Y Werin

Gwrthdarawlai ar y Rhellffordd Digwyddodd damwain ryfedd ar y rheil- ffordd yn Winsford, sir Gaer, nos Sadwrn. Yr oedd cerbydres nwyddau ar linell mewn cysylltiad a gweithiau Verdin, pan y rhodd- wyd arwydd yn cael ei fwriadu i gerbydres nwyddau o Garlisle oedd ar y brif linell, ond fe gymerodd gyriedydd y gerbydres leol mai iddo ef yr oedd yr arwydd. Y canlyniad fu i dair cerbydres daro yn erbyn eu gilydd, a pheryglwyd bywydau canoedd o deitbwyr. Aeth y gerbydres leol yn gyntaf oil, i wrthdarawiad yn erbyn pont. Treiglodd y wageni drosodd, gan gwympo ar y rheiliau. Daeth y gerbydres o Carlisle yn eu herbyn gyda chyflymdra.. Yr oedd yn amser i gerbydres pleserdaith i ddych- welyd i Lerpwl o Ddehudir Cymru. Rhodd- wyd rhybudd i'r gyriedydd, ac arafodd hwnw ei dren, ond methodd a'i atal, ac aeth yn erbyn y oerbydau drylliedig. Niweia- iwyd amryw bersonau, ond nid yn ddifrifol. Cymerwyd pedwar neu pump o'r rhai a an- afwyd fwyaf i Crewe i gael trin eu briwiau, ac aeth y gweddill yn mlaen ar ydaith.

Lladd^yr Armenlaid. DIFROD MAWR AR FYWYDAU. Yn ol y newyddion a dderbyniwyd yn y wlad hon, y mae pump o bcnt-refi yn Kaza- bulinik wedi eu hanrheithio. Poblogid hwy yn benaf gan Armeniaid. Cymerwyd holl eiddo y trigoiion. Lli-.ddwyd *cant a hane'r o Armeniaid, ac y mae ugain o wragedd ar goll. Digartref a thruenus arnynt yw yr Armeniaid a ddiangasant.

Drejfus wedi Gianio. (jianiwjd y Capten Dreyfus yn Quin- benom boreu Sadwrn. Dygwyd ef oddi- yno i Rennes yn ystod yr un boreu,, a dygwyd ef rhag blaen i'r carchar. Anfon- wyd milwr i hysbysu Madame Dreyfus fod ei gwr wedi cyrhaedd. Wedi cael can- iatad i'w weled, cymerodd golygfa doddedig le pan gyfarfyddodd y gwr a'r wraig. Cymer y prawf le yn Rennes, Llydaw.

Tmlli y slpslwn ymaith. Nos Wener aeth trigolion Llanddulas, rhwng Colwyn Bay a'r Rhyl, yn fintai ar gomin Rhydyfoel, yn agos i'r pentref, lie yr oedd bagad o sipsiwn wedi gwer- syllu ers wythnosau y rhai a greuasant gynhwrf. RhoddwydJ rhybudd iddynt i ymadael ymhen amser penodol. Gan nad oeddynt am symud, darfu i'r dyrfa, gyda ffyn yn eu dwylaw, eu gyru ymaith. Yn ofni rhag eu niweidio, dychrynodd y sip- siwn, a galwasant; yV heddgeidwaid. Yr oedd y gwlaw yn ymdywallt, ond cerddai y pentrefwyr ar hyd y ffordd gan ganu a chwifio eu ffyn.

Cael el Laddyn y Transvaal Yr wythnos ddiweaaf daeth y newydd i'r Waenfawr fod Mr Humphrey Jones, Pant y Ceryg, wedi cael ei ladd yn y Trans- vaal, trwy i dwll danio arno. Nid oedd ond oddeutu tri mis er pan gychwynodd yno. Yn chwarel Glynrhonwy, Llanberis, -yr oedd yn gweithio pan oedd gartref, ac y mae brawd iddo yno ar hyn o bryd. Cyd- ymdeimlir yn fawr a'i deulu trallodus.

