offeiriad yn weithgar, a'r Eglwys yn lledu ei chortynau, pliariseaid ac ysgrifenyddion yr enwadau a ddywedant, Ymaith a hwynt croeshoelier hwynt." Yr ydym ni, y rhai ieuainc, yn barod i geisio efelychu ein blaenoriaid. Dywedir fod yna ddyn anghrefyddol unwaith, ar foreu Sul, ar ei ffordd tua'r capel, pan y gwelodd yr arch- ddiacon yn myned i'r dafarn i gael peint o'r ddiod feddwol cyn myned i'r capel i addoli, ac i gario oddi amgylch elfenau y cymmundeb. Meddyliodd y dyn anghrefyddol os nad oedd yn bechod i'r blaenor i fyned i rnewn i'r dafarn, nad oedd felly iddo yntan, ac felly yr aeth a chyn pen hir, aeth yn feddwyn cy- hoeddus. Dyna esampl waradwyddus gan wr mawr yn Israel, onid e ? Gwyddom yn ddigon da mai bodau meidrol yw diaconiaid a blaen- oriaid ein gwahanol enwadau, ond er liyny yr ydym yn dysgwyl iddynt i arwain bywyd pur a dilychwyn o herwydd y safle y maent ynddi. Yr ydym yn dysgwyl iddynt i bleidio pob peth da, moesol a rhinweddol, gan nad pa beth a fydd. Cymhwysderau a farnan Paul yn angenrheidiol er cyflawnu y swydd oedd, Bod yn onest, nid yn ddau-eiriog, nid yn ymroi i win lawer, nid yn budr-elwa, yn dala dirgelwch y ffydd mewn cydwybod bur." Ond syniadau lluaws o flaenoriaid ein hoes ni am wasanaethu eu swydd yw, tra-awdurdodi ar y holl aelodau eu heglwys y neb a fynant a godant, a'r neb a fynant a dynant i lawr. Adwaenem Diodus Puw, hen ddiacon gyda'r Bedyddwyr anmal yr elai i'r farchnad nad oedd yn dyfod gartref yn feddw; ond er hyny, efe oedd yn llywodraethu yr eglwys, ac yin- grymai pawb iddo, am ei fod yn berchen da n lawr. Adwaenera Ednyfed Owen, hen ddiacon gyda'r Annibynwyr. Siaradai lawer yn y gyfeillach am barchu a sancteiddier Sabbath, am gyfiawnder a goirwiredd. Yr oedd I- Ednyfed yn cadw maelfa fechan, a gwertliidy man nwyddau gan Gwcnllian ei wraig. Ond c' 11 yr oeddyr hen ddiacon yn ofni fod ei briod yn j gwneyd gormod o chwareu teg a'i gwsmeriaid, n Z5 a chodai yn bur foreu bob boreu Sul i bwyso siwgr hyd amser yr oedfa, a gofalai yn o dda am dano ei hnn. Ond waeth heb dewi, y cyfryw rai sydd yn llywodraethu lawer o honynt yn ein hoes ni, a gwae a ddywedo neu a ysgrifeno ddim am danynt, ac nid ydym yn dysgwyl ond gwawd a dirmyg am ysgrifenu 0 15 mor eglur. Rhyw ysgrifau sebonllyd sydd yn cael clod yn ein dyddiau ni; ond nid yw o bwys genym am glod, ac nid ydym chwaith yn ofni difriaeth.—Yr ciddoch, UN IKUANC. At Olyyydd Y JOURNAL. SYR,—Yr wyf wedi syllu ar golofnau eich newyddiadur clodwiw er ys troion, ac yr wyf yn canfod nad yw yr ychydig bobl icuainc sydd yma yn ymddwyn fel y dymuna Gwyliwr" a'i gwmni ac eto ni ddefnydd- iodd yr un moddion i'w gwella hyel ncs y cyfeiriodd "Brawd" at y readiny-room ddylai gael ei sefydlu yn y lie. Dylai "Gwyliwr" a'i gwmni gotio mai o'r deuddeg i'r pymtlieg oed ydyw oedran y rlian fwyaf o honynt, ac y mae y rhai hyny yn cadw tipyn o swn wrth chwareu y cat, mae yn wir, ond nid wyf yn eu clywed yn rhegu a thyngu, fel y dywed Mr. "Gwyliwr." Nis