Y Werin

JACK Y LLO.\ GWIv Pan y bydd llong ar y mcr, bydd v petha rhyfedda yn dwacl iddi weitbia. Gwelais adar yn dwad ac yn gorphwyso yn y rigging. z! In Dro arall gwelais bvsgod yn neidio yn ghr o'r dwfr, ac yn disgyn ar y dec. Mae rhywbeth anghyffredin wedi digwydd ar fwrdd Y Werin" yr wsnos hon. Gwydd- och nad ydw'i ddim yu tardd mae gea i well gwaith a mwy ymarferol na byw yn myd y dychymygion. Ond er hyny oil, mi fyn rhai o'm darllenwrs hoff anfon eu bardd- or.iaetli i mi, gan gredu, mae'n debyg, fy mod i yn ffryndiau hefo Awen Bryn Parnas- sus. Ond fedra'i ddim deyd faint o fardd- ouiaeth BY' mewn penill a gefais ddoe o Fangor oddiwrth ^'Flaen mast," yr hwn hefyd sy' wedi anfon penillion erill dan yr enw Ephraim Llwyd. 'Rwy'n siwr syrtan ma • yr un yw Ephraim Llwyd a Blaen Mast. Dvma chi benill Blaen Mast: — YN Y GWRES. Yn y gwres yr wyf yn toddi, Ac yn berwi mae y chwys; Os na oera'r hin yn luan .1 bydd 'naros ond fy nghrys. O! na wlawiai Gawod hyfryd yma i lawr. Mae Bii" ) u uej (i iou yn y bemli yna fardd- oruaetli benigamp. Dyma ddywed Bila: W yt ti'n gweiaa mor neis y mae o yn deyd mai J U y gwres y mae o bron todax. Siwr iawn. Gwir bob gair. 'Does dim byd aiail all doddi dyn. rlhewi dyn y byad tywydd Thew. Syniad mor naturioi a piirydferth sy'n yr all linell, "Ac yn berwi uuie y ciiwys." 1 syniad ydi foci y bardd f01 teceil ar y tan, a r dwr yn berwi allan! Biwtiff wi! Arddclrcnog yr olrheinia y bardd efteithia y gwres "Os na oera'r hin yn fuan Xi bydd naros ond ty nghrys." Pwy bvuag ydi'r oardd, da gen i glywad fed gyuo 10 gryh: Heb grysa y oydd oeirdd yn ami, heb son am dywyud poecti. Pryd* lerth adigymhar ydi r gwres yn toddi pob- peth pertnynol i'r oardu ei gnawd, ei gen- 0 glog, a'l iioil esgjm, a'i bon ddiiiad, ond i grys o' I! Pa m y dianga y crys i Wel, siwr lawn, trwy fod y chwys i gyd wedi cael 'i yfad i mewn gan y crys, acnos mae n debyg mai crys o wlanen cartra John Gnliith Jones, Fiatri, Pwllheli, oedd. o' Ac eto, er yr holl wlybaiuaeth ciiwysyddol, deisyra y bardd am gawod o wiaw oddifry. Y darn barddonoi arall a geis i oddiwrth yr un bardd, ond dan enw arall, oedd hwn MAGWRAETH MOCH YN LLEYN. Fy niolch i Gadara Jones Am ei anerchiad buddiol, Ar destyn fel magwraetb moch, Sydd hefyd mor amserol. i dylai neb fod wedi hyn Mewn anwybodaeth gyndyn, Am fater sydd o gymaint pwys A sut i fagu mochyn! Rwy'n synu beth at Gitto'r Gors, A Robin, gwas yr Hendre', Mor anghrediniol yn eu barn Am rinwedd bacwn cartre'. Tra d'wed yr Areopagiaid oil Nad oes ei fath drwy'r gwledydd, A sgleisan dda o'r mochyn. brith A besgodd Sali Dafydd! Do'n i ddim yn dallt yn iawn gyfeiriad y peaiilion uchod, ar y cyntaf, ond darllenais y llythyr canlyuol:- Bangor, Awst 16, 1899. Anwyl Syr,—Gwedi darllen gyda boddhad mawr y drafodaeth ddoniol yn Areopagus Lleyn, yn "Y Genedl Gymreig" ddiweddaf, ynigynbyrfodd fy awen ac mal hyn yr ym- iflamychodd.—Yr eiddoch, &c., y —————- Rhoddodd y llythyr hwn eglurhad i mi ar y penillion. Ymddengys fod lot fawr o ddynion a merched yn aelodau o le a elwir Parliament Lleyn, ac fod-cwestiynau yn cael eu trin yno fel cwestiynau magwraeth moch, &c. ..iI4.J.d BAND NANTLLE. Trwy fy mod yn Abersoch yn y Regatta, a hJlly yn ymyl Llanbedrog, lie yr oedd Band N-aiittle yn chwareu ddydd Sadwrn, codais fy hwyl ac aethum i Glynyweddw l gael sgwint ar a cblywed y Band unwaith etc, -Daydodd boss y lie wrtha'i fod y B"nd yn tynu fwy o bobol yno na dim fu yn y lie erioed. Deydais ina fod yn rhaid eu bod nhw yn rhai campus neu na faswn i ddim yno. "Ha ha!" meddai un, 5'red E. Young. Fo ydi boss y trefniadau. Wtdi i'r cylig- herdd fynad drosodd, dyma fi yn cael sgwrs hefo Harry a rhai ereill o'r Band. Pan glywais i y byddai y Band yn recreation ground Mr Solomon Andrews ddydd Iau yr wsnos hon, penderfynais fyned yno l'w clywad nhw yn dhwareuv Byddam' yn chwareu y darnau yr enillasant arnynt yn Steddfod Caerdydd. CRICCIETH. Mae Sat^neg yn dew yma y dyddia hyn, jn dew iawn. Deydir hefyd fod pawb bron yn myned yn dew yma,—y cwn, y cathod, a'r plant. Ond yn wir y mae gen i biti mawr dros y cwcs. Y nhw sy'n gorfod bod wlrthi hi yn barhaup. Gall y waitresses a'r chambermaids gael myned allan am ych- ydig bob Sydd i gael dipyn o wynt. Ond rhaid i'r cwcs fod wrthi o hyd yn y tai. LLANAELHAIARN. Felly wir, ac y mae Ann Jones yn fy herio i nas gallai ddim symud merched oddiar y corneli vrry lie hwn. O'r gora. aroswch chi am bythefnos, i chi gael gwelad. Byddaf yn gweithredu trwy gyfryngau deteotifs ag injian tynu llunia am y pythefnQs nesa yma. Cawn welad beth ddaw o fiwtis y corneli er- byn hyny. 'Rwan, tJO<; y "Werin," cadwch chi ddigon ole ar y dec yn stand bei ar gyfer yr hyn ft. ddichon gymeryd lie. Mae hi yn methu gwbod pwy ydw'i. a sawl gwaith yr vdw'i wedi deyd wrthi hi ac eraill mai Jack y Llorigwr ydw'i Paham y mae yn rhaid "i neb bryderu yn fy nghylch ? Do, do 0 do, mi glywais ac mi welais rwbath am y ddwy fasgad fenvn hyny.. i f v dd petha yn mynd ar goll yn rhyfadd iawn weithia, heblaw basgedi 'menyn. Gwehs betha yn colli yn y lion* yma yn annis- gwyladwy iawn. Ond nid trwy helbuWn car- Iwthol. Os a dymon i ymhela a serch, mi lithrith petha llai Uithrig na meftivn oddi- withyn nhw. Nid* 7^ ^wn, pan yn ^m'rvd ymenyn o'r ffarmdai i siop guddio V5 ba4<xii twmpath eithin, er mw^ cael tipyn o g un_ waith^fexhgy^- 'sarna Will Owen y bjdd r yr ymenyn. -OROEg. 