Troi Dwfr at Weithio Chwarel yn Llanllyfnl. Y PWNC DAN SYLW CYFLAFAREDD- WR. • Ddyddian Gwener a Sadwrn diweddaf, bu Mr W. E. Jones, Graig, Llanfair P.G., yn eistedd fel cyflafareddwr, mewn achos a ddygid; gan Mrs Ann Williams, Ty Mawr, Clynnogj yn erbyn Thomas Thomas, Phil- lip Thomas,, ac Edward Williams, y rhai sydd yn gweithio chwarel yGelli, yn mhiwyf Llanllyfni.—Hawliai Mrs Williams iawn am y golled a gawsai drwy i'r diffynyddion droi dwfr a redai am lawer o flynyddoedd i ddyfrhan fferm o'r enw Coed Caedu at weithio y chwarel.—Ymddangosai Mr Bryn Roberts, A.S. (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr Richard Roberts, Caernarfon), ar ran yr hawlyddes; a Mr Montgomery (yn cael ei gyfarwyddo gan y Mri Carter, Vincent a'u Cyf.), dros y diffynyddion.—Wedi gwrandaw tystiolaethau oddeutu 40 o ber- sonau ar y ddwy ochr, dywedoda y cyflaf- areddwr y rhoddai ei ddyfarniad mor fuan ag y byddai modd. CYNGHOR I PWYP Mae'n wir fod ambell eneth hardd Yn denu'r bardd i ganu, Ond gwylia ar dy droed, fy ffrynd, Wrth ddechreu myn'd i garu Os ydvw'r ferch a'r "dannedd man" Yn lan, ac wedi'th swyno, Efallai, frawd. mai hono fydd Rhyw ddydd yn dy alltudio. Os vdrw'r ferch a'r gruddiau lion Yn toddi'th fron a'i thremiad, i Ac eto'n fun o wrthrych llawn Yn swynol iawn ei. siarad, Ond cofia nad yw geiriau merch I Dan donau serch i'w coelio,— i Efallai, frawd, mai hono fydd Rhyw ddydd yn dy alltjudio. Os oedd llawenydd yn dy fron Pan welaist hon yn gwenu, A chariad twym yn chwareu'r tant Nes enyn chwant priodi; Gofala nad oes bradus wen Un hoeden wedi'th hudo, Rhag ofn, frawd, mai hono fydd Ryw ddydd yn dy alltudio. y HEJT LANC.

Liong o, Giernarfon wedi Colli <l- Prydnawn ddydd Llun, aeth yr ysgwner "Catherine," perthynol i Mr John B. Prit- chard, Caernarfon, yn ddrylliau ar greigiau Porthnant, gerllaw Nefyn. Trodd y gwynt yn sydyn a hyrddiwn hi ar y graig, ond achubwyd yr holl ddwylaw:. John Hurst, Caernarfon, oedd y capten.

Dal Ty Sorwr yn Mhorthmadog Prydnawn ddydd Llun, gerbron Mr J. R. Pritchard, dygwyd Caradoc Williams yn mlaen ar y cyhuddiad o dori i mewn i'r Glandwyfach Inn, boreu dydd Sadwrn. Daliwyd ef yn y ty gan y gwr, yr hwn a'i rhoddodd drosodd.-ir heddgeidwaid. Tra- ddodwyd ef i sefyll ei brawf yn y frawdlys.

Ystori Rhyfedd! Yn nghyfarfod Bwrdd Gwarcheidwaid Treffynon adroddwyd ystori rhyfedd gan Mr Parry Williams, Nercwys, yr hwn a ddygodd ei dad-yn-nghyfraith o flaen y bwrdd. Bu Mr Griffiths yn ffermwr yn Undeb Tlodion Rhuthyn, ond yn bresenol yn yr oedran o 84 mwydd, yn fethiantus, ac ers tro yn ymddibynu ar ereill am ei gyn- haliaeth. Gwnaeth Mr Williams gais am gymhorth i'r hen wr. Yr oedd wedi gofyn am gael myned i'r tlotty. Yr oedd ganddo chwech o feibion, y rhai oedd wedi ei adael. Yn 1897 rhoddodd i fyny ei fferm, gwerth- odd y stoc, a diangodd ei fab ieuengaf gyda'r arian, sef y swm o 214p, gan adael 50p yn nwylaw arwerthwr yn y Wyddgrug, yr hwn oedd yn analluog i'w talu drosodd i'r tad. Hysbyswyd fod y mab ieuengaf wedi cael gan ei dad arwyddo papyr yn trosglwyddo yr arian iddo ef. Awgrymwyd nas gallai Gwarcheidwaid Treffynon ond yn unig gan- iatau iddo docyn i fyned i mewn a chael ei symud i Rhuthyn, ac y buasai y Gwarch- eidwaid yno yn gofalu fod y meibion yn talu at ei gynhal. Mabwysiadwyd yr awgrym- iad, a gadawyd yr hen wr yn nhlotty Tre- ffynon nes y gellir gael y papyrau allan i'w symud i Ruthyn.

