Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
11 articles on this Page
§f gutajiwlgdd an g
§f gutajiwlgdd an g Undeb geidw y deyrnas hon rhag diddym- iad." PITT. Mewn umleb rnae nerth." "+" SULGWYN. Y mae anian gain mewn bio a bryn yn croesawi "SuI gwyn" y flwyddyn, yr hwn sydd ar wawrio. Y mae'r dduwies Juno, gyda pheraroglau ei blodau blydd a swynion alawon cor y goedwig, o dan arweiniad yr eos felod- aidd, yn penderfynu dathlu gwyl y Sulgwyn mewn modd dymunol dros ben. Yng nghanol 0 ZD dwndwr y byd gwleidyddol, ocheneidiau Z5 Pennsylvania, a son am ryfeloedd n. therfysg- zn oedd ar y Cyfandir, 0 mor felus yw cael mwynhau Sul gwyn, pur, tawel, heddychol i wrthweithio dylanwad y gwyntoedd croesion. Ceir gweled yr ben arferiad o wisgo dillad gwynion gan y rbianod bochgoch yn cael ei adnewyddu-pob un am y flaeuoriaeth mewn harddwch a thlysni. Yn yr hen ddarluniau arddangosid Mehefin fel dyn ieuanc, yn gwisgo mantell wyrddlas dros ei ysgwyddau, ac ar ei ben blethdorch o flodau; yn ei law ddeheu yr oedd cawell llawn o ffrwytbau, ac yn ei law aswy eryr mawr pluog yn barod i ehedfan. Wrth adael y tymmor a'i avwyddluniau, hiraetha y Gwyliedydd am newid awyr a golygfeydd ei dwr-am lanerch lonydd dan gesail un o fynyddau Gwalia, ac yn swn mur- mur rhyw gornant fechan, fel y gallo fwynhau tipyn o seibiant ac ennill nerth a bywiogrwydd i wasanaethu ei genedlaeth yn y dyfodol. Nis gallat ffordio cael mainc esmwyth o bluf, fel CYNGHOR SIROL CAERFYRDDIN, i eistedd a lled-orwedd ami o dan des yr haul; a chan nas gallaf dalu am ryw fwynhad o'r fath byn, gwell genyf fod hebddynt yn hytrach nag ysgafnbau pwrs y wlad" a tbrymhau y trethi. Fel y gwyr pawb, un o brif resymau ymgeiswyr Radicalaidd am sedd yn senedd y Cynghor Sirol oedd, eu hawydd angcrddol i ysgafnbau y trethi trymion oedd ar lethu y wladwriaetb yn wir, cynnildeb oedd swni a sylwedd eu hareithiau ar ben pob ysblog ac esgynlawr; ond ar ol myned i'r baradwys, a chael dwy lythyren ar ol eu henwau, y mae'r gan wedi newid erbyn hyn eled "cynnildeb i waelod y mdr bellach. Y mae yn rhaid cael clustogau esmwyth i ymestyn arnynt; beth yw hyn ond porthi balchder ac hunanoldeb ar gost y wlad. Wrth geisio pleidleisiau'r werin ychydig fisoedd yn ol, codid 1; iwb-iwb fawr yn erbyn gwastraff y J.P.'s, ae yn y modd hyn llwyddwyd, i raddau helaeth, i greu rhag- farn yn eu herbyn, a chadw llawer allan fuasent yn gaffaeliad i'r Cynghor Sirol; ond beth yw'r ffaith 1 WeJ, dyma hi, a phwy all ei gwyrdroi:—Yn ystod yr holl flynyddau y buont yn gwasanaethu'r sir, yr oeddynt mor hunan-ymwadol ac ystyriol a chynnil o arian y wlad, fel na ddarfu iddynt erioed yngan gair am glustogau na gobenyddion o un math i esmwythau'r meinciau. Gweithredwyd ar yr egwyddor o gynnildeb (practise what they preach) mewn gair, yr oedd yn well ganddynt anesmwythau eu hunain er mwyn esmwythau gobenydd y gweithiwr tylawd, ar ol gwaith a llafur y dydd. Gariadus frodyr, dyma y golden principle sydd, yn ol pob tebyg, yn brin iawn gan lawer o swyddwyr y dyddiau hyn. Pa bryd, tybed, y daw yr egwyddorion ammheus i gyffyrddiad a chareg y philosopher 1 Anhawdd iawn newid croen yr Ethopiad a'r llewpard. Clywsom fod PWYLLGOR RADICALAIDD CAERFYRDDIN wedi cynnal cyfarfod yn y Boar's Head, yr wythnos ddiweddaf, er ceisiocysuro eu gilydd yng ngwyneb methiant cynnyg Mr. Dillwyn i ddadgyssylltu yr Eglwys. Cymmerodd un ei barabl ar y testyn sydd yn cael ei bregethu yn ami iawn (ond heb fawr o effaith yn canlyn), a chrybwyllai y dylai canvassers fyned yn round i geisio perswadio'r bobl ddifater ond gofidiau yn fawr o herwydd fod eisieu Y,150 o arian cyn dechreu yr experiment. Trueni anghyffredin fod y fund mor wan, ac y mae yn ddigon i dori calon wrth feddwl fod dynion mor hwyrdrwm yn gosod eu Haw yn eu llog- ellau at yr achos; ac ni fyddai defnyddio'r whip ar y tywydd twym yma ond gwaethygu'r rhagolygon. Y SENEDD. Y maent wedi tori fyny am y gwyliau. Chwareu teg, y maent yn teilyngu ychydig o orphwysdra, gan eu bod wedi gweithio yn egniol, yng ngwyneb rhwystrau mawr. Byddai yn well i Mabon i fyned am dra i Ddeheudir Ffrainc er ceisio dileu y creithiau sydd arno oddi ar pan y bu yn grwt yn ysgol yr Eglwys! Y mae'r wialen fedw wedi bod yn fendith i luaws ereill.-Cynnelir CYFARFOD DEONIAETHOL Caerfyrddin yn Eglwys Sant Pedr, dydd Sadwm nesaf, o dan lywyddiaeth y Deon Gwladol, y Parch. S. Jones, Llangunnor, pryd y dewiser cynnrycliiolwyr, lleyg ac offeiriadol, erbyn y Gyunadledd Eglwysig nesaf.
CYFARFOD CEIDWADOL YN PONTARDULAIS.
