The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

CYNGHORAU SIHuL. Mawr y twrw a'r miri fu yn beiwi y wlad niewn cyssylltiad ar dewisdig wyr oedd i gael yr anrhyde-dd o eistedd yn y Cynglior Sirol trwy y misot-dd a aetliant heibio. Ac oddi wrth organau newyddiadurol Rhydd- frydig y Dywyso aeth, buasid yn tybied <i bod yn i 03 nad yn bechod i till boned J- wi antur io i'r nines am selid. Wrtli t^clrycli ar sefyllfa perhau cyn ac wedi v f'rwydr, rhedold y lliuellau brysiog canlvnol trwy ein meddwl Adseiniai Yr Udi/oru floedd ucliel, "I'r Gil l," I ymladd yn wrol am Ryddid i'lI ^wlad Iloecld Boner i fyny yn chwifio mewll bri, A'r (Jenedl yu nhan yn cbwevw ei chvi. Ow awedia a fetluir, dyweilent, dan dtaed, Khyddfrydol yw'r bobol y galon a nYaetl, ■Koedd Turin a II Umithirr trwy'r Iji/dd yrn 1x1:111 Am roddi dan yvvnnvl yr Huu.1 l/nn Ar slawr lioll bapyrau Khyddfrydol y wind Mewn breision lyth-renau oedd Brvsiwch ir Gild;" < M ^°b()1 Ii- (iaJ bob vr un, LIUM ddewnon Eryri, gwyr EiHon a "Llevn N a chaffecl un Iori anadlu Y11 wir ^e»¥d y"™rth °**»h yn Nghvn-hor y Sir V Ni, nineilldnwyr, a ddylai gael'rhoi Yt aur yn y cotfran, ac \yedy'n en cloi A chaiff yr Kglwymvyr a'r Tories, wrth ^yfranu fel arfer yn hael at y pwrs ° Mae X11 w at eu rliyddid i roddi o hy,i V «' S-V('d, <.•)• hviiy. i'w cadw i t,'y<l; • l4' ^>)»w mewn dinodedd a fydd trwy y win 1, fawr yn dorbyii |>ob bri a niawrlrid o fdeuadau disgleiriaf eu moes > u deilwny mewn urddas i arwain yr oes. Pwy I )ol'i yn ran hyny-o hyd Y i at' 01 '¡)l'Y reola, y by.I M S'e,ldir —nawr torer ei fedd y' 1 yn KL'inio L'r (lad -pawl) tan gledd." V V,1 «c^1 (^'t,s°d<l fel liyn niae yn :iwr, a'.eUl1 al'i'bydedd, a Ni sydd ar law r A Jolins V,R 1'UO'N'J YN ben ar y pol, A Thomas V^r^?et!liu Y11 Synffon ar ol. y cell, Ü fta\:n;l\ y Derlly"" ö\n IV celu Y ö-Wlr, Pa beth ddaweI!' yu ^o'lynghor y Sir. Heb arvvyr le,ar a ddvnolryw, Cymered «iyuoHw]7h t fel hyn wrth y llyw ? A pob peth tnwv 1 c.Vsul'yu mlaen cread 'r un fatli ajj o'r blaen. --Nmm- —O'r LI an."