Gwrthod Addysg i Blant Tlodion. Nid oes pen draw ar y gofid a geir gan archwilwyr y Llywodraeth Daw pob ar- chwilydd a rhyw syniad newydd i mewn sydd yn gwyrdroi holl arfer gwlad a thref. Dyna ymddygiad yr archwiiydd yn nglyn a'r streio ddiweddaf yn y Deheudir; nid oes un rheswm ceisio peri i'r Gwarcheidwaid dalu o'u,llogellau eu hunain yr arian war- iwyd i gynorthwyo rhai mewn angen. Ac yn awr, y mae'r archwilydd wedi gwrthod pasio yr arian oedd yn cael eu gwario gan Fwrdd Ysgol Llundain ar ysgol gwyddor. Y mae ei ymddygiad wedi syrthio ar y Byrddau Ysgol fel bollt allan o'r awyr las. Gwyddai y Llywodraeth fod y cyfryw ysgol- ion yn nglyn a phrif fyrddau y deyrnas; yn wir, yr oedd y rhai hyn cael eu cynorth- wyo yn helaeth allad, o'r cyllid ymherodrol; ac nid oes synwyr mewn cynorthwyo ar y naill law a dirwyo ar y llall arall. Y mae hwn yn bwysicach pwnc nag a ymddengys ar yr olwg gyntaf. Y mae yn gyfystyr, os cadarnheir gwaith yr archwilydd, a gwrthod rhoddi addysg mewn celf a gwyddor i blant tlodion. Nis geill y rhai hyny, lawer o honynt, fyned i'r ysgolion sir; y maent ) n rhy dlawd i gyfarfod a'r tal; ond byddai o werth' anrhaethol iddynt, tuag at lwydd- iant yn nyfodol bywyd, i gael rhyw gym- aint o addysg mewn gwyddor yn ysgolion y bwrdd. Nis gallwn ddirnad pa resw.ii fill fod yn erbyn hyn. Credwn yr yinluida Bwrdd Ysgol Llundain y frwydr allan hyd y pen.

Gorthrymu Glowyr y De. Cred y glowyr yn y De »n gyv. Ir nen yn anghywir, fod y perch vi jgion vn t:c tio dwyn i mewn eto No-lyn Fhyddh. 1 mewn ffurf arall. Gofynir iddynt arwyddo rhyw lyfr cyn y cant wsith. iJ ydym yn gwy- bod yn hollol beth sydd yn y llyfr, na pha- ham y gofynir i'r glowyr osod eiiheavau arno. Ac felly, nid ydym am ddatgan barn hyd nes y byddom yn deall y mater yn drwyadl. Ond os yw y meistri am ad- gyfodi y nodyn, y maent yn gwneyd cam- gynuriad difrifol. Y mae y glowyr wedi hen wneyd eu meddwl i fyny na fynant mo hono. Gwell ganddynt fyddai cychwyn ar streic eto, er caleted fyddai hyny, yn hytrach na phlygu i'r fath orthrwm. Ac yr ydym yn credu eu bod yn iawn.