CYFARFOD CEIDWADOL YN PONT- ARDULAIS. Anerchwyd cyfarfod Ceidwadol llwyddian- nua iawn yn y lie uchod gan y boneddwr poblogaidd o Benllergar (Mr. J. T. D. Llew- elyn) prydnawn dydd Sadwrn diweddaf, ar ei ffordd o Clydach ac Ystalyfera, lie y bu yn traddodi areithiau grymus. Pwnc ei anerch- iad meistrolgar oedd y Dymunoldeb o bel- aethu gwybodaeth y werin, ac yn enwedig yr a Undebwyr, mewn pynciau gwleidyddol." Cyaimerwyd y gadair gan Mr. Jones, Dant- gwyn. Yn ystod^ ei araith, dywedodd Mr. Llewelyn pe buasai y werin yn darllen ac ys- tyried yn drwyadl, mewn modd diragfarn, y Mesurau gwir lesiol a basiwyd yn ddiweddar gan y Llywodraeth bresennol, y byddent yn sicr o roddi pob cefnogaeth idcli. Gyfeiiiodd c 11 11 at y Mesurau canlynol, ac egluroda y lies a ddeilliai oddi wrthynt i'r wlad:—1. Mesur Llywodraeth Leol; 2. Mesur i ranu tiroedd yn ddarnau cyfleus i'r Gweithwyr Amaeth- yddol. Mewn perthynas i'r cwestiwn Gwydd- elig, profodd, oddi wrth ystadegau cywir, fod boycottio a llofruddiaeth wedi Ueihau i raddau helaeth mewn canlyniad i Fesur Gorfodol y Llywodraeth. Canlynwyd mewn araith bwr- pasol gan Mr. Crosston, a therfynwyd y cyfar- fod trwy dalu diolch i'r ddau foneddwr.
[No title]
———— DYWED un fod dewis gwraig yn bur debyg i archebu pryd o fwyd mewn bwyd-dy Parisaidd pan na byddoch yn deall Ffrengaeg. Gall na chewch yr hyn fo arnoch ei eisiau, ond cewch rywbeth.
BYD AC EGLWYS.
BYD AC EGLWYS. (GAN HUGAN HIR). MR. O'BRIEN A" MRRTHYRON MANCEIN- ION." Yr oedd Mr. O'Brien o dan groesholiad yn ddiweddar, ac y mae yr hyn a ganlyn wedi tynu sylw helaeth Saethu at fen yr hedd- geidwaid, a lladd heddgeidwad, chwi a ystyr- iwch liyny yn ffordd hollol gyfreithlawn o ymladd? A ydych yn ei chyfiawnliau I Pan y bo trigolion gwlad ar dori allan i ymryfela, yr wyf yn cymmeradwyo ymddygiad rhai yn anturio achub un o'u eymdeithion." 11 A ydyw hyny yn weithred sydd yn cydfyned a chyfundrefn lywodraethol y wlad?" Dim ateb.—"Yr wyf yn credu i'r mwrddwyr hyny gael eu crogi am yr anfadwaith hyn ar yr heddgeidwad oedd a gofal men y carchar arno?" —y tyst (yn gynhyrfus) Yr wyf yn anfodd- lawn gahv y dynion hyn yn I fwt-ddwyr.' Yr wyf yn credu nad oeddynt yn fwy o fwrdd- wyr na rhywun sydd yn y llys hwn. Yr wyf yn credu y cynhyrfid hwy gan yr amcan- ion uchaf a goreu yn bosibl." (11 Clywch, clywch," oddi wrth rywun ym mharthau isaf y Ilys.)-Y Twrne Cyflredinol: "W eJ, fy Ar- glwydd, yr wyf yn ystyried gwaith neb yn mynegu ei deimlad fel yna yn eithafol o anghymwys."—Y Llywydd: "Felly finnau; a phe gwyddwn pwy sydd yn euog o hono, nid oes waeth pwy a fyddai, perwn iddo adael y Ilys ar unwaith. Yr oedd yn waith tra an- addas i neb i'w wneyd. A gadewch i mi ddweyd, yng nglyn a hyn, fy mod yn deall Mr. O'Brien yn hollol yn ei waith yn dweyd na thybiai fod y dynion hyn, o dan yr am- gylchiadau, yn euog o fwrdd-dra, yn yr ystyr cyffredin a roddir i'r gair. Wei, nid wyf yn myned i siarad ar y mater hwnw ag ef. Nid oes eisieu ond ei adgofio ef, a phawb ereill, y rhaid yn y llys hwn edrych arno fel mwrdd- dra.' Profwyd y carcharorion, a chafwyd hwy yn euog o fwrdd-dra."—Dengys hyn oil y gwahaniaeth sydd rhwng opiniwn y Gwyddel ag opiniwn y Sais yng nghylch troseddau a gyflawnir tnag at ddwyn i ben amcanion plaid. Byddai yn ddyddorol deall ym mha le y gesyd Mr. O'Brien wahaniaeth rhwng tros- eddau a ystyria efe yn gymmeradwy, a'r tros- eddau sydd yn dwyn uurhyw radd o gyfrifol- deb wrth eu cyflawnu. Aeth" merthyron Manceinion" mor bell a chymmeryd bywyd dyn oddi arno wrth geisio twyllo y gyfraith; a chan nad oedd eu bwriadyn ddianrhydeddus neu hunangarol, ac am y gallesid eu dal, neu y gallesid dial arnynt, mae Mr. O'Brien yn canraol eu heofndra. Dyna Dr. Gallagher (ag enwi un o fil y rhai y gwada plaid Mr. Parnell un cydymdeimlad a hwynt), nid oedd ganddo un fantais bersonol i'w hennill pan y daeth drosodd i'r wlad hon ac y peryglodd ei ryddid drwy ei waith yn bwriadu taenu dis- tryw wrth gynllun drwy offerynoliaeth dyna- meit. A fynai Mr. O'Brien gymmeradwyo Dr. Gallagber 1 Cymmerer llofruddiaethau Pare Phoenix eto. Yr oedd Joe Brady yr un stamp o ddyn yn gywir ag Allen neu Larkin. Yn llawn o fwriad nnrhydeddus, fe ymcryii- merodd a'r gwaith o adlofruddio gwr mewn swydd, yr hwn, yn ol deddf ac arfer y Ffen- iaid oedd ag eisieu ei "symmud," Nid yn unig fe beryglodd Brady ei fywyd, ond fe'i collodd. A fynai Mr. O'Brien ddigio wrth glywed y gair mwrddrwr yn cael ei gym- hwyso at Brady? Os nad, pa ham ? Ni fedrai roddi un rheswm. Pwnc o deimlad yn unig ydyw; ac yn hyn y gorphwys yr an- hawsder a'r perygl. Y mae safon moesoldeb gwleidyddol wedi myned yn is ym mhlith Rhyddfrydwyr Seisnig ac Ysgotaidd er yr adeg yr ymgwplasant a Pharneliaid y Werdd- on. Gwelwyd yn barod rai enghreifftiau diraddiol o Ryddfrydwyr yn ceisio cyfaddasu eu hunain at yr athrawiaeth estronol sydd yn ffynu. Pa mor bell y boddlonant fyned 1 A fydd raid i ni ryw ddiwrnod glywed fod Mr. Gladstone a Mr. Morley wedi cerdded ochr yn ochr at Gladdfa Glasnevin i osod mewn