Y Werin

Prawf Dreyfus. A ddioddefodd rhywun, mewn gwlad war- eiddiedig, yn y bedwaredd ganrif ar bym- theg gjrmaint a'r dyn Dreyfus,} sydd yn aros ei brawf yn Rennes? Ni wyddys am un achos o'r fath greulonder. Ni roddwyd cyfle iddo i amddiffyn ei hun yn deg. Y mae g-.varth ar enw Ffrainc yn yr achos h"wn. Y mae ei ail brawf i gymeryd lie, yn ol pob tebyg, ar y 7fed o Awst.

Y mae y pla wedi tori allan yn Alexan- dria. YT dyoddefwyr hyd ddechreu yr wyth- nos ydynt 67, yn cynwys 27 o farwclaethau a 28 o welliadau.

Mrs Maybrick. Y mae deng mlynedd i'r 6ed o'r mis nesaf er pan y mae Mrs Maybrick yn ngharchar. Yn Nhy'r CyffrediD, ddydd Llun, gofynodd Mr Michael Davitt a oedd dim modd estyn trugaredd iddi. Dywedodd yr Ysgrifenydd Cartrefol nai oedd efe yn gweled aogen am ymyraeth yn yr achos, er cymaint o gyd- ymdeimlad a ddangosir tuag ati gan rai personau.

Ar y Mynydd drwy'r Nos. Nos Fercher diweddaf cychwysodd Mr David Williams, Neuadd Newvdd, Llan- llechid, a dau gyfaill am dro dros ochr Moel Faban. Y cbydig wedi iddynt gychwyn goddiweddwyd hwy gan niwl tew. Nis gallent weled o'u blaeuau. Pendei fytiwyd aros lle'r oeddynt yn hytrach na myned yn mlaeu na throi yn ol. Buont yno drwy'r nos, ac yr oedd yn bump o'r gloch foreu dydd lau pan ddychwelasaut gartref yn ddicgel.

Transvaal. KRUGER YN BY3Wi'H Y?.l- DDISWYDDO. Mewn rhai cylchoedd "n Pretoria, niewyd cryn gyffro gan y newydd fod yr Arlywydd Kruger yn bygwth ymddiswyddo. Dywed- ir mai y rheswm am hyn yw fod y Senedd yn erbyn rhyw gynygion o'i eiddo ar destyn y dynamite. Y newyddion diweddaraf a ddywedant nad oes dim sail i'r adroddiad am yr ym- ddiswyddiad, a methir dyfalu pa fodd y daeth allan. Bu yr Arlywydd mewn cyf- arfod cyfrinachol o'r Senedd am dair awr. Dichon i'r son darddu o'r ffaith yna. Y mae y Dutchmen yn cynhal cyfarfod- ydd yn mhlaid y Transvaal, ac y mae y teimlad ynddynt yn hynod wrth-Brydeinig. Bydd dadl nos Wener yn Nhy'r Cyffredin ar helyntion y Transvaal.

Dyn yn Boddi yn Ngbaergybi. Nos Fawrth tarawyd cwch hwyliau vn Mau Caergybi gan awel o wynt. Dymchwel- wyd y eweb, a thaflwyd rhai oedd ynddo i'r dwfr. Bu i Mr John Edward, swyddogar yr agerlong Leinster," foddi, ond achubwyd y ileill ar ol cryn anhawsder.

Cyngbaws am Athrod. Yn Mrawdlys Caer, ddydd Sadwrn, dyg- ai H. P. Friswell, arlunydd, gynghaws yn erbyn Miss S. J. Bentley, arlunyddes, y dd&u'n byw yn Nyffryn Conwy, am athrod. Ymddengys 'y bu geneth o forwyn, o'r enw Harriett Mary Jones, yn gwasanaethu fel model i Miss Bentley, ac yn ddilynol i Friswell, a'r honiad gan Mr Friswell oedd fod Miss Bentley wedi ei lodi drwy ddyweyd pethau neillduol am ei ymddygiad at yr eneth. Gohiriwyd gwrandawiad yr achos hyd ddydd Llun, ac ar derfyn y dydd hwn yn mhellach hyd ddydd Mawrth, pan y dychwelodd y rheith- wyr reithfarn o blaid yr achwynydd, Mr Friswell, gyda 500p o iawn. Dywedodd y Barnwr Bruce, o flaen yr hwn y profwyd yr ach'os, fod yr achwynydd yn ymadael o'r llys heb ystaen ar ei gymeriad.

Honanladdiad } n Methesda. BRODOR 0 LANLLYFNI YN CROGI EI HUN. Oddeutu wyth o'r gloch nos Fawrth daethpwyd o h'yd i gorph Richard Hughes, gwas fferm yn Ty'nclwt, yn grogedig wrth raff yn ystabl y fferm hono. Ymddengys fod y trancedig heb ei weled drwy ddydd Mawrth, ac yr oedd pob ymchwiliad wedi ei wneyd am dano yn yr holl adeiladau per- thynol i'r fferm. Arferai gysgu yn y llofft wair, ond yr oedd wedi gadael ei wely pan aethpwyd yno i chwilio am dano. Bu nifer o ddynion yn yr ystabl tua dau o'r gloch' yn y prydnawn, a'r adeg hono nid oedd Hughes i'w weled yn unman. Oddeutu wyth o'r gloch yn y nos, aeth bachgen o'r enw Wil- liam John Jones i'r ystabl, ac er ei fawr syndod, gwelodd y trancedig yn hongian wrth raff ac yn gwynebu y drws. Rhedodd y bachgen am un o'r dynion a weithient yn y caeau, a thorwyd y rhaff ar unwaith. Yr oedd Hughes yn hollol farw. Anfonwyd am y Rhingvll Owen, yr hwn a roddodd gyf- arwyddiadau i symud y corff i Fethesda. Tybir fod y trancedig drwy'r dydd yn disgwyl am hamdden i gvflawni hunanladd- iad a'i fod yn ymguddio rhUg i neb ei weled. Yr otdd wedi rhwymo y rhaif wrth ystyllen a redai wrth ben yr ystabl, ac yna am ei wddf; o dan ei draed yr oedd wedi gosod bwced, ac wrth roddi cic i hono y disgynai. Genedigol oedd y trancedig o ardal Llan- llyfni, ac yr oedd cddcutu 29 mlwydd oed. I