Treuliau Byrddau Ysgol. Nis gall y sylwgar beidio gweled fod cyn- ydd difrifol yn cymeryd lie yn nhraul y Byrddau Ysgol dros y wlad. Galwai amryw syiw at hyn yn nghyfarfod diweddaf Bwrdd Ysgol Merthyr. Y prif reswm dros hyny yw, fod adranau newyddion yn cael eu dwyn i mewn yn barhaus i addysg yr ysgolion el- fenol. Jiewn amryw ysgolion ceir addysg- ia.eth mewn coginio, ac hyd yn oed mewn golchi; trefnir moddion er cryfhau a dad- blygu aelodau y corff, a sefydlir ysgol ar ei phfen ei hun er addysgu y pupil teachers. Nis gellir gwneyd y pethau hyn heb draul; traul mewn adciladau pwrpasol, a thraul hefyd mewn dwyn yn mlaen y gwaith. Ac o'n rhan ni, nid ydym yn cwyno am draul yr hyn sydd yn wir addysg; y peth sydd yn bwysig yw, fod yr addysg yn effeithiol, ac mor rhad ag y gellir ei gael, a bod ar yr un pryd yn dda. Ond nid ydym heb ofni fod llawer o arian yn cael eu treulio ar fads. Y gwaethaf yn yr ystyr hwn yw Bwrdd Ysgol Llundain; y mae ei fads yn ddirifedi, a cheir llawer oFyrddau yn y talaethau yn canlyn ei esiampl hyd byth y gallont. Nid ydym yn ddiberygl, wrth geisio addysgu pobpeth, o fethu dysgu dim yn drwyadl. Ac yn sicr daw rhyw derfyn i wasgu ar y trethdalwyr. Y mae eu beichiau yn bresenol agos bod yn llethol. Gwario yw nodwedd y dydd, o'r Llywodr- aeth i lawr hyd y gorfforaeth drefol leiaf. Os eir yn mlaen fel hyn, nis gwyr neb beth fydd y canlyniadau.

Bu Dr Simes Woodhead yn dxisoddi y gwenwyn a arferir gan anwariaid i wlychu blaen y bicell neu saeth. Dyben hyn ydoedd dyfod o hyd i feddyginiaeth wrth-wenwynol. Strychnine ydyw hono. Dywed Mr H. M. Stanley, A.S., mai o ddail y stropanthus y ceir y gwenwyn mwyaf anq;euol, fod 7-400 ran o ronyn yn ddigon cryf i ladd dyn. Ystor- fa gwenwyn arall ydyw nadroedd ac hefyd wrth bwnio eanoedd o forgrug coch.

CADBURY'S Cocoa, on tne testimony of the LLancet "represents the 'standard of nighest purity." It is entirely free from all foreign substances, sue as kola, malt, hops, &c., nor is alkali used to darken the colour (and so deceive the1 eve). Dr Andrew Wil- son, in a recent article in the "Illustrated London News," writes: "Cocoa is in itself a perfect food, and requires no addition of drugs whatever." CADBURY'S Cocoa is absolutley pure, and should be taken by old and young, at all times and in all seasons; for children it is an uleal beverage, promot- ing healthy growth and developments in a remarkable degree. Insist on havings CAD- GRY'S as other Cocoas are often substi- tuted for the sake of extra profit. Sold only Ha Packet& Aad Tims.