'Doe'M ugain mynud wedi sa'th or g oc • y bom, ajm yn f^^Xddyda Uan. gychwyn stashion chawson Ond pan aeth y bobol r sta M s*n RTfrifol am symud n«. pwy Sft ro'n nhw i nu nuisances ar y ny tvwod sy' ar ganol am lwytho fy befoJ tjjod^ 8^ y stryt hen John ddim i^ael y"p«fe. ) yrau eTeill a anfonir at bersona' yn yr ardal- oedd, nid y carchar, nid y seiat, nid y capal, nid yr Eglwys a fygythir ar ddrwg "I g_ h weithredwyr, ond Jack y Llongwr. Mae un o frid ty pobty wedi gwneyd can dda am Bila a Jack y Llongwr. Bydd yn 'i chanu hi wrth ddod or bob nos Sadwrn. Ccrus y gan ydi "Go dda'n te." Mae isio gneyd i ffwrdd a'r chwerthin hwnw mewn capal adnabyddus, a gneyd i tfwrdd a'r syllu cas sy yno ar bobol ddiath. Dau btlth anmhosibl sy tuag ardal Doro- thea reidio beic wedi tori, ac aros ar y traed hyd fan oriau y bora i drwsio y beic, a iryned at y gwaith hefo'r bobl ereill. LLANLLYFNI. A glywsoch chwi fod rhai o wyr mawr Llanllyfni wedi bod yn treio gneyd allan faint oedd oed un o fulod Job. 'Roedd hyny yn hawddach gwaith na cheisio perswadio Lyfnwy mai unlliw ydi cocn a du. Chostia y cyngor hwn ddim i Llyfnwy nac i e"reill: Peidier byth a chystadlu mewn shouau yn erbyn y bobol fydd yn rhoi y preisus. NEBO. noedd y ddwy ferch hyny dair uchder ilofft allan o diwn v diwrnod o'r blaen wrth geisio canu, "Beth sydd i mi yn y byd." Hwyrach fod yr excursion yn u hysgwyd nhw ormod. Canu, lolian a speitio Bila oedd eu prif waith o stashion i stashion ac i Bwllheli. "Tydio ddim yn hen," meddan 'hw, "ond y mae o yn un hyll." Dylai y fenod yma gofio na ddaru Bila 'riced fethu cael tynu 'i lun oherwydd fod y photo- grapher vn methu cael papur digon main tua'r talcen a digon llvdan tua'r geg, i ffitio i miawn. Wrth ddweyd y gair Nebo bydd rhyw svniadau cysegredig yn dwad i fy meddwl i. 0 ben Nebo y gwelodd Moses wlad yr add- ewid. Bu Israel yn gwersyliu o flaen Nebo. Ond y mae Nebo arall, sef eilun-dduw Babi- len ao Assyria. Oddiwrth y duw hwn y galwyd rhai o frenhinoedd Babilon ac As- syria", megis Nebucodonosor, Nabo-nadius, Nabo-polassar, &c. Mae gen 'i le i gredu fod eilun-dduw wedi cael ei godi yn hen axdal anwyl Nebo. Addlolir ef trwy ang- hysegru Dydd yr Arglwydd. Mae Duw yn rhoddi cnwd y maes a anifeiliaid y maes i'r amaethwyr, ac y mae Ef wedi rhoddi un dydd mewn saith i'r ffarmwrs ac ereill ei neillduo i'w wasanaeth Ef yn arbenig. Ond gwell gan rai pobl ddefnyddio y dydd hwnw i fvned hefo cwn defaid i gasglu defaid oddi- ar hyd y ffriddoedd. Methwn a chredu hyn ar y cyntaf, ond rhaid oedd gneyd. Rhaid gweithio ar y Sul weithiau ar dir ac ar for, ond dyma waith nad oedd angen am dano. Gan hyny nid yn unig yr oedd yn hylt, ond hefyd yn bechadurus. Ond, v mae gwaetli peth na hyn. Y mae dynion wedi cael eu gweled yn prisio ani- feiliaid ar gyfer y ffair, ac yn myned i edrych ansawddda byw mewn lleoedd ereill. 'Doedd ryfadd i hen dduwiolion yr ardal wylo wrth welad y fath fydolrwvdd ac an- mharch i ddydd Duw. Treuliwyd un seiat i drapthu ar gadwraeth y Sabboth. Y mae eisieu mwy o sancteiddrwydd ar Ddydd yd Arglwydd, a phuricn peth fuasai i grafydd- wyr beidio sgwrsio ar y Sabboth am warth- eg, moch, a defaid. Nvid yw hyny nemawr well na myned i hel defaid at eu gilydd ar y Sul. Nid crefyddtol ydi i ^efyddwyr fyned i edrych am eu teuluoedd brydnawn Sul, ac esgeuluso eu dosbarthiadau yn yr Ysgol Sul. Be' mae myned mewn llewys crys, heb ymolchi, at. ymyl y capel, a'r dyn yn aelcd o'r capal, yn 'i olygu? Mae rhwbath wedi rhwystro rhai pobol benlimo mewn rhyw gapal neillduol. I TALSARN. Pe bai l'ongwr yn rhwystro Hong fynad vn mlaen heb resyma' digonol, cai ei ffeinio gan y stusiaid. Gwelais longa' yn barod i hwylio, a rhai o'r criw heb ddwad i miawn. Gwelais y criw hyny yn cael 'u ffeinio. Pam na chymhwvsid y rheol hon at gethwrs fydd yn tori 'u cyhoedldiada' ? Pam y mae yn rhaid ymddwyn at ddynion sy'n dwyn cref- ydd dan ddirmyg, yn wahanol i'r hyn a wneir at ddynion a rwystrant longa' hwylio t Y pregethwrs a ystyrir yn rhai mawr yw v pechadudiaid mawr yn y peth hwn, ac o ganlyniad y mae y peth yn waeth o'r haner. F'asa'n gollad yn y bycl petasai llawar o'r pregethwrs bach yn tori 'u cvhoeddiada'. Efalla y b'asa' fo yn fen- dith. Ond na' nhw byth. Syniad VViU Owen am gethwr mawr ydi, dyn hefo bag, shiol, a. het bel topar. Mewn capal yn ddiweddar 'roedd cyfarfod i 'gethu i gael 1 crynal, a daeth yno lawar iawn o lestri o-weigion i gael eu llenwi gan ymborth ys- 17, brydol. Ond, wchi, yn wir, ni ddaeth ddim un o'r porthwyr yno. A gwaeth nar cwbl ddaru nhw ddim cyminl ac anfon gair. tr fod y bobol yn newynog, mi deimlasant gymint nes y digiasant yn eu calcnau yn fawr, ac yr aethant allan mewn soriant. Pam'na ddygir peth fel hyn i^ylw yr awdur- doda' vn y Sanhedrim Ai am fod rhai euogion yn aeloda' o'r cyfryw sefydliad. Sut y gcddefir peth mor hyll a hyn yn nglyn a'r peth pwysica' svl mewn bod? Ai ffugiaeth neu dramayddiaeth ydi pre- gethu a chyfarfod pregethu ? Os hyny, nid oes bwys mewn siomedigaeith yn nglyn a r eyfryw ond os peth an anhraethol bwysig ydyn' hw, yna dyger hwynt yn mlaen gyd- a'r pwysigrwydd mwyaf, a