Caw,, fod y tililwyt- a orsefil. yn yr Iwerddon j k!,J. 11 y" rljai yn Yagot-

ARAETH MR BALFOUR YN DUBLIN. Cafodd y Prif-Ysgrif~nydd Gwyddelig dder- liyniad groesawgar iawn gan yr Undebwyr Rliyddfrydol yn Dublin prydnawn dydd Sadwrn diwedtiaf, pryd y mwynhaodd wledd odidog a birotowyd ar ei gyfer, ac y tradd- ododd araeth benigamp ar bynciau'r dydd i dorf arufchrol o wrandawyr astud. Gymerwyd y gadair ar yr achlysur gan y Proti'eswr Dowdcn, LL.D. Darllenodd y cadeirydd galluog lythyrau o ymddiheurawd oddi wrtli Arghvydd Haitington a Mr Chamberlain o herwydd eu habsenolde1*, yn mha rai yr oedd- ynt yn datgan eu hedmygedd n'n cymeradwy- n In aeth o'r modd gonest a cliydwybodol yr oedd Mr Balfour, AS., yn cyflawnu ei ddyled- swyddau swyddogol fel Prif-Yrsgrifenvdd dros y llywodraeth, yn nghyd a'u hymddiried llwyraf yn ei weinyddiaeth yn y dyfodol. Yn nesaf, cynygiodd y Proft'eswr, yn ystod y llwnc destynau arfevol, y Llvwodraeth Undebol a llwyddiant yr Iwerddon, yn nghyd ag enw y Gwir Anrhydeddus A. J. Balfour," yr hyn a eiliwyd yn galonog ae a yfwyd gyda brwdfrydedd neillduol. AH AETH MR BALFOUIl, AS. Wrth gwh fyny i'w hanerch yn nghanol eheers byddarol, dywedodd ei fod yn wir ddiolchgar am y groesaw calonog oedd wedi dderbyn oddi wrthynt oil fel plaid fawr ) undebol, yr hon oedd yn cymychioli pob dos- barth yn y wlad. Dywedir yn fynych gan elynion cl?rii- ryddid gwladgarol a moesol, fy mod, trwy y Weinyddiaeth Wyddelig, yn eich gorthrymu wrth ^archaru troseddwyr gwir- foddol (" Na, na") ond camsynied o'r mwyaf yw y fath dybiaeth; nid gortbnvm yw sicrhau rliyddid personol a masnachol i bob dosbarth, trwy gosbi y Moomighters a'r Land Leagners, pa rai sydd yn hau ha lau gwrthryfel ac anghysur, ac amddiftyn bywyd ac eiddo pob dyn a dynes deyrngarol, gweithgar a gonest, 0 zn pit rai sydd yii (lat i fyny fawredd ac anriiydedd yr Ynys Werdd yn ngolwg lioll deyrnasoedd y byd. GWRTIIBROFI f'YFKlLlORXAD. Clywir weithiau 6tump orators yn gwastraffu en talentau (?) ar lwyfanau cy hoeddus, gan ddyweyd fod yr Iwerddon yn cael ei llvwod- raethu gan gyfi-eititiiii elt,lit-iti(iol, heb reithwyi- ar y fainc farnol, fel sydd mewn gwledydd ereill, yr hyn sydd yn anwiredd no^th, gan fod pob cliwareu teg yn cael ei roddi i'r cy- huddiedig i amd iitlyn ei hUll yn y llysoedd cyfreithiol. Ond coiier, na roddid hyn o dan "Crimes Act Mr Gladstone ae Ar,- INi-N,(Id Spencer yn 1882 mewn gwirionedd, nid oes cydmariaeth rhwng y ddwy ond gan mai Mr Gladstone a'i Gabinet oedd cynllunwyr a gweinyddwyr hono, yr oedd yn antfaeledig yn ngolwg eu edmygwyr dull. A man cunvinced against his will, Is of the same opinion still." MH. O'BRIKX. Dywedai yn mhellach fod Arglwydd Faer Dublin a'r Ireeman's Journal wedi hod yn ceisio ei gatuddarlunio mewn perthyjias i'w ymddygiad at Mr O'Brien fel troseddwr her- feiddiol o'i- gvftaitli. AVrth rcswm, nid oedd y gyfraith yn derbyn wyneb neb, cyfoethog n 0 mwy 11a thylawd, M.P. mwy na'r beggar, ac yn hyn yr oodd ei anriiydedd yn gynwysedig. Gan fod Mr O'Brien wedi gwrthod, mewn modd pendant, i gael ei arolygu gan y meddyg zn zn 113 appwyijtiedig, a chan ei fod yn well ganddo r, 6 (el. mwyn ymddangos fel merthyr diniwed) sytliu ei hun heb ddim ond ei grys am dano, na. gwisgo dillad arferol y carchar, y mae y cyfrifoxdeb o golli ei iecbyd a pheryglu ei fywyd yn gorphwys arno ef ei hun yn gyfan- gwbl. Y mae yn rhaid cadw trefn ac ufudd- hau i reolau y gyfraith, onide fe aiff yn chwil- droad gwladwriaethol, ac ni bydd auiddiffyn ar fywydau nag eiddo neb apeliai gan hyny at bob dyn o farn oleuedig, at bob dyn gonest a chywir i roddi en cefnogaeth i weinidogion ei Mawrhydi yn eu hymdrech barhäus i ddwyn hyn oddi aiiij, leii, er pob rhwystr. Yr oedd 11 y yn teiiulo yn liyderus fod mwy o'u tu nag oedd yn eu lierbyn; yr oedd gwirionedd a chyiiawn- der yn sicr o I wyddo yn y pen draw. MWY 0 YMDDIRIED YN Y LLYWODHAKTIf. Adnabyddid pob pren mewn natur wrth ei ft'rwyth, a'r un modd y gellid proti pob cyfun- drefll a llywodraeth oddi ar y standpoint hyn, yr odd yn d, it ganddo ddyweyd fod ymddiried yn y Llywodraetli yn cvnyddu bob dydd. Er engraifft, yr oedd deposits yn y baticiau yn cynyddu yn gyflym yr oedd y railway traffic yn cynyddu yr o..d,¡ pob masnach yn fwy y llewyrchus yn barliaus yr oedd y troseddau o bob natur wedi lleihau 200 iiit-wn rhifedi yn ystod y flwyddyn ddiweddaf Yr oedd boy- cotio weaii lleihan yn ol 79 y cant. Ai dyma tfrwytliau got-tilrwiii I Ai dyma gynyrch iiiet.Iiiai-it'wladwriaetliol ? Ai dyma ganlyn- iadau creulondeb ? Nage, meddai rhcswm a synwyr; nagv, meddai pob Gwyddel ystyriol; nage, meddai pob snneddwr teilwng. 1 15 With derfynu dymnnai arnynt un ac oil i beidio cym.'i-yd eu cani trwain gan bob ifVJbri a yuiddangosai yn newyddiaduiion Radical- aidd, megys If- i-eeiii(t it's a lluavvs ereill, y dyddiau hyn, ond am iddynt ystyried ff'eithiau diymwacT, pwyso pob pwnc yn nghlorian di- duedd cydawnder; ie, ac fr] y dywedodd un Ff wr enwog, cotio yr hyn dllylid gofio, ac angiiutio yr hyn ddylid anghofio, yr hyn oedd atiliebgorion pob cenedl uniawn a llwyddianus (oly well). _————————

YSGOL GYlVIHEIG ASHFOKD. Rlioddii" gwledd odidog i ysgolorion Cymreig yr ysgol uchod ar ddydd St. David yn y brand Hotel, Trafalgai" Square, Llumiain. nydc1 gwasanaeth a phregeth Cymraeg, yr olaf gan Ddeon Bangor, ar yr achlvsur. Well dona, Welsh girls. Ymddengvs oddi wrth y r¡p())'t8 it gY]¡r)eddil', ei bud )'11 ysgll dda iawJl, Y mae eisieu gweled tipyn o'r byd ar blant Cymreig, yn gystal a dygll gwersi sychion o dan lygaid surion sarug bylh a liefyd. y

BRAI>i'<RI>. Ar ddiwedd tL-iiglji-)Iiad ar achos v bacligen ,J olJll Cill, daetb y riieithwyr i'r peuderfyniad dydd LInll mai Bandt, y llaethwr, yw y llofrudd, YrSTORMVDD AR DIn, A MOR.—Y mae colled- ion mawr wedi ei achusi i eiddo trwy yr (y ystormydd geirwon diweddar. Yn Tlfracoiube aeth agerlong yn ddrylliau ac un it-all yn agos i Dover. Tavawyd Eglwys Dale yn sir Benfro gan fellten, trwy yf hy» y drylliwyd rhan helaeth o'r twr, ac y diny.strvvyd rhanau ttit,li I)i ereill o'r Eglwys. (4olchwyd yuiaith pti'irhecid Southport.