edmyg- edd hybarchus dorch o flodau ar golofn goffad- wriaethot i ferthyron Manchester ?" A fydd i'r Her o gympueradwyaetli hono a ddyrcbaf- wyd yn y llys gael ei hadseinio yng nghyfrin- gynghorau gwlad weinyddion Rhyddfrydig ? t5 I y Z3 Mae pethau llawn mor annhebyg wedi cym- Yt, meryd lie. CAMLAS SUEZ. Yniddengys fod nifer y llongau a aethant drwy Gamlas Suez y llynedd yn 3,440. Yn 1887 y nifer oedd 3,147, ac yn 1886, 3,100. Ycvllid a gasglwyd y llynedd oedd £ 2,593,291; yn 1887, £ 2,314,494; ac yn 1886, £ 2,261,095. O'r llongau a aethant drwodd y llynedd yr oedd 2,625 yn rhai Prydeinig, 187 yn rhai Ffrengig, 146 yn rhai ltaIaidd, 163 yn rhai Allmaenig, a 121 yn Is-EIImynig. Ni chyr- haeddai nifer llongau unrhyw wlad arall 100. Y mae nifer y llongau Prydeinig yn cyn- nyddu bob blwyddyn. Y mae yn ffaith hynod, er i'r Camlas gael ei wneyd ag arian Ffrainc, fod Prydain Fawr wedi sicrhau rhan y Hew o'i drafnidiaeth. I bwy yr ydys yn ddyledus am y Camlas? Onid i'r Ceidwad- wyd y rhai bob amser yn eu hymwneyd a materion tramor a fedrant weled yn llawer pellach ym mlaen na'r Rhyddfrydwyr. CINIAW I'R TWRNE-CYFFREDINOL. Rhoddwyd ciniaw yr wythnos ddiweddaf i'r Twrne-Cyffredinol yn Ystafell Holborn Town yn Llundain gan gyfeillion o gyfreithwyr, ac anrhegwyd ef ag anerchiad yn dwyn enwau 3,800 o wyr cyfreithiol, fel arwydd o'u gwerth- fawrogiad o'r dull anrhydeddus a gwyneb- agored y mae wedi ddangos yn ddiweddar yn neillduol, acar bob amser arall hefyd, yn ystod ei fywyd swyddogol. Wrth anerch y cyfar- fod, dywedodd Syr R. Webster ei fod yn pi-iodoli y giniaw, yr anerchiad, a'r teimladau da a ddangoswyd ato i'r cariad sydd yng nghalon pobl y wlad hon at chwareu teg. I Y DDEDDF CAU AR Y SUL. Y dyddiau diweddaf, bu y Proffeswr Rhys, ysgrifenydd y Commissiwn, mewn ymgynghor- iad mynych a'r cadeirydd, Arglwydd Balfour o Burleigh, gyda'r amcan o gychwyn y gweith- rediadau yng Nghaerdydd yr wythnos hon. Mae gwaith mawr, a gwaith anhawdd, o flaen y Conimissiwn yn gymmaint ag y bydd i bob oclic-dros ac yn erbyn y Ddeddf-fod ar eu <roreu i gyflwyno eu tystiolaeth o flaen yr ael- odau. Trueni mawr na byddai pobl yn ddigon gonest a doeth i edrych ar y pwnc mewn <r0leuni ammliartiol. Gan nad beth am y canlyniadau, gadewch, cyn belled ag y gellir, i ni gael y gwir, yr holl wir, a dim ond y gwir, yng nglyn a phob peth. 0 c 0 MWSTWR Y DEGWM. Mae pob lie i gredu fod asgwrn cefn y cyn- hyrfiad gwrth-ddegymol wedi ei dori. Rhodd- wyd ergyd marwol iddo drwy waith Air. Stevens yn dyfod a'r wageni i gywain yr eiddo attafaeledig ymaith, a thaflu y treuliau ar ysgwyddau y rhai yr attafaelid ar eu heiddo. Mae hyn wedi ei wneyd eisoes ym Mhenbryn, a chymmerir yr un llwybr yn sir Benfro, a phob man arall. Ond ni bydd eisieu, yr ydys yn lied sicr, i olwynion y menau droi yn hir, gan y try yr olwynion bychain melynion o logellau anfoddog y gwrth-ddegymwyr cam-arwainiedig, yn eu lie. Ergyd ffodus ar ben y cynhyrfiad yw hwn, a gresyn na buasid wedi meddwl am dano yn gynt, gan y gallesid felly arbed llawer o arian a theimladau annymunol. MR. JOHN PARRY, LLANARMON. Yr ydys yn deall fod y boneddwr hwn ar ei ymweliad a chanolbarth sir Aberteifi yr wyth- nos hon. Nid oes dim daioni yn ei gesail ef, a gwell, can waith gwell, fyddai i'r hen sir garedig- ond rhanol benwan, ddweyd yn ben- dant wrtho am fyned yn ol i Ial a llunio bywyd llonydd yno am y gweddill o'i oes. Bydd yn ddigrif gwrando ar Mr. Parry yn ceisio cuddio methiant ei ddull o ryfela ym Mhenbryn a manau ereill. Pa ryw gynllun newydd, tybed, o ymosod ar yr Eglwys a ddodwyir gan ei ddychymmyg ffrwythlon ef ac ereill mwy ? Y mae y Dadgyssylltwyr ya cy- farfod a methiant ar ba ffordd bynag yr ant. Oni ddaw weitliiau y geiriau hyny-l'a phyrth uffern nis gorchfygant hi" feI fflachiad mellten drwy eu cydwybodau 1 Ond y mae lie i ofni fod cydwybod a dyledswydd, a phob ymdeimlad o barch i Dduw a dyn wedi ymadael o'u mynwesau. TRINIAITH YMARFEROL. Dywed Boerhave, y meddyg enwog, fod dyn yn Ilawer mwy tebyg o gael adferiad iechyd drwy ddringo y pren na chymmeryd te ei ddail, hyny yw, fod ymarfer corpborol yn well na meddyginiaeth. Ar yr egwyddor hon yr ymdrinir ag achos Brenines Sweden, yr hon sydd wedi myned i gyflwr nieddwl a chorph isel anghyffredin. Gorchymynir iddi gyweirio ei gwely, ac ysgubo y llawr, heb law cerdded digon. Y mae y dull hwii-l' triniaetli y 0 forwyn" — fel y gelwir ef ganddo, wedi peri i ryw ysgrifenwr ciaidd (cynic) roddi rhai awgrymiadau, y rhai ydynt, ef allai, yn gallach nag y tybia. Argymhella "driniaeth gwas bach y swyddfa" ar y miliynwr gwan ei gylla triniaeth y gwas marchogaeth ar y Croesus, yr hwn sydd a'i afu yn ormodol ganddo; H triniaeth y llythyr- gludydd gwledig" ar yr arian bentyrydd bras; "triniaeth y forwyn fagu" ar y ddynes famwstaidd nas madr ddal ysgrech plenty n; a thriniaeth yr hen fenyw sy'n crynhoi carpiau," ar y brydferth dyner, a yrir i lewyg wrth weled lliw powdryn. Mwy na thebyg y profai y triniaethau hyn yn effeithiol, os boddlonai y dyoddefydd iddynt.