———————-——————-— '—-=——" -s I Gyhnddied o Ladrata Sengylch. DYN ADNABYDDUS 0 GAERNAFFON MEWN HELBUL. Am chwech o'r gloch nos Fawrth dvgwyd Robert Jones (Trebor Ionawr), newsagent, Pendist, Caernarfon, o flaen y Maer (Dr R. Parry) yn Neuadd y Sir, ar y cyhuddiad o ladrata deugylch o fasnachdy Mr David larry, oriedydd, yn y Maes, Caernarfon. Rhwymwyd y cyhuddedig yn y swm o 20p, a Mr David Evans, cigydd, Pendist, Caer- narfon, yn y swm o lOp fel meichiafon drosto, i ymddangos yn y llys am un ar ddeg o r gloch boreu heddyw (Merchter) l Dygwyd y diffynydd gerbron eto ddydd Mercher Yr oedd ar y Fainc y Maer (Dr Parry), Mr J. R. Hughes, Mr J. P. Gregory, a Mr W. Hamer. Erlynid gan Mr J. T. Ro- berts ar ran yr heddgeidwaid, ac amddiffyn- wyd gan Mr Carter. I )'ll- Wrth agor yr achos, dywedodd Mr Ro- berts mai y cyhuddiad yn erbyn y diffvnydd oedd iddo ladrata deugylch, gwerth la gmi, 0 iasnachdy Mr David P^rry, yn Castle square. Oddeutu haner awr weai pedwar brydnawn Llun gadawodd Mr Parry ei fa.s- nachd'y, ac ychydig cyn hyn yr oedd wedi bod yn defnyddio y ddeugylch, yr hwn a osododd y tu mewn i'r masnachdy yn gor- pnwys yn erbyn y pared. Yna aeth ymaith, a gadawyd y lie yn ngofal llanc o'r enw Jones, yr hwn fu ganddo achlysur i fyned 1 fyny y grisiau. Fodd bynag, pan y daeth i lawr ni sylwodd fod y deugylch wedi ei symud o r masnachdy, ond pan y daeth Mr arry yn ol )'n mhen oddleutu haner awr, gwelodd fod y peiriant wedi ei svmud ym- u- ^T"aeth ymchwiliad, a "chan nas gallai ddod o hyd iddo rhoddodd hvsbys- rwydd i r heddgeidwaid, y rhai a ddaethant o hyd i'r ddeugylch yn y Market Vaults. Fe ehvid tystiolaeth i brofi ddarfod gweled Tr l ,? gwt-hio y peiriant ar hyd heol, ac wedi hvnv t.™1 1 Stryd y Farchnad, ac yn ddiweddarach yn troi i'r Market Vaults. Gofynodd i Mrs Hughes, gwraig y tafarnwr, am ganiatad i adael y peiriant yn y lobbv a chaniatawyd y cais. Wedi hyn daethl pwyd o hyd i'r peiriant gan yr heddgeid- waid. Tynwyd allan warant i ddal Jones, a chymerwyd ef i'r ddalfa yn ei dy gan y Ivhmgyll Evans, yr hwn a ddarllenodd iddo J. cyhuddiad. Dywedcdd Jones: "Rhaid eich bod ,yn gwneyd camgymeriad. Nid myfi yw. Nid oeddwn yn agos i fasnach- dy Parry oddigerth i ofyn i fachgen am ddeugylch ar fenthyg." Yna gwnaeth gais am gael myned i'r masnachdy i siarad a Parry, ond ni cbaniataodd y tyst hyn. Ar y ffordd i lawr Stryd Fawr dywedodd y diffynydd, "Yn sicr yr ydych yn gwneyd c^mgymeriad. Deuaf yn eich erbyn am iawn." Pan v dywedwyd wrtho fod y ddeu- gylch y cyhuddwyd ef o'i ladrata wedi ei gael yn y Market Vaults, lie y dywedid y gadawyd ef ganddo, atebodd: y mae yn gelwydd uffernol. Ni fu genyf ddeugylch erioed yn y Market Vaults. Yna rhoddwyd tystiolaethau i gadarnhau y itchod gan David Parry, Joseph Wolfe Kinsley, W. George Jones, Mrs Hughes (Market Vaults), Humphrey Jones (Market street), a'r Rhingyll Evans. Pan y gofynwyd i'rdiffynydd a oedd yn euog o'r cyhuddiad, dywedodd ei fod. Mr Carter, wrth anerch y Fainc o blaid y diffynydd, a ddywedodd fod ganddo ddy- I ledswydd pur ofidus i'w chyflawni. Cyn- rychiolai ddyn oedd yn 43 mlwydd oed, un oedd yn enedigol o dref Caernarfon, ac un oedd wedi llanw safle o ymddiried yn ystod yr ugain mlynedd diweddaf. Pan y deuid i ystyried ymddygiad y diffynydd yn ystod yr ychydig wythnosau diweddaf, fe ddeuid i'r casgliad fod yr hyn a wnaeth ar yr ach- lysur dan sylw yn dfebyg i eiddo gwallgof- ddyn. Bythefnos yn ol cyfarfyddodd y di- ffynydd a damwain gyda'i dldeugylch, a bu yn dioddef am rai dyddiau oddiwrth hyny. Yna aeth yn ol at ei waith, ac ychydig wedi hyny cafodd holidays, ac yn ystod yr amseT hwn nid oedd wedi ymddwyn fel dyn syn- wyrol. Yr odd potelau o wirodvdd wedi cael eu cymeryd oddiarno, ac yr oedd ei deulu wedi cael y drafferth fwyaf gydag ef. Ar yr un prydnawn ag y eyflwnodd yr hyn y cyhuddid ef ohono aeth i ddiau fasSachdy pysgod yn y dref, a phrynodd1 yn ddiameu werth sylltau lawer o bysgod. Gofynai Mr Carter i'r Fainc ymddwyn tuagat y diffyn- ydd gyda thrugaredd. Ni alwyd tystiolaeth o blaid yr amddi- ffyniad, ac ymneillduodd y Fainc i ystyried eu dedfryd. Ar ol absenoldeb o rai myn- udau, dychwelasant i'r llys, ac anerchwyd diffynydd gan y Maer, yr hwn a ddywed- odd ei fod wedi addef ei fod yn euog 0 drosedd pur ddifrifol. Yr oedd yn ofidus gan y Fainc ei weled yn y safle yr oedd ynddi. Yr oedd yr achos wedi rhoddi i ynadon gryn bryder. Nid oeddynt yn awyddus i ddyfetha gyrfa y diffynydd, eto yr oedd ganddynt ddvledswydd i'w chyf- lawni tuagat y cyhoedd, ac nis gallent ed- rvch dros y trosedd a gyflawnwyd ganddo. Yr oedd yn ofidus ganddynt hefyd glywed y gallai fod a wnelo y ddamwaill rywbeth a'r mater. Gofynai i'r diffynydd gymeryd cYllghor ganddo ef fel meddyg a chadw draw oddiwrth wirodydd. Cymerent i ys- tyriaeth ei wraig a'i blant, ac yr oeddynt yn ei ddirwyo i 3p a'r costau.