LLYTHYR RHEIDIOL. CNUL GWERIKIAETII YN FFRAINC. Pan sefydlwyd Gweriniaeth yn Ffrainc, yr oedd Gwei inwyr cochion Lloegr yn orphwyllog, ac yu taflu en hetiau i fyny mewn llawenydd, ac yn gwaeddi am gael Gweriniaeth yn zn t5 Lloegr. Mae yn wir nad yw y canolradd na'r uchelradd yn Lloegr yn gwaeddi am gael Gweriniaeth ond os ydym am gael gweled Gwerinwr yn ei lawn bluf, mae yn rhaid myned i'r Fllam a'r Fflam neu i'r "Hole in the W allceil* digon o'r llabystiaid Gwer inawl yn mygu o gin yn y lleoedd hyn, a'u peneliniau allan o lewys eu huganau seimlyd, ac esgidiau heb ddim sodlau iddynt, a phapyr Reynolds neu y National Reformer yn eu dwylaw. Mae y Gwevinwyr fynychaf yn an- ffyddwyr; nid ydynt yn ofni Duw na pharchu dyn. I'r ysgraglach hyn liefyd y perthyna lladicaliaid Cymru, y Sosialiaid, y Nihilistiaid, a Ffeniaid. Nid oes un genedl wedi cael cymmaint o brawf a'r Ffrancod o Wei-iiiiaeth, a phob tro trodd allan yn fethiant. Bu Ffrainc am oesau bellach yn medi ffrwytli y Chwyldroad mawr, a daeth y felldith i lawr yn ffrwd ar y wlad. Dan y Wei-iniaetli bresenol, mae llywodraeth Werinol Ffrainc heddyw yn budr, o'r bon i'r brig; arian y wlad yn cael cu gwastraffu, pob un yn plufio ei nyth ei hun, a'r wlad yn cael ei llethu dan d-lyledatlit-ethi. Yn awr mae cnul y Werin- iaeth yn swnio; mae buddugoliaeth gyflawn y CadlywJdd Boulangei wedi dirwasgu y Werin- iaeth i'r llawr, er gwaethaf holl bwerau v Gwerinwyr a'r wasg yn ninas Paris, yr lion yw canolbwynt Gweriniaeth a Radicaliaeth Ffrainc. Rhoddodd Paris Radicalaidd 244,000 o bleidleisiau, allan o 430,000 aeth i'r poll, i Boulanger. Un o'r pethau rhy- feddaf yw hyn Ni wnaeth Boulanger ddim mewn gwirionedd i ddeffro brwdfrydedd yn y Parisiaid Gwerinawl. Nid oedd ef jn filwr enwog ni fu yn wleidyddwr Uyw a llewyrch, ac nid yw ef yn siaradwr hyawdl. Er hyny 1\ y mae ei seren yn awr yn y gorucbafion. Daeth ei enw yn adnabyddus gyntaf fel gweinidog rhyfel am ychydig amser yn 1886 ac 1887. Ymosodwyd ar Boulanger, a cha- fodd ei ddirmygu a'i yru allan o'r fyddin ond mae ei ddylanwad yn myned ar gynnydd, a chafodd ei ethol dros Paris; ac yn ol pob tebygolrwydd efe fydd meistr dyfodol Ffrainc. Beth ynte yw dirgelwch ei lwyddiant ? a pha beth fydd y ean lyniadau 1 Cynrychiola Boul- anger yr anfoddlonrwydd a'r casineb yn erbyn y llywodraeth Werinawl. Am ddeunaw mlynedd mwynhaodd Ffrainc fendithion lly- wodraeth Republicanaidd. Yn ystod yr am- ser byr yma, cafodd bedwar arlywydd pedair gweinyddiaeth ar hugain hyny yw, cyfnewid- iwyd lly wodraeth wyr Ffrainc mwy nag un- waith yn y flwyddyn, ac yn ami dair gwaith mewn blwyddyn. Yn ystod yr un amser ni fu yn Lloegr ond pump gweinyddiaeth. Pa ymddiried a ellir roddi yn sefydlogrwydd, neu ymddiried a ellir roddi yng ngonest- rwydd y fath gyfundrefn lywodraethol sydd yn newid bob naw mis 1 Y mae y Ffrancod yn edrych ar eu hanesyddiaeth ddiweddar; maent yn gweled eu gwlad heb gynghreirwyr mewn gwledydd tramor, ac yn hollol diallu, o herwydd nis gall un llywodraeth dramor roddi un ymddiried yn y fath lywocl- raeth ayfuewidiol. Maent yn gweled budget blynyddol o X135,000,000, a dyled fawr yn hongian uwch eu penau, a dim ond ychydig i ddangos am y baich trwm. Nis gall y wlad lai na chydnabod nad yw Ffrainc ond llytliyren farw yn nghynghorau cenedloedd ereill. Mae hlaenafiaid pobl Ffrainc wedi blino ar llywod- raeth sydd yn atebol am ei gwendid mewn gwledydd tramor, ac a llygredd gartref. Nid j yw y werin eto yn Ffrainc mewn enw yn Orleaniaid, Bonapartiaid, nac ychwaith yn Unbenol, ond maent yn erbyn pethau fel y maent yn awr. Apeliodd y Cadflaenor Boulanger at etholwyr Paris fel Gwerinwr, ond condemniodd mewn iaith chwerw y gwleidyddwyr Gwerinol yn y gwahanol ystaf- elloedd. Ni wnaeth un Gwerinwr o nod oi, bleidio darfu iddynt yn agos i gyd ei wrth- wynebu yn ffyrnig. Mae mob Paris yn parhau i hoffi yr enw Gweriniwr, am ei fod yn dwyn y meddylddrych o weriniaeth a chydraddoldeb ond trwy ethol Boulanger, profasant eu bod yn dirmygn swyddwyr y Llywodraeth Repub- licanaidd, ac hyd yn nod hanfod Gweriniaeth ei hun. Dichon nad yw y Ffrancod eto wedi sylweddoli y ffaith fod y gwleidyddwyr y rhai uiaent wedi dysgu eu dirmygu. Nis gall y Weriniaeth barhau yn Iiir tra parhao natur ddynol fel ag y mae. Peth annichonadwy yw cael Gweriniaeth sefydloff, bur, a ^alluosr. Mae hanes Ffrainc er y flwyddyn 1789 yn I fath o ddarlun amlwg. Yn awr y mae Ffrainc yn taflu ei hun i freicliiau rheolwr," o herwydd mae hi wedi blino a chlafychu ar ddrygioni a gwendid Gweriniaeth. Nid yw y Ffrancod yn ystyried beth maent yn myned i'w wneyd. Ni wnaeth ystyried yn 1849-51,1 pan wnaethant Louis Napoleon yn arlywydd, | ac yna yn ymherawdr. Maent yn awr yn gwneyd yr un peth y gwahaniaeth yw hyn 11 gwnaeth Ffrainc brawf teg o Weriniaeth am ddeunaw mlynedd, ac mae wedi cael allan ei bod yn fethiant. Os bydd y Cadlywydd I' Boulanger fyw, bydd ef yn feistr yn Ffrainc YIll inhen ychydig fisoedd. Yna dechreua ei I anhawsderau gartref ac oddi caitref. Beth w 11 a iff ef a'i allu ? Pa fodd y mae ef yn } myned i gyfarfod a'r peryglon aruthrol sydd I yn amwregysn Ffrainc gartref ac oddi cartren Z, t5 A gy>umer ef yr arlywiaeth am lawer o flyn- yddoedd, a cheisio diwygio gweinyddiad lly- wodraeth tufewnol y wlad, heb gyfnewid y ffurf o lywodraptli ? Neu a fydd ef yn ddigon chud i sefydlu Hill o frenilloedd Boulanger- aidd 1 Neu a fydd iddo ganlyn esampl y cad- lywydd Mouck, yr hwn a ddygodd Siarl II. yn ol, ac adferu unbreniniaeth, neu ddwyn y Bonapartiaid yn ol, a sefydlu ymherodraeth ? Beth ddywed gwledydd tramor am adfent rheohvr yn Ffrainc ? Beth ddywed Bismark am gwymp y Weriniaeth? Yr oedd ef yn wastad yn Hafrio Gweriniaeth, am ei bod yn cadw Ffrainc yn rhancdig a diallu. Mac U weriniaeth Ffrainc yn oleudy i ni i ddangos perygl sydd yn perthyn i Weriniaeth wyllt zn antloddog a gwammal. Ofna llawer os cym- Z5 mer Boulanger y pen-rheolaeth, y cawn rhyfel Ewropeaidd.