dangosed pawb yn cglyn a hwynt ddifrifwch mawr. » NANTLLE. Chaiff Jack y Llongwr ddim llcnydd hyd y nod ar ddydd Sul gail rai o'r Biwtis. Byddii yn rhyw gredu yr elai y Biwtis yn fwy oyson i'r capal pe b'asa' 'r bcss yn pre- gethu. yno yn amlach. Tydi speitio ddim yn absenol o rff nodweddion dosbirth neill- duol yn y He yma. Na, dyna un o'r petha' gora fedran' hw 'neyd. A wyr brid y speitio fod eu pecl,oda' nhw yn gn'eyd 'u hol ar lu cega' nhw? Gwyl'wch chi 'ch bun. Mae melldith yn d'ilyn speitio pobol. Mi wn i am fam yn mhen arall i'r sir a arferai speitio mam arall oherwydd fod dolur Uyg- aid arni hi a'i phlant. Aeth v ddynes hono a'i phlant i gyd d'n y felldith aeth un ferch yn ddall; anhurddwyd llygaid un o'r bechgyn llygaid creesion oedd gan vr ail ferch, ac yr oedd llygaid y gweddill o'r plant yn rhyfacld iawn. Dywedir fed Jack y Llongwr wedi cael effaith ryfadd iawn ar rai pobol yma. Mae nhw yn methu ag edrach ar 'u gilydd. Dis- gwylia i toe y dylanwada'i arnyn' hw fel aralL Mae Bila wedi taflu hint i mi fod gyno fo hanas dwy wraig weddw reit neis i mi. Maen' hw yn agorad am engagement. RHOSTRYFAN. Fvdda'i ddim yn hidio ond ychydig iawn am yr holides yma. Rhywsut bydd pobol yn colli arnyn' 'u hunain yn ofnatsan. Aeth T- T- hefo'i gar yn llwythog o bobol, rownd y Pass ddydd Llun Bank Holide, a chafwyd Jiwyl dda. Ond tranoeth daeth un o'r ewmni at 'i waith a'i grys y rong we abowt. Aeth dau lane ifanc hefo dwy galon felus i lawr yn Nghapal Curig i ordro cinio. Pan oedd y cinio yn barod mi sored(I un llanc, ac mi ddarfu 'i galon felus 'neyd ditto, am fod pobol y ty wedi g'neyd gwydd i ginio. Gofynodd gwraig y tv sut yr oedd hyny? Y llaic a ddeydodd, "Ro'n i yn meddwl yn siwr bob amsar mai amsar y Nadolig yn ur.ig y dvlid byta cig gwydd, ac nid yn umg y dylid byta cig gwydd, ac nid yn nghanol yr ha' fel hyn. Fydd fy 'stumog i ddim yn gvmhwys i fyta. gwydd ond ar ddydd Nadolig. Aeth y llanc a'i galon felus allan heb ddim cvmaint a darn o'r wydd yn 'u 'stumoga' nhw,—dim cymaint a t-hipyii or stwftin. Rhaid irp ddau* fynlt yn amlach ac yn mhellach cddioartra yn y dyfodol. Boys ar y blaen i gryddion gwlad ydi cryddion Rhostryfan. Lime Juice Cordial ydi 'u hoff ddiod nhw. Mae o yn cryfhau y gewynau i dynu'r eda. 'Rcedd cariwr yn dwad a photelaid o'r ddiod dda hon o'd dre' y diwrnodi o'r blaen. Ar y ffordd dyma rhywun yn gwaeddi, "Hei, mae rh'wbath yn colli o'r drol." Edrychwyd yn y fan, a beth oedd yno ond potelaid o Lime Juice yn colli. "Diachi, wel, 'does yma ddim ond hanar y botal," meddai y dyn. CARU MEWN LLE RHYFEDD. Ar y ffordd o Gaernarfon i Bontnewydd, tra yr oedd cerbydwr o Gaernarfon yn myn'd am ddreif hefo'i gariad, yr hon eis- teddai wrth ei ochr ar y dici, methodd y dreifar a chadw dyfroedd ei serch rhag ffrydio allan, ac mewn lie go amal, dyma to yn dechreu caru 'i hochor hI. 0, mei, pe clywech ch'i y cusanu! Anghofiwyd pob peth yn y melusder, ac aeth y ceffyl a'r cer- byd yn bang i'r wal. BONTDDU. Oddiyma drachefn clywir ceisiada' yn cael eu g'neyd am dana'. "Fe ddywedir yma eich bod ch'i yn g'neyd mwy o ddaioni nag unrhyw bregethwr," dynachi eiriau un dyn cyfrifol y dydd o'r blaen. Mae gwydci- oniaeth yn profi fod yr hil ddynol wedi cael eu gwneyd ar yr un plan, sef y vertebrata. Lie bynag y gwelir dyn neu ddynes gellir casglui fod y cyfryw yn perthyn i'w gilydd. Mae gen i beth arall sy'n profi fod merched yn perthyn i'w gilydd, lie bynag y gwelwch ch'i nhw. A'r peth hwnw ydi yr hoffder mawr ynddynt at fynd i bena' y drysa' i edrach a specio. Awn ar fy llw fod Biwtis Bontddu yn perthyn i Biwtis Nantlle ac ardaloedd ereill. Arferiad un o ferched yr ardal yma ydi myned i ben y drws a deyd wrth y llancia' fod ganddi hi hanas cariad iddyn' hw. Gwaith rhai merchad pan mown addoliad cyhoeddus, ydi eyfrif pa sawl gwaith y bydd y gethwf yn defnyddio 'i gadach pocad. DOLGEILAU. Arfer Biwtis y lie hwn yn yr hen amsar' oedd mynad i'w cartrefi pan glywent y gloch naw yn canu, a rhoi gwd neit i my dears. Ond nid felly yn awr. Y nfaen' hw yrwan pan glywant y gloch yn canu yn dwad at my dears. LLYTHYRAU DIENW. Unwaith yn rhagor dymunaf ddeyd yn bendant na chaiff llythyra' dienw ddim sylw o gwbwl. Y maent y petha' ffieiddiaf yn y byd gen' i. Yn gyffredin iawn ysgritenir hwynt gan bryfaid toman dynoliaeth, ac fel y cyfryw bryfaid yn dda i ddim ond i'w llosgi a'u difetha. Ond ar yr un pryd' dy- munaf roi ar ddeall mai ychydig iawn, iawn yw rhif y llythyra' dienw had ydw'i yn. gw'bod o ba le y byddant wedi dod. Mae gen i brokers a ffryndia' yn mhob parth o'r wlad ag sy'n gallu cael Lilian bob smic a chel- wyddwr ac athrodwr sy'n ceisio celu dan gysgocl llythyr dienw. Bydd gen' i ddad- leniada' dyddorol yn y man. Oyhoevldaf y llythyral dienw a gefais, a rhoddaf enw priodol yr ysgrifenydd wrthynt, bydcledl y canlvniad y peth y bo. DANIEL TEGID EVANS, Y CERDDOR DALL. Cefais how-doiw-dw hefo-'r cerddor I Iau. 'Roedd o yn chwareu i'r ymwelwyr yn Iau.'Roedd o yn chwareu i'r ymwelwyr yn Nglynyweddw. Y mae o yn hollol ddall, ond gall chwareu y berdoneg yn ddeheuig a medrus, a synai pawb ato. Wydda fo ar y ddaear fawr yma pwy oeddwn i. Ond add- ewais roddi pob help iddo i enill ei fywoI- iaeth, er mai ychydig iawn ydi fy ngallu i 'neyd hyny.