—==——————) "Sul Cyfri'r Chwarelwyr." Y mat1 ysgrifenydd miniog yn arllwys ei feddyliau ar y pwnc uchod yn rhifyn Gor- phenaf "Y Geninen." Rhaid addef fod y cyhuddiadau a wneir yn yr erthygl yn rhai difrifol. A oes sail iddynt? Ateoed y cy- huddedig. Er mantais i'r chwarelwyr gael gweled a theimlo yr hyn a ddywedir am danynt, rhoddir yma ddyfyniadau o'r ysgrif: "Sul cyfri'r chwarelwr:" tranoeth wedi'r "Sadwrn tal" yw'r Sul hwnw. Bob pedair wythnos y daw i'r fro. Pe deuai yn aml- ach gellid pellhau dydd drwg y chwarelwyr "diwrnod tywyll a du, diwrnod cymylau, a thywyllni, diwrnod udgorn a larwm" yn erbyn merched diofal y chwarelwyr—diwr- nod mawr cyfarfod misol Llys y Manddyl- edion. Ceidarian parod yn lie coel, a geir- wiredd yn lIe celwydd. Anodd iawn yw raasnachu ar goel heb fasnachu mewn cel- r wydd. Temtir y prynwr a'r gwerthwr i ddweyd anwiredd. Rai blynyddau yn ol gwelais lythyr a ysgrifenodd gweinidog- fasnachwr at un o'i ddyledwyr i'w gymhell i dalu y gweddill o'i ddyled, gan ei fod ef ar ymneillduo o'i fasnach; ond heb ymnielill- duo y mae eto. Dywedir nad oes un genedl pf y ddaear, yn ol eii rhif, yn prynu ac yn gwerthu mwy ar goel na chenedl y Cymry; ac y mae ardalcedd y chwareli yn ddyfnach mewn dyledion nag unrhyw ardaloedd eTaill yn ein gwlad. Y mae'r aflwydd wedi myn'd mor ddwfn fel mai anmhosibl braidd yw ei ddiwreiddio. Ceisiodd y diweddar byglod weinidog-fasnachwr, Robert Ellis, Ysgoldy, ddileu yr arfer yn ei ardal ef ond methodd, a llitlirodd yn ol, er ei waethaf, i goelio eilwaith. Pe byddai pob Sadwrn yn ddiwr- iiod tal ni byddai angen coelio: a byddai genym, liwyracb, lai o bechodau i roddi cyi- rif am danynt Ddydd Sadwrn Cyfrif ola'r byd—dydd "Gwastadhau clorianau'r Ion Yn nhal yr annuwiolion." Ond byddai "Sul y cyfrif," weithiau, gynt, bum' wythnos ar ei daith. Wythnos iom, fel gweirglodd fynyddig yn y gauaf, fydd- ai'r buxned-wythnos o wytnnos—wythnos byw ar floneg yr wythnosau eraill — wythnos bwyta celwydd fel bara; neu, yn iaith farbaraidd y chwarelwyr eu hunain— "wythnos lwgu." Cwynodd y chwarelwyr lawtir yn erbyn y nus pump ni wyddai neb pryd y deuai, ond gofalai am ddod lawer gwaith yn y fhvyddyn;. Djichon y gwahaniaetha, nodwed,dau chwarelwyr un ardal oddiwjrth rai ardal arall. Er engraifft, mae chwarelwyr Beth- esda yn fwy uchelfrydig ac uchelsyniol na'u cymvdogion o Ddinorwig. Onid Caebraich- ycafn yw cloddfa bena'r byd ? ac onid yw eu meistr hwy yn Arglwydd arglwyddi'r chwarelau oil? Rhaid, gan hyny, eu bod hwythau, ei wcithwyr a'i weision, agos a bod yn farchogion. Tueddant i edrych i lawr ar eu cydweithwyr; ac y maent yn hynod am roi Hysenwau ar eraill, ac ar eu gilydd o ran hyny. Nid yw gweriniaeth eto wedi gwreiddio'n ddwfn oddeutu y Fonllwyd. Ychydig o wyr glewion ac annibynol oedd vn yr ardal ugain mlynedd yn ol; ac nid oes yn yr holl gylchoedd yr un Bwrdd Ysgol hyd htlddyw. Y mae lliw cysgod y C'astell yn dew ar gymeriad chwarelwyr Bethesda Fawr yn Arfon. Ie, "Bethesda Fawr!" ond mawr mewn beth ? Atebed ei dyledwyr a'i meddwon. Sul Cyfri'r Chwarelwr. Treuliais holl Suliau fy oes yn mysg chwarelwyr lluosog yr ardal hon; ond rhaid dtlwis un S"1 -,eill- duol i ysgrifenu arno. Sul C'-frif 399, ydyw hwnw. Yr oeddwn ^rdd tuag wyth yn y boreu. Yr oc t: o dai chwarelwyr yn y golwg; end nid es- gynai mwg o'r un simddeu wen. Tybed y ciedai y bobl grefyddol hyn mai wrthynt hwy y dywedbdd Arglwydd y Sabboth, "Cys- gwch weithian." Y mae hen fwg yn codi o simddeu'r amaethdy yn y corsydd pell; a chyn i'r mwg godi mi esgynodd rhywbeth aiall o'r ty acw heddyw, a phob boreu arall er's ugeiniau o flwyddi maith. Wrth rwyta ac yfed hyd ormodedd ar "Sadwrn y Crfri" ceir y chwarelwr yn swrth ac afiach ar y Sul. Y mae'r "diffyg treuliad" gydag ef bob amser, a llawer diffyg arall mewn canlyniad yn dilyn. Y mae corff eiddil yn crebachu natur foesol dyn. Son am wroldeb y chwar- elwyr Cyuharer y dewraf o honom a'r amaethwr y soniais am dano eisoes. Y mae'r ffamwr yma yn ddeg a thriugain oed; triga yn y ty y ganwyd ef, ac ni chysgodd. ddwy noswaith o hono erioed. Ni wyr beth yw bias 4iod feddwol na myglys. Gweithiodd ar y tir hyd nes yn ddeugain oed heb yr un ddimai o gyflog. Priododd yn mhen rhai blynyddau wed'yn; ac y mae ganddo deulu ieuanc. Treuliodd wyth gant o bunau ar adeiladau. Cadwai gi i annos y gwartheg o'r gweirgloddiau pell. Methai y ci a gwneyd ei waith heb gyfarth ond yr cedd cyfarthiad y ci yn gwasgar dychryn trwy diriogaeth pryfetach anwyl y meistr tir. Dywedwyd wrth yr amaeth- wr os na byddai iddo ymadael a'r ci y bydd- ai'n rhaid ictdo ymadael o'r ffarm. Boddlon oedd i adael yr hen gartref anwyl ond iddo gael yr arian a dreuliodd ar yr adeiladau; gwrthodai'r meistr hyny, a gwrthodai yr amaethwr ymadael a'i gartref ac a'i gi. Yn mha le y ceir chwarelwr mor wrol a'r amaethwr yna.? Gerllaw y mae ffarmwr arall am ymadae'l am na chaiff ostyngiad yn vi ardreth. Eto, edrychir ar yr amaeth- wyr fel colomfnod ynfyd heb galon, ac ar y chwarelwyr fel eryrod diwyro.

Beth yw "Welcher?" Bu dadl yn y "New York Sun" mewn perthynas i'r gair "Welcher," sef enw a roddir ar gymeriad anonest ar faes y rhed- egfeydd ceffylau. Tybiai rhai mai deill- iedig o'r enw "Welsh" yw, am fod y Cymro erioed yn ysbeiliwr, gellid tybio—i"Taffy was a Welshman, Taffy was a thief," &c. Ymddengys fod y Cymro yn mhlith y Saeson o leiaf, yn dwyn y cymeriad o dwyllwr ac anwireddwr, a cha y gair gan farnwyr yn fynych, ei fod yn anudonwr, hyny yw y dywed gelwydd dan lw. Feallai y cyfyd y goel hon oddiar genfigen neu ragfarn, ac y mae yn resyn y credir y fath beth am danom fel cenedl. Ysbeilir a thvngir celwydd yn ddigon cyffredin gan y Saeson, yr Ysgot- iaid, a'r Gwyddelod, ond yn rhyw ffordd synir yn fwy atom ni,ff y Cymry, am y dis- gr-ylir gwetl oddiwrthym, igan y soniwn gymaint am ein crefydd!