Yn nliref fechan Narbertb, sir Benfro, ceir pump ar hugain o dafarndai ar gyfer poblog- apth o ddeuddeg cant o bobl; hyny yw, un tafarndy i bob wyth a deugain o bersonau, neu, a chau allan y plant, y mae o leiaf un ar gyfer pob ugain 0 bobl

DADL FFERMWYR MYRDDIN A PENFRO. [Nid ydym ya gyfrifol am syniadau eio gohebwyr]. Dafydd-Yr wyt yn deall yn awr fod menywod (dames) Cynghrair y Friallen yn ymyraeth ag etholiadau, a phleidio y Toriaid ac maent yn dylanwadu ar yr etholwyr ym mhob man. Mae hyn yn rhy ddrwg. Dylai y Cynghrair gael ei roddi i lawr. Dylem ni wrthdystio yn erbyn ymyriad aelodau y Cynghrair a'r etholiadau. Cwgan-Ni ddywedaist ddim gwell gwir- ;n Z5 ionedd erioed, na'ch bod yn dymuno rhoddi Cynghrair y Friallen i lawr. Y rheswm yw hynMae Cynghrair y Friallen wedi dyfod yn allu aruthrol, ac mae y gallu a nifer yr aelodau yn myned ar gynnydd yn barhaus ac mae yn rhwym, heb fod yn liii-, i wneyd cyf- newidiad mawr yn y wlad. Nid wyf yn gweled fod dim allan o le i foneddigesau gym- meryd rhan mewn pob gwaith da. Jfor—Nid wyf yn credu fod llawer o ddaioni yn perthyn i Gynghrair y Friallen. Darllenais yn ddiweddar hamphled a ysgrifen- wyd gan un o bregethwyr y Methodistiaid, yr hwii a ddywedodd nad yw boneddigesau y Cynghrair ond "J ezebeliaid ac hudolesau, a 0 dywed na chaffed hudoles fyw 1" Grutfydd Iaith goeth, Gristionogol, a boneddigaidd gan bregetlnvr, onid e 1 Mae lie i gredu fod y pregethwr hwnw wedi cam- synied ei alwedigaeth, ac iddo redeg ei ben yn erbyn y pulpud, yn lie eistedd ar fainc y crydd. Ni fuasai i dincer ddefnyddio gwaetli iaith; ond buan y dengys y dyn o ba radd y bo ei wreiddyn." Gloilym-Cynghoraf chwi, y lladicaliaid, i lanhau eich ystahlau eich hunain cyn dechreu glanhau ysta' lau eich cymmydogion. Oni wnaeth y Radicaliaid yr un peth ag wyt ti yn wrthdystio yn ei erbyn 1 Y mae Mrs. Glad- stone yn busnesa mewn etholiadau. Gwnaeth y boneddigesau Radicalaidd bob ymdrech i ddylanwadu ar etholwyr Holborn, Kensing- ton, a manau ereill. Nid oes achos i ni fyned allan o sir Gaerfyrddin i gael prawf fod Rad- icaliaid mewn peisiau yn busnesa mewn ethol- iadau. Clywais fod dwy yn ysgoldy Llan- debie ar ddydd yr etholiad a'u holl egni yn dylanwadu ar yr etholwyr, ac yr oedd un yn wraig i bregethwr. Mae amcan y Cynghrair yn dda amddiffyna ein sefydiiadau, a phleidia addysg grefyddol yn ein hysgolion dyddiol; ac ymdrecha yr aelodau i wneyd dynion yn fwy dedwydd. Nis gellir dyweyd fod un Cyng- hrair sydd yn gwneyd hyn yn un ddrwg, nac yn tueddu at ddrwg. Mae aelodau y Cyng- hrair yn foneddigion a boneddigesau, ac uwch law iselwaith. Hywel-Os wyt ti yn condemnio y bonedd- igesau y Cynghrair, yr wyf yn gwrthdystio yn erbyn pregethwyr i fusnesa mewn etboliadau, a chamarwain yr etholwyr. Gwnaethant hyny yn Ltandebie, ond bu eu gwaith yn ofer, ac yr oeddynt yn edrych yn llipa iawn ar ol y gurfa a gawsatit. Ymladdodd y Mil wriad Evans, Higlimead, yn eibyn yr holl alluoedd Jack- yddol a phetipanelaidd, a chm'odd yv holl frawdttliaeth bregethwrol. '11 Dewi-Pe buasai y pregethwyr yno, buas. ent yn sicr o ennill y dydd. Nid wyf yn credu yr ystori yna. Grttffydd—Nid yw o un pwys pa un a wyt ti yn credit neu beidio. Yr oedd yno bre- gethwyr o Landyssul, Llanbedr, a'r holl wlad o