Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

21 articles on this Page

YR EGLWYS. y ———— sy

News
Cite
Share

YR EGLWYS. y ———— sy Dywedodd Arglwydd Eldon unwaith, h' Diolch i Dduw fod genym Dy yr Arglwyddi. Dywedwn ninnau yr un peth am yr Eglwys, hi diolch i Dduw fod genym ninnau Eglwys u' Sefydledig yn y deyrnas hon, yr hon sydd h: gangen o'r Eglwys Apostolaidd. Dywedir ui wrthym yn ami mai yn amser Harri yr Wythfed y daetb Eglwys Loegr i fodolaeth gl nis gall ei geJynion fyned gam yn ol ar dir E hanesyddiaeth ym mhellach na'r amser hwnw. d Dichon i'r Eglwys gitel ei sefydlu yn y wlad hon tua'r flwyddyn 60 o oed ein Hiach- a awdwr, pan oedd yr Apostolion yn fyw. Nis b gall neb wada nad oedd tri o Esgobion Pryd- b einig yn bresiennol yng Nghymmanfa Aries, yr g hon a gymmerodd Je O.C. 314, yn agos i dri I chant o flynyddoedd cyn i'r Pab anfon g Awstin Fonach yma. Y mae yn wirionedd i y Eglwys Bufnin ormesn ar yr Eglwys Bryd- einig yn y canoloesoedd, me iddi gyfrannogi o'r llygredigaethau oeddynt wedi ymlusgo i fewu i ddi. Gwnawd ymdrechion i buro yr Eglwys ym mhell cyn amser Harri gan Wickliff ac E erailL Pan y gwelodd Duw fod yn dda, Y torrodd gwawr y diwygiad allan; derbyniodd 1 yr Esgobion a'r offeiriaid y goleuni gyda Y llawenydd mawr a gwrthodasant ymostwng c i'r llygredigaethau oedd y canol oesoedd wedi 1: ddwyn i fewn. Darfu iddyut appelio at y ] Gyfraith a'r Dystiolaeth, sef gair Dnw A gwrthodasant y defodal1 a'r seremoniau ofer- 11 goelus, am y rhai nid oedd un warrant yn y Beibl. Fel hyn darfu iddynt buro yr Eglwy* *1 o'r llygredigaethau ocddyn t wedi cael eudwyn 11 i fewn a'i hadferu i'w phurdeb cyntefig. ? Nid oedd dim gwahaniaeth ym mherson j Naaman y Syriad wedi iddo gael gwared o'i c wahanglwyf, ond ei fod wedi cael gwared o'i afiechyd; yr un Eglwys oedd ein Heglwys ninnau cyn y Diwygiad ag ydyw yn «wr wedi J Diwygiad. Dywedir fod ein Heglwysi wedi bod yn Eglwysi pabyddol ac mae rbai yn myned mor bell a'u condemnio am hyn. Buasai yr un peth iddynt gondemnioy Beibl ei hun, oherwydd fod Eglwys Rufain wedi bod yn ei ddefnyddio. Darfu i Esgobion ac ofioir- iaid hon yn unfrydol goleddu y Diwygiad ni ? wrthododd dim ond dau cant i gydsynio a'r I cyfnewidiad. Ym mhen llawer o flynyddoedd, I yn y 10fed a'r 11 fed o deyrnasiad y frenines beth, anfonodd y Pltb orchymyri i ffurfio d cymmnndeb o bllhyddion. Myned allan o'r d Eglwys wiaeth y rhai hyn ac nid yr Eglwys b aeth allan oddiwrthynt hwy. Y mae hyn oil r yn profi mai ein H eglwys, yr hon sydd yn j gangen o'r Eglwys Apostolaidd, yw yr hen Eglwys gyffredinol a chatholicnidd—peidiedein darllenwyr a dyebrynu wrth ddarllen y gair olaf; canya y mae yn cael ei gamddeall ym mhlith y w< rin -y mae llawer yn credit nad yw 8, yn cael ei dd"fnyddio ond mewn cyssylltiad h ag Eglwys Rufain. Nid