Prepared under Medical Irutruction. ■ FERRU-COCOAl ENRICHES THE BLOOD. ■ FREE SAMPLES SENT TO ALL ■ On Application (mentioning thit Paper) to the H fBRRU-COCOA MANUFACTURING CO. LTD. ■ am. QOftWSLti ROAD, LOUDON, E.C. ■

Enlll cant ac un o Wobrwyon. Yn mysg yr ymgeiswyr yn Eisteddfod Genedlaethol Caerdvdd yr oedd Miss Maria Williams. Maesteg, 15 mlwydd oed. Bu 1 yn cystadJu ar chwareii v berdoncg, yn y dosbarih hyll:1.f. Dyfarnwyd hi yn oreu, a riioddwyd atho iyu aur yn ivolr iddi. Y JUISO wedi t iiiil cant ac un wobrvvyon.

Daniwaiii Angeual i Weinidog Prydnawn dydd Sadwrn, fel yr oedd y Parch D. Morris Davies, 91 mlwydd oed, Talgarth, gweinidog yr Annibynwyr, yn croesi llinell yn ngor&af y rheilffordd yn Abertawe, tarawyd ef i lawr gan un o'r oerbydau. Aeth y cerbyd drosto, ac an- aivvyd ,e. yn ddifrifol yn ei goesau. Clud- WYd ef i'r ysbvtty, a bu farw boreu ddydd Llun.

Diane o'i, Gwallgoldy. Yn agos i Northwich, ddydd LInn, bu yr heddigeidwaid a'r trigolion yn rhedeg ar ol dau ddyn 6'r enwau Henry Jones a Thomas Barrow, y rhai y dywedid eu bod wedi dianc o wallgofdy Caer y dydd blaenorol. Yr ot'dd Jones yn ystod v d-uddeng mlynedd y bu Y11 y sefydliad wedi llwyddo i ddianc bump o weithiau. Ar yr achlysur olaf hwn, yv oedd y ddau wedi teithio haner cant o filldiroedd heb yr un tamaid o fwyd.

Damw,in Angenol jnNgwrecsam Dydd Sadwrn bu Mr Wynn Evans,crwner Dwyrain Sir Ddinbych, yn cynal trengholiad yn y Neuadd Sirol, Gwrecsam, ar porph Matthew Graham, yr hwn a laddwyd ger Pare Acton. Yr oedd y trancedig yn gyru cerbyd yn cynwys aelodau o Ysgol Sul, pan y torodd y tresi. Disgynodd y cwmni, ac aeth y gyriedydd i archwilio y tresi, pryd: y trodd y ceffylau a rhedasant ymaith. Ceisiodd y trancedig eu hatal, ond lladdwyd ef yn y fan. Dygwyd rheitlifarn o "Farw- olaeth ddamweiniol."

Tn Ngwlad Thibet. Gwlad ryfedd1 yw Thibet, y tu goglefdd i India, gwlad ydyw nad oes ond ychydig o dramorwyr wedi beiddio rhoddi troed i lawr ar ei mynwes. Y mae yn eithriad yn hanes Cenhedloedd. Bu Mr Savage Landor mor feiddgar a threiddio i fewn i ororau Lassa, y brif ddinas, yn ddiweddar, ond Did heb bEtryglu ei fywyd. Y mae y cyffin- iau, er hyny, yn agored ac yn Tibet Ddwy- reiniol y sefydlwyd gorsaf genhadol o dan ofal Mr a Mrs Shields a Mrs Macbeth. Cy- merodd terfysg le yn Paoan, ac ymoeodwyd ar yr orsaf yn ffyrnig. Diangodd y cen- hadion, er hyny, yn ddianaf, ond bit, yn gyfyng arnynt. Y maent yn awr yn ddiogel yn Lanchow yn Kansu.

Chwaren Teg Iddi. Rhanwyd y wobr, yn Eisteddfod Caer- dydd, am gyfieithu "Y Nos" (Islwyn) i'r Saesneg rhwng yr Anrhydeddus Mrs Cecil Popham, Plas Maenan, Llanrwst, ac un arall. Saesnes yw y foneddiges, a dysg- odd Gymraeg ddwy flynedd yn ol. Pa nifer o Saeson sydd yn ein plith, y rhai ydynt yn byw yn fras ar arian y Cymry, ac a allant siarad ein hiaith ? Onid yw y Saeson hyn tra yn' byw ar ein harian yn taflu y diystyr- wch mwyaf arnom fel cenedl. Y mae can- oedd o honynt yn ein mysg ers deg mlyn- edd, ugain mlynedd, chwarter canrif, a han- ,er canrif, na fedrant siarad haner dwsin o eiriau o'n hiaith. Onid yw yn bryd i ni bcidio siarad Saesneg i foddio y Philistiaid Seisnig, oni bydd raid?

Esgeuluso Plant -7n llanrwst. i Yn Llys Ynadol Llanrwst ddydd Llun, cyhuddwyd Thomas Twiston Jones, Scotland road, Llanrwst, o esgeuluso dau blentyn oeddynt dan ei ofal. Dywedodd Mr Roberts, yr hwn a erlynai, fod yr aches yn un tor- calonus. Yr oedd gan wraig y carcharor, cyn iddo ei phriodi, ddau o blant anghyf- reithlawn, tad y rhai oedd yn ddyn o fodd- ion. Caniatawyd iddli 10s yr wythnos gan y tad tuagat eu cynlialiaeth. Rhoddodd yr ymdcliriedclwvr 80p i'r ddynes er mwyn seclo y mater, ac wedi hyn priododd y car- charor hi. Gwariodd yntau yr arian am ddicd, ac yna gadawodd hi. Gwerthwyd y dodrefn, ac aeth pethau o ddrwg i waeth, ac o'r diwedd yr oedd y ty yn llwm o bob dIod- refnyn. Pan y galwodd yr heddgeidwaid yn y ty yr oedd y ddynes yn gcrwedd ar y llawr mewn un ystafell, a'r ddau blentyn mewn ystafell arall gydag ychydig garpiau tros- tynt. Gwnaed ymweliad arall y boreu di- lynol a rhoddwyd i'r plant ychydig funs, y rhai a fwytasant gyda gwanc. Aethpwyd a'r ddfynes a'r ddau blentyn i'r tlotty, ond er fod yr achos yn un o ymadawiad ar ran y gwr gwrthododd y gwarcheidwaid ei erlyn. Anfonwyd y carcharor i'r frawdlvs chwaTterol i sefyll ei brawf. W

Y Claff Dichtllgar. Ers tro bellach ymwelid a gorsaf Rhyl gan ddyn cloff o'r, enwl William James, brcdor o G; ei t Arferid myned ag ef yno mewn clud-gadair, ac yr oedd yn wrth- ddrych tosturi pawb oherwydd ei sefyllfa ddiallu. yosodid ei gadair bron wastad yn ymyl y werthfa lyfrau geir yn yr orsaf. Prynai bapyr, f. chyfarwyddai ei was i alw am dano yn mhen oddeutu awr. Gan ei fod mor ddiallu ac mor dawel, a gweddus ei ymddygiad, ni ddrwgdybiodd neb ei amcan yn ymweled mor ami a'r orsaf. Modd bynag, collid yn barhaus lyfrau a chofnod- olion oddiar y werthfa, a methid yn lan a chyfrif am hyny. Ond daeth y dirgelwch yn amlwg un diwrnod yr wythnos ddi- weddaf. Gofynodd James i'r gwerthwr am lyfr. Trodd hwnw ei gefn i'w ge'isio, ac imewli eiliad estynodd y cloff ei law a bachodd amryw lyfrau gan eu gosod rhwng ei gefn a'r gadair. Yna gorweddodd ar- nynt fel pe wedi blino, gan eu llwyr guddio. Yr oedd ei was wedi sylwi ar y lladrad beiddgar, a hysbysodd y gwerthwr llyfrau. ran aed i chwilio cae'd saith o lyfrau wedi eu cuddio tu ol i gefn James, a rhoed ef yr Ilawr heddgeidwaid. Dygwyd ef ger- bron ynadon y dref ddydd Llun, ac ym- ddygwyd yn drugarog ato drwy ei ddirwyo i 5s a'r costau-24s i gyd, neu bythefnos o garchar.