YN NGHLYNOG GER Y MOR. Yn Awst mor fwyn yw eistedd Ar y dorian, hafan hedd, Ger y mor; hawddgar i mi Yw heulwen ar yr heli. Caf orig i fyfyrio A siarad dan asur do. 'Leni yng Nghlynog lonydd Cafwyd swynol, ddenol ddydd. Euraidd a fu yr oriau 0 fewn hon i'w hir fwynhau. Cofion am feirddion a fu, Drwy'n henaid i'w drydanu- Gafwyd, ac enw'r gwiwfardd Yn bennaf un .-Fben Fardd. Cofion ddaw fel distaw don 0 yrfa Dewi Arfon,— Gloew don ar hinon hedd, A'i llanw yn ddillynwedd. Yno daw "beirddion y dydd" Mewn serch i'r lannerch lonydd. Awen lob yno wibiai I danio wit,—dyna wnai. In high mood-yn frwd ei fron E nyddai gynganeddion. Yr Elphin, gyfrin ei gan, Wenai ar dlysni Anian Ac E!speth fu yn trethu Y frodir lan am gan gu. Yn araf daw Alafon Fwyn ei dant i fin y don; Wrth ei sgil R. ap Gwilym, Gerdd ymlaen mewn graen a grym. A dyna sain, gain ddi-gur Atodiad Hywel Tudur. Drwy reddf o Fryn EistwMfod, A phiol lawn dawn mae'n dod. Oriau meI! Eu darfelu Heriai ddawn ein Harri Ddu. Fro dedwydd hen freuddwydion, Gwynfa y bardd, hardd yw hon Ar ei bannau ceir beunydd Siriol wen yr awen rydd. Yn Awst mor fwyn yw eistedd Ar y dorian,—hafan hedd! ANTHROPOS (yn "Cymru").

CRYFBAIR LLYSTEUOL GWERTH- FAWR. Pan y byddom yn onel ein blino gan un- rhyw anhwylder neu afiechyd dylem ofalu fod y feddyginiaeth a gymerwn yn un o gynyrchion natur. Dfjddfau natur wedi eu troseddu mewn rhyw fodd ydyw achos dech- reuad pob afieoliyd. Cynyrch naturiol y ddaear, sef Ilysiau, yw y feddyginiaeth fwyaf naturiol a'r hon mae y byd anifeilaidd yn redjdfol yn ei cheisio. Mae y cryfbair llys:e'iol y c'.rfeirir aAo yn y penawd uchod y mwyaf gwerthfawr, llesol, ac ymddiriedol sydd gerbron y cyhoedd, gan ei fod yn cynwys rhinweddau adsiTvfhaol a phurol y llysiali meddyginiaethol mwyaf effeithiol sydd yn adnabyddus yn yr hon fyd. Y cryfbair hwn yw Quinine Bitters Gwilym Evans, yr hwn sydd feddyglyn hollol lysieuol wedi ei ddarparu yn wyddonol, a chyda'r gofal mwyaf sydd yn ddichonadwy,er sicrhau ei effeithiolryydd gan un o'r ffer- yllwyr goreu yn y deymas. Cymeradwyir Quinine Bitters Gwilym Evans i gleifion gan feddygon a fferyllwyr mewn llawer o achos- ion pan y bydd peb meddyginiaeth arall wedi methu. Mae yn anmhrisiadwy mewn achosion o weudid, yn enwedig i wragedd a phlant, a phersonau yn dechreu gwella ar ol twymyn neu y cyffelyb. Mae miloedd yn ein gwlad a dystiant i'w werthfawredd a'i effeithiolrwydd, ac nid oss dim cvffelyb iddo mewn achosion o'r fath. Rhoddwch brawf arno. Gwerthir gan bob fferyllvdd mewn poteli 2s 9c a 4s 6c yr un, neu anfonir ef am y prisiau hyn i unrhyw gyfeiriad trwy y post, yn uniongyrchol oddiwrth y perchenogion, Quinine Bitters Manufacturing Co. Ltd., •

Hanes Achos y Hethodlstiald Calfinaldd yn Arfon. J Yr ydym yn rhoddi y dyfyniad a ganlvn o 13apyor gailuog o euiao JJr John Davies (Gwyneudon), i.H., ar y testyn ucliod. Darlienwyd y papyr yn un o gytarfodydd qymdeith^sta Cauarterol y Mechodistiaid g,el'r 7,1 "Sbaeruarfon ,r adXs"iia;rn°swdfeb ° 1 ni dybio nau VUTW ° GAIL,ATEIR slirynodeb o'r n-i na roddiad o'r blaen "n^ r^ ad~ weddaf BanoCr t gli>maeithasra udi- ac o ran amsei x ,ran o r Cylundeb, a liono vn n Jstadegol y 1^98. Ac vn awr ,erf-VIlu Rhagfyr, ganrif o oedran eii^H r°^Wy ugemte<l ddywed wn ni am vr .g ydd' Pa beth a Israel ? Cy„ manyiu, a d^n ^°n « Wthi yrau 1 lefaru drosvnt n't ni'aeo ifig- sj'lwi wrth fyned heihi ^Unam> Priodol "J'dd yn hMles MethSS? ''r Vhr- fewn oylch ein Cv-farfod^t J C/^deb o ^>nS Waenfawr (^ jdoedd Uan- ^ynrodvn. Nid ^n°g' fe) yn mhri, erledigaeth y„ y drei hZ JIIGo§1«d^, fod ach nag yil y Uawer gerwin- yr hen bob well noddedla™mS0h' 7 Caffai cddiwrth ofn drwg WedS ° lon^ddwch beth amser mewn tai anedd^J" 3?d°li Ani cyntaf yn y dref a"edd' ^odwyd y cape, adeiladwyd a h^eth^J 1793> ail~ weithiau, ac wedi i'r gynXleidf1"!™ ami7w eiiadwyd Mcriah m^n IUosogi ad' helaethwyd ac a adnewrdd hWn Yn 1842 adeiladwxfl ? ;r. iWyd dr*^efn. i-eddyw y mat, v}B\eapel Engedi. Erbyn eglwysi, tair o ystafelST1^^ bumP 0 o aelodau a'u plant S Ce"ha1do1, 2577 plant gyda seddau S *'U au. Felly, rhairJ Ul 7 6 0 berson- gynwy8 oddeutu hane? v Ie 1 J9'facidas „ ran Cytanswm. y casgli^ Mor gadarn y cynyddocid Gair yr Arglwydd yn eju illYsg," ac 1 oryfhaodd 1n ystod y 7 drwy gyit"? R ,OD » fe' h.v" o'r biaen'Sy Iwvei yn teyrnasu drwv ▼r m Jw>si, a gobeithjon hefrd na<) + g" bedd mo hwnw ond ei fod f Wehvch 7 vn tarddu o fywyd a^ s.vdd oneddu enw vr Z didwyli i og- uriaid. Yn awr cvn^vaC/lUblaetil pechad" a Jstyria rhai yn syiwadau8^ T hyn ystadegau sydd A,«U beirniadol ar yr <?in Cyfarfod Misol ni 1 nWyJaw' ^iodau i nodi allan rai °in rh^dd- aiil y tuallan i'r cylch "gas i er" rfd y cyfelri/n0^hri^Itrea™t,3•C7I,- 58 o weinidogion, ° Iwysi o dan ofalaeth bugeiliol ° 8g" a 445 o fla^noriairf• ?' ° bre8eth- 17,089—-cynydd 0 231 er blaen—bychan fealln" >• nwyddyn o'r yddboblogaeth.TeimlwnaS T1 a Chyn" cyfartaliad tee rhwno- awsder 1 wneyd cbynydd y boblogaTth^h yfUundebola fydcJai ond amcannf ac v m« ? br^d—ni fyddai ond amcanrif, ac y maa y boblogaeth yii llai mewn rhai ardaloedd*3 v « h, tra mae vn fwv vn v 11 7» Iewn ''r -Vfl yst°d y flwyddyn 309 farw ardddwyd,102, m^o 41; di- ymadawodd heb doIynau 'ifr glh°dd ae y plant yn yr 3^ °F> 112; Ylugeiswyr ar brawf 214 cynydd 0 24 derbyniwyd o'r byd SfiT » ^nydd 0 24; bj-Biwyd o had ° 38 <>er- aelodau a'r nl™/ oZT mwy 0 3- Jdd o 372 Py 24,23y0,°Cyn- Ilai o 58- Z Pr diUryr a u Plant, 4781 cynydd o 316 tfyXyld^0^' "r**1 7 capelvdd 34 7]/ "jfer gyn- "Ac eto y STw lie > Yr hT^ ° 157' oasgliadau yn IS07 Z. ^7 cyfanswm v 1898 yr ydLdd^ S » 5ic; 4764p 3s 5Ac Wrfi, f ? ? 