gallaf ddweyd Z5 y llawer am y tri llanc hyny fn yn cadw cyfarfod gweddi, &c., mewn tyddyn cyfagos, ond gallaf sicrhau nad oedd un o ddwylaw presennol y gwaith gwlan yno. Dau o honynt oeddynt yn deilwriaid, ac yn wir, y mae yn rhaid cyfaddef mai un o ddwylaw y gwaith gwlan oedd y litll ond y maent oil wedi ymadael a'r lie; y mae y gwehydd wedi ti-oi yn lôwr. Un peth eto yng nglyn a'r diacon hwnw sydd yn aros gartref o'r cwrdd o herwydd fod rhyw berson neillduol yn cael cymmuno yno yn wir, ni ddylai neb wawdio hen wr duwiol am wneyd y fath beth. Os nad yw ef yn ei weled yn deilwng, ac o herwydd byny yn aros gartref, nid oes eisieu i Wyliwr a Dafydd, ac ereill sefyll gartref, o herwydd nad yw yr hen wr yma yn ei weled yn deilwng. Os ydynt hwy yn ei weled yn deilwng, ietit i'r cwrdd, a gadawent yr hen wr yn llonydd. Y mae yn hotii cael es- mwythder yn ei henaint.—Yr eiddoch, CARTREFWR. [Derbyniasom ysgrifau ereill ar y pwnc uchod, ond gan eu bod Y4 ymddwyn a'r mater mewn modd personol iawn, nis gallasem eu cyhoeddi.—GOL.]

LLANGELER. At Olygydd Y JOURNAL. SYR,—Yn y rhifyn diweddaf o'ch newydd- iadur clodwiw, ymddangosodd ysgrif un a eilw Z5 ei hun Bachgenyn," yn yr hon yr ymdriniai m a, materion perthynol i Gapel Mair. Yr oedd yn dda genyf glywed fod pethau yn dechreu bywhau er pan yr ysgrifenais fy ysgrif flaen- orol. Y mae genyf bob parch i Bachgenyn am ei nodiadau aID y lie, o herwydd yr wyf yn teimlo yn awyddus am glywed pob iota yng nghylch yi hen ardal pan ym mhell fel YIlla. ym inhlith cstroniaid. Pan yr ymwelais a'r lIe o ddeutu y Pasc diweddaf, yr oedd wedi cael ei adael braidd yn ddisylw yr oedd ulion esgeulusdod i'w weled ar yr achos, yr hyn a berai i'm gwyneb wriilo with feddwl fod yr hen ardal wedi syrthio yn aberth i'r clefyd marwol hwnw, sef, difaterweh. Gobeithio y caf eto y fraint o weled y capel wedi cael ei adnewyddu, a'i osod i fyny yn ddestlus, pan y deuat ar fy ymweliad y tro nesaf. Fel ag y crybwyllais yn flacnorol, yr oedd gan yr hen bobl barch dirfawriddo gynt. Pleserfynghalon oedd clywed yr hen Ddaniel y rnasiwn yn canu a'i lais soniarus; Dafydd y clocliyild yn (larllen gyda'r fath ddawn a Deio Penlon ar ei liniau, a llawer ereill, ond y mai^nt erbyn hcddyw wedi tewi, a'u cyrff wedi cael eu rhoddi i orwedd ym mhriddellau'r dyflVyn du. Nid I oedd ond rhyw ddau uou dri o aelodau r eglwysig yn yr holl gymmydogaeth ar yr adeg yr adeiladwyd ef, ond fe ddaethant wrth y degau i ymrestri o dan faner yr Tesu yn bur fuan wedi hyny. Yr oedd yn bur auilwg fod Ilaw Duw yn cydfyned a'u gwaith, ie, gallaf ddweyd yn ddifloesgni fod yr hen bobl wedi Z" gwneuthur mwy dros achos Mab Duw yn y lie nag y mae y do presennol yn ei wneuthur. Dyna yr hen Yswain o'r Llwynffynnon, o barchus goffadwriaeth, wedi neillduo o'i eiddo ddeg punt yn flynyddol i ficer y plwyf am ddyfod i fyny i'r capel i wasanaethu ar y Sul. Bydd enw hwn yn perarogli pan y bydd enw el llawer i ysgreglyn yn y dyddiau hyn wedi