j Yr Awen yn yr Eisteddfod j Beth fuasai yr Eisteddfod heb yr Awen Wei, nid Eisteddfod a fyddai. Yr Awen a greodd yr Eisteddfod, ao nid yr Eis- teddfod yr Awen. Fe saerniwyd ami i benill ac englyn pert yn ystod yr Eistedd- fod, a rhag iddynt fyned ar goll, dodwn rai ohonynt yma. Dyma fel y canai Watcyn Wyn groesaw i'r Uwythau i Eisteddfod Genedlaethol Cymni, Caerdydd, 1899. Y mae y geiriau ar yr alaw "Ca,d,lyen Morgan": Heddyw mae y llwythau wedi dod ynghvd, Llwythau'r Celt o bedwar ban y byd; Wedi hir wasgaru, dyma ddydd crynhoi, Pellder a dieithrwch wedi Not; Udgorn heddweh wedi eu galw sydd, Fe dorodd can y J ubili-uwchben Caerdvdd. Cydgan: Manaw a'r Alban, Llydaw hen a 1 frainc, A Chymru a'r Iwerddon—unant yn y gainc. Heddyw aeth yn Bentecost ynghylch f gan, Tafodau gwahanedig Cymru'n dan; Ninau yn eu clywed yn ein hiaith ein hun, Ninau yn eu deall bob yr un; Llwythau Cymru o dan nawdd eu Du v, Yn canu mewn un iaith am eu Clad"} fy w. Manaw a'r Alban, Llydaw hen a Ffrainc, A Chymru a'r Iwerddon—unant yn y gainc. Llwythau hen y Celtiaid, bendith ar eich pen, Croesaw i Brif Wyl hen Walia wen; Calon Cymru gyfan heddyw'n canu sydd, Croeaaw gwresog i chwi i Gaerdydd; Croesaw adref deulu Cymru lan, Un yw cylch yr Orsedd hen, ac un yw'r gan. Manaw a'r Alban, Llydaw hen a Ffrainc, A Chymru a'r Iwerddon—unant yn y gainc. Dyma Pedrog hefyd yn rlioi celpan dost i Dic-Shon-Dafydd. Druan o Dafydd, y mae pawb a'i ru a'i refr arno. Ebii y Cadeir- fardd o Lerpwl: — Troi yn glaf Die Shon Dafydd—y mae'r wyl Gymreig drwy ei chynydd; Die wirion dan nod cerydd, Dygir i lawr yn Nghaerdydd. Ein hiaith hen sy'n llong ysblenydd-ddal- I Helynt flin ystormydd (iodd Ac yn hwyliog aneilydd Y cymer for Cymru Fydd. Aed gelynion dig galonau—i'n defion Dros ein terfynau; Rhag Die Shoniaid, giwaid gau, "Idriswyn" gauo'r drysau. "Idriswyn," mae'n ymddangos, oedd yn cadw porth yr Orsedd. Sawl un o'r Gor- seddwyr, wys, fydd yn dynwared Sic-Shon- Dafydd-byth yn siarad dim ond Saesneg? Daeth Gurnos yn mlaen fel pleidydd yr "heol dragywyddol." Baich ei genadwri ef mewn can oedd "Iaith Awen o'r Caethiwed." Apeliai am i'r Orsedd roddi rhyddid i'r Awen. Pwy yn ei bwyll na ddywed "Amen?" I Onid oes rhai o'r Uinellau a ganlyn, gan fardd Gorsedd, yn swnio braidd yn glogyrn- og? Bid a fyno, barned y darllenydd wrth ddarllen a ganlyn Rhoddwch hyn i mi, feirdd Gwalia, 0 rhowch i mi ryddid i ganu Orsedd dy fesur aHaliar- Rhoi mesur i mi yw'm trywanu. Wylodd fy mhlant yn llifeiriog Am adaw yr Aipht a'u cadwynent— Islwyn, Goronwy, John Ceiriog, Hiraethog—ond ofer y cwynent. Orsedd! rho ryddid can lawen, .VLaelr adar yn rhydd yn y llwynau Ni rwyma Duw ryddid eu hawen, Wyf finnau am ddod o'm cadwynau. Milton i'r Nef heibio'r Huan Esgynodd a rhifodd ei thyrau, Rwymwyd edyn i druan, A syrthiais cyn gweled ei dhyrau. Gwawria milflwyddiant athrylith, A derfydd oes ddu y ddylluan Crebwyll lefara yn hylith Daw cyfnod meddyliau yn fuan. Orsedd! mae'th weddiln anffyddol; Yn hono rho Grist i'w chynesu; Rhyddid1 ddaw eto'n gynhyddol I weddi ddewd enw'r Iesu. Rhoddwch i'm ryddid nef lawen Yn enw ysbrydion gwroniaid Rhyddid! o rhyddid i'r awen Yn deilwng o ryddid Brythoniaid. Gwarchod pawb, Gurnos, gweddi'r Orsedd yn "anffyddol!" Onid! oes llu o weinidogion y Gair yn edmygwyr diball o'r Orsedd a'i gweddi a'i defion? Pa ryfedd i Dyfed, yn goeglyd, ddyfod yn mlaen, a dyweyd yr englyn canlynol: Synwyrol ddawn sy'n aros-er y Maen A cheir mellt yn agos; Cyn a'n dlawd can awen dlos Fe dyf gwern ar gern "Gurnos"!

Y Morfilod. Bu hela gynhyrfus yn agos i Sand, Ynys Shetland, ddydd Sadwrn, a llwyddwyd i dal 71 o forfilod mawrion. Gwelwyd hwy yn gynar yn y prydnawn, a buan y lansiwyd y cychod, ac aed i erlid heb ym- droi. Gyrwyd yr haid i'r tra-eth, ac yno y bu lladdfa fawr. Y maent o rywogaeth y bottlenose, ac yn gwahaniaethu mewn maintioli o 20 troedfedd i lawr. Er ys blynyddau yn ol yr oedd ymweliad y mor- filod mor gysou, fel yr oedd rhan o ardreth y lie yn cael ei dalu drwyddynt. Yr oedd perchen yr ystad yn derbyn y drydedd ran o bris yr olew fyddai yn dyfod oddiwrth y morfilod. Gwerthwyd yr ystad yn 1855 am bris uchel, a hyny ar gefn ymweliadau y morfilod ond yn rhyfedd ni bu i forfil an- turio i Sand hyd ddydd Sadwrn, tymhor o 44 o flynyddau. Penderfynwyd yn derfyn- 01 nad oedd y perchen tir ag hawl i ran o'r yspail, ac o hyn allan bydd i'r daliwr fedi yr holl ffrwyth.