11^c' mwy 0 ylach, ceir" fod 1 7* hm- 792IK 9i =!lad y wemidogaeth yn o «7d Ir1 "IP "8'r o'r blaS P" r oec'd casgliad y gynulleidf i af yr an a^hos y„ mp /J?* 3 I u yn Vs8ry%r neu yn rheolau y cyfundeb yn gwahardd gwneyd hyny ? Fe gasglwyd at y cenhadaethau yn '98, 760p 1. 9c; ond yn 1897 fo gasgl^Vj ach(M y swm o 1566p 3s 10c, m»y /gosp lc- F« SO&r i gasgliad arbenig gael ei wneyd y Uynedd at golled y ddaearg^n yn Cassia ^yna sydd yn cyfrif am leihad ym- ddangosiadol yn y casgliad hwn am y flwyddyn 1898. Cas4wyd at y drysorfa gynorthwyol y flwyddyn ddiweddaf 256p 17s 70 tra nad oedd end 174p 9s 11c yn 1807 mwy felly o 82p 18s 8c. Talwyd o ddyled- ion y capelau yn 1898, 7800p 19s Ie, tra na thalwyd yn 1897 ond 3994p 9s 3e, mwy o 3806p 9s 10c; derbyniwyd o ardrethion yr eisteddleoedd y flwyddyn ddiweddaf, 2708p 16s 4c, mwy o 789p 2s Ojc. Swm y casgliad at y weinidogaeth ar gyfer pob aelod yn Arfon ydyw 10s 5c; y taliad eto, 10s 2c; yr holl ddyled ar gyfer pob gwrandawr yn Arfon, lp 2s 0 £ c; y casgliad at y ddyled, 5s 4 £ c; y taliad o'r ddyled, 5s"; yr holl gasgliadau ar gyfer polf gwrandawr yn Ar- fon, 17s 7 £ c. Yn ein sylwadau ar y cyfrifon dealler nad ydym yn hawlio gwreiddiolder na newydd-deb; mae v gwaith a gyflwynir i'n sylw y naill ar ol y llall, yn debyg iawn i'w gilydd. Wrth ystyried fod corff mawr ein cynulleidfaoedd yn cael eu gwneyd i fyny o'r dosbarth gwdthiol rhaid cydnabod fod gweithwyr wedi eu bendithio yn helaeth a'r gra-s i gyfranu at achos teyrnas y Gwar- edwr. Nid oes un orfodaeth arnynt i gyf- ranu—offrymau gwirfoddol ac ewyllysgar y bobl ydynt. Gwir fod yr amserau hyn yn adeg o lwyddiant masnachol: ond nid pawb sydd foddlawn i achos yr Arglwydd gyfran- ogi yn y llwyddiant hwnw. Parod yw rhai i droi ffrwd eu henillion i bort-hi balchder a moethusrwydd, gan ebargofio dyledswvddau cyffredin bywyd a chrefvdd. Ond y mae yn Arfon, mae yn amlwg, ac yn rhanau eraill o Gymru, lawer o bersonau yn rhoddi y lIe uchaf i grefydd, heb anghofio eu perthynas a'r byd hwn a'r pethau a welir. Item ddydd- orol yn yr ystadegau ydyw y 7282p 19s 10c sydd yn gwbl ddilog ar rai o gapelau Arfon. Mae yn gwestiwn genym a geir vn un lie arall yn y Deyrnas Gyfunol arian yn cael ea rhoddi fel livr. yn ddilog ar addoldai— cynyrch enillion gweithwyr darbodus ardal- oedd ein cbwarelau. Diau fod gan Dduw ffordd i dalu iddynt am eu benthvg-Ilog uwch a Ile mwv diogel nag a ge!ir mewn un ariandy ar y ddaear. Rhyfeddu a chanmol ei ras a ddvlem am roddi yn nghalon ei bobl ffordd mor esmwyth ac effeithiol i hyrwyddo y deyrnas nad yw o'r byd hwn. Dengys y ffigyran a ddarllenwyd gynydd bychan, ond cynydd er hyny, bron yn yr oil o'r casgliadau. Ond y mae yma ochr arall i'r ddalen i'w ddarllen ac ni ddylai yGymdeith- 3Bfa fod heb ddeall i'r ochr hono gael ei ddadlenu, ac t sylw dyladwy gael ei wneyd b hottn yn «n o'n cyfarfodydd misol a gyn- haliwyd yn ddiweddar. Ymddiriedwyd i un o'n brodyr parchedig y gorchwyl o adolygu yr ystadegau hyn; gwnaeth hyny mewn ysbryd rhagorol, gan ddwyn j'r amlwg eu gwendid a'u nerth, a thynu oddiwrthynt wersi buddiol ac am- serol iawn. Tra yn canmol ffyddlondeb yr eglwysi yn cyfranu yr oedd yn gorfod nodi allan sefyllfa eithriadol un dosbarth nad oedd, a siarad yn gyffredinol, yn dyfod i fyny a'r hyn fyddai yn ddymunol iddynt fod fel aelodau—hwnw ydoedd, pobl leuainc mewn amryw ard-aloodd sydd a'u sefyllfa y cyfryw ag a gyfiawnhai iddynt ddwyn rhan helaethach o'r baich sydd yn awr yn gor- phwys ar benau teuluoedd. Ofilid hefyd nad oedd cyfartaledd casgliad pob eglwys yn deg at y gwahanol achosion-fod rhai yn cymeryd y credyd iddynt au hunain am bob cynorthwy arianol a geid o'r tu allan i'r gynulleidfa, a thrwy hyny wneyd cam ag eglwys neu ddosbarth arall, na ohydnabydtl- ent hyny yn iawn. Ac yn nglyn a hyn cymerodd brawd paroltus arall fantais ar yr ymddiddan i alw sylw at safle isel oasgliad- au Arfon o'u cyferbynu a chasgliadau un os nad dau o Gyfarfodydd Misol arall yn y Gogledd-yn lie canmol mynegai yn onest a didderbynwyneb ein bod yn hyn o beth yn "warthus o isel," ac nad oedd ond cul- [or y Fenai rhyngom a bod yn isaf ar y rhe.str. Diau y cymer gwyr Arfon y wers hon at eu calonau, ac y oofiant, os ydynt wedi Ilwyddo i gasglu 25,583p y flwyddyn ddiweddaf fod ganddynt agos i 30,000 o bobl i wneyd hyny! "Pa. beth yw hyn rhwng cynifer?" Sylwir fod amryw eg- lwysi heb wneyd casgliad i'r tylodion, a bod y cyfanswm o'r oil at yr achos hwn yn llai na'r flwyddyn o'r blaen. Os ydym i gym- eryd yn ganiataol oddiwrth y Ileoedd lie na wneir oasgliad i'r tylodion nad oes ond dylodi, neu yn yr eglwysi ag y mae lleihad yn y (ya.-igliau i'r tylodion, 100 tylodi yn llai yno— os y naill neu y llall yn yr eglwysi hyny, y cwbl a ddywedwn ydyw "Gwyn eu byd!" Ond y mae lie i ofni mai arwydd o ddiffyg gofal priodol ydyw am y dosbarth anffodus hwnw y dywedir oddiar awdurdod Ysgryth- yrol eu bod gyda ni bob amser. Ni ddylem llino ac ymollwng yn ein heneidiau gyda gwaith ag y mae genym bob lie i gredu sydd yn rhyngu bodd i'r Arglwydd yn fawr. (Ymddengys y gweddill o'r papyr rhagorol yma yn "Y Genedl Gymreig" yr wytimos nesaf).