oes a fynno Pabydd- n iaeth a'r teitl yn fwy nag Eglwysi eraill, CI y rhai sydd yn iawn gt-fed. Eglwys Loegr yw b yr Jiglwya a bJa-mwyd yma yn yr oes ApostoJ- aidd. Yr oedd tair gradd o weinidogion ynddi ar y cyntaf; felly y mae yr awr hon. Gan ei bod felly, dylem ymlynu wrthi, a'i pharchu a'i anrhydeddu. Y mae yn ddiam- mheu y bydd llawer yn barod i ddweyd, ie, yr Eglwyswr sydd yn ei cltanmol; ond y ? mae eraill yn ei barnu yn wahanol. Nage, y mae genym dystiolaeth dynion da, dynion cyd- wybodol a ddarfu ymneillduo o'i chymmundeb, dros y pwnc. Y maent hwy yn tystiolaethu lDai Eglwys Loegr yw yr Eglwys Genedlaetbol buraf yny byd; ac mai hi yw y gwrthglawdd < sydd yn amddiffyn athrawiaeth bur, achyssegr duwioldeb cartrefol, a gogoniant GYistion- f ogaeth. Dywedodd un Ymneillduwr goleu- edig a diragfarti, fel y canlyn-" Dylem fod I yn ddiolchgar i'r Eglwya am y parch y mae I yn dalu i'r Bibl; ac am burdebei gwasauneth ( yr hyn sydd yn ddiffygiol ynom ni fel enwadau yn yr oes hon, pan y mae pob peth yn cael ei gymmysgti a chrefydd." Nid oes haws fod cymmaint ag un o sylfaenwyr ymneillduaeth yng Nghymru yn ammheu ei phurdeb-Willinnit;, Pantycelyn, a John ei fab; Daniel Rowlands; canya yr ydym yn cael yn lianes bywyd yr olaf pan oedd f yn dynesu at y girti tywyll, bron ar geulun tragywyddoldeb, iddo ddywedyd wrth ei fah Nathaniel, "Glyn with yr Eglwys er pob peth, f! efnllai y bydd i ti gael dy erlid am hyny, oanys cefais i fy erlid nes fy mlino. Fe fydd ) diwygiad mawr yn Eglwys Loegr." GaJIesid meddwl wrth hyn fod yspryd prophwydol- ] iaeth wedi syrthio arno; oblegyd y mae ei CIY c eiriau wedi cael 6u gwirio. ? Nid yw yn beth tebyg y buasai l Daniel Rowlands, pan ar ei wely angau, berswadio ei fab i ymlynu wrth Eglwys ag sydd yn dysgu yr hyn sydd yn groes i air Duw, fel y dywedir yn awr gan ei ganlynwyr. Addefir, feddyliwn, fod y Parch. Thtmias Richards, Abergwaen— mor enwog dyft ag fagwyd ym mhlith y Methodistiaid-yii ia^hgt ed. Nid ywyn beth tebyg y buasai iddo ddwyn ei blanfc i fyny yn offeiriaid, o leiaf un o honynt, os oedd Eglwys Loegr yn llygredig; yr hon sydd yn cael ei desgritio fel nyth pob aderyn aflan, yn Eglwys anysgrythyrol; yr hon sydd yn damnio mwy o eneidiau nag y mae yn achub," gan ddynion y gallem ddisgwyl rhywbeth amgen oddiwrthynt. Y mae yn achos o lawenydd fod yr Esgob- ion, yr Offeiriaid a'r Lleygwyr, trwy eu haelioni a'u cydweithrediad, yn gwneyd pob ymdrech i gadw i fynya chynnydd y boblog- aeth. Pan y mae yr Eglwys yn ymdrechu dros achos y Gwaredwr, a chadwedigaeth eneidian, y mae yn syndod i feddwl fod dynion dan gochl crefydd yn ceisio ei hyspeilio o'i gwaddoliadau, y rhai a roddwyd iddi gan bersonau. Nid yw yr ymgais sydd yn cael ei gwneyd yn awr, ddim gwell nag yspeiliad. Dywedir mai eiddo y genedl yelyw meddiannau