LLANDEILO A'R AMGYLCHOEDD.
LLANDEILO A'R AMGYLCHOEDD. GWLEDD.—Cynnaliodd y gyfrinfa, neu y gymdeithas ddyrigarol hono a adnabyddir wrth yr enw "Cymdeithas Ceidwaid Urdd yr Hynafiaid" (Ancient Order of Foresters Friendly Society), o Lys Rhys ab Tewdwr, rhif 7,401, ei gwyl flynyddol, dydd lau cyn y diweddaf, yng ngwesty y White Hart, Llan- deilo. Cafodd y gyfrinfa hon ei chychwyn yn Hydref, 1886. Nid oedd ei sylfaenwyr ond ychydig, a daroganid y pryd hwnw gan lawer mai oes fer fuasai i'r gymdeithas hon yn, Llan- deilo; ond camsyniwyd, er fod yr enw yn ddyeithr yn ylle, a'r rheolau yn anadnabyddus; y mae y gyfrinfa yn fyw, ac yn llewyrchus iawn. Mae yn perthyn i'r gymdeithas ddyngarol hon gangen yn cyrhaedd i fysg y plant, ac y mae 26 o'r cyfryw wedi ymrestru dan ei baner. Yn y prydnawn, darparwyd mewn ystafell gyfleus yn y gwesty uchod, wledd ardderchog o de a bara brith i'r plant, a gwnaeth y bychain fwynhau eu hunain yn rhagorol gyda y blasus fwyd darparedig. Ar ol yfed cynnwys y ddeilen ddu, aed i gae cyfagos, a chafwyd difyrweh mawr i weled y plant yn efelychu y campau Olympaidd gynt, mewn rhedeg, neidio, ac yn y blaen, a thaflwyd aur-afalau a melusion iddyut gan foneddigion t, C5 o'r dref. Am hanner awr wedi chwecb, daeth y rhan henaf o'r gymdeithas yng nghyd, pryd y cafwyd y bwrdd mawr wedi ei arlwyo gyda'r darpariadau goreu, ac eisteddodd 52 o'r aelod- au i fwynhau eu hunain o'r giniaw dra nodedig hon. Y mae diolchgarwch mwyaf C5 0 y gwresog y gymdeithas yn deilwng i Mr. a Mrs. Edwards a Mrs. R. Williams am eu dar- pariadau a'u trefnusrwydd gyda'r wledd flyn- yddol. Da genym fod rhai o brif ddynion Llandeilo wedi ymuno a'r gyfrinfa hon, a gwyddom y gwnelai pobl ieuainc y dref yn ddoeth i ddilyn eu hesampl hwy, trwy ymuno ar unwaith. Sefydlwyd y cyntaf o'r cym- deithasau hyn yn Leeds yn y flwyddyn 1790, ac y maent liyd heddyw wedi gweithio yn rhagorol, fel y gwelir y fficryran sydd gyferbyn o 0 0 a'r gangen hon. Llwyddiant iddi. CANU.—"Mor o gan yw Cymru i gyd." Dydd Llun, yng Nghapel Isaac, cynnaliwyd cymmanfa ganu flynyddol dosbarth yr Anni- t) bynwyr, cynnwysedig o gorau Tabernacl, Llandeilo, Siloh, Penybanc, Salem, Saron, Llanarthney, Penyrheol, a Capel Isaac. Yr arweinydd oedd Eos Morlais. Drwg genym nad yw yr Eos yn mwynhau iechyd da, ac hyderwn y daw i'w le yn fuan. Cafwyd cyrddau da. Yr un dydd cyfarfu nifer 0 gorau yn Abergorlech, yn cael eu harwain gan Mr. D. W. Lewis, Brynamman.—Dydd Mercher, cyfarfu nifer o'r Methodistiaid yng Nghapel Eskercam, yn cael eu harwain gan Mr. D. Jenkins; a nifer hefyd yn y Cross Inn, yn cael eu blaenori gan Mr. John Tho- mas, Llanwrtyd a thvrfa o'r Annibynwyr yn Gwynfe, dan arweiniad Mr. J. Cleddau Williams, New Tredegar. Gwir ddywedodd yr Hebog dro yn ol mai second edition o festival yr hen Fam yw y cyfan. Hyderwn y bydd i'r cymmanfaoedd canu fod yn foddion i wella a diwygio caniadaeth y Cyssegr.—J. F. JAMES, Llwyncelyn, Llandeilo.
LLANYBYDDER.
LLANYBYDDER. Y BWRDD YSGOL.-Cynnaliwyd cyfarfod cyntaf y Bwrdd newydd ddydd Llun diweddaf. Mr John Jones, Albion Inn, a ddewiswyd i fod yn gadeirydd, a Mr Thomas Bowen yn is- gadeirydd. Y mae ganddynt waith mawr o'u blaen, ac yr ydys yn gobeithio y try ea hym- drechion yn llwyddiant ac yn fendith i'r ysgol a'r rhanbarth. A barnu oddi wrth fynegiadau Arholwr y Llywodraeth, y mae cyflwr addysg 0 o dan lywodraeth Bwrdd Llanybydder yn lied foddhaol.
HYNAFIAETH YR EGLWYS A'I HORDINHADAU.