Shon Dafydd yn Siou Bethesda Yr ydw i wedi bod yn mhob siou breiming yn Bethesda er pan ma nhw wedi dechra, ac rwi'n oredu yn siwr eui bod nhw yn mynd yn well bob tro. Mae ma dai pobol yn Beth- esda nad ant byth ar gyfyl Siou Bethesda, ond mi ant yn lluoedd i Siouau Bangor, Llanrwst, a Chaernarfon. Hen dro gwael ydi hynu hefud, pan gysidrwn mor ddiflino a diddiolch y mae oymiti Siou Bethesda wedi gweithio ar hyd y blynyddoedd. Ond dyna fel ma hi, mae pob peth oddicartra yn well yn eu meddwl nhw na'r hyn geir yn ymul drysau eu tai. Pan eis i i'r cae pnawn Sadwrn, yr oedd pob peth mewn wyrkin ordor, a'r bobol yn dylifo yno wrth y canoedd. Y peth cynta welis i wedi mynd drwy y cyntadd nesaf i miawn oedd gwelad Williams bach yn siarad wrth fodd calon rhyw ddwy ferch ifanc bropor oudd wedi dwad i'r siou o ardal Llanberis. Y He cynta reis i iddo fo oedd i dent yr adar a'r cwningod a'r cathod. Ie, cathod, Mr Gol., a dyma y tro cynta i mi weld cathod yn Siou Bethesda, a pham cathod mwy na chwn ? Yn y marn i ma'r cathod yn llawn mor deilwng o sulw a'r cwn, a mwy hefyd yn amal. Beth ma'r holl gwn sudd fel pla yn mhentra Bethesda yn da ond i gyfarth ar ol oerbyda a phobol sydd yn pasio? Dous ginynt ddim arall i'w wneud ond hynu, ac edrach tred marcs eu gilidd. Ond am y CI),thod maent yn talu am eu bwyd wrth ddal llygod, ac nid ydunt buth yn rbedeg ar ol neb; ond fel rheol rhedag o'ch blaen y byddant, pan fyddant wedi gneud rhiw ddrwg. Rydw i yn ffond o gathod, ac am fwy o chwara teg iddynt, os oes modd. Cath wen fawr o Tanybryn Lodge, Bangor, gafodd y ffyrst preis, a chath ddu gafodd yr ail. Wn i ddim pwy pia y gath ddu, os nad John Williams, yr Ynys. Wedi gorphan yn nbent yr adar, &c., mi es i dent y ffrwytha a'r bloda, ac yr oudd yno olwg ardderchog; ond dyna'r drwg, cha neb ddim ond edrach arnyn nhw, a rhag iddyn nhw brofi yn demtasiwn i mi, mi sgi- dadlis hi ono yn bur fuan i roi tro am y cwn a'r defaid a'r gwarthag, o bob maint, lliw, a llun, am wn i. Tua phnmp o'r glcch yr ouddwn i bron llwgu a brcn tagii, ac mi es at stondin William Jones y baker, i dori fy angen; ond erbyn mynd yno roudd o wedi gwerthu pob oacan, a phob peian, a phob potol gingir biar oudd ar ei elw, ac erbun edrach yr oudd y stondins erill wedi gneud yr un peth, a dyna lie rouddwn i a llawar un arall blaw fi yn telmlo y medra ni futa ac yfad; ond nid oudd tamad na llymad i'w gael am bris yn y byd heb fund allan o'r cae, ac os aethach ohi allan un- waith, gwd bei am ddwad yn ol heb dalu swllt RIW.I. Mi welis un tad tyner galon yn teimlo cimin dros ei hegyn mewn sychad nes treio ei berswadio i yfad dwr o afon Ogwan oudd gerllaw, end roudd yr hogyn yn gwbod yn rhy dda i neud hynu. Y peth ola ar y program oudd y neidio, a'r peth mwua poblogaidd hefiid, yr oudd yn hawdd gweld. Ceffyl Plas Hen, Gaerwen, ath a hi, fel arfar. Roudd ILiwar yn teimlo dros y ceffyl gafodd yd ail brei". SION DAFYDD.

Gwerthn Cig Drwg yn r; (Jwrecsam Yn Ilys yr ynadon yn Ngwrecsam, ddydd Uun, cyhuddwyd Ezra Roberts a; John Owen, cigyddion, y rhai a gari.ant yn mlaen ) eu masnach yn Neuadd y Farchnad, o werthu cig drwg, nad oedd yn gymhwys i'w fwyta. Dywedodd y swyddog iechydol iddo fwyta. Dywedodd y swyddog iechydol iddo gymeryd naw darn o gig i'w ddangos i'r meddyg, y meddyg anifedlialdl, ac ynad heddweh. Dirwywyd y ddau ddiffynydd i ddwy bunt a'r oostau jr vto*- heddwoh. Dirwywyd y ddau ddiffynydd i ddwy 4iint alt omtau vt,

bros Donnau'r Werydd. Bydd Miss Margaret Edythe Jones, merch Dr Joseph Jones, Jackson, 0., yn morio am Ewrop Awst 22ain, yn nghwmni Proff. a Mrs Heacox, o Oberlin. Bwriada Miss Jones aros yn Berlin i efrydu cyfansoddiant, piano, a chanu. Rhoddodd y Schubert Glee Club, Scran- ton, P., reception i W. W. Williams, ei wraig, a'u merch dalentog Gertrude, cyn eu cychwyniad i'w taith ymweliadol yn Nghymru, Lloogr, a'r Cyfandir. Contrac- tor abyddus yw Mr. Williams; ac yr oedd yn un o commissioners cyntaf Sir Lac- kawanna pan wnaed Luzerne y sir ar ei phen ei hun yn 1881. Perthynai Mr Wil- liams i un o deulu meddygol enwog y Creu- nant, ger Castellnedd. South Wilkesbarre, Pa., Awst 2—Yn fasnachol gellir dweyd fod pethau yn mynd yn lied fywiog. Mae yr oil o'r gweith- feydd yn rhedeg yn lied gyson ar hyn o bryd. Diamheu y bydd bob Cymro yn falch o glywed am ddyrchaiiad y goruchwyliwr Wil- liam T. Evans i fod yn arolygydd gwaith glo South' Wilkesbarre, a T. Alun Jones yn ei le yntau. Brodor o gymydogaeth Tre- friw, G.C., ydyw Mr Evans, a gellir dweyd am dano ei fod yn un ag sydd yn caru ein oenedl. Aeth amryw oddiyma ddoe am bleserdaith i lan y mor i Atlantic City, ac arfaethai llawer o honynt alw gyda'r doniol Daniel Williams yn Richland, N.J. Yn grefyddol, gellir hysbysu er mai lied farwaidd ydyw, eto fod arwyddion nad ydyw yn hollol felly. New Rockland, P.Q., Ca., Awst 2,—Dydd Iau, Gorphenaf 20fed, tarawyd Thomas Lewis a salwcli peryglus tra wrth ei alwed- igaeth fel llech chwarelwr, tua 6 o'r gloch y prydnawn., Trwy lafur caled