n n pydru yn nliir anghof. Gofidus genyf i'r eithaf n glywed fod ambell i ddyn call, yn eu tyb en hunain—Pliariseaid penboeth—yn bodoliyn yr ardal, a'u holl bwyntiau ydyw cael yr hen Eglwys i'r llwch. Y mae hen glocli y Lian In Z5 ar foreu y Sul yn myned fel trydau trwy y tipyn synwyr sydd ganddynt. Dymunaf yn y fan yma, Mr. (-;i)i eu hadgofio o'r bronau a fuont yn en sngno, ac nid hyny yn unig, 0 y Z!1 ond y bronau y maent yn en sugno yn bresennol. Eu prif hyfryd weh, debygem, fyddai gweled yr hen Fam yn adfeilion, a'r tir cyssegredig yn cael ei droi i fyny gan yraradr. Ow olygfa Pa fodd y teimlent en hunain wrth feddwl fod eu rhieni a'u hanwyl- iaid yn gorwedd yn dawel o fewn ei chaerau hyd nes y bloeddia'r archangel yn ei udgorn yn y dydd diweddaf. Nid rhyfedd fod gclyn- iaeth ganddynt tuag at yr Eglwys pan y maent yn elyniaethus i'w gilydd. Ar ym- weliad a'r lie, cefais yr anrhy,ledd o weled cartrefle yr enwog Bob-y merlyn merihyr- edig pedair grot Llangeler. Na sonier mwyach 6 Z5 0 am yr apostolion merthyredig, na Chrannier, Latimer, Ridley, ac ereill (y rhai a ddyoddef- asant angeu yn y dull mwyaf arteithiol), o herwydd y mae Rob a Phenwen yn llyncu y cyfan i fyny. Bydd y ddan wron gwrachaidd hyn ar dudalenau hanesyddiaeth pan bydd y dewrion cryWylledig wedi suddo i ebargofiant bythol Wedi bod yn syllti ar y golygteydd ysblenydd oedd oddi amgylch palas ei fawr- ny liydi, troais i gyfeiriad y Rlios, ac fel yr oeddwn yn myned i fyny, canfyddais fod yno gapel. O na, begio'ch pardwn, syr, nid capel ond capeli—dau mewn nifer,—wedi cael eu hadeiladu o fewn ychydig i'w gilydd; ac os n zn bydd eisieu, yr wyf yn sicr y caiff dau neu dri eu hadeiladu eto yn ddiseremoni. Y maent wedi cymmeryd cynllun anghyffredin i gre- fyddoli yr ardal, o herwydd nid oes eisieu i neb fod o'r tn allan, tra y byddo cymmaint o synagogau yn britho y lie. Yr oedd yr ardal lion gynt yn cael ei blino yn ami gan ladron beiddgar, ie, ac hyd yn nod gan lofruddion hefyd, y rhai oeddynt yn ddychryn i ddyn fod allan wedi i deyrn y dydd fyned i ymgnddio yn ei wely ond erbyn heddyw, y mae wedi newid ei then, a'r holl fwstwr ydyw y spri capelyddol. Nid wyf yn gwybod pa fodd y t, y try y spri fawreddog hon allan, ond yr wyf yn sicr o hyn, sef nad ydyw wedi troi allan fel ag y dymunent, wrth geisio saethu y belen n Z5 tuag at Eglwys henafol Llangeler. Eglwys Annibynol Saron a'i cafodd nes ei bod yn ddarnau. Fel ag yr oeddwn yn syllu ar yr annibendod a grcodd ei fawrhydi Bob, (laetit i'm cof y llinellau hyny o ciddo Brutus gynt— Independia aiff ym mlaen yn ogoneddus Yng nghanol eu ffaglau tan anrhydeddus." I Dymunol fyddai gweled mwy o undeb yn yr ardal dan sylw nag y sydd, o herwydd pa 0 grefydd a all fod mewn cynhenati, ymrysonau, ac ymbleidio ? Y maent yn ymddwyn yn hollol antiheilwng o ganlynwyr y Brenin mawr. Rhag trethi cich gofod yn ormodol, Mr. Gol., terfynaf gan addaw dychwelyd at fy ysgrifbin eto yn fuan..—Yr eiddoch, YMWKLYDJ).