HYNAFIAETH YR EGLWYS A'I HORDINHADAU. Achwynir yn barhaus nad yw Eglwyswyr 0 Cymru yn gwneyd ond ychydig o ymdrech i oleuo y werinar bynciau sydd yn dwyn cys- sylltiad a'r Eglwys. Gan nad oes neb arall yn ymaftycl. ya y gwaith, yr wyf yn amcanu cyhoeddi cyfres o lythyrau ar yr Eglwys. Nid oes nemawr o ddynion i'w cael heb goleddu syntadau parchus am hynafiaeth a henaint. Pan yr ydym yn sefyll ger bron personau hybarch, sydd wedi myned heibio i'r amser terfynedig i ddyn ar y ddaiar, a'r gwallt, oedA yn ddu fel y frin, yn awr yn hongian dros ,tei war grymedig, nis gallwn lai na theimlo I fod ^arch ac anrhydedd yn ddyledus iddynt ar gyfrjf eu hynafiaeth. Felly, yr ydym yn teimlo pan yn syllu ar hen adeiladau anghyfannedd sydd yn britho ein gwlad, y rhai sydd heddyw yn iiythleoedd i'r cogfrain hyfion. Nis gallwn lai no, chondemnio y personau a fu yn foddion en gwneyd yn anghyfannedd, fel y gwnaeth y DeolJ. Conybeare pan ymwelodd ef a'r Arch- ddiapon Williams a mynachlog Glan Honddu aeth o amgylch ei muriau, gan gyhoeddi inelltitli ar goffadwriaeth Harri VIII. am ddinystrio y fath adeilad gorwych ac hynafol. Yn tthlith ein hen sefydliadau, mae Eglwys Lloegr yn fwyhynafol nag un sefydliad arall; mae ei hynafiaeth wedi ei gerfio ar ei gwyneb. Nis gall neb sydd yn adnabyddus a'i hanes wadu hyn, ond gyfaddef nad oes un Eglwys o fewn cred mor hynafol yn ei cliyfansoddiad, yn ei hathrawiaethau, ei ffurf-wasanaeth, ei hurddau, &c. Nid yw yr eglwysi ereill ond rhai diweddar mewn cymhariaeth. Nis gallant olrhain eu hanes yn ol at y Brif-Eglwys, yr Eglwys Apostolaidd, pan nad oedd ond un gorlan ac un bugail. Gall yr Eglwys ym- ffrostio nid yn unig yn ei hathrawiaethau, ei harferion, ei gweinidogion, ond yn ei ffurfiad, ei chyfansoddiad, a'i lianfodiad cenedlaethol. Nid pathau i'w dirmygu yw hynafiaeth ftydd a chredo, hynafiaeth y cyfansoddiad Eglwysig, urddau sanctaidd, a swyddogaetbau cyssegredig yn yr Eglwys. Dadleuir mai yn Eglwys Rhufain cafodd yr Eglwys ei bodolaeth, ac nad yw ei chyfansoddiadau ond yr hyn a fenthycodd oddi ar Eglwys Rhufain yn amser y Diwygiad, pan ysgydwodd Harri VIII. iau y Pab ymaitb. Yn awr, mi a ymdrechaf I ysgnbo gwe y pryf copyn, yr hwn sydd yn gorchuddio llygaid llaweroedd yn ein hoes ni. Yr wyf yn beiddio gwadu yr haeriad a'r gosod- iad hwn. Nid oes gan y naill a'r Hall un goes haneeyddol i sefyll arni. Yr wyf yn rhoddi her i bob Ywneillduwr i brofi hyny allan o hanesyddiaeth awdurdodedig. Mae y gyfun- tD drefn esgobawl ae esgobyddiaetli yn llawer hynach na Phabyddiaeth Eglwys Rhufain. Nid yw Eglwys Rhufain ddim ond cangen wywllyd o'r wir Eglwys, a phlanwyd hi yn y wlad hon dan nawdd a dylanwad galluoedd daiarol. Tyfodd i fyny yn bren mawr, fel y dderwcn freiniol o'r fesen fach, ac ymdaenodd ei changenau gwenwynllyd dros y planigyn 0 Z5 m cyut if, a gorchuddiodd ef am amser llygrodd a mallodd pob peth a gyffyrddai a hi, a gwae i'r gfcwl a wrthdarawai yu! èi herbyn. Yn mhen oesoedd daeth yr amser o amgylch i'r coed^igwyr ddechreu ar y gwaith o dori ymaith y cangenau gwenwynllyd oedd yn diffrwytho y pren ac ail dyfodd y planigyn, a daeth yn bren iachus, uchel, a changenog, a cheir miloedd o bob llwyth ac iaith yn byw dan ei gysgod, ac mae yn llwyddo ac yn ffynu, ac yn adennill y tir a gollodd yn yr Oesoedd Tywyll. Dichon y bydd Ilawer un sydd wedi byw trwy ei oes mewn anwybodaeth hanes- yddol, yn barod i ammheu fy ngosodiad, fod esgobyddiaeth yn henach o gant-ifoedd na Phabyddiaeth. Gwaded y sawl a wado, nis gellir Ilorio ffeithiau hanesyddol na'u gwyrdroi i ateb amcanion neillduol. Mae lie i gredu nad yw y Cymry erioed wedi barnu drostynt eu hunain, ond maent yn derbyn hanesyddiaeth fel awyddau ail-law gan y pregethwyr, ac mae llawer o'r rhai hyny yn anwybodus, yn auirjrsgedig, yn rhagfarnllyd—yn edrych ar bob a 0 peth trwy syllwydrau plaid a sect. Dywed y PaByddion—ac mae yr Ymneillduwyr wedi mabwysiadu yr un haeriad disail a gwagsaw— 0 Z5 mal Harri VIII. oedd sylfaenydd yr Eglwys, ac mai ef oedd ei thad. Yn awr, y mae hyn yn anwireddus, yn gamarweiniol. Pa fodd y gallasai Harri sylfaenu yr Eglwys, ac yntau heb fod yn ddiwygiwd Ni wnaeth ef ymadael a kliabyddiaetli; bu fyw a marw yn Babydd. Bu ef, fel Jehu, yn foddion ac yn offeryn yn Ha.. Duw i ddwyn y Diwygiad o amgylch, ond Z5 ni4 yn uniongyrchol. Jehu oedd yr offeryn a ddinystriodd dy Ahab annuwiol. Harri a gyhneuodd y tan tanddaiarol a ysgydwodd t5 n4byddiaeth yn Lloegr hyd ei sail fel daiar- gryn. Ni freuddwydiodd ef am y canlyniadau. Ni fu dim un Pabydd yn