amgylch. Gallesid gweled, oddi wrtli y CIY 6 brwdfrydedd a ddangoswyd pan gyhoeddwyd y fuddugoliaeth, fod yr ysgriw fawr Jack- yddol wedi colli ei grym. Yr oedd yn wan yn Llanwenog a Llandebie, He yn sir Frycli- einiog, yn Aberdar a Penderry. Os na chewch chwi daflu llaid at y Ceidwadwyr, lluchiwch laid at eich gilydd. Moms—Ym mha le y bu yr Ymneillduwyr yn lluchio llaid at eu gilydd ? Anwiredd y Toriaid yw hwn eto. Cadwgan-Cymmerodd hyny le yn ysgoldy 0 (" I'a n y Corff yn Llangaranog, sir Aberteifi. Dywed Mr H. Tobit Evans, ynad hedddweli ac Ym- neillduwr, yn un o bapyrau Caci-dydd, i'r Methodistiaid wrtliod rhoddi benthyg eu hysgoldy iddo wedi ei addaw, ac i un blaenor Methodistiaid ddywedyd yn ei araith amrosgo, foa gorinod o dyllau yn ngliot Mr. Evans i un teiliwr yn N-n i'w chlytio, a chwarddodd y dirtcon arall oedd yn y gadair yn iachus Z5 wrth glywcd y fath gabledd. Yr oedd hyny C, Z3 yn ari-Nvydug i feddwl fod un o flaenoriaid y Corff yn defnyddio y fath iaith arswydus. Jfor—Nid wyf yn meddwl i un blacuer siarad mor rhyfygus. Os y gwnaeth, y mac 1 0 y fa th ddyn yn annheilwng o fod yn flaonor. Gwilym—Mae lly thy r Mr Evans yn ar- graffedig, a'i enw wrtho. Mae yn deby; mai pechod Mr. Evans yw, ei fod yn Ryddfrydwr U ndehol. Deivi—Yr wyf yn clywed fod aelodau Cynghrair y Friallen yn boycottio masnach- wyr ac ereill. Gwilym-Nid wyf wedi clywed am ddim o'r fatli beth ond mi gly wais fod lordiaid capel ger Haw Ystradgyntais wedi boycottio un o bregethwyr y Methodistiaid am iddo 0 bleidio Mr. Hewclyn, Penlle't gar, yn yr ethol- Z5 igd. Ai dyma y fath ryddid yw rhyddid Radicaliaid-G wyddelig Cymru? Ceisio rhwys- tro gweinidog i bregethu 0 ryddid hoft' t3 ryddid Pa faint o d wyll, pa faint o ormes ape hyiubygiaeth sydd yn cael ei gyflawnu yn dy enw ? Mwy nag mae y byd wedi feddwl erioed. Cadicgan—Nid yw rhyddfrydedd y dydd ond ceffyl brethyn i guddio y gwaeledd amlwg y rhai sydd yn galw eu hunain yn Ryddfrydwyr." Nid oes genyf amynedd gydag rhai sydd wedi cael eu trwytho hyd eu gwefusau mewn trais a gormes, twyll a hocced. Gruffydd Dan gochl Rhyddfrydiaeth, Uuchiant liefyd laid at bersonau urddasol o byllau IIeidiog Radicaliaeth. Cafwyd esampl o hyn yn ddiweddar yn yr ymosodiadau per- sonol a wnawd ar Iarll Cawdor ac Arglwydd Etnlynj yn hollol ddialw a diesgus, mewn papyr Ileol, am eu bod yn hawlio yr iawnderau ag mae y gyfraith wedi ei rhoddi iddynt fel dinasyddion ereill; ond nid yw y Radicaliaid byth yn eg helfen heb daliu llaid. Nid oes dim yn rhoddi cymmaint o bleser iddynt ag ymosod ar arglwyddi a phendetigion. Morus—Ni ddylent fod ar y Cynghorau o gwbl. Givilynt-Onid ydynt yn gorfod talu trethi mawrion ? pan nad yw llawer un sydd ar y Cynghor yn talu ond ychydig—ddim cym- maint o ffyrlingau ag mae yr ynadon yn dalu o bunnau. Dylent gael llais mewn l'heolaeth sirol, am mai hwy yw y Irethdalwyr trymaf. Yrr achwyniad oedd nad oedd dim llais gan y trethdalwyr yn i-ilirafodaetli yr ariaj) oeddynt yn dalu. Yn awr y mae yr un personau yn ddigon haerllug i wadu hawliau y boneddigion i fod ar y Cynghorau. Y peth nosaf fydd Z, gwadn nad oes dim un hawl ganddynt i'w harian eu hunain, fel y dywedir nad oes can- ddynt hawl i'r tiroedd. A ydych chwi yn galw hyn yn onest ac yn gyfiawn ? Barned y hyd. 0