Mae Meddyginiaetfiiau Cutioura, y rhai mwyaf rhyfeddol at iachau y croen, puro y gwaed, a tharddiantau. Gellir eu defnydd- io ar y baban ar person mwyaf gwanllyd gyda llwyddiant mawr. I lanhau y croen gramenau, &c., cymerer baddon cynes gyda Sebon Cuticura, yna rhwbier yn ysgafn en- aint Cuticura, yr Enaint adnabyddus at y Croen i esmwyth-hau cosfa ac enyniad, a chymerer dogn llawn o Cuticura Resolvent i oeri a glanhau y gwaed, a cheir esmwyth- dra, cwsg, ac adferiad buan o bob math o anurddiadau, cosfeydd, llosgiadau, a chroen cramenog, a tharddiantau yn codi o waed drwg, colli y gwallt, &c., pan fydd pobpeth arall wedi methu. Pris am y set 6s, sebon Is, enaint 2s 6c, resolvent, 2s 6c, gan bob fferyllydd, neu oddiwrth F. New- bury and Sons, London, wedi talu y clud- iad. Yn Rhufain, ddydd Sul, o flaen dwy fil o bobl, datganwyd emyn clcd Pessaro Signor Mascagni i'r L'jngesydd Dewey.

i MANION. Gwnaed arbrawfion yn Efrog Newydd ar awyr fel cyfrwng i wella afiechyd. Adroddir fod amryw ranau o'r wlad wedi ei gorlifo ar ol yr ystorm nos Sadwrn. Oalonogol ydyw yr adroddiad a anfonir o America am yr yd a'r gwenith. Aeth yr agerlong "Gorsedd," o Gaerdydd, yn ddrylliau ar greigiau yn Brest. Achub- wyd y dwylaw. C, Y mae nifer y rhai fuont feirw drwy ffrwydriad yn y torpedo "Bullfinch" ddydd Gwener yn awr yn cyrhaedd deg. Daw Cynhadledd Heddwch Hague i der- fyniad yr wyth'nos hon. Pa ddewin all ddweyd beth wnaed yno? Lladdwyd pump o ddynion drwy ffrwydr- iad mewn Hong torpedo yn perthyn i Awstria. Adroddir fod iechyd yr Arglwyddes Salis- bury yn gwella. Dywedir nad oedd gar- tref dedwyddach yn y wlad na phalas Hat- field. Dywedir y bydd i gynilun Pwyllgor Blwydd-daliadau i Hen Bobl olygu traul o 10,000,000p i gario allan yr amcan sydd gan- ddynt mewn golwg. Yn ystod yr ystorm ddydd lau torodd cwmwl uwchben GaLatz, gan ysgubo pob peth o'i flaen. Bu foddi deunaw o berson- au. Dydd Sadwrn, yn Cheltenham, bu farw Mr John Lea, yn 84 mlwydd oed, drwy effeithiau y gwres. Ystyrid ef yn un o'r ysgrifenwyr ilaw-fer hynaf yn y deyrnas. Y mae penderfyniadau ar hyd a. lied y wlad yn cael eu pasio yn condemnio yr Ysgrifenydd Cartrefol am ganiatau i Mary Ansell gael ei dienyddio. Y mae y cytundeb i gludo llythyrau Can- ada wedi newid dwylo, oherwydd na thalai Llywodraeth Canada fwy i longau cyflym nag a wnant i longau araf. Y mae llys ustusiaid bwrdeisiol Caernar- fon, a gynhelir bob wythnos, i gael ei agor am un ar ddeg boreu Llun. Buwyd yn disgwyl am haner awr foreu Llun diweddaf am yr ynadon. Cyflwyna Cymanrodorion Merthyr i gy- meradwyaeth yr Orsedd gyda golwg ar Eis- teddfod 1891 y testynau canlynol: —Awdl, "Llewelyn ein Llyw Olaf," a'r bryddest "Ty- wysog Tangnefedd." PelTebyr o Herdershein, Wurtemblrg, Germany, a ddywed, tra yr oedd cerbyd yn cynwys nifer o bleserd'eithwyr yn myned trwy grossing, rhedodd cerbydreS iddynt, a lladdwyd pump ac anafwyd chwech. Bwriada Coleg Yale sefydlu cadair a phro- ffeswriaeth chwareuaeth. Ei swyddogaeth fydd addysgu athrawiaeth campwriaeth o bob math, sef rhwyfo, cicio y bel droed, paffio a phob ffurf ar ymdrech gorphorol. Dydd Sadwrn hwyliodd Mrs Julia Mac- Mahon, 105 mlwydd oed, yn yr agerlong "Umbria" am yr Iwerddon. Y mae yn myned i Dublin, lie y ganwyd hi. Bu yno ddiweddaf yn 1831. Wrth siarad yn Nhy Cyredin Canada, dywedodd Syr Wilfrid Laurier, nad oedd ond dwy ffordd i benderfynu cwestiwn ter- fyngylch Alaska: trwy gyflafareddiad neu trwy ryfel, a'r olaf oedd y cynllun goreu. Dydd Llun diweddaf, o dan Ddeddf yr Iawndal, talwyd i Mr Thomas Marshall, Barking, y swm o 152p, iawn am fywyd ei fab, yr hwn gyfarfyddpdd a'i ddiwedd trwy ffrwydriad yn ngweithiau Mri Hewitt a'i Feibion, Barking. Ddydd Llun fe ddigwyddodd danrwain angeuol ar reilffordd Maryport a Carlisle, swydd Cumberland. Darfu i van ddym- chwelyd, ac fe laddwyd platelawer o'r enw James Sarginson, ac anafwyd y Parch E. Sampson, fioeir Maryport, a Mr David Collins, grocer, Cockermouth. Cwynir yn awr mewn rhanau o Dalaeth Pennsylvania, oherwydd prysurdeb yr aUl- serau. Gan fod y gweithfeydd m 1: fyv. iog ac yn cyflogi pob math o lafurwyr a dwy- law ganddynt, anh?,vdd yw (-ael n.-I) i wo;th- io gyda'r cynhauaf. Mae damcaniaeth wedi troi yn gyflwr dan y llywodraeth bre- senol. Mewn cyfarfod arbenig o Gynghor Din- esig Bangor, ddydd Llun, penderfynwyd yn unfrydol ar gymeradwyaeth Pwyllgor y Nwy a'r Trydan i benodi Mr Pryce F. White, Llundaan, yn glerc y gweithfeydd mewn cysylltiad a'r goleuni trydanol, yn ol cyflog o 2p 5s yr wythnos. Ymgeisiai 30 am y swydd. Achos sydd wedi peri cryn gyffro yn ardal Manselton, Abertawe, ydyw cystudd May Lewis—merch fechan tua 10 mlwydd oed- yr hon sydd ers dros wythnos mewn ystad o anymwybodolrwydd, ac yn yr ystad hono, meddai hi, wedi gweled y nefoedd. Y mae yn cael ambell foment ati ei hun, ac yna y niiio yn adrodd ei gwieledigaathau. Ei chief yd, inedd y meddygon, ydyw catalepsy. YIriae y ddedfryd o farwolaeth a basiwyd yn mrawdlys Derby ar Harriet Msham, 26 mlwydd oed, am lofruddio ei phlentyn an ghyfreithlawn* yn Church Gresley, wedi ei newid i benyd wasanaeth am ei hoete. Darfu i'r garchares fygu y plentyn, 16 mis oed, trwy wthio cadachau i'w geg. Yna rhwym- odd i fyny y corph a thaflodd ef i lyn melin, lie y canfydldwyd ef chwe' wythnos yn ddiweddarach. Bangor Cadfan yr Enlli, O.C., 414. Mae yr ynys fechan hon gwedi ei phalmantu a beddau saint, beirdd, a gwyr lien; canys cyrchent yma o drybesdawd byd i gynal cymdeithas. awen, a chan, cred, a mawl, a gweddi. "Llais telyn, a marw, a bedd yn swn tonau." Ebai Hywel ab loan, O.C., 1400: — "Mi af i luniaw fy medd I'r ynys oddi ar Wynedd."