ffyddlonach na Harri; nid oedd neb yn ffyddlonach i gyfrif ei leipian a'i baderau nag ef. Yr unig les a 0 waaeth ef oedd rhwystro y Pab i fod yn ben yn y wlad hon, yn dymmorol ac yn Eglwysig. Ymwrthododd a'r Pab, ond ni adawodd Bab- yddiaeth. Torodd y cyssylltiad oedd rhwng Lloegr a Rhufain. Ymwrthodai ag ofer- goeledd heddyw, a chofleidiai hi dranoetb. Llosgodd Babyddion am gredu athrawiaeth 9 gyfeiliornus y Traws-sylweddiad, a llosgodd Brotestaniaid am ei hammheu. Yr oedd yn credu yn y purdan. Yr un peth oedd Iehu, Cyrus, ac Alecsander. Nid oedd o un pwys pa fodd y cafodd y mur ei daflu i lawr, pa un ai trwy fflachiad y fellten, ysgydwad daiar- grynfaol, ffrwydriad pylor, neu hyrddiad yr hwrdd dyrnodiol. Gadawyd y gwaith mawr i'w fab duwiolfrydig, Iorwerth VI. Ar ol Iocwerth, yr ydym yn darllen am ereill yn dwyn y gwaith da ym mlaen. Ni fu Harri erioed yn Episcopaliad, ac am hyny nis gallai ef fod yn dad i esgobyddiaeth. Dylid darllen hanesyddiaeth yn rhydd oddi wrth gysgod a ragfarn Ymneillduol a Phabyddol, canys mae y naill yn gystal a'r llall yn gwyrdroi hanes- yddiaeth, ac wedi eu trwytho mewn rhagfarn. Mae rhagfarn yn darnguddio y gwirionedd, ac yn faen tramgwydd iddo. Mae cannoedd o ddynion yn gwrthod trachtio o ffynnonau pielus ac iachusol gwybodaeth, o herwydd gwyredd eu meddyliau ac amcanion trofaus, pleidiol, secularaidd, ac hunanol. Addefir yn gyffredinol i Gristionogaeth gael ei dwyn i Gymru mor foreu a dyddiau Sant Paul; ond nid llawer sydd i'w cael wedi gwneyd ym- chwiliad pa un ai Esgobawl neu Bresbyteraidd oedd hen Eglwys y Cymry. Nid oes un ammheuaeth yn marn y doeth, y dysgedig, yr hanesydd, yr hynafiaethydd, nad Eglwys esgobawl oedd dan lywodraeth esgobion. Yr I oedd ganddi ei heglwysi, ei hesgobion, a'i ffurf- wasanaeth ganrifoedd cyn i Awstin Fynach I a'i genadon ddyfod drosodd i efengyleiddio y Sacsoniaid. Yr oedd ei hesgobion yng Nghynghorfa Aries mor foreu a 314, cyn i'r Pab neu esgob Rhufain drawsfeddiannu eglwysi cred ac yn Nicea a lleoedd ereill. Yr oedd ganddi ei bangorau, ei cholegau, a'i dysgedigion pan oedd y Scison dan gaddug paganiaeth ac anwybodaeth. Yn 55 o.c. cymmerwyd ein cydwladwr dewr, Caradoc, a'i dad, Bran, yn garcharorion i Rufain. Anfar- wolodd ei enw yn ei araith wladgarol danbaid a draddododd yn Rhufain, meistres y byd yr amser hwnw. Yn y flwyddyn 60 dygwyd Sant Paul yn garcharor i Rufain, ac yr oedd ef at ei ryddid i fyned o amgylch y ddinas. Pregethai yn ei dy ei hun. Yr oedd Bran, tad Caradog, yno yn wystl am ei fab, ac yr oedd yntau at ei ryddid a bernir iddo fyned i wrando Sant Paul yn pregethu. Yr oedd Caradog yn rhwym o fod yn deall iaith y Rhufeiniaid, onite nis gallasai anerch y Forum. Bernir i Bran gael ei droi yn Gristion ac ar ei ddychweliad adref dygodd yr Efengyl gydag ef, yng nghyd a Cyndaf Illtud, ac Arwystli Hen. Dywed yr enwog Usher, ar awdurdod y Croniel Sacsonaidd," i Sant Paul urddo Arwystli Hen yn esgob, cyn iddo ymadael a Rhufain. Dywed y Parch. R. W. Morgan, yn ei Hanes," i Sant Paul ei hun ymweled a Phrydain; ond profa y dysgedig Carnhuanawc mai Bran ddygodd yr Efengyl yma. Nid oes dim un sicrwydd yn mha le y sefydlwyd yr Eglwys gyntaf. Nid yw hyn o un pwys, ond mae yn ddigon amlwg mai ffurf esgobaethol oedd Eglwys y Cymry. Urddwyd Dyfrig yn Archesgob gan Garmon yn Nghaerlleon-ar- Wysg. Mae yn amhvg fod tair gradd o weinidogion yn yr Eglwys. Mae copi o lythyr yr Archesgob ar gael, a ysgrifenodd at yr 0 Z5 esgobion, a ysgrifenwyd tua diwedd yr ail neu ddechreu y drydedd ganrif. Aeth saith o esgobion Cymru i gyfarfod Awstin Fynach ar lan yr Hafren. Nid oeddynt yn cydnabod un awdurdod ond eiddo Archesgob Caerlleon. Llandaf oedd yr esgobaeth gyntaf i ymostwng dan iau Rhufain. Gellir ychwanegu prawf ar ol prawf, a dyfynu awdwr ar ol awdwr, i brofi hynafiaeth yr Eglwys, megys Kipp, Milner, Mosheim, Field, yr enwog Hooker, a'r dysgedig Z5 Z5 Usher; ond wedi'r ewbl, nis gall yr Ymneill- duwyr weled, neu ni fynant weled, fod yr Eglwys yn hynach nag amser Harri VIII. 0 t3 Cyfansoddwyd y Llyfr Gweddi bedair blynedd ar ddeg o flaen y Breviary felly y mae yn anmhosibl i'r Llyfr Gweddi cyffredin gael ei ddethol allan o wasanaeth offeren Eglwys Rhufain. Gall Eglwys Lloegr yn fwy priodol gyhuddo Eglwys Rhufain o lenledrad. A chaniatau iddynt gael eu tynu o'r un ffynonell, dewisiodd yr Eglwys y ffrydiau goreu ac iachusaf. JonN ROWLANDS (" Giraldus.") Llyfrgellyd ac Ysgrifenydd Cymreig i Syr Thomas Pbjlipps, Middle Hill, a Milwriad William Windsor Bennet, R.A.
I GYFAILL YN YR AMERIG.