LLANSTEPHAN. Rhoddwyd gwledd odidog i brif gefnogwyr Mr T. Morris, Coomb, yn yr etholiad diweddar, gan Mr Noel Church, Llanstephan, yny Castle Hotel, nos Fercher wythnos i'r diweddaf. Ar ol gwneyd cyfiawnder h'i- danteithion helaeth ar y bwrdd, cymerwryd y gadair gan Mr Church, yr hwn a gynygiodd iechyd da y boneddwr buddugol dros rhanbarth Llan- stephan mcwn araeth bwrpasol iawn, ac eilhvyd ac yfwyd yn unfrydol gyda "musical honours." Ni ddangoswyd eriocd mwy o frwdfrydedd a theimlad ar unrhyw achlysur. Yn ystod amryw Iwnc-destynau ac anerchiadau gwresog, talwyd diolchgarvvch dirtuanfc i Mr Church am ei haelioni a'i garedigrwydd i'r ardalwyr mewn amryw tlyrdd, oddi ar pan y mae yn Llan- stephan ond yn neillduol am yr arwydd yma o'i ewyllys da tuag atynt. Hir oes i Mr Morris a Mr Church i wneyd daioni; a phar- I haed undeb rhwng yr holl blaid, ae yna bydd yn sicr o fuddugoliaethu yn y dyfodol.

LLANO A IN. Nos lau, lonawr olain, traddodwyd darlith yn ysgoldy y plwyf uchod ar "Ganiadaeth y 0 Cysegr," gan Mr Titus Richards, Penyrallt. Llywyddwyd ar ynwhlysur gall Ficer y plwyf. Nid oedd y cynulliad mor lluosog ag y gellid dysgwyl iddo fod dichon fod y tywydd an- fafriol yn rhwystr i lawer, ond cafwd cynulliad liynod o dda ar y cyfan. Y r ydoedd y gwran- dawyr yn cael eu gwneyd i fyny o foneddigesau a boneddigion ydoedd yn gwerthfawrogi y ddarlith ragorol a gawsom gan Mr Richards. -n t5 n Anaml y clywsolll y testyn yn cael ei drin mor athronyddol a deheuig. Mac yn wir fod y pren almond wedi blodeuo ar ben y darlithydd parchus, ond y mae yn eglur oddi w rth y ddarlith ragorol a gawsom ganddo fod ei alluoedd meddyliol yn nghryfder ei nerth. Hyderwn fod gan yr henafgwr parchus flyn- yddau laiver eto o'i flaen i Jafurioyn ngwinllan ei Arglwydd, ac y bydd i'r gwirioneddau a draddododd i'n clywedigaeth gael eu dylanwad priodol ar feddyliau pawb a'i clywsant, er dyrchafu a pherffeithio eaniadaeth y Cysegr. Hoffem yn fawr roddi crynodeb o'r ddarlith alluog hon, ond gwyddom fod eich gofod, Mr Golygydd, yn rhy gyfyngedig i ganiatau. o ZD Gobcithio y cawn glywed darlith eto yn fuan ar destyn priodol arall.

SUDDIAD DWY LONG. Suddodd dwy long—un agerlong or enw Nereid, ac un arall a elwid Killochan—yn yr English Channel nos Sul diweddaf, trwy wrth- dara,wiad sydyn, pryd y syrthiodd 23 o ddyniou i'w dyfyrllyd fedd. Dywedir fod yv ymdrech am fywyd yn^annesgrifiadwy, u'r Cl-i WV]OftIS yn dorcalonus dros ben wrth bod un ar ol y naiil yn snddo i'r dyfnder. Achubwyd llawer o'r rhai oeddynt yn medru nofio yn dda. Bu rheith-holiad yn Dofer dydd LInn, ond yr oedd y tystiolaethau mor grocs i'w gilydd fel y methwyd cael allan ar bwy oedd y bai. Y mae yn rhy ddrwg fod cynifer o fywydau dynol yn cael eu haberthu yn barhans ar allor esgeulusdod a diofalwch.