Y TRANSVAAL Yn ol yr arwyddion presenol, digon prin y geltir eadw y Prydeihiaid heb "dalu yr hen chwech" i'r Boers yn y Transvaal. Y mae y wlad hono wedi bod yn asgwrn y gynen rhwng Prydain Fawr a'r brodorion er pan y dargan- fyddwyd diamwnd ac aur yn ngwely yr afon Vaal yn 1871. Cyn hyny, nid oedd neb ond y boneddigion hyny yn myned ar draws y byd i hela creaduriaid gwylltion, yn gwybod ne- mawr ddim am y wlad, nac ya hidio sut yr oedd y brodorion yn byw ac yn bod. Ond wedi darganfod fod y wlad yn gyfoethog mewn mwnau gwerthfawr, daeth y Transvaal yn gyrchfan pobloedd o bob cwr o'r byd. Yr oedd v Boers yn enwog fel ffermwyr ac helwyr, ond nid oeddynt wedi bod yn ddigon llygadog i ganfod y cyfoeth diderfyn oedd yn guckliedig o dan eu traed. Rhaid addef fod y Boers yn ddynion hirben, ac mai gwaith anhawdd yw eu dal yn hepian. Buont megys ar eu penau eu hunain yn mhlith preswylwyr Affrig am fyw yn unol a deddfau gwareidd- iad. Nid oes gan Brydain Fawr beddyw ne- mawr i'w ddysgu iddynt am wleidyddiaeth gartrefol, mor belled ag y mae a fyno hyny a'u manteision eu hunain. Digon tebyg na fuasai Prydain wedi gosod bys yn mhastai v wlad hono oni bai am y ffaith fod NEWYN AM AURA DIAMWND ar breswylwyr y wlad. Dechreuodd ein hym- yraeth a'r Transvaal wrth fyned i geisio ei hamddiffyn yn erbyn ymosodiad y Zulus. Yr oedd y Boers wedi myned dipyn yn rhy ormesol i foddloni deiliaid Cetewayo. Gwel- odd Syr Theophilus Shepstone, ein cynrych- iolydd ni yn y Transvaal, fod y Boers mewn perygl o gael eu gorchfvn-u, a cheisiodd hedd- ychu y pleidiau. Gwelai fed gormod o fro- dorion Affrig a'u bysedd yn llygaid y Boers, ac mai dim ond dinystr oedd yn eu haros os torai y rhyfel allan. Yr oedd y boneddwr hwnw wedi deall fod v Transvaal yn wlad rhy werthfawr i'w gadael i fvned yn ysglyfaeth rhwng llwythau anwaraidd, ac felly, llwydd- odd i gael gan Brydain Fawr i daflu eu ham- ddiffyniad am dani. Yr oedd y Boers yn ym- wybodol o'u perygl y pryd hwnw, a dyna yr achos iddynt ymostwng o dan amddiffyniad Prydain. Gwnaed y Transvaal yn drefedig- aeth Brydeinig vn Ebrill, 1877.. Gwr o'r enw Burgess oedd llywydd y Weriniaeth y pryd hwnw, ac fe ddywedir mai o dan chwyrnu y llawnododd y cytundeb i chwyfio baner Victoria ar fryniau a thyrau ei wlad. Wedi i'r perygl oedd yn amgylchynu y Transvaal fyned heibio, gwelwyd Y BOERS YN DECHREU GWINGO o dan awd'urdod Prydain, ac yn niwedd y flwyddyn 1880 cawn y genhedlaetl-i yn taflu iau Prydain oddiar eu hysgwyddau yn ddi- gon diseremoni. Pretorius, Joubert, a Kruger oedd y trindod blaenllaw i ddwyn y Weriniaeth i fodolaeth annibynol am un- waith eto. Y blaenaf o'r tri oedd yn llanw y swydd sydd' yn eiddo yr olaf yn awr, a Jou- bert yw pen cadlywydd y wlad o hyny hyd yn awr. Nid oedd Prydain yn breuddwydio fod y Boers yn rhai mor dwyllodrus, ac nid oedd ein gallu yn v wlad yn ddigon i rwvstro y gwrthryfel i ymledu, a bu cryn ddifrod ar yr ychydig filwyr oedd gan y wlad hon yn gofalu am drefn a dosbarth yno. Yn nechreu 1881, yr oedd y Boers wedi ymhyfhau, ac wedi croesi y terfyndir i Natal. Ac ar y 26ain o Chwefror y bu Y FRWYDR ERCHYLL rhwng milwyr Lloegr, o dan lywyddiaeth Syr George Colley, a hwythau ar Majuba. Hill, pan y saethwyd agos yr oil o'r swyddogion Prydeinig a Syr George yn eu plith. Ni fu y milwyr Prydeinig mewn lie mor boeth ag ochr y bryn hwnw. Llechai y Boers o'r tu 01 i'r llwyni a'r ceryg, gan bigo allan y swyddog- ion Prydeinig o un i un hyd nes oedd yr holl fyddin megys wedi dyrysu. Disgynodd yr ar- weinyddiaeth ar Syr Evelyn Wood, wedi i Syr George Colley gael ei ladd, a gwelodd hwnw mai ynfydrwydd oedd dwyn y rhyfel yn mlaen o dan yr amgylchiadau, a gofynodd am gadoediad am wyth diwrnod, a chafwyd hyny yn ddiwrthwynebiad gan y Boers budd- ugoliaethus. Yn y cyfamser, yr oedd yr awdurdodau milwrol yn y wlad hon o ddifrif yn cyfeirio adgyfnerthion tua gororau y Transvaal, er mwyn dangos i'r Boers nad oeddynt i gael chwareu a Phrydain Fawr. Ond rhywfodd neu gilyddl-nid yw yn eglur sut y btl-codlodd Mr Gladstone ei law yn er- byn dwyn y rhyfel yri mlaen yn mhellach ac nid yw y blaid filwrol yn y wlad hon wedi gadael ei felldithio am hyny