GWIBDAITII I GEREDiGION. At Olyyydd Y JOURNAL. SYIt,-Dymunaf ychydig o'ch gofod i amddiffyn eich gohebwyr yn Llangunllo a Throedyraur. Uyhudda" Gogleddwr rich gohebwyr o esgeuluso eu dyledswyddau, trwy ofyn, "Pa le mae eich goliebwyt- Atebaf yn ddibetrus eu bod yn fyw a.c yn iach maent ar ddihun, a'u llygaid yn ago red bob amser, ac yn gofalu danfon pob hanes werth ei gofnodi i'r JOURNAL. A all Gogleddwr" ddwyn un enghraifft i bi-ofi es- geulusdod cich gohebwyr? Nid wyf yn tybied. 1\lae y JOURNAL yn werthfawr YlIg ngolwg eich gohebwyr. Bydded hysbys iddo mai pobl ostyngedig a gwylaidd ydym ni y Cardis; a bod rhai o'r personau y sonia am danynt wedi digio yn aruthr wrtho am lusgo en henwau i'r cyhoedd mor ddiesgus a diachos.— C5 Ydwyf, &c., CARDI.

CAERFYRDDIN. E<;LWYS NEWYDD SANT IOAx. Dydd Mawrth nesaf, bydd yr Eglwys newydd n y Gymreig uchod yn cael ei chyssegru gan C, I n 1"3 Arglwydd Esgob Ty Ddewi. Bydd y gwasan- aet hau agoriadol yn dechreu yn y boreu am 0 un ar ddeg o'r gloch, a phregethir gan Arglwydd Esgob Llanehvy (y diweddar ficer); ac yn yr hwyr am saith, pregethir gan Canon zn ;n Evans, Rhyrnui. Nos Ferclier, pregethir gan y Parch. J. M. Griffiths, ficer Llantihangel- geneu'r-glyn a nos Iau, gan y Parch. Anthony Britten, ficer Meidrym. Mae yr Eglwys uchod yn un o'r Eglwygi mwyaf harcld ZD 0 yn y Dy wysogaeth. ABERBANC. Cad wyd y Llungwyn yttia fel gwyl gyffre- dinol. Y prif attynfa oedd y cvnimanfaoedd ysgolion yn Horeb a Thwr Gwyn. T'r lie blaenaf daeth pedair ysgol yng nghyd, sef Llandyssil, Horeb, Bwlchygroes, a Gwern- llwyn. Holwyd yn fanwl ac i bwrpas gan y Parchedigion Jones, Hawen, a Jones, PCII- cader. Cafwyd cyfarfodydd rhagorol yn y boreu, y prydnawn, a'r hwyr. Yn Nhwr Gwyn yr oedd cymmanfa y Methodistiaid. Daeth pedair ysgol yng nghyd, sef Capel Drindod, Twr Gwyn, Bryn, a Salem. Ar y cyfan gellir (Iwe y d fod y cyfarfodydd yn llewyrchus ac addysgiadol. Y Llungwy;; vw yr adeg mwyaf cyfleus o'r flwyddyn i gvnnal cyfarfodydd er hyny, wele yr Eglwvswvr wedi gadael i'r dydd fyned heibio lieb yr un fath o gyfarfod. Beth yw y I-lieswril nad oedd cymmanfa yng Ngliastcll Newydd-Emlyn fel arferol ? LLW YDDIANI.—Mae yn llawenydd genym glywed fod jMr. J. Arthur Evans, mall henafy diweddar Ddoctor Evans, Dyffryn Ceri, wedi ennill y teitl o M.R.C.V.S.