MASNACII Y GLO.—Y mae rhagolygon 0 0 i-liagotol i fasnach y glo yn Neheudir Cymru. Y mac y glowyr wedi cael dau swllt y bunt o n godiad eisoes. Y mae y gweithiwr a'r '=' gwerthwr yn CHUU, a'r prynwr yn wylo fel y 5 bargod. MICHAEL AN<;ELO.—Ei enw yn llawn oedd Michael Angelo Buonaroti, ac y mae ei enw yn sefyll ar ben rhes arlunwyr a cherfwyr hanesiaeth. Ganed ef yn 1474 yn Cliiusi yn Itali. Yr oedd yn disgyn o deulu ucliel, yn I ZI. ddyn o gymeriad da, o ysbryd duwiolfrydig, LY 0) ac yn Gristion ffyddlawn. Gosodwyd ef i ddysgu arlunio gyda Bertoldo, ond cafwyd prawf buan ei fod yn rhagori ar ei feistr. Yr oedd un oi gyd-gelfyddydwyr yn teimlo vn eiddigus ato, ac wrth weled delw a wnaeth yn rhagori ar ei eiddo ef, tarawodd Michael yn ei wyneb ag erfyn, a bu eraith yr ergyd arno tra bu byw. Cafodd ei roddi am rai blynyddau dan Lorenzo de Medici, a theimlodd yn ddwys pan fu liwnw farw. Ymneillduodd am dro i fyw ar ei ben ei hun. Y sgrifenai at Vasari zn o'i unigedd, Dyma lie yr wyf, yn nghoedwig- oedd At ego, yn treulio fy amser mewn myfyr- dod ar waith y Creawdwr, yr hyn sydd i mi tel ym bort-h angelion. Mae y daran yn Uefaru wrthyf a llais yr oesoedd, a'r gwynt yn rhuthro gydag anfeidrol allu. Llefarant am natur; a phetli yw natur ond yr Ysbryd Dwyfol yn cynhyrfu dyn ?" Florence a Rhufain oedd y ddau le v bu yn cyflawnu eiorohestion penaf. Yn mysg » i brif ddarluniau y mae ei addurn- iadau yn y Ststine Chapel, a wnaed ar gais y Pab Juliu3 11. Mae ei fresco ar y gronglwyd wedi synu oesau. Mae ei ddarlun O'L' Farn yn mesur 47 troedfedd o uchder a 43 o led. Yr oedd yn nodedig am rym ac eangder dychymyg. Nid oedd ei debyg am y sublime. Yr oedd yn hollol wreiddiol, heb efelychu neb. Gofynodd y Pab iddo yn fyrbwyll un diwrnod pa bryd y gorphenai ei waith yn y capel ei ateb oedd, "Pan fyddwyf wedi boddio fy hun." Pan orphenodd ei ddelw o Moses, un o'i orcliest- weithiau, yr oedd mor berffaith a mawreddog fel y cvnhyrfwyd ei enaid wrth edrych arm? Dan y cynhyrfiad tarawodd hi ag aH, a gwaeddodd, Yn awr, llefara Mae 61 yr ergyd ar y lin hyd heddyw. Ymgymerodd ag addurno Eglwys Sant Pedr pan yn 70 oed, a gwrthododd gyuieryd tal am y gwaith am ei fod yn wasanaeth i Dduw. Treuliodd lawei- o'i amser olaf niewn darlleii y Beibl a mvfyrdod. Bu farw yn 1563, yn 89 mlwydd oed. Ychydig cyn ei tarw ysgrifenodd gan fechan mewn llythyr at ei gyfaill Vasari, yr lioii sydd yn terfynu fel liyn: Sculpture and painting, rival arts! le can 110 longer soothe my breast; 'T is love divine alone iuipart3 The promise of a future rest. On that my trembling soul relies- My trust the croas, my hope the skies," Yn ei ewyllys olaf, yr hon nad oedd ond ychydig eiriau, rhoddai ei enaid i Dduw, ei gorff i'r ddaear, a dywedai ei fod yn marw yn ffydd Iesu Grist, ac mewn gobaith bywyd tragywyddol. vy

GWIR FAWREDD—DADL I FECHGYN. (Dau facbgen-un dipyn hynach na'r llall). Mab. Piry aior fawr, dywedwch im', Oedd Alexander Fawr ? Oedd ef gymaint, neu yn fwy Na'r hen Goliah gawr? Oedd ef mor uchel ar ei draed A chlochdy mawr y dref? A allai, os mynai, godi ei law, A ehyrhacdd hyd y nef ? J'ad. 0 na, fy mab, nid oedd yn fwy Na 'ch ewythr John neu fi Nid yn ei gorff yr oedd yn fawr, Ond yn ei enw a'i fri. Mab. Ei enw 'n fawr! Wel, mae yn bir, I'w spelio mae 'n hawdd iawn Mi allwn i ei spelio 'n rhwydd Iv Cyn bod yn bum' mlwydd llawn. Tad. Nid y Hythyrenau, ond ei waith A waaeth ei enw 'n fawr, •• M Fel y canmolir ef gan bawb 1 Dros wyneb daear lawr. Jrab. Wel beth a wnaeth, fy anwyl dad, Rhowch wybott 'n awr i Tni? Tad. Efe orchfygodd Tyrus fawr Ac a'i dymchwelodd hi, Cfan ladd ei phobl fach a mawr 11 <i" Fe aeth i Persia draw, Gan wasgar marwol gwledd a than, Trwy 'r gwledydd ar bob llaw Y fflimau tanyn gwrido 'r nen, O'r holl ddinasoedd gasd, A milwyr filoedd dros bob man Yn gorwedd yn eu gwaed. J/ab. Ai lladd y dynion oil o'r trwch A wnaeth ei enw 'n fawr ? Os gwna lladd dynion un yn fawr. ,1 Pa ham ca'dd William Ben, ■ Am ladd cymydog dro yn ol, Ei grogi ar y pren ? Ddaw ef am byny 'n William Fawr ? Tad. Na, lladd mewn rbyfel raid; Os lladd un dyn, a'i lladdo fe, Fe 'i cosbir yu ddibaid. Jlttly, Wei, 'nhad, pe lladdwn i rwy ddyu,. Mi laddwn gant i gyd, l Gael myn'd yn fawr, 'n lie marw ar bren Fel Ben yn warth i'r byd. Tad. Na, na, fy mab, Efengyl dd'wed Am garu bawb o'r bron Mab. 'D yw rhai sy'n lladd, na'a canmol chwaith Yn prisio dim am hon. Tad. Y Beibl dd'wed fod rhaid i ni I wneyd i bawb o'r byd, Fel cirem ninnau iddynt hwy I wneyd i ni o hyd. Mab. Ddymixua; Alexander, 'nliad, I wr o wlad neu dre', I dd'od a llosgi ei dy a'i ladll, Fel ag y gwnaeth efe P A phawb ci alw ef yn fawr Am ladd a llosgi 'n llyn,— Pa hawl oedd ganddo cf i wneyd, Mi garwn wybod hyn ? Pe losgai dyn yr annedd hon, A'n lladd ni oil ynghyd, Oes rhyw un galwai ef yn fawr Am hyn, o fewn y byd? Tad. Chwycbwi sy 'n iawn, yn wir, fy tnab, 'D all lladd wneyd neb yn fawr; Yr bwn sy 'n achub, nid yn lladd, Sy 'n haeddu 'i ¡lw 'a fawr.