hyd y dydd hedd- yw. Mae llawer heblaw Ceidwadwyr yn credu mai dyna y camsyniad tramor mwyaf a wnaeth Mr Gladstone yn ystod ei oes hir- bith. Modd bynag, ar yr 21ain o Fawrfh-mis wedi brwydr Majuba—llawnod'wyd cytundeb rhwng cvnrychiolwyr Prydain a'r Boers. Yr oedd y Transvaal i fod YN WERINIAETH ANNIBYNOL ar Brydain mewn pobpeth perthynol i fater- ion mewnol y wlad, tra yr oedd Prydain i drafod pob busnes dramor drosti, yn nghyd a'i hamddiffyn rhag gelynion, os byddai galwad am hyny. Dyna fel y bu pethau am dymhor, a dyna fel y mae pethau yn awr hefyd, yn ol y cytundeb a wnawd ddeunaw mlynedd yn ol. Fel y nodwyd ar ddechreu y llWi hen, bu darganfyddiad y mwijau gwerthfawr yn y wlad yn foddion i chwyldroi pohpeth-yn ddaearyddbl a Qhymdeithasol. Llifai pob- loedd i'r wlad o bob cyfeiri d. Neidiai trefyddi'i fodolaeth mewn ychydig ddyddiau. Yr oedd KRUGER wedi ei wneyd yn Llywydd y Weriniaeth er- byn hyn, ac ni bu gwr mwy cyfrwys a llygad- og na'r hen frawd hwnw.Gwelodd fod ei wlad yn myned i gyfoethogi y byd, a. barnodd y dvlasai ei ddeiliaid gael cyfran helaeth o gyf- oeth y bryniau a'r gwastadeddau. Tzfloddei ddeddfau megys rhwyd am y newydd ddyfod- iaid, fel nas gallent s'mud llaw na throed heb daflu cyfran helaeth o'u llwvddiant i goffrau y Weriniaeth yn Pretoria. Yr oedd aelodau ei Senedd yn codi ei lewys yn hyn o beth, wrth gwrs. Rhoddid treth uchel ar bob math o bylor ac angenrheidiau gofynol i ddadbrchuddio yr aur a'r diamwnt. Talai y bobloedd oedd yn ymawyddu am ddyfod fil- iwnwyr y trethi ar y cyntaf, ond daeth ag- wedd arall ar bethau wedi i'r bobl ddechreu dyfod i'w synwyrau wedi y "dwymyn felen." Lluosogodd yr estroniaid yn y wlad hyd nes y maent yn awr yn fwy na theirgwaith nifer y brodorion. Er hyn, mae Kruger a'i swydd- ogion yn dal ei afael yn y ffrwyn lywodr- aethol, ac ni cha un estren lais yn nedaiwrfa y wlad heb ei fod wedi pre o pedair blv- nedd ar ddeg yn y Weriniae V fe wedi profi ei hun yn ufudd a theyrnca: 1 i'w deddfau. Gorchwyl lied ddiflas, yn ol ein syniad ni yn y wlad lion, fTddai gorfod talu trethi uchel, ta Jieb gael llais i ethol aslod seneddol, nac aelod o unrhyw fwrdd Ileol. Mae Kruger a'i gyfeillion yn cadw yn rhy gyndyn at eu hawl- iau. Rhaid cyfaddef fed ganddynt yr hawl, ond digon prin v gellir honi y dylent arfer yr hawl hono. Yr estroniaid aethant i'r Trans-vaal heb neb yii eu awahocid; ond dylasai Kruger a'i swydclogion eu natal i sef- ydlu yno. neu ynte roddi iddynt hawliau dinxsyddion. Mae wedi mvnpd vn rhy ddi- weddar o'r dydd i gadw y bolil allan o hawl- iau dinasvddion, a goreu po gyntpd y daw Kruger i gydnabod hynv. Mae wedi myned yn rhv ddiweddar iddo yru y tramoriaid allan o'r eyffininu-mie yn fwy nag y gall ef a'i arfogion gyflawni yn gyfleus. Cvdna- ,bydda fod y newydd ddyfodiaid yn deilwng o ddyfod i hawliau dinasyddion, end nid yw yn foddion ymddibynu arnynt heb gael digon t-I o brawf o'u teyrngarwch i'r' llywcdrr.eth. Pethau fel hyn achosodd i DR JIM A'I WYR ddyfod i helbul. Mae y wlad yn yr un berw eto. Mae Kruger yn dechreu dyfod yn hawddach i'w drafod. Bu eiri eynrychiolydd ni mewn ymgem ag ef y dy-dd o'r blaen ar y pwne sydd yn aflonyddu y wlad. Daeth yr hen Lywydd haner tforuu i gyfarfod hawliau yr Uitlanders, trwy foddloni gostwng amser y brentisiaeth i lawr i saith mlynedd, yn nghyd ag addaw rhai diwygiadau ereill. Ond troi yn aflwyddianus wnaeth y gyahadledd, a throdd Syr Alfred Milner a Kruger bob un i'w ffordd heb ddyfod i ddealldwriaeth ar ddim o bwys. Beth fydd y canlyniad, nid oes dewin a wyr. Mae y boblogaeth newydd yn y Transvaal fel crochan berwedig, ac nid oes neb a wyr pa bryd y berwa dros yr ym- ylon. Mae Chamberlain yn ddigon parod i ollwng y milwyr yn rhyddion i ddwyn Kruger i ufuddhau i reswm a chwareu teg. Mae "hen grachen" rhwng y ddau er's cryn dipyn, a gwell i Kruger gymeryd gofal rhag i'r gwr o Birmingham droi yn rhy gyflym iddo allu ei ddilyn. Rhaid i Kruger roi ffordd. Nid oes synwyr mewn cadw dynion bedair blynedd ar ddeg cyn dyfod i hawl dinasyddion, heb son am eu trethu i farwol- aeth cyn cydnabod eu hawliau. Rhaid i ddeiliaid Prydeinig gael eu hawliau mewn gwlad estronol. Onite!