Al Cormod Brys? Tn ^rawfllrs Newcistle-on-Tvne sifai Iklarign Edith MoreU o flaen y fainc i Ateb dr"8 ei IlwRHb yn SqeH"l Jmtnes Eule. DYIl- odd y rheithwyr ddpdfrvd, nid o lofnidd- iseth wirfoddol, ond o ddynlad,d. Tyst- iolaeth y ferch ei bun an a'i haehubodd o'- crogbren dalini yn bpnlint nad oedd wedi bwriadn Ihdif Rule, ond fod ei iaith farbar- aidd. a'i waith yn ei rhoddi i f viny, wedi ei cbynddeiriogri i'r ftth raddau fel y pender- fynnod gvflawni bnnnnladdiad. Wrth py- boeddi y ddedfryd, naill ai yn disarwyl dy- farnied gwahnnol neu wedi camddeall y rheitbwyr, goRododd y dirprwy-farnwr, Mr BosaiguetJ Q C, y cap du ar ei ben. Galwodd cyfreitbiwr y cybtiddedlg ei svlw at hyn, a buan y tynodd arwydd y gor-ped;g- aeth e;t"d oddiar ei "'ø.n. a delfrydodd yr eneth i b n, dwasacaeth.

Tameidiaa fr Amaethwyr. Y mae miloedd lawer o wyau tramor yn dyfod i'r wlad hon bob blwyddyn. Dywedir fod y cynhauaf yn mhob rhan o'r wlad wedi bod yn well na'r disgwyliad. Yn flair Salisbury ddydd Sadwrn, dygwyd yn nghyd rhwng ugain mil a deng mil ar hugain o ddefaid. Ceid prisiau da am danynt. Yn ol y dull o godi cnydau sydd fwyaf cyffredin yn y rhan yma o Ogledd Cymru, mae corsdir yn dueddol iawn o fynd yn fudr. Pe heuid rhanau o hono gyda rape a hadau yn ol y dull yma, ceid cyfie i'w lan- h!au, yr hyn na cheir gyda'r dull cyffredin. Mae llawer llai o chwyn yn y dam hadwyd yn y ffordd yina yn Lledwigan nac yn y gweddill o'r cae. Er pan ddarganfyddwyd gwerth basic slag fel gwrtaith celfyddydol gyntaf y mae pob math o hono yn cael ei gynyg yn y farchnad. Y mae gwerth slag, o safbwynt yr amaeth- wr, yn dibynu ar y swm o phosphate of lime fydd yn ei gynwys ac ar faint mor fan y bydd wedi ei falu. Mae rhai mathau o slag nad ydynt yn cynwys ond y nesaf peth i ddim phosphate, ac nid ydynt felly ond o ychydig werth at wrteithio. Eto yr ydym wedi cyfarfod a pheth o'r dosbarth yma yn cael ei werthu am yn agos i 2p 10s y dunell. Mae yn hollol wybyddus mae po fwyaf o ddwfr fydd sweds yn ei gynwys, mwyaf t-ebyg yn y byd ydynt i fynd yn ddrwg wrth eu cadw. Yn yr aehos yma gadawyd 12 rhes o bob un heb eu tynu tan ddiwedd Mawrth. Erbyn hyny, tra nad oedd ond ychydig wedi braenu ar ddarn II., yr oedd bron un ran o bedair o'r rhai oedd wedi cael y swm mwyaf o dail wedi mynd yn ddrwg. Nis gallai fod hyn wedi ei achosi gan ddim ond y swm ychwanegol o dail, gan fod pob peth arall yn hollol yr un fath gyda'r ddau ddarn.

? Pla yn yr Mia Myned ar gynydd i anrheithio bywyd y mae y pla yn Poonah, yn yr India. Bu yno 110 o achosion a chymerodd dwy a phedwar ugain o farwolaethau le yno ddydd Sul. Y mae nifer fawr o'r trigolion yn dianc oddiyno bob dydd, ac y mae y ddinas a'r amgylchoedd yn anghyfanedd.

Y degymau a'r bidog Dydd Mawrth yn llys ynadol Aberdau- gleddau (Milford) traddodwyd y magnelwr Beddoe, o militia Morganwg i sefyll ei brawf yn y frawdlys nesaf yn Nghaerfyrddin, yr hon a gynhelir yn mis Tachwedd, ar y cy- huddiad o lofruddio magnelwr arall o'r enw Hammett, drwy ei drywanu a bidog.

-L Cusan bdrud. -:0:- Yn East Dereham, Norfolk, ddydd LIun, bu raid i John Baldwin, llafurwr o Garve- stone, dalu dwy bunt o ddirwy am gusanu Edith Holman, mcrch tafarn y Ceffyl Gwyn, o'r un lie. Pan welodd Baldwin fod y fam wedi myned o'r golwg, gafaelodd yn y ferch, a chofleidiodd hi. Costiodd y gwaith yn bur ddrud iddo—ei gyflog am bythefnos.

Carcharu Heddgeldwad. Yn llys ynadon Clerkenwell, ddydd Llun, dygwyd yn mlaen achos Henry Hawkins, un fu yn filwr, ond oedd ar y pryd yn hedd- geidwad yn ngwasanaeth Cwmni Rheil- tfordd y Great Northern, yn eu buarth nwyddau. Cyhuddid ef o ladrata nwydd- au o'r buarth. Cyfaddefodd ei fod yn euog o ladrata dillad morwr. Anfonwyd ef i garchar am dri mis.

Neidio i'r dwfr a boddi Ddydd Sadwrn anfonwyd bachgen deng mlwydd oed o'r enw HenryWalker, gan ei fam i Preston i brynu dillad newydd iddo ei hun. Ar y ffordd aeth ef a'i gymdeith- ion i ymdrochi i'r afon Ribble. Rhoddodd Walker naid i'r dwfr bum troedfedd Q ddyfn, ac ni welwyd ef mwyach van ( i gymdeithion, y rhai aethant i'w cartrefle- oedd, ond ofnent ddyweyd dim wrth eu rhieni. Canfod y dillad ar lan yr afon fu yn achos i ymchwiliad gael ei wneyd am y corph.

Dienyddiad yn Lincoln. Boreu dydd Mawrth cafodd Edward Bell ei grogi yn ngharchar Lincoln am ladd ei wraig mewn ffarm ger Spalding, lie yr oedd y ddau a'u plant yn byw. Aeth Mrs Bell yn wael yn Ebrill. Profwyd iddi gael ei gwen- wyno gan ei gwr. Nid ymddangosai fod y trosedd erchyll na'i dynged ofnadwy yntau yn cael dim effaith ar yr adyn. Byddai yn mwynhau ei fwyd, ac yn cysgu yn drwm. Yr unig beth a'i gofidiai oedd fod hyn yn dwyn gwarth ar y teulu. Y crogwr oedd William Billington.