COLOFN Y CYWRAIN. Amddiffynfeydd mwyaf gorphenedigPrydain ydynt eiddo Portsmouth. Y mae yr Iwerddon yn fwy nag Ysgotland o ddeuddeg fil o filldiroedd ysgwar. Y mae rliagor o bobl yn meirw yn y gwan wyn nag ar un adeg o'r flwyddyn. Gwallgofrwydd ydyw yr achos o un ran o dair o'r hunan-laddiadau a gyflawnir. Yr oedd ugain y cant o bobl, yn y cyfrifiad diweddaf, yn analluog i ysgrifcnu eu henwau eu hunain. Postir o bump i ddcg ar hugain o filoedd o lythyrau helJ un cyfeiriad yn y dcyrnas lion yn flynyddol. Y mac yn agos gymaint arall o fuchod yn Yorkshire ag sydd yn unrliyw sir arall yn y Deyrnas Gyfunol. Y mae y drafodaeth niewn da yn yr Unol Dalaethau yn cynrychioli y gyfalaf aruthrol o zY 24,000,000 o bunau. Yn ol byr John Herschell, y mae dyfroedd y cefnforoedd yn cyfansoddi y 1,1786 ran o owvsau v ddaear. Y mae r bobl a siaradant yr iaith Seisnig yn bum' gwaith yn amlach ar hyn o adeg nag oeddent ar ddechreu y ganrif. ° Dwy ar hugain oed oedd Mr Gladstone pan aeth i mown i Dy y Cyfiredin, ac Arglwydd IIartington yn bedair ar hugain. Pan bo'r Chineaid yn dymuno gosod allan rhyw waith aruthrol flinderus, dywedaut, Y mac yn fwy trafferthus nag angladd," cyfrifir 0 15 yr helyntion yn nglyn a chladdu rhiaint, yr lielynt mwyaf gwallgofus yn hanes profiad ZD dynol. Pe celsai yr holl laeth a gynyrcbir gan t,Y fuchod gydro Somerset, Gloucester, a Cheshire ci droi yn gaws, byddai y swin a wnaethid yn debyg i hyn :—Cheshire, 414,348 can pwys, o 103,587 o fuchod godro; Gloucester, 171,180 can pwys, o 42,795 o fueliod Somerset, 442,949 can pwys, 110,735 o fucbod. Cyfan- swm, 1,028,468 can pwys, neu 362,832 can pwys llai nag a anfonwyd i'r wlad hon y flwyddyn ddiweddaf o'r America.

DAKTII pellebyr i Manilla dydd Llun yn hysbysu aim suddiad yr agerlong Remus (Spanish mail steamer) wrth daraw yn erbyn craig anferth. Nid oes hanes bod un bywyd wedi safio. CERDUED AR Y DWFR.—Y mae person a elwir Cadben Terry yn tynu cryn sylw yn Barnes a'r gymydogaeth, trwy ei fod yn gwneyd cryn wrhydri gyda cherdded aryr afon Thames. Y mac yn gallu gwneyd hyn trwy ddefnyddio par o esgidiau badawl, ar y rhai y mae efe wedi cael patent. Rhai blynyddoedd yn ol darfu i'r un person wneyd tricycle, ar yr hwn y croesodd efe y Channel mewn ugain awr, ac er syndod i drigolion Boulogne, a farchogodd ei beiriant dros y dwfr, ac aeth at ddrws hotel oedd yn agos. Nid yw cerdded ar y dwfr yn beth newydd, canys yn mhlith trigolion y South Sea Islands y mae yn wrhydri i sefyll ac ymsymud ar y dwfr trwy oflcrynoliactli dau ddarn o astcll.

AT EIN GOHEBWYR CYMREIG. DATHLIAD PRIODAS SYR JAS. DRUMMOND, BARWNK;—I law; eaiff ymddangos yn ein nesaf. 0 hyn allan cyfeirier poh ysgrif, gohebiaeth, a barddoniaeth, fel y canlyn:—"The Welsh Editor, Llanybri, Llanstephan." Dylai yr oil fod niewn llaw erbyn boreu dydd Mawrth yn ddillael. Ysgrifcner 1111 oclir i'r ddaleii.