llwyddodd i gyrhajedd adref. Galwyd am gymhorth meddygol, ond er pob ymdrech, bu farw tua 11 o'r gloch yr 22ain. Hebryngwyd ei weddillion ar y 24ain i dy ei hir gartref yn mynwent St. Ann's, Richmond, Quebec, y Parchn. E. King a J. Hubpurn yn gwein- yddu. Canodd y cor amry-w hymnau pwr- pasol yn deimladwy iawn. Brodor ydoedd o Bethesda, Arfon, 46 mlwydd oed. Gadaw- odd weddw alarus; bu feirw ei blant flyn- yddau yn ol. Y roedd yn ddyn hynaws mewn cymdeithas, a chyfranai yn dda at yr achos crefyddol, fel dyn yn teimlo pwys- igrwydd y byd hwn. Hefyd cyfrifid ef yn yn un o'r llech chwarelwyr goreu, ac yn feddianol ar fam dda am y llechfaen. Daeth ei frawd, Benjamin, o Fair Hven, Vt., i'w angladd. Williams—Awst 2, yn ei gartref, 111 East Thomas street, Rome, Morgan Wil- liams, ar ol salwch o tua phedair blynedd, gan gael ei gyfyngu i'w wely am dri mis. Ganwyd Mr Williams yn Nghymru vn Ion- awr 29, 1815, a daeth i'r wlad hon gyda'i briod yn 1842. Yr oedd yn aelod o eglwys y T. C., ac yn ddyn diwyd a pharchus. Gedy briod a thri o blant; Mrs Elizabeth Roberts, Daniel a David Williams, Bouck- ville. Owen Awst 1, yn nhy ei ferch, Mrs Frances E. Follett, 132, State S., Utica N.Y., David Owen. Ganwyd ef yn Nghym- ru, Awst 21, 1818, ac ymfudodd i America yn 1850. Ymsefydlodd yn New York, gan fyned i wasanaeth Schieffeir a'i Frodyr, sefydliad fferyllol cyfanwerthol ar gongl ys- trydoedd William a Beckman. Arhosodd yno am 35 o flynyddoedd, gan gyrhaedd y safle o arolygydd y drafodaeth. Yr oedd yn aelod o eglwys Gynulleidfaol Plymouth, ac yn Gristion gweithgar a bucheddol, ac yn ddyn a berchid yn fawr. Heblaw ei ferch, gedy Mr Owen ddwy chwaer,—Mrs James Goldie, Guelph, Canada, a Mrs Ann Hughes, Utica. Brawd iddo ef oedd y diweddar Mr W. M. Owen y blawd." Columbus, 0., Awst l.Cawsom yn ddi- weddar brawf ychwanegol o werth y Drych" fel cyfrwng cymdeithasol i'r genedl Gymreig. Deng mlynedd ar hug- ain yn ol daeth dwy ferch ieuanc o Ffestin- iog i'r America, ac yn New York gwahanwyd hwy, ac ni wyddent am eu gilyddTiyd o fewn 9 1 ychydig fisoedd, a'r Drych" fu'n foddion i wneyd y darganfyddiad. Mrs W. W. Owen, Stamford, oedd un, a Mrs John W. Jones, Detroit, oedd y llall, yr hon a ddaeth yma yr wythnos ddiweddaf i ymweled a'i hen ffrynd, ac yr oedd y cyfarfyddiad yn un o ddigwyddiadau mwyaf dyddorol eu bywyd. Mae Mrs Jones a'i chwaer Mrs Ellis, yn nghyda'u teuluoedd yn barchus iawn yn Detroit. Merched ydynt i Mr Hugh Roberts, Rhiwgrug, Bettwsycoed, ac mae crefyddolder a challineb eu rhieni yn dra amlwg ynddynt hwythau. Mae priod Mrs Ellis yn fab i'r hybaroh Robert Ellis, Ysgoldy. MARWOLAETH Y PARCH J HUGHES PARRY. Utica, N.Y., Awst 8.—Pan yr ydym yn myned i'r wasg ffyna pryder mawr yn nghylch cyflwr y Parch J. Hughes Parry, ar ol derbyniad telegram oddiwrth ei nai, nos Lun, nad oeddynt yn disgwyl iddo tyw. Aeth' Mr T. Solomon Griffiths a Mr J. C. Roberts yno ar y tren canol dydd, ac am 8.30 derbyniwyd bryseb oddiwrthynt yn dweyd iddo farw yn y prydnawn.

PA FODD Y TREULIWN EIN GWYLIAU. I lan y mor yr awn ar hynt, I gwmni'r gwynt a'r tonau; Ac yno yn ei ddyfroe'1 '1 glan, Y dyddan nofiwn ninau. Edryhcir yn m.aen, ac hiraethir am dym- hor y gwyliau am wythnosau yn mlaen Haw gan laweroedd yn ein gwlad,—nid yn unig gan blant ein bysgolion, end hefyd gan luaws mawr o rai mewn oed, a rhieni; canys dyma'r adeg y mae miloedd yn cael seibiant oddiwrth eu llafur a'u gofalon ar- ferol. Mae y mwyafrif o'r rhai sydd yn gaUu fforddio amser ac oriau yn myned oddicartref i rywle i gael newid awyr. A llawer i lan y mor, eraill i'r ffynonau, rai i'r mynydd-dir, eraill i'r dyffrynoedd. Tybia llawer mai tymhor i geisio mwynhad a phleser yn unig yw eu gwyliau, ond y mae lluaws mawr yn myned oddicartref i dreul- io eu gwyliau haf i geisio adfywiad ysbryd ac adferiad iechyd a nerth, y rhai a an- mharwyd gan eu llafur a'u gofalon beun- yddiol. I'r dosbarth hwn mae y cwestiwn "Pa fadd y treuliwn ein gwyliau ?" yn gwestiwn pwysig, canys dylai pawb geisio cael y lies mwyaf ellir ei sicrhau yn ystod eu gwyliau. Cydnebydd pawb fod newid awyr a golyg- feyddi yn llesol iawn er rhoddi adferiad iechyd ac adfywiad ysbryd, ond dyblir y lie? a dderbynir os gofelir am wneyd defn- ydd o ryw gyffyr adgryfhad fel Bitters Gwilym Evans pan yn newid awyr. Y meddyglyn enwog hwn yw y mwyaf effeith- iol sydd yn adnabyddus er cydweithio a newid awyr, i gvnorthwyo natur, i gryfhau y cyfansoddiad. Mae Bitters Gwilym Evans yn cynorthwyo i buro y gwaed, yn bwrw allan anmhuredd o'r cyfansoddiad, ac yn adgyfnerthu yr erwigau bywydol. Gwerthir gan fferyliwyr mewn poteli 2s 9c a 4s 6c yr un, neu gellir eu cael trwy y post oddiwrth y percenogion Quinine Bit- ters' Manufacturing Co., Ltd., Llanelly, S. Walets. Mewn rhyw ffordd, ty galar yw y byd

presenol. Cyfrfir fed 50,000,000 o'i bobl yn marw bob blwyddyn, 137,736 bob dydd, 5595 bob awr, ac yn nghylch 90 bob mynyd, a thri bob dau eiliad! Mae yn dda fed ynddo lawer o drigfanau, neu byddai yn il^r ben&y&lio}.