Yr Haf a'i Beryglon. Mae gwres yr haf, a'r hin dymlr ac an- sefydlog yn ami yn fwy peryglus i blant a phobl mewn oed nag a feddylir. Mai1 gor- chwysu Q, chymeryd diodvdd oerion yn gwanhau y gwaed, ac mae y dioddafydd fel pe bae yn newynu. Os bydd gwendid naturiol yn bodoli, fe fydd i'r cyfansoddiad dori ilawr yn y cyfwng hwn, a'r iechyd yn ymddangos fel wedi llwyr dori i lawr. Adroddodd Mrs Christopher, Salford HOUfe, Hitchin Hili,. Hitchin, yr yst>H ganlynol wrth ohebydd a alwodd gyda hi y dydd o'r blaen. Pwnc yr ymddiddan yd- I MABEL CHRISTOPHER (Oddiwrth cldarlun). oedd ei mherch, Mabel Christopher, naw oed. I fyny i'r haf diweouaf, presenolodd yr eneth fach hon ei hun yn yr vsgol yn rheolaidd, ondlaua Gorphenaf y flwyddyn ddiweddaf, collodd y nerth o'i haelodau, ac un diwrnod syrthiodd i lawr yn yr heol. Aethpwyd a hi i'w gwely, ac yno y bu am amrywwythnosau gan ei bod wedi colli, defnydd o'i haelodau yn gwbl. Aeth yn raddol yn deneu a gwelw, ac yr oedd wedi ( phajrHy&u drosodd., Darllenodd ei mham fodd bynag yn y z: newyddiaduron am y daioni a wnaed gan Dr Williams' pink pills ior pale people mewn. achosion o'r parlys a phenderfynodd eu treio. Yr oedd Mabel yn parhau i waethygu yr adeg y dechretowyd rhoddi y pelenau iddi. Cyn ei bod wedi cymetryd y blwJ}h cyntaf-parhaodd blwch am hir amser-oherwydd mai haner pelen a gym- erai ar y tro -yr oedd wedi myned; dros y gwaethaf, a dechreuodd yn raddol, ond yn sier wella. Cymerodd dri neu bedwar o flychau o gwbl, ac yn mis Tachwedd y de- chreuodd yr eneth fach fyned allan gyntaf ar ol ei hir gystudd. "Meddyliai pawb na buasai byth yn gwella" meddai Mrs Christopher. Nis gall- ai gadwci haelodau yn union, a meddyliais ar y dechreu- mad crvdiqymalau ydoedd. Yr oedd ei gwaed hefyd wedi myned allan o drefn. Ni chymerodd yr un feddygin- iaeth ond y pelenau hyn, ac yn awr y mae mor iach ac erioed, ac yn myned i'r ysgol fel arfer; ac nid ydyw yn edrych fd yr un eneth." Dyma engraifft o afiechyd wedi ei achosi gan wres yr haf: mewn achosion eraill, fel y dywedwyd gall mai gw.Elndid cyffredinol ac arwyddion o'r iechyd wedi tori i lawr a fydd. Ceir meddyginiaeth sicr yn Dr Wil- liams' pink pills for pale, people—y pelenau ag enw Dr Williams ar yr amlen-nid rhai ffugfiol-a chymeradwyir yr un feddygin- iaeth at wendid gwaed, gwendid, St. Vitus Dance, Crydcymalau, parlys,a Darfodedig- aeth. Os cynvgir rhai ffugiol, ceir y pEll- enau gwirioneddol oddiwrth y Dr Williams Medicine Company, Holborn lladuct, Lon- don—ani ddau swilt a naw ctmiog weii tolu y cludiad.