yr Eglwys gall yr yspeiliwr pen-ffordd ddweyd yr un peth, nid o,-ti eiim mwy o hawl ganddynt i yspeilio ] 1 yr fcgiwys nag syaa gan y lleidr i yspeilo meddiAnnaa ei gymmydog. Beir a chondemnir y cyssylltiad sydd rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaeth, a gwneir ymgais i dorri yr undeb hwn. Nid ydym yn credu fod yr hen Dduwinyddion Ymneillduol yn lisi eu dysg a'u dawn a'u duwioldeb, na'u canlynwyr, eto, yr oeddent hwy yn mawr gymmeradwyo yr undeb. Pan oedd un o'r rhfti mwyaf enwog yn eu plith yn pregethu oflaen y Senedd Hir, siaradodd fel hyn:— a, Os unwaith y dywedwch na fydd dim a tynnoch a chrefydd fel Llywodraethwyr y Genedl, bydd i Dduw amlygu yn fuan na fydd dim » fynno ft chwi fel Llywodraethwyr; J mae yn ddyledswydd arbenig arnoch i amddiffyn, cadw, a thaenu y ffydd a roddwyd unwaith i'r Saint ym mhlith y bobl dros y rhai y mae Duw wedi eich gosod." Yr ydym yn galw sylw ein cyfeillion ymneillduol at y sylwadau uchod. Addefir fod gan Lywodraethwyr Gwladol awdurdod i wneyd j cyfreithiau, cospi y rluti sydd yn trosedduy' gyfraith, Ac.; ond dywedir nad oes dim a lynont a dysgu crefydd a moesoldeb, yr unig foddion a all attal dynion rhag cyflawni j troseddau; gallant adeiladu carchardai, ond nis gallant adeiladu Eglwysi y mae yn iawn iddynt bennodi heddgeidwaid, ond nix gallant yn ol yr athrawiaeth hon hcnnodi offeiriaid i ddysgu y werin. Daeth yr athrawiaeth ddieithr hon i fodolaeth tua chwe ugain mlynedd yn ol, yn amser y chwyldroad yn yfrainc. Nid yw o un anrbydedd i bleidwyr I gyfundrefa newydd, iddynt goleddu y frith ) rniadau ag oedd yn cael eu taenu yr amser wnw yn y wlad hono. G Y mae hyd yn oed yr Ymneillduwyr en m main, yn gystal ag Eglwyswyr. yn addef j) wchatiaeth y Frenines, er nad ydynt yn addef 111 yn. Nid ydynt un amser yn appelio at D nrhyw allu tramor, yr hyn sydd uwchlaw y wdurdod y Frenines; canys y maent yn d4 ortod myned i lysoedd y Frenines neu y 0, Jrenin i benderfynu materion crefyddol. Dyna E reial mawr mewn perthynas i gymmunrodd- 01 )n Arglwyddes Henley, yr hwn a barhaodd am i' mser maith y matter mewn dadl oedd un o IT rif bynciau y .Ffydd Gristionogol. Gan eu tf od hwy en hunain yn gorfod appelio at allu fe wlndol, paham y maent yn beio Eglwys (II] joegr am wneyd yr un peth ? Y maent yn weithredu yn hollol groes i'r hyn y maent 0 n broffesii.—DEDWYDD. I

STANLEY. ed

FFEDERASIWN Y RA.DICALIAID…

CYNWYL ELFED. i I

Advertising

LLWYNRHYDOWEN.

REVIEW. t< ——— tl

THE JOHNSTOWN DISASTER REPEATED.

Advertising

TRADE REPORT.

1* A\N?R7K PRHM TT A 'NJIXTLIXTnc,…

Advertising

REVIEW OF THE BRITISH CORN…

BRITISH CORN MARKETS. j ———a

BRITISH CATTLE MARKETS. J…

AN ACTRESS'S OPINION OF FEEDING…

Advertising

IE SEAMEN'S HOSPITAL SOCIETY.I

SANITARY CLOTHING.I

A NOVEL MOUNT IN THE HUNTING…

Advertising