I GYFAILL YN YR AMERIG. Mr Gwarnant Williams, o'r Cwrt Newydd, a gannodd y pennillion canlynol i gyfaill iddo sydd yn bvw yn yr Amerig. Hen fab gweddw, mae'n debyg1, yw ei gyfaill, ac yn cael cym- maint os nad mwy na'i ran o brofiad o'r gwir- ionedd sydd yn y geiriau—" nid da bod dyn ei hunan." Ymddengys i'r Indiaid un diwrnod oy fenthyca (dros byth) un o'i geffylau. Mae Gwarnant, fel dyn call, yn rhoddi cynghor eD caredig a doeth iddo chwilio am gymhares, ac yn pwyntio ar y map pa le mae i'w ehael: Esger Evans, hrysia'i farchog A bron ysgafn donau'r aig Dere 'n ol i blwyf Llanwenog It* gael yma ddewis gwraig; Paid ag aros fel ben fynach Yn Wyoming wrth dy hun; Fe ddysg profiad iti bellach I fod dau yn well nag un. Os am feddu gwir liapusrwydd Dros dy oes a wna barhau, Rhaid i ti mewu gostyngeiddrwydd I ddeddf natur ufuddhau: Paid ag ofni croesi'r moroedd, Os myn Dnwdoi 'n ol yn iach Nid oes ferch dan haul y nefoedd Ail i'r ferch o Gwenog fach. Ll'w'gai'r lleidr brwat ei broffes Wrth ei tbremiad siriol hi; Credu wnai mai rhyw angyles Fai o'r nef i'th warchod di: Mae gan adar gwltr y goedwig Eu teloraidd gathlau iaeb,7 Nid y'nt ddim yn ymyl miwsig Plant wrth waeddi—" Data bach Pan ddoit adref yn ddiffygiol O'r cain fensydd yn yr hwyr, Wedi gyru'th nerth corpborol Ffwrdd oddwrthyt bron yn lJwyd; Dy hen yepryd swrth adfywiai 0 dan wenau serchog mun, A'r plant redent am y cynta' i Gael eisteddfa ar dy lin. Mewn afiecbyd arnat gweinai Ar lawr byd rbag it' gael cam Wrth dy erchwyn diwyd wyliai 'n Fwy troed-ysgafn na dy fam. Penderfynaf wneyd it' deimlo Pe bae'th galon fel y graig Dyma'r cyfan wyf yn geisio- Dere 'n ol i 'mofyn gwraig.
CYFLAFAN DORCALONUS YN PENNSYLVANIA.
CYFLAFAN DORCALONUS YN PENN- SYLVANIA. 25,000 0 FYWYDAU WEDI EU COLLI! Y mae y gyflafan ercliyll a gymmerodd le dydd Gwener diweddaf yn Pennsylvania yn annesgrifiadwy, a'r golled yn anadferadwy. Ni ddygwyddodd y fath alanas yng nghof neb sydd yn fyw, ac hyderwn na ddygwydda byth eto. Boddodd a llosgodd miloedd lawer o bersonau; a gwnaed dyffryn helaeth, cyn- nwysedig o filoedd o annedd-dai coed cysurus, yn anialwch anghyfanneddol. Yr oedd yr ocheneidiau am gymhortli yn rhwygo yr awyr. Prydnawn dydd Gwener diweddaf, tra yr oedd gwlaw aruthrol yn disgyn yn genllif, yr afonydd a'r nentydd yn bwrlwmu dros eu ceulanau, torodd llyn fawr, tair milltir o hyd ac yn agos i ddwy o led, ychydig uwch law Pennsylvania (yr hon oedd wedi bod unwaith yn cyflenwi y dalaeth o ddwfr), ac yn ddi- symwth llifodd y llifeiriant ofnadwy i waered dros y dyffryn fel mor mawr, gan ysgubo o'i flaen gannoedd o annedd-dai cysurus, ym mha rai yr oedd gwyr, gwragedd, a phlant. 0! pwy all ddarlunio yr olygfa arswydus—gweled gwragedd a phlant bychain wrth eu bronau I yn ceisio dringo i ben y tai, gan wylo ac ocheneidio am ryw gymhortli; ond cyn pen eiliad, wele hwynt lawr bendramwnwgl i ganol y cenllif, a phob math o nwyddau yn eu I hamgylchynu, blith draphlith! Nid oedd dim a safai o flaen y diluw nerthol. Ysgubwyd I ymaith bentref South Fork, cynnwysedig o 500 o annedd dai a thros dwy fil o drigolion. Ar ol hyny, cyfarfyddodd Mineral Point, gydag 800 o bobl; Conemaugb, 2,500; Wood vale, 2,000, a'r un dynged alaethus. Ym mhen ychydig fynydau, wele Johnstown a'i 2,500 trigolion ym mysg y pethau a fu! Ond i wneyd eu tynged yn waeth byth, wele yr elfen dan yn cynnorthwyo yr elfen ddwfr i ddin- ystrio. Ymddengys i'r tan yn stoves yr an- nedd dai ddyfod i gyffyrddiad a'r celfi, ac aeth y cwbl yn fflamau yn y fan yn y modd hyn llosgodd ugeiniau yn ulw. Dydd Sadwrn, gwelid cannoedd o gyrff yn geleneddau ar y meusydd, ym mysg adfeilion yr annedd-dai ac anifeiliaid lawer. Y mae yn dda genym ddyweyd fod y truein- iaid a achubwyd wedi cael eu hamgeleddu gan eu cyxumydogion teimladwy o ddinas Pitts- burgh a lleoedd ereill. Danfonwyd ager- gerbydau yn llawn ymborth a dillad iddynt, a gobeithiwn y gwneir pob ymdrech gaB yr awdurdodau i gysuro perthynasau y rhai a gollwyd, ac ail-adeiladu ac addumo y dyffryn adfeiliedig.