"GWEDDI BAPYR." Gymru anwyl, gwlad y breintiau, Rured Duw dy hen syniadau Cnawdol, marwol, gwae ac adfyd, Sydd yn difa nerth dy fywyd; Dyro heibio dy ddefodau Geir yn pylu dy rinweddau- Gwlad a'i bywyd heb un ystyr Sydd yn byw ar "Weddi Bapyr." Paid a dilyn gwyr y rhagfarn— Gwyr y gloch a'r croesbawl haiarn— Gwyr y ffug a'r crysau gwynion Wedi'u rhoi am grysau duon; Golcli dy enaid yn ngoleuni Ysbrydoliaeth Duw mewn gweddi, Paid a myn'd i'r Farn heb fyfyr Ar adenydd "Gweddi Bapyr." Barna'r weddi wyt yn glywed, Barna bobpeth wyt yn weled, Barna bechod, barna rinwedd. Paid ymddiried mewn un ffoledd Paid a derbyn unrhyw gredo Heb wirionedd dwyfol i-ild-do,- Nid oes gair o'r hen Y 8ythyr Dros ddefnyddio "Gweddi Bapyr." Byth nis gall yr un aderyn Hedeg ar fenthyciol edyn, Rhaid i bob aderyn bychan Dyfu edyn iddo'i hunan, Nid oes dim ond dyn yn ceisio Rhoddi edyn benthyg dano,— Mae pob'bywyd vn rhy bybyr I'w rhoi byth ar edyn "Papyr." Cyfrol gweddi pcb gwir Gristion Yw difrifweh byw ei galon, A lief calon yn ei chyni Mewn cyfyngder ydyw rgweddi; Ac nis medra ei darllen Mewn addoliad end ei pherchen,— Mewn gwatwaredd yn yr awyr Ydyw swn v "Weddi Bapyr." Gweddi enaid heb ddarlleniad Ydoedd gweddi Crist y Ceidwad— Gweddi ysbryd yn ymruddfan Augen ei anianawd allan Ac Efe, 'r .gweddiwr ffyddlon, A gymerwn byth yn safon,— Defod Babaidd heb un echyr, Onid ffug yw "Gweddi Bapyr." CREIDIOG.