T Tywydd Presenol RHYBUDD AMSEROL. Nid ydyw y tywydd hafaidd hwn yn fen- dith i gyd. Mae yr effeithiau cryfhaol a'r awelon iachusol yn eisieu, ac mae llawer o bobl yn waeth aLan nag ydynt yn y tymorau sy'n galw am wyliadwriaethau ag yr ydym yn awr yn eu hesgeuluso. I'r cryf y mae yr haf yn hyfrydwch, mae y rhai sydd mewn sefyllfa fwy gwanllyd yn ei gael yn eu tynu i lawr, os nad yn niweidiol. Gellid, trwy ychydig ofal, gael llawer niwy o fudd oddi- wrth wyliau yr haf. Ceir esiampl ragorol yn y "Leeds Saturday Journal." "lr oeddwn wedi bod yn llusgo o gwmpaa am ddwy flynedd," meddai gwraig ieuanc wrth ohebydd, "gydag ychydig nerth, ac yr oeddwn yn suddo ddydd ar ol dydd. lr oedd poenau yn fy ngnefn a fy mhen, ac wedi i mi fyned at y meddyg, dywedai wrthyf fod genyf ysgytaint wan. Yr oedd poenau yn ty mrest, pa un a fyddwn wedi bwyta ai peidio. Dywedai y meddyg fod yn rhaid i mi gymeryd gofal. "Rai misoedd yn ol, ycnwanegai Mrs Bell (ei chyfeiriad yw 19, Holborn terrace, Woodnouse street, Leeds), "perswadiodd eymydog i mi roddi treial ar Dr Williams pink pills for pale people. Ar ol cymeryd tri blychaid, canfyddwn fy mod yn cael lies, mawr oddiwrthynt, ac ni theimlais ddim poenau ar ol hyny." Sylwa mam-yn-nghyfraith Mrs Bell pan y bydd:ai i'w merch deimlo rywfaint oddi- wrth y poenau y byddai i ddogn o'r peienau symud: y boen ar unwaith. i'r oead Mrs Bell wedi trymhau llawer." Pan y mae yr iechyd yn wan, neu y treul- iad (fel yn yr aches yma) yn ddrwg, y mae yr haf yn niweidiol, a rhodda Mrs Bell y cyngor goreu yn mhelonau pine Dr Wil- liams, a bydd iddynt ychwanegu llawer ar y budd a geir wrth newid yr awyr. Maent wedi eu oaeL gan luaws yn feddyginiaeth gyflym at gamdreuliad, rhoddiuit nerth a tiion i'r cyfansoddiad, a symudaat effeith- iau niweidiol y tywydd. Maent wrth gwrs wedi iachau lluaws o afiechydon ereill heblaw gwendid, megis St. Vitus" dance, crydcymalau, darfodedig- aeth, a'r parlys. Gellir eu cael gan fferyll- wyr, neu oddiwrth Dr Williams' Medic ne Company, Holborn Viaduct, London, am 2s 9c y blwch, neu chwe biweh am 13t, 9c.

AT i mnm. RHYDDFRYDIAETH YN NGHAEIt- NARFON. Syr,-A ydyw Rhyddfrydiaeth wedi marw yn Nghaernarfon ? Neu a ydyw y bobl a adwaenid gynt fel Rhyddfryciwyr wedi troi yn—wel, ie, yn beth? Dyna y ddau gwes- tiwn sydd yn fy meddwl er's dyddiau; a chan eu bod yn fy mlino, mi benderfynais anfon pwt ar y pwnc i'r "Werin." Hyd yn nod yn y cei, yn y boreu, lie yr ymgyferfydd hen veterans yr achos Rryddfrydol i gael sgwrs a mygyn, chlywch chwi oytli yr un siw na miw am wle-idyddiaeth. Fydd yna, rywun yn myned i'r Reform Club, dywed- wch, heblaw i chwareu billiards? Does genyf yr un gair yn erbyn chwareu billiards, oofiweh. Ewch i'r man a fynoch, fydd neb yn ymgomio am egwyddorion Rhyddfryd- iaeth. Ond at hyn yr oeddwn yn myned i gyfeirio: Dyma y gauaf yn prysur ddyfod atom. Ai ni ellid trefnu i gael rhyw an- erchiadau neu gyfres o gyngherddau yn y Reform Club yn ystod y tymor nesaf, er mwyn adfywio dyddordeb y blaid yn eu proffes? Mae hogiau "yr hen hoi gig" yn gallach yn hyn na ni, ac eto yr ydym ni yn ystyried ein bod yn fwy dealius ac yn allu- ocach na hwy. Yn siwr, rhaid i ni ymysg- wyd. Nid yw yr etholiad cyffredinol yn mhell. A ydym yn deall cwestiynau y dydd Mi ddywedaf air yn mhellach ar y mater yma yr wythnos nesaf.—Ydwyf, PORTH YR AUR.

Yr Americans Gymreig Enwog. Dyma fel yr ysgrifena "Philom" i'r "Drych: "hYryd-ydd newydd basio ei ddeunaw oed o'r enw Osman Ellis Swartz enillodd anrhydedd uchaf Athrofa Shurtleff, Upper Alton, TIl., yn y commencement di- weddaf. Wedi myned trwy yr arholiad yn llwyddianus, a sicrhau y teitl o Bachelor of Arts (B.A.), ymddangosodd ar y llwyfan areithyddol a thraddododd yn gystadleuol araeth ar y testyn, "Un Wedd ar Achos y Negro," gaii godi y gynulleidfa i eithafnod brwdfrydedd a chymeradwyaeth, a synu y beimiakl dysgedig. Dyfarnwyd y tlws aur yn ddibetrus i'r gwron ieuanc Osman Ellis Swartz, yr ieuengaf, medd newyddiaduron Alton a St. Louis, a enillodd brif anrbyd- edd hen Athrofa Shurtleff er ei sefydliad, 72 mlyuedd yn ol. Cofir am ei fam, Har- riet Ellis, merch y Parch M. A. Ellis, M.A., gan laweroedd yn Hyde Park, Pa., Newark, Cincinnati, Ohio, a manau ereill. Yn New- ark y ganwyd yr efrydydd llwyddianus Os- man. A phe gwelid y sylw hwn yn Pen- treforlas, G.C., darllenid ef yno gyda dy- ddordeb mawr gan laweroedd, canys merch i'r diweddar William Thomas, Cefugarw, oedd ei nain—mam ei fam, yr hon a fu farw yn West Bangor, Pa., pan nad oedd Harriett ond naw mis oed. Fe gofia lluaws o hen breswylwyr yr ardal lechol uchod am yr am- gvlchiad pruddaidd hwnw, ac am yr eneth fechan hono a adawodd ar ei hot, yn enwedig felly y Cymrawd R. R. Williams yn awr o L'Anse, Mich., yr hwn a dreuliodd lawer awr ddyddan yn ei chymdeithas hi a'i phriod. Yn awr, mab i'r enethig fechan hono yw y gwr ieuanc enwog Osmon Ellis Swartz, a d3rwenydd gan ewythr ei fam, y Parch W. W. Thomas, gweinidog parchus gyda'r An- nibynwyr yn Ngogledd Cymru, fyddai gweled y nodiad hwn am enwogrwydd wyr i'w chwaer Anne. Bu yntau yn America flynyddau yn of, ac yn efrydydd yn Ath- rofeydd Oberlin a Marietta, a chredwn iddo ddeohreu pregethu yn Columbus, Ohio.

Cystadleuon Pwysiq yn Nglyn.. yweddw Heddyw (dydd lau) cynhelir arddangosiad mawr gan ddeurodwyr yn recreation ground y Mri Solomon Andrews a'i Fab, Pwllheli. 'Bydd yno hefyd fabol-gampau. Cvnygir cwpan arian a medal aur i'r deurodwyr goreu. Ceir cystadleuon amrvwiol rhwng boneddigesau a boneddigion, mewn gwisg- oedd, mewn gyru deurodau, &c., a chvs- tadleuon dyddorol ereill. VAYNOL PARK SHOW. Rhes o nà-

dyniadau eithriadol eleni. Horse jumpino- slate splitting, bicycle racingj &c., &c. Oddeutu pedwar o'r gloch perfformir "Verdi Selection" gan y Nantlle Vale Silver B: nd l>yma'r dernyn a ddygodd iddynt v brif wobr yn Eisteddfod Caerdydd. IVIynwch eu clywed. Bydd trens rhad yn •lied-?' q Bethesda, Llanberis, Penvgroes, &c. Cof- iwch y dyddiad, Sadwrn, Awst 26ain, 1899. —Advt. Printed and publish, by the Welsh Na- tional Press Company (Ltd.), at their office, Balaclays, -t.ad. Carnarvon.