Y RADICALIAID A'R CHWYLDROAD…
Y RADICALIAID A'R CHWYLDROAD MAWR YN FFRAINC. Yn ddiweddar bu y Radicaliaid yn gogoneddu y Chwyldroad mawr a gymmerodd le yn Ffrainc gan mlynedd yn ol; ac mae chwyldroadwyr yn Lloegr yn awr yn beio y Llywodraeth am beidio cyfranogi yn nathliad gloddestau y gwaedgi mileinig hwnw, Robes- pierre. Ni cbyflawnwyd erioed y fath droseddau erchyll a'r rhai a gyflawnwyd yng ngloddestau yr adyn Robespierre. Nid oedd dim ond gloddest diafliaid, ym mha un y cyflawnwyd y llofruddiaethau mwyaf cigyddlyd a'r ysbeiliadau mwyaf cywilyddus; difrodiad mwyaf alaethus, a'r celaneddau duaf a gofnodir mewn un llechres ddu, a dinystr yn teyrnasu ym mhob man. Gallesid cael yr unig beth da a wnaeth ddeilliaw o'r chwyldroad hwnw trwy foddion cyfansoddiadol trefn a diwygiad heddychol. Yr oedd y Ffrancod wedi sicrhau iddynt eu hunain llywodraeth etholiadol rydd a chyfansoddiad llywodraethol; cyfreitliiau da; mewn gwirionedd, pob peth a allasai cenedl ddymuno, cyn i lifddorau chwyldroad gael eu hagor. Gwnawd camsyniadau ar- swydus, a dangoswyd gwendid mawr; gadawodd yr awdurdodau i'r mob gael y llaw uchaf Gadewer i'r terfysgwyr i fyned yn ben unwaith, ffarwel i heddweh; ffarwel i drefn mewn Dan a llys. Yr un fath y byddai hi yma ag oedd hi yn Paris yr amser hwnw. Ysgubodd y terfysgwyr, y Jacobiniaid, ymaith yr holl ddiwygwyr cymmedrol. Yr oedd y Jacobin- iaid a'r clybiau yn gynddelwad o'r Cynghrair Cenedlaethol Gwyddelig. Ar ol i'r chwyldroad dori allan, cyflawnwyd y creulonderau mwyaf anifeilaidd ac arswydus, ac yn ddigon i arswydo y meddwl, a chlafychu y galon. Cafodd cannoedd o filoedd o ddynion a nienywod diniwed eu llusgo i'r guillotine (yr offeryn sydd cael ei ddefnyddio yn Ffrainc i dori penau pobl). Yr oedd hon am fisoedd yn mygu fel ffwrn o waed y Iladdedigion; gwaed goreu Ffrainc yn rhedeg fel dwfryng nghwtteri Paris; tyrfaoedd yn cael eu bysgubo i lawr y magnelau; minteiodd yn cael eu taflu 1 r afonydd, ac yna canlynodd dychrynfeydd a rhyfeloedd. Dinystrwyd pob hen sefydliad; yr allor a'r orsedd; crefydd a chyfreithiau a duwies Rheswin oedd yn ben; eglwysi yn cael eu gwneyd yn dai gloddest, cabledd, ac annuw- ioldeb. Cafodd y cwbl ei doddi i lawr yn nawddlestr y chwyldroad. Dychrynodd Ffrainc wrth weled y celaneddau oedd yn myned ym mlaen, a drygioni a dyhirdra ei phlant; a thaflodd ei hun i freichiau Napoleon y Cyntaf er dianc o afael y Jacobiniaid a'u gormesderau a'u creulonderau; yn lie gormes y chwyldroadwyr cawsant eu hunain dan sawdl gormesdeyrn milwrol; a chafodd holl Ewrop deimlo ei ormes. Dyoddefodd pob gwlad a phob cenedl oddi wrth ei lengoedd dinystriol. Buasai holl Ewrop mewn caeth- iwed gan Boni," oni baasai dewrder Nelson a Wellington. Yr oedd y Radicaliaid y dyddiau hyny yn pleidio chwyldroad, Fox ac ereill; ac maent yn gwneyd yr un peth heddyw yn Lloegr. Mae John Morley, y philosophydd, yn efelychu Foxe ganrif yn ol. Tynodd y Chwyldroad felltith ar y wlad; ac mae y felltith hono yn parhau hyd heddyw. Nid yw Ffrainc wedi cael dim tawelwch, dim heddwch na sefydlogrwydd. Gwelodd Ffrainc, o ddyddiau Robespierre, o leiaf saith llywod- raeth yn cael eu hyrddio i lawr yn bendra- mwnwgl, ac mae hi yn awr yn crynu ar ddibyn cyfnewidiad arall; ac ni wyr neb pa mor gynted y cymmer y danebwa le, ac y bydd y wlad eto yn wenfflam. Mae sefyllfa Ffrainc yn ddigon o rybudd i ni yn y wlad yma i beidio chwareu efo chwyldroadau a chwyl- droadwyr. Pe cawsai y Parneliaid eu ffordd, buasai yr Iwerddon mewn sefyllfa mor ddrwg ag oedd Ffrainc yn 1793. Cafwyd prawf yn ddiweddar yn y senedd nad yw Radicaliaeth wedi cyfnewid dim. Mae yr un mor anbawdd i'r Ethiop newid lliw ei groen, a'r llewpard ei frychni ag i'r Radicaliaid gyfnewid eu hanian. Maent yn deilwng o'r cymmeriad a ennillasant, "0 fod yn gyfeillion i bob gwlad ond i'w gwiad eu hunain." Gwnaethant gynyg teg i wneyd peg for pleasant pegging," am i'r Llywod- raeth rwystro y llys-genadwr Prydeinig i gymmeryd rhan yn agoriad Arddangosfa Paris, yr hyn oedd wedi cael ei drefnu i glod- fori y Chwyldroad. Arweiniwyd yr ymosodiad gan y Radical brefog ac hunanus, Mr Robertson, o Dundee. Amddiffynasant y gweitliredoedd dieflig a gyflawnwyd yn enw rhyddid gan y Jacobiniaid; ond daeth heb fod yn hir i wrthdarawiad ag arweinydd democrat- iaeth, Arglwydd Rosebery. Trodd Mr Glad- stone am unwaith, a rhoddodd gurfa dost, er mawr ddifyrwch i'r Ty, am iddo alw Belgium yn freniniaeth dylawd; er y cwbl, pleidleisiodd Mr Gladstone a'i gyfeillion dros gynnyg Robertson. Yr oedd Morley dros ei ben mewn cariad a'r chwyldroad a'i boll weith- redoedd. Dywedodd i'r chwyldroadwyr fyned i eithafion, o herwydd fod breniniaethau Ewrop yn gwrthwynebu y chwyldroad. Yr oedd y Galluoedd Ewropaidd yn gwrthwynebu y Weriniaeth, am fod y gallu yn nwylaw mob llawruddiog Paris a'r clybiau Jacobinaidd ae am iddynt lofruddio y teulu breninol, y pendefigion, a'r pendefigesau, ar archiad yr ellyllon oedd wedi ymfeddwi ar waed a thrythyllwch ac ysbeiliadau.—RHEIDIOL.
[No title]
0 hyn allan cyfeirier pob ysgrif, gohebiaeth, a barddoniaetb, fel y canlyn :—" The Welsh Editor, Llanybri, Llanstephan." Dylai yr oil fod mewn llaw erbyn boreu dydd Mawrth yn ddiffael. Ysgrifener un ochr i'r ddalen.