Gyffeso ei Throsedd. Dywedir ar awdurdod fod y druanes Mary Ansell, yr hon a grogwyd am wenwyno ei chwaer, ac ar ran yr hon y gwnaed ymdrech- ion i newid ei dedfrvd, wedi gwneyd cyf- addefiad llawn o'i throsedd.

Pum cant o Bunnaa am Lygad. Yn Mrawdlys Lnnerick, gofynai hedd- geidwad o'r enw Mullins am swm o iawn o herwy-id iddo golli ei lygad wrth gymeryd dyn i'r carchar yn adeg streic y teilwriaid yn Hydref diweddaf. Oddi ar gorphoraeth Limerick y gofynai yr iawn. Caniataodd y barnwr bum cant o bunnau iddo.

Gweithwyr Dysgedig. Gweitbio fel taniwr mewn agerbeiriant ar ffyrdd haiarn yn Victoria. Awstralia, y mae James O'Connell. Gweithia gyda'r peiriant o bedwar o'r gloch bob pryanawn hyd yn fore dranqeth. Erbyn byn, y mae v dyn hwn wedi graddio yn B.A., gydag an- rhydedd mewn Athrouiaeth Naturiol yn Mhiifysgol Mei bourne.

Gwenwyno Plant Y sgol. Prydnawu Sadwrn cludwyd plant Ysgol Garpiog Gorllewin Greenwich am bleser- daith i Knoll, Blackheath. Rhifai y plant 104. Ar bryd rhoddwyd iddynt scones, teisenau, llefrith, a cherries. Wrth ddych- welyd adref, cwynodd nifer o'r plant eu bod yn wael, a dechreuasant oil o'r bron daflu i fyny. Aed a nifer o honynt i Ysbytty y Morwyr, lie y gweinyddwyd arnynt; ac hefyd i Miller Hospital. Ymddengys idd- I tn. ynt gael eu gwenwyno gan y llefrith. Gwneir ymchwiliad i hyn.

Plentyn Bach yn cael ei Ladd ger Gwrecsam. Fel yr oedd plentyn bsch dwy flwydd oe 1 Peter Griffiths, Otfa terrace, Adwy, yn chwareu ar y ffordd fawr nos Lun, gyda phlant eraill, aeth olwyn cerbyd Mr John Hugh Davies, Tynycoed Farm, drosto. Gyrai Mr Davios yn ei gerbyd ar y ffordd, a chyn dyfod ohono at y plant rhedodd y b ychan ar draws y ffordd, Method t Mr Davies ag atal y cerbyd mewn pryd. Gyrwyd am y meddyg, a gweinyddwyd ar y plentyn ond bu farw yn mhen awr ar ol y ddam" am.

Damwain Angeooi i Fachgen yn Ffestiniog. Boreu Mawrth tra yr elai bachgen oddeutu 13 mlwydd oed i John Roberts, Llwynhir, Bethesda, i werthu llefrith gyda cheffyl a char, yn ol ei arfer, dros y Parch W. Williams, Caecoed, dychrynodd y ceffyl yu agos i Plasisaf terrace, a rhedodd yn en- byd. Hyrddiwyd y bachgen o'r cerbyd i lawr ochr serth. Derbyniodd niweidiau difrifol i'w ben a'i ranau tu mewnol. Cym- eiwyd ef i dy yn ymyl, a gweinyddwyd arno yn uniongyrchol gan Dr R. D. Evans. Ond er pob ymdrech o eiddo y meddyg, bu y bachgen, druan, farw oddeutu pump o'r gloch. Cydymdeimlir a'i rieni profedigaeth- us yn eu trallod sydyn.

Y Ddamwaiu Angeuol yn llanberis. Cynhaliwyd trengholiad ar gorph Mr Ro- bert Jones, Hyfrydle, Llanrug, yr hwn a gafodd ei ladd yn Chwarel Dinorwig boreu Sadwrn, prydnawn Llun yn Ysbytty y Chwarel, gan y trengholydd (Mr J. H. Bod- vel Roberts), yn nghyda 14 o reithwyr, blaenor y rhai ydoedd Mr Richard Owen, ar- graffydd, Llanberis. Yr oedd yn bresenol hefyd Mr G. J. Williams, arolygydd y Llyw- odraeth, a Mr Lloyd Carter, cyfreithiwr (ar ran Mr Assheton Smith). Rhoddwyd tyst- iolaethau i'r perwyl i Mjr Robert Jones gyfarfod a'i farwolaeth drwy gael ei wasgu gan blyg mawr a ddisgynodd arno. Y tystion oeddynt Mri William Owen, Hafod- ty Newydd, Llanberis; W. J. bulS, Tany- bryn, Nant Peris; J. R. Jones, Hyfrydle, Llanrug (mab i'r trancedig), a Thomas Jones (goruchwyfliwT). Dygwyd rheith- farn o farwolaeth ddamweiniol.

Pen'y'Sam, Mon. (At Olygydd "Y Werin.") Syr,—Gwaeledd poenus y brawd anwyl ac enwcg Mr O. Griffith ydyw pwnc y dydd yn ein mysg. Dyna gwestiwn cyntaf y boreu drwy y gymdogaeth ydyw, "Sut y mae Mr Griffith heddyw?" Chwith meddwl »m wr mcr heinyf a chryf yn erweddiog glaf. Blinid Mr Griffith er's mis, neu well, gan ddifviAR'l cw6g a phoen yr afu, a chafodd gystuuu blin a phoenus. Gyda lk'.Tfir o fodaineb y deallwn ei fod yn dechreu mndio. Mae bwlcb, nea adwy lydan, am dano yn mhob cysylltiad. Wedi ein hamddifadu o'i wasanaeth mawr a pbwysig ya ein plitb, y gwelwn ef yn ei ogoniant. Magwyd meib- ion lawer yn Mhenysarn, ond i bob dyben buddiol ac ymar!erol neb eto cyffelyb i Mr O. Griffith. Mae yn gyfandir oddynoliaetb dryloew a cbref, a ddeil i' w hedmygu. Fel cerddor, bardd, lienor, gwleidvddwr; gwladwr, blaenor, a Chdstion, cyflenwai gylchoedd eang ac anrhydeddus gyda llwyddiant anatferol. Y mae iddo bellach feirniariaeth fawr a mawr yw mintai y rhai a'i Oollant" o'i gvlcboedd beuryddiol. Ond i be 'rawn i dd;»ialoi.i ? Cawn ef yn ol yo y man, wedi ei gwbl arifer i amrywiol gylchoedd ei fywyd llafurus a gwertilfswr. Uymered y brawd fwy o orphwys a seibiant, gorff a meddwl, a chaiff fwynhau eto ddyddiau lawer i weled daoni ar dir y ihai byw. Dros)f fy hunan a c^anoedd eraill yr eidduuaf idco ef a'i deulu bob daioni.- Yr eidlccb, &c., LEWIS HUGHES. —' 0

0 "Nis gall neb a chanddo broffes o ddy- ddordeb < mewn llenyddiaeth Gymreig fforddio byw heb ddarllen 'Gwr y Dolau. "Cambrian." "Nid oes yn Gvmraeg ddim byd mwy nat- uriol; mae'n ddrych o fywyd gwledig Cymru."—Idriswyn yn y "Weekly Mail." "Mae yr hanes wedi ei ysgrifenu mewn dull naturiol a rhwydd."—"Y Llan." Y mae cawodydd mynych o